Tekens 2012

32
2012

description

Tekens 2012

Transcript of Tekens 2012

Page 1: Tekens 2012

2012

Page 2: Tekens 2012

Eenieder kan kopij voor dit blad sturen naar:

Elke serieuze bijdrage komt voor publicatie in aanmerking, onbeargu-menteerde scheldkanon-nades niet. Ook artikelen van derden zijn welkom, net als bijdragen in de vorm van poëzie, proza of illustraties. De inbreng dient gerelateerd te zijn aan sociale dan wel politieke issues. Elk artikel dient ondertekend te zijn (eventueel met pseudo-niem), zodat duidelijk is dat het stuk op persoon-lijke titel is geschreven, en dus een persoonlijke me-ning verkondigt. Plaatsing van een artikel betekent niet per se dat de redactie het eens is met de inhoud ervan.

Dit blad kan niet geheel gratis worden ge-maakt. Donaties zijn dan ook meer dan welkom op: Triodos rekeningnummer 390391956 ten name van: Weldaad te Tilburg, o.v.v.: Tijdschrift.

Als u in de gelegen-heid bent gratis of goed-koop te printen, is een an-dere manier waarop men kan bij dragen:;“?/!” als pdf te downloaden vanaf georganiseerde-weldaad.nl/tijdschrift en een aantal kopieën te maken ter verspreiding. Op boven-staand webadres vindt u tevens printinstructies.

[email protected]

VOORWOORd

In uw handen de tweede editie van “?/!”, of Tekens. Voortgekomen uit kringen rond Weldaad, Tilburgs platform voor activisme, wil dit magazine een platform zijn voor discussie en informatie met betrekking tot sociale en politieke issues. De afgelopen tijd voltrokken zich in hoog tempo, wereldwijd ontwikkelingen die ons ook in Tilburg niet ongemoeid zullen laten. Want aangestoken door de internationale golf aan pleinprotesten, stond ook in Tilburg een Occupy kamp. De voortdurende financiële crisis doet niet alleen de politieke structuur van Europa kraken tot in haar voegen, maar lijkt zelfs te duiden op een wezenlijke crisis van ons hele economische systeem. En aangezien men ook in heel Afrika inmiddels met een smartphone op zak loopt, vliegt informatie sowieso in een oogwenk heel de wereld over. Allemaal zaken die de wereld zoals wij die kennen op vele niveaus veranderen. En waar we ons dus bewust van moeten zijn, en ons een mening over zullen moeten vormen. En meningen zijn er genoeg.

Zo vindt u op deze pagina’s zowel een betoog van een teleurgestelde Occupy’er als een aankondiging van nieuwe activiteiten van de lokale aftakking van die beweging. U kunt lezen hoe Peter Storm pleit voor de totale omverwerping van het kapitalisme, terwijl prof. Lou Keune betoogt dat we al op vele manieren op weg zijn naar een ‘nieuwe’ economie. Eén schrijver windt zich op over alle samenzweringsparanoia op internet, een ander over de teloorgang van de volkswijk waarin hij woont. En de redactie tipt u over enkele websites die zij de moeite waard acht. Dit alles uiteraard weer aangevuld met fraaie illustraties en wat poëzie.

Want bovenal willen wij inspireren. Wij willen u uitdagen niet alleen een mening te hebben, maar die ook durven te herzien. Wij willen laten zien dat een heleboel mensen goede ideeën hebben en daaraan werken. En dat dat nodig is, en zin heeft. Want de wereld verandert niet vanzelf, dat doen mensen. Dat doen wij.

Wij wensen u veel leesplezier.

. De redactie

Page 3: Tekens 2012

Game over voor Occupy. De goedbedoelde linkse hobby is voorbij. Tenminste, ik geloof dat de laatste tentjes wel zijn opgedoekt. Goedschiks of kwaadschiks. Weggeschoffeld door de politie of vrijwillig vertrokken. Jammer, want toen Occupy nog in de kinderschoenen stond, leek het zo groots te worden. Kampjes schoten als paddenstoelen uit de grond.

Het begon met een goed idee. Actie tegen het systeem. Belangrijke pleinen bezet houden. Een statement. En vooral: vredelievend. Even de hele wereld laten zien dat het anders moet. Helemaal mee eens. Banken zijn dieven. Gro-te bedrijven ook. Politici beloven alles maar zijn alleen met hun eigen ego bezig. En even dacht ik dat Occupy de oplossing was.

Helaas: de Ocuppyers stierven uit zoals de Romeinen aan het eind van hun Latijn kwa-men. Van binnenuit. Ik zag het gebeuren in Eindhoven. Een paar bekenden van mij hiel-den een pleintje bezet. De eerste dagen was het dikke pret. Actievoeren. Spandoeken met rake teksten. Interviews aan de lokale media. En ’s avonds lekker bij het kampvuur zitten met een paar gitaren. Het kamp kreeg hulp van omwonenden. Brandhout, stroom, soms wat voedselpakketten. Helaas brak binnen het kamp al snel de pleuris uit. Er kwam ruzie. Over de manier van actievoeren. Over wat wel en niet mocht binnen de Occupy-muren. De leiders lagen onder vuur. Iedereen zat de hele tijd op elkaars lip. Het leek een beetje op een democratie. Toen werd het smullen voor de media. Vechtpartijtjes binnen het kamp.

Occupyers die door journalisten uit hun tent gelokt werden. BAM. En daar hadden we GeenStijl ook weer. Het leek helemaal niet meer om het actievoeren te gaan. Crisis? Ohja, daarvoor zitten we hier. Uiteindelijk zijn een paar Occupyers met harde hand buiten gebonjourd.

Het leek zo mooi. Protesten, overal ter we-reld. Ik dacht even er massaprotesten aan kwamen die het hele systeem om konden gooien. Massaprotesten in Nederland ken ik alleen nog uit de geschiedenisboeken. Actie tegen de kernkoppen. Ik weet nog een foto waarop Wim Kok staat. Met een spandoek in z’n handen. Een dikke 300.000 man op de been. De protesten van tegenwoordig zien er maar sullig uit. Een pleintje gevuld met een handjevol actievoerders. Daarom lopen de acties in Nederland meestal op niets uit. Als we banken en directeuren echt de mond willen snoeren, zouden we weer met hon-derdduizenden tegelijk het werk neer moeten leggen en de straat op moeten gaan.

Volgens mij hoeft het niet meer, zo’n mas-saprotest. Iedereen klaagt: crisis hier, cri-sis daar, maar iedereen vindt het prima zo. Want bijna niemand doet toch iets? Op een paar Occupy-hippies na. En waar kwam het woord hippie ook alweer vandaan? Ohja… hypocriet. Ik weet niet wie ik hippiecrieter vind: de Occupyers of degenen die klagen maar niets doen.

. Spit

Page 4: Tekens 2012
Page 5: Tekens 2012

Als ik het teruglees zie ik hem zelf ook, de enorme paradox die in deze zin zit. Egoïsten lijken per definitie al jaren niet failliet te kun-nen gaan. Graaien is door de jaren heen vooral beloond en lijkt zo onderhand een positieve eigenschap geworden. Waar er ooit een tijd was waarin mensen tevreden waren als de primaire behoeften werden bevredigd, tegenwoordig zijn de primaire levensbehoeften zo vanzelfsprekend voor de gemiddelde westerling dat de secundaire, luxe producten, min of meer de plaats van de primaire hebben overgenomen. Het lijkt haast on-mogelijk om zonder deze, vaak overbodige, luxe een gelukkig bestaan te hebben.

De moderne mens heeft een perverse hang gekregen naar meer, wat genoeg is, is al lang niet meer duide-lijk, als het maar meer is. Zo lang iedereen hierin gelijk zou kunnen bestaan is er in wezen natuurlijk weinig aan de hand, het probleem is juist dat deze perver-siteit een ontelbaar aantal slachtoffers kent. Buiten onze planeet en al het niet menselijke wat erop leeft worden ook op grote schaal al onze naaste buren uitgebuit in wat varieert van lichte vormen van uit-buiting tot ronduit schofterige vormen van moderne slavernij.

Wat mij enorm verbaast is dat hierover door het overgrote deel van de westerse bevolking redelijk laconiek wordt gedacht. Er lijkt een “wir haben es nicht gewust” afspraak te rusten op deze problematiek. We steken met zijn allen de kop in het zand en verruilen onze aangeboren ge-voelens van medeleven in de loop van ons leven voor egoïsme. Dit egoïsme word aangewakkerd door allerlei externe prikkels, we leren kinderen al vroeg wat verlangen naar bezit is maar nooit wat het gevolg van het bevredigen van dit gevoel is.

Vreemd is dat waar het heel belangrijk wordt gevonden dat kinderen de herkomst van hun voedsel kennen, nooit op een basisschool uit-gelegd wordt waar Nikes en I-pads vandaan

komen. Wij hebben hier de grootst mogelijke moeite gedaan om slavernij in de geschiedenis-boeken te krijgen maar verzuimen te vermelden dat het afschaffen hiervan slechts heeft geleid tot verplaatsing naar landen waar wetgeving ondergeschikt is aan een zak geld. Kinderen die opgroeien met het idee dat slavernij niet meer voorkomt worden door ons opnieuw voor-gelogen.

Kinderen die nooit leren dat onze consumptie-drang enorm negatieve gevolgen heeft zullen la-ter veel makkelijker geloven in de illusie dat het allemaal wel meevalt. Uiteindelijk is het dus van belang onze kinderen en jong volwassenen een eerlijk beeld te geven van hoe de wereld op dit moment in elkaar zit. De jeugd is de toekomst, het is een absolute waarheid, helaas is het ook waar dat wat wij die jeugd meegeven voor een heel groot deel de toekomst zal bepalen. Het is dus in het grootste belang van ons maar vooral ook van al onze naaste buren dat wij onze toe-komst, de jeugd, een zo eerlijk mogelijk beeld van de wereld meegeven.

Laat de jeugd een eerlijke keuze maken, geba-seerd op wat wij allemaal wel weten maar het gemakshalve niet over hebben, Geef iedereen de kans een eerlijke afweging te maken in hoe-verre het ongelimiteerd bevredigen van je be-hoeftes opweegt tegen hetgeen het veroorzaakt. Laat in alle kaslokalen zien wat er met ons che-misch afval gebeurt, laat zien welke kinderhan-den onder welke omstandigheden de schoenen maken die wij kopen. Geef voorlichting over moderne slavernij in de fabrieken waar onze I-phones en tablet-pc’s gemaakt worden, laat zien wat uitbuiting is. Pas dan en alleen dan kan er met egoïsme gebeuren wat het verdient, uiteindelijk is eerlijkheid het failliet van egoïsme…..

. Stijntjepluis

Het failliet van het egoismeHet failliet van het egoismeHet failliet van het egoismeHet failliet van het egoisme

Page 6: Tekens 2012

Wat ik Geloof Met gemak had ik tot voor kort hierop vast wel een oneindig lang – en vooral persoonlijk - verhaal geschreven! Een mooi verhaal, ja dat had het zeker en vast geworden. En nu? Tja nu na het doorlezen van het eerste tijdschrift van Weldaad werd ik `n beetje stil en dacht, wauw échte praktiserende weldadigheid bestaat! Ik geloof nu nog meer in de kracht van geweld-loze communicatie & verbinding tussen jong en oud, tussen meer en minder bedeelden, tussen links en rechts…… Ik geloof in de kracht én de kunst van elkaar te inspireren, te enthousi-asmeren en zo te komen tot `n daadwerkelijke wel-daad…….geen woorden maar daden, dat is wat ik vooral tussen de regels door las. Ik ge-loof nu weer eens te meer dat het zo gek nog niet is te blijven geloven in het onbaatzuchtige goede van de mens.

. Dico Tilburg Dec. 2011

Wat ik GeloofIk geloof in ‘creativiteit’   omdat het de mens autonoom maakt. Alleen  eigenmachtige men-sen vinden wapens in geweldloosheid, recht-vaardigheid en standvastigheid. Iedereen kent   Gandhi, Mandela, King.  Zij hebben zich voor al-tijd genesteld in ons collectief geheugen omdat ze toonden dat één enkel zelfdenkend mens de wereld ten goede kan keren. Creativiteit is een onuitputtelijke levensbron maar wordt helaas vaak verwaarloosd of onderdrukt. En om het in onze stad Tilburg te houden o.a. te vinden in de persoon Henk Kuiper alias de Groene Sinter-klaas die nog altijd  tot het uiterste strijd voert voor een schonere   leefwijze, het behoud van groen vooral wanneer het   historisch waarde gaat   zoals de Lindeboom op de Heuvel. Hij nestelt in het Tilburgs geheugen (site TilburgZ). 

. Marij van der Burg [55]

Page 7: Tekens 2012

Politiek voor dummiesKLINKKLARE TAAL... DAT WILLEN WE TOCH ALLEMAAL...?

Helaas is het taalgebruik in de politiek echter vaak verhuld in onduidelijke for-muleringen en ellenlange zinnen en uitge-rust met zoveel komma’s dat je er scheel van wordt. Vandaar deze rubriek: “Politiek voor dummies”

Want iedereen kent het wel; zo’n brief van de be-lastingdienst waar je geen drol van snapt en ach-teraan moet bellen, en vervolgens wordt je nog van het kastje naar de muur gestuurd. Waarom deze nonsens? Waarom zo moeilijk praten als het allemaal veel simpeler kan??

Ik vraag me dat gewoon af....

Zou het zijn omdat ze denken ons op die manier om de tuin te kunnen leiden? Is het omdat ze den-ken dat de regering zo haar overmacht kan bena-drukken, en daarmee laat zien dat ze zich beter dan ons (het gewone volk) voelt? Of komt het sim-pelweg omdat ze onze taal niet meer spreken?

Ik vraag me dat gewoon af...

Wat ik met zekerheid kan zeggen is dat ik me, en waarschijnlijk meer mensen met mij, erdoor bena-deeld en beledigd worden.Waarom praten bijvoorbeeld politierechters met een dergelijk taalgebruik waarvan onze oren dichtklappen en ons het idee geeft dat we niet veel kunnen inbrengen tegen de onderdrukkende arm der wet. En waarom zijn gemeentelijke amb-tenaren zo lastig te doorgronden? Ze werken al-lemaal via de mail tegenwoordig, veilig achter hun computerschermpje, maar ze hebben totaal geen benul van de dilemma’s waar de gemiddelde bur-ger mee te kampen krijgt. Onder het motto:

1 click verwijderd van een aanvraag voor allerlei burgerzaken, verschuilen zij zich achter de anoni-miteit die internet met zich meebrengt. Het wordt er allemaal erg onpersoonlijk door. Ik begrijp heel goed dat er ontiegelijk veel mensen zijn op deze aardbol, en dat het er zo misschien overzichte-lijk door wordt, maar dit is niet de oplossing. Het heeft jammer genoeg het vervelende bijverschijn-sel dat het als afschuif systeem wordt gebruikt om ervoor te zorgen dat mensen niet direct meer met hun “autoriteiten” in contact kunnen komen. Er zijn natuurlijk uitzonderingen maar ik woon en leef al heel mijn leven in de gemeente Tilburg en ik kan zeggen dat het er alleen maar op achteruit gaat qua communicatie met de overheden alhier. Nu moet ik dus wel zeggen dat ik er ook goede ervaringen mee heb gehad maar over het alge-meen is het gewoon te ingewikkeld in elkaar ge-zet voor veel mensen. Soms zie je door de bomen het bos niet meer... Zou dat nou juist de opzet zijn of geven we de regering het voordeel van de twijfel? Zorgen ze er zo voor dat alles makkelijker wordt voor mensen om dingen te regelen bij het rijk?

Ik vraag me dat gewoon af...

Als laatste wil ik als generale boodschap melden dat de wereld nu eenmaal zo in elkaar zit en dat de rijken meestal rijker zullen worden over de ruggen van de minder bedeelden. Dat werkt al duizenden jaren zo, maar de contradictie is dat er wordt gepretendeerd dat dit hele systeem waarin we leven ervoor moet zorgen dat alles net-jes verdeeld wordt over de gehele bevolking van een land. En o.a. kapitalisme (i.s.m. een heleboel andere -ismes) zorgt er juist voor dat in praktijk deze stelling nooit of te nimmer kan worden be-krachtigd en uitgevoerd.

. N.O.W.

Page 8: Tekens 2012

Anti-kapitalisme hoe en wat

?

A

!

Page 9: Tekens 2012

We beleven een periode van opvallend herleven van sociaal protest en verzet. Eerst de protestgolven tegen het steeds hardere bezuinigingen in Griekenland, daarna soortgelijk protest in Spanje, Frankrijk en elders. Daarna Arabische lente, een golf van revolte in Noord-Afrika en het Midden-Oosten die nog steeds voortduurt. Vervolgens de pleinprotesten van de Indignados in Spanje, en daarna natuurlijk de Occupy-beweging die ook in Nederland om zich heen greep en op kleine schaal nog steeds doorgaat. Met al dit protest en verzet maken we ook een terugkeer mee van sociale analyse, van systeemkritiek, van doordacht antikapitalisme of minstens onderdelen daarvan. Over dat laatste wil ik het hebben.

Vooral rond Occupy is de afwijzing van de macht van het grote geld zeer opvallend. De overbeken-de formulering over de 99 procent tegenover de één procent aan de top, laat zien uit welke hoek de wind waait. Als analyse is er best wat op aan te merken: binnen de 99 procent gaat een veel-heid aan verlangens en belangen schil, hele delen ervan zijn zo verstrengeld met die één procent dat ze als verlengstuk ervan gezien kunnen worden, minstens voor een deel. Het systeem heeft diepere wortels, is wijder vertakt, en is niet simpelweg af te doen als manipulatie van die ene procent. Allemaal waar – maar een leus is geen analyse. Als leus en als raamwerk voor een krachtige politieke bood-schap is de formulering van 99 procent – wij alle-maal samen – tegenover één procent – zij in hun vil-la’s en directiekamers – een geniaal, uiterst krach-tig beeld. Iedereen weet ogenblikkelijk wat je be-doelt, en daarin herkennen we een goede leus.

In het vanuit Occupy uitgedragen gedachtegoed zien we vervolgens een opvallende aandacht voor de rol van de banken, het geldstelsel, het monetair systeem. Dat gaat allemaal in antikapi-talistische richting, maar het begrip ‘kapitalisme’ en ‘antikapitalisme’ weerklinkt eigenlijk vrij wei-nig... Veel vaker horen we de voorspelling dat het ‘monetaire stelsel’ op instorten staat, waarna en verhandeling over banken, de rol van centrale banken, en hoe die via kredietverschaffing geld uit niets scheppen, met als gevolg dat een kleine elite steenrijk wordt en wij allemaal in crisis ge-dompeld worden en in de schulden gestort. Die aandacht voor het financiële aspect van het ka-pitalisme is eenzijdig, maar tegelijk ook verklaar-

baar. In de eerste plaats is de economische crisis op gang gekomen vanuit op drijfzand gebouwde hypotheken. Al snel hadden we het over een kre-dietcrisis, die vooral banken in problemen bracht, waarna regeringen met miljardensteun bijspron-gen. Crisis en het redden van banken leidde tot groeiende staatsuitgaven tegenover krimpende belastinginkomsten. Zo groeide de kredietcrisis uit tot schuldencrisis, in Europa vooral een euro-

crisis. Banken, schulden, geld: het is niet vreemd dat bij de systeemkritiek niet meteen het hele ka-pitalisme, maar vooral de financiële kant ervan, de meeste aandacht kreeg. Een tweede reden is dat de afgelopen decennia de klassieke linkse ana-lyses van het kapitalisme - marxistisch, anarchis-tisch, radicaal-links in het algemeen - nogal naar de

marge zijn verdwenen. Toen er protestbewegin-gen opkwamen, bleken allerlei andere alternatie-ve ideeënbronnen, soms met conspiracy-denken als belangrijk element gegroeid te zijn, die zich in en om Occupy nogal manifesteerden. Daarbij past het idee dat een samenzwering van bankiers de wereld manipuleert, vrij goed. Een verschijnsel als Zeitgeist - waar het verhaal over het kwalijke monetaire stelsel vrij prominent is - is van zo’n alternatief ideeënstelsel een voorbeeld.Ook hierdoor was en is er, rond Occupy, maar ook daarbuiten, een extra grote aandacht voor finan-ciële aspecten van het kapitaal, soms bijna met uitsluiting van de rest.

Problematisch is dit echter wel. Geld, banken, monetaire stelsels: het zijn belangrijke onderde-len van het kapitalisme. Schaf de banken en het geld echter af, zónder de onderliggende structuur

Hele delen van de ‘99 procent’ zijn

zo verstrengeld met die één procent dat ze als verlengstuk

ervan gezien kunnen worden

Page 10: Tekens 2012

van de economie af te schaffen, en je zult zien dat bedrijven wel iets vinden als ruilmiddel, en dat er instellingen komen wiens taak het wordt om dat ruilmiddel in bewaring te houden voor bedrijven die te veel ervan hebben om het productief te investeren, om het te verschaffen aan bedrijven die wel productief kunnen investeren maar het benodigde ruilmiddel niet hebben. Zo krijg je zo-wel een nieuw soort geld als de wederopstanding van het bankstelsel. Banken zijn namelijk niet de kwade genius van het kapitalisme, degenen die de narigheid veroorzaken. De banken zijn gecon-centreerde uitdrukking van het kapitalisme, heb-ben daarin een sleutelfunctie, maar zijn er niet de kern van.

Wat is dat dan wel, dat kapitalisme? Het is méér dan een monetair systeem, méér ook dan de ge-zamenlijke financiële sector. Ik zou het kapitalisme willen omschrijven als een stelsel van dwangma-tig winstbejag, op basis van uitbuiting via loonarbeid. Daar zitten vier woor-den in die wezenlijk zijn, gegroepeerd in twee paren. Ik be-gin bij dwangmatig winstbejag. Dat is meer dan sim-pelweg hebzucht. Hebzucht is er in allerlei maatschap-pijen, kapitalistisch of niet. Het is een vervelende mense-lijke karaktertrek, die in het kapitalisme alle ruimte krijgt. Maar het is er niet de kern van. Het gaat om winstbejag dat afgedwongen wordt, ongeacht of je als ondernemer nu hebzuchtig bent of niet. Het maakt ook niet uit of je nu een cafetaria runt of een natuurvoedingswinkel. Het maakt niet uit of het een kleine kruidenier betreft of een grote supermarkt. Het principe blijft het zelfde. Jij moet winst maken, meer afzetten dan je kosten zijn. Doe je dat niet, dan ga je bankroet Omzet ver-hogen en kosten drukken is noodzaak voor elke ondernemer, geen keus. Het maken van winst is nodig, niet alleen zodat de ondernemer ervan leeft, maar vooral ook om fondsen te hebben om nieuwe investeringen te doen. Daarom moet er niet enkel winst gemaakt worden, maar zo veel mogelijk winst. Neemt de autofabriek A genoegen met matige winst, en autofabriek B jaagt maxima-le winst na, dan kan B nieuwe fabrieken openen en nieuwe technieken doorvoeren om goedkoper

te produceren. Dan drukt fabriek B fabriek A uit de markt. Om dat gevaar voor te blijven, moet fabriek A wel maximale winst najagen – of geld lenen om benodigde investeringen te doen. Maar om dat geld af te betalen, moet er geld binnenko-men, dus maximale winst worden nagejaagd. Dat is de logica van dwangmatig winstbejag. Het is de concurrentie op de markt die voor deze dwang-matigheid zorgt.

Het tweede begrippenpaar is uitbuiting door loon-arbeid. Uitbuiting heb je in soorten, en de truc van het kapitalisme is dat heel veel uitbuiting niet als zodanig in het oog springt. In andere maatschap-pijen – niet kapitalistisch, maar wel in klassen ge-splitst en op uitbuiting gebouwd – is het duidelij-ker. Waar slavernij domineert, is het helder. Rijke bezit slaven, slaven werken voor die rijken. Het lijkt zelfs alsof alle opbrengst naar de rijken gaat, zo uitbuiterig ziet het er uit. Natuurlijk moet de

rijke de slaven wel iets teruggeven, an-ders sterven ze en kunnen ze niet meer uitgebuit worden. Maar de werkelijk-heid van de uitbui-ting is overduidelijk. In het feodale stelsel in de middeleeuwen werkte het anders, maar daar was de uitbuiting misschien nog wel duidelijker. Boeren hoorden bij de grond van de

landheer. Die boeren verbouwden om in leven te blijven, maar werden verplicht een bepaald deel van de opbrengst aan die landheer af te staan. Of de boer werd verplicht een deel van de werk-tijd voor de landheer, niet voor zichzelf te werken. Hier was de uitbuiting wel heel zichtbaar: zóveel van wat je maakt is voor jezelf, en zóveel van wat je maakt gaat naar de landheer. Uitbuiting – maar geen kapitalisme.

Onder het kapitalisme gebeurt er iets heel geks. Mensen staan als gelijken tegenover elkaar. Al-leen dan kunnen ze partij zijn op een markt, en spullen kopen. En het spullen kopen van de één, is het spullen vérkopen van de ander. Spullen ver-kopen op een markt is wat ondernemers doen, vanwege dat dwangmatige winstbejag dat ik schetste. Daar heb je vrije mensen voor nodig, mensen die kunnen beschikken over hun spullen en zichzelf. Anders werken contracten – waar dat

HEbzuCHT Is ER IN ALLERLEI MAAT sCHAppIjEN, KApITALIsTIsCH

Of NIET.

Page 11: Tekens 2012

winstbejag om draait – immers niet. Hoe kan er dan toch uitbuiting zijn, tussen die gelijke men-sen? Welnu, mensen kopen en verkopen niet al-leen spullen, maar ook zichzelf, of preciezer, hun arbeidskracht. In ruil voor een loon verhuren ze zich aan mijnbezitter, fabrikant, landeigenaar, bankier, noem maar op. Zo kunnen ze overleven, als ze verder geen bezit hebben om van te leven. Dat geldt voor de meeste mensen. De mijnbezit-ter, fabrikant, noem maar op, hoeft echter niet zijn arbeidskracht te verkopen – hij heeft immers dat bedrijf. En al die mensen werken voor hém. En wat ze maken tijdens werktijd is óók van hem. En – hier zit de truc – de waarde van wat ze maken onder werktijd is aanzienlijk hoger dan de waarde van het loon waarmee hij hun arbeidstijd heeft ge-kocht. Was dat niet het geval – was de waarde van het loon gelijk aan de waarde van wat de arbeider vervaardigt – dan is er geen winst, behalve door bewust bedrog (mensen onder de waarde betalen, spullen boven de waarde verkopen en zo). Maar het werkt ook zonder dit bedrog. Als de waarde van arbeids-kracht de kostprijs ervan is – zoals de waarde van een brood de kostprijs ervan is – dan heb je het over de waarde van wat nodig is om die arbeidskracht te vervaardigen: de kosten om arbeiders in leven en fit voor de arbeid te houden. Zet arbeiders– tegen betaling van wat het kost om ze in leven, fit en gemotiveerd te hou-den – aan het werk, en je zult zien dat ze binnen drie van de acht uur de waarde van die kosten hebben geproduceerd. Maar ze werken die dag nog vijf uur verder. Vijf uur waarin ze waarde ver-vaardigen die linea recta naar de baas gaat. Daar heb je – verpakt achter ogenschijnlijke gelijkheid tussen baas en arbeider – de uitbuiting, die niet via slavernij, niet via horigheid of lijfeigenschap, maar via loonarbeid tot stand komt. Arbeider en fabrikant mogen dan juridisch gelijken zijn, eco-nomisch zijn ze dat helemaal niet.

Uitbuiting is er dus, niet alleen als je een honger-loon hebt als landarbeider of schoonmaker, maar ook als je een relatief goedbetaalde autoarbeider of computertechnicus bent. Dan is je inkomen weliswaar hoger, maar het verschil in waarde tus-

sen wat je maakt en wat je daarvan terugkrijgt misschien wel veel hoger. Het klinkt gek, maar het zou zomaar kunnen dat heel veel straatarme mensen in India relatief minder worden uitgebuit dan relatief rijke fabrieksarbeiders in Nederland. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze ook een pret-tiger leven hebben...

Er is een wereld mogelijk voorbij het kapitalisme. En die is hoognodig ook, want het kapitalisme heeft een dimensie die het voortbestaan ervan le-vensbedreigend maakt. Dat zit in het eerste woor-denpaar besloten: dwangmatig winstbejag. Die leidt niet alleen tot het uitknijpen van arbeiders, maar tot stelselmatige uitbreiding van de pro-ductie, onderwerping van alles en iedereen aan dat winstbejag. Groei is ingebakken, en net zo

dwangmatig als dat winstbejag. Deze dwangmatige productiegroei kost

grondstoffen en energie, en sloopt uiteindelijk de pla-

neet. Zelfs met energiebe-sparing en schone ener-gie redden we dat niet: half zo veel energie gebruiken betekent half zoveel kosten voor de ondernemer – en die zal prompt de productie verhogen als hij merkt dat het

goedkoper is gewor-den... En het klimaat re-

ageert nu eenmaal niet op energiegebruik per eenheid

product. Het klimaat reageert op het totale energieverbruik,

hoe relatief ‘zuinig’ dat per product ook is geregeld. De groeidwang ondermijnt

keer op keer pogingen om binnen het kapitalisme om te schakelen naar schonere productie. Om de planeet en wat er op leeft te redden, dienen we dus per direct het kapitalisme overboord te mik-ken, met alle middelen die daartoe bruikbaar zijn.

Er is nog een reden waarom het kapitalisme niet alleen een onmenselijk, maar ook levensbedrei-gend systeem is. Alweer zijn het de wezens-kenmerken van het systeem die dat bepalen, en alweer is daar de door de concurrentie afge-dwongen groeidwang. Die concurrentie gaat via het marktmechanisme, maar niet alleen daar. Bedrijven botsen met elkaar op de internationale markt, en spannen staten voor hun karretje in die concurrentiestrijd. Staten bouwen legers, vloten, luchtmachten, raketten, noem maar op, om die

Page 12: Tekens 2012

concurrentieslag te voeren. De groeidwang ver-taalt zich tegelijk in ontwikkeling van steeds nieu-we technieken, zodat er steeds perfecter – lees: gevaarlijker – wapens ontstaan. Oorlog, met to-tale vernietiging als steeds dreigender mogelijk-heid, wordt weliswaar niet door het kapitalisme veroorzaakt. D.w.z. niet-kapitalistische klassen-maatschappijen konden er ook wat van, zoals het Romeinse Rijk en het imperium van Dzjengis Khan lieten zien. Maar het oorlogsgevaar wordt door dat kapitalisme wel immens vergroot en op de spits gedreven.

Veel van het bovenstaande – liefhebbers van maatschappijkritische analyses zal het zijn opge-vallen – is een analyse en definitie van het kapita-lisme en haar werking die wortelt in het gedach-tegoed van Karl Marx. Dat wil echter helemaal niet zeggen dat ook zijn benadering om van dat kapitalisme af te komen – via tamelijk gecentrali-seerd opererende arbei-dersbewegingen, geleid door een partij, die de staatsmacht moesten grijpen om van daaruit het socialisme, ook weer tamelijk gecentraliseerd, op te gaan bouwen – wenselijk of zelfs maar werkbaar is. Maar deze analyse biedt wel een kijk op een systeem die verder gaat dan de rol van banken, en dat ook met de omvorming van het huidige monetaire stelsel niet noodzakelijk tot een einde komt.

Hoe we dan wel van het kapitalisme af komen? Enkele algemene punten vallen wel te maken. Het systeem drijft om op het uitbuiten van mensen via loonarbeid. Het kan dus niet draaien zonder loon-arbeiders. Het is er bij gebaat die zo veel mogelijk rechteloos en arm te houden. Het systeem is daar dus kwetsbaar: als arbeiders zich tegen rechte-loosheid en armoede verweren, dan bestrijden zij het kapitalisme, ook als ze zich dat niet perse be-wust zijn. Ze perken met loonstrijd de uitbuiting in. Ze bouwen door solidariteit een kracht waarmee ze de kapitalistische macht kunnen ondermijnen. De solidariteit ondermijnt tegelijk de greep van de kapitalistische concurrentie, die immers maar al te vaak ook arbeiders tegenover elkaar plaatst. De gevolgtrekking dat het bouwen van verzet en

strijd en solidariteit via centraal geleide partijen en vakbonden moet, is helemaal niet logisch. Horizontale netwerken van strijdende arbeiders kunnen effectief zijn, en voorkomen de nieuwe machtsconcentraties waar partijen en vakbonden ons mee opzadelen. Anarchistische en anarcho-syndicalistische strijd- en organisatievormen ver-dienen ook daarom de voorkeur boven de klas-sieke marxistische recepten.

Maar er is veel meer: alles wat de logica van dwangmatig winstbejag uitdaagt, of er haaks op staat, werkt in antikapitalistische richting. Spul-len die weggegooid worden verzamelen en her-gebruiken ondermijnt de dwang om te kopen, en dus de speelruimte om te verkopen. Een concept als Food Not Bombs - maaltijden koken van inge-

zameld eten dat anders zou worden weggegooid maar nog goed is, en die maaltijden gratis uitde-len, is antikapitalistisch, op twee manieren. In de eerste plaats werken mensen daar uit vrije wil, niet tegen betaling, aan iets dat van waarde is voor mensen. In tweede plaats maakt het weg-geven van eten aan wie het nodig heeft duide-lijk dat levensbehoeften niet via koop en verkoop op een markt – dwang-

matig winstbejag – maar door weggeven, buiten de markt om, kunnen worden geregeld. Het kan ánders dan via markt, winst en loonarbeid. Dat laten dit soort voorbeelden zien, daarom zijn ze zo waardevol. Antikapitalisme zal uiteindelijk een verregaande grote omwenteling vergen. Maar de kiemen van die omwenteling zijn er overal waar mensen delen in plaats van te verkopen, samen-werken als gelijken in plaats van zich laten com-manderen, en zich verzetten tegen bazen en te-gen de prioriteiten van winst en concurrentie waar de spreekwoordelijke één procent wel bij varen maar die ons welzijn en voorbestaan bedreigen. Opruimen, dit systeem, voordat het ons opruimt.

. Peter Storm

maker van het weblog http://peterstormschrijft.wordpress.com

HET KAN ANDERs DAN VIA MARKT, WINsT EN

LOON ARbEID.

Page 13: Tekens 2012
Page 14: Tekens 2012

Het is bijna zo ver; de Nederlander mag weer bepalen wie hem of haar gaat vertegenwoordigen in Den Haag. Overal zie ik weer borden hangen met slogans en een hoofd. ‘Sterk en Sociaal’, bijvoorbeeld en dan alleen zo’n hoofd. Ik kijk er wat naar en denk: ‘Dit hoofd? Sterk en sociaal?’

Dan gaat er van alles door mijn hoofd en dat is niet sterk en sociaal. Vul zelf maar in… Maar goed, zo is er voor elk affiche wat te zeggen, want het is niet voor mij gemaakt, maar voor de eigen achterban denk ik dan.

Alle thema´s zullen bij deze verkiezin-gen weer voorbij komen en er zal over gediscussieerd worden, wat an sich al een grote fout is. Snappen politici nu nog niet dan wij, stemvee van Ne-derland, oplossingen willen en geen verdeeldheid? Ik zie dit als weer een gemiste kans. Er zal met een beschul-digende vinger gewezen worden naar wat die ene partij in de afgelopen re-geerperiode verkeerd heeft gedaan en (potentiële) bestuurders zullen zichzelf weer flink op de borst slaan over wat de eigen partij zo goed gedaan heeft. Allemaal afleidingsmanoeuvres, rook-gordijnen die opgetrokken worden om ons er van te weerhouden om te zien dat als er eenmaal gestemd is, er toch niks wezenlijks verandert. We modde-ren maar weer vier jaar door, excuus na excuus, uitvlucht op uitvlucht.

Zo mis ik elk jaar één thema in de strijd om de kiezer. Een aantal jaren geleden werd ik gedwongen te verhuizen, want mijn huis en straat, eigenlijk de hele wijk, zou gesloopt gaan worden (is overigens nog steeds niet gebeurd!). Ik mag als ik wil terug verhuizen naar de wijk als deze opnieuw opgebouwd is, er komen meer huizen voor terug. Klinkt op zich goed zou je denken, maar voor de wijk die voorheen al-

leen maar uit huurwoningen bestond, zullen veelal koopwoningen terug ko-men, afgewisseld met wat huurhuizen waarvan de prijzen twee tot drie keer zo hoog zijn als voorheen.

Dit riekt naar het voortrekken van burgers waarvan men meer geld kan verwachten en de gemeente is meteen weer van een ander probleem af, want deze volkswijk (lees: probleemwijk) is hiermee ontmanteld. Probleem(wijk) opgelost en de kassa rinkelt weer.

Bij wie moeten we dan eigenlijk zijn? Gemeente, het Rijk of de woningbouw? Laten we eens kijken naar de woning-bouwcoöperaties. Die zitten op zo veel geld, waarom doen zij niet meer aan sociale woningbouw? Dat levert niet zo veel op, hun geld moet namelijk een wederkerende beweging maken.

Laten we niet vergeten dat de minister twee kabinetten terug vond dat ze het geld niet langer op mochten potten, maar dat het geïnvesteerd moest wor-den in nieuwe woningen en renovatie. Er werd zelfs gedreigd wetgeving te maken om de directeuren van de wo-ningbouwcoöperaties buiten spel te zetten, zodat de regering dit zou gaan regelen.

Toen kon het opeens wel. En slim als de directeuren zijn, wordt het op zo’n manier uitgegeven dat het ze uiteinde-lijk meer zal gaan opleveren, naar nu dus blijkt. Nu hoor ik Den Haag niet. De woningbouw moet toch goed in de ga-ten gehouden worden, want al dat geld waar ze op zitten blijkt de mens cor-rupt te maken. Het brengt schijnbaar een hoop macht met zich mee. Zelf heb ik niks met macht, want dat is alleen interessant voor mensen die geen leven hebben. Macht geilt immers alleen op meer macht en dan gaat men gekke dingen doen. Het volk kan alleen maar hopen dat het

iemand opvalt en dat die er wat van durft te zeggen, zoals in de zaak rond woningbouwvereniging Rochdale in Amsterdam, waarin de directeur moest aftreden omdat hij zichzelf getrakteerd had op een villa in Spanje en een Ma-serati met chauffeur.

Oké, het is gemakkelijk de vinger op de zere plek te leggen en dan te krab-ben aan de korst. Let op: de hoogte van de huur wordt bepaald door te kijken naar de prijs die de woning zou ople-veren als hij wordt verkocht op de vrije markt, in plaats van wat de kosten van het bouwen zijn. Hierdoor ontstaan die asociaal hoge huren, die totaal onac-ceptabel zijn. Wonen is immers een verworven recht!

Door deze gehaaide manier van ope-reren wordt de belastingbetaler af-hankelijk gemaakt van staatssteun. Zo zeer zelfs, dat velen van ons niet meer zonder kunnen om te wonen. Dus om de bewoners van Nederland echt vrij te kunnen laten spreken, moeten de ogen geopend worden, zodat we zien hoe we geknecht zijn. Er mag absoluut geen financiële verstrengeling zijn tus-sen de belangen van de staat en het volk. Den Haag moet nu eens laten zien dat ze ballen heeft als men vindt dat er vrijheid van meningsuiting in Nederland mag bestaan. Daarom zou dit voor elke zichzelf respecterende politicus; rechts, groen, links, religieus of sektarisch, agendapunt nummer 1 moeten zijn.

Maar ja, dan zal de politiek wel naar de stemmers moeten luisteren, dit ge-beurt zeker niet zo lang zij alleen tegen elkaar en in hun eigen comedyclub blijven prediken.

Succes met kiezen…

PB, Tilburg-Zuid, zomer 2012

stampij

Page 15: Tekens 2012

Wat ik Geloof ...dan geloof je in je leven en geloof je in

je vrienden, geloof je in de passie van je ambacht en geloof je in de liefde. Geloof je in energie geven daar waar je het van

krijgt, energie die alleen maar van je neemt hoor je links te laten liggen.

Geloof in je geestverruiming, creativiteit, positieve impulsiviteit en doorzettings­

vermogen, geloof dat het dagelijks leven buitengewoon is, dat moet je zo creëren

voor jezelf. Geloof niet in langdurige troebelheid, het houdt je van je pad. Geloof in doorgaan en geloof in de sterren. Geloof in verandering en

persoonlijke evolutie. Geloof niet in onzekerheid. Geloof in je gevoel. Geloof in je kennis en bovenal, hoe tergend het

soms ook is, geloof in jezelf. Want dan gebeurt het..

. Levi van Huygevoort

Page 16: Tekens 2012

ReligieIk geloof niet in god maar toch bestaat god.

In mijn optiek maakt het feit dat er wereldwijd miljarden mensen hun leven ophangen aan een

schepper of een hogere macht het enigszins arrogant te stellen dat god niet bestaat, ik kan er alleen niet zoveel mee. Ik heb er ook niet veel moeite mee, wat iemand achter zijn of haar voordeur gelooft kan me niet zoveel

schelen, ik heb pas problemen met geloof als gelovigen ervoor kiezen niet meer na te denken maar alleen maar

blind volgen en iedereen voor hun geloof willen winnen. Ze willen mijn ziel van de

verdoemenis redden.

Page 17: Tekens 2012

Ik heb het dan voor alle duidelijkheid niet over discussie, een ieder die van iets overtuigd is waar ik weinig tot niets van snap, staat het uiteraard vrij mij proberen te overtuigen. Ik wil met ieder moslim, katholiek of jood een gesprek aangaan over het goede en het kwade van hun geloof. Net als discussie over andere overtuigingen is hier-mee weinig mis, van mens tot mens lukt het haast altijd om begrip voor elkaars standpunt te heb-ben. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn om elkaars buurman of vrouw te kunnen zijn.

Als iedereen het geloof lekker dicht bij huis hield en zich niet overleverde aan zogenaamde wijze mannen zou, mijns inziens, de wereld er heel anders uit zien. Het gevaar van geloof schuilt volgens mij heel erg in de groepsdynamiek van gelovigen. Ieder afzonderlijk lenen ze gewoon suiker bij hun anders gelovige buurman, drinken joden hun koffie bij een moslim en hebben een hindoe en zijn sikh buurman vast heerlijke vege-tarische recepten om uit te wisselen.

Zet echter groepen gelovigen bij elkaar en dat lijkt er iets met ze te gebeuren, de een lijkt wel beter te willen zijn in geloven dan de ander. Het geloof lijkt wel in een bidwedstrijd te verande-ren, wie is het vroomste en het dichtste bij zijn of haar god, en erger nog hoe goed kan je dat aan je medegelovigen laten zien. Deze rare en misplaatste competitie is koren op de molen van de geestelijke leiders, het maakt hun werk vele malen gemakkelijker, ze kunnen hun kudde met een minimale inspanning in het gareel houden. Wat bewijst meer je ware geloof dan het tot op de letter volgen wat je Iman, bisschop, rabbijn etc. etc. je oplegt. Volgzaamheid is misschien wel de ultieme kiem voor fanatisme.

In de kiem smoren zou je zeggen, bij de bron. Jonge gelovigen leren met hun geloof om te gaan en de eigen verantwoordelijkheid die daarbij hoort. Niet blijven hangen in ouderwetse dogma’s maar al heel vroeg aanleren dat we allemaal zo goed als hetzelfde zijn en dat geloof niet de mens definieert maar juist de mens het geloof. Laat jonge kinderen niet xenofoob opgroeien maar het vreemde leren te omarmen en te waarderen om wat het is, immers hun geloof is net zo veel of weinig waard als dat van een ander.

De realiteit is echter een andere, vrij geloven word door geestelijk leiders over het algemeen niet op waarde geschat. Hiermee wil ik niet zeggen dat alle geestelijk leiders mensen die zelf denken ver-ketteren, maar het stimuleren van het zelf laten denken en beslissen is niet iets wat tot de pri-oriteiten behoort. De wereldreligies houden met zijn allen vast aan de oude wijze van denken, wij zijn goed en zij zijn fout en hoewel dit nooit met zoveel woorden door een jurkdragende geeste-lijk leider wordt uitgesproken, is dit wel altijd het onderbuikgevoel dat bij gelovigen word geculti-veerd.

En dat is nu precies waar ik moeite mee heb, dat opgekweekte onderbuikgevoel dat tot gevolg heeft dat allerlei mafkezen er van alles aan doen om de wereld te bekeren tot hun ene ware ge-loof. Alsof je niet gelukkig kunt zijn zonder Allah, God of Krisjna, flikker toch op, het lukt me zelf best aardig. Het liefste zou ik zien dat mensen gewoon lekker thuis geloofden en in plaats van me te willen overtuigen hoe goed hun god wel niet is het gewoon konden laten bij wat het voor hun betekent.

Ik vrees alleen dat voorlopig de rijen in de we-reldreligies vast geschlossen zullen blijven, en de angst voor het vreemde alleen maar aangewak-kerd gaat worden niet uit oprechtheid maar uit puur en mijns inziens bijzonder zielig zelfbehoud.

. Stijntjepluis

Page 18: Tekens 2012

Lou Keune is doctorandus Economie en doctor in de Sociale Weten-schappen. Hij is verbonden aan de Katholieke Universiteit Brabant (KUB), Faculteit Sociale Wetenschappen. Keune was nauw betrokken bij tal van projecten en (bevrijdings-)bewegingen in Latijns-Amerika en Nederland. Verder was hij medeoprichter van Vóór de Verandering – Alternatieven voor het Neoliberalisme (zie www.globalternatives.nl) en het Platform Duurzame en Solidaire Economie waarvan hij coördi-nator was (zie www.PlatformDSE.org).

Er wordt weer veel gepraat worden over kapitalisme; werkt het wel, werkt het niet, wat werkt er wel aan, wat niet. Maar de meningen over wat het precies is, lopen uiteen. Tijd om er eens een deskundige bij te halen...

Kunt u, als econoom, een definitie geven van kapitalisme?

Ik vraag af in hoeverre die discussie echt relevant is. Ik wil niet ontkennen dat er veel kapitalistische elementen zitten in de samenleving, in de econo-mie, integendeel, maar ik spreek ook veel mensen uit de ecologische beweging en uit Zuid-Amerika, en dan ga je toch denken dat we ons over dit soort fundamentele zaken moeten gaan herdefiniëren. Maar heel praktisch kun je kapitalisme definiëren als de productiewijze die in de eerste plaats geleid wordt door het maken van zoveel mogelijk winst, en daaraan gekoppeld het zoveel mogelijk opeen-hopen van kapitaal. Ik ben zelf erg beïnvloed door Franse marxisten als Palloix en de Egyptenaar Samir Amin, die met het begrip sociale formatie werken; dat betekent dat je in een samenleving woont die niet puur van één productiewijze is. Dat zie je hier ook, we leven in een samenleving waar kapitalisme dominant is, maar je ziet ook veel elementen uit het verleden. Bijvoorbeeld in de toga’s van rechters en professoren, dat is een oud machtssymbool uit de feodale tijd. In de katho-lieke kerk zie je dat ook nog veel. In het Verenigd

Koninkrijk is veel grootgrondbezit, en een deel van de politieke macht, gekoppeld aan de adel. In Latijns-Amerika heb je nog altijd het beeld van de feodale heer, de baas die meer rechten heeft dan anderen, niet alleen maar meer inkomen. Het lijkt misschien uit de tijd, maar ook hier spelen dat soort dingen nog altijd een rol van betekenis, ook in de economie. Maar we hebben hier ook al veel elementen van de Nieuwe Samenleving. Dan be-doel ik een samenleving waar het begrip gebruik-swaarde leidend aan het worden is. We leven nu natuurlijk in een samenleving die helemaal gericht is op ruilwaarde, winstmaximalisatie, marktwerk-ing, en waarin veel verworvenheden uit de jaren ‘50 en ‘60 zijn teruggedraaid. Maar zeker op dit mo-ment, en vroeger ook al, zie je tekenen van een an-dere samenleving. Ik vind de verzorgingsstaat daar een voorbeeld van. Natuurlijk wordt het gebruikt om mensen rustig te houden; en er wordt ook aan verdiend, het is een winstobject geworden, maar de basisfilosofie van de verzorgingsstaat heeft toch iets van die nieuwe samenleving. Een samen-leving die niet in de eerste plaats geleid wordt door geld, maar door concrete behoeften van mensen, en concrete mogelijkheden van mensen en natuur.

Het huidige economische model, hoe je dat ook definieert, is onhoudbaar. Als je alleen al kijkt naar het verscherpen van de sociale tegenstellingen en de eindigheid van de ecologische mogelijkheden, dan kun je daar niet mee doorgaan. Zo heeft bij-voorbeeld het leegroven van de visgronden voor Somalië geleid tot de piraterij daar. Er zijn steeds

in Gesprek metLou Keune

Page 19: Tekens 2012

meer oorlogsdreigingen omtrent water. In het Pal-estijns-Israëlische conflict speelt water ook een rol. Steeds meer water wordt door Israël onttrokken aan de rivier de Jordaan, waardoor de Palestijnen te kampen hebben met verzilting van hun grond en vervuiling van grondwater. De manier waarop de wereldwijde economie georganiseerd is, leidt tot dat soort dingen, en daar kunnen wij ons niet meer aan onttrekken.

U zegt eigenlijk: we moeten de oude definities even buiten beschouwing laten en ons concen-treren op de vraag wat gebeurt er, en wat is er nodig?

Ja, en er zijn ook steeds meer mensen die dat doen, die hun huishouden anders inrichten, die hun eigen groentetuintje hebben. Nu is dat natuurlijk maar spielerei vergeleken bij wat mensen in ontwik-kelingslanden doen, hier is het meer een politiek statement. Maar ik ben ervan overtuigd dat dit de voorbodes zijn van een overlevingsstrategie die wij moeten gaan zoeken. Die mensen die nu al zo’n tu-intje hebben zijn beter bestand tegen wat er op ons afkomt. Zoals ik al zei; er is geen zuivere produc-tiewijze, en we zitten nu in een enorm dynamische periode. Tegelijkertijd is er de behoefte om te den-ken in zwart/wit tegenstellingen, of in dit geval rood/blauw. Dat kan de discussie totaal verlammen.

Ik moet daarbij denken aan het gedoe rondom z.g. broodbanken, waarmee zzp-ers zich gezamenlijk tegen ziekte en arbeidson-geschiktheid verzekeren. Aan de ene kant is dat een overlevingsstrategie, maar vanuit “oud-linkse“ hoek klinkt dan het ver-wijt dat je op die manier het neo-liberalisme juist ondersteunt

Ja dat is een groot gevaar. Aan die broodbanken zit ook een kapitalistische kant, daar ben ik het mee eens, je moet het niet idealiseren. Maar voor mij is dat een goed voorbeeld van waar we naar toe gaan, van die nieuwe samenleving. Toch ben ik onder de indruk van de mate van organisa-tie van het debat. Er zijn krachten die het brede

maatschappelijke debat rond de crisis en de be-zuinigingen organiseren, en dan in neoliberale richting. Bijvoorbeeld denktanks in de Verenigde Staten, en die 15.000 lobbyisten die in Brussel ac-tief zijn. Die hebben allemaal dezelfde oriëntatie. Ik zeg niet dat dat een gezamenlijke afspraak is, maar er zijn wel degelijk clubs waar een dergelijke denk-wijze niet alleen wordt ontwikkeld, maar ook wordt opgelegd, vooral in de marge van vergaderingen. En de Rutte-ens en de Jongeriussen worden dan uitgenodigd daar ook aan mee te doen. Die domi-nantie van het neoliberale model, dat is gewoon georganiseerd. Er zijn door machtsinstellingen als het IMF, de Wereldbank en het Amerikaanse Ministerie van Handel afspraken gemaakt over hoe de verzorgingsstaat, de sociale democratie, de christendemocratie, kortom, de samenleving aangepakt dient te worden. Dat is in het verleden vooral gebeurd bij ontwikkelingslanden; jullie krij-gen steun, maar dan moeten jullie privatiseren, dereguleren, enzovoorts. Maar het zou me niets verbazen als op dit moment al dergelijke afspraken zijn gemaakt omtrent de bankencrisis. Ik bedoel, je zou zeggen laat banken het lekker zelf oplossen. Natuurlijk zullen we daar allemaal pijn van moeten lijden omdat we via pensioenfondsen en zo beleg-gingen hebben bij die banken, maar ik zou zeggen probeer eerst de mensen te redden die daar het slachtoffer van worden. Maar het gaat zo scherp en eenduidig in de richting van eerst en alleen die banken helpen. Gelukkig zie je vooral bij het IMF en de Wereldbank steeds meer mensen daarvan terugkomen; er hebben op hoog niveau al mensen spijt betuigd voor het gevoerde beleid.

Komt dat omdat men ziet dat het beleid niet werkt, of omdat nieuwe opko-mende economien hun invloed opeisen?

Allebei. Vergis je er niet in dat veel mensen ooit uit idealisme bij dergelijke instellingen zijn gaan werken, en nu op persoonlijke noot terugkomen van dat neoliberalisme. Maar nog belangrijker is dat in het kielzog van Brazilië en India steeds meer ontwikkelingslanden zeiden: “We hebben jullie gewoon niet meer nodig.”, en het IMF steeds minder werk had.

Waar gaat het heen met de wereld, denkt u?

Naar een enorme crisis. Ken je de Mad Max films?

Page 20: Tekens 2012

Oei, zo erg?

Op grote delen van de wereld is het al zo erg. Er is een groeiend aantal conflicten rondom grondstof-fen. Bijvoorbeeld rond fosfaat, dat voor kunstmest wordt gebruikt, en dat alleen nog maar te vinden is in Chili en Marokko. Of in Afrika, rond coltan en andere strategische grondstoffen die nodig zijn voor mobiele telefoons en andere moderne tech-nologie. Als je spreekt in termen van biocapac-iteit, d.w.z. wat er op aarde jaarlijks beschikbaar is voor het leven van mensen wil die capaciteit niet zelf ten ondergaan, dan zitten we daar al met 50% overheen. Dat zie in het visbestand, grond-stoffen, klimaatverandering; we zijn uit evenwicht en dat wordt allen maar erger. Die schaarste kan alleen maar uitdraaien op geweld. Het heeft nu al de vorm van die Somalische kapers, van boot-vluchtelingen, de oorlogen die de NATO voert in het Midden Oosten. Maar ook de steun aan de Libische revolutie. Er werden allerlei idealistische argumenten gebruikt, maar eigenlijk ging het natuur lijk om olie. Gelukkig wordt ook de nood-zaak om te komen tot een andere inrichting van de economie steeds meer erkend. We moeten samen gaan proberen bij elkaar te komen en helder te krij-gen: waar moeten we naar toe, hoe gaat dat eruit zien. En dat niet alleen, maar ook: hoe krijgen we een gezamenlijke machtsvorming die zich daar-door laat inspireren?

Heeft u voorbeelden van mogelijke manieren van zo’n machtsvorming?

Ja, dat vind ik in Nederland dus dikwijls een groot probleem. Veel van de oude sociale bewegingen, zoals de vakbonden zijn aan het uitvallen. Die heb

ben op hun manier nog wel hun functie, maar als het gaat om het nieuwe, is er wel een enorme ho-eveelheid ideeën; het is een ontzettend creatieve periode... maar die politieke machtsvorming vind veel te weinig plaats.

Veel mensen denken: als je niet in de Tweede Kamer zit, kun je geen macht uitoefenen. Bent u het daar mee eens? Of zijn er andere manieren, buiten het parlement om. Of is het een mengvorm?

In principe ligt de macht buiten het parlement. Maar een deel van de strijd wordt toch in het par-lement gevoerd, en daar zitten ook de journalisten, daar staan de spotlights op. Daar kom je natuurlijk wel op het eeuwige probleem of je in het proces niet teveel water bij de wijn doet, en te ver afdrijft van je uitgangspunten. Bij de Christen Unie zijn ze op sociaal-economisch gebied heel vooruitstre-vend, maar willen ze “de dialoog openhouden”. En bij de SP willen ze ook wel eens regeren, en laten zien dat het beter kan. Dus hoe die nieuwe vormen van organisatie en machtsvorming moe-ten, dat weet ik ook niet. In ontwikkelingslanden zie je daar denk ik veel betere voorbeelden van. Bijvoorbeeld in Latijns-Amerika. Met alle gevaren van dien hoor. Want elke vernieuwing brengt weer nieuwe machten, die zich ook willen handhaven. En de oude machthebbers hebben vaak nog heel veel invloed. In Ecuador of Bolivia, of in Nicara-gua in de jaren ‘80, krijg je dan die hele moeilijke discussie waar linkse regeringen de persvrijheid

Strijd om grondstoffen in de film Mad Max.

Page 21: Tekens 2012

aan banden proberen te leggen. Als je kranten gaat verbieden, kies je dan niet hetzelfde pad als de machten waartegen je hebt gevochten? Maar hoe vrij is de pers als die sterk afhankelijk is van het bedrijfsleven, en de oude machtsstructuur? Sommige van die kranten verkopen regelrechte leugens, maar omdat ze vrijwel gratis worden ver-strekt, worden die leugens toch geslikt, de regering kan er niet tegenop. Een duivels dilemma.

In de jaren ‘60 en ‘70 werden in Viet-nam en Latijns-Amerika, door bijvoorbeeld de CIA, allerhande campagnes gevoerd om grip te krijgen op de vernieuwers in de samenleving; door middel van beïnvloeding van de pers, wetenschappers, leiders van sociale bewegingen. Tot grootschalige moordpartijen aan toe. En het zou met niets ver-bazen als dat soort dingen nu ook gebeuren, het zou natuurlijk heel vreemd zijn als dat niet zo was. Dus dat moeten we onder ogen zien, en tegelijk-ertijd moeten we niet alleen onze beelden voor de toekomst verzinnen, maar daar ook de organisatie aan koppelen. Er moet een machtsvorming plaats-vinden. Er zijn heel veel mensen die zich bezig-houden met “Het nieuwe denken”, en ik doe daar zelf ook aan mee, maar uiteindelijk gaat het erom dat we de samenleving veranderen.

Dus eigenlijk zegt u: denk na over wat je wil, maar in godsnaam, probeer iets!

Ja dat in ieder geval. En ga ook niet het wiel opnieuw uitvinden. Ik kom allerlei mensen die aller-lei concepten nieuw uitdenken, dat mag ook alle-maal van mij, maar helemaal op het gebied van al-ternatieve economie is er al zoveel uitgewerkt. We moeten dat juist handen en voeten gaan geven; wat ik dan operationaliseren noem. Op twee niveaus: wat moet er concreet gaan gebeuren als je eenmaal de macht hebt? Met de waterleiding, met de stroomvoorziening, de landbouwvoor-ziening, met de banken... het leven moet gewoon doorgaan. Daar moet je van te voren over naden-ken. En het andere niveau van operationaliseren is: in de praktijk brengen, op allerlei manieren. An-dere leefvormen, maar ook politieke machtsvorm-ing. Als je dat niet doet, kun je nog zo enthousiast bezig zijn met groentetuinen en gratis winkels en zo, dat is allemaal prima, maar je verandert niks...

Moet dat niet hand in hand gaan? Je kunt, terwijl je bezig bent macht te verwerven, in je eigen

leven toch al die omslag maken? Zodat je, tegen de tijd dat je de “kritische massa” bereikt, de eerste stappen al gezet hebt naar je einddoel...

Daar ben ik het mee eens, dat moet hand in hand gaan. Op dit moment zie je het wel aan beide kanten tekort schieten. Ik wil niet arrogant klinken, alsof ik het allemaal weet; ik vind het gewel-dig dat er steeds meer mensen tot de conclusie komen dat het anders moet, neem Omslag, in Eindhoven. En er zijn meer knooppunten van “de vernieuwers”, die vanuit solidariteit en milieube-wustzijn met nieuwe dingen bezig zijn. Dan denk ik: nou, fantastisch. Maar die bredere koppeling, en tegenmachtsvorming, als die echt body gaan krijgen en een bedreiging gaan vormen, maar ze zijn niet goed georganiseerd, dan zijn ze ook zo weg. Ik heb dat gezien in El Salvador: boeren vormden coöperaties, brachten hun producten zelf op de markt om de groothandelaars buiten spel te zetten. Maar zodra dat een bedreiging werd voor die handelaars, en voor andere machtsgroepen, vonden er binnen de kortste keren moordpartijen plaats of werd de door de coöperatie moeizaam aangeschafte vrachtwagen in brand gestoken. Daardoor gingen veel mensen toch tot gewapend verzet over. En heel veel van die revolutionaire bewegingen, zoals van de Indianen in Mexico en Guatemala, schieten toch militair tekort. Als de be-langen heel groot worden, komt het grof geschut, en dan ben je zo weg. Wij moeten dit soort dingen ook onder ogen zien. De nieuwe samenleving, dat is ook een machtsstrijd. Wij hier in Nederland krij-gen ook dat soort dilemma’s.

Hoe beter het gaat, hoe meer tegenstand je gaat krijgen.

Ja, de tegenmacht is vaak een tegenmacht zonder dat ze dat weten, en zonder dat ze dat willen. Vergis je niet: de hardheid van het conflict zal ook hier toe-nemen. Ik kan geen enkele wezenlijke reden beden-ken waarom zaken zoals we die in Brazilië of Libië hebben gezien hier niet kunnen gebeuren. Onder-schat niet waar je mee bezig bent, en waar je mee te maken krijgt. Aan de andere kant is het ook een compliment; je bent blijkbaar wel een bedreiging, je bent de moeite waard om in elkaar te slaan. Al zou je misschien een ander compliment willen.

Redactie

Page 22: Tekens 2012

de term 'wereld wijd web' lijkt soms wel heel toepasselijk. als informa-tiehongerige surfer raak je makkelijk verstrikt in de kluwen van menin-gen, hoaxes, reclames en regelrechte onzin die op internet te vinden is. uw redactie plukte wat krenten uit de virtuele pap...

WWW.COuRTfOOL.INfO

Aan analyses van het financiële systeem en de wereldpolitiek geen gebrek op het web; van vage conspiracy-sites tot goedbedoelde blogs. Waar het vaak wel aan ontbreekt is een degelijke onder-bouwing van de beweringen. Veelal blijft men hangen in gekanker en elkaar napraten. Deze site van onderzoeksjournalist Rudo de Ruijter is dan een welkome verademing. Heldere uiteenzettingen in begrijpelijke taal, van de geheimen van geld, rente en inflatie; van de belangen achter de conflicten met Iran en Irak; en van zijn twijfels bij de hype rond de opwarming van de aarde. De Ruijter doet boude uitspraken, maar documenteert al zijn stukken zeer uitgebreid met verifieerbare bronnen. Dat er slechts met grote tussenpozen nieuw werk op Courtfool verschijnt, spreekt wat dat betreft alleen maar voor hem: goed onderzoek kost immers tijd.

WWW.VERbODENgEsCHRIfTEN.NL

Op deze site vind je een keur aan "Verboden, vergeten, verketterde, verminkte en doodgezwegen Boeken en Geschriften." Je kunt een beetje browsen op zoek naar iets leuks, of met één muisklik alles downloaden in pdf- of Wordbestanden, en dan heb je in een keer een hele berg uitdagende lectuur. Filosofie (Spinoza, Jean-Jacques Rousseau), mystiek (Lao-Tzu), politiek (het heerlijke "Wer-ken is voor de dommen" van Bob Black), interviews met schrijvers als sciencefiction-goeroe Philip K. Dick; de meest uiteenlopende namen en denkwijzen zijn er te vinden. De bedoeling van de ma-kers van de site lijkt er dan ook vooral in te liggen om mensen ertoe te bewegen te blijven nadenken over wat ze vinden, hetgeen mag blijken uit de koptekst: "Als iemand die een mening aanhangt die hem gedurende zijn jeugd is onderwezen of waartoe hij later is overgehaald, elke twijfel die in zijn hoofd opkomt onderdrukt en wegduwt, doelbewust vermijdt boeken te lezen en mensen te spreken die die mening in twijfel trekken of ter discussie stellen, en vragen die niet gesteld kunnen worden zonder die mening te verstoren als ongepast beschouwt, dan is dat leven van die mens één grote zonde tegen de mensheid."

WWW.DEWERELDMORgEN.bE

Een onafhankelijke nieuwssite die, behalve veel opiniestukken en verzamelde persberichten uit heel de wereld, ook flink wat eigen journalistieke content biedt. Zo legde zij de bank PNB Paribas (die in handen is van de Belgische staat) het vuur aan de schenen omtrent diens betrokkenheid bij belas-tingontduiking en speculatie op voedselprijzen, dat in België verboden is. "De Wereld Morgen" wordt voor een groot deel gemaakt door vrijwilligers en werkt met zowel professionele, als burgerjourna-listen. Inkomsten haalt men uit een mix van bijdragen door lezers, overheidssubsidie, een webshop waar boeken worden verkocht, en slechts voor een klein deel uit reclamegelden. Die laatste zijn ook voornamelijk afkomstig uit de 'duurzame' hoek. Bovendien weet de site zich, zowel financieel als inhoudelijk, gesteund door een groot aantal organisaties uit de milieu-, Noord-zuid-, vredes- en vakbeweging. Zowel qua inhoud als opzet een interessant voorbeeld van 'De Nieuwe Media'.

Page 23: Tekens 2012

De mensen, dat zijn schaapjes, zo eenzaam en alleen.(En hunkerend naar de warme kudde...)

In het midden staan de zwakke,de sterke er omheen.

De grootste angst verdwaling,op onbekende grond,(Nachtelijk vogelgeluid bespringt het hart...)

Veel veiliger met de neus,in ene schapenkont.

Soms springt schaap over de dam,ontzet veracht wordt zij.(Jij schaap! Ben met ons of tegen...)

Volgt er dan nog één (of twee),de rest die wil er bij.

De mens, dat is een schaapje,hetzelfde heel tevree.(Het zwarte, angstbeeld voor lammeren...)

Blaat liever tegen schaapjes;wit, wollig en gedwee.

Rare schaapjes moeten kapot,of anders gewoon maar weg!(Er gaan veel makke schapen samen in een hok...)

Het schaap dat anders ruikt of denkt, heeft dikke vette pech.

En kuddes, uit u toch hetzelfde!Voegt daad bij deze raad.(Wees waarachtig wit, eendrachtig schaapachtig...)

blijf in de maat en houd de toon,tijdens mekkeren en geblaat.

Een schaap is gauw tevreden,zolang veilig op het droge.(Geknipt en geschoren; geen schapenschande...)

Vertrouwd geblaat op de TV, en soms het hooi in mogen.

Zij laat zich makkelijk sturen,ga links, rechts, stop, en schijt!(Een schapenziel is ondoorgrondelijk..)

En na wat goedbedoeld geblaftot alles wel bereid.

Een mens is dan een schaapje,maar tot veel wreeds in staat.(Kuddemoraal als het tegenzit...)

Het blijkt weleens dat onderhuids,een gemene wolf schuilgaat.

De mensheid als bende schapen,of ook wel angsthaas, rat of zwijn.(En dus nog te stom om voor de duvel te dansen!)

Wees maar liever als mens een mens, en laat ‘t schaap schaap zijn.

MEEh zij met ons. Dierenverdriet

Page 24: Tekens 2012

De papieren krant wordt meer en meer ver-drongen door “elektronische” berichtgeving, naast e-versies van traditionele media ook door allerhande blogs, waarvan het bekende Geen Stijl al de omge-keerde weg wist te bewandelen: het publieke bestel in. De “open posting”-site Indymedia is een populaire bron van informatie en opinie in en over links-radicale kringen, en binnen de wetenschappelijke wereld heeft het blog arXiv inmiddels al bijna evenveel gezag als het beroemde tijdschrift Science. De balans in die hoek is al zover aan het verschuiven dat er bijvoorbeeld een grootschalige boycot door wetenschappers gaande is tegen uitgever Elsevier. Bij het ondertekenen van die boycot zei de Utrechtse wiskundige Dmitry Royten-berg: “I do not think academic publishers are evil, any more than intestinal worms are. It is just that the goals and interests of a parasite are fundamentally at odds with those of its host. What is happening here is sim-ply a host trying to flush out parasites.”

Het probleem bij de grote namen in de tra-ditionele media is dat ze allemaal onderdeel uitmaken van een paar grote concerns. En zelfs als die concerns alleen activiteiten binnen de journalistiek ontplooien, valt bij hun onafhankelijkheid vragen te stellen, omdat ze voor hun inkomsten in grote mate afhankelijk zijn van adverteerders. Hoe ver kun je gaan in je berichtge-

“De waarheid, de hele waarheid, en niets dan de waarheid.” Dat zweer je te zullen vertellen als je moet getuigen in de rechtbank. Dat is natuurlijk niet voor niets, want als je zegt: “Ik heb mijn vrouw niet vermoord, edelachtbare!” maar je hebt haar wel laten vermoorden, lieg je gewoon. En wie zegt : “Ja, ik zei wel dat hij haar moest vermoorden, maar dat was maar een grapje!” zal zijn huid daar niet mee redden. Toch? Met die rechterlijke eed hebben we meteen het fundamentele probleem van de journalistiek te pakken. Je zult nooit alles over een onderwerp kunnen publiceren, je moet kiezen tussen wat je wel en wat je niet wilt vertellen. Als lezer van een krant ga je er maar vanuit dat die de juis-te keuzes maakt, en je een waarheidsgetrouw beeld van de werkelijkheid schetst. En dan valt het niet te ontkennen dat elke krant haar eigen voorkeursvisie heeft. Terwijl in de Volkskrant gesproken werd van “Kabinet-Bruin I”, kopte De Telegraaf: “Plankgas met rechts”.

COMpLOTREALIsME

Page 25: Tekens 2012

ving voordat Unilever zijn geld weghaalt, of Coca Cola? Het nieuws zal dus altijd “gefilterd” worden door belanghebbenden. Maar is dat op het web anders? Voor een deel wel. Hoewel succesvolle sites soms gaan lijden onder hun schaalvergro-ting, is het runnen van een website een zeer goedkope manier om te publiceren, hetgeen de financiële drempel laag maakt. Daarnaast kunnen foutieve berichten soms gauw weerlegd worden door directe online reacties. Kijk naar de Kony 2012 hype en de kanttekeningen die er al direct bij werden gemaakt Het enige dat de kranten konden doen, was samenvatten wat iedereen allang wist via Facebook. Of neem het eerder genoemde arXiv, en andere wetenschapsblogs, waar di-rect wereldwijde discussies worden gevoerd over nieuwe ontdekkingen en theorieën. Een nadeel is, dat je voor goede onderzoeksjournalis-tiek, bijvoorbeeld het onder-houden van een reporter ter plaatse, wel geld nodig hebt. Natuurlijk kunnen burgers uit heel de wereld hun bevin-dingen online delen, en ook lekken sommige reporters-ter-plaatse op hun eigen site wel eens informatie die ze niet verkocht kregen. Toch reageren de meeste blogs nog altijd gewoon op wat de mainstream ze voorschotelt, of praten ze elkaar na, en zo blijft het een hele klus om de hele, halve, en aange-lengde waarheden te schiften uit de digitale brij.

En dus tekent zich op internet soms een paranoïde werkelijkheid af, waar iedereen overal wel wat achter zoekt. Complottheorieën te over, maar welke zijn écht echt waar? De Illu-minati, de Bilderbergs, chemtrails, de reptiliaanse invasie... Die laatste is mijn favoriet, voor wie hem nog niet kent: hou je vast. De aarde is al vele eeuwen geïnfiltreerd door buitenaardse, reptiel-achtige wezens. Deze wezens kunnen gedachten lezen, en zijn gek op geld en seks. Daarom hullen zij zich in menselijke gedaantes, en maken in die vorm deel uit van de bestuurlijke elite. Onder de oceaanbodem hebben ze gigantische bases met stralingsapparatuur, die wereldwijd gevoelens van angst, hebzucht en volgzaamheid projecte-ren in de geesten der mensheid. Gelukkig nemen andere buitenaardse mensenrassen het voor ons op, en bestrijden de reptilianen. Deze rassen zul-len zich de komende tijd onder ons begeven om

ons te vertellen dat we vrije, soevereine wezens zijn, en dat niemand je kan vertellen wat je moet doen...

Nu wil ik niet alle geruchten van com-plotten als onzin afdoen door met dit extreme voorbeeld te komen en dat vervolgens af te bran-den als een stroman. Ik weet zeker dat er groe-pen mensen zijn die alleen hun eigenbelang voor ogen hebben en samenzweren tegen de rest van de mensheid. Of dat nu wrede maffiosi zijn, heb-berige Joden, steile islamisten, of meedogenloze zakenlui. Maar ik geloof niet in één grote, wereld-wijde samenzwering tegen alles en iedereen; ik

geloof dat er vele complot-ten allemaal tegen elkaar in werken. Ik weet dat om de paar jaar het Bilderberg-overleg plaats vind, en ik neem aan dat wat daar be-sproken wordt geen zuivere koffie is, omdat daar een hoop van de machtigste en rijkste mensen van de we-reld samen komen, en ze niet willen vertellen waar ze het over hebben. Want ik wantrouw mensen met veel geld, omdat zij die dat ver-werven vaak degenen zijn

die de minste scrupules hadden, en over lijken zijn gegaan om het “te maken”. En ik wantrouw mensen met veel macht, omdat macht vrijwel al-tijd corrumpeert. Dat is voor mij voldoende ken-nis om toe te passen in de dagelijkse praktijk van mijn leven.

Ik haal het reptilianenverhaal erbij, om-dat de strekking ervan kenmerkend is voor veel complottheorieën: ze leggen de schuld buiten onszelf, bij een ander. En dus de oplossing ook. Het ligt niet aan ons, het ligt niet aan jou, het zijn de Joden/de moslims/het kapitalisme/... “Ja, edelachtbare, ik heb mijn vrouw vermoord, maar ik kreeg daartoe telepathisch opdracht van bui-tenaardse wezens!” De Andromeda Council gaat ons niet redden, de markt gaat ons niet redden, Geert Wilders niet, Invisible Children ook niet. En God hep er geen zin meer an. De enige die ons kan redden, zijn wij zelf. Wij zijn allen vrije, soeve-reine wezens, en als je er aliens voor nodig hebt om je dat te vertellen, rot dan lekker op van deze planeet...

. Daan

HET ENIgE DAT

DE KRANTEN

KONDEN DOEN,

WAs sAMENVATTEN

WAT IEDEREEN

ALLANg WIsT VIA

fACEbOOK.

Page 26: Tekens 2012

...is het idee voor een complementair systeem waarbinnen de deelnemers worden uitgenodigd te (leren) handelen op basis van wederkerigheid, vertrouwen en gelijkheid. Het is een product uit het collectief bewustzijn met een transformerende vorm en werking; een poging om, uit al wat is, het beste bijeen te brengen om een duurzame en solidaire bedding te bieden voor alle activiteiten die bijdra-gen aan sociale zekerheid in de breedste zin van het woord ten behoeve van alle-tonen-burgers in Brabant Stad. Het creëert een samenwerkingsver-band, wat ‘piloten’ en ‘eilandjeswerk’ overbodig maakt, geestverwanten samenbrengt en verwante initiatieven verbindt. Het is doel en middel tegelijk: gezamenlijk creëren we, hier en nu, ‘de gelegen-heid’ en banen we ons een weg in de toekomst, die leidt tot een andere orde en het herstel van ‘ons economisch huishouden’. Het brengt ons terug naar de oorspronkelijke betekenis van arbeid en be-loning. Het systeem kenmerkt zich door ruilhandel met waardering voor vrijwillige inzet; door inspan-ningen die leiden tot een onvoorwaardelijk basisin-komen en de inzet van de Koop Lokaalmunt. De speerpunten zijn: meer en betere zorg, het verbe-teren van de financiële situatie van de deelnemers, door het verdienen van een inkomen in punten en het ontvangen van een rechtvaardig euro-inkomen. Verder het versterken en uitbreiden van locale en regionale voedsel-initiatieven, wat de basis moet leggen voor een integraal stedelijk voedselbeleid. En tot slot, met behulp van een lokale munt, de realisatie van een duurzame en solidaire, lokale en regionale geld-economie.

De leden wisselen diensten en goederen met elkaar uit en betalen elkaar met het ruilmiddel ‘pun-ten’. Iedere burger kan lid worden: vrijwilligers die werkzaam zijn in de zorg of op een school; in een buurthuis of kindermoestuin; studenten die een maatschappelijke stage doen; huisvrouwen en huismannen, kunnen zo zij dit willen, lid worden en ontvangen bij toetreding automatisch punten, als waardering voor hun vrijwillige inzet. Activiteiten zoals een kinderboerderij en organisaties, de Hall of Fame, Moedercentrum de Ketting en de Ronde Tafel zijn meer dan welkom. Een verwant initiatief zoals burenhulp of een organisatie die werkt met

dienstencheques kunnen feilloos worden opgeno-men in het systeem. Vanzelfsprekend geldt dit ook voor bestaande initiatieven zoals Werkpunt West of het Repair Café, die daardoor ook makkelijker in an-dere buurten gekopieërd kunnen worden.

In iedere buurt wordt een Ruilwinkel ge-vestigd waar 2 grote borden staan opgesteld met daarop de vraag en aanbod van diensten in die buurt; goederen geruild kunnen worden en waar op gezette tijden vertegenwoordigers van de diverse werk-groepen, spreekuur houden. Daarnaast is het de bedoeling, dat er op lokaal niveau een samen-werking tot stand komt tussen alle voedselinitiatie-ven, zodat kennis en kunde kan worden versterkt en er over heel de stad nieuwe initiatieven van de grond komen. In iedere buurt verrijst een Resto Van Harte en een Prins Heerlijk die hun groente en fruit kunnen halen bij de buurtmoestuin. In elk stadsdeel komt een depot van de Voedselbank die o.m. voed-sel ophaalt bij de lokale ondernemer en bevoorraad zal worden door de volkstuinen en de boeren en tuinders uit het gebied wat grenst aan dat stadsdeel. Er is ruimte voor de buurtbakker, de lokale winkeliers en organisaties uit de cultuursector. Het spreekt voor zich dat de buurtsystemen en de stadsdelen ook on-derling met elkaar kunnen uitwisselen.

Onlangs heb ik het initiatief opgepakt om de Koop Lokaalmunt in Tilburg en Brabant Stad te promo-ten. Samen met een aantal geestverwanten w.o. vertegenwoordigers van diverse maat-schappelijke organisaties ben ik bezig het concept verder uit te werken en het bijeenbrengen van sponsoren die de volgende activiteiten willen faciliteren met man en vrouwkracht en het beschikbaar stellen van ruimtes.

als je iets wil betekenen voor dit project, kun je mij mailen op [email protected] als je je steun wil geven aan het koop lokaal initiatief, kijk dan op www.spendlocal.org/nl/de-social-trade-koop-lokaal-aanpak, en ga naar ‘Hoe kan ik koop lokaal steunen?’

. Loes van Zuijlen, sociaal makelaar.

Page 27: Tekens 2012

Tilburg

ACTIVITEITEN OCCupy TILbuRg

WWW.OCCupyTILbuRg.NL

De Swing- Feesten en

lezingen vinden plaats in

De boomTak,boomstraat 81, Tilburg.

De Swingfeesten worden gehouden onder de naam Club 99 van 21.00 uur tot 01.00 uur, op de zaterdagen: • 14september(benefietvoorWeldaad);• 12oktober;• 7december;• 8januari.Entree is € 3. Extra donaties zijn welkom.

De reeks lezingen vindt op de zaterdag- middagen plaats tussen 14.00 en 17.00 uur. Data en sprekers staan vast: •19september:SethLievense,Zeitgeist

Nederland/ oprichter Occupy Amsterdam;•13oktober:MichielvanHasselt,overhet

onvoorwaardelijk basisinkomen;•27oktober:JaapVink(STRO),overdeKoop

Lokaal Campagne);•10november:KoosdeBruin(TaxJustice)

over zijn boek ‘Nederland als belasting-paradijs’;

•24novemberWilHeeffer,socioloog/schrijver/ tandarts, over zijn boek ‘Tot elkaar veroordeeld, zorgen voor morgen’.

De toegang tot de lezingen is gratis; een vrijwillige bijdrage wordt gewaardeerd.

OCCupy TILbuRg gAAT VERDER. KOMENDE MAANDEN zAL ER EEN REEKs VAN ACTIVITEITEN WORDEN gEORgANIsEERD. EEN sERIE sWINg­fEEsTEN EN EEN LEzINgENREEKs.

Page 28: Tekens 2012

hoofdbreeksels

Page 29: Tekens 2012

Alles stroomt, zei ooit een filosoof. Nu, een slordige drieduizend jaar later zitten we nog steeds in een grote draaikolk. De zekerheden van gisteren zijn vandaag nog maar de vraag. Wat dat betreft levert de komst van de PVV bijvoorbeeld een leuke balans-verschuiving in de Nederlandse politiek: voor homo’s en tegen buitenlanders, nationa-listisch maar tegen de koningin, en een partij-ideoloog (Martin Bosma) die zowel vrije-marktcowboy Ronald Reagan als de socialistische oud-premier Drees als zijn helden noemt. Zaken die een jaar of tien geleden nog onverenigbaar leken, toen intellectuelen nog de loftrompet staken over “het einde van de geschiedenis”; na de val van de Sovjet Unie zou het vast niet lang meer duren of overal ter wereld zou de liberale democratie ingevoerd worden.

Dat laatste zou natuurlijk nog steeds best kunnen, maar het lijkt erop dat dat dan toch nog wel effe gaat duren. In “Het Vrije Westen” kraakt het eco-nomisch bestel in haar voegen en beginnen velen al te jubelen over het eind van het wereldwijde kapitalisme. Maar onder de totalitaire regimes als die van China, Singapore en Rusland gedijt dat kapitalisme momenteel juist supergoed. En datzelfde Westen krabt zich achter de oren als men in Tunesië, de voorhoede van de bejubelde “Arabische Lente”, bij de eerste democratische verkiezingen lekker puh een conservatieve islami-tische partij verkiest. De hardlijnsocialisten hebben ondertussen het probleem dat ze nog altijd de voormalige Oost-blokdictaturen te verant-woorden hebben, terwijl ze niets anders voor han-den hebben dan diezelfde oudbakken geschriften waar die regimes zich ook al op baseerden. Een beetje het probleem waar veel katholieken tegenaan lopen, als ze zich moeten verweren tegen verwijten over kindermisbruik in de kerk en het gevaarlijke ge-brabbel van de paus. Na-tuurlijk, die stoute mensen hebben er helemaal niets van begrepen, dat zou nog steeds best kunnen, maar je ideologische praatje is dan toch een beet-je ondermijnd.

Beter dan over het Einde van de Ge-schiedenis, kunnen we misschien spreken van het einde van de Ideologie (in “Het Westen”, dan. De islamistische beerput trek ik een ander keer wel open.) Wat dat betreft zijn de ontwikkelingen in de afgelopen jaren illustratief. Kijk naar Wiki-leaks, Anonymous, Occupy en vooral ook naar de Ijslandse revolutie*. Allemaal verschijnselen met een duidelijk radicaal-democratische en licht

anarchistische ondertoon, zonder zich echter voluit solidair te verklaren met de een of andere denker, levend of dood. En hoewel dat voor de media reden genoeg was om het allemaal als iets onbeduidends af te doen, vind ik het wel een po-sitieve ontwikkeling. Er zijn namelijk twee grote problemen met ideologie. Ten eerste dat het je vaak dwingt blind achter de één of andere wijs-neus aan te lopen. Ook als die wijsneus allang dood is en zijn denkbeelden baseerde op een inmiddels sterk veranderde wereld. Met name links heeft hier last van (marxisten, leninisten, maoïsten,...). En niet alleen dat, maar op het mo-ment dat je vroom de door een ander uitgezette lijn volgt, lever je iets van jezelf in. Hoewel een

dergelijke beweging een sterk eenheidsgevoel te-weeg kan brengen, wat wellicht goed is, draagt het ook al de kiem van dwang in zich mee. En dat zaadje schiet wortel als zo’n beweging mas-saler wordt, en daardoor onvermijdelijk ook diver-ser.

Een ander probleem van ideologieën is dat ze meestal een ver in de toekomst gelegen doel

hebben. (Ik ben zelf ook een utopist, haast ik me te zeggen. Why settle for less?) En dat men dus maar even door de zure appel van een dictatuur moet heen bijten om dat doel ooit te bereiken. Of toe moet zien hoe die mooie ideeën vastlopen in een poldermoeras waarin niemand krijgt wat ie wil. Je moet, kortom, lijden voor een beter leven in een toekomstig paradijs. Het lijkt verdomme de Kerk wel! Zo gaat het ook met revoluties; meestal (niet altijd gelukkig) helpt de val van de ene on-derdrukker, binnen een paar jaar de volgende in het zadel. Waarmee de kiem van de volgende re-volutie wordt gezaaid. Voorbeelden te over, moet

Ideologie dwingt je vaak blind achter de een of andere wijsneus aan te lopen. ook als die

wijsneus allang dood is.

Page 30: Tekens 2012

ik noemen? Nee toch? Wie de geschiedenisboek-jes grondig doorspit, leert dat de mensenwereld al duizenden jaren in een permanente staat van revolutie verkeert. Alles stroomt.Misschien moeten we, als we een revolutie wil-len om aan alle revoluties een eind te maken, die stroom leren kennen. In plaats van er zomaar dammen tegen op te werpen, die toch maar hel-pen tot de volgende springvloed...

Een goed middel daartoe kan zijn om je te verdiepen in al dan niet dode wijsneuzen waar je het NIET mee eens bent. Zo las ik onlangs “De Satanische Revolutie” van Joseph de Maistre. De Maistre was een streng katholieke aristocraat uit Sardinië en de re-volutie uit de titel is de Franse. Het is erg in-teressant je eens in de Franse Revolutie te ver-diepen, aangezien het hele verhaal een stuk complexer is dan die hapklare brokken die je op school voorgescho-teld krijgt (maar hey, what’s new?). Daarover uitweiden zou teveel kostbare ruimte vergen. Ik zal me daarom be-perken tot de visie die de schrijver heeft op het verschijnsel revolutie. De Maistre was voor het koningschap, verafgoodde de paus en vond dat het volk “niet vrij, maar vrij genoeg” moest zijn en had dus weinig op met de seculiere en demo-cratische ideeën die leefden bij de ‘satanische’ revolutionairen. Net als vele edelen was hij het echter ook niet eens met de absolute macht die de Franse koningen in de 18e eeuw naar zich toe getrokken hadden. Hij was voorstander van een “getemperde monarchie”, waarin de koning werd gecontroleerd door een grondwet en de Staten-Generaal (en een adellijk ambtenaren-apparaat natuurlijk). De afschuw over de excessen van de Revolutie zouden uiteindelijk leiden tot het herstel van de monarchie “minus de misbruiken”. Op die manier zou de revolutie Gods instrument zijn om de door Hem gewenste orde te hernieuwen. Al-dus De Maistre. “Wij zitten allemaal aan de troon van het Opperwezen vast met een onzichtbare ket-ting die onze bewegingsvrijheid beperkt zonder ons tot slavernij te reduceren.” In ‘normale’ tijden laat God die ketting slap hangen en kunnen we

doen wat we willen. Maar als God het welletjes vind, trekt hij die ketting aan en lijken we geen controle meer te hebben en te worden meege-sleurd in de maalstroom van de geschiedenis. Het enige wat een mens dan kan doen is han-delen volgens zijn morele overtuiging en hopen dat hij het er goed vanaf brengt. Je hoeft denk ik niet gelovig te zijn om te snappen wat De Maistre hier bedoelt. Niemand kan met zekerheid vertel-len wat de toekomst brengt, en in die toekomst spelen individuen maar een kleine rol. Vele his-torische gebeurtenissen worden in de boekjes vaak opgehangen aan één centrale figuur, maar die is vaak ook alleen maar de juiste persoon, op

de juiste plaats, op de juiste tijd, om iets ten uitvoer te brengen wat toch al stond te gebeu-ren. Denk aan de vrijwel gelijktijdige ontdekking van de boekdrukkunst door verschillende per-sonen of The Stooges die al punkrock maak-ten tien jaar voordat The Sex Pistols zou-den worden uitgeroe-pen tot uitvinders van die stijl. Dat betekent niet dat je niet volgens je idealen kan han-

delen; door je hart te volgen vervul je juist je plek in het Grote Geheel...

Oké, een andere dode wijsneus dan maar: Fernando Pessoa, volgens velen de groot-ste Portugese dichter ooit. Ik zal het hier hebben over zijn korte verhaal “De Anarchistische Ban-kier”. Pessoa zelf was beslist geen anarchist. Hij noemde zichzelf “conservatief in de Engelse zin van het woord”. Je moet het boekje dan ook zien als een piss-take op anarchisme, denk ik. Maar de logica die het personage van de bankier ge-bruikt, is interessant. Denk je mee?

Afkomstig uit een arm milieu, ziet de hoofdpersoon dat de mens onder het kapitalisme slaaf is van wat hij “sociale ficties” noemt: rijk-dom, afkomst, aanzien. Hij besluit dat de mens vrij moet zijn van onderdrukking en sluit zich aan bij een anarchistische groepering. Al snel ziet hij echter dat ook binnen die groep bepaalde men-sen dominant zijn en zo, bewust of onbewust, de anderen onderdrukken. Volgens hem komt dat omdat mensen al zo lang in een onderdrukkend systeem leven dat ze niet anders meer kunnen.

Wie de geschiedenis­

boekjes doorspit, leert

dat de wereld al duizenden

jaren in een permanente

staat van revolutie

verkeert. Alles stroomt.

Page 31: Tekens 2012

Hij maakt zich dus los van de groep, omdat hij daar niet aan wil mee doen. Anarchisten moeten afzonderlijk strijden voor hun gezamenlijk doel, totdat dat bereikt is en niemand meer last heeft van die sociale ficties. Maar moet hij dan wel strij-den voor de vrijheid van anderen? Is anderen vrij-heid opleggen niet ook gewoon onderdrukking? Dus besluit de man dat hij slechts voor zijn eigen vrijmaking zal vechten, en zijn bemoeienis met anderen zal beperken tot het propageren van zijn ideeën. Ondertussen speelt voor hem ook een an-der probleem, namelijk; stel dat het nou heel lang duurt voordat de sociale revolutie een feit is? Is hij dan niet heel zijn leven aan het vergooien in de strijd voor een onbereikbaar doel? Hij besluit dat hij een manier moet vinden om de sociale ficties te bestrijden op een ma-nier die voor hem aange-naam is. Wat is de bron van alle ellende van het kapitalistisch systeem? Het Kapitaal natuurlijk. Wat is de beste manier om zich aan de invloed ervan te onttrekken? Het zelf te verwerven, besluit de anarchist en wordt bankier.

Dus.

Dus wat probeer ik hier precies te ver-tellen? Dat weet ik eigenlijk ook niet precies, ik probeer gewoon verslag te doen van mijn ge-dachten in deze tijden. Het broeit en suddert aan alle kanten en niemand die enig idee heeft welke kant het op gaat. De gevestigde ideologische scholen lijken niet in staat bevredigende ant-woorden te geven, alle politieke omwentelingen zijn nog volop aan het draaien, en velen daarvan zullen waarschijnlijk opnieuw uitlopen op oorlog en onderdrukking. Van ‘boven’ lijken we in ieder geval weinig te hoeven verwachten. Het enige antwoord op al die onzekerheid dat ik kan formu-leren is te pogen is mijn gezond verstand en mijn hart samen te laten gaan in een kritische, maar positieve houding. Nee, ik twijfel ten zeerste of de

mensheid ooit ‘gered’ zal worden, maar moet ik daarom maar cynisch mijn materiële geluk gaan najagen? Wie weet welke rol ik speel in de plan-nen van ‘het Opperwezen’, die historische draai-kolk...En inderdaad, tegelijkertijd, wat heeft het voor zin je hele leven weg te cijferen voor dingen die je niet leuk vindt om te doen, maar waartoe je je verplicht voelt omdat het goed is voor de wereld? Dat heeft geen enkele zin. Mensen die zich ver-velen, dat is NIET goed voor de wereld. Sowieso, als jij datgene wat je doet al niet leuk vindt, hoe ga jij anderen dan ervan overtuigen mee te doen de wereld te verbeteren?

Dus?

Dus mijn advies aan de lezer in deze roe-rige tijden is; laat je geen rad voor de ogen draai-en door die wijsneuzen die menen ofwel zelf de waarheid in pacht te heb-ben, ofwel een boek te weten van iemand die dat wel heeft. Laat je gerust inspireren, maar denk lekker zelf. (En, uiteraard, wees zelf niet zo’n wijs-

neus en laat anderen lekker zelf denken.) Als je een beetje nadenkt kom je er al gauw achter wat je eigen idealen zijn, zie in dit blad de stukjes “Wat ik geloof...”. En als je je standpunt bepaald hebt, zoek je een manier om dat over te brengen, uit te voeren. En de manier waarop je dat doet, kan maar beter iets zijn waar jij plezier aan beleeft. (Wat dat is, daar hoef je toch niet lang over na denken, mag ik hopen?) Want dat betekent dat het je minder moeite zal kosten het vol te houden, en dat je met je enthousiasme anderen kan inspi-reren, en daarmee de wereld wellicht een beetje beter maakt. Want zo begint die echte revolutie; in je hoofd. Als je het op televisie ziet, is het goed reeds geschied.

. Daan

de manier waarop je de

wereld wil verbeteren, kan

maar beter iets zijn waar

je plezier aan beleeft.

Bronnen:“De Satanische Revolutie”, Joseph de Maistre (Uitgeverij Aspekt ISBN 90-5911-188-5) “De Anarchistische Bankier”, Fernando Pessoa (Verkrijgbaar voor €0,50 bij TAS, e-mail: [email protected]) “Days of War, Nights of Love”, Crimethinc. (ISBN 978-097010103, te leen via de redactie, of te bestellen bij http://crimethinc.com/books/)

* In 2009 leidden protesten tegen de aanpak van de Icesave-crisis tot de val van de IJslandse regering. Burgers, georganiseerd in basisdemocratische denktanks, drongen aan op een nieuwe grondwet, waarbij het volk betrokken moest worden in de totstandkoming daarvan. Een uit het volk verkozen commissie werd hiertoe aangesteld, en via in-ternet konden burgers doorlopend commentaar geven op de vorderingen. Op 29 Juli 2011 werd het ontwerp ingediend.

Page 32: Tekens 2012

IllustratIes: levI van Huygevoort, Bart van PoPPel & onBekende Internet Bronnen, grafIscH ontwerP: evelIen van Breemen

www.georganiseerde-weldaad.nlcontact: [email protected]