Tegenbegroting (met master) - Partij voor de Dieren...tienpuntenplan dat een gedegen basis vormt...

Tegenbegroting Zaanstad2021-2024

Zó kan het wel

de DierenZaanstad

Partij voor

TEGENBEGROTING ZAANSTAD 2021-2024


1

1

VOORWOORD

Bij de begrotingsbehandeling 2021 staat Zaanstad voor de kolossale opgave om de impactvan de coronacrisis te beperken. Zowel maatschappelijk als financieel vergt dit moeilijkekeuzes. De Partij voor de Dieren heeft bij de behandeling van de afwegingskaders (voor hetopstellen van de begroting) ingebracht om middels scenario’s de gemeenteraad verschillendekeuzemogelijkheden voor te leggen. Helaas volgde een meerderheid van de raad het adviesvan het college om toch in debat te gaan over één mogelijke uitwerking van een setbenodigde maatregelen. Om te voorkomen dat er een eenzijdig beeld ontstaat waarbijpartijen geen dekking hebben voor de voorstellen die zij inbrengen, heeft de Partij voor deDieren daarom een integraal pakket maatregelen uitgewerkt die de door het collegeingebrachte set aan maatregelen grotendeels kan vervangen. Dit document is daar eenuitwerking van.

MELCHIOR MATTENSPartij voor de Dieren

DE TIEN PUNTEN VAN DE PARTIJ VOOR DE DIEREN ZAANSTAD:

1. Invoering algemeen betaald parkeren in heel Zaanstad2. Lobby differentiatie OZB3. Duurzaamheidsfonds en baatbelasting4. Crisisheffing OZB5. Duurzaamheidssubsidie

6. Eiwittransitie stimuleren

7. Investeren in digitaal onderwijs

8. Hondenbelasting afschaffen

9. Vergroeningsfonds

10.Pilot basisinkomen


2

2


Introductie

buitenproportioneel groot landbouwareaalnodig om vlees en zuivel te kunnenproduceren, niet alleen voor het grazen,maar ook om het voedsel te verbouwen datdeze dieren eten. Dieren krijgenplantaardige producten als soja gevoerd diein principe ook voor directe menselijkeconsumptie geschikt zijn. De inefficiëntiekomt met name tot uitdrukking door dewetenschap dat we op aarde meer dan 500miljard dieren weten te voeden (vetmesten)en dat we niet in staat zijn om 7 miljardmensen te voeden. De enorme vee-industriein Nederland legt daardoor een enormbeslag op het wereldwijde landbouwareaalen draagt actief bij aan ontbossing. Met allerisico’s van dien.

Daarnaast blinkt Nederland uit in deextreme veedichtheid en zijn weinternationaal al vele jaren berucht omuitbraken van dierziekten als Q-koorts, BSE,vogelgriep, varkenspest, etcetera. Hetgrootschalig ophokken van dieren met eenverzwakt immuunsysteem op kleineoppervlakken lijkt ook bij te dragen aan dekans dat onze eigen veehouderij een bronkan zijn voor een nieuwe besmettelijke endodelijke ziekte. Het eten van wilde dieren -zoals schubdieren en vleermuizen in China -is dus zeker niet het enige soort diergebruikdat het risico op overdracht van ziekten vandier op mens verhoogt.

De centrale vraag is: gaan we straks op deoude voet verder? Hoe gaan we voorkomendat de opvolger van SARS-COV-19 voor dedeur staat? Daarvoor is het noodzakelijk omradicaal anders om te gaan met dieren ende natuur. Het bejagen, verjagen, vangen,fokken, voeden, eten en gebruiken vandieren heeft ons gebracht in de situatiewaarin we zitten. Daar moeten we dus meestoppen. Dat vergt zowel aanpassingen vanhet individu als aanpassingen van hetcollectief.

INLEIDING

Voor velen verloopt 2020 totaal anders dandat ze zich ooit voor hadden kunnen stellen.Het coronavirus heeft de maatschappijenorm opgeschud en helaas zijn velen onsontvallen of hebben blijvende klachtenopgelopen door dit virus. Hoewel de diverseoverheden - de Rijksoverheid, maar ook hetZaanse college - blijven herhalen hoe zeer zezijn overvallen, worden we al jarengewaarschuwd voor de uitbraak van eenbesmettelijk en dodelijk virus “X”.

De levensstijl van de mens in deze eeuwcreëert namelijk de ideale omstandighedenvoor een grootschalige uitbraak van eengevaarlijk virus. Enerzijds zorgt de enormgegroeide internationale mobiliteit ervoordat virussen veel makkelijker over de heleaarde verspreid kunnen worden. Anderzijdsleidt de manier waarop de mens met dierenen de natuur omgaat tot een veel groterekans om virussen op te lopen.

Er zijn naar schatting nog miljoenenbacteriën en virussen - potentieel gevaarlijkvoor mensen - aanwezig in dieren die levenin de resterende onontgonnennatuurgebieden op aarde. Van oudsher waser geen contact tussen de mens en dezedieren, omdat ze ver buiten de doormensen bewoonde wereld leven. Echter, dedrang om steeds meer te willenconsumeren leidt tot steeds meerontbossing en andere vormen vannatuurvernietiging. Dieren slaan op devlucht en zoeken overal op aarde steedsvaker hun heil dicht in de buurt vanmensen. De kans dat dieren die gastheerzijn van gevaarlijke ziekten in contact komenmet mensen, neemt daardoor enorm toe.

Een van de drijvende krachten achternatuurvernietiging is ons zeer inefficiëntevoedselsysteem. De veehouderij heeft een

Het collectief moet het individu in staatstellen de benodigde aanpassingen temaken. Het omdraaien van demaatschappelijk geaccepteerde standaard(geen dierlijke eiwitten als uitgangspunt,maar plantaardige) kan daarbij helpen.Minstens zo belangrijk is dat de overheidactief mensen informeert en doelen stelt, degoede keuze stimuleert en mensen enbedrijven nét dat steuntje in de rug geeftwanneer ze dat nodig hebben. Door eenactieve rol op zich te nemen kan ook degemeente Zaanstad de transitie van dierlijkenaar plantaardige eiwitbronnen versnellen.

Helaas is het voorkomen van nieuwe ziektenniet de enige uitdaging waar Zaanstad voorstaat. Door de coronacrisis wordt steedsduidelijker hoe groot de impact van een



3

4

klimaat- en biodiversiteitscrisis gaat wordenals we niet ingrijpen. Ook zien we dat decoronacrisis diepe sociale wondenachterlaat doordat de kloof tussen arm enrijk, geschoold en ongeschoold en jong enoud toeneemt. Het doel van dit document isom daadwerkelijk de molen op de wind tezetten: om het mooie Zaanstad door tekunnen geven aan de volgende generatiezullen we alle crises integraal moetenaanpakken. De tijd van inhoudsloos beleid isvoorbij. Om echt aan het werk te kunnengaan, bevat dit document eentienpuntenplan dat een gedegen basisvormt voor deze integrale aanpak. Met oogvoor de toekomst en oog voor elkaar. Wantalleen samen kunnen we weer grip krijgenop de wereld van morgen.

Keerpun

t maar niet terug

hoor

Maar niet ter

ug

Keerpunt


5


5

Analyse van debegroting



6

6

RISICO-INVENTARISATIEBEGROTING 2020

In de begroting voor 2020 is een risico-inventarisatie gemaakt. Dit resulteerde ineen gerangschikte lijst van risico’s naarwaarschijnlijkheid én impact op definanciële situatie van de gemeente. De vijfbelangrijkste risico’s waren volgens degemeente:

1. In 2019 is het abonnementstarief vanmaximaal € 17,50 per vier weken voor deeigen bijdrage aan Wmo-voorzieningeningevoerd. De verwachting is dat dezewijziging een aanzuigende werking opWmo-voorzieningen zoals hulp bij hethuishouden en hulpmiddelen zalhebben.

2. Algemeen afzetrisico bij het voeren vangrondexploitaties

3. Een ontoereikend budget voor denieuwbouw van de Slag.

4. RON: Het wegblijven van nieuwegrootschalige detailhandels (GDV) ophet RON terrein.

5. De door de gemeente Zaanstadingediende aanvraag in het kader van deRegeling Specifieke Uitkering Sportwordt niet 100% maar naar rato van deingediende aanvragen toegekend.

Hoe anders is de realiteit gebleken: hetrisico op een pandemie en de enormefinanciële en maatschappelijke impact werdnergens genoemd. Zaanstad is financieelslecht voorbereid gebleken op dezogenaamde systemische risico’s: deweerstandscapaciteit is voldoende voorwaardevermindering van grondposities ofhet (sterk) toenemen van uitgaven aan dezorg, maar grote klappen als gevolg van eenpandemie, klimaatverandering of anderesystemische crises komen niet of nauwelijks

tot uitdrukking. Het werken aan preventieen het uitwerken van crisismaatregelen inscenario’s voor systemische crises zijndaardoor ondergesneeuwd. Het nietmeenemen van toekomstige structureleen/of incidentele financiële lasten in derisico-inventarisatie is een politieke keuzedie bij de begrotingsbehandeling van 2021ter discussie zou moeten worden gesteld.

Dit jaar staat corona wel bovenaan derisicolijst (”Corona: Het Rijk vergoedt niet allefinanciële consequenties en/ of de crisisduurt langer dan verwacht”). Er komt echterweer duidelijk naar voren dat er alleen oogis voor crises die zich reeds hebbenvoltrokken of risico’s waar de gemeentedagelijks mee te maken heeft. Het risico opeen nieuwe systeemcrisis - zoals deklimaatcrisis of de uitbraak van nieuwezoönosen - komt daarmee opnieuw nietnaar voren in de bepaling van hetweerstandsvermogen en de risico-inventarisatie.

OVERZICHT BEGROTING 2021-2024

De begroting 2021-2024 bevat een scala aanautonome ontwikkelingen en voorgesteldebestuurlijke besluiten. Deze staan inonderstaand overzicht weergegeven. Hierbijzorgen autonome ontwikkelingen ervoor dathet financiële beeld gunstiger wordt ten

UITGAVEN EN INKOMSTENGEMEENTE ONDER DRUK

De coronacrisis heeft een grote financiëleimpact op de begroting. Enerzijds zien we deuitgaven op allerlei terreinen stijgen enanderzijds de inkomsten vanuit heffingendalen. Veruit de belangrijkste post daarin isde toeristenbelasting. Zo wordt er eenterugloop in de opbrengstentoeristenbelasting van € 1,8 miljoenverwacht in 2021. Daarnaast benoemt hetcollege een aantal terreinen waarop eensterke toename in uitgaven te zien is:

1. Het grootste financiële effect is teverwachten bij de uitgaven BUIG. Alsgevolg van de coronacrisis wordt een

opzichte van de voorjaarsnota. Samen methet verder kostendekkend maken vantarieven / leges en het verhogen vanparkeertarieven in bestaande parkeerzoneszien we een tekort in 2021 en overschottenvanaf 2022.

verhoogde instroom in de bijstandverwacht. Dit leidt in 2021 tot eentoename van de lasten met € 7,7miljoen.

2. Een toename van het beroep op debijzondere bijstand (als neveneffect vande groei van het aantaluitkeringsgerechtigden) van € 1 miljoenin 2021 en € 1,3 miljoen in 2022.

3. Extra kosten in 2021 met betrekking totde veiligheid in de openbare ruimte (€0,3 miljoen).

Het college rekent erop dat het Rijk de

Meerjarenbegroting (bedragen x € 1.000)2021 2022 2023 2024

Voorjaarsnota 4.705 1.936 3.220 3.038Preprioritaire besluitvorming 466 401 401 401Autonome ontwikkelingen -3.767 -4.849 -5.799 -7.715Bestuurlijke keuzes:Inzet op duurzaamheid en klimaat inpartnerschap 1330 930 968 968

Inzet op veiligheid en preventie 380 661 661 661Inzet op kwaliteit in de stad 514 869 625 677Inzet op participatie en meedoen 268 197 153 144Differentiatie in de wijken -112 200 375 375Goed werkgeverschap 0 100 100 100Kostendekkende tarieven en leges -509 -1033 -347 -867Inkomsten verhogen -400 -400 -400 -400Totaal begroting 2021-2024 2.876 -989 -44 -2.619



7

8

broeikaseffect nóg verder versterken, buitenbeschouwing gelaten. Er is dus echt enormehaast bij. Wij willen als goede rentmeestersdeze stad doorgeven aan de volgendegeneraties. Niet als Atlantis, maar als eengroene en leefbare plek. Daarom hanterenwij in deze tegenbegroting een uiterstedatum 31 december 2025 om Zaanstadklimaatneutraal te laten worden. Om dit tebereiken, is een aantal noodzakelijkemaatregelen in deze tegenbegrotinguitgewerkt.

financiële gevolgen van de coronacrisiscompenseert. Dit zou neerkomen op eenbijdrage van € 4,2 miljoen in 2021 en € 1,3miljoen in 2022. Hierin schuilt nog een grotemate van onzekerheid. Voor dezeonzekerheid hebben wij extra aandacht indeze tegenbegroting, zodat er de komende

jaren stevig en stabiel beleid kan wordengevoerd.

DUURZAAMHEIDSBELEID

De begroting is ingericht op eenklimaatneutraal Zaanstad in uiterlijk 2040.Duidelijk is dat er niet zoveelbroeikasgasbudget is om desastreuzegevolgen van klimaatverandering tevoorkomen. Daarvoor dient Nederland – endus ook Zaanstad – al in 2026klimaatneutraal te zijn (berekening IPCC).Daarbij zijn de consequenties vannatuurlijke “feedback loops” – zoals hetsmelten van permafrost, verminderde zee-ijsreflectie (albedo), etc. – die het

EMANCIPATIE

De Partij voor de Dieren heeft een wereldvoor ogen waarin mededogen,duurzaamheid, persoonlijke vrijheid enpersoonlijke verantwoordelijkheid hetuitgangspunt zijn.

Overal waar sprake is van achterstelling vangroepen, is het een taak van de overheid omzorg te dragen voor volwaardige integratieen gelijkberechtiging. Discriminatie -onderscheid op basis van irrelevantekenmerken - is bij grondwet verboden. Degrootste groep inwoners van Zaanstad kanmet het voorgenomen beleid wederomnauwelijks op bescherming rekenen: dedieren. Men krijgt gelukkig steeds meer oogvoor het nut en de noodzaak vannatuurinclusieve maatregelen in de stad.Daar staat tegenover dat er totaal geenaandacht is voor het ontelbaar grote aantaldieren in de veehouderij die door toedoenvan de mens een leven vol angst en pijnleiden. Daarom benadrukken wij in dezetegenbegroting nogmaals het belang van detransitie op ons bord: voor dieren, natuur enmilieu is het noodzakelijk om veel mindervlees en zuivel te eten en juist veel meerplantaardig.

In deze tegenbegroting hebben we aandachtvoor mensen en andere dieren. We doenenkele belangrijke voorstellen om hetwelzijn van dieren te verbeteren. Ook stellenwe voor het lokaal belastingstelsel omtrentdieren te hervormen.I

INVESTERINGSAGENDA

Binnen de investeringsagenda is eenaanzienlijk aantal projecten opgenomen dieniet passen in het Zaanstad van detoekomst. Deze projecten stimulerenvervuilende mobiliteit of onttrekken groen

en biodiversiteit aan de stad. Daaromstellen we voor om deze projecten uit debegroting te schrappen. Hierdoor vallen ergelden vrij. Hierin wordt onderscheidgemaakt naar projecten met en zonderkredietbesluit. Projecten mét kredietbesluitleggen nu al een beslag op de begroting,doordat afschrijvings- en rentelasten in debegroting moeten worden verwerkt.Projecten zonder kredietbesluit doen ditniet, maar beperken wel de ruimte om hetinvesteringsfonds op enig moment in tezetten voor duurzamere investeringen.Hieronder worden de afzonderlijkeprojecten opgesomd die niet terugkomen indeze tegenbegroting.

Projecten met kredietbesluit

• Kraaien: € 4,6 miljoen vanaf 2021met afschrijvingsperiode van 20 jaar(€ 230 duizend per jaar)

Door herfasering van investeringenwordt in 2023 de volledigemeevaller van € 230 duizendbereikt. In 2021 is dit ruim € 72duizend en in 2022 € 179 duizend.

• Uitvoeringsagenda Toerisme: € 100duizend met maximaleafschrijvingsperiode van 5 jaar (€ 20duizend per jaar), exclusief eenmeevaller voor niet te maken kosteneind 2020 (totaal € 91 duizend in2020).

• Busbrug incl. no-regretmaatregelen:€ 1,3 miljoen metafschrijvingsperiode van 40 jaar (€ 33duizend per jaar)

In totaal leveren deze projecten eenbegrotingsruimte op vanaf 2021 ter waardevan € 125 duizend per jaar en loopt richting2023 op tot € 283 duizend structureel.

Projecten zonder kredietbesluit

• A8/A9: € 14 miljoen metafschrijvingsperiode van 40 jaar(€ 350 duizend per jaar)

Verschoven naar 2023

• AVANT (Thorbeckeweg):waarschijnlijke bijdrage tussen € 0 en€ 10 miljoen met afschrijvingsperiodevan 40 jaar (tot € 250 duizend perjaar)

• IKEA: € 4,6 miljoen metafschrijvingsperiode van 40 jaar (€115 duizend per jaar)

De drie genoemde projecten zouden eenjaarlijks beslag van € 715 duizend op debegroting leggen als hiervoorkredietbesluiten worden genomen. Omdathet zeer onwaarschijnlijk is dat er noginvesteringen gedaan moeten worden voorde komst van IKEA, is dit project aanbovenstaande lijst toegevoegd. Voor deaanleg van de verbinding A8-A9 is erstikstoftechnisch geen ruimte. Dit komtdoordat er per saldo meer autoverkeer doorde Zaanstreek zal rijden en de A8 dwarsdoor Natura 2000 loopt. Hierdoor is hetwettelijk niet mogelijk deze weg aan teleggen. Bij de aanpassingen aan deThorbeckeweg (AVANT) geldt dat dezevervuilend autoverkeer stimuleert,waardoor we voorstellen ook dezeinvestering te schrappen. Het schrappenvan deze projecten levert bijna € 30 miljoenop aan investeringsruimte en voorkomtextra afschrijvingslasten ad € 715 duizendper jaar vanaf 2023.



9

10


11


11

Tegenbegroting



12

12

van de maatregelen die naderworden uitgewerkt in dezetegenbegroting.

1. Invoeren algemeen betaald parkeren inheel Zaanstad

Zaanstad staat op een kantelpunt omradicaal anders met mobiliteit om te gaan.Nu thuiswerken de norm wordt, zal erstructureel minder verkeer op de weg zijn.Daarnaast erkent Zaanstad dat door deneoliberale politiek van de voorbijedecennia arbeidsmobiliteit sterk isdoorgeschoten. Wonen en werken zoudenop een zodanige afstand van elkaar moetenliggen dat dit per fiets of OV altijd minstenszo comfortabel te bereiken is als met deauto. Een cruciaal punt in het ZaansMobiliteitsplan is daarom hoe het OV in alledelen van de gemeente verbeterd gaatworden. Tevens zet Zaanstad een lobby innaar het Rijk om mensen in de bijstand nietlanger te verplichten te solliciteren op banendie buiten een tienkilometercirkel rondomhet woonadres liggen. Hierdoor geeftZaanstad een duidelijk signaal af dat delokale economie – en dus mindervervuilende mobiliteit - een belangrijke stapis naar een klimaatneutrale samenleving.

Een tweede belangrijk punt is dat de autoniet langer het vervoersmiddel zou moetenzijn dat topprioriteit krijgt binnen demobiliteitsagenda. Het verkorten /verbeteren van verbindingen leidt in hetalgemeen slechts zeer kort tot eenverbetering van ontsluiting, doordat hetvoor meer mensen aantrekkelijker wordtom ook in de auto te stappen. Kortom: meerasfalt leidt altijd tot meer autoverkeer.

Daarnaast heeft Zaanstad een agenda omde stad radicaal anders – namelijkklimaatadaptief – in te richten. In veelbuurten zijn straten relatief nauw en is er

BELEIDSMAATREGELEN

Doordat de inkomsten van Zaanstad sterkonder druk komen te staan, moeten erharde keuzes worden gemaakt. Zaanstadkiest er niet voor om te bezuinigen opsociale programma’s en ook het schrappenvan FTE’s is gezien de oplopendewerkloosheid niet wenselijk. Programma’sdie bewezen nut opleveren voor desamenleving moeten daarom wordenontzien van bezuinigingen. Bovendien kiestZaanstad ervoor om duurzaamheidbovenaan de investeringsagenda te zettenen verruimt ze de investeringsagenda omterugvallende private investeringen tecompenseren. Zodoende moetklimaatneutraliteit in uiterlijk 2025 alsnoggehaald gaan worden.

Om klimaatneutraliteit in 2025 te kunnenhalen, gaat Zaanstad direct aan de slag omeen ambitieus klimaatplan op de stellen metconcrete en afrekenbare tussendoelen voorde komende jaren. Hierin wordt een aantalbelangrijke maatregelen opgenomen. Demaatregelen die tenminste hierin moetenworden opgenomen, zijn hierna naderuitgewerkt.

Om de uitgaven en investeringen op peil tekunnen houden, moet er extra dekkingworden gezocht. Hiervoor hanteren wij vierprincipes, die leidend zijn bij debeleidsvoorstellen:

• De vervuiler betaalt

• Iedereen moet in staat wordengesteld mee te komen

• Transparantie: maak duidelijk aaninwoners waarom je impopulairemaatregelen neemt

• Met een goed verhaal en eenhaalbaar stappenplan overtuigen weZaankanters van nut en noodzaak

door het grootschalige autobezit geenruimte om straten te vergroenen. In dezetegenbegroting stellen wij daarom voor omhet autobezit te ontmoedigen. Insamenhang met de anderebeleidsvoorstellen neemt het autobezit afdoor het invoeren van betaald parkeren.Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat er overalin de stad meer ruimte komt voorvergroening én dat het realiseren van meerwoningen eenvoudiger wordt - iets waarveel Zaankanters met smart op wachten.

Zaanstad gaat daarom het parkeren vanauto’s in de openbare ruimte overalbelasten. Dit kan door het invoeren van eengenerieke parkeerbelasting. Hierbij wordteen vergunning verstrekt aan alleautobezitters die hun auto in de openbareruimte moeten parkeren, tegen eenvergoeding van € 15 per maand. Dezevergunning is geldig in de woonzone,waardoor deze maatregel niet het effect vanbetaald parkeren ondermijnt in zones waarparkeeroverlast wordt ervaren. In Zaanstadzijn ongeveer 60 duizend auto’s in privaatbezit. Een voorzichtige schatting is dat zeker35 duizend auto’s in de openbare ruimteparkeren, waardoor de invoering vanvergunningsparkeren direct € 6,3 miljoenper jaar oplevert. Hiervoor zal in het eerstejaar een investeringsplan moeten wordenopgesteld om overal parkeerautomaten terealiseren. De inhuur van extra handhavingdient evenredig te zijn met de verwachteextra opbrengsten vanuit het opleggen vanbeschikkingen.

Zaanstad houdt hierbij rekening metsituaties waarin deze parkeerbelasting eenonevenredige impact heeft op persoonlijkesituaties. Daarom wordt € 500 duizendvanuit de te verwachten opbrengsten apartgezet om mensen op maat te kunnenondersteunen. Mochten de baten van dezemaatregel aanzienlijk hoger uitvallen, dan

kan het te doteren bedrag aan hetprogramma Werk, inkomen en economie(sociaal domein) ook hoger worden.

2. Lobby differentiatie OZB

Zaanstad staat voor de enorme uitdagingom de woningvoorraad tijdig teverduurzamen. De energetische waarde vanveel woningen is slecht, waardoor er veelenergie én wooncomfort verloren gaat.Daarnaast blijkt dat voor veel mensen “nietsdoen” een goede optie is: ook rendabeleinvesteringen kosten moeite en te veelmensen kijken daarom de kat uit de boom.Een financiële prikkel om direct de woningte verduurzamen kan daarom een belangrijksturingselement zijn voor de gemeente.Woningen hebben nu al een indicatiefenergielabel en bij de verkoop van eenwoning is het straks verplicht eenenergielabel aan te vragen. Dezesystematiek lijkt sterk op de bepaling van deWOZ-waarde van woningen (de gemeentemaakt een schatting van de waarde op 1januari). Het energielabel zou daaromrelatief eenvoudig kunnen worden verwerktin de belastinggrondslag voor de OZB. DeGemeentewet schrijft nu echter voor datuitsluitend de WOZ-waarde meegenomenmag worden als belastinggrondslag. Hetverduurzamen van een woning heeftdaardoor mogelijk zelfs negatieve gevolgenvoor de te betalen OZB, doordat veelverduurzamingsmaatregelen de WOZ-waarde verhogen. Deze manier vanbelastingheffing is onwenselijk en werkt desnelle verduurzaming van onze stad tegen.Zaanstad kiest er daarom voor om via allemogelijke kanalen een lobby te startenrichting het Rijk om de Gemeentewet op hetvlak van de OZB-heffing te herzien. Hierbij isde mogelijkheid omduurzaamheidsindicatoren van de woningmee te nemen in de heffingsgrondslag hetuitgangspunt.



13

14

Naast particuliere huizenbezitters zijn er ookveel verhuurorganisaties die door externefactoren niet in staat zijn om versneldwoningen te verduurzamen. Een belangrijkvoorbeeld hiervan is de verhuurdersheffing.Hierdoor is de beschikbare ruimte binnenhet investeringsbudget vanwoningbouwcorporaties flink afgenomen.Zaanstad kan ook voorwoningbouwcorporaties – en daarmee voormensen met een sociale huurwoning – hetfonds en faciliteiten inzetten. Hierdoorkunnen er ook in de sociale woningvoorraadversneld verduurzamingsslagen wordengemaakt.

4. Crisisheffing OZB

De coronacrisis trekt een zware wissel op deinkomsten van de gemeente. Extramaatregelen zijn daarom nodig om debegroting sluitend te krijgen zonder dat ditten koste gaat van de armste inwoners ófleidt tot extra ontslagen. De sterksteschouders moeten daarom de zwaarstelasten dragen. Verhoging van lokalebelastingen is met name voor mensen meteen kleine beurs lastig. In 2020 werd € 36miljoen aan inkomsten begroot vanuit deOZB. Hierbij zijn er verschillendeheffingspercentages voor woningen inverhuur en woningen met zelfbewoning.Omdat de Gemeentewet de eigenaren vanwoningen in verhuur de ruimte laat OZBdoor te belasten aan huurders - waardoorhuurders met kleinere inkomens mogelijk tezwaar getroffen kunnen worden - wordt erin dit voorstel uitsluitend gekeken naaraanpassingen op het tarief voorzelfbewoning. Dit is tevens veruit debelangrijkste bron aan inkomsten binnen deOZB. Verhoging van de eigenarenbelastingmet 5% door het heffingspercentage0,1072% aan te passen (rekening houdendmet de gemiddelde WOZ-stijging) leidt naarschatting tot € 1,3 miljoen extra inkomsten

3. Duurzaamheidsfonds en baatbelasting

Het verhogen van de belasting opwoningbezit aan de hand vanduurzaamheidsindicatoren kan leiden toteen locked-in probleem voor mensen metweinig middelen om in hun woning teinvesteren. Niet de wil om te verduurzamenontbreekt, maar de financiële mogelijkheid.Deze mensen betalen al een hogeenergierekening en krijgen vervolgens ookvia de OZB de rekening gepresenteerd.Zaanstad moet iedereen in staat stellenwoningen te verduurzamen, ongeacht deportemonnee.

Wanneer een verduurzamingsinvestering ineen woning rendabel is, is het zonde dat ditdoor een gebrek aan middelen bij deeigenaar niet wordt doorgevoerd. In hetstedenverband Parkstad Limburg is daareen oplossing voor gevonden: de gemeenteverstrekt krediet omverduurzamingsmaatregelen uit te voeren,regelt alle administratie en werkt samenmet aanbieders om materialen zo goedkoopmogelijk in te kopen. Gebleken is dat hetinvoeren van een baatbelasting rustende opde woning waar de maatregelen zijnuitgevoerd, wettelijk mogelijk is als dehuidige eigenaar daarvoor toestemminggeeft. Hierdoor ontstaat er eenlastenneutrale investeringsmogelijkheidvoor de gemeente en kunnen woningentoch worden verduurzaamd. Juist het“ontzorgen” van inwoners door alsgemeente (bijvoorbeeld via deenergiecoaches) een op maat gemaakt planneer te leggen, de aanschaf en installatie teregelen én de administratieve lasten over tenemen (bijvoorbeeld BTW-teruggaaf), zorgtervoor dat iedereen mee kan doen. Hetopzetten van dit duurzaamheidsfonds krijgtdaarom topprioriteit en wordt via allemogelijke kanalen onder de aandacht vaninwoners gebracht.

vanaf 2021. Dit komt bovenop de reedsbegrote extra inkomsten door indexatie-aanpassingen. De gemiddelde woonlastendoor OZB stijgen daardoor van € 270 perjaar naar € 285 per jaar. Omdat Zaanstadeen relatief lage OZB-heffing heeft – integenstelling tot doelheffingen riool- enafvalstoffenheffing – is deze gemiddeldeverhoging van € 15 per jaar een redelijkoffer om van woningeigenaren te verlangenin tijden van crisis. Wanneer de situatieverbetert, kan deze crisisheffing weerworden verlaagd.

5. Duurzaamheidssubsidie

De afgelopen jaren is gebleken dat deStappensubsidie – om woningen te kunnenverduurzamen – een doorslaand succes isgeweest. Naast een investeringsfonds zoueen extra subsidiepot ervoor kunnen zorgendat maatregelen om nul-op-de-meterwoningen te realiseren en daarmeede Zaanse woningvoorraad echttoekomstbestendig te maken wél rendabelworden voor de woningeigenaren. Zaanstaddoteert daarom structureel € 2 miljoen perjaar extra aan deze subsidiepot om deeffectiviteit van het investeringsfonds tevergroten. Tevens zoekt Zaanstad naar extramogelijkheden om via externe financieringdeze subsidiepot verder te vullen.

6. Eiwittransitie stimuleren

Naast het verduurzamen van dewoningvoorraad en mobiliteit is het kiezenvoor andere eiwitbronnen – namelijk mindervlees, zuivel en vis en méér plantaardigvoedsel - essentieel in het bestrijden van deklimaat- en biodiversiteitscrisis enonbeschrijflijk dierenleed. Zaanstad gaatdaarom werken aan eenuitvoeringsprogramma Eiwittransitie om ditpunt uit het coalitieakkoord gestalte tegeven. Hierbij onderzoekt men hoe in alle

lagen van de samenleving plantaardigeproducten de standaard kunnen worden.Binnen de gemeente zelf wordt direct metcateraars geregeld dat “Carnivoor? Geef hetdoor!” de standaard wordt. Voor hetuitvoeringsprogramma wordt in 2021eenmalig € 200 duizend beschikbaargesteld. Door de samenwerking metbedrijven en burgers te zoeken, doorverstrekken van informatie en het sturenmet beleidsmaatregelen (bijvoorbeeld SROI),moet draagvlak voor de transitie verderworden versterkt en hoeft dit in latere jarengeen geld te kosten. Bij voldoende aanbodvan plantaardige voeding en een versterktbewustzijn zet Zaanstad een belangrijkeeerste stap om mensen voor het gezonde,duurzame, diervriendelijke én lekkerealternatief te laten kiezen. Eind 2022 wordtde effectiviteit van de genomenmaatregelen geëvalueerd en worden ereventueel nadere maatregelen uitgewerktom de eiwittransitie te versnellen.

7. Investeren in digitaal onderwijs

Tijdens de eerste maanden van decoronacrisis is gebleken dat het sluiten vande scholen de kansenongelijkheid inZaanstad vergroot. In wijken als Poelenburgen Peldersveld heeft men de afgelopenjaren veel minder geïnvesteerd in digitaleonderwijsprogramma’s voor hetbasisonderwijs, omdat kinderen thuis vaakminder beschikking hebben overcomputers, andere digitaleondersteuningsmiddelen of zelfs WIFI.Doordat fysiek contact tussen leraar enleerling maandenlang onmogelijk was, is deonderwijsachterstand – en daarmee dekansenongelijkheid - in deze buurten nogverder opgelopen. Deze ontwikkeling is zeeronwenselijk. Met leenlaptops is de eerstenood gelenigd, maar de tweede coronagolflaat ons de noodzaak zien dat digitaalonderwijs in alle buurten structureel naar



15

16

een hoger plan getild moet worden. Nuscholen ook de rekening gepresenteerdkrijgen voor betere ventilatie vanschoolgebouwen, zien we dat de financiëleruimte om digitale lesprogramma’s aan tekunnen bieden (zeker voor een mogelijketweede golf) zeer beperkt is. Zaanstad moetdaarom actie ondernemen en met scholenin gesprek gaan om te kijken hoe met namein de armere wijken het digitale onderwijskan worden bevorderd. Hierbij kan wordengedacht aan het op grote schaal verstrekkenvan laptops aan kinderen, het lateninstalleren van een goedeinternetverbinding als deze ontbreekt enfinanciële ondersteuning van scholen bij deaanschaf van educatieve software. Hiervoorwordt in 2021 tenminste € 1 miljoenvrijgemaakt.

8. Hondenbelasting

De Partij voor de Dieren pleit al jaren voorhet afschaffen van de hondenbelasting.Jaarlijks wordt er ongeveer € 600 duizendopgehaald via deze belasting die gehevenwordt over het aantal honden dat in eengezin aanwezig is. Weliswaar zouden debaten kunnen worden gebruikt voor hetaanleggen van faciliteiten voor honden ofvoor het opruimen van de weggegooideuitwerpselen (bij mensen: rioolheffing),feitelijk komt deze belasting echter neer ophet belasten van de fysieke aanwezigheidvan een dier. Deze belasting druist daarmeein tegen het principe dat elk mens en dierbestaansrecht heeft en niet vanwege zijn ofhaar fysieke aanwezigheid binnen onzegemeente zou mogen worden belast. Voorhet innen van belastingen bij mensen zijndaarom hele andere grondslagen bedacht.Belasting op honden wordt volgensdiezelfde redenering nu ook afgeschaft.

9. Vergroeningsfonds

Zaanstad staat voor de grote opgave om destad veel klimaatadaptiever in te richten.Het staande beleid stelt dat er bijrenovatieprojecten zo min mogelijkbestrating terugkeert. In de praktijkbetekent dit dat het nog lang gaat durenvoordat in heel Zaanstad voldoendebestrating is weggehaald. Daarnaast moeter dan ook op deze ontharde plekken veelmeer groen komen. Door het grootschaligbijplanten van bomen en struiken krijgt dekwaliteit van de openbare ruimte een boosten zal het welzijn van de bewoners en deleefbaarheid van de stad sterk verbeteren.Het vergroenen van de stad kost echter welgeld. In dit voorstel wordt structureeljaarlijks € 1 miljoen extra vrijgemaaktbovenop de reeds beschikbaar gestelde€ 240 duizend voor klimaatadaptatie en € 1miljoen voor de (her)planting van bomen inde begroting. Zodoende kan binnen enkelejaren de doelstelling omtrent het realiserenvan een klimaatadaptieve openbare ruimtebehaald worden én kan er eindelijk eenenorme kwaliteitsimpuls worden gegevenaan de openbare ruimte. In de beleidsnotaKlimaatadaptatie wordt nader uitgewerkthoe dit geld precies besteed gaat wordenaan groen in de stad.

10. Pilot basisinkomen

De komende decennia zet de trend omsteeds meer banen te automatiseren door.Hierdoor zal de structurele werkloosheidgroeien. Vanwege deze trend wordt al eenaantal jaar het onvoorwaardelijkbasisinkomen genoemd als een socialeoplossing. Immers, solliciteren naar banendie er niet zijn, is zinloos en ook degroeiende online activiteit maakt het voorondernemers steeds moeilijker om hethoofd boven water te houden. Als gevolgvan de coronacrisis verwachten we de

komende maanden een sterk stijgendewerkloosheid te zien. Juist de meestgeautomatiseerde sectoren zullen het goedblijven doen, waardoor de trend naarautomatisering versneld zal worden. Eenbasisinkomen dat voldoende is om in debasisbehoeften te kunnen voorzien, zoudaarom juist nu mogelijk een belangrijkesociale oplossing voor dewerkloosheidsproblemen kunnen zijn.

Het onvoorwaardelijk basisinkomen lijkt eenaantal belangrijke voordelen te kennen tenopzichte van het huidig sociaal stelsel. Zo iser geen armoedeval meer als men (meer)gaat verdienen uit loongevende arbeid énzouden mensen die geen betaald werkkunnen verrichten de ruimte kunnen krijgenandere (onbetaalde) maatschappelijkrelevante taken te kunnen uitvoeren. Nuwordt er nog veel geld uitgegeven aan hetdwingen van mensen op betaalde - maarmogelijk minder relevante - banen tesolliciteren.

Om te kunnen kwantificeren welke impacteen onvoorwaardelijk basisinkomen precieszal hebben op de samenleving, is meeronderzoek nodig. Daarom pleiten wij ervoorom in 2021 een onderzoekspilot te gaandoen met een basisinkomen in Zaanstad. Degemeente verstrekt dan aan een aantalaselect getrokken gezinnen eenbasisinkomen en na een jaar wordt aan deraad het maatschappelijk en economischresultaat van de proef gerapporteerd.Hiervoor wordt eenmalig € 200 duizenduitgetrokken.



17

18

OVERZICHT IMPACTVOORGESTELDE MAATREGELEN

De genoemde maatregelen in devoorgaande paragraaf hebben een impactop de begroting van Zaanstad voor de

periode 2021-2024. In onderstaande tabelzijn de te verwachten baten en lasten vanvoorgestelde maatregelen weergegeven.

Maatregel (x € mln) 2021 2022 2023 2024Schrappen investeringen -0,13 -0,24 -0,28 -0,28Parkeerbelasting -6,3 -6,3 -6,3 -6,3Investeringen parkeerbelasting 0,1 0,1 0,1 0,1Dotatie sociaal domein 0,5 0,5 0,5 0,5OZB verhoging -1,3 -1,3 -1,3 -1,3Stappensubsidie 2,0 2,0 2,0 2,0UitvoeringsprogrammaEiwittransitie 0,2

Investeren in digitaal onderwijs 1,0Hondenbelasting 0,6 0,6 0,6 0,6Vergroeningsfonds 1,0 1,0 1,0 1,0Pilot basisinkomen 0,2

Totaal mutaties tegenbegroting -2,00 -3,64 -3,68 -3,68Totaal begroting 2021-2024 2,88 -0,99 -0,44 -0,26Totaal tegenbegroting 0,88 -4,63 -4,12 -3,94

Blijkens de schatting leveren demaatregelen een structurele ruimte op van€ 4,0 miljoen per jaar. Hierdoor wordt ereen flinke buffer aangelegd om grovetegenvallers – bijvoorbeeld verminderderijkscompensatie of tegenvallers vanuit hetsociaal domein – op te kunnen vangen. Ookis er zo meer ruimte om minder drastisch inte hoeven grijpen in de jeugdzorg. In 2021worden er belangrijke beleidsmaatregelengetroffen die eenmalig geld kosten,waardoor het netto effect van hetmaatregelenpakket iets lager uitvalt.

DUURZAAM EN SOCIAAL UIT DE CRISIS

In deze tegenbegroting zet Zaanstad werkelijk de molen op de wind. We hebben oog voor alleinwoners van Zaanstad: mens en dier. We benutten kansen om bestaande werkgelegenheidte behouden en veel nieuwe werkgelegenheid in duurzame sectoren te creëren.Toekomstbestendigheid staat centraal: versneld verduurzamen heeft topprioriteit. Ook wordter rekening gehouden met álle inwoners van Zaanstad en vragen we van niemand eenonredelijk offer. “De vervuiler betaalt” is een leidend principe, maar we stellen iedereen instaat een andere weg in te slaan naar een duurzame levensstijl. Hierdoor vergroten we ookde internationale solidariteit: de zwaarste lasten van klimaatverandering worden immersgedragen door mensen in arme landen. Een flink aantal pijnlijke bezuinigingsmaatregelen inde begroting van Zaanstad kan worden geschrapt en het tekort wordt aangevuld vanuit deextra baten die gepresenteerd zijn in deze tegenbegroting. Doordat de Zaanse molen met dewind mee kan draaien, halen we uit de groene wind baten voor iedereen.

SLOTWOORD

De focus van deze tegenbegroting ligt met name op financiële beleidsvoorstellen. Hiermeewordt er financiële ruimte verschaft voor een groot aantal belangrijke beleidsvoorstellen vooreen toekomstbestendig en inclusief Zaanstad. Bij de begrotingsbehandeling zullen er door dePartij voor de Dieren nog additionele beleidsvoorstellen op immaterieel vlak enbeleidsvoorstellen zonder financiële consequenties worden ingediend.

Tot slot danken wij het ambtelijk apparaat van de gemeente Zaanstad voor het werk om debegroting 2021 op te stellen. Hierdoor kon dit document tot stand komen. Wij wensen hetcollege van Burgemeester en Wethouders en de gemeenteraad veel wijsheid.

Tot slot zijn wij van mening dat er een einde moet komen aan de dierindustrie.

Zaanstad, 29 september 2020

Melchior Mattens,PARTIJ VOOR DE DIEREN ZAANSTAD



19

19

de DierenZaanstad

Partij voor

Tegenbegroting (met master) - Partij voor de Dieren...tienpuntenplan dat een gedegen basis vormt...

Documents

Transcript of Tegenbegroting (met master) - Partij voor de Dieren...tienpuntenplan dat een gedegen basis vormt...