Bevindingen Expertmissie AfvalmanagementDar es Salaam Hans BreukelmanHerman HuismanBert Keesman

Den Haag, 4 november 2016

2

Inhoud

• Tanzania: Geografie, demografie en economie• Huidige afvalsituatie

Afvalproductie en samenstellingInzamelingAfvalverwerkingOrganisatie en financiën

• Wet- en regelgeving• SWOT Analyse• Voorgestelde strategie

3

Geografie, demografie en economie

• 950.000 km2

• ~50 mln inwoners• 52 inwoners/km2

• GDP: $ 850/capita• GDP groei: 5%-7% per jaar• 25% in armoede

• 1.500 km2

• ~5 mln inwoners• 3300 inwoners/km2

• GDP: $ 1250/capita• 4% in armoede

Dar es Salaam

4

Afval situatie: volume en samenstelling

• SMEC rapport• hoge productie 0,8-1 kg/persoon.dag voor huishoudelijk afval• lage groei van 3% per jaar

• Onze inschatting• 1,1 kg/persoon.dag voor al het afval op dit moment• hoge groei van 10% per jaar

• Extrapolatie• productie nu 5.600 ton/dag• verdubbeling in 7 jaar (2023)• verdrievoudiging in 12 jaar (2028)

5

Afval situatie: samenstelling

• Van al het afval is 80% gemeentelijk• ca. 60% geschikt voor compostering• vochtgehalte 30%-40%• Calorische waarde ~7-9 MJ/kg

6

Afval situatie: inzameling

• inzameling verantwoordelijkheid van municipalities• redelijke primaire structuur van wegen naar de wards; binnen wards iha slecht begaanbare wegen• 40% van huishoudens wordt bediend met inzameling of inzamelpunt• > 60 inzamelpunten; meeste volledig ongecontroleerde ministorts• 4.000 ton/dag haalt de dumpsite Pugu niet • geen overslagstations; wagens moeten gemiddeld 60 km rijden in zwaar verkeer• outsourcing bijna volledig aan CBO’s en private bedrijven; deze partijen innen ook de heffingen• € 2-12 per huishouden per maand; slechts ??% wordt geind

7

Afval situatie: impressies inzameling

8

Afval situatie: private inzamelaars

9

Afval situatie: private inzamelaars

10

Afval situatie: verwerking

• enkele initiatieven met gescheiden inzameling• redelijke potentie in verwerking componenten• composteringsinitiatieven nog zeer klein• Hamburg/GIZ/ISWA initiatief voor grotere schaal

Materiaal Verwerkers

Glas Kioo Ltd (glasproducent)Metalen Tarimo Scrap metal, Mutu

Hardware, Mpemba IndustriesPapier Tanpack Tissue LtdPlastics ?Input cement industrie

Twiga Cement

11

Afval situatie: Pugu dumpsite

• verantwoordelijkheid DCC• 65 ha, ca. 5 meter dik• geen enkele emissiebeperking• groot aantal mensen wonen en werken op

het stort• bebouwing tot op de perceelgrens• aanvoer ca. 1.000 ton per dag• tarief: € 0,60 per ton• grote potentiële capaciteit

12

Afval situatie: financiën

• op dit moment gaat in waste management DSM € 5-10 mln per jaar om

• minimale opzet SWM systeem zou moeten bestaan uit:• 100% dekkende inzameling• 2 of meer overslagstations• upgrade van de Pugu dumpsite• dekkende afvalstoffenheffing

• dergelijke opzet zou aan investeringen ca. € 50-60 mln vergen• … en leiden tot jaarlijkse kosten van ca. € 25 mln (capex en opex)• bij 100% dekking van inzameling afval/geld leidt dit tot: € 2 per

huishouden per maand• gemiddeld tarief hoeft dus niet omhoog als:

• alle burgers betalen• … en de gemeenten 100% inzamelen

• deze fee komt overeen met 0,7% van gemiddelde gezinsinkomen• voldoende ruimte voor differentiatie om armste huishoudens te

ontzien

13

Afval situatie: organisatie• verantwoordelijkheden verdeeld over 5 deelgemeenten en DCC• bij geen van allen heeft afval prioriteit• gemeenten hebben geen kennis, ervaring en capaciteit• zwakke positie bij outsourcing• er is geen grip op cash stromen• professionele organisatie-onderdelen ontbreken

Versterking is noodzakelijk middels separate organisatie• op metropolitan niveau• met gezamenlijk eigendom bij gemeenten en DCC• politieke en operationele verantwoordelijkheden gescheiden• en met verzekerde cash vanuit 100% dekkende tarieven• te innen middels bij voorkeur de elektriciteitsrekening

14

Wet- en regelgeving• Environmental Management Act (2004) en Solid waste management

regulations (2009); Guidelines for management of hazardous waste (juni 2013)

• EMA, part IX geeft in 5 paragrafen de regels en verantwoordelijkheden voor afvalbeheer: 1) Solid Waste, 2) Litter, 3) Liquid Waste, 4) Gaseous Waste, and 5) Hazardous Waste.

• EMA deelt verantwoordelijkheid voor Afvalbeheer toe aan lokale overheden, die studies moeten uitvoeren naar afvalsamenstelling, hoeveelheden, scheidingsmethoden, opslag en verwijdering

• Lokale overheden zijn verantwoordelijk voor afvalinzameling, transport en verwijderingsinstallaties (stortplaatsen)

• Lokale overheden moeten toezien op adequaat beheer van hun afval door de industrie

• Centrale overheid is verantwoordelijk voor Hazardous waste (director Environment, dPMO)

• EMA stelt National Environmental Management Council in die adviseert, coördineert en evalueert en toeziet dat EAI worden uitgevoerd voor milieubelastende installaties

• Op papier ziet de regelgeving er redelijk uit indien deze zou worden geïmplementeerd en gehandhaafd

• In de praktijk is de regelgeving niet meer dan een dode letter: door gebrek aan detaillering, ontbreken van handhaving en sancties, ontbreken van de noodzakelijk infrastructuur

15

Regelgeving/verantwoordelijkheden Dar Es Salaam

• Verantwoordelijkheden verdeeld over 5 deelgemeenten en DCC• DCC verantwoordelijk voor coördinatie, planning, financiering, operaties

en onderhoud, afwerking en nazorg stortplaatsen en dumpsites• 5 deelgemeenten verantwoordelijk voor afval inzameling, financiering ,

innen fees, recycling, compostering en transport • Onduidelijk of DLA’s of DCC verantwoordelijk zijn voor gedeelde

infrastructuur, zoals overslag stations, composteerinstallaties, Energy from Waste installaties

• De 26 geplande, 64 ongeplande wards en enkele honderden sub-wards zijn verantwoordelijk voor de feitelijke inzameling en innen van de fees

• De wards legitimeren CBOs (Community based organizations) de inzameling uit te voeren, wijk inzamelpunten in te richten en de financiële middelen te innen, maar kunnen ook private bedrijven contracteren

• Kortom, zeer kleinschalige en kortlopende contracten

SWOT AnalyseSterke punten Zwakke punten

Economische groei Dar es Salaam DSM is een grote stad waardoor het afval relatief

efficient verwerkt kan worden Afval-wetgeving is aanwezig Er is groeiende interesse om afvaldiensten op te

zetten Er zijn eindgebruikers voor RDF, papier, plastics en

metalen in DSM

Gebrekkige inzameling Zwakke inning van afvaltarieven Zwakke organisatie-structuren Weinig kennis en ervaring bij publieke en

private spelers Politieke strijd tussen bestuurslagen Gebrekkige handhaving Lage energieprijzen Weinig milieubewustzijn onder de bevolking

Kansen Bedreigingen De President van Tanzania Dhr. John Magufuli lijkt

zich bewust te zijn van de urgentie van het afvalprobleem

De ontwikkeling van een goed afvalsysteem in DSM is betaalbaar

Multilaterale organisaties beginnen te investeren in afvalmanagement

Er is laag hangend fruit in de afvalsector in DSM

Aanbiedingen van (buitenlandse) partijen van exotische technologieen (vaak zgn “zero waste options”) die de opzet van een realistisch system in de wielen rijden

Risico van corruptie

Voorgestelde strategie Nederlandse overheid

Projectfase Private sector ontwikkeling/G2G Develop 2 Build / DRIVE

Fase 1: Eerste Government-to-Government programma (4 mnd)

Opzetten van de Dar es Salaam afvalcoalitie

GO/No go besluit

Fase 2 (bij GO) Tweede G2G progr. (2 jaar) Develop 2 Build (8 mnd)

1/ Superviserende rol van G2G project coördinator in D2B project

2/ Ontwikkeling Nationaal Afvalplan voor Tanzania

3/ Opzetten van Afvalautoriteit voor Dar es Salaam

4/ Export promotie

1/ Pugu stortplaats2/ Logistiek en transfer stations3/ Studie full cost coverage fee systeem

GO/No go besluit

Fase 3 Bij GO: Implementatie fase, mogelijk met DRIVE support en multilaterale organisaties zoals WB, AfDB en ISWA

Kansen voor Nederlandse bedrijven

Horizon Kansen

Korte termijn • Adviesdiensten binnen ontwikkelings-gerelateerde projecten• Materieel voor afval-inzameling (bijv. voertuigen, containers)• Civiele werken• Afval overslag stations• Handel in recyclebare materialen (bijv. PET, gebruikte

autobanden, glas, papier)Middellange termijn

• Materieel voor recycling• Composteer installaties• Installaties om RDF te produceren tbv cementbedrijven• Materieel om gevaarlijk afval te verwerken, bijvoorbeeld

ziekenhuis afval en BSALange termijn

• Materieel ten behoeve van systemen van producenten-verantwoordelijkheid

• Afvalsoftware

Support door de Nederlandse overheid

Subsidie voor demo en haalbaarheidsstudies voor MKBBevorderen van access to finance door financieringsconstructies/garanties voor MKBSubsidie voor het uitvoeren van publieke infrastructuur projecten (DRIVE)

Publiek PrivatePartnerships

Publiek-private samenwerking in de watersector. Doel is de verbetering van waterveiligheid, afval management en waterzekerheid in ontwikkelingslanden (FDW)

Enabling environment

Country infoSector reportsAdviceSeminars

Embassy supportCapacity building for government, BSO and knowledge institutes (D2B/G2G)

Dank voor uw aandacht!

… en welkom op de LinkedIn Groep