Rikkers GitaarbouwAcoustiline: een bas die klinkt als baritongitaar

Op bestelling #27 Tekst: Vincent Moes * Foto’s: Vincent Moes & Rikkers Gitaarbouw

Bij binnenkomst in de winkel zit Bob van Luijt te spelen op zijn fretloze Rikkers Powerline-basgitaar. Jacco Stuitje en Ferdinand Rikkers, beiden basgitaarbouwer, zijn nog druk bezig met allerlei dingen in de winkel en werkplaats. Wat direct opvalt, is dat we hier niet in een muziekwinkel zijn, maar in een mooie showroom van een werkplaats. Het hart van Rikkers Gitaarbouw is achter in de zaak, in de werkplaats. De geur van hout hangt overal. Bob van Luijt - hij noemt zichzelf liever muzikant dan bassist - neemt ook plaats aan tafel. Hij heeft al twee bassen van Rikkers, een gefrette en een fretloze Powerline. Inmiddels is hij kind aan huis bij Rikkers. ‘Ik weet wat voor geluid ik zoek in een basgi-taar; Rikkers weet vervolgens per-fect wat voor bas ze daarvoor moeten bouwen.’ Ferdinand vult dit direct aan: ‘Klanten komen allemaal met een wens om een bepaalde klank te bereiken. Er is hier nog nooit een klant geweest die precies aangeeft welk type hout en welke constructie hij wil hebben. Bassisten gaan uit van een geluid, wij zorgen voor de juiste onderdelen en constructie

om dit geluid te krijgen.’ ‘Dat is juist zo leuk’, vervolgt Bob. ‘Het begon hier met het bouwen van mijn gefrette Powerline. Het meest prettige aan Rikkers is dat ik betrokken word bij het bouwpro-ces.’

KleermakersFerdinand: ‘Iemand die volledig tevreden is met een Fender, kan beter een Fender kopen. Maar

juist de mensen die iets anders willen, of een combinatie willen van ver-schillende geluiden, komen bij ons.’ ‘Wij maken een maatinstrument’, vervolgt Ferdinand. ‘Bij C&A koop je een kant-en-klaarpak. Wij zijn eigenlijk de kleermakers. We bouwen een (bas)gitaar op maat. Van de 350 bassen die ik tot nu toe heb gemaakt, is er nog nooit een dezelfde

geweest.’ ‘Mensen vragen ons weleens om een serie te maken van een aantal gitaren en bassen’, zegt Jacco. ‘We hebben dat nooit gedaan, we bou-wen op verzoek. We hebben natuurlijk wel een kleine voorraad voor in de winkel of voor beurzen, maar er is bijna niemand die een showroommodel koopt. Men wil altijd wel iets aangepast zien. Dat is juist zo leuk!’ Wanneer kwam het idee om een akoestische bas te laten bouwen? ‘Ik wil graag een solo-cd maken met bascomposities’, zegt Bob. ‘Ik heb daarvoor het geluid van een baritongitaar in gedachten, maar ik speel geen gitaar. Daarom kocht ik een vijfsnarige akoestische bas van Crafter, waarbij ik de lage B-snaar wegliet en er een hoge C-snaar voor in de plaats nam. De

‘Iemand die volledig tevreden is met een Fender,

kan beter een Fender kopen’

Bassist Bob van Luijt zocht een basgitaar waarmee hij het geluid van een

akoestische baritongitaar kon benaderen, voor een nieuw op te nemen cd

met bascomposities. Daarop belde hij met zijn vaste basgitaarbouwer

Rikkers en legde hem dit hoogst ongebruikelijke verzoek voor. Ferdinand

Rikkers en Jacco Stuitje gingen aan de slag. Nu, ongeveer halverwege het

bouwproces, nemen wij een kijkje in de werkplaats van de Groningse

gitaarbouwers om het bijzondere bouwproces vast te leggen.

42 deBassist deBassist 43

mogelijkheden die ik toen had, sloten aan bij wat ik in gedachten had. Alleen het geluid was nog niet mooi genoeg. Vervolgens heb ik Rikkers gebeld en ze de opnames laten horen die ik maakte met de Crafter, met het verzoek zoiets te maken met een veel betere klank.’

De vrije handHad je zelf al een idee hoe hij eruit moest gaan zien? ‘Nee,’ zegt Bob, ‘het gaat om het geluid.’ ‘Vorm is voor jou volgens mij niet belangrijk. Jij gaat écht voor het spelen’, reageert Ferdinand. Bob: ‘Nou ja, dat is bijna waar. Ik wil een eenvoudige look hebben, zoals bijvoorbeeld mijn fret-less.’ Ferdinand: ‘Maar dat weten we al van jou. We hoeven daarover met Bob niet meer uitvoerig te spreken, omdat we elkaar al zo goed kennen. Het vertrouwen dat we in elkaar hebben is groot, waardoor Bob ons de vrije hand geeft in het ontwerp.’ Jacco: ‘Het is voor ons fijn om een opdracht te krijgen waarbij bassisten vragen naar een geluid en dat we de vrije hand krijgen om zelf uit te zoeken hoe we daar komen. Deze akoestische bas was voor ons een nieuwe uitdaging, omdat we nog nooit iets vergelijkbaars hadden gebouwd. Ferdinand is daarom ook langer bezig met bouwen dan nor-maal het geval is. Het is een kostbaar proces, maar omdat het een proto-type is, kunnen we voor Bob een scherpe prijs maken. Hij geeft ons het vertrouwen en dat is fijn. Bovendien is het ook zo dat als hij niet tevre-den is met het eindresultaat, we de bas ook weer terugnemen. Het leuke van het specifiek bouwen voor klanten is de band die je met ze opbouwt.’ Ferdinand: ‘Ik moet er echt niet aan denken dat ik alleen maar bouw en de bassen vervolgens bij een andere winkel aflever.’

AbstractBob, je had dus nog geen duidelijk beeld hoe de bas eruit moest gaan zien toen je hier kwam? ‘Nee. Ik vind het moeilijk om een klank onder woorden te brengen, een klank is abstract. Wanneer ik uitleg wat ik mooi vind, knikken de heren technici tegen elkaar, roepen wat termen die ik niet begrijp en dan beginnen ze te bouwen. Daar komt het op neer, haha!’ Ferdinand, lachend: ‘Soms komen hier gitaristen die een vet geluid willen. Wanneer je dan doorvraagt, bedoelen ze dat er veel hoog in moet zitten. Een half uur later komt er een andere gitarist die ook een vet geluid wenst. Maar die wil dan juist een gitaar waar weer veel laag in zit. We hebben inmiddels dertig jaar ervaring in het bouwen. Door deze erva-ring weten we hoe we moeten doorvragen en wat klanten bedoelen.’ Hoe hebben jullie het aangepakt toen Bob met zijn verzoek kwam? Ferdinand: ‘Hij wilde een akoestische, gefrette bas. Het was voor hem niet van belang dat de bas onversterkt hard klonk, want hij speelt ver-sterkt. Door de ervaring die we hebben, wisten we al snel welke kant we op moesten. In het verleden hebben we ook veel luidsprekerkasten gebouwd, dus ik wist hoe je op een goede manier bas uit een klankkast kunt krijgen. Dat deden we onder andere met basreflexpoorten, waar-door het laag veel ruimte kreeg.’

Basreflexpijpjes‘Ik heb nog nooit een akoestische basgitaar gehoord die onversterkt boven een akoestische gitaar uitkwam’, vervolgt Ferdinand. ‘Dat kan

‘Bassisten gaan uit van een geluid, wij zorgen voor de juiste onderdelen en constructie om dit geluid te krijgen’

gewoon niet. Dus daar heb ik ook niet naar gezocht. Daarom heb ik gekozen om het klankgat in het midden van een akoestische bas achter-wege te laten. Zo’n klankgat is een zwak punt. We repareren veel akoes-tische Martin- en Gibson-gitaren. Ze “knikken” allemaal, doordat het gat op een plek zit waar de meeste trekkracht zit. Daarom zie je bij een viool bijvoorbeeld altijd f-gaten aan de zijkant, waar het geluid uit kan.’ ‘Dit idee kwam niet direct, hoor’, geeft Jacco toe. ‘We hebben samen ontzettend zitten dubben over het probleem van een klankgat. Ferdinand kwam met de oplossing: niet één basreflexpoort door middel van een gat aan de voorkant, maar zeven kleine basreflexpijpjes aan de

zijkant van de bas, waardoor de klank zijn weg kan vinden.’ Ferdinand, je bent nu al behoorlijk ver in het bouwproces. Hoe weet je van tevoren of deze constructie werkt? ‘Ervaring’, zegt Ferdinand. ‘Ik heb al zoveel akoestische en elektrische basgitaren en contrabassen in handen gehad, dat ik zeker wist dat dit ging werken.’ Hoelang ben je bezig met het bouwen? Ferdinand: ‘De bas is nog niet af, maar ik schat in dat het tussen de 100 en 150 uur zal worden. Het maken van zo’n bas is écht handwerk. Je kunt zoiets niet met een machine maken.’ ‘Kijk,’ zegt Ferdinand terwijl hij de bas pakt, ‘zo’n bas is echt een precisieklus. Het bovenblad is bol, want dan is het veel sterker. Westerngitaren met een plat bovenblad hebben altijd een beperkte levensduur.’ ‘Laat de bas eens horen’, zegt Jacco. Verbaasd kijkt Bob de basbouwers aan, er zitten nog niet eens snaren op. IJverig begint Ferdinand op de klankkast te tikken. ‘Kijk, zo hoor je hoe de klankkast klinkt.’ Hij haalt het plaatje van de bas waar de elektronica achter komt te zitten en laat het verschil horen wanneer er een open plek bijkomt in de bas. De toon is opeens aanzienlijk dunner. Wanneer de bas weer dicht is en alle klan-ken via de basreflexpoortjes naar buiten komen, klinkt de bas veel voller.

Goed gesprek‘De binnenkant van de bas is helemaal uitgehold’, legt Jacco uit. ‘Daarnaast moet ook de binnenkant helemaal netjes worden gefreesd en geschuurd, want hoewel de bas niet meer opengaat, moet ook dat netjes zijn. Daar hebben we weer speciale mallen voor moeten maken. Ferdinand heeft zich volledig hierop kunnen concentreren. Dat kost veel tijd.’ Wat is het belangrijkste in het bouwproces? Bob: ‘Dat is het gesprek met de klant, haha.’ Ferdinand: ‘Daar heeft hij wel gelijk in. Alles begint met een goed gesprek. Dat is de essentie. De verwachtingen moeten altijd helder zijn.’

Het grote geldWaarin zit voor jullie het grootste plezier in dit vak? Ferdinand: ‘Het bouwen van iets nieuws. Wanneer ik steeds dingen herhaal die ik al kan, wordt het voor mij saai. Elke dag werk ik met plezier. Wanneer het voor mij routinewerk wordt, dan verdwijnt het plezier en gaat de kwaliteit van het instrument ook achteruit. Ik wil mezelf blijven uitdagen. Dat kan met deze bas ontzettend goed. Voor het grote geld doen we dit niet, het plezier is voor ons het belangrijkste.’ Bob: ‘Ik vind het leuk om dingen te maken. Ik zie mezelf als iemand die iets maakt. Ik ben geen bassist. Ik gebruik mijn basgitaar onder andere om mijn creativiteit te uiten. Maar ik wil binnenkort ook een documen-taire maken, en ik ben nu ook bezig om mijn eigen kleding te maken. Het uiten van creativiteit is voor mij het belangrijkste. Dat gevoel heb ik ook bij Rikkers. Wat hier wordt gemaakt is ambacht. Het bouwen van deze bas is onderdeel van het creatieve proces, zoals het maken van een nieuwe cd. Zelf kan ik deze bas niet maken, maar deze mannen kunnen dat perfect. Ze zijn onderdeel geworden van mijn artistieke proces. Wanneer ik nu de bas in handen heb, voel ik al de vibe die de bas me gaat geven. Dat maakt het zo bijzonder om een bas écht naar wens te laten bouwen.’

Rikkers Gitaarbouw Dit jaar bestaat Rikkers Gitaarbouw al dertig jaar. 34 jaar geleden, in 1979, begon Ferdinand Rikkers al basgitaren te bouwen. De eerste handgemaakte bas werd direct verkocht aan de toenmalige bassist van het Metropole Orkest. In 1983 zag Rikkers Gitaarbouw officieel het levenslicht. Ferdinand is hoofdzakelijk verant-woordelijk voor de bouw van basgitaren. Jacco Stuitje houdt zich meer bezig met het bouwen van gitaren, en sinds 2012 behoort ook Herman Mulder tot het team van Rikkers. Kenmerkende Rikkers-bassen zijn onder andere de Hollowline en de Powerline. Naast deze en nog een aantal andere eigen modellen bouwt Rikkers op verzoek ook Precision- en Jazz-bassen, die zich - naar eigen zeggen - meer dan goed kunnen meten met Fender’s custom shop model-len. Naast het basgitaaraanbod heeft Rikkers ook een eigen gitaarlijn en levert het merk ook contrabassen, die na ontvangst nog geheel naar het inzicht en de wens van de klant worden afgesteld en verbeterd.

Bob van Luijt Bob van Luijt (1985) studeerde basgitaar aan de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en het Berklee College of Music. Momenteel neemt hij samen met Raoul van Herpen een album op met muziek van Jacob TV en Philip Glass. Bob is actief in verschillende eigen projecten. Hij noemt zichzelf geen bassist. ‘Ik maak dingen’, stelt van Luijt. ‘Muziek is voor mij de meestgebruikte vorm om mijn creativiteit te uiten, maar ik doe veel meer dan alleen muziek.’ Bob is ook componist en maakt veel geïmproviseerde muziek. Hij speelt tegenwoordig alleen nog maar op zijn fretloze Rikkers-basgitaar. Naar eigen zeggen kan hij zich daarmee op dit moment het beste uiten.

Rikkers Acoustiline De zijkanten van de body zijn van Ame-rikaans kersenhout. De top van de bas is van sparrenhout, klassiek klank-hout. De achterkant van de bas is gemaakt van gespiegeld esdoorn uit Noord-Amerika. De binding is van schildpad celluloid. De hals van de Acoustiline is kwartiers gezaagd esdoorn (rock maple), ook uit Noord-Amerika, met een streepje mahonie. De afwerking aan de voor-kant is van esdoorn. De toets is van palissander. Wat opvalt, is dat er veel klassieke houtsoorten zijn gebruikt voor de bouw van dit akoestische instrument. Om de bas te versterken komt er slechts één element op. Dat wordt de Timberline van D-Tar (Duncan-Turner), een systeem waarbij het element onder zadels van de brug zit, met een voorversterker die voorzien is van een 18V-voeding. Volgens Rikkers heeft deze preamp zich in de praktijk bewezen als de best klinkende voor akoestische basgitaren.

www.rikkersgitaarbouw.nl * www.bobvanluijt.com

44 deBassist deBassist 45