Technisch rapport2

Verborgen krimpOnderzoek naar de demografische veranderingen in enkele regio’s.

Verborgen krimpOnderzoek naar de demografische veranderingen in enkele regio’s.

gegevens stagiairenaam: Marieke Bouwhuissnummer: S1009627adres: Oenerweg 32woonplaats: Heerde

gegevens stagebedrijfnaam: IMOSS bureau voor stedebouw bvadres: Terborchstraat 22locatie: Zwollebegeleider: Herman Reezigt

gegevens hogeschoolnaam: Hogeschool Windesheimadres: Campus 2-6plaats: Zwollebegeleider: Miranda Nieboer

datum07-01-2011

5Technisch rapport: Verborgen krimp

Voorwoord

Dit technische rapport is geschreven als verplicht onderdeel voor het behalen van mijn (Marieke Bouwhuis) tweede stage periode. Voor dit rapport is het onderwerp ‘’Verborgen krimp’’ genomen omdat er over de krimp regio`s al veel is geschreven maar er nog nauwelijks onderzoek is gedaan naar de regio’s waar er bevolkingskrimp verwacht wordt. Zijn er in deze regio’s al symptomen van bevolkingskrimp aanwezig? En zijn deze symptomen voor elke regio hetzelfde? Anticiperen de provincie en gemeenten al op deze symptomen en bereiden ze zich voor op de aankomende bevolkingskrimp? Is er een verband tussen de ruimtelijke samenstelling (hiermee wordt de verhouding tussen het aantal grotere, middelgrote en kleinere kernen binnen een gemeente bedoelt, zie de begrippenlijst) van een gemeente en de verwachte demografische veranderingen? Dit zijn enkele vragen waarop in dit rapport een antwoord wordt gezocht.

Dit rapport kan worden gebruikt door mijn stagebedrijf IMOSS als opstap voor hun eigen onderzoek naar bevolkingskrimp. Ikzelf zal dit rapport gebruiken als voorbereiding voor mijn afstudeerproject waaraan ik na deze stageperiode hoop te beginnen. Voor mijn afstudeeropdracht ga ik een dorp/stad ‘’krimpproof’’ maken door een stedenbouwkundigplan voor een deelgebied van dit dorp/deze stad te maken. Door dit onderzoek hoop ik meer inzicht te krijgen in de oorzaken van de verschillen in demografische veranderingen in de gemeenten. Als ik hier meer over te weten kom kan ik dat tijdens mijn afstudeeropdracht gebruiken. In dit rapport zal de oorzaak voor de verschillen in demografische veranderingen tussen gemeenten vooral in de ruimtelijke samenstelling worden gezocht.

Voorw

oord

Samenvatting

Als symptomen voor de bevolkingskrimp worden ontgroening, vergrijzing en een stagnatie van de huishoudensverdunning genomen. Ontgroening en vergrijzing hebben meestal bevolkingskrimp als gevolg. Maar zolang het aantal personen per huishouden blijft dalen zal de bevolkingskrimp nog niet zichtbaar worden in de vorm van leegstaande woningen. Pas als de huishoudensontwikkeling stagneert zal de bevolkingskrimp zichtbaar worden. Een vraag die in dit rapport geprobeert wordt te beantwoorden is of er een verband is tussen de ruimtelijke samenstelling van een gemeente en de verwachte demografische veranderingen. De aanname is: Hoe meer grotere kernen in een gemeente des te minder demografische veranderingen er in de gemeente zullen plaatsvinden.

Zuidoost DrentheDe regio Zuidoost Drenthe bestaat uit de gemeenten Emmen, Coevorden en Borger-Odoorn. Uit demografische analyses komt naar voren dat de gemeente Emmen de meeste jeugd behoud en de meeste ouderen erbij krijgt. Emmen is ook de gemeente met de meeste grotere kernen en de minste kleinere kernen. De gemeente Borger-Odoorn heeft daarintegen geen grotere kern en meerdere kleinere kernen, zij verliest vrij veel jeugd en krijgt er minder ouderen bij dan Emmen.De gemeenten Emmen en Coevorden krijgen wel met demografische veranderingen te maken maar hebben hiervoor nog weinig maatregelen getroffen. Beide gemeenten hebben nog een groeimentaliteit. De gemeente Borger-Odoorn anticipeert al wel op de demografische veranderingen.


Sam

envatting

NoordoostpolderDe regio Noordoostpolder bestaat uit de gemeente Noordoostpolder en de gemeente Urk. De gemeente Noordoostpolder gaat jeugd verliezen, er komen wel meer ouderen bij maar het aantal huishoudens zal niet meer sterk groeien. De gemeente Noordoostpolder bestaat uit een grotere kern en meerdere kleinere kernen. De gemeente Urk bestaat uit een grotere kern en verder geen kleinere kernen. Op Urk komen er meer jongeren bij, groeit het aantal huishoudens sterk en het aantal ouderen ook. Noordoostpolder zal waarschijnlijk eerder met bevolkingskrimp te maken krijgen dan Urk. De gemeente Noordoostpolder anticipeert in kleine mate al op deze verwachte demografische veranderingen. De gemeente Urk heeft nog een groei mentaliteit en is helemaal niet gericht op de demografische veranderingen.

ConclusieAls conclusie kan genomen worden dat de aanname klopt voor de ontgroening en bevolkingskrimp maar niet voor de vergrijzing. Gemeenten met meer grotere kernen krijgen juist meer met vergrijzing te maken dan gemeenten met voornamelijk kleinere kernen. Ook de huishoudensontwikkeling heeft geen direct verband met de ruimtelijke samenstelling van de gemeente. De huishoudensontwikkeling volgt de bevolkingsontwikkeling. Waar de bevolking groeit, groeit ook het aantal huishoudens. Elke gemeente zou eigen maatregelen moeten nemen die ze moeten afstellen op de verwachte demografische veranderingen en de ruimtelijke samenstelling. Niet elke gemeente neemt de juiste maatregelen.

Zuidwest DrentheDe regio Zuidwest Drenthe bestaat uit de gemeenten Meppel, Hoogeveen, De Wolden en Westerveld. Van deze gemeenten zal Meppel het minst met demografische veranderingen te maken krijgen. Het aantal jongeren groeit hier nog tot 2040 en ook het aantal huishoudens zal tot 2040 nog sterk groeien. In de gemeente komen wel steeds meer ouderen te wonen. De gemeente Meppel bestaat uit een grotere kern en maar weinig kleinere kernen. De gemeenten Westerveld en De Wolden hebben geen grotere kernen en vrij veel kleinere kernen zij krijgen juist minder jongeren, het aantal huishoudens groeit minder en er komen minder ouderen bij. Het bevolkingsaantal zal hier waarschijnlijk ook eerder gaan krimpen. Gemeente Meppel heeft nog geen plannen om op de demografische veranderingen te anticiperen. Gemeenten Westerveld en De Wolden zijn hier al wel mee bezig.

Inleiding 10-13

Begrippenlijst 14-15

H1 Demografische symptomen bevolkingskrimp 16-17

H2 Zuidoost Drenthe 18-37 algemeen 18-19H2.1 Demografische veranderingen 20-25 ontgroening 20-21 vergrijzing 22-23 huishoudensontwikkeling 24-25H2.2 Aanpak provincie & gemeenten 26-33 aanpak provincie 26-27 aanpak gemeenten - ontgroening 28-29 aanpak gemeenten - vergrijzing 30-31 aanpak gemeenten - huishoudensontwikkeling 32-33H2.3 Conclusie Zuidoost Drenthe 34-37 demografische veranderingen 34-35 aanpak provincie & gemeenten 36-37

H3 Zuidwest Drenthe 38-55 algemeen 38-39H3.1 Demografische veranderingen 40-45 ontgroening 40-41 vergrijzing 42-43 huishoudensontwikkeling 44-45H3.2 Aanpak gemeenten 46-51 aanpak gemeenten - ontgroening 46-47 aanpak gemeenten - vergrijzing 48-49 aanpak gemeenten - huishoudensontwikkeling 50-51H3.3 Conclusie Zuidwest Drenthe 34-37 demografische veranderingen 34-35 aanpak provincie & gemeenten 36-37


Inhoudsopgave

H4 Noordoostpolder 56-73 algemeen 56-57H4.1 Demografische veranderingen 58-63 ontgroening 58-59 vergrijzing 60-61 huishoudensontwikkeling 62-63H4.2 Aanpak provincie & gemeenten 64-69 aanpak provincie 64-65 aanpak gemeenten - ontgroening 66-67 aanpak gemeenten - vergrijzing 68 aanpak gemeenten - huishoudensontwikkeling 69H4.3 Conclusie Zuidoost Drenthe 70-73 demografische veranderingen 70-71 aanpak provincie & gemeenten 72-73

H5 Conclusies & aanbevelingen 74-81 verband ruimtelijke samenstelling gemeenten en demografische veranderingen 74-77 Mogelijke maatregelen voor gemeenten 78-81

Bronnenlijst 82-83

Bijlagen


InleidingInleiding

aanleidingHet schrijven van een technisch rapport is een verplicht onderdeel van de tweede stage.Tijdens mijn (Marieke Bouwhuis) eerste stage heb ik een technisch rapport over bevolkingskrimp geschreven waarin vooral is toegespitst op de gevolgen van bevolkingskrimp in Oost-Duitsland. Omdat het onderwerp mij erg interesseert heb ik ervoor gekozen om tijdens deze stage weer bevolkingskrimp als onderwerp voor mijn technisch rapport te nemen.

Bureau IMOSS waar ik mijn tweede stage loop heeft plannen om een onderzoek naar bevolkingskrimp te doen. Zij zijn hiervoor vooral geïnteresseerd in gemeenten waarvan het bevolkingsaantal nu nog niet daalt maar waarvan het in de nabije toekomst wel verwacht wordt. Zijn er in deze gemeenten nu al demografische veranderingen gaande als symptomen voor de aankomende bevolkingskrimp? En anticiperen de provincies en gemeenten al op deze veranderingen? Dat zijn onderwerpen waar IMOSS graag meer inzicht in wil hebben. Ook is er de vraag of de grootte en ruimtelijke samenstelling van de gemeenten invloed heeft op de demografische veranderingen.

Dit technische rapport zal zo gemaakt worden dat IMOSS meer inzicht zal krijgen in haar vragen en het rapport voor Hogeschool Windesheim als volwaardig rapport kan meetellen voor de afronding van de stage.

onderwerpBevolkingskrimp is de daling van het aantal inwoners in een bepaald gebied. Het kan samen met andere demografische veranderingen zoals ontgroening, vergrijzing en stagnatie van de huishoudensverdunning voor grote ruimtelijke gevolgen zorgen. Zo zal de vraag naar woningen veranderen. Er zal meer vraag komen naar seniorenwoningen en minder vraag naar starterswoningen en gezinswoningen. In veel gevallen zal de vraag naar woningen in zijn geheel verminderen. Ook zorgen de demografische veranderingen voor een verandering in het draagvlak voor voorzieningen. Voorzieningen voor ouderen zullen meer draagvlak krijgen terwijl voorzieningen voor jongeren juist minder draagvlak krijgen. Dit kan leiden tot sluiting of samenvoeging van scholen en andere op jongeren gerichte voorzieningen. In veel Europese landen zijn deze demografische veranderingen al in vergevorderd stadium aanwezig. In Nederland is dit nog beperkt tot delen van Groningen, Friesland, Zeeland en Limburg zoals op de afbeelding op de vorige pagina te zien is.

werkwijzeDit rapport zal zich vooral richten op de regio’s waar al wel symptomen van bevolkingskrimp zoals ontgroening en vergrijzing aanwezig zijn maar waar nog geen of beperkte bevolkingskrimp is. Deze regio’s hebben te maken met ‘’verborgen krimp’’. De regio’s Zuidwest Drenthe, Zuidoost Drenthe en Noordoostpolder zullen voor dit rapport gebruikt worden.

Regio’s in Nederland


Inleiding

De vragen die in dit rapport beantwoord zullen worden zijn:• Welke demografische veranderingen treden er op in deze regio’s? • Hoe wordt er door de provincie en de gemeente op deze veranderingen geanticipeerd? • Heeft de grootte en ruimtelijke samenstelling van gemeenten invloed op de demografische veranderingen? En welke maatregelen kunnen het beste genomen worden?

Eerst zal in dit rapport per regio omschreven worden wat de demografische symptomen zijn voor de aankomende bevolkingskrimp. Daarna zullen aan de hand van gegevens van het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek) de demografische veranderingen per regio onderzocht worden. (de exacte gegevens van het CBS zullen als bijlage in dit rapport worden bijgevoegd.) Deze veranderingen zullen meteen vertaald worden naar de ruimtelijke gevolgen voor de gemeente. Om de demografische veranderingen te kunnen meten zijn voor de ontgroening de ontwikkeling van het aantal 0-10 jarigen en 10-20 jarigen genomen. Voor de vergrijzing is de ontwikkeling van het aantal 65+ers en 75+ers gebruikt. Bij de groep 75+ers wordt er vanuit gegaan dat deze mensen in seniorenwoningen of andere ouderenhuisvestigingen wonen.

Daarna zal gekeken worden hoe de provincies en gemeenten op de veranderingen anticiperen. Dit zal onderzocht worden door de beleidsdocumenten door te lezen. Zoals het omgevingsbeleid van de provincies en de structuurvisies, toekomstvisies en

bestemmingsplannen van de gemeenten. Als conclusie zullen alle gegevens van de gemeenten vergeleken worden om te zien of er een verband is tussen de ruimtelijke samenstelling van de gemeenten en de demografische veranderingen en welke maatregelen het beste kunnen worden genomen. HypotheseVerwacht wordt dat er in de regio’s Zuidwest Drenthe, Zuidoost Drenthe en Noordoostpolder al vrij veel ontgroening en vergrijzing plaats vindt. Ook zal in enkele gemeenten het bevolkingsaantal al dalen. Waarschijnlijk zullen de meeste gemeenten nog geen uitgebreide plannen hebben om met de gevolgen van de demografische veranderingen om te gaan omdat ze alleen nog maar met groei te maken hebben gehad en dit iets nieuws is. Niet in alle gemeenten zullen al concrete plannen nodig zijn omdat daar misschien nog niet veel demografische veranderingen aan de gang zijn.

De aanname is dat gemeenten met grotere kernen met minder demografische veranderingen te maken krijgen dan gemeenten met kleinere kernen. Grotere kernen hebben namelijk een groter voorzieningen, studie en werkaanbod dan kleinere kernen wat ze aantrekkelijk maakt voor jongeren en jonge gezinnen. Veel jongeren en jonge gezinnen zullen naar de grotere kernen trekken waardoor de kleinere kernen iets leeg zullen lopen.


Begrippenlijst

Begrippenlijst

DemografieDemografie of bevolkingsleer is de wetenschap die de samenstelling van de bevolking bestudeert naar leeftijd, geslacht, nationaliteit, etniciteit, beroep etc. In dit rapport wordt veel gesproken over demografische veranderingen oftewel veranderingen in de samenstelling van de bevolking.

BevolkingskrimpBevolkingskrimp is een daling van het aantal inwoners in een bepaald gebied. Bevolkingskrimp is een demografische verandering met ruimtelijke, sociale en economische gevolgen. Deze gevolgen kunnen zowel positief als negatief zijn.

OntgroeningOntgroening is een daling van het aantal jongeren in een gebied. Ontgroening kan op den duur leiden tot bevolkingskrimp. Als er namelijk steeds minder jongeren in een bepaald gebied bijkomen en het sterftecijfer hier gelijk blijft of groeit zal het aantal inwoners gaan dalen.

VergrijzingVergrijzing is de groei van het aantal ouderen in een gebied. Vergrijzing kan vooral als het in combinatie met ontgroening voorkomt leiden tot ontgroening. Als het aantal ouderen in een bepaald gebied stijgt en deze ouderen komen te overlijden terwijl er minder jongeren bijkomen zal het inwonersaantal dalen.

HuishoudensverdunningMet de huishoudensverdunning wordt bedoeld dat er steeds minder personen in een huishouden wonen. In 1970 bestond een gemiddeld huishouden nog uit 3,2 personen, nu bestaat dit nog maar uit 2,2 personen. Als de huishoudensverdunning stagneert zullen er minder woningen nodig zijn. In combinatie met bevolkigskrimp kan dit gaan zorgen voor een woningoverschot.

Ruimtelijke samenstellingIn dit rapport wordt veel gesproken over de ruimtelijke samenstelling van gemeenten. Hiermee wordt de verhouding tussen het aantal grotere, middelgrote en kleinere kernen binnen de gemeenten bedoeld.

Grotere kernenMet ‘grotere kernen’ worden kernen bedoeld met meer dan 15.000 inwoners.

Middelgrote kernenMet ‘middelgrote kernen’ worden kernen bedoeld met tussen de 4.000 en 15.000 inwoners.

Kleinere kernenMet ‘kleinere kernen’ worden kernen bedoeld met minder dan 4.000 inwoners.

ontgroening vergrijzing

bevolkingskrimp

bevolkingskrimp stagnatie huishoudens-verdunning

‘zichtbaarheid’ bevolkingskrimp


Dem

ografische symptom

en bevolkingskrimp

H1. Demografische symptomen bevolkingskrimp

De demografische veranderingen die vaak voorgaan aan bevolkingskrimp en dus als symptomen voor de bevolkingskrimp genomen kunnen worden zijn:• ontgroening• vergrijzing• (stagnatie van de huishoudensverdunning)

Ontgroening en vergrijzingOntgroening is de daling van het aantal jongeren en vergrijzing is de stijging van het aantal ouderen. Vergrijzing is een demografisch verschijnsel wat in bijna elke gemeente plaats vindt. Na de tweede wereldoorlog zijn er veel kinderen geboren (de babyboom). Deze babyboomers vallen nu allemaal onder de bevolkingsgroep ‘ouderen’. Vergrijzing en ontgroening hoeven niet meteen tot bevolkingskrimp te leiden. Pas als de ‘’babyboomers’’ komen te overlijden en er geen/minder jongeren voor in de plaats komen zal het bevolkingsaantal krimpen.

Stagnatie huishoudensverdunningHuishoudensverdunning is het steeds kleiner worden van huishoudens, bestond een gemiddeld huishouden in 1970 nog uit 3,2 personen nu in 2010 bestaat het nog maar uit 2,2 personen. Door de huishoudensverdunning en de bevolkingsgroei zijn er steeds meer woningen nodig. Maar als het bevolkingsaantal in een gemeente niet meer groeit en de huishoudensverdunning stagneert ook dan zal er ineens veel minder vraag naar woningen zijn. Dit zorgt ervoor dat de er woningen leeg komen te staan en zullen verpauperen waardoor de bevolkingskrimp ‘zichtbaar’ wordt. Dit kan de leefkwaliteit van een gemeente flink naar beneden halen.De stagnatie van de huishoudensverdunning wordt pas voorspeld na 2030/2040 door het CBS. In sommige gemeenten eerder dan in anderen maar bij de meeste gemeenten zal dit pas plaatsvinden nadat de ontgroening en vergrijzing zijn begonnen. Daarom is dit symptoom hierboven tussen haakjes gezet.

Gemeenten in Zuidoost Drenthe

CoevordenEmmen

Borger-OdoornZuidoost Drenthe in Nederland

Technisch rapport: Verborgen krimp 19

Zuidoost D

renthealgem

eenH2. Zuidoost DrentheAlgemeen

Zuidoost Drenthe is een Drentse regio die bestaat uit drie gemeenten; Emmen, Coevorden en Borger-Odoorn. De drie gemeenten zijn allen ongeveer even groot, maar hebben wel een verschillende ruimtelijke samenstelling. Emmen heeft de meeste grote kernen en enkele kleinere kernen. Coevorden heeft een grotere kern en meerdere kleinere kernen. Borger-Odoorn heeft geen grotere kernen maar bestaat uit veel kleinere kernen.

Volgens de aanname zal Emmen het minst te maken krijgen met de demografische veranderingen doordat het de meeste grotere kernen heeft. Borger-Odoorn zal het meest met deze veranderingen te maken krijgen omdat het voornamelijk uit kleinere kernen bestaat.

Op de eerst volgende pagina’s zijn de demografische veranderingen met bijbehorende gevolgen per gemeente weergegeven. Hieruit zal ook blijken of de aanname binnen deze regio klopt. Na de demografische veranderingen is de aanpak van de provincie en gemeenten weergegeven. Dit hoofdstuk sluit af met een conclusie over de demografische veranderingen en de aanpak van provincie en gemeenten in de regio Zuidoost Drenthe.

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

6.000

6.500

7.000

7.500

8.000

8.500

9.000

9.500

10.000

10.500

11.000

11.500

12.000

jaartal

aantalpersonen

12.500

13.000

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenregio Zuidoost Drenthe

Emmen -9%

Coevorden -12%

Borger-Odoorn -8%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

6.000

6.500

7.000

7.500

8.000

8.500

9.000

9.500

10.000

10.500

11.000

11.500

12.000

12.500

13.000

13.500

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 10-20 jarigenregio Zuidoost Drenthe

Emmen -7%

Coevorden -15%

Borger-Odoorn -20%


Zuidoost D

renthedem

ografische veranderingenH2.1 Demografische veranderingenOntgroening

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenDe ontgroening in Zuidoost Drenthe loopt in de verschillende gemeenten vrij gelijk op. Alleen in de gemeente Emmen schommelt het aantal meer tot 2040.

Ruimtelijke gevolgen:• Minder draagvlak voor voorzieningen als basisscholen, buitenschoolse opvang en andere voorzieningen gericht op kinderen. Dit resulteert tot 2040 in: • 3 overbodige scholen in Borger-Odoorn • 4 overbodige scholen in Coevorden • 5 overbodige scholen in Emmen • Moeilijkheden voor de overige op kinderen gerichtte voorzieningen.• Na de daling zal vanaf 2030/2040 het aantal jongeren weer ligt groeien. Dit heeft als gevolg dat er weer enkele scholen bij zouden komen. • Minder aanwas van jongeren wat op den duur bevolkingskrimp als gevolg kan hebben.

Ontwikkeling aantal 10-20 jarigenBij de daling van het aantal personen in de leeftijdscategorie 10-20 jaar komt de sterkste daling zoals verwacht tien jaar later dan de daling van het aantal personen in de leeftijdscategorie 0-10 jaar.

Ruimtelijke gevolgen:• Minder draagvlak voor voorzieningen als middelbare scholen, uitgaansgelegenheden, sportverenigingen en andere op jongeren gerichte voorzieningen. Dit resulteert in: • 1 overbodige middelbare school in de regio. • Moeilijkheden voor de andere op jongeren gerichte voorzieningen.• Minder vraag naar starters woningen. Een aantal jongeren zullen binnen de regio op zichzelf willen gaan wonen. Als het aantal jongeren in de regio afneemt zal ook de vraag naar starters woningen af gaan nemen. In Emmen zullen misschien nog wat meer jongeren zich gaan vestigen aangezien de werkgelegenheid en het voorzieningen niveau voor jongeren hier goed te noemen zijn. De kleine kernen zoals in Borger-Odoorn aanwezig zijn hebben dit echter niet en zullen meer jongeren verliezen.

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

13.000

14.000

15.000

16.000

17.000

18.000

19.000

20.000

21.000

22.000

23.000

24.000

25.000

26.000

27.000

28.000

29.000

30.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 65+ersregio Zuidoost Drenthe Emmen +58%

Coevorden +57%

Borger-Odoorn +56%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

13.000

14.000

15.000

16.000

17.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 75+ersregio Zuidoost Drenthe

Emmen +89%

Coevorden +90%

Borger-Odoorn +111%


Zuidoost D

renthedem

ografische veranderingen

Vergrijzing

Ontwikkeling aantal 65+ersDe toename van het aantal 65+ers in Zuidoost Drenthe gaat in alle gemeenten vrij gelijk op. Alle gemeenten groeien tot 2035 met net iets minder dan 60%.

Gevolgen:• De vraag naar zorg voor ouderen en vooral naar zorg aan huis zal flink stijgen. Ouderen willen graag zo lang mogelijk in hun eigen woning blijven wonen. Zorg aan huis maakt het voor ouderen mogelijk om langer in hun eigen woning te blijven wonen. • Het draagvlak voor voorzieningen voor ouderen zal stijgen. Doordat er meer ouderen komen zal ook het draagvlak voor voorzieningen gericht op ouderen stijgen. Verenigingen en ondernemers zullen zich meer moeten gaan richtten op ouderen omdat dit een steeds grotere bevolkingsgroep wordt.

Ontwikkeling aantal 75+ersHet aantal 75+ers in Zuidoost Drenthe neemt sterker toe dan het aantal 65+ers in de regio.

Ruimtelijke gevolgen:• Een steeds groter wordend aantal leegstaande gezinswoningen. Doordat het aantal ouderen wat uit hun eigen woning trekt en in een seniorenwoning gaat wonen groter wordt komen er steeds meer woningen leeg te staan. Vooral in Borger-Odoorn kan dit snel tot lang leegstaande woningen leiden omdat hier het aantal 75+ers het hardst stijgt en het aantal jongeren die in de woning zouden kunnen trekken juist sterk daalt. • Grotere vraag naar seniorenwoningen. De ouderen die uit hun eigen woning trekken zullen in seniorenwoningen of andere soorten van ouderenhuisvestiging willen gaan wonen. De vraag hierna zal dus gaan stijgen naarmate het aantal ouderen stijgt.


Zuidoost D

renthedem

ografische veranderingen

Huishoudensontwikkeling

Alle gemeenten in Zuidoost Drenthe zijn op de kaart licht rood gekleurd. Dit betekent dat het aantal huishoudens hier minder hard stijgt dan het gemiddelde van Nederland. Deze groei wordt veroorzaakt door de lichte groei van het bevolkingsaantal en de huishoudensverdunning. Verwacht wordt dat het aantal huishoudens nog groeit tot 2030 en dat het daarna zal gaan dalen als gevolg van de bevolkingskrimp en de stagnatie van de huishoudensverdunning. Tot die tijd mogen er in de regio Zuidoost Drenthe nog 5.100 woningen bijkomen.

Ruimtelijke gevolgen• Groeiende vraag naar woningen tot 2030.• Afnemende vraag naar woningen vanaf 2030.

De groeiende vraag zal vooral in de grotere kernen liggen (Coevorden en Emmen). In de kleinere kernen zoals in Borger-Odoorn zal geen grote vraag meer zijn naar nieuwe woningen.De dalende vraag naar woningen zal in combinatie met de sterke groei van het aantal 75+ers voor leegstand van woningen kunnen gaan zorgen Vooral in Borger-Odoorn zal dit merkbaar worden aangezien daar de meeste groei van het aantal ouderen plaats vindt en daling van het totale aantal inwoners. Het gevaar van lang leegstaande woningen is dat ze gaan verpauperen wat slecht is voor de leefkwaliteit in een gemeente.


Zuidoost D

rentheaanpak provincie

H2.2 Aanpak provincie & gemeentenAanpak provincie

Demografische ontwikkelingenIn de omgevingsvisie van de provincie Drenthe staat omschreven dat het bevolkingsaantal van de provincie Drenthe door zal blijven groeien tot 2020. Er zullen tot die tijd nog ongeveer 6.000 inwoners bijkomen. Tussen 2020 en 2040 zal het aantal gaan dalen met 22.000 inwoners. Dit zal niet meteen tot leegstand van woningen gaan zorgen omdat de huishoudensverdunning nog doorgaat tot 2030. Tot die tijd zal de vraag naar woningen licht blijven groeien. Tussen 2030 en 2040 zal deze vraag gaan afnemen. In deze periode zullen ruim 4.000 woningen overbodig worden. Aan de hand van deze gegevens is berekent dat er tot 2020 nog 22.000 woningen nodig zijn om aan de vraag te voldoen. Hierbij is wel met een positief migratiesaldo gerekend.

AanpakDe provincie Drenthe wil wonen in Drenthe aantrekkelijker maken met gevarieerde woonmilieus die zijn afgestemd op de woonvraag. Op deze manier hopen ze hun huidige inwoners te houden en nieuwe inwoners aan te trekken. De provincie wil een bovenlokale afstemming tussen de gemeenten hebben om de vraag en aanbod in de woningmarkt in balans te houden en om de doorstroming op gang te brengen. Om deze afstemming te realiseren zal de provincie de regie hierin voeren. In haar omgevingsplan heeft de provincie enkele maatregelen vastgelegd.

Maatregelen:• De woningbouwplannen van de gemeenten zullen regionaal op elkaar afgesteld worden om de balans tussen vraag en aanbod op de woningmarkt te behouden.Om dit te behalen heeft elke gemeente een maximaal aantal te realiseren nieuwbouw woningen gekregen. Zuidwest en Zuidoost Drenthe mogen beiden tot 2020 nog uitbreiden met 5.100 woningen. Ook het woningbouwprogramma zal vanuit de provincie vastgesteld worden zodat er genoeg aanbod voor de verschillende doelgroepen zal blijven.

• De ontwikkeling van specifieke kleinschalige woonmilieus zal gestimuleerd worden. De provincie wil woonmilieus met grote ruimtelijke kwaliteit die goed in hun omgeving passen realiseren in de gemeenten. Hiermee willen ze aan de vraag naar gevarieerde woonmilieus en woningen voldoen en het wonen in Drenthe aantrekkelijker maken. Ook moeten de woonmilieus de kwaliteit van hun omgeving verbeteren. Een voorbeeld van kleinschalige specifieke woonmilieu’s zijn landgoederen.

• Herstructurering zal gestimuleerd worden.Om dit te bereiken is vastgelegd dat de meeste groei binnen (sub) streekcentra plaats moet vinden. Zo wordt bestaand bebouwd gebied beter benut en opgeknapt. Ook kunnen er nieuwe specifieke kleinschalige woonmilieus gerealiseerd worden op bijvoorbeeld een leegstaand bedrijventerrein. Zo worden er twee doelen in een keer bereikt.

Aanpak gemeenten - ontgroening

EmmenGemeente Emmen weet dat het aantal jongeren zal gaan dalen maar wil dit in hun gemeente zoveel mogelijk beperken. In hun structuurvisie hebben ze maatregelen omschreven om zoveel mogelijk jongeren in de gemeente te houden:

• (Na) scholing aanbieden aan laaggeschoolde jongeren. In Emmen zijn vrij veel laagopgeleide, werkloze jongeren. Om deze jongeren meer kans op de arbeidsmarkt te bieden wil de gemeente hun de kans geven om bij te leren. • Een gevarieerder aanbod aan banen aanbieden. Jongeren gaan vaak wonen daar waar ze werken. Daarom wil de gemeente zorgen voor een ruim aanbod aan banen voor onder andere de jongeren. De gemeente wil bedrijven ondersteunen om meer banen te creëren.

De gemeente Emmen heeft goede plannen om de daling van het aantal jongeren in de leeftijd van 10-20 jaar en iets ouder tegen te gaan. De gemeente wil Emmen aantrekkelijker maken voor jongeren door naast een HBO-opleiding een groter en gevarieerder werkaanbod en scholing voor jongeren aan te bieden. Over de daling van het aantal jongeren in de leeftijd van 0-10 jaar staat niet veel geschreven in de structuurvisie.


Zuidoost D

rentheaanpak gem

eenten

Borger-OdoornDe gemeente Borger-Odoorn weet dat het aantal jongeren in de gemeente gaat dalen maar heeft nog geen visie of plannen om hier mee om te gaan vastgelegd. Ze zijn bezig met het maken van een structuurvisie maar zijn hiermee nog in het beginstadium. De burgemeester heeft in haar nieuwjaarstoespraak van 2010 het volgende over de ontgroening gezegd:

• De gemeente is bezig met het maken van een structuurvisie waar ook een visie op de ontgroening en andere demografische veranderingen in zal komen.• De gemeente wil de leefbaarheid zo hoog mogelijk houden door zoveel mogelijk voorzieningen open te houden.

In de gemeente Borger-Odoorn is nu al ontgroening gaande, vooral voor de groep 10-20 jarigen is een sterke daling verwacht tot 2040 (20%). Doordat de gemeente hiervoor nog geen concrete plannen heeft kan er nog niet op deze verandering geanticipeerd worden.

CoevordenDe gemeente erkent wel dat het aantal jongeren zal gaan dalen maar heeft nog geen visie of plannen om hier mee om te gaan. In het woonplan van de gemeente staat het volgende over de ontgroening geschreven:

• Er zullen niet veel jonge starters bijkomen in de gemeente.• Omdat de vraag naar starters woningen niet meer groeit zullen er ook geen starterswoningen meer bijgebouwd worden.

De gemeente Coevorden heeft nog geen structuurvisie maar is bezig met het maken van dit document. Aangezien het aantal jongeren nu al daalt zullen in de structuurvisie waarschijnlijk ook maatregelen genoemd worden over het omgaan met de ontgroening. Het niet bijbouwen van starters woningen is een begin maar niet genoeg om de gevolgen van de ontgroening op te vangen.

Aanpak gemeenten - vergrijzing

EmmenGemeente Emmen heeft in haar structuurvisie niks geschreven over de vergrijzing. In het woonplan staan wel mogelijke maatregelen genoemd:

• De helft van alle nieuwbouwwoningen moet bestaan uit seniorenwoningen of levensloopbestendige woningen.• De gemeente wil woningen waar ouderen nu in wonen ‘’opplussen’’ (aanpassen naar de eisen en wensen van ouderen zodat zij langer in hun eigen woning kunnen blijven wonen).• De gemeente wil meer zorgpunten realiseren in wijken waar veel ouderen wonen. Op deze manier wil de gemeente het voor ouderen mogelijk maken om langer in hun eigen woning te blijven wonen.

De gemeente Emmen gaat goed in op de wens van ouderen om langer in hun eigen woning te kunnen blijven wonen. Ook is begonnen met het bouwen van seniorenwoningen voor de ouderen wel uit hun huis willen/moeten. Hiermee voorkomt de gemeente een groot tekort aan ouderenhuisvestigingen in de toekomst.


Zuidoost D

rentheaanpak gem

eenten

Borger-OdoornIn officiële documenten van de gemeente staan nog geen maatregelen genoemd voor de vergrijzing. In een gemeente brief met de titel ‘’Borger-Odoorn toekomstproof’’ staan wel enkele maatregelen genoemd:

• De groeiende vraag naar seniorenwoningen wil de gemeente beantwoorden door bestaande gebieden te herstructureren.• De gemeente wil samenwerken met zorg aanbieders om zo de groeiende vraag naar zorg voor voornamelijk ouderen te kunnen beantwoorden. • De sociale structuur in de gemeente moet versterkt worden. De gemeente wil graag dat buren en dorpsgenoten elkaar beter gaan leren kennen en elkaar gaan helpen als dat nodig is.

De gemeente Borger-Odoorn heeft de sterkste groei van het aantal 75+ers en de sterkste daling van het totaal aantal inwoners van de regio Zuidoost Drenthe. Dit kan zorgen voor een scheefgroeiing in de woningmarkt; teveel gezinswoningen en te weinig seniorenwoningen. De gemeente springt hier goed op in door meer seniorenwoningen en ouderenhuisvestigingen te verkrijgen door herstructurering.Het is een slimme zet van de gemeente om in te zetten op de sociale structuur in de gemeente. In kleinere kernen is deze structuur vaak sterker dan in grote steden, de gemeente kan deze structuur nu gaan gebruiken.

CoevordenIn Coevorden is de groep 65+ers en 75+ers een hard groeiende groep inwoners. Een structuurvisie met maatregelen hiervoor heeft de gemeente nog niet. Wel staat in het woonplan van de gemeente het volgende omschreven:

• De meeste seniorenwoningen en andere ouderenhuisvestigingen zijn gebouwd in de grotere kernen. Dit moet ook in de toekomst zo blijven.• In elke kern staat een ouderensteunpunt. Op deze manier kunnen ouderen langer in hun eigen woning blijven wonen omdat ze hulp kunnen krijgen van dit steunpunt. • De gemeente wil meer levensloopbestendige woningen, seniorenwoningen, zorgwoningen en andere woontypen gericht op ouderen gaan bijbouwen.

Door de woningen voor senioren vooral bij de grotere kernen te plaatsen wordt de ouderen veel voorzieningen op loopafstand aangeboden en worden de kernen versterkt. Dit is voor de ouderen zelf prettig maar ook voor de voorzieningen in de kernen. Over de groeiende vraag naar zorg voor ouderen doet de gemeente nog geen uitspraken.

Aanpak gemeenten - huishoudensontwikkeling

EmmenDe gemeente Emmen erkent dat in de toekomst het bevolkingsaantal en de vraag naar woningen zal dalen. Toch heeft de gemeente nog als ambitie om flink te gaan groeien en uitbreiden. In hun structuurvisie staat hierover het volgende geschreven:

• De gemeente heeft als ambitie om tot 2020 te groeien tot 120.000 inwoners.• De gemeente heeft nu 108.500 inwoners, ze denken dus nog met ruim 10% te kunnen groeien tot 2020.• De gemeente wil inzetten op de kwaliteit van de leef- en woonomgeving om zo veel mogelijk inwoners uit andere gemeenten naar Emmen toe te trekken.

De gemeente Emmen wil nog doorgroeien tot 120.000 inwoners in 2020 maar volgens het CBS zal de gemeente in 2020 niet meer dan 110.000 inwoners hebben. De gemeente zal met het creëren van een fijne leef- en woonomgeving dus 10.000 extra inwoners moeten winnen. Het is niet waarschijnlijk dat de gemeente dit streven haalt. Ze kunnen beter gaan anticiperen op de voorspelde krimp in plaats van te blijven hopen op groei.


Zuidoost D

rentheaanpak gem

eenten

Borger-OdoornDe gemeente weet dat de vraag naar woningen zal gaan veranderen. Hierover staat nog niks in de officiële documenten van de gemeente. Wel staan in de gemeentebrief; ‘’Borger-Odoorn toekomstproof’’ enkele maatregelen die de gemeente wil gaan nemen:

• De gemeente wil de kernen kwalitatief verbeteren door herstructurering.• Ze willen gaan inbreiden in plaats van uitbreiden. • Er zullen meer levensloopbestendige woningen en woon-zorg combinaties gerealiseerd worden in de gemeente.

Er zullen nog enkele nieuwe woningen nodig zijn in Borger-Odoorn. De gemeente gaat aan deze vraag voldoen door middel van herstructurering en inbreiding. Zo voldoen ze aan de vraag en verbeteren en versterken ze de kernen zodat deze beter bestand worden tegen de aankomende bevolkingskrimp. De gemeente wil ook meer levensloopbestendige woningen en woon-zorg combinaties realiseren. Hiermee anticiperen ze op de veranderende vraag naar woningen.

CoevordenDe gemeente Coevorden heeft in alle beleidsdocumenten nog staan dat er ingezet word op grootschalige uitbreiding. De gemeente begint echter in te zien dat deze ambitie aangepast moet worden. Dit staat in enkele persberichten op de site van de gemeente.

In het woonplan staat:• Er staan nog zes uitbreidingswijken in de planning binnen de gemeente. Enkele wijken worden al gerealiseerd voor anderen is nog geen ontwerp. • De wijken zullen vooral gezinswoningen bevatten.

In de persberichten staat het volgende:• De gemeente wil kritischer gaan kijken naar de geplande uitbreidingen.• Er is besloten dat er bij de uitbreidingen in ieder geval 500 woningen minder gebouwd gaan worden.• Het programma voor de uitbreidingswijken zal aangepast worden aan de vraag. • De gemeente wil geen inwoners uit andere gemeenten gaan trekken naar Coevorden toe.

Het is een goede ontwikkeling dat de gemeente nog eens kritisch naar de plannen gaat kijken want de plannen zijn niet realistisch voor Coevorden. Dat de gemeente geen inwoners uit andere gemeenten wil trekken is een erg duurzame maatregel waarbij het belang op hoger schaalniveau centraal staat.

gemeente aantal kernen ontwikkeling aantal 10-20 jarigen tot 2040

ontwikkeling aantal 65+ers tot 2040

ontwikkeling gehele bevolkingsaantal tot 2040

Emmen(350 km2)

2 grotere kernen4 middelgrote kernen13 kleinere kernen

-7% +58% 0%

Coevorden(300 km2)

1 grotere kern2 middelgrote kernen17 kleinere kernen

-15% +57% -3%

Borger-Odoorn(280 km2)


-20% +56% -8%


Zuidoost D

rentheconclusie Zuidoost D

rentheH2.3 Conclusie Zuidoost DrentheDemografische veranderingen

Ontgroening en bevolkingskrimpDe drie gemeenten in Zuidoost Drenthe hebben allemaal een andere ruimtelijke samenstelling. Emmen heeft de meeste grotere kernen gevolgd door Coevorden. Borger-Odoorn bestaat vooral uit kleinere kernen. Volgens de aanname zou Emmen het minst met demografische veranderingen te maken krijgen en Borger-Odoorn het meest.

In de tabel op de vorige pagina wordt de ontwikkeling van het aantal 10-20 jarigen en het gehele bevolkingsaantal in Zuidoost Drenthe vergeleken met het aantal grotere kernen in de gemeenten. Hieruit blijkt dat de aanname voor de ontgroening en bevolkingskrimp klopt. Emmen krijgt het minst met deze demografische veranderingen te maken en Borger-Odoorn het meest.

VergrijzingDe vergrijzing gaat in de drie gemeenten vrij gelijk op. Volgens de aanname zou Emmen met minder vergrijzing te maken moeten krijgen dan Borger-Odoorn. Uit de gegevens in de tabel op de vorige pagina blijkt juist het tegenover gestelde. In Emmen groeit het aantal ouderen iets harder dan in Borger-Odoorn. dit verschil is echter minimaal (2%). Uit deze gegevens kan dus ook niet gesteld worden of de aanname ook voor vergrijzing op gaat.

HuishoudensontwikkelingDe groei van het aantal huishoudens is in alle gemeenten minder dan het gemiddelde van Nederland. Omdat hier ook geen verschil te zien is tussen de gemeenten kan ook niet geconcludeerd worden of de aanname voor de huishoudensontwikkeling klopt.

Aanpak provincie & gemeenten

Provincie DrentheDe provincie heeft goede doelen gesteld om met de demografische veranderingen om te gaan. Deze doelen zijn vooral op de vraag naar woningen gericht. Zo heeft de provincie voor elke regio vastgesteld hoeveel nieuwe woningen deze mogen bijbouwen. Ook ziet de provincie in dat ze voor kwaliteit moeten gaan in plaats van kwantiteit. Ze willen namelijk de bouw van specifieke kleinere woonmilieu’s zoals landgoederen stimuleren en meer inzetten op herstructurering in plaats van uitbreiding.

De provincie heeft echter niks gezegd over de voorzieningen. Moeten deze zoveel mogelijk behouden worden of kunnen kleinere kernen ook zonder enkele voorzieningen? Hiervoor zou de provincie ook richtlijnen mee kunnen geven om Drenthe leefbaar te houden.

EmmenDe gemeente Emmen waant zich nog een groeigemeente. De groei plannen van de gemeente zijn echter niet reëel en duurzaam. De gemeente wil vooral uitbreiden maar kan beter haar kernen versterken door herstructurering en inbreiding. Zodat de kernen beter bestand worden tegen de de aankomende demografische veranderingen.

De gemeente weet dat het bevolkingsaantal landelijk zal gaan dalen maar wil dit in haar eigen gemeente voorkomen door deze aantrekkelijk te maken voor jongeren en jonge gezinnen. Hiermee kunnen ze een deel van de ontgroening en bevolkingskrimp voorkomen maar niet alles. De gemeente zou maatregelen moeten gaan treffen om met de gevolgen van de ontgroening om te gaan.Voor de vergrijzing neemt de gemeente al wel maatregelen.


Zuidoost D

rentheconclusie Zuidoost D

renthe

Borger-OdoornDe gemeente is bezig met het maken van plannen om met de demografische veranderingen om te gaan. Hierbij betrekken ze de inwoners goed.

De gemeente heeft enkele goed doordachte maatregelen genomen zoals het versterken van de kernen en het niet inzetten op groei. Ook de maatregelen voor de vergrijzing passen goed bij de gemeente. Vooral het plan om de sociale structuur, die sterk in de gemeente aanwezig is, te gebruiken om voor ouderen te zorgen is slim bedacht. Voor de ontgroening heeft de gemeente nog geen maatregelen genoemd.

Coevorden De gemeente Coevorden heeft lange tijd een groeimentaliteit gehad maar zal ook vrij snel met bevolkingskrimp en ontgroening te maken krijgen. Dit zal leiden tot minder vraag naar woningen. De gemeente ziet dat nu ook in en wil de uitbreidingsplannen gaan aanpassen aan de demografische verwachtingen voor de gemeente.

Voor de ontgroening heeft de gemeente nog geen plannen, maar voor de vergrijzing zijn al wel maatregelen bedacht. De gemeente gaat haar beleid aanpassen maar het kan zijn dat de demografische ontwikkelingen sneller komen dan de aanpassingen van de gemeente. Hierdoor zal de gemeente achter de feiten aan gaan lopen. Om dit te voorkomen moet snel begonnen worden met het maken van passende maatregelen en plannen voor de gemeente.

Zuidwest Drenthe in NL

Gemeenten in Zuidwest Drenthe

Meppel

Westerveld

De Wolden

Hoogeveen


Zuidw

est Drenthe

algemeen

H3. Zuidwest DrentheAlgemeen

Zuidwest Drenthe is een van de drie regio’s in de provincie Drenthe. De regio bestaat uit vier gemeenten; Meppel, Hoogeveen, De Wolden en Westerveld. Deze gemeenten hebben allemaal een andere ruimtelijke samenstelling; Meppel is een kleine gemeente met een grotere kern en enkele kleinere kernen. Hoogeveen heeft ook een grotere kern maar meerdere kleinere kernen. Westerveld en De Wolden zijn beide vrij grote gemeenten die vooral uit kleinere kernen zijn opgebouwd.

Volgens de aanname krijgen gemeenten met grotere kernen met minder demografische veranderingen te maken dan gemeenten met kleinere kernen. Meppel en Hoogeveen zullen volgens de aanname dus met minder demografische veranderingen te maken krijgen dan De Wolden en Westerveld.

Op de eerst volgende pagina’s zijn de demografische veranderingen met bijbehorende gevolgen per gemeente weergegeven. Hieruit zal ook blijken of de aanname binnen deze regio klopt. Na de demografische veranderingen is de aanpak van de gemeenten weergegeven. De aanpak van de provincie Drenthe is in hoofdstuk 2 al beschreven en zal in dit hoofdstuk niet herhaald worden. In de conclusie van dit hoofdstuk zal antwoord gegeven worden op de vraag of er een verband is tussen de demografische veranderingen en de ruimtelijke samenstelling van de gemeenten. Ook zal de aanpak van de gemeenten hierin genoemd worden.

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenregio Zuidwest Drenthe

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

6.000

6.500

7.000

jaartal

aantalpersonen

De Wolden -19%

Westerveld -4%

Meppel +4%

Hoogeveen -13%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

6.000

6.500

7.000

jaartal

aantalpersonen Ontwikkeling aantal 10-20 jarigen

regio Zuidwest Drenthe

De Wolden -24%

Westerveld -6%

Meppel +13%

Hoogeveen -8%


Zuidw

est Drenthe

demografische veranderingen

H3.1 Demografische veranderingenOntgroening

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenDe ontgroening in Zuidwest Drenthe gaat in de verschillende gemeenten vrij gelijk op met Meppel als uitzondering. Uit de grafiek is te halen dat de ontgroening in de gemeenten met kleinere kernen (De Wolden en Westerveld) vijf tot tien jaar voorloopt op de ontgroening in de gemeenten met grotere kernen. Meppel is hier een uitzondering op, het aantal kinderen gaat hier pas na 2035 dalen.

Ruimtelijke gevolgen:• Minder draagvlak voor voorzieningen als basisscholen, buitenschoolse opvang en andere voorzieningen gericht op kinderen. dit resulteert in: • 5 overbodige basisscholen in Hoogeveen • geen overbodige basisscholen in Meppel • 1 overbodige basisschool in Westerveld • 4 overbodige basisscholen in De Wolden • Moeilijkheden voor de overige op kinderen gerichte voorzieningen.• Minder aanwas van jongeren wat op den duur bevolkingskrimp als gevolg kan hebben.

Ontwikkeling aantal 10-20 jarigenIn de grafiek met het aantal jongeren in de leeftijd van 10 tot 20 jaar is hetzelfde waar te nemen als in de grafiek van het aantal jongeren in de leeftijd van 0-10 jaar in deze gemeenten. Ook hier lopen de gemeente met kleinere kernen (De Wolden en Westerveld) voor op Hoogeveen. De gemeente Meppel is een uitzondering omdat in Meppel het jongerenaantal nog groeit tot 2040.

Ruimtelijke gevolgen:• Minder draagvlak voor voorzieningen als middelbare scholen, uitgaansgelegenheden, sportverenigingen en andere op jongeren gerichte voorzieningen. Dit resulteert in: • 1 overbodige middelbare school in Zuidwest Drenthe. • Moeilijkheden voor de overige voorzieningen gericht op jongeren. Deze voorzieningen zullen het vooral in de kleinere kernen moeilijk krijgen. • Minder vraag naar starterswoningen. Een aantal jongeren vanaf 18 jaar zal op zichzelf willen gaan wonen in hun eigen gemeente. Als het aantal jongeren in de gemeenten daalt zal ook de vraag naar starters woningen dalen. Vooral de kleinere kernen zullen dit merken.

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

13.000

14.000

15.000

jaartal

aantalpersonen Ontwikkeling aantal 65+ers

regio Zuidwest Drenthe

De Wolden +49%

Westerveld +27%

Meppel +109%

Hoogeveen +58%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

jaartal

aantalpersonen

10.000

11.000

12.000

13.000

Ontwikkeling aantal 75+ersregio Zuidwest Drenthe

De Wolden +85%

Westerveld +27%

Meppel +65%

Hoogeveen +85%


Zuidw

est Drenthe


Vergrijzing

Ontwikkeling aantal 65+ersDe vergrijzing gaat niet gelijk op in de gemeenten. In De Wolden en Westerveld gaat het aantal 65+ers na 2035 al een stuk minder snel stijgen terwijl het aantal in Hoogeveen en Meppel dan nog flink doorgroeit.

Gevolgen:• Stijging van de vraag naar zorg aan huis. Ouderen willen graag zo lang mogelijk in hun eigen woning blijven wonen. Dit zal voor een grotere vraag naar zorg aan huis zorgen. Deze zorg maakt het voor ouderen namelijk mogelijk om langer in hun eigen woning te blijven wonen. • Stijging van het draagvlak van voorzieningen voor ouderen. Hierdoor zullen verenigingen en ondernemers zich meer moeten gaan richtten op ouderen omdat dit een steeds grotere bevolkingsgroep wordt.

Ontwikkeling aantal 75+ersLogisch gevolg van de stijging van het aantal 65+ers is een stijging van het aantal 75+ers. In de gemeente Westerveld stijgt het aantal vanaf 2035 minder snel. Dit is een logisch gevolg op de mindere groei van het aantal 65+ers in die gemeente vanaf ongeveer 2025.

Ruimtelijke gevolgen:• Stijging van het aanbod gezinswoningen. Ervan uitgaand dat ouderen vanaf 75 jaar uit hun eigen woning vertrekken naar een seniorenwoning zal de stijging van deze bevolkingsgroep leiden tot veel vrijkomende gezinswoningen. Dit zal niet meteen voor problemen zorgen aangezien er in de meeste gemeenten elk jaar nog huishoudens bijkomen. Vanaf het moment dat er minder huishoudens bijkomen kan het probleem van woningleegstand ontstaan. • Grotere vraag naar ouderenhuisvestigingen. Als de ouderen uit hun eigen woning trekken zullen ze naar een senioren woning, bejaardentehuis of ander soort ouderenhuisvestiging willen. Aan de vraag hiernaar zal waarschijnlijk makkelijk voldaan kunnen worden.


Zuidw

est Drenthe



In de regio Zuidwest Drenthe zijn de gemeenten Westerveld, De Wolden en Hoogeveen licht rood gekleurd. De gemeente Meppel is donkerrood gekleurd. In de lichtrode gemeenten stijgt het aantal huishoudens nog wel tot 2040 maar minder dan het gemiddelde van Nederland. In Meppel groeit het aantal huishoudens juist meer dan het gemiddelde van Nederland.

De nog groeiende vraag naar woningen in Zuidwest Drenthe wordt veroorzaakt door de huishoudensverdunning en beperkte bevolkingsgroei. Volgens de provincie Drenthe zal het aantal huishoudens in de provincie Drenthe nog stijgen tot 2030, daarna zal het langzaam aan gaan afnemen. Zuidwest Drenthe mag er nog 5.100 woningen bijbouwen.

Ruimtelijke gevolgen:• Groeiende vraag naar woningen tot 2030.• Dalende vraag naar woningen vanaf 2030.

De dalende vraag naar woningen vanaf 2030 in combinatie met het sterk groeiende aantal 75+ers kan voor leegstand van woningen gaan zorgen. Door de groei van het aantal 75+ers komen er meer woningen leeg te staan terwijl er minder vraag is naar deze woningen. Het aanbod zal op een gegeven moment dus groter worden dan de vraag wat voor leegstand van woningen zal zorgen. Als deze woningen lang leegstaan en gaan verpauperen zorgt dit voor een vermindering van de leefkwaliteit in de regio.

H3.2 Aanpak gemeentenAanpak gemeenten - ontgroening

MeppelDe gemeente ziet de ontgroening niet als een actueel onderwerp. In geen enkel beleidsdocument van de gemeente wordt erover gesproken, alleen in een woonbelevingsonderzoek wordt er het volgende over gezegd:

• Er zijn weinig starters in Meppel omdat de meeste jongeren de stad verlaten voor hun studie. Slechts 4% van de huishoudens bestaat uit jongeren onder de 25 jaar.• Het aanbod starters woningen is in balans met de vraag naar woningen.

Het feit dat de gemeente Meppel nog geen plannen heeft voor de ontgroening is logisch aangezien er nog groei van het aantal jongeren voorspeld wordt tot 2040. Voor de gemeente is het dus ook nog niet nodig om nu al plannen voor deze verwachte demografische verandering te maken.

HoogeveenDe gemeente Hoogeveen erkent de aankomende ontgroening wel maar wil het zoveel mogelijk proberen te voorkomen in plaats van de gevolgen ervan te gaan dragen. Hiervoor hebben ze de volgende maatregelen omschreven in hun structuurvisie:

• Er moet ruimte en structuur geboden worden voor veranderingen en nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente.• Er moeten meer starters woningen gebouwd worden.• Bestaande bedrijven moeten de ruimte krijgen om te groeien.• Beginnende ondernemers moeten ondersteund worden.

Voor Hoogeveen is een vrij forse daling voorspeld van het aantal jongeren. De gemeente zal met haar plannen misschien een deel van de jongeren kunnen behouden en enkele jonge gezinnen kunnen aantrekken maar de ontgroening zal ook in Hoogeveen toeslaan. Hiervoor heeft de gemeente nog geen plannen gepubliceerd.


Zuidw

est Drenthe

aanpak gemeenten

WesterveldDe gemeente erkent de ontgroening en wil proberen dit zoveel mogelijk tegen te gaan. In het tweede woonplan van de gemeente staan maatregelen voor het behouden van jongeren:

• Als er geen geschikte woonruimte voor jongeren aanwezig is in de gemeente zullen de jongeren vertrekken naar een buurtgemeente.• De gemeente wil samen met woningcorporaties meer starters woningen realiseren.

De gemeente wil jongeren behouden door hun starterswoningen aan te bieden. Maar als er geen werk of studie in mogelijkheden zijn voor jongeren zullen ze alsnog vertrekken. Hierover staat niks in het woonplan. Ook heeft de gemeente geen maatregelen voor de op kinderen gerichte voorzieningen zoals basisscholen genoemd. Westerveld is bezig met het opstellen van een structuurvisie, waarschijnlijk zullen hierin deze maatregelen wel worden genoemd.

De WoldenGemeente De Wolden erkent de ontgroening en krimp en wil proberen dit zoveel mogelijk tegen te gaan. Hiernaast hebben ze ook plannen gemaakt om met de ontgroening om te gaan. Deze plannen zijn omschreven in het ambitiedocument structuurvisie 2030 en de toekomstvisie van de gemeente. Hierin zijn de volgende maatregelen genoemd:

Om de ontgroening tegen te gaan:• In zetten op kwaliteit van de woningen en leefomgeving in de gemeente.• De voorzieningen zoveel mogelijk behouden.

Om met de ontgroening om te gaan:• Er zullen niet veel starters woningen bijgebouwd worden in de gemeente.• Sommige voorzieningen zullen moeten sluiten of samengevoegd worden met andere voorzieningen.• In elke kern moet in ieder geval 1 basisschool blijven. In de kleine kernen kan dit 1 kleine school zijn en in de grotere kernen zullen basisscholen samengevoegd kunnen worden tot brede scholen.

Gemeente De Wolden heeft al een vrij concrete visie ontwikkeld voor de aankomende ontgroening. Dit is ook nodig omdat de ontgroening nu al in zet in deze gemeente. De komende vijf jaar zullen de eerste scholen al gesloten of samengevoegd moeten worden.


MeppelGemeente Meppel weet dat het aantal ouderen in de gemeente sterk zal gaan stijgen. Zij verwachten alleen niet dat dit veel ruimtelijke gevolgen zal hebben. Zij gaan ervan uit dat veel ouderen het liefst hun hele leven in hun eigen woning willen blijven wonen. Om dit mogelijk te maken zijn in het woonbelevingsonderzoek enkele maatregelen genoemd:

• De gemeente zet nog niet in op de bouw van veel extra senioren woningen.• Ze willen samen met andere zorgdiensten gaan zorgen voor goede zorg aan huis voor senioren. De gemeente wil het hiermee de ouderen mogelijk maken om langer in hun eigen woning te blijven wonen.

Als de verwachting van de gemeente klopt kan dit de groeiende vraag naar senioren woningen uitstellen. Maar niet alle ouderen kunnen in hun eigen woning blijven wonen tot ze sterven. Een deel zal toch in seniorenwoningen moeten/willen gaan wonen. Hiervoor zal de gemeente plannen moeten gaan maken.

HoogeveenDe gemeente Hoogeveen heeft in haar woonplan vrij concrete plannen omschreven om met de vergrijzing om te gaan:

• Bouw senioren woningen vooral in de grotere dorpen omdat hier een tekort is aan deze woningen.• Het soort seniorenwoningen (appartementen, rijwoningen etc,) moet afgestemd worden op de plaatselijke vraag. • De seniorenwoningen moeten dichtbij de voorzieningen geplaatst worden. • De gemeente wil nu een overcapaciteit aan seniorenwoningen realiseren om aan de vraag in de toekomst te kunnen voldoen.

De gemeente stemt de plaats en het soort seniorenwoningen goed af op de vraag binnen de gemeente. Het is alleen vreemd dat ze ervoor kiezen nu al senioren woningen te bouwen die nog niet nodig zijn. Op deze manier creëren ze een overcapaciteit die niet goed is voor de huizenmarkt.


Zuidw

est Drenthe

aanpak gemeenten

WesterveldVoor de vergrijzing heeft de gemeente al vrij veel maatregelen genoemd in haar tweede woonplan:

• Er moeten vooral veel levensloopbestendige woningen gebouwd worden.• Het aanbod aan senioren woningen binnen de gemeente wordt uitgebreid. • De gemeente wil samen gaan werken met andere zorgaanbieders om de vraag naar zorg te kunnen beantwoorden.

De gemeente anticipeert met haar maatregelen op de vergrijzing die nu al aan de gang is en bereid zich voor op de nog verwachte vergrijzing. Door de bouw van vooral levensloopbestendige woningen zal in de toekomst minder vraag komen naar seniorenwoningen omdat ouderen langer in een levensloopbestendige woning kunnen blijven wonen. Door de bouw van seniorenwoningen en de samenwerking met zorgaanbieders word geanticipeerd op de reeds bestaande vergrijzing.

De WoldenDe gemeente De Wolden heeft nog geen concrete plannen omschreven om met de vergrijzing om te gaan. In het ambitiedocument structuurvisie 2030 en de toekomstvisie is er het volgende over geschreven:

• Gemeente De Wolden behoord tot de ‘’meer vergrijzende’’ gemeenten. Dit houdt in dat er tussen de 30 en 35 65+ers per 100 personen in de leeftijd van 20-64 in de gemeente wonen.• De stijging van het aantal ouderen zal tot een stijging van het aantal seniorenwoningen leiden.

De gemeente De Wolden is een ‘’meer vergrijzende’’ gemeente waar nog meer vergrijzing verwacht wordt. De gemeente realiseerd zich dat dit voor een groeiende vraag naar seniorenwoningen zal zorgen. Toch zijn er nog geen concrete plannen om hiermee om te gaan. De gemeente zou hier wel richtlijnen voor moeten gaan opstellen.


MeppelDe gemeente Meppel krijgt tot 2040 met meer dan gemiddelde groei van het aantal huishoudens te maken. In het woonbelevingsonderzoek en de bestemmingsplannen wordt hierover het volgende gezegd:

• De gemeente heeft als ambitie om naast de uitbreidingswijk Berggierslanden nog 2.000 nieuwbouwwoningen te realiseren tot 2020.• In het woonbelevingsonderzoek komt naar voren dat er voor de natuurlijke aanwas maar 1.055 nieuwe woningen nodig zijn.• De ambitie van de gemeente om met 2.000 woningen uit te breiden wordt ambitieus genoemd. • De gemeente is bezig met de realisatie van de uitbreidingswijk Berggierslanden. Hier zullen 1.050 tot 1.100 woningen gebouwd worden. Het meerdendeel bestaat uit gezinswoningen. • Er zijn plannen voor de uitbreidingswijk Nieuwveenselanden. Volgens de planning zullen hier 2.300 woningen gerealiseerd worden.

Het uitbreiden van Meppel is reëel aangezien het inwonersaantal nog met 20% zal gaan stijgen tot 2040. Het aantal en soort woningen wat bijgebouwd gaat worden zou wel aangepast moeten worden aan de verwachte vraag.

HoogeveenDe gemeente Hoogeveen houdt geen rekening met een dalende vraag naar woningen. In de structuurvisie staat juist een heel stuk over grootschalige uitbreidingen:

• Er wordt niet gesproken over herstructurering of versterking van de bestaande kernen maar over uitbreiding van het bebouwde gebied.• De gemeente heeft vier modellen gemaakt voor de uitbreidingen. De modellen bevatten elk minimaal 1.000 woningen.• Er wordt gesproken over de realisatie van nieuwe kernen met minimaal 250 inwoners buiten de stad Hoogeveen. • In de plannen staan ook enclaves van woningen en vrijstaande woningen langs wegen.

Er zullen meer woningen nodig zijn in Hoogeveen maar niet zoveel als de gemeente wil gaan realiseren. Het bevolkingsaantal van Hoogeveen zal namelijk maar licht groeien tot 2040 (1%). De grootst groeiende groep zijn bovendien de ouderen. Zij zullen niet naar de nieuwbouwwoningen buiten de bestaande kernen verhuizen. De nieuwbouwwoningen en vooral de nieuwe kleine kernen zijn dus absoluut niet duurzaam. De gemeente zou beter kunnen gaan inbreiden en herstructureren om zo de kernen te versterken.


Zuidw

est Drenthe

aanpak gemeenten

WesterveldDe gemeente Westerveld heeft in haar woonplan maatregelen voor de huishoudensontwikkeling genoemd die goed op de gemeente zijn afgestemd:

• Meer inbreiden in plaats van grootschalig uitbreiden. • Inbreiding gaat voor herstructurering omdat de vraag naar goedkope huurwoningen nog erg hoog is. • Er zijn nog enkele kleinschalige uitbreidingen gepland.• De gemeente wil gaan nieuwbouwen voor de vraag die er nu is in plaats van voor de verwachte vraag.

De gemeente wil niet gaan bouwen voor de leegstand en heeft daarvoor maatregelen genomen. Ook willen ze voor de actuele vraag bouwen om leegstand te voorkomen. Deze maatregelen zijn op de gemeente afgestemd waardoor ze erg duurzaam zijn.

De WoldenDe gemeente erkent dat het bevolkingsaantal van de gemeente krimpt en heeft ook niet meer de illusie dat ze nog met grote getalen zullen groeien. Daar heeft de gemeente haar plannen ook op aangepast. In het ambitiedocument structuurvisie 2030 en de toekomstvisie van de gemeente staan maatregelen genoemd om het bouwen voor de leegstand te voorkomen:

• Het woningaanbod moet vraaggestuurd worden uitgebreid.• Er zullen vooral eenpersoonswoningen en ouderenhuisvestigingen gerealiseerd moeten worden.• Andere soorten woningen mogen alleen nieuwgebouwd worden als daar directe plaatselijke vraag naar is. • Om de ruimtelijke kwaliteit van de gemeente hoog te houden kunnen nieuwbouwwoningen het best in bestaande kernen en linten geplaatst worden.

Deze ambitie sluit goed aan op de verwachtte demografische veranderingen binnen de gemeente. De keuze om met de nieuwbouw de bestaande kernen en linten te versterken is goed afgestemd op de gemeente.




Meppel(60 km2)


+13% +109% +20%

Hoogeveen(130 km2)

1 grotere kern1 middelgrote kern10 kleinere kernen

-8% +58% -1%

Westerveld(280 km2)


-6% +27% -7%

De Wolden(230 km2)


-24% +49% -8%


Zuidw

est Drenthe

conclusie Zuidoost Drenthe

H3.3 Conclusie Zuidwest DrentheDemografische veranderingen

Ontgroening en bevolkingskrimpDe drie gemeenten hebben alle drie een andere ruimtelijke samenstelling. Meppel en Hoogeveen hebben beide een grotere kern. Westerveld en De Wolden hebben beide meerdere kleinere kernen. Volgens de aanname zouden Meppel en Hoogeveen minder last moeten hebben van de demografische veranderingen dan Westerveld en De Wolden.

Als gekeken wordt naar de tabel op de vorige pagins dan blijkt dit voor de ontgroening en bevolkingskrimp ook te kloppen. Hoe meer grotere kernen en minder kleinere kernen des te minder ontgroening en bevolkingskrimp er in de gemeente aanwezig is. Alleen De Wolden is een kleine uitzondering. Deze gemeente heeft namelijk net iets minder kleinere kernen van De Wolden maar krijgt met meer ontgroening en bevolkingskrimp te maken.

VergrijzingDe aanname klopt in deze regio niet als het om vergrijzing gaat. In de gemeenten met de meeste grotere kernen is juist de meeste vergrijzing voorspeld terwijl hier volgens de aanname de minste vergrijzing zou moeten optreden. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat in de grotere kernen nu veel mensen gaan wonen en werken en deze mensen over een paar jaar ook in deze kernen oud zullen worden.

HuishoudensontwikkelingIn de gemeente Meppel wordt meer groei van huishoudens verwacht dan het gemiddelde van Nederland. In de andere gemeenten is dit allemaal minder dan het gemiddelde van Nederland. Aan de hand van deze gegevens zou je kunnen concluderen dat de groei van het aantal huishoudens de groei van het aantal inwoners volgt. In de gemeente waarvan het bevolkingsaantal het meest groeit komen er ook de meeste huishoudens bij.

Aanpak gemeenten

MeppelDe gemeente Meppel heeft nog geen plannen voor de demografische veranderingen. Dit is ook vrij logisch aangezien de gemeente tot 2040 nog niet met ontgroening en bevolkingskrimp te maken krijgt. Met vergrijzing krijgen ze wel te maken maar de gemeenten verwacht dat dit niet veel ruimtelijke gevolgen zal hebben aangezien de meeste ouderen in hun eigen woning willen blijven wonen.

De gemeente kan hun uitbreidingsplannen gaan aanpassen op de voorspelde veranderingen. Ze zouden meer levensloop bestendige woningen kunnen plaatsen en meer woningen kunnen verkrijgen door inbreiding en herstructurering. Ook zou de gemeente moeten inzetten op bouw van senioren woningen. Het aantal ouderen gaat flink stijgen en niet al deze ouderen kunnen in hun eigen woning blijven wonen.

HoogeveenGemeente Hoogeveen waant zich nog een groei gemeente. Ze gaan niet minder of anders bouwen maar hebben juist nog vrij grote uitbreidingsplannen. De voorspelde ontgroening willen de gemeente helemaal tegen gaan. Voor de vergrijzing hebben ze wel goede plannen. Er is goed onderzocht waar er vraag is naar welk soort seniorenwoningen.

De gemeente zou haar uitbreidingsplannen moeten aanpassen naar de verwachtte bevolkingsontwikkeling. Tot 2040 groeit Hoogeveen maar met 1%. Ook zouden ze naast de maatregelen om de ontgroening tegen te gaan maatregelen moeten treffen om met de ontgroening om te gaan. Ze kunnen het hoogstwaarschijnlijk niet helemaal tegen gaan.


Zuidw

est Drenthe

conclusie Zuidoost Drenthe

Westerveld Gemeente Westerveld heeft voor de ontgroening nog geen concrete plannen. Ze stellen in hun woonplan wel dat jongeren zullen vertrekken als er geen nieuwe starters woningen voor hen komen. Over de daling van het aantal 0-10 jarigen zegt de gemeente niets. Ook niet over de gevolgen voor de voorzieningen voor kinderen als basisscholen. De gemeente anticipeert wel op de vergrijzing. Ze nemen maatregelen voor de vergrijzing die nu plaats vindt en bereiden zich voor op de vergrijzing die nog zal komen. De gemeente wil meer vraaggestuurd gaan bouwen. Ze willen bouwen naar de vraag die er nu is in plaats van de verwachtte vraag. Dit voorkomt bouwen voor leegstand maar de gemeente moet wel oppassen dat ze niet achter de vraag aan gaan lopen en daardoor inwoners verliezen.

De WoldenGemeente De Wolden is goed voorbereid op de komende demografische veranderingen. Voor de ontgroening hebben ze maatregelen om het te voorkomen en om er mee om te gaan. De plannen zijn al vrij concreet en moeten dit ook zijn aangezien de ontgroening al de komende vijf jaar flink zal toeslaan. De gemeente weet ook dat ze niet meer hard zullen groeien, daarom willen ze ook niet uitbreiden maar alleen maar kleinschalig en vraaggericht nieuwbouwen. De nieuwbouw moet de kernen versterken en ruimtelijke kwaliteit toevoegen. Dit zijn erg passende en duurzame maatregelen. Voor de vergrijzing heeft de gemeente nog geen concrete plannen genoemd. De Wolden krijgt ook niet te maken met erg veel vergrijzing (49%) maar zou hier toch plannen voor moeten maken. Voor deze ouderen moet namelijk wel ruimte zijn.

Noordoostpolder in NL

Gemeenten in Noordoostpolder

Urk

Noordoostpolder


Noordoostpolder

algemeen

H4. NoordoostpolderAlgemeen

Noordoost Polder is een regio binnen de provincie Flevoland. De Noordoostpolder kwam droog te liggen in 1942 vanaf toen zijn er ook dorpen gesticht. De meeste dorpen en vooral de grotere kernen zoals Urk en Emmeloord zijn vanaf die tijd alleen maar gegroeid. Er is in de polder nog ruimte genoeg voor mogelijke uitbreidingen. De vraag is alleen of deze uitbreidingen nog nodig zijn. De regio Noordoost polder bestaat uit twee gemeenten; gemeente Noordoostpolder en gemeente Urk. Urk is een kleine gemeente die bestaat uit een grotere kern. Gemeente Noordoostpolder is juist een grotere gemeente die bestaat uit een grotere kern en meerdere kleinere kernen.

Volgens de aanname zou Urk met weinig of geen demografische veranderingen te maken krijgen omdat de gemeente uit een grotere kern bestaat. De gemeente Noordoostpolder zal wel met deze verschijnselen te maken krijgen omdat ze naast een grotere kern ook meerdere kleinere kernen bevat

Op de eerst volgende pagina’s zijn de demografische veranderingen met bijbehorende gevolgen per gemeente weergegeven. Hieruit zal ook blijken of de aanname binnen deze regio klopt. Na de demografische veranderingen is de aanpak van de provincie en gemeenten weergegeven. Dit hoofdstuk sluit af met een conclusie over de demografische veranderingen en de aanpak van provincie en gemeenten in de regio Noordoostpolder

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

3.000

3.500

4.000

4.500

5.500

6.000

6.500

7.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenregio Noordoost polder

Urk +3%

GemeenteNoordoost polder -6%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

3.000

3.500

4.000

4.500

5.500

6.000

6.500

7.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 10-20 jarigenregio Noordoost polder

Urk +16%

Gemeente Noordoost polder -5%


Noordoostpolder


H4.1 Demografische veranderingenOntgroening

Ontwikkeling aantal 0-10 jarigenDe daling van het aantal personen in de leeftijd van 0-10 jaar gaat in de regio Noordoost polder erg geleidelijk. In Urk zal het aantal kinderen nog groeien tot 2035.

Ruimtelijke gevolgen:• Minder draagvlak voor voorzieningen als basisscholen, buitenschoolse opvang en andere voorzieningen gericht op kinderen in gemeente Noordoost polder. In Urk groeit het draagvlak voor deze voorzieningen juist. Dit resulteert in: • 2 overbodige basisscholen in gemeente Noordoost polder en groeimogelijkheden voor de basisscholen in Urk. • Moeilijkheden voor de overige op kinderen gerichte voorzieningen in gemeente Noordoost polder en groeimogelijkheden voor deze voorzieningen in Urk. • De daling van het aantal kinderen in gemeente Noordoost polder zal zorgen voor minder aanwas van jongeren. In combinatie met de sterke vergrijzing in de gemeente kan dit gaan zorgen voor bevolkingskrimp.

Ontwikkeling aantal 10-20 jarigenDe verandering van het aantal jongeren tussen de 10 en 20 jaar gaat in de twee gemeenten erg verschillend. Het aantal jongeren daalt in de gemeente Noordoost polder terwijl dit aantal in de gemeente Urk stijgt.

Ruimtelijke gevolgen:• Veranderend draagvlak voor voorzieningen als middelbare scholen, uitgaansgelegenheden, sportverenigingen en andere op jongeren gerichte voorzieningen. Dit resulteert in: • Moeilijkheden voor de middelbare scholen en andere op jongeren gerichtte voorzieningen in gemeente Noordoost polder. Er zijn tot 2040 nog geen scholen overbodig. • Uitbreidingsmogelijkheden voor de middelbare scholen en andere op jongeren gerichte voorzieningen in de gemeente Urk. • De vraag naar starterswoningen zal in gemeente Noordoostpolder dalen en in Urk juist stijgen. In de gemeente Urk zal de vraag naar starterswoningen waarschijnlijk flink gaan stijgen. Op Urk is een sterke sociale samenhang waardoor veel Urkers ook op Urk blijven wonen. In gemeente Noordoostpolder is de sociale samenhang een stuk minder sterk, ook daalt het aantal jongeren hier. Vooral de kleinere kernen zullen niet veel nieuwe starterswoningen meer nodig hebben.

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

13.000

1.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 65+ersregio Noordoost polder

Urk +175%

GemeenteNoordoost polder +97%

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

1.000

jaartal

aantalpersonen

Ontwikkeling aantal 75+ersregio Noordoost polder

Urk +246%

Gemeente Noordoost polder +130%


Noordoostpolder


Vergrijzing

Ontwikkeling aantal 65+ersIn beide gemeenten gaat het aantal 65+ers flink stijgen. In Urk is procentueel meer groei van het aantal 65+ers aanwezig dan in gemeente Noordoostpolder.

Gevolgen:• Stijging van de vraag naar zorg voor ouderen en zorg aan huis. Om ervoor te zorgen dat de ouderen zolang mogelijk in hun eigen woning kunnen blijven wonen moet er goede zorg aan huis geboden worden. • Vergroting van het draagvlak voor voorzieningen voor ouderen.

Beide hierboven genoemde gevolgen zullen vooral op Urk goed merkbaar worden aangezien hier de meest vergrijzing plaats vindt. De groei van het aantal ouderen met 175% tot 2040 is erg sterk te noemen.

Ontwikkeling aantal 75+ersDe groei van het aantal 75+ers gaat in beide gemeenten flink stijgen. Op Urk gaat ook het aantal 75+ers procentueel meer groeien dan dit aantal in de gemeente Noordoostpolder.

Ruimtelijke gevolgen:• Stijging van het aanbod gezinswoningen. Doordat de groep 75+ers uit hun woning zal trekken komen deze woningen leeg te staan. Op Urk komen er nog jongeren bij die in de leegkomende woningen kunnen gaan wonen. In gemeente Noordoostpolder daalt het aantal jongeren en zal het dus moeilijker worden om nieuwe invulling voor deze woningen te vinden.• Stijging van de vraag naar senioren woningen. De ouderen zullen uit hun eigen woning trekken en in een seniorenwoning of ander soort ouderenhuisvestiging willen gaan wonen. Vooral op Urk waar het aantal ouderen erg hard stijgt zullen veel extra senioren woningen nodig zijn.


Noordoostpolder



De huishoudensontwikkeling in de Noordoost polder is tot 2040 nog positief. In gemeente Noordoost polder groeit het aantal huishoudens minder dan het gemiddelde van Nederland en op gemeente Urk groeit het aantal huishoudens meer dan dit gemiddelde.

Tot 2035 zal het aantal huishoudens in de provincie Flevoland nog toenemen. Verwacht wordt dat het aantal huishoudens in gemeente Noordoostpolder eerder zal afnemen dan het aantal huishoudens op Urk. Dit komt doordat het aantal inwoners van de gemeente Noordoostpolder eerder zal gaan dalen.

Ruimtelijke gevolgen:• Groeiende vraag naar woningen tot 2035. Vooral op Urk zullen veel woningen extra nodig zijn omdat hier veel ouderen bijkomen en er ook nog jongeren bijkomen. • Dalende vraag naar woningen in gemeente Noordoostpolder na 2035.

Omdat de gemeente Noordoost polder na 2030 al te maken krijgt met een daling van het aantal inwoners zal hier vanaf ongeveer 2035 ook de vraag naar woningen gaan afnemen. Hierdoor kunnen er woningen leeg komen te staan wat tot verpaupering kan leiden. Dit zal eerder plaatsvinden in de kleinere kernen in Noordoostpolder dan in de grotere kernen Emmeloord en Urk.


Noordoostpolder

aanpak provincieH4.2 Aanpak provincie & gemeentenAanpak provincie

Demografische ontwikkelingenHet aantal inwoners in Flevoland zal nog flink doorgroeien tot 2035. Nu telt Flevoland410.000 inwoners, hier zullen er tot 2035 nog ongeveer 80.000 bijkomen. Ook het aantal huishoudens zal tot 2035 nog flink doorgroeien. Nu heeft Flevoland 171.000 huishoudens en tot 2035 zullen er daar nog 45.000 bijkomen. De provincie heeft meerdere scenario’s voor de bevolkingsontwikkeling. Ze zetten nu in op de bouw van ongeveer 2.000 woningen per jaar in heel Flevoland. Maar ze zien ruimte genoeg in de gemeenten om 5.500 woningen per jaar bij te bouwen. De bevolkingsontwikkeling is voor de provincie leidend voor de hoeveelheid ruimte die gereserveerd wordt voor woningbouw.

AanpakDe provincie Flevoland heeft nog een groeimentaliteit. Zij zeggen dat Flevoland nog lang niet uitontwikkeld is en dat er nog veel meer gebouwd en ontwikkeld kan worden. De provincie wil wel gaan voor kwaliteit in plaats van enkel kwantiteit. Ze willen van Flevoland een duurzame provincie maken met een goede economie, bereikbaarheid en leefomgeving. Maatregelen van de provincie om dit te realiseren zijn omschreven in het omgevingsplan van de provincie.

Maatregelen:• De provincie wil niet zomaar bouwen maar aantrekkelijke dorpen en steden met toekomstwaarde realiseren. In Flevoland is ruimte genoeg om te bouwen maar de provincie wil inzetten op kernvorming. Omdat kernen over het algemeen meer toekomstwaarde hebben. • Noord Flevoland heeft nieuwe impulsen nodig om het gebied vitaal te houden. De economie, het inwonersaantal en het toerisme moeten groeien in dit gebied. Met name de uitbouw van de N50 naar een A50 zal hieraan gaan bijdragen.


Noordoostpolder

aanpak gemeenten

Aanpak gemeenten - ontgroening

Gemeenten NoordoostpolderDe gemeente heeft in haar structuurvisie niks staan over ontgroening. Het wordt niet eens genoemd. Wel staat er iets over voorzieningen in het algemeen geschreven wat ook voor de voorzieningen voor jongeren geld. Hierover wordt het volgende gezegd:

• De gemeente wil publieke voorzieningen clusteren in de kernen Emmeloord, Ens, Creil en Marknesse. Wel moeten er ook voorzieningen in de kleine kernen blijven om de leefbaarheid daar op peil te houden.

Dat de gemeente nog niks over ontgroening in haar structuurvisie heeft staan komt doordat het onderwerp nog niet actueel is in de gemeente. Pas vanaf 2030 zal het aantal jongeren hier gaan dalen. De gemeente zegt wel dat als het bevolkingsaantal afneemt ze publieke voorzieningen willen gaan clusteren in vier kernen in de gemeente. Op deze manier kan het draagvlak van bijvoorbeeld een middelbare school vergroot worden. Wel moet er op gelet worden dat de leefbaarheid in de kleinere kernen hierdoor niet te veel achteruit gaat.

Gemeente UrkDe gemeente heeft in geen enkel beleidsdocument iets over ontgroening staan.

Dat de gemeente geen visie of plannen voor de ontgroening heeft komt doordat het aantal jongeren juist nog flink zal stijgen tot 2030. Pas daarna zal het aantal licht gaan afnemen. Voor Urk zijn plannen voor de ontgroening nog niet nodig. De gemeente heeft juist recent in haar beleidsdocumenten aanpassingen voor de groei van het aantal jongeren omschreven.


Gemeente Noordoost polderDe gemeente erkent de vergrijzing en heeft in de structuurvisie enkele gevolgen daarvan omschreven maar heeft geen visie of plan opgezet om met de vergrijzing om te gaan. In de structuurvisie staat over de vergrijzing het volgende:

• De vergrijzing zal zorgen voor een verandering in de vraag naar recreatiemogelijkheden, zorgvoorzieningen en aangepast woonvormen.• Veel publieke voorzieningen zullen geclusterd worden in Emmeloord, Ens, Creil en Marknesse.

De gemeente Noordoostpolder heeft nu al te maken met vergrijzing en het aantal 75+ers zal tot 2040 zelfs met 130% groeien. Toch staat er in de structuurvisie niks over het bouwen van seniorenwoningen of het uitbreiden van de zorgvoorzieningen voor ouderen. Er wordt wel erkent dat er vergrijzing optreed maar verder wordt er niks mee gedaan. Als de gemeente nu al een visie of (globaal) plan voor de vergrijzing zou hebben zou hierop geanticipeerd kunnen worden. Nu kan er nog niet gestructureerd iets voor de vergrijzing gedaan worden.

Gemeente UrkUit de statistiek blijkt dat het aantal ouderen in de gemeente sterk zal gaan stijgen. Toch ontkent de gemeente dit. In de structuurvisie zegt de gemeente het volgende:

‘‘Binnen de gemeente Urk is door de traditionele (piramidale) bevolkingsopbouw geen sprake van vergrijzing. Natuurlijk nemen de ouderen in absolute zin een steeds groter deel van de totale bevolking van onze gemeente in maar in relatieve zin is er geen sprake van een stijging. Dat wordt met name veroorzaakt door de grotere toename in absolute en relatieve zin van het jongere deel van de bevolking.’’

Wat de gemeente hier zegt klopt niet met de gegevens van het CBS. De gemeente zegt dat procentueel gezien het aandeel ouderen tot de rest van de bevolking niet toeneemt. Dit zou komen doordat het aantal jongeren nog sterk stijgt. Het aantal 75+ers stijgt tot 2040 echter met 246% terwijl het aantal jongeren tot 2040 maar met 16% stijgt. Hierdoor veranderd de samenstelling van de bevolking van de gemeente wel in absolute en relatieve zin. Doordat de gemeente niet erkent dat er sprake is van vergrijzing onderneemt ze ook geen actie.


Noordoostpolder

aanpak gemeenten


Gemeente Noordoost polderDe gemeente heeft voor de huishoudensontwikkeling al wel een visie en globale plannen vast gelegd in de structuurvisie. Hierin stellen zij:

• De gemeente wil per jaar 250 woningen bijbouwen om aan de woningvraag te kunnen voldoen. Per jaar zullen er 150 in Emmeloord en 100 in de kleinere kernen gebouwd worden. • De gemeente wil deze woningen verkrijgen door herstructurering, inbreiding en nieuwbouw. • De oudste wijken in de gemeente moeten nodig geherstructureerd worden. Maar hiermee alleen kan niet aan de vraag naar woningen worden voldaan. Daarom wordt er ook ingebreid en nieuwgebouwd. • Meer variatie en kwaliteit in de woonmilieu’s moet gerealiseerd worden. • De meeste nieuwbouw moet in of naast de kernen plaats vinden. Grootschalige woningbouw in het buitengebied is niet de bedoeling.

De gemeente gaat de kernen versterken door inbreiding en herstructurering en niet grootschalig nieuwbouwen in het buitengebied. Omdat het bevolkingsaantal van de gemeente nog zal groeien tot 2030 zijn er meer woningen nodig dan met herstructurering en inbreiding gerealiseerd kunnen worden, hiervoor wordt er ook nieuwgebouwd.

Gemeente Urk De gemeente Urk zet helemaal in op groei. Om dit te realiseren zijn er enkele maatregelen genoemd in de structuurvisie:

• Urk wil een stuk grond van de gemeente Noordoostpolder toevoegen aan haar eigen gemeente zodat ze meer ruimte hebben om uit te breiden. Deze uitbreiding is nodig om aan de natuurlijke groei van de gemeente genoeg woonruimte te bieden.• De werkgelegenheid uitbreiden. De meeste inwoners zijn nu werkzaam in de visserij. De gemeente wil graag gevarieerder werk aanbieden onder andere in de handel, industrie, zakelijke dienstverlening, recreatie en toerisme. Op deze manier staat de gemeente economisch sterker en zijn ze niet meer afhankelijk van maar een bron van inkomsten namelijk de visserij. Ook zal de verbreding van werkzaamheden meer inwoners kunnen trekken.

De gemeente heeft nog een groeimentaliteit en dit past ook bij de gemeente aangezien de vraag naar woningen nog een tijd zal blijven groeien. Door het uitbreiden van hun werkgelegenheid wordt de economische positie van Urk versterkt. Maar de kern wordt niet versterkt door te kiezen voor uitbreiding in plaats van inbreiding en herstructurering. Op lange termijn is dit misschien niet de meest duurzame maatregel.




Urk(110 km2)


+16% +175% +25%

Noordoostpolder(600 km2)


-5% +97% +4%


Noordoostpolderconclusies N

oordoostpolderH4.3 Conclusie NoordoostpolderDemografische veranderingen

Ontgroening en bevolkingskrimpDe twee gemeenten zijn ruimtelijk erg verschillend ingedeeld. Urk is een kleine gemeente die bestaat uit een grotere kern. Gemeente Noordoostpolder is juist groter met een grotere kern en meerdere kleinere kernen. Volgens de aanname zou Urk minder met demografische veranderingen te maken moeten krijgen dan gemeente Noordoostpolder.

In de tabel op de vorige pagina wordt de ontwikkeling van het aantal 10-20 jarigen en het gehele bevolkingsaantal vergeleken met de ruimtelijke samenstelling van de gemeente. Uit deze gegevens blijkt dat de aanname voor de ontgroening en bevolkingskrimp klopt in deze regio. Urk krijgt nog helemaal niet met deze demografische veranderingen te maken terwijl in de gemeente Noordoostpolder al wel ontgroening plaats gaat vinden tot 2040 en het bevolkingsaantal minder groeit als in Urk.

VergrijzingDe vergrijzing gaat in de twee gemeenten niet gelijk op. Urk heeft meer te maken met vergrijzing dan de gemeente Noordoostpolder. De aanname klopt voor de vergrijzing dus niet. Urk krijgt juist meer met vergrijzing te maken dan de gemeente Noordoostpolder. Dit zou kunnen komen doordat er nu veel mensen naar de grotere steden trekken en hier ook oud zullen worden.

Huishoudensontwikkeling In beide gemeenten zullen nog nieuwe woningen nodig zijn tot 2040. In Urk zal het aantal huishoudens zelfs meer stijgen dan het gemiddelde van Nederland. Uit het feit dat het bevolkingsaantal van Urk nog flink zal stijgen en het huishoudensaantal ook zou de conclusie getrokken kunnen worden dat de huishoudensontwikkeling de bevolkingsontwikkeling volgt.

Aanpak provincie en gemeenten

Provincie FlevolandDe provincie Flevoland zal nog flink blijven groeien tot ongeveer 2040. Hier zijn logischerwijs ook de plannen van de provincie op gericht en niet op bevolkingskrimp of ontgroening. De provincie heeft enkele scenario’s voor de groei. Ze zetten nu in op de bouw van 2.000 woningen per jaar maar er is ruimte voor 5.500 woningen per jaar. Het ligt aan de vraag hoeveel woningen gebouwd zullen worden. Dit is een duurzame manier van groeien die leegstand voorkomt. Ook wil de provincie niet zomaar uitbreiden maar aantrekkelijke dorpen en steden met toekomstwaarde realiseren.


Noordoostpolderconclusie N

oordoostpolder

UrkDe gemeente heeft nog geen plannen nodig om met de ontgroening en bevolkingskrimp om te gaan. Maar met vergrijzing krijgt de gemeente wel te maken, vergeleken met andere gemeenten zelfs met sterke vergrijzing. De gemeente moet plannen maken om met de grotere vraag naar zorg en seniorenwoningen om te gaan willen ze dit gestructureerd willen laten verlopen.

Gemeente Noordoost polderDe gemeente Noordoostpolder gebruikt de groei om de kernen te versterken. Uitgebreide plannen voor de ontgroening zijn er nog niet maar deze zijn ook nog niet nodig. Het aantal jongeren zal tot 2040 namelijk maar dalen met 4% wat over 30 jaar tijd verspreid niet heel veel is. Het plan van de gemeente om voorzieningen te clusteren in enkele grotere kernen kan de leefbaarheid in de kleinere kernen een stuk achteruit halen. De gemeente moet uitkijken met welke voorzieningen ze daar willen clusteren.




Urk(110 km2)


+16% +175% +25%

Meppel(60 km2)


+13% +109% +20%

Noordoostpolder(600 km2)


-5% +97% +4%

Emmen(350 km2)


-7% +58% 0%

Hoogeveen(130 km2)

1 grotere kern1 middelgrote kern10 kleinere kernen

-8% +58% -1%

Coevorden(300 km2)


-15% +57% -3%

Westerveld(280 km2)


-6% +27% -7%

Borger-Odoorn(280 km2)


-20% +56% -8%

De Wolden(230 km2)


-24% +49% -8%


Conclusies &

aanbevelingenH5 Conclusies & aanbevelingenVerband ruimtelijke samenstelling gemeenten en demografische veranderingen

Aanname: Hoe meer grotere kernen in een gemeente des te minder demografische veranderingen er in de gemeente zullen plaatsvinden.

Ontgroening en bevolkingskrimpIn de tabel op de vorige pagina is een duidelijk verband te zien tussen de ruimtelijke samenstelling van de gemeenten en de voorspelde ontgroening en bevolkingskrimp. Conclusies die aan de hand van deze gegevens getrokken kunnen worden zijn:

• Hoe meer grotere kernen en minder kleinere kernen in een gemeente aanwezig zijn des te minder ontgroening en bevolkingskrimp voor de gemeente zijn voorspeld.• De grotere kernen krijgen minder met de ontgroening en bevolkingskrimp te maken dan de kleinere kernen. Urk en Meppel maken dit vooral duidelijk. Beide gemeenten bestaan voornamelijk uit een grotere kern en hebben niet met ontgroening en bevolkingskrimp te maken.

De aanname klopt dus voor ontgroening en bevolkingskrimp. Hoe meer grotere kernen er in een gemeente aanwezig zijn des te minder ontgroening en bevolkingskrimp er in de gemeente verwacht worden.

VergrijzingUit de tabel op de vorige pagina is ook een verband te halen tussen de ruimtelijke samenstelling van de gemeenten en de voorspelde vergrijzing. De conclusie die uit deze gegevens getrokken kan worden is:

• Hoe meer grotere kernen in een gemeente aanwezig zijn des te meer vergrijzing er ook aanwezig is.

Deze conclusie is het tegenovergestelde van de aanname. De gemeenten met meer grotere kernen krijgen juist meer met vergrijzing te maken dan gemeenten met kleinere kernen. Dit zou kunnen komen doordat veel mensen nu naar de grotere kernen trekken en daar ook oud zullen worden.


HuishoudensontwikkelingIn Urk en Meppel groeit het aantal huishoudens harder dan het gemiddelde van Nederland. In de andere gemeenten groeit het minder hard dan het gemiddelde van Nederland. Conclusies die hieruit getrokken kunnen worden zijn:

• In de gemeenten met de meeste bevolkingsgroei groeit ook het aantal huishoudens het hardst.• De huishoudensontwikkeling volgt de demografische veranderingen en dan vooral de bevolkingsgroei.

Er is geen direct verband tussen de ruimtelijke samenstelling van de gemeenten en de huishoudensontwikkeling. De huishoudensontwikkeling volgt namelijk de bevolkingsgroei. Daar waar veel bevolkingsgroei is zal ook het aantal huishoudens sterk groeien.

Conclusies &

aanbevelingen

mogelijke maatregelen voor gemeenten met vooral grotere kernen

mogelijke maatregelen voor gemeenten met vooral kleinere kernen

bevolkingskrimpverwacht tot 2040

• samenvoegen basisscholen en voorzieningen voor jongeren • gemeente aantrekkelijk maken voor jongeren en jonge gezinnen

• vooral seniorenwoningen en ouderenhuisvestigingen bijbouwen• aanbod aan zorg en voorzieningen voor ouderen gestructureerd uitbreiden

• geen nieuwbouw door uitbreiding maar door inbreiding en herstructurering• aantrekkelijk leefklimaat creeren.

• basisscholen en voorzieningen voor jongeren samenvoegen of sluiten• sluiting van voorzieningen voor jongeren regionaal afstemmen• gemeente aantrekkelijk maken voor jongeren en jonge gezinnen

• bouw van seniorenwoningen en ouderenhuisvestiging voornamelijk in kernen met ruim voorzieningenaanbod• vergroten aanbod in zorg aan huis in de kleinste kernen met weinig voorzieningen• sociale structuur is goed te gebruiken voor hulp aan ouderen

• beperkte nieuwbouw door inbreiding en herstructurering• alleen kleinschalig en vraaggestuurd bouwen

geenbevolkingskrimpverwacht tot 2040

• basisscholen en voorzieningen voor jongeren laten groeien in plaats van nieuwe voorzieningen toevoegen

• aanbod seniorenwoningen en ouderen huisvestiging sterk uitbreiden• aanbod zorg en voorzieningen voor ouderen uitbreiden

• uitbreiding, inbreiding en herstructurering allen toepassen.• inzetten op kwantiteit en kwaliteit• levensloop bestendige woningen bouwen.

• basisscholen en voorzieningen voor jongeren laten groeien in plaats van nieuwe voorzieningen toevoegen• nieuwbouw van voorzieningen voor jongeren regionaal afstemmen

• aanbod seniorenwoningen en ouderen huisvestiging sterk uitbreiden in kernen met ruim voorzieningen aanbod• vergroten aanbod in zorg aan huis in kleinste kernen met weinig voorziening• aanbod zorg en voorzieningen voor ouderen uitbreiden

• uitbreiding, inbreiding en herstructurering allen toepassen.• inzetten op kwantiteit en kwaliteit• levensloop bestendige woningen bouwen


Gemeenten met vooral grotere kernen waar wel bevolkingskrimp wordt verwachtTot deze groep horen de gemeenten; Hoogeveen, Coevorden en Emmen.

Deze groep moet vooral inzetten op:

• Versterking van de kernen en voorzieningen. De kernen kunnen versterkt worden door inbreiding en herstructurering en de voorzieningen door samenvoeging.• De gemeenten moeten zichzelf aantrekkelijk maken om in te wonen en werken om zo inwoners te trekken maar tegelijkertijd moeten ze ook maatregelen gaan treffen om met de demografische veranderingen om te gaan.

De gemeenten Hoogeveen, Coevorden en Emmen gaan heel anders om met de demografische veranderingen dan hierboven omschreven staat. Zij willen vooral groeien en uitbreiden. Inbreiding en herstructurering gebeuren nauwelijks. Ook willen ze de ontgroening voorkomen in plaats van de gevolgen ervan te dragen. Coevorden begint al wel bij te draaien. Zij geven aan dat de geplande uitbreidingen misschien te groot zijn en aangepast moeten worden. Voor de vergrijzing nemen alle gemeenten wel maatregelen.

Mogelijke maatregelen voor gemeenten

Om passende maatregelen voor de gemeenten te omschrijven zijn de gemeenten in vier groepen verdeeld:

• gemeenten met vooral grotere kernen waar wel bevolkingskrimp wordt verwacht• gemeenten met vooral grotere kernen waar geen bevolkingskrimp wordt verwacht• gemeenten met vooral kleinere kernen waar wel bevolkingskrimp wordt verwacht• gemeenten met vooral kleinere kernen waar geen bevolkingskrimp wordt verwachtPer groep zijn in de tabel op de vorige pagina maatregelen voor de ontgroening, vergrijzing en huishoudensontwikkeling genoteerd.

Conclusies &

aanbevelingen

Gemeenten met vooral grotere kernen waar geen bevolkingskrimp wordt verwachtTot deze groep horen de gemeenten Urk en Meppel.

Deze gemeenten zouden de volgende maatregelen kunnen treffen:

• Naast uitbreiding ook inbreiden en herstructureren om zo de bestaande kernen te versterken in plaats van alleen maar uit te breiden.• Bij nieuwbouw rekening houden met de demografische veranderingen. Bijvoorbeeld door levensloopbestendige woningen te bouwen.

Gemeenten Urk en Meppel hebben nog een groeimentaliteit. Tot 2040 zullen zij ook niet met ontgroening of bevolkingskrimp te maken krijgen. Beide gemeenten hebben grootschalige uitbreidings plannen en bijna geen inbreiding en herstructureringsplannen. Beide gemeenten krijgen met sterke vergrijzing te maken maar hebben hier geen concrete plannen voor. Meppel heeft wel globale plannen maar Urk erkent de vergrijzing niet eens.


Gemeenten met vooral kleinere kernen waargeen bevolkingskrimp wordt verwachtTot deze groep hoort de gemeente Noordoostpolder.

Deze gemeente zou kunnen inzetten op:

• Het aantal voorzieningen gemeentelijk en regionaal afstellen om te voorkomen dat voorzieningen over 50 jaar moeten sluiten door gebrek aan draagvlak.• Naast uitbreiding ook inbreiden en herstructureren om zo de bestaande kernen te versterken.

De gemeente Noordoostpolder heeft goede plannen om de kernen en voorzieningen te versterken. Ze willen naast uitbreiding ook gaan inbreiden en herstructureren en inzetten op een goede leefkwaliteit. Enkele voorzieningen willen ze gaan clusteren in de grootste kernen binnen de gemeente. Afhankelijk van welke voorzieningen dit zijn is dit een erg duurzame maatregel. Voor de vergrijzing en ontgroening heeft de gemeente nog geen plannen. Voor de vergrijzing is dat al wel nodig.

Gemeenten met vooral kleinere kernen waar wel bevolkingskrimp wordt verwachtTot deze groep horen de gemeenten; Westerveld, Borger-Odoorn en De Wolden.

Deze gemeenten zouden in kunnen zetten op:

• Regionale afstemming voor het sluiten en behouden van voorzieningen. Op deze manier kan voorkomen dat een groot gebied bijvoorbeeld zonder middelbareschool komt te zitten.• Geen grootschalige uitbreiding meer. In plaats hiervan zouden deze gemeenten kleinschalig en vraaggestuurd moeten nieuwbouwen.

De gemeenten zijn alle drie erg op zichzelf gericht. Er zijn geen banden gelegd om regionaal iets af te stemmen. Dat is een kans die de gemeenten laten liggen. Van de drie gemeenten heeft alleen De Wolden maar een concreet plan om met de ontgroening om te gaan. Voor de vergrijzing hebben ze wel allemaal plannen. Ook passen de gemeenten de bouw aan op de vraag en stellen ze inbreiding en herstructurering voor uitbreiding.

Conclusies &

aanbevelingen

Bronnenlijst

Algemeen

KEI – algemene informatie demografische veranderingen http://www.kei-centrum.nl/view.cfm?page_id=1887

SEV – algemene informatie demografische veranderingenhttp://www.sev.nl/

DHV – krimpbarometerhttp://www.rtl.nl/actueel/rtlnieuws/binnenland/krimpbarometer.xml

CBS – statistieken demografische veranderingenhttp://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/bevolking/cijfers/default.htm

Zuidoost Drenthe

Provincie – Omgevingsvisie, juni 2010http://www.provincie.drenthe.nl/thema/nieuw/documenten/

Emmen – Structuurvisie gemeente eMMen 2020, september 2009http://www.emmen.nl/over-de-gemeente/toekomstvisie/structuurvisie.html

Emmen – Concept actualisatie Woonplan Emmen 2020, november 2005 http://www.emmen.nl/over-de-gemeente/toekomstvisie/woonplan-emmen-2020.html

Coevorden – woonplan 2 woonbeleid 2005 – 2015, december 2005http://www.coevorden.nl/bestuur-politiek/beleid/beleidsplannen/woonplan-ii-2005/

Borger-Odoorn – Nieuwjaarstoespraak burgemeester Out, januari 2010http://www.borger-odoorn.nl/

Borger-Odoorn – Gemeente brief ‘’Borger-Odoorn toekomstproof’’ http://www.borger-odoorn.nl/


Bronnenlijst

Zuidwest Drenthe

Meppel – woonbelevingsonderzoek ‘’Een brede blik op de Meppelse woningmarkt’’, april 2009

Meppel – Bestemmingsplannenhttp://meppel.nl/default/meppelinontwikkeling/publicaties/bestemmingsplannen/id_5199079

Hoogeveen – Structuurvisie 2015 – 2030, november 2004http://www.hoogeveen.nl/Bestuur_en_Organisatie/Beleid_en_visie/Structuurvisie

Hoogeveen – Nota wonen 2005 – 2015, december 2005http://www.hoogeveen.nl/Bestuur_en_Organisatie/Beleid_en_visie/Nota_Wonen_2005_2015

De Wolden – Ambitiedocument Structuurvisie 2030, oktober 2009http://www.dewolden.nl/index.php?simaction=content&mediumid=4&pagid=1311&stukid=10589

De Wolden – Toekomstvisie De Wolden 2005 – 2020, december 2005http://www.dewolden.nl/index.php?simaction=content&mediumid=4&pagid=746&stukid=5835#titel5835

Westerveld- woonplan2 http://www.gemeentewesterveld.nl/content.jsp?objectid=gured2:13751

Noordoostpolder

Provincie Flevoland – Omgevingsplan Flevoland 2006, november 2006 http://www.flevoland.nl/wat-doen-we/omgevingsplan/

Noordoostpolder – Structuurvisie ‘’Behoud door ruimte voor ontwikkeling’’, januari 2010 http://www.flevoland.nl/wat-doen-we/omgevingsplan/

Urk – Structuurvisie ‘’Leven met verandering’’, mei 2000http://www.urk.nl/index.php?simaction=content&mediumid=1&pagid=46&fontsize=11

Bijlagenstatistieken CBS

statistieken regio Zuidoost Drenthe

statistieken regio Zuidwest Drenthe

statistieken regio Noordoostpolder

Technisch rapport2

Documents

Transcript of Technisch rapport2