juni

962 0 1 4

'tALTENATUURTJE

AltenatuurNatuurbeschermingsverenigingvoor het Land van Heusden en Altena

2

’t Altenatuurtje33e jaargang nr. 3, juni 2014.

Uitgave van natuurbeschermingsvereniging Altenatuur.Opgericht 5-11-1980, ingeschreven 15-10-1981.

BESTUUR:voorzitter:J. (Jaap) van Diggelen, Sportlaan 24, 4286 ET Almkerk. 0183-402034secretaris:J.H. (Johan) Koekkoek, Emmikhovenseweg 6a, 4286 LH Almkerk. 0183-402231penningmeester:M. (Margo) van Beem, Hilsestraat 12, 4269 VG Babyloniënbroek. 0416-351772leden:L. (Len) Bruining Van Gendtstraat 14, 4271 AM Dussen. 0416-392373H. (Herman) van Krieken HilIsestraat 35, 4269 VH Babyloniënbroek. 0416-355155J. (Jeanette) Pollema Dr. van Vuurestraat 76, 4271 XH Dussen. 0416-391654P. (Pia) Stierman Bruigomstraat 12, 4251 EP Werkendam. 0183-505341G. (Goof) van Vliet Molenstraat 28 4285 AB Woudrichem 0183-660782

INTERNET: www.altenatuur.nlFacebook: Facebook.com/altenatuurTwitter: @altenatuur

REDACTIE:P. (Pia) Stierman Bruigomstraat 12, 4251 EP Werkendam. 0183-505341tevens redactie adres

VORMGEVING EN ILLUSTRATIES:J.A.P. (Jan) van Haaften Eikenlaan 5, 4254 AR Sleeuwijk. 0183-302544

CONTACTADRESSEN:Vogelwerkgroep:A. (Arie) van den Herik Oudendijk 33a, 4285 WH Woudrichem. 0183-304193Beheercommissie Natuurgebieden:P. (Pia) Stierman Bruigomstraat 12, 4251 EP Werkendam. 0183-505341

LIDMAATSCHAP:jeugdlid €5,-- per jaar, gezinslidmaatschap €20,- per jaar, lid €12,50 per jaar

ING-bank: NL43 INGB 0002 5930 26 ofRabobank Almkerk: NL67 RABO 0301 5243 19 t.n.v. penn. Altenatuur.

Aanmeldingen, adreswijzigingen en opzeggingen opsturen naar de ledenadministratie.Beëindiging van het lidmaatschap schriftelijk vóór 1 december van het lopende jaar.Ledenadministratie Altenatuur, Dr. van Vuurestraat 76, 4271 XH Dussen.

OMSLAG:Foto Alm door het Almbos bij Giessen, door Jan van Haaften.Omslagontwerp door Jan van Haaften.

Altenatuur heeft sinds 1-1-2011 de ANBI-statusHet dossiernummer is: 77688 en het fiscaal nummer: 810362454.

3

1Nauwelijks 8 cm hoog wordt dit plantje. Ja, dan moet je goed zoeken.

Voorovergebogen in het groen. Op vochtige plaatsen heb je de grootste

kans het plantje te vinden. Verscholen onder hogere kruiden. Daar

groeit het met kruipende stengels vlak over de grond. Zo plant het

zich ook voort. Zelden door zaad. Regelmatig zet het zich vast.

Bladeren en wortels ontspringen bij een knoop, net als de bloemen.

Goudgeel op een korte steeltjes. Te zien vanaf juni. De blaadjes staan

tegenover elkaar, de rand is gaaf. Ze zijn zo rond als een kleine

penning, een nummula. Lysimachia nummularia is de naam of,

zoals wij meestal zeggen, Penningkruid.

Jan van Haaften

FLORA

4

Redactioneel

De voorzitter blikt terug op het ijzigelate voorjaar van 2013 en beschrijfthet verschil met dit voorjaar waar denatuur al extreem vroeg in gangkwam. Wonderlijk een verschil inontwikkeling van zo’n 8 weken. Zelfkwam ik half maart terug uit Canadadat nog werd geteisterd door strengevorst en sneeuwstormen, overigensvoor daar ook extreem. Voer voor deklimaatdiscussie, de opwarming vande aarde en wat gaan ze of we…..eraan doen.Door zelf eens kritisch te kijken naarhet energieverbruik en energieverliesvan de eigen woning valt er nog veelwinst te behalen. Fossiele brandstoffennaderen hun einde en steeds meerraken we er van overtuigd dat wemoeten omschakelen naar energie

gehaald uit de zon en wind.De vrijwilligers van de weidevogel-bescherming vonden op 13 maart alhet eerste kievietsnest. In samenwer-king met de agrarische sector kunnener weer veel nesten worden be-schermd en kunnen de weide- enakkervogels in alle rust de eierenuitbroeden en hun kroost grootbrengen. Een jaarlijkse terugkerendenoodzakelijke activiteit.Al 14 jaar worden er door leden vanAltenatuur dagvlinderwaarnemingenvastgelegd. Er zijn onder de soortenwinnaars en verliezers. Ernst-Janbrengt alles in kaart, zo krijgen weeen goed beeld van onze streek hoehet er voor staat. Half maart mocht ikme verheugen op een bijna dagelijksin onze tuin terugkerendecitroenvlinder die zich tegoed deed

5

Redactieadres:

Pia StiermanBruigomstraat 12,4251 EP Werkendam.

E-Mail: fam.stierman@gmail.com

aan de Judaspenning en begin aprilvoor het eerst in de tuin een oranje-tipje waargenomen. Jaren lang lookzonder look laten staan maar devoorkeur ging toch naar de Judas-penning.De opening van het Kringloopcentrumkomt in zicht, hergebruik van afge-dankte artikelen biedt nog veelperspectieven.Op de laatst gehouden jaarvergade-ring hebben we afscheid genomen vanHenk Kraaij. Het vertrouwde gezichtvan Henk binnen het bestuur gaan wemissen, maar we kunnen ook weertwee nieuwe bestuursleden hartelijkwelkom heten n.l. Margo van Beem enGoof van Vliet.In het kader van Forteducatie hebbenwe in samenwerking met de Archeo-logen de brugklassers van het AltenaCollege op het fort ontvangen en

kennis laten maken met de natuur engeschiedenis van onze streek.Dit nieuwe Altenatuurtje biedt u weerveel inspiratie en initiatieven om onzestreek mooi en leefbaar te houden.

Iedereen bedankt voor het tot standkomen van dit Altenatuurtje nr. 96

Het volgende nummer staat geplandvoor oktober daarom zou ik graag dekopij voor 1 september a.s. willenontvangen en wens u namensAltenatuur een fijne vakantie toe.

Pia Stierman.

6

Intervieuw /Kennismaking

Vorderingen op het gebiedvan zonnestroom

14 jaardagvlinders

Van de voorzitter

Spijkerboor

12/14

45

37

8

57

afscheid Henk Kraaij

7

In dit nummer:• Van de voorzitter 8

• Interview met Margo van Beem 12

• Kennismaking met Goof van Vliet 14

• Notulen ledenvergadering 11-02-2014 16

• Hoeveel patrijzen telt Altena 22

• Weer een leerproces 25

• Voor jou! (jeugdrubriek over de eekhoorn) 28

• De middenpagina's met:

pag. 1 Nieuws, plantenwerkgroep gestart

pag. 2&3 Programma zomer/najaar 2014

pag. 4 Contributie 2014

• Vorderingen op het gebied van zonnestroom 37

• Slachting 41

• Weidevogelbescherming 2014 43

• 14 jaar dagvlinders: winnaars en verliezers 45

• Beheer van onze grienden 48

• Supervogel 52

• Tuinen met natuur 55

• Spijkerboor 57

• Waarnemingen december 2013 - april 2014 60

• Stand van zaken Kringloop 62

96 juni

2014

8

Van de voorzitterJaap van Diggelen

e

...... Het is nu begin april en het valt nog niet mee om de

lente te beleven. Wekenlang al teistert een gure oostenwind

ons land. Nachtvorst houdt aan en er is nauwelijks nog een

bode van de lente te zien. De Tjiftjaf zou begin maart al

terug kunnen zijn maar ik heb hem nog niet gehoord.

Grutto’s kleumen in groepen bijeen in onderwaterstaande

weilanden en ondiepe plassen. ......

Het is alweer voorjaar, en hoe anders dan vorig jaar toen ik schreef:

9

Liep de komst van het voorjaar toen 4 wekenachter, nu is het opnieuw begin april en alles loopt4 weken voor. We beleven al dagen achtereenzomerse temperaturen boven de 20 graden. DeTjiftjaf is al enkele weken terug, de pad zit alweergeruime tijd zachtjes te roepen in m’n vijver of ernog een vrouwtje komen wil en vanmiddag zag ikin diezelfde vijver de kleine watersalamandersvolop baltsen. Staand bij de vijver hoorde ik eenzwaluw overkomen, ik keek op en zag hem nietmeer, moet een boerenzwaluw zijn geweest.De weidevogelbeschermers hebben al tientallenkievitsnesten opgespoord en be-schermd en ook het eerste gruttonest isal gevonden. Op school heb ik een bakmet kikkerdril enpaddensnoeren op hetbureau voor in de klas staan. De zwartepuntjes in de eiklomp veranderen bij dezomerse temperaturen binnen een dagin streepjes die bewegen en zich alskikkerlarven bevrijden uit de klompgelei. Leerlingen kijken er nieuwsgierignaar.En dan de vlinders. Vanaf begin maartworden ze dagelijks gemeld opwaarneming.nl. Dit jaar werden tot opheden al meer citroenvlinders gemeld(32) uit onze streek, dan in de 6 jarendaarvoor in totaal (28). Verder komen erwaarnemingen van kleine vos, bont zandoogje,boomblauwtje, witjes en zelfs van het oranjetipjebinnen. Dit witje waarvan het mannetje zulkeprachtige oranje vleugeltoppen heeft, vliegt, hoekan het met al dat oranje ook anders, doorgaansvanaf de voormalige koninginnedag 30 april.Fruitbomen staan al te bloeien, wilgen staan inblad, kastanjes lopen uit. Allerlei grassen stekenhun bloei-aren uit de bermen en het Hollands kant(fluitenkruid) zoomtwit langsdewegen.WarendeBelgen altijd al verstandiger dan wij Hollanders

Eerste gruttonest

10

door de pinksterbloem, paasblommeke te noemen, nukleurt het zachtlila van deze soort zelfs ruim eenmaand voor Pasen (dat, toegegeven, laat valt ditjaar) al de nattere grasveldjes en bermen.Ik haal nog wat aan uit mijn voorjaarsstukje vanafgelopen jaar:... Het is verleidelijk om jaarlijks aan de hand van deweersituatie waarwe ons op datmoment in bevinden, deklimaatdiscussie te evalueren.Mijn verstand zegt dat hetgaat om langjarige gemiddelden, generalisatie opbasis van 1 waarneming heeft geen waarde....Zo is het maar net! Kijk hoe het nu een jaar later exacthet tegenovergestelde is van de ijslente van 2013.Wat voor conclusie kun je dan trekken?

Geen enkele natuurlijk. Gemiddeld ge-nomen over een reeks van jaren kan datwel. Juist afgelopen week kwam het IPCC(klimaatbureau van de VN) wel met eenstevige conclusie. 'Klimaatrampen onaf-wendbaar' kopte dagblad Trouw naaraanleiding hiervan. Zelfs bij devoorzichtigste scenario's (gemiddeld 1graad opwarming) zullen de koraalriffenin de loop van deze eeuw verdwijnen enkomt het Noordpoolgebied in gevaar. Ditmeest gunstige scenario wordt alleengehaald als we zo snel mogelijk afkickenvan onze ‘verslaving aan olie en gas’. Alsde opwarming 2 of meer graden zalbedragen zullen de gevolgen veel groter

zijn. Niet zo zeer voor ons land maar grote delen vande tropen zullen onbruikbaar worden voor landbouwen er komen desastreuze natuurrampen. De vraag isniet langer of de mens een rol speelt in klimaat-verandering, maar meer of die rol nog kan wordenbeperkt of tenietgedaan. Kunnen we nog een verschilmaken of wordt het ‘Na ons de zondvloed’? In haarredactionele commentaar schrijft Trouw heel terecht:“Het ergste wat ons kan gebeuren, is dat mensen,lamgeslagen door doemscenario’s, het bijltje erbij

11

neergooien. Niemand kan in zijn eentje het verschilmaken. Maar de optelsom van alle individuelebijdragen, hoe klein ze afzonderlijk ook zijn, stelt weldegelijk wat voor. De keuze is er: een auto met eenstekker in plaats van een tankdop, een deelauto,zonnepanelen. ... Een paar keer per week minder vleesen bij het boodschappen doen even opletten of degroente niet de halve wereld over is gevlogen...” daarvalt niets aan toe te voegen, of zoals het commentaareindigt: kleine moeite, gewoon doen.

VerenigingsnieuwsOp de druk bezochte algemene ledenvergaderingvan 11 februari jl. hebben we afscheid genomen vanHenk Kraaij. Henk is de afgelopen vijftienjaren penningmeester van Altenatuurgeweest. In mijn afscheidspraatje noemdeik 4 woorden die hem kenmerken:nauwgezet – vakman – principieel –kritisch. Daarnaast passen bescheidenheid,brede interesse en humor, liefst prikkelenden tegendraads, bij Henk. Henk heeft zijntaak als penningmeester zeer trouw,nauwgezet en accuraat uitgevoerd. Alsdank voor zijn jarenlange inzet werd hemeen diner- en boekenbon aangeboden. Alsbestuur zijn we blij dat we op dezelfdeledenvergadering twee nieuwe bestuurs-leden konden verwelkomen: Margo vanBeem enGoof van Vliet. Beiden stellen zichin een persoonlijk stukje kort voor in dit Altenatuurtje.Margo heeft zich bereid verklaard om het penning-meesterschap op zich te nemen. Ik wens hen beidenveel succes in ons bestuur!

U allen wens ik een mooi voorjaar en een goedezomer. Trek erop uit, geniet van alles wat groeit enbloeit en geef uw waarnemingen door, de vogelsuiteraard bij Rinus Punt voor zijn vaste rubriek, alleandere levende have via waarneming.nl.

Henk Kraaij

12

Hoe ben je in het bestuur van Altenatuur terecht gekomen?Ik ben er voor gevraagd door het bestuur. Ik wil het graag doen omdathet een organisatie is die veel goeds heeft gedaan - en doet - voor debescherming van de natuur in het Land van Heusden en Altena. Het heeftook veel met mijn vakgebied te maken

Wie ben je?Ik ben in 1970 geboren op de Oudendijk in de gemeente Woudrichem.Ik ben met Albert den Dekker uit Andel getrouwd en wij hebben tweekinderen (13 en 11). Mijn moeder heeft mij de natuur met de paplepelingegoten. Op vakantie met de zeilboot waren we ook altijd midden inde natuur. Vooral aan de Waddenzee heb ik heel mooie herinneringenovergehouden. In Babyloniënbroek hebben wij een mooie natuurrijketuin. ik heb ‘m aangemeld als tuinreservaat bij Vroege Vogels. Rinus Puntvan Altenatuur heeft er een uilenkast gehangen en vorig jaar hadden weeen nest steenuilen met 4 jongen!Ik heb Tuin- en landschapinrichting aan Larenstein gestudeerd en daarhebben ze me vooral geleerd over landschapsbouw, (natuurlijk) beheeren vegetatiekunde. Mijn eindscriptie, die ik in opdracht maakte voor hetWaterschap, ging over de ecologische verbindingszones op ons eiland.

Interview met Margo van Beem,de nieuwe penningmeester

13

Het is heel leuk om te zien wat er 20 jaar later van gelukt is. In 2012 hebik ook een onderzoek gedaan naar de tuin van Kasteel Dussen in hetkader van een opleiding Groen Ruimtelijk Erfgoed (HAS Den Bosch).Voor het terrein rond het kasteel heb ik een beheerplan geschreven,waarin het bosgedeelte verder ontwikkeld zou kunnen worden tot eenwaardevol parkbos.

Wat doe je in het dagelijks leven?Samen met Emiel Versluis heb ik hetontwerpbureau Vis à Vis Ontwerpers inWoudrichem. We houden ons bezig met hetontwerpen en inrichten van natuurrijketuinen. Wat ik er heel leuk aan vind istuineigenaren wegwijs maken in natuurlijktuinieren. Ik draag graag mijn kennis overaan anderen. Als bureau zijn weaangesloten bij Wilde Weelde, eenvereniging van bedrijven die zich metecologisch tuinieren bezig houden. Ik doevoor hen de redactie van de nieuwsbrief. Ik werk ook mee metWoerkumerWeelde, omwatmoois van de vesting temaken. Verder benik regelmatig actief voor zwemvereniging ZVDO ’74. Sinds dit najaarben ik officieel tijdwaarnemer/keerpuntcommisaris en klok ik bij KNZB-wedstrijden de tijden van de zwemmers.

Wat heb je tot dusverre gedaan?Mijn carrière is begonnen bij Bloemen- en plantentuin Van Donkelaar inWerkendam. Eerst als stagiaire, later als werknemer op zaterdag. Daarheb ik heel veel geleerd. Kort nadat ik klaar was met mijn studie inBoskoop heb ik samen met Ruurd van Donkelaar en Emiel Versluis Vis àVis opgezet. Sinds ik uit de kleine kinderen ben, ben ik actief gewordenbij Tuinclub ‘Altena’, de laatste drie jaar als voorzitter. Ik maak denieuwsbrief van de tuinclub. Artikelen hiervoor redigeer ik en af en toeschrijf ik zelf een artikel.

Wat wil je gaan doen?Ik wil graag, daar waar het gewenst is, mijn kennis inzetten voorAltenatuur. Ik zal de penningen ook goed beheren, niet teveeloppotten en niet te veel uitgeven.

14

Kennismaking met Goof van Vliet

Per 1 april ben ik met pensioen gegaan. Datgeeft weer wat ruimte om er andere nuttigeactiviteiten bij te gaan doen. Altenatuur stondhoog opmijn lijstje. Ik vind natuur enmilieu mooien zeer belangrijk om mij voor in te zetten. Hetis daarom ook een eer dat het bestuur mij alsnieuw bestuurslid in haar gelederen op wilnemen. Het vroeg mij een korte introductie teschrijven.

Wat is interessant om te vertellen? Dat ik van14 november 1951 ben? Dat ik met eenGiessense – Lies Kersten - ben getrouwd? Datik in de Molenstraat van Woudrichem woon?Dat ik de eerste 6 jaren van mijn leven op eenboerderij in Loosduinen heb gewoond? Daarnain Den Haag en Rotterdam? Dat ik ooitafgestudeerd ben als socioloog van bouwen &wonen? Of vooral wat meer over denatuurkant?Lees maar wat het geworden is.

15

Sinds 2007 wonen wij weer in het Land van Heusden en Altena. Daarvoor inGorkum. Als vrijwilliger was ik daar actief in de VVV (secretaris), de stichtingSpandt (voorzitter), de Fietsersbond en de PvdA (voorzitter). Kleurrijk groen eneen sociale, goed leefbare engezonde stad vond ik belangrijk.Ook een zuinigergebruik van energie en grondstoffen. Allemaal onderwerpen die ook doorAltenatuur worden nagestreefd. In Woudrichem ben ik onder andere actiefgeworden in MAAS! (leuke bewonersvergaderingen), een milieugroep, dekookstudio Heerlijk & Eerlijk. Maar ook druk met de kleinkinderen om hen dewereld te laten ontdekken. Na wat garden guerrilla in gemeenteplantsoen hebik samen met anderen ‘Woerkummer Weelde‘ opgericht. Een positieve enaantrekkelijke manier om de biodiversiteit in de vesting Woudrichem e.o. tevergroten door het planten van stinzebollen, het aanleggen van akkertjes bij demolen met granen en akkerbloemen, het planten van bomen en struiken waarvanje kunt eten, het behoud van de basis voor het vogelleven, enzovoort.

En die WOU 202 dan? Die is eromdat ik veel van de rust op hetwater houd en dat gaat in dezestreek goed met een oudezalmschouw. Zeilen en roeien endus zo weinig mogelijk gebruikmaken van de motor. De natuur- in en langs het water - verdienthet ook om meer ruimte enbescherming te krijgen.

Ik ga me bij Altenatuur graagverder inzetten voor natuurbe-schermingenduurzaamheid vanonze mooie planeet en danvooral het Land van Heusden enAltena. Wat ik trouwens al heelmooi vind.

16

1. Opening door de voorzitterDit jaar kiest de voorzitter ervoor om in zijn openingswoord accent te leggen opde PR. Er komen 2 gedachten bij hem op: de ene is dat we maar gewoonmoeten doen. Voormalig bestuurslid Art Bout voerde als lijfspreuk: eenvoud ishet kenmerk van het ware. Maar tegenwoordig ontkom je nauwelijks aan tochwat indruk makende PR-vormen. Denk maar aan de kleurenfolder, aan dekleuromslag van het Altenatuurtje, maar ook aan de zeer gevarieerde inhoud.En wat te denken van de zojuist aangeschafte banners. - Deze worden ontrold.-De verantwoordelijken voor deze nieuwste PR-aanwinst worden door devoorzitter genoemd: Len Bruining voor de aankoop en Jan van Haaften voorhet ontwerp. Hij bedankt beiden.Dan gaat de voorzitter verder over de digitalisering van de communicatie. Watte denken van onze website met daarop in full collor de Altenatuurtjes.Opmerkelijk noemt hij het aantal hits van nummer 91. Juist dit nummer heeft eendubbel aantal bezoekers. Zou daar een woord in staan dat bij het zoeken opinternet heel snel te vinden is? Bijvoorbeeld Patrijs? Ook de link naar Twitter enFacebook is te maken. Je voelt toch wel aan dat de moderne communicatie-middelen ook in onze vereniging een plekje beginnen te krijgen. Wellicht eenmogelijkheid om ook jongeren bij de natuurbescherming te betrekken. Kortom,tekenen van een bruisende vereniging, aldus de voorzitter.

Notulen ledenvergadering 11-02-2014Johan Koekkoek (secr.)

-Plaats: Fort GiessenAanvang: 20.00 uurAanwezig: 42 leden.Afgemeld: Pia en Hans Stierman, Perry en Linda de Ronde, Nel Bouman.

17

2. Notulen jaarvergadering 14 februari 2013Gepubliceerd in Altenatuurtje 93

Er worden geen aanmerkingen op de tekst gemaakt.Naar aanleiding van: Sytze de Boer vraagt of de aankoop van natuurgebiedenregulier beleid is van de vereniging? De voorzitter antwoordt dat dat alleenaan de orde is als er zich een zogenaamde passende snipper aandient. Ook definanciën moeten dan nog passend blijken. Dus het komt maar zelden voor.Goof van Vliet meldt in dit verband dat de werkgroep Woerkummer Weeldezo’n € 750 opgehaald heeft om de wallen te ‘versterken’ met stinsen planten.Het is nu de bedoeling om een stinsen wandeling te organiseren.De notulen worden goedgekeurd.

3. Jaarverslag secretarisDe secretaris behandelt aan de hand van een aantal dia’s hoofdpunten vanuitgevoerd beleid.

Jubileum voorzitter1 De boekenwurm, tekst in vande voorzitter.2 De teller, waarnemingen.nl3 De wekker. Griend hakken

Beheer fort1 Werkochtenden: 2-5 mensen2 Onderhoud: verbeteren leef-baarheid = vocht en temperatuur3 Grote renovatie gepland in 20154 Energie toerekening (verdeling):2:2:3:3 Archeo, Altenatuur, Fort-educatie, Brabants Landschap5 ANBI: 50 % energiebelastingretour6 Vleermuizen: aantal in gebouwA normaal in gebouw B dalend7 Nachtvlinders mooie resultatenop telavond.

ForteducatieAltena College met thema OnsLandschap: 250 leerlingenErfgoed Altena monumentendag:300 leerlingenOpen monumentendag: 150bezoekersIncidenteel: 50 leerlingen en 100bezoekers

Weidevogelbescherming1 Gebruik GPS bij opsporing2 Discussie met ANV enBrabants Landschap over devergoeding van de inzet vanvrijwilligers.

Vogelwerkgroep1 Oeverzwaluwwand schonen,2 Gierzwaluw, discussie metWoonlinie over wettelijkevoorschriften3 Weekend Drenthe gepland

18

Natuurcompensatie1 Natuurstrook verloren bijAltena, compenseren.Paddenpoel naast griendBellemakers2 Sportvelden Giessen/Rijswijkstrook natuur Almbos compen-seren, zoekgebied Struikwaard3 Discussie laanbeplantingrotonde Rabo

PR

1 Boerenerfdag bemensing van

de stand

2 Aanschaf banners

3 Nominatie meest ondernemende

vrouw ons bestuurslid

Len BruiningContact VMB

1 Overleg Waterschap en

Brabants Landschap

2 Beheer grienden

3 Duurzame Energie /educatie

4 Discussie ZonWeide Hank

Kringloopcentrum Altena

1 Als werkgroep in Altenatuurtje

2 Altenatuurtje afrekenen via

Kringloopbudget

3 Kleding via milieuparkjes Aalburg

4 Introductie spaarkaart kleding

5 Opening nieuwbouw april 2014

Lezingen

1 Knotbomen als cultuurverschijnsel

2 Huismus dramatische

achteruitgang

3 Marterachtigen. Succes. (maar

denk aan je afgevreten bougiekabel -jk.)

Overleg gemeenten

1 Aalburg : Veense plas/

verplaatsen sportveld

2 Werkendam: Klankbord

dijkverzwaring

Duurzaam Energie coöperatief Altena

Biesbosch

1 Als werkgroep in Altenatuurtje

2 Adres Kerkstraat 3 Almkerk

3 Budget in evenwicht

4 ZonZelf 600 panelen in 2013

5 ZonWeide POP-subsidie discussie

voor Postcoderoos

19

4. Financieel jaaroverzicht 2013Henk Kraaij, de penningmeester presenteert voor de 15e keer de financiëlejaarstukken. Hij legt de nadruk op 15e. Immers dit zullen zijn laatste zijn. Hijheeft te kennen gegeven tussentijds te willen aftreden. Na de nodige pogingenhem hiervan af te houden, legt ook de voorzitter zich bij dit voornemen neer.Henk neemt de jaarrekening en de begroting voor 2014 op hoofdlijnen met onsdoor (zie ook pag. 19 red.). Gerrit Romein vraagt naar het toch vrij hogebedrag onder Diversen. Henk antwoordt dat hieronder ook bedragen zijngeboekt die binnen gekomen zijn als donatie. Rob Mulder vraagt naar de postSubsidies. Begroting en werkelijkheid lopen uit de pas. Henk antwoordt datDienst Regelingen van het ministerie het afgelopen jaar verschuivingen heefttoegepast in de jaarberekeningen. De toekenningen kunnen elk moment binnenzijn en zullen dan gelden voor dit boekjaar.Naar aanleiding van de balans vraagt Rob naar de lening aan het kringloop-centrum. Er is een lening verstrekt die met de drukkosten van het Altenatuurtjeverrekend wordt. Over vier jaar is deze lening bijgewerkt.

5. Verslag kascontrolecommissieDe kascontrole is uitgevoerd door Sytze de Boer en Hans Stierman. Sytze is vollof over de goede boekhouding. Geeft het bestuur de complimenten over hetgevoerde beleid met betrekking tot de financiële situatie. Over de energie-verrekening met de collega fortgebruikers: de verdeling van de kosten moetwellicht herzien worden omdat Brabants Landschap de werkschuur ook is gaanverwarmen. De voorzitter zegt toe dat dit aspect van de energiekosten helderzal gecommuniceerd worden. Verder maakt Sytze de opmerking over degeuite zorgen in de kascontrolecommissie over het subsidiebeleid van deoverheid. De voorzitter is het met hem eens. Maar wij rekenen met dedocumenten die de subsidie tot 2016-2018 veilig stelt.Jaap dankt de kascontrolecommissie voor hun geleverde werk en verleenthierbij de penningmeester decharge. De nieuwe kascontrolecommissie voorvolgend jaar wordt gevormd door Hans Stierman en Kees Groeneveld.

6. BestuursverkiezingAftredend en herkiesbaar: Len Bruining, Jeannet Pollema en Johan Koekkoek.Zij worden bij acclamatie herkozen. De voorzitter dankt hen voor hunbereidwilligheid om in het bestuur door te gaan. Verder hebben Margo vanBeem en Goof van Vliet positief gereageerd op het verzoek van de voorzitterom als bestuurslid van Altenatuur de natuur van onze regio te willen dienen.Met applaus wordt deze benoeming onderstreept.Dan richt de voorzitter zich tot de penningmeester. Jaap laat de data nog eensde revue passeren. Henk is 23 februari 1999 toegetreden tot het bestuur. Hij

20

heeft al de jaren op heel ambachtelijke wijze de cijfers aan het papiertoevertrouwd. Jaap verwoordt dat zo, omdat Henk voor dit vrijwilligerswerkzich wars van het digitale werkveld opstelde. Voor zijn nauwkeurige admini-stratie zijn we als vereniging Henk zeer dankbaar. Als mens waarderen wij hemomdat hij steeds laat zien dat hij breed maatschappelijk geïnteresseerd is. Welmerkt de voorzitter op dat hij zijn Veense roots ook regelmatig laat merken.Gezellig, toch nog al eens tegendraads. Zijn grote passie is de fiets. Er zijn ja-ren geweest dat hij de ledencontributiekaarten met de fiets huis aan huis be-zorgde. Hij weet dan ook bijna alle leden in de regio te wonen. Nog iets over

dat tegendraadse: als wij op het fortvergaderen en allemaal de auto gepar-keerd hebben laat Henk bijna altijd merkendat fietsen beter is voor het milieu.De voorzitter hoopt dat we wellicht in degriend, of op een of andere boeken-marktelkaar in goede gezondheid nog langkunnen ontmoeten. Hij biedt Henk en zijnvrouw Tineke een bos bloemen, eenboekenbon en een diner bon aan.Henk antwoordt dat hij met plezier het werkgedaan heeft, maar dat de tijd om er eenpunt achter te zetten nu aangebroken is. Decontacten zullen er ongetwijfeld blijven. Henkkrijgt een warm applaus.

7. RondvraagGeen belangstelling

8. Pauze...met een hapje en een drankje

9. Na de pauzeCees van Maastricht neemt ons op een gepassioneerde wijze mee langs destroomrug van de Alm. Deze landschapsvormende rivier wordt ‘getekend’ vanheel breed naar heel smal. Om half elf dankt de voorzitter Cees en geeft hemhet bijbehorende presentje.

10. SluitingDe voorzitter dankt iedereen voor zijn komst en inbreng.

In de kantine ronden nog vele natuurliefhebbers de ledenvergadering even afmet een praatje, een hapje en een drankje.

21

2012 2013 2012 2013ASN-bank 3.598 3.685 Res. Natuurgebieden 19.058 19.058Giro en Kas 289 277 Kap. Altenatuur 5.412 5.322Rabobank 3.121 1.966 Voorz. Verw. Fort 2.500 2.500Rabo rend. Rek. 18.196 13.312debiteuren 1.766Kringloop, lening 7.640Totaal 26.970 26.880 Totaal 26.970 26.880

exploitatieresultaat over 2013.

Altenatuur Balans per 31 december 2013

De afname van het kapitaal, groot €90,00 t.o.v. 2012 is gelijk aan de afnamevan de liquide middelen, daarbij rekening houdende met de post debiteuren en

de verstrekte lening aan Kringloopcentrum Altena en is tevens gelijk aan het

BEGROTING WERKELIJK BEGROTING2013 2013 2014

INKOMSTENContributie

5.800 5.999 5.800

Archeologische Ver. inz. Essent 440 436 870

Kantine100 55 100

Rente500 504 250

Beheersubs. Gem W,chem320 320 320

Brabant’s Lands. Inz. Weidevogels 500 730 500

Subsidie Min. LNV6.012 4.201 6.012

Diversen200 3.153 200

Rabobank Altena subs. GPS2.500

Brab. Landschap bijdrage energie 653 653 1.301

Forteducatie bijdrage energie653 653 1.301

Brab. Landschap inz. Nat. Werkd. 150 150 150

ANV/Prov. weidevogelsP.M.

P.M.

LNV Groen/blauwe diensten200 200 200

Saldo tekort Totaal

15.528 19.554 17.004

BEGROTING WERKELIJK BEGROTING2013 2013 2014

UITGAVENAbonnementen

200 174 200

Altenatuurtje2.000 2.360 2.200

Bezorgen Altenatuurtje1.400 1.323 1.500

Kantoor art/porto400 405 400

Fort350 40 300

Essent + Dong2.000 5.699 3.500

Verenigingsavonden500 283 400

Bestuur500 842 600

Vogelwerkgroep600 600 600

Weidevogelgroep1.400 4.815 1.500

Griffierechten300

300

Verzekeringen110 122 125

Kamer v Koophandel25Natuurgebieden

2.500 931 2.000

Herinrichten fort500

1.500

Diversen250 284 250

Saldo overschot2.493 1.676 1.629

Duurzame energie P.M.

P.M.Totaal

15.528 19.554 17.004

ALTENATUUR JAAROVERZICHT 2013 EN BEGROTING 2014

ALTENATUUR JAAROVERZICHT 2013 EN BEGROTING 2014

22

Hoeveel patrijzen telt Altena? (vervolg)Ernst-Jan van Haaften

AanpakPatrijzen zijn niet makkelijk te inventariseren. Het is eenredelijk onopvallende soort die zich maar weinig laatzien. Gelukkig wordt er door alle aandacht het laatstejaar goed op patrijzen gelet. Veel mensen geven hunwaarnemingen door. Door al deze waarnemingensamen te voegen lijkt toch een behoorlijk goed beeld tezijn ontstaan van de plaatsen waar ze zich bevinden ende aantallen. Zo konden we vaststellen dat in de winter2012-2013 er tenminste 227 patrijzen in de regiovoorkwamen. Met de waarnemingen uit voorjaar enzomer 2013 kunnen we zoeken naar opvallendeverschillen tussen deze perioden.

224 waarnemingenIn het voorjaar en de zomer, tussen 15 februari 2013en 15 september 2013, zijn door 36 vogelaarspatrijzenwaarnemingen ingevoerd opwww.waarneming.nl. Daarnaast werden, zeker naverschillende oproepen, nog waarnemingen door-gegeven aan Len Bruining. Deze waarnemingen heeft zijeveneens ingevoerd op www.waarneming.nl. In totaalwerden zo 224 patrijzenwaarnemingen verzameld.

-Het jaar 2013 is door de organisaties SOVON en Vogel-bescherming Nederland uitgeroepen tot ‘jaar van de patrijs’.Reden voor Altenatuur om ook extra aandacht te besteden aandeze bedreigde boerenlandvogel. In Altenatuurtje 93 stonden deresultaten van de wintertelling 2012-2013 onze regio. In ditartikeltje wordt op dezelfde manier naar de waarnemingen uitvoorjaar en zomer 2013 gekeken.

23

Veel waarnemingen kwamen uit de tweede helft vanfebruari en uit de maanden april en mei. In juni, juli enaugustus zijn relatief weinig patrijzen waargenomen.

Weinig grote groepenBijna alle waargenomen groepen bestonden uit 1 of 2patrijzen. Niet onverwacht natuurlijk, omdat in hetvoorjaar zich paartjes vormen. Er werden 13 waarne-mingen doorgegeven van groepen van 10 tot maximaal15 patrijzen. Deze waarnemingen kwamen allemaal uitfebruari of augustus en september. De grootste groepdie werd gemeld betrof 15 exemplaren bijBabyloniënbroek.

Succesvolle broedgevallen?Bij verschillende waarnemingen is, naast het aantalpatrijzen, ook apart vermeld of er jongen bij gezienzijn. Op deze manier valt te achterhalen waar succesvolis gebroed. Er zijn 18 waarnemingen doorgegeven metvermelding dat het een paar betrof met daarbij eenaantal jongen. Deze groepen zijn gezien bij Sleeuwijk,Woudrichem Giessen, Andel, Uppel, Waardhuizen,Almkerk (4), Babyloniënbroek (2), Dussen (3), Meeuwen,Genderen en Veen. Eenmaal werden 10 jongen gezien,vier keer ging het om 8 jongen, in de andere gevallenwaren het er minder of kon het precieze aantal nietgoed worden vastgesteld. Waarschijnlijk hebben meerwaarnemingen uit de zomerperiode betrekking opoudervogels met jongen, maar is het daar niet apart bijaangegeven.

Verschillen in verspreiding tussen winter en voorjaar/zomerHoewel in grote lijnen de waargenomen verspreiding inde winter en voorjaar/zomer goed overeenkomt, zijn erwel enkele opvallende verschillen te zien. Zo werden inde winter nauwelijks patrijzen gezien ten westen van derijksweg A27. In voorjaar en zomer kwamen er vooraluit het gebied tussen Werkendam en Nieuwendijkdiverse meldingen. In het gebied rond Hank, Dussen en

24

Babyloniënbroek waren ook weinig waarnemingen uitde winter, terwijl er nu juist veel zijn gezien. In deomgeving van Eethen, Genderen en Drongelen is hetomgekeerde het geval: veel winterwaarnemingen maarnauwelijks meldingen uit voorjaar en zomer.

ConclusieNadat een jaar lang veel patrijzenwaarnemingen zijnverzameld is een goed beeld ontstaan van deverspreiding van deze bedreigde boerenlandvogel inons gebied. Ze komen gelukkig nog verspreid voor,vooral in wat kleinschaliger omgeving zoals langsdorpsranden en langs lintbebouwing. In grootschaligeopen polders zijn de dichtheden aanzienlijk lager.

OproepHoewel het ‘jaar van de patrijs’ is afgelopen zou hetmooi zijn indien iedereen patrijzenwaarnemingen blijftdoorgeven. Blijf dus goed uitkijken en geef ze door!Voer ze in op www.waarneming.nl of stuur een emailnaar l.bruining@planet.nl. Alvast hartelijk dank voor demoeite!

foto:HarmRoseboom

25

pad. Het was juist de avond dat allesondertekend zou worden.Wat denk je? Dan komt er nog eenraadslid met een last minute voorsteldat alles weer uitstelt.Niet lang daarna zijn allewethouders naar huis gestuurd. Deopmerking: ‘Rinus dit is politiek’ gaater bij mij niet in. Konden we weeropnieuw beginnen.Ik ben daar vijf keer geweest, maarhad inmiddels m’n portie wel gehadom er nog eens naar toe te gaan.Maar wat denk je…….. alles blijftbij het oude! Dus alle heibel voorniets geweest t.o.v. het wandelpad.We zullen maar zeggen zonder strijdgeen overwinning.En eindelijk was het zover.Nu kwam het betere werk. Nu gingje zien wat er uitgedokterd was doorBrabant Water, Gemeente en Dorps-raad. Iedere keer weer een stukjeverder en het werd steeds mooier.Hoe zal Genderen reageren? En danhebben we het over januari 2014 enalles was klaar.

Ongeveer vijf jaar geleden zag ikhet zitten om in de dorpsraad zittingte nemen. Er werd namelijk een potgeld door provincie en gemeente terbeschikking gesteld om Genderenmooier en aantrekkelijker te maken.Dit was een uitdaging: Paden(wandel of fietspaden) creëren. Meteen man of vier hebben we in zeerkorte tijd een vijftal paden oppapier gezet.Na overleg met de gemeentewerden er drie gehonoreerd.Tussendoor nog een ochtend bij deleadergroep Genderen gepromootvoor een fikse subsidie!Ik zal jullie de ellende niet besparenhoelang het allemaal duurde.Vijf keer ben ik bij gemeenteraads-vergaderingen geweest i.v.m. depaden. Wat je daar allemaal mee-maakt. Je wilt het niet weten hoevolwassen mensen elkaar op eenminder fraaie manier aanvallen. Datgaat er bij mij niet in. Op een avondwas ik zeer boos. Hoe de raad eenwethouder aanviel over het wandel-

Weer een leerprocesRinus Punt

Dorpsraad

Groenbeheer

Gemeen

te

Watersch

ap

Brabant Water

26

De opening was een geweldigsucces. Hoe het pad (naam: GroeneSteeg, want daar heeft vroeger eenpad met die naam gelopen) werdgeopend door een verliefd stel, inoude klederdracht, ze hadden jarenop elkaar gewacht en nu eindelijk,dankzij dit pad, elkaar gevonden.Maar ja je zal geen Punt heten alshet nog mooier kan. Het stuk vanafde buitenstraat is kaal langs hetwater. Geen veilige verbinding vanbos Brabant Water naar de dijk. Duswat denk je? Knotwilgen. Ik zag hetal helemaal voor me. Maar ja zo'nhalve km knotten zetten is niet niks.Hier en daar geïnformeerd naarknotten. Goede tips van Jan Pruissen.Het blijft toch de man van hetPompveld.Na eerst vier proefknotten gezet tehebben kreeg ik toestemming omdoor te gaan.Het waren twee vliegen in een klap.

Mijn eigen knotwilgen moestengeknot worden. Dus gelijk de mooietakken op maat maken en zettenmaar. Een mooi karwei. Maardoordat het pad zo'n succes waswerd ik regelmatig door wandelaarsvan het werk gehouden. Door mijnenthousiasme (moeilijke prater!)duurde de gesprekken soms watlanger. Na een goede vijftigknotbomen en vijf zwarte elzen washet pad eindelijk klaar.Zelfs een WhatsAppje door eenweidevogelbeschermster werd mijniet bespaard.'Rinus die vogelstokjes met vlaggetjegaan echt niet groeien' (Ik had n.m.nestmarkeringsstokjes gebruikt om dejuiste plaats voor de nog te plantenzwarte elzen te bepalen)Tegenbericht: 'Wacht maar af'.Wat denk je, er is een wondergebeurd. Die stokjes zijn prachtigezwarte elzen geworden.

27

Het succes waar ik het over had ishet zeker geworden. Ideaal om eenrondje met of zonder hond te lopendoor een mooi gebied zonder omvergereden te worden.Met gaten geknipt in het te fijnegaas (5/10) kunnen nu ook kleineknaagdieren makkelijk hun gebied inen uit. Van het idee van zwagerHans, om de gaten bij deschoorpalen te knippen, maakte ikdankbaar gebruik. Ze worden albenut.Gelijktijdig is ook het wandel/fiets-pad naar de Kromme Nol gereali-seerd. Ook een geweldige verbe-tering voor scholieren die naar Wijken Aalburg moeten. Daar kunnen ook

nog knotbomen langs gezet worden.Wie weet redden we dat nog. Dewil is er. Maar alles moet eerstgeregeld worden met Gemeente enhet Waterschap.In de Hoofdstraat willen we ook nogknotten bij zetten. Even wachten opde goedkeuring, het bijhouden hebik voorlopig op me genomen. Deeerste jaren valt dat nog mee. Zijnwe een jaar of vijf verder dan zijn erwel weer liefhebbers die dezekarakteristieke bomen mee willenonderhouden.

Een gedicht van Marinus Nijsse hebik er bij gedaan. Dit kreeg ik alsknotwilgfan van mijn zwager Hans!

De Knotwilg

Ik ben geen ceder en geen trotse eik.Zij hebben mij geplant langs lange sloten,Mijn takkenkroon werd telkens afgestoten,En need'rig bleef ik bij de hoge dijk.

Zij willen niet dat ik als d'andre prijk,Met fiere stam naar boven opgeschoten,Met blaad'rentooi, door zonlicht overgotenMijn lot is laag, ik wortel in het slijk.

En toch roept ied're lente mij weer wakker.Mijn knoppen springen los in 't voorjaarslicht,Mijn takken wuiven naar de groene akker.

De wind zingt om mijn zilveren gezicht.Al ben 'k gedoemd tot een geknotte stakker,Ik houd mijn takken naar het licht gericht.

De Knotwilg

Ik ben geen ceder en geen trotse eik.Zij hebben mij geplant langs lange sloten,Mijn takkenkroon werd telkens afgestoten,En need'rig bleef ik bij de hoge dijk.Zij willen niet dat ik als d'andre prijk,Met fiere stam naar boven opgeschoten,Met blaad'rentooi, door zonlicht overgotenMijn lot is laag, ik wortel in het slijk.En toch roept ied're lente mij weer wakker.Mijn knoppen springen los in 't voorjaarslicht,Mijn takken wuiven naar de groene akker.De wind zingt om mijn zilveren gezicht.Al ben 'k gedoemd tot een geknotte stakker,Ik houd mijn takken naar het licht gericht.

De Knotwilg

Ik ben geen ceder en geen trotse e

ik.

Zij hebben mij geplant langs lange

sloten,

Mijn takkenkroonwerd telkens afge

stoten,

En need'rig bleefik bij de hoge dijk

.

Zij willen niet datik als d'andre prij

k,

Met fiere stam naar boven opgesch

oten,

Met blaad'rentooi, door zonlicht ov

ergoten

Mijn lot is laag, ikwortel in het slijk.

En toch roept ied're lente mij weer

wakker.

Mijn knoppen springen los in 't voor

jaarslicht,

Mijn takken wuiven naar de groene

akker.

De wind zingt ommijn zilveren gezi

cht.

Al ben 'k gedoemd tot een geknotte

stakker,

Ik houd mijn takken naar het licht ge

richt.

28

Jan van Haaften

Voor jou!

Hallo jongens en meisjes,

2014 is het jaar van de eekhoorn.

Mensen die veel geven om eekhoorns willen graag wetenhoeveel er nog leven in Nederland. Daarom vragen ze aan onsom goed op te letten als we in het bos zijn. Als we er dan eenzien kunnen we dan aan hun doorgeven. Bijvoorbeeld aan dezoogdiervereniging.

29

In een bos is er ook genoegte eten voor dit knaagdier.Eikels, hazelnootjes, dennen-appels maar ook knoppen,bessen en bladeren vanbomen lusten ze graag. Somspakken ze zelfs een vogeleiof een jong vogeltje! Datvind je vast niet zo leuk omte lezen, denk ik.

Eekhoorns

voelen zich thuis

in het bos. Lekker

veel bomen! Methun

korte pootjes en

scherpe nagels klimmen

ze zo tegen een steile

boomstam op. Als je goed

oplet kun je dat wel zien

aan de stam. Vaak is de

buitenkant, dat noe-

men we de schors,

er al een beetje

afgesleten.

30

Boven in de bomenmaken de eekhoornshun nesten. Rond endicht, zo groot als eenvoetbal. Dikwijls zijn erook nog ‘reservenesten’in de buurt om tegebruiken in de winterof om er te eten.

Het ‘hoofdnest’ wordt gemaakt doo

r het vrouwtje. Daar

krijgt ze haar jongen. Drie of vier, d

e eerste tijd zijn ze

blind. Bij moederdrinken ze wel tie

n weken melk. Maar

daarna moeten ze snel voor zichze

lf gaan zorgen.

31

Dan is het over met depret. Na drie maandenmoeten ze op eigenpootjes staan en weg vanhet ouderlijk nest.

Eekhoorns

wordenniet veel

ouder dan vijf jaar

. Dikwijls

halen zedat niet e

ens omdat ze

wordengevangen

door eenhavik of

een boommarter.

Door auto’s word

en ze ook wel aan

gereden.

Dat komt niet om

dat ze niet snel ge

noeg zijn

maar omdat ze in

elkaar kruipen, als

een

bolletje,totdat de

auto voorbij is. Da

t

loopt nogal eens

verkeerdaf.

Jammer!

32

Wat het meest aan de eekhoorn opvalt is degrote pluimstaart. Met die staart kan hij goedsturen als hij klimt. Maar hem ook gebruiken alseen parasol in de zomer. Of als dekentje als hijslaapt. Zo’n staart verstoppen valt trouwens nietmee.Pas verstopte een eekhoorn zich achter een boomomdat ik eraan kwam. Toch zag ik nog net een kleinstukje staart!

Tot de volgende keer!

33

Nieuws Nieuws Nieuws Nieuws Nieuws Nieuws

Plantenwerkgroep gestart.In april is de plantenwerkgroep gestart met de inventarisatie van deWijde Alm en omgeving. Werd er vorige jaren maar door enkele enthousias-telingen geinventariseerd (4 personen), dit jaar meldden zich maar liefst 15liefhebbers om mee te doen. We kunnen dus nu wel spreken van een Planten-werkgroep binnen Altenatuur.Op 8 april werd een startavond gehouden op Fort Giessen waarop de plannenvoor dit jaar werden toegelicht. Op 16 april en 2 mei struinden de werkgroep-leden langs de Wijde Alm en de perceeltjes langs het fietspad, gewapend metstreeplijst, flora’s en hier en daar een loupe. Het is de bedoeling dat ergedurende het groeiseizoen 1 x per drie weken, meestal op een avond, wordtgeinventariseerd.Op de turflijst zijn inmiddels zo rond de 150 plantensoorten aangestreept. Deinventarisatie loopt door tot in de nazomer omdat sommige soorten in de loopvan de zomer pas gaan bloeien en dan ook pas opvallen. De voorjaarsbloeiershebben inmiddels hun tijd alweer gehad. Als ze nu nog niet op de lijst staan danhebben we ze waarschijnlijk gemist. Kleine kans maar niet onmogelijk: 10-tallenspeurende ogen zien wel veel maar natuurlijk niet alles. In het winternummervan ons Altenatuurtje hopen we de soortenlijsten van de Wijde Alm tepubliceren.Het is gezellig en leerzaam om met een groep geïnteresseerden planten teinventariseren. Wilt u meedoen? Meld u aan bij Ernst-Jan van Haaften(ejvanhaaften@hotmail.com) of bij Jaap van Diggelen (digge082@planet.nl).

middenpagina1

34

PROGRAMMA ZOMER/NAJAAR 2014

Activiteiten worden vooraf aangekondigd in de streekbladen.Let ook op de website voor eventuele wijzigingen: www.altenatuur.nl.

Noteer de data vast in uw agenda!

Vrijdag 27 juni:Nationale NachtvlinderNacht op Fort GiessenAltenatuur doet dit jaar voor de negende keer mee aan de NationaleNachtvlinderNacht (NNN), die landelijk voor de tiende maal plaatsvindt. Doorjaarlijks op het Fort te tellen hebben we inmiddels een aardig beeld van wathier voorkomt aan nachtvlinders. Al meer dan 200 soorten staan op de lijst!Komt u meekijken welke prachtige soorten nachtvlinders er deze keer op hetlaken vallen? Omdat de NNN in hartje zomer valt is het erg laat donker.Daarom kunnen we pas om 22.30 uur beginnen. Afhankelijk van het succes, datweer samenhangt met het weer, gaan we door tot ver in de nachtelijke uren(01:00/02:00 uur). U kunt de hele avond/nacht meedoen of een uurtjelangskomen op deze gezellige happening. De vlinders worden in het fort-gebouw gedetermineerd en geadministreerd en vervolgens weer losgelaten.

middenpagina2

goudvenstertje

roesje

agaatvlinder

35

Zaterdag 13 september:Openstelling Fort Giessen op Open Monumentendag

Evenals voorgaande jaren zal ook dit jaar Fort Giessen opMonumentendag opengesteld worden voor publiek.Het landelijk thema voor Open Monumentendag 2014 luidt: Op reis.. Al jarengebruiken Natuurbeschermingsvereniging Altenatuur en de ArcheologischeVereniging Fort Giessen als verenigingsgebouw. Beide verenigingen stellen u inde gelegenheid om op Monumentendag het Fortgebouw en het omliggendenatuurterrein te komen bekijken. U kunt zelf rondlopen of meedoen aan groeps-rondleidingen. U bent welkom op het Fort van 10.00 – 16.00 uur.

Zaterdag 1 november:Altenatuur actief op de Landelijke Natuurwerkdag!Ook dit jaar doet Altenatuur weer mee aan de Nationale Natuurwerkdag. Delocatie is nog niet bekend. Informatie hierover is vanaf augustus beschikbaar opde landelijke site www.natuurwerkdag.nl (zoek onder provincie Noord-Brabantde locatie in het LvHenA) waar u zich tevens kunt aanmelden. Ook kunt u deAltenatuursite in de gaten houden en u vanaf augustus aanmelden via E-maildigge082@planet.nl. Na aanmelding ontvangt u nader bericht. Denatuurwerkdag vormt de start van het werkseizoen van de Beheercommissie.We hopen dan met een grote groep een flinke oppervlakte aan houtopstandenterug te zetten. Doet u ook mee?

Het verdere najaarsprogramma en de agenda voor de werkochtenden van debeheer- commissie worden gepubliceerd in het oktober-nummer van hetAltenatuurtje.

middenpagina3

36

middenpagina4Contributie 2014.

Bij dit nummer van het Altenatuurtje treft u een factuur aan met eenverzoek om uw contributie voor 2014 over te maken. De contributie iswederom niet omhoog gegaan. Het bestuur heeft besloten om met deovergang naar IBAN nummers, geen nieuwe acceptgiro’s meer te laten drukkenen toe te zenden.Mogen we er op vertrouwen dat u zelf de overboeking regelt?

S.v.p. overmaken op Rabobankrekening nr. NL67 RABO 0301 5243 19Of op ING-bankrekening nr. NL43 INGB 0002 5930 26

t.n.v. Natuurbeschermingsvereniging Altenatuur o.v.v. Contributie 2014.

De contributie bedraagt per jaar:€5,00 voor een jeugdlid (t/m18 jaar)€12,50 voor een gewoon lidmaatschap

€20,00 voor een gezinslidmaatschap.

Help mee de natuur in hetLand van Heusden enAltena te beschermen!

Altenatuur wil een bijdrageleveren aan het behoud enhet bevorderen van debiodiversiteit in het Landvan Heusden en Altena.

Dat doen we o.a. dooroverleg met zoveelmogelijk personen ofgroepen waaronderoverheden zoalsgemeenten en provincie.

Word ook lid en help ons!

37

In oktober / november 2013 kreeg ik van gemeenteWerkendam een uitnodiging om deel te nemen aan een3 daagse cursus voor energieadviseur op de Avanshogeschool in Tilburg. Die uitdaging ben ik aangegaan.Het gevolg was wel dat ik in februari van dit jaar eenlijstje toegestuurd kreeg met adressen van mensen diewel eens een energieadvies wilden horen. In maart hebik van de 14 toegestuurde adressen er 7 bezocht.Op al die adressen trof ik een zorgelijke bewogenheidaan omtrent het gebruik van de hoeveelheid energie.Nu praat ik ook al enkele jaren met mijn broer Arend uitGorkum over de drempel die genomen moet worden omgedachten, voornemens, om te zetten in concrete daden.

Gisteren schreef hij:Hieronder de resultaten van Sint Hubertuslaan 1.De resultaten van de PV-cellen zijn niet slecht in maart.Eigenlijk zou ik voor mijn nieuwe warmtepomp veel meereigen stroom moeten opwekken. Maar ik heb geen plekmeer op het dak. Daarom heb ik ingeschreven op 2winddelen van de Bonte Hen in windpark Burgervlotbrug:goed voor zo'n 1000 kWh p.j. Ik hoop dat dezewinddelen nu snel worden uitgegeven.Al lange tijd probeer ik mijn gasverbruik terug te dringen.Daarom heb ik op 10 februari een warmtepomp (ELGA)laten installeren. Helaas is er bij de installatie iets foutgegaan, wat pas gisteren, 31 maart, door Techneco, deleverancier, is hersteld. Een verbinding op de printplaatvoor de communicatie van de ELGA met de buitenunit, waskapot. Helaas kwam er geen foutmelding op het display enverder leek alles in orde. Maar omdat het stroomverbruikconstant onwaarschijnlijk laag bleef had ik natuurlijk veel

Vorderingen op het gebied

van zonnestroomJohan Koekkoek

38

eerder aan de bel moeten trekken. Hans heeft mij daarmeerdere keren opmerkzaam op gemaakt. Maar mijngasverbruik was, dacht ik, toch behoorlijk gedaald. Op desite Mindergas.nl kwam ik op ruim 27% minder verbruikuit dan in precies dezelfde periode vorig jaar. Natuurlijkwas het duidelijk veel minder koud dan in 2013, maar zo'ngroot verschil, dat moest wel aan de ELGA liggen. Enfin,zo heb ik mezelf voor de gek gehouden. Maar nu is hethersteld en gaan we vanaf 1 april de zaak minutieus in degaten houden met Plugwise, want dit overkomt me geentweede keer, hoop ik!!Mvgr.Arend

In de mail komt een Hans voor. Deze Hans, de zoon vanArend, is ook behoorlijk behept met het zonnestroomvirus. Maar hij weet dat op krachtige wijze om te zettenin daden. Volgens de laatste berichten is hij bijna van hetgas af. Voorwaar een prachtig resultaat. Hans woont op't zand van Brabant en elke maand krijg ik de zonnere-sultaten van zijn installatie te zien in een mooie diagram.

Mijn broer Arend maakt gewag van een warmtepomp.Zo’n warmtepomp is eigenlijk een omgedraaide airco.De koelvloeistof neemt nu buiten warmte op. Vervolgenswordt de vloeistof dan middels een pompje dat draaitop zonnestroom, samengeperst. Het gevolg van datpersen is dat de temperatuur stijgt. De warme vloeistofwordt vervolgens langs de warmtewisselaar van decentrale verwarming geleid en van hier brengt de cv dewarmte naar de kamer. Bij een goede warmtepompwordt 1 kWhe elektriciteit (pompje) omgezet in 4 kWht

warmte. (Bij een buitentemperatuur van 7°C).

39

Nu nog even natuurkunde: in 1m3 aardgas zit ongeveer10 kWh energie in de vorm van warmte.Bij het traditioneel opwekken van elektriciteit uit aardgasgaat iets meer dan de helft verloren in de vorm vanwarmte. Uit 1m3 aardgas komt 4 kWh elektriciteit.

Als Arend dus met zijn warmtepompkans ziet 1 kWhe elektriciteit van dezon te gebruiken om 4 kWht warmtebinnen te krijgen is hij al aardig opweg om los van “Poetin” of van hetGroningse aardgas te komen.Hans, de zoon van Arend op ’tBrabantse zand, zet zijn stappen niet

via een warmtepomp maar via een zonneboiler. Hijschaft een zogenaamde heatpipesboiler*) aan, die ook inde winter resultaten boekt. Naast deze aanschaf heeft hijzijn dak voor de rest ook vol gelegd met P.V.-panelen.Hij hoopt komende winter het overschot aan elektriciteiteventueel gewoon om te zetten in warmte. Het rendementvan deze omzetting is gewoon 1 kWhe = 1 kWht

Hij investeert dus (nog) niet in een warmtepomp.

De energieadviseur praat dus veel over de mogelijk-heden om “oude” energie te vervangen door “nieuwe”,waarbij de “nieuwe” energie rechtstreeks van de zonkomt.De aanpak van het klimaatprobleem, het voorkomen vande overmatige uitstoot van CO2 , vormt het hart van degrote verandering die nu moet plaats vinden.Voorkomen van verspilling, goed huis, goed dak, goedevloer, dubbel glas, vormt in het algemeen de start vanhet gesprek. Maar duidelijk is ook dat een moderneleefbare wereld alleen in stand gehouden kan wordenals we over voldoende “nieuwe” energie in de vorm vanelektriciteit beschikken.

Bij het afsluiten van dit onderwerp kwam op t.v. nog evenhet massale verzet tegen windmolens in Friesland langs.Ik denk als wij hier in onze regio ook ‘de grote jongens’langs zouden zien komen om van de grote windjoekels in

40

ons landschap te poten, wij ook weer deelnemers zoudenzijn aan een protest.Heel anders zou het in mijn ogen vergaan als we onsbewust worden van onze kwetsbare afhankelijkheid metonze oude energie van een mens als Poetin, maarbasaler geldt dan toch nog onze bewustwording van deeindigheid van de fossiele energie.

Zou het dan toch niet verstandiger zijn om samen na tedenken om eerst onze geschikte daken vol te leggen metPV-panelen, maar daarna ook enige ruimte in boekenvoor het plaatsen van een tiental flinke windturbines.Wetend dat dan onze eigen stroom ook door onze eigenwindmolens op het net gezet wordt. Een heel anderebeleving van ons landschap komt dan in beeld. Je rijdtlangs die zorgvuldig, bijvoorbeeld langs de N267,geplaatste windmolens, je weet dan daar komt ook eendeel van mijn stroom vandaan tegen een prijs zowel ineuro’s als in landschapsbeleving die duidelijk positief zalzijn, in ieder geval voor mij.

Mochten nieuwe vindingen op termijn de windmolensoverbodig maken dan kan men, want dat zal ik wel nietmeer meemaken, de beeldbepalende molens weerneerhalen. Het is van tweeën een: of we laten godswater over gods akker stromen, of we komen zelf inactie.

*) Een heatpipes-boiler werkt met dubbelwandige glazen vacuüm-buizen waarin koperen buizen met water of glycol de zonnewarmteopnemen en deze vervolgens aan deboiler binnen afgeven.De tot nu toe meest gebruikte zonne-boilers hebben een vlakke plaat metkleine koperen buizen waarin glycol ofgewoon water de warmte opneemt envervolgens aan de boiler binnenafgeeft. Het rendement van een vlakkeplaat collector is in de zomer voldoendemaar in de winter onder de maat.

41

SlachtingHerman van Krieken

In heel Nederland wordt een slachtingaangericht onder de ganzen terwijliedereen kan weten dat het vergassenvan ganzen op Texel helemaal nietsheeft geholpen. Het “ganzenakkoord”houdt in dat er in 5 jaar 500.000ganzen worden gedood. Ongeveer25 tot 40 procent van de in Nederlandverblijvende ganzen vliegt met hagelin hun lijf. Volgens de Volkskrant kwa-men in Alblasserdam op de raarsteplekken ganzen uit de lucht vallen. Eenmedewerker van de dierenambulancevertelde dat er iemand op ganzen aanhet schieten was die er niet veelverstand van heeft. In de HoekscheWaard werden ook ganzen aange-schoten. Het lukt de onwillige jagersniet om de ganzen na het schot snel uithun lijden te verlossen. Er werden bij dejacht lokmiddelen zoals lokganzen enganzengeluiden gebruikt. Een aantalmensen was zo geschokt door hetschouwspel dat besloten werd deactiegroep 'Stop de Ganzen Moord'op te richten. Mocht u twijfelen aan hetwaarheidsgehalte van dit bericht, op

de site vanDe Faunabescherming staateen filmpje bij het artikel 'Ganzen-jacht is dierenmishandeling' dat aanduidelijkheid niets te wensen overlaat.Trieste beelden van de jacht op 24augustus 2013 in de gemeente Koren-

dijk. Jagers die lopen te slepen metaangeschoten ganzen en ze op eenhoop gooien zonder ze het genadeschot te geven. De Faunabeschermingis overigens vanmening dat doden vanganzen niet werkt. “Bestijding vandieren, zeker als het gaat om soortendie zich snel kunnen voortplanten, lostnooit iets op. Integendeel, de aanwasneemt toe. Zolang de omstandighedenniet worden aangepakt, zoals ruimte,

-Vrijdag 7 februari kreeg ik een naar bericht van Len Bruining over eenslachting onder knobbelzwanen bij natuurgebied De Kornsche Boezem.

42

voedsel enz. groeit een populatie aantot het draagkrachtniveau”, aldus DeFaunabescherming.

Juist in de week van 7 februari hoordeik op Radio 1 een eenvoudige oplos-sing om ganzen van je perceel tehouden: schapen. Volgens de infor-mant een kwestie van concurrentie. Hetbewijs zie ik bijna elke dag als ik mijntelescoop gebruik om de polder af tegrazen naar vogels en andere dieren.

Een groot weideperceel richtingAlmkerk wordt in de winter begraasddoor schapen. Terwijl ik dit schrijf op 8februari zag ik kort daarvoor bovenhet weiland een mannetje blauwekiekendief, in hetzelfdeweiland zag ikook een grote zilverreiger en eenbuizerd. De schapen lagen bij elkaarom te schuilen tegen regen enwind.Op12 februari zag ik een vrouwtjeblauwe kiekendief en even later wer-den de schapen naar binnen gehaalddoor de boer. Op 17 februari rond17.00 uur zag ik eerst het vrouwtje entoen het mannetje blauwe kiekendiefop bijna dezelfde plaats in hetweiland. Zelden zie ik op dit perceel

ganzen of zwanen, ook als de schapeneen tijdje zijn verdwenen. Eind februarizaten er enige dagen twee zwanen enenkele wulpen. Elke winter wordt hetland gebruikt door de blauwe kieken-dieven, vooral het mannetje zit vaakuren te rusten in het weiland. In hetvoorjaar plachten er wulpen te foera-geren, soms maken ze zelfs een nest indit perceel. Bruine kiekendieven zie ikin de zomer regelmatig boven ditweiland jagen.

Overal zie ik ganzen in de polder,doch op dit weiland komen de ganzenniet. Een bewuste keus van de boer oftoeval? Als ik hem dit voorjaar ontmoetmet de weidevogelbescherming danga ik het zeker vragen. Een beterbewijs voor de overbodigheid van aldie slachtingen kan ik niet leveren.Ookik zie het al jaren maar realiseerde metot voor kort nietwat voorbijzonders eraan de hand is met dit weiland. Er zijnandere oplossingen dan slachtingenmogelijk, doch het valt niet mee omboeren, jagers en zelfs natuurbe-schermers daarvan te overtuigen. Hetbewijs van een diervriendelijke oplos-sing kunnen ze zienonder het genot vaneen kopje koffie bij ons thuis. Eenweiland zonder prachtige ganzenmaar met fraaie andere vogels diesamen met de schapen de natte enwinderige winter trotseren.

Gebruikte bron:Argus november 2013 jaargang 38 nummer 2

43

Weidevogelbescherming 2014Len Bruining

Thema Nationale Vogelweek: Red de rijke weide!

Er waart nieuwe kracht en inspiratie door de weidevogelgroep die met 11nieuwe vrijwilligers uitgebreid is tot een groep van 56 dames en heren. En het iste merken ook, iedereen heeft er zin in. Het heerlijke voorjaar speelt een rol enhet onderlinge enthousiasme werkt aanstekelijk.Voor de meeste boeren en hun loonwerkers is het zo langzamerhand vanzelf-sprekend dat ze mee doen met de bescherming van weidevogels op hun land.Er zijn zelfs boeren die zelf uit hun trekker klimmen om de nestjes te sparen.Hulde aan deze heren!

Het was Elly Honcoop die dit jaarop 13 maart het eerste kievits-nestje vond met drie eitjes. Vorigjaar was dat pas op 1 april.Elders in de streek worden, nu degroep is uitgebreid ook kievits-nesten gevonden op plekken waarvoorheen geen tijd of mankrachtvoor was. Ook het eerste wulpen-nest werd dit jaar vroeg gevon-den op 14 april en een dag laterwas het prijs met de vondst vanhet eerste gruttonest.

Met de komst van de sleepslang, die de mest gelijkmatig over de akkersverspreidt, is de bescherming van de nestjes nog intensiever geworden. Stukvoor stuk worden de nestjes in mandjes gelegd, zodat ze makkelijk opgetildkunnen worden als het enorme gevaarte aan komt ronken. Mooi is dat devrouwtjes na afloop weer terugkeren naar de mandjes, die in de meestegevallen ook weer van pas komen als de boer het zaaigoed over zijn perceelverdeelt.

44

Dit is het vierde jaar waarin sprake is van collectief weidevogelbeheer in dedrie kerngebieden van het Land van Heusden en Altena.Rondom de Langen Bruggert en Oude Weide Steeg tussen Babyloniënbroek enEethen, de Wijkse Waard bij Wijk en Aalburg en de Heesbeensche uiterwaardworden de weilanden later in het seizoen gemaaid, en ook niet allemaaltegelijk. In alle rust kunnen de weide- en akkervogels daar hun nest uitbroedenen ook de kuikens vinden in het gras voldoende voedsel en bescherming in huneerste levensfase. Het aantal broedgevallen neemt in de loop van de jarengestaag toe.

De Nationale Vogelweek staat dit jaar helemaal in het teken van het thema‘Red de Rijke Weide’. Binnen onze werkgroep is het idee ontstaan om jongerenmeer bij ons vrijwilligerswerk te betrekken omdat het op dit moment vrijwelallemaal gezonde babyboomers zijn die de weilanden en akkers afstruinen.Met zijn onderwijservaring gaat Henk van Diest in die week bij scholen opbezoek waar hij de kids, gewapend met allerlei informatiemateriaal van alleszal vertellen over de groene weiden en bonkige akkers waar weidevogels hunkwetsbare nestjes verstoppen.

Kijk op www.redderijkeweide.nl, daar kan ook een petitie ondertekend worden.

45

Het dagvlinderproject: 2000 t/m 2007Voor het dagvlinderproject vanAltenatuur is de hele regio goed geïn-ventariseerd. Van alle aangetroffensoorten zijn verspreidingskaartjesgemaakt. Hierop staat preciesaangegeven in welk kilometerhok(1x1 km) elke soort is gezien in deperiode 2000 t/m 2007.De kaartjes geven een goed beeldvan de verspreiding van elke soortin de regio.

Het vervolg: 2008 t/m ….Na dit project is het vastleggenvan waarnemingen gewoondoorgegaan. Eind 2015 kan eenmooie vergelijking worden gemaakt door tweeperioden van achtjaar te vergelijken. Nu is het nog niet zover, maar kan al wel een tussenstandworden opgemaakt.

Meer of minder?Vanaf 2000 zijn nu 29 soorten dagvlinders waargenomen in het Land vanHeusden en Altena. Hiervan zijn er 26 gezien in de periode 2000 t/m 2007.Twee soorten werden alleen in deze periode gevonden en nadien niet meer:rouwmantel en gele luzernevlinder.In de periode 2008 t/m 2013 werden inmiddels al 27 soorten gezien,waaronder 3 nieuwkomers: eikenpage, geelsprietdikkopje en hooibeestje.

14 jaar dagvlinders:winnaars en verliezers

Ernst-Jan van Haaften

Sinds begin 2000 wordt door leden van Altenatuur hun dagvlinder-waarnemingen vastgelegd. Inmiddels zijn dit er al ruim 8400. Hierdoor zijn nuvoorzichtig conclusies te trekken over soorten die vooruit of achteruit gaan.

46

De winnaars…Naast de 3 nieuwkomers is het duidelijk dat nog eens 9 soorten zijn toegenomensinds 2007. De grootste stijger is zonder twijfel de oranje luzernevlinder, meteen toename van ruim 400%. Deze stijging is geheel het gevolg van de groteinvasie van deze trekvlindersoort het afgelopen jaar. Zeker zo bijzonder is devondst van meerdere groot dikkopjes in het Uitwijkse Veld in 2013. Tot nu toewerd deze soort alleen in het Pompveld gevonden.

… en verliezersTegenover de soorten die het goed lijken te doen, zijn er ook die hetaanmerkelijk minder worden gezien: dit zijn 15 soorten. Voor een deel speelthier de kortere periode waarin gekeken is een rol, maar dit is niet voor alleachteruitgaande soorten een verklaring. Vooral de sterke afname van hetzwartsprietdikkopje is zorgelijk. Deze soort was tot 2008 nog algemeen, maarde laatste jaren wordt ze op steeds minder plekken gevonden. Van hetlandkaartje zijn na 2008 nog slechts een handvol waarnemingen gedaan.

Voorbeeld van een winnaar: het bont zandoogje wordt op steeds meer plekken gezien.

Voorbeeld van een verliezer: het zwartsprietdikkopje wordt nog maar weinig gevonden.

47

Voorbeeld van een stabiele soort: hoewel de verspreiding van het Koevinkje is veranderd, blijfthet aantal vindplaatsen ongeveer gelijk.

kilometerhokken kilometerhokken Naam 2000 t/m 2007 2008 t/m 2013 toe-/afname (%)

1 Oranje luzernevlinder 9 48 433,3 2 Groot dikkopje 2 5 150,0 3 Bont zandoogje 53 85 60,4 4 Oranjetipje 24 35 45,8 5 Kleine vuurvlinder 24 34 41,7 6 Koninginnepage 13 18 38,5 7 Citroenvlinder 14 16 14,3 8 Bruin blauwtje 20 21 5,0 9 Gehakkelde aurelia 50 52 4,0

10 Koevinkje 19 19 0,0 11 Bruin zandoogje 2 2 0,0 12 Boomblauwtje 28 27 -3,6 13 Icarusblauwtje 68 63 -7,4 14 Dagpauwoog 77 68 -11,7 15 Groot koolwitje 113 98 -13,3 16 Kleine vos 156 135 -13,5 17 Distelvlinder 131 96 -26,7 18 Oranje zandoogje 187 130 -30,5 19 Klein koolwitje 194 132 -32,0 20 Klein geaderd witje 170 113 -33,5 21 Argusvlinder 129 79 -38,8 22 Atalanta 177 76 -57,1 23 Landkaartje 29 9 -69,0 24 Zwartsprietdikkopje 134 38 -71,6 25 Rouwmantel 5 0 -100,0 26 Gele luzernevlinder 1 0 -100,0 27 Geelsprietdikkopje 0 1 - 28 Hooibeestje 0 1 - 29 Eikenpage 0 1 - !

Oproep!Het volgen van de vlinderstand kan niet zonder uw doorgegeven waarne-mingen. Blijf ze daarom doorgeven! Het invoeren op www.waarneming.nl heeftde voorkeur, maar een email naar ejvanhaaften@hotmail.com is ook prima.Alvast zeer bedankt!

Waarnemingen 2000 t/m 2013

metstipgesteg

en:

deoranje

luzernevlind

er

48

Beheer van onze griendenJohan Koekkoek

In het afgelopen winterseizoen heeft het beheervan onze grienden een lekkere ‘boost’ gekregen.In de planningsvergadering van de beheer-commissie stond eigenlijk alleen griend Belle-makers ¼ deel, griend Waardhuizen geheel,Wijde Alm één bosje en het verwilderd deel bijde parkeerplaats bij de Wijde Alm op deactielijst. Dus totaal op 4 locaties. Ook is in dievergadering besloten om de jaarlijkse natuur-werkdag op locatie Waardhuizen uit te voeren.

In de afspraken-vergadering zes weken later, halfoktober, kwam naar voren dat de familie VanBreugel weer belangstelling had om een deel vangriend Bellemakers te kappen. Zij zouden hetvierjarig hout, dat voor de kachel geschikt is,willen oogsten voor zichzelf en het zogenaamdegelders hout voor ons opbossen. - Het geldershout wordt gebruikt voor versteviging van oeversdoor het waterschap bij het onderhoud vanwatergangen.- Wij vonden het initiatief van defamilie Van Breugel heel positief en zouden optijd zorgen dat er bindtouw zou zijn voor hetopbossen.

Ten behoeve van het goed laten verlopen van denatuurwerkdag in november willen twee mede-werkers van Brabants Landschap en een stagiairons helpen bij het voorzagen, zodat op de dagzelf de kettingzagen niet gehoord zullen worden.Op deze dag zullen we dus in griend Waard-huizen ook scheiding maken tussen kachelhout engelders hout. Dit laatste zal op grote bossengebonden worden en het kachelhout op stapelsgelegd. Er is op dit moment redelijk vraag naar

49

gelders hout, zo meldde Jan Pruissen. Hij zoubeide soorten uitrijden met onze uitrijwagen enopslaan op locatie Pompveld (achter zijn huis). Hetgelders hout wordt daarna afgevoerd naar hetDrongelens kanaal alwaar het waterschap werktaan oeververbetering. Voor het kachelhout kaneen klant gezocht worden en als die niet komtgaat het de versnipperaar in en wordt het alssnippers afgevoerd. Dit jaar ziet het ernaar uitdat Parenco de snippers zal afnemen. Jan: ‘Zebrengen misschien iets op, maar ze kosten in iedergeval niets om ze kwijt te raken, zoals in voor-gaande jaren wel gebeurde’.

Op locatie Wijde Alm zullen we pas in het laatstedeel van het kapseizoen actief worden. De datazullen gepubliceerd worden in het Altenatuurtje.

In de voortgangsvergadering van januari wordtgerapporteerd dat familie Van Breugel opschema ligt en Jan Pruissen al een vrachtje geldershout opgehaald heeft. De natuurwerkdag is goedverlopen. Er is veel gelders hout uitgedragen enop grote bossen gelegd. Jan meldt dat de restvan deze griend door de zeventig jarigehouthakker Piet Eikelmans uit Schijndel gedaan zalworden. Hij zal ook latten (echt rechte wilgen-latten meestal 2 jarig) opbossen om de verwer-king in de oever sneller te laten verlopen. Wij, alsbeheergroep, kunnen ons gaan concentreren opde Wijde Alm.In diezelfde vergadering vraag ik Jan Pruissen ofhet mogelijk is om een vrachtje dunnere lattenbeschikbaar te krijgen voor het onderwijsprojectop fort Giessen, waarbij leerlingen dan met dielatten een hut gaan vlechten. Jan zegt dat het danmisschien verstandiger is om deze latten uit griendEmmikhoven te halen. De latten zijn daartweejarig, en recht en van een goede dikte. Janstelt vervolgens voor om dan deze griend in z’n

50

geheel dit jaar te laten kappen door Piet uitSchijndel. Er is behoorlijk vraag naar latten. Webesluiten dat we er over nadenken en op deeerstvolgende werkochtend erop terugkomen.

Begin februari: Vanuit de werkgroep Forteducatieworden plannen gepresenteerd waarbij hetbouwen van hutten van griendhout serieus inge-pland moet worden. Dus er moeten beslissingengenomen worden omtrent het kappen van griendEmmikhoven. Op een werkochtend in februaribesluiten we dat ik zal beginnen met voorzagen,zodat we op de volgende werkochtend de lattenkunnen uitdragen. Jan zal dan de uitrijwagenmeebrengen en al vast een vrachtje afvoeren. Debenodigde latten voor het onderwijsproject kunnendan ook klaargelegd worden in afwachting voorafvoer naar het fort Giessen.

51

Half maart: De geplande werkzaamheden zijnuitgevoerd. Veel hout heeft zijn bestemming algevonden. De deelnemers in de werkgroep, erwaren ochtenden dat er wel 15 mensen waren,hebben het goed naar hun zin gehad. Het sjouwenmet een bosje hout, soms groot, soms klein, en danverwachtingsvol naar het koffiemoment gaan, iselke keer weer een belevenis. Soms een fellediscussie over, zoals gister, minder.…, minder….,minder…. (Marokkanen )…, soms een levendigdebat over de kwaliteit van houtkachels, maarook vragen naar het wel en wee; een aantalkeren konden we elkaar informeren over detanende gezondheid van Jan van Drunen inCanada, de broer van Pia Stierman. En nu ik ditschrijf is inmiddels Jan overleden en hebben wePia duidelijk ons medeleven laten blijken.

Het aantal deelnemers aan onze werkgroepneemt gestaag toe. Als U, jij, ook eens het lijf wiltoefenen in de open lucht tussen de stobben vanonze wilgen, je bent van harte welkom. Meestalwordt er voor koffie gezorgd en als Pia er is, is erbijna altijd wel iets lekkers bij. Nu Pia de laatstekeren er niet bij was, hadden we Uitwijksepeperkoek van Henk Kraaij. Dat is toch supersmerend om met een uitroep van DWDD teeindigen.

52

Vanuit de kamer kan ik de vogelsgoed volgen door de vele ramendie tot de grond doorlopen. Alseerste zie ik meestal kraaien enekster verschijnen. Een keerheftig gebaren voor deramen doet ze weg-vliegen, ze komen tochwel aan hun trekken.Op de grond zijn deringmussen, vinken enmerels de eerste dieterugkomen. De vogel-huisjes worden al snelbezocht door supervogel.Vanuit de wilgen bij de poelof de struiken tussen ons huis en hetwater vliegen ze naar eenvogelhuisje. Ze pakken een zaadjeen vliegen terug naar hun post in destruiken. Snel wordt het voer

opgepeuzeld en dan herhaalt zichsteeds weer dezelfde actie. Somslukt het niet omdat het vogelhuisjehelemaal vol zit met ringmussen.Er zijn steeds meer super-vogels in Nederland doorhet toegenomen bos-areaal, door het ouderworden van bossen inFlevoland, en doorons mensen. Deafgelopen vijftien jaarzijn het aantalvoedertafels en nest-kastjes enorm toegenomen

in onze tuinen. Geen vogeldie zich zo dankbaar opstelt, diezich onze koester- en manipuleer-drang zo graag laat welgevallen.We worden beloond met gezelliggetuimel en duidelijk zichtbare

Regelmatig voer ik in de winter de vogels rond ons huis.Vooral aan het eind van de winter is een zak voer van20 kilo in een week leeg.

SupervogelHerman van Krieken

53

aanwezigheid. De status vanbekendste vogel heeft hij overge-nomen van de huismus. De koolmeeswordt op veel meer plekken gezien,in zeker 80 procent van de tuinen.De huismus is grotendeelsverdwenen uit de grote stad. Waarvind deze kolonievogel nogonderdak voor de hele groep in dieveel te goed geïsoleerde huizenvan nu?

Koolmezen zijn tevreden met eennestkas of boomholte en vinden inde omtrek van 30 meter alles watze nodig hebben. In hetvoorjaar legt supervogelgemiddeld zes tot negeneieren. Ook is hijcreatief; als het moetbroedt hij in eengieter of in een legetank van eensloopauto. Leida en ikhebben hem eens zienbroeden in hetcentenbakje van eenkapelletje.

De koolmees haalt voedsel –insecten – uit de boom-kruinen. Inde winter, als er nauwelijks insectenzijn, verandert hij in een zaadeter.

Zijn maagdarm-stelsel past zichgewoon aan; een biologischbijzonderheid. Een standvogelomdat vertrekken simpelweg nietnodig is.Vijftien jaar geleden maakte weons zorgen over de koolmees. Derupsenpiek, waarvan de koolmezenin het voorjaar afhankelijk zijn,kwam steeds vroeger in hetvoorjaar. De koolmezen konden dittempo niet helemaal bijbenen. In depraktijk bleek dit weinig uit temaken omdat de koolmezen veeljongen krijgen. Elk jaar komtnamelijk een groot deel van hetnageslacht om, vanwege deonderlinge competitie.Wanneer er veel jongemezen uitvliegen, leeftslecht één van de tienjonge koolmezen nogin het tweede jaar.

Hij is een geliefdonderzoeksobject voorwetenschappers. Het

onderzoek begon inNederland in 1910 toen deWageningse wiskundeleraar GerritWolda 110 nestkasjes ophing ophet landgoed Oranje Nassau Oordin Wageningen. In schriftjes hield hij

supervogel

54

precies bij wanneer zij nestelden,wanneer en hoeveel eieren zelegden en hoeveel jongen zekregen. De PlantenziektekundigeDienst kreeg interesse in het werkvan Wolda: met zijn koolmezenwerd de rol van insectenetendevogels op de bestrijding vaninsectenplagen onderzocht.

Er zijn nu vier onderzoeksbossen inNederland met nestkasten voorkoolmezen die sinds 1955 wordenbijgehouden. Het koolmezenonderzoek is gebruikt om het effectvan zure regen op vogels aante tonen. De koolmezenlegden eitjes met eenaantoonbaar dunnereschaal, waardoorkuikens eerderstierven. Met degezelligheid diemensen ervaren als zekoolmezen rond eennestkast zien valt het inde werkelijkheid fiks tegen.Van harmonie is geensprake,sterker: het gezinslevenhangt aan elkaar van conflicten.Jonkies maken ruzie over wie derups krijgt, vrouw en man sporenelkaar voortdurend aan om harder

te werken, en de jongen willen vanhun ouders meer en meer voedsel.Ook de vriendelijkheid valt nogaltegen. Een bonte vliegenvanger kanhet beter niet wagen om denestkast of boonholte van dekoolmezen te betreden; wordt hijbetrapt dan brengt hij het erdoorgaans niet levend vanaf. Denatuur is eigenlijk één constanteoorlog om het bestaan waarbij hetrecht van de sterkste de kans opoverleven bepaalt.Supervogel en zijn kleine boertjede pimpelmees voelen zich thuis in

onze tuin. Koolmezen nestelenal twee jaar in eennestkastje op onzeveranda. Vlak bij hetraam van onzeslaapkamer methorren en luikenhoorden we wekenlang de ouders zichuitsloven terwijl deschrijver van dit stukheerlijk lag te luieren op

een vroege ochtend in hetvoorjaar. Wakker worden metjonge mezen die roepen omvoedsel, tijd om op te staan.

Bewerking artikel Supervogel De VolkskrantWetenschap zaterdag 18 januari

pimpelmees

55

In april 2012 schreef ik in ‘t Altenatuurtje 90 ook over dit onderwerp.

GoudveilBeide soorten, paarbladig en verspreidbladig,staan er nu in m'n tuin nog steeds florissant bij.Beide kleine verrassers breiden nog steeds hunareaal uit. Met name de verspreidbladige ziet kanszijn domein groter te maken dan een vierkantemeter. Paarbladig goudveil moet nog, met veelkleinere bloempjes, in bloei komen.

KievitsbloemDe Kievitsbloemen doen het ook weer fantastisch.Tuincentra hebben dit bloempje ook ontdekt. Velemensen laten zich nu ook verleiden dit bloempje aante planten. Maar het beheer van de tuin vraagtbeheersing, want het goede moment om hetuitgebloeide stengeltje te verwijderen breekteigenlijk niet aan. Af laten sterven en de grond nietmeer beroeren is het devies. Zij staan nu bij ons,zonder nieuwe aanplant, inmiddels massaal in hetgrasveld, hooilandje.

Gele bosanemoonVoor de Gele bosanemoon geldt ongeveerhetzelfde positieve verhaal. Zo’n dertig jaar staatde pol al op het kleine noord hellinkje langs de Alm.Het aantal bloempjes heb ik de eerste jaren steedsgeteld. Nu is dat onmogelijk. Ik vat het samen onderhet telwoord veel.

Tuinen met natuurJohan Koekkoek

56

PoelruitToen ik na m’n telsessie de kano van dekleinkinderen wilde verleggen omdat dezemidden in een bed Poelruit lag ontdekte ik datwaarschijnlijk een rat zo’n 50 Zwanenmosselsonder de kano op had zitten peuzelen. Tweeexemplaren hadden kans gezien hun sluitspier zostevig te spannen dat de rat hen niet open konkrijgen. De natuur heeft zijn loop.

De kano had misschien wel mogen blijven liggenals er geen bedreiging voor de Poelruit speelde.

De Poelruit is namelijk één van de soorten die al sinds onze bezetting van ditstuk uiterwaard (1978) daar reeds gevestigd was.Elk jaar weer probeer ik de Poelruit van dienst tezijn. Als er ergens in de buurt een exemplaar dekop op steekt probeer ik maatregelen te nemen omzijn kansen te vergroten. Het lukt mij tot op hedenniet. Ik denk dat de aanwezige door mij

aangeplante bomen geveldmoeten worden om dePoelruit meerlevensruimte te geven.

Dat staat

(nog)

niet inmijn

werkschema

.

57

SpijkerboorHerman van Krieken

Die erkenning berust vooral op de inventieve manier waarop Nederlanders hetprincipe van “inundatie” hebben benut voor de landsverdediging. In 1 – 2 dagenkon een aaneengesloten gebied rondom Amsterdam gedeeltelijk of geheel onderwater gezet worden om een vijandelijke opmars te stuiten.

Fort bij Spijkerboor is het meest noordelijke van de 42 stellingforten rondomAmsterdam, die het inundatiegebied moesten beheersen. Het is tevens het grootstefort; bij opening in 1913 bood het onderdak aan ruim 300 militairen. Door hungeïsoleerde ligging en ontoegankelijkheid kon de natuur zich op en rondom deforten relatief ongestoord ontwikkelen. Op de met zand gevulde bodem en in defortgrachten, die niet in verbinding stonden met het polderwater, ontstond eeneigen biotoop met een aantal bijzondere soorten.De natuur wordt op een zorgvuldige wijze beheerd en in bescheiden mateontwikkeld. Het fort zelf heeft een afgesloten gang die toegang en onderdak biedtaan overwinterende vlinders en vleermuizen, maar in het publieksgedeelte treftmen ze soms ook aan.

-Als onderdeel van de Stelling van Amsterdam is Fort bijSpijkerboor een wereldwijd erkend cultuurmonument (sinds1996 op de Unesco werelderfgoedlijst).

58

Fort bij Spijkerboorwerd in 1989aangekochtdoor Staatsbosbeheer en wordt vanaf 1991beheerd door Natuurmonumenten. Van 1952tot 1990 was het een radiobaken voor deRijksluchtvaartdienst en Luchtverkeersleidingwist een collega op het werk te vertellen.

Café ’t Keerpunt in Spijkerboor te Drentheontving in september 1780 een bijzonder

gast die tegen zijn zin verbleef vastgebondenaan een ijzeren ring. De twintigjarigeDuitserAnton Linkwerder van verdacht de vorigedagdominee Johannes Ledeboerin Schellingoord te hebben doodgeschoten. De dader werd door enkele boerenaangehouden. Zij brachten hem naar de herberg, alwaar de plaatselijke smid eenkram met een ring aan de muurbevestigde waar men Link aanvastbond. Spoedig daarna werd degevangene overgebracht naar Assenwaar hij in januari door de Etstoelschuldig wordt bevonden aan demoord. Op het galgenveld in Assenwordt hij geradbraakt en onthoofd.Ruim 250 jaar later is de ring nog tevinden in het café te Spijkerboor.Tijdens het bezoek van deVogelwerkgroep aan Drenthe hopenLeida en ik in het café te gaan kijken,te meer daar het tegenwoordig een klein muziek theater is waar je ook nog goedkan eten en drinken.

Het Spijkerboor vormt een belangrijk vaarwater in de Brabantse Biesbosch. HetSpijkerboor begint als de zuidelijkevoortzetting van het Steurgat. Dezevertakt zich tot twee kleinere kreken,die na ongeveer een kilometer weersamenkomen en zo het Spijkerboorvormen. Dit brede vaarwater stroomtvervolgens in zuidelijke richting, omna enkele kilometers uit te monden inde Amer, op een steenworp afstandvan het punt waar de Bergsche Maas

59

en de Donge samenvloeien. Het Spijkerboor vervultnog altijd een belangrijke waterafvoerende functie,aangezien deze in open verbinding staat met deMaas. Daarnaast is het Spijkerboor van groot belangvoor de pleziervaart, aangezien het onderdeel vormtvan de belangrijke Biesbosch-vaarweg tussen deMerwede in het noorden en de Amer en BergscheMaas in het zuiden. Op waarneming.nl kom ik HetSpijkerboor regelmatig tegen als ik een melding doevan een vogel of vlinder.

Vanwaar mijn fascinatie met Spijkerboor zult u zich afvragen? Die is ontstaan toenik in aanraking kwam met de muziek van Tim Grimm. Singer-songwriter, acteur enboer zijn enkele van zijn activiteiten. Naast zijnmuzikale kwaliteitenworden ook zijncapaciteiten als tekstschrijver veel geprezen. Verhalen uit de Amerikaanse Mid-

West en gebeurtenissen uit het leven van de kleine(plattelands) man vormen de kern van zijn teksten.Critici zoekende naar vergelijkingen laten vaaknamen vallen als Johnny Cash, Woody Guthrie enBruce Springsteen (in zijn Nebraska periode).The Turning Point heet het album en de titelsong, een‘ Dutch Murder Ballad’ verhaalt over het populairemuziek-café ‘t Keerpunt in Spijkerboor teDrenthe. Eenandere fraaie song op deze CD die direct naar Tim’sNederlandseavonturen verwijst isAnne In Amsterdam,waarinGrimm zijn gedachten en emoties beschrijft na

een bezoek aan het Anne Frank Huis in Amsterdam. Voor de liefhebbers: de CD TheBlack Fields is zomogelijk nogmooier.Opzondag15 juni om15.00 uur is hij te horenen zien in de Kunstgroep de Compagnie te Veghel (zie verder www.timgrimm.com).

Tijdens een koude avond in de winter maak ik de houtkachel aan en luister naar de muziek en teksten overzijn zoontjes, boeren, vogels en Anne Frank. Leida ligtte lezen op de andere bank en ik droom weg naarSpijkerboor in Drenthewaarwe een heerlijk weekendgaan vertoeven met de Vogelwerkgroep.

Gebruikte bronnen:Website Fort bij Spijkerboor, website café ’t KeerpuntSpijkerboor, website Cevalier Music Management enWikipedia.

60

Datum Waarneming Plaats en Waarnemer29 dec. 1 Appelvink Rijswijk, Anne, Arie, Andre, Wim5 jan. 9 patrijzen Almkerk, De Omloop, Els Capelle9 jan. 150 Kramsvogels Elsdijk, Genderen, Rinus Punt12 jan. 1 Patrijs

2 Steenuiltjes (bij kast) Klaverplak, John Struik13 jan. 1 Aalscholver op op lantaarnpaal rotonde Veen

1 Gr. bonte specht Wijk en Aalburg, tuin Joke Dien15 jan. 2 Sperwers (paartje)

8 Staartmezen Sleeuwijk, boomgaard Hylke Tromp20 jan. 1 Witte spreeuw Genderen, Alex van den Assem24 jan. 1 IJsvogel Andel, tuin Kees en Hanny van Andel26 jan. 1 Wulp (roepend) Genderen, Hans Thur31 jan. 2 Steenuiltjes (bij kast) Meeuwen, tuin Marjo Kop

1 febr. 1 Wulp Genderen, Uiterwaarden,Jan van Gelder

4 febr. 2 IJsvogels (paartje) Gebruikten 2 gaten van de oever-zwaluwenwand Struikwaard, R. Punt

16 febr. 2 Vuurgoudhaantjes Groesplaat, Wouter van Rijsbergen17 febr. 2 Patrijzen (paartje) Dussen/Peerenboom.

Wim Groeneveld.18 febr. 9 Grutto's

450 Wulpen Uiterwaarden Genderen, RinusPunt

Waarnemingenvan december 2013 - april 2014Rinus Punt

61

Bedankt voor het melden, ik blijf op mijn post om de nieuwe waarnemingente noteren!

Met vriendelijke groet,Rinus PuntHoofdstraat 48,4265 HL GenderenTel. 0416-352301 of 06-48638377e-mail: mlpunt@hetnet.nl

Datum Waarneming Plaats en Waarnemer

26 febr. 2 Steenuilen (paartje) Wijk en Aalburg, Klaverplak,1 Kerkuil Jacco en Cora, Adrie en Petra

21 febr. 4 Patrijzen Oude Weide Steeg, Rinus Punt2 mrt. Kieviten Klaverplak, Petra Furster15 mrt. 1 Grauwe Klauwier Woudrichem, Corine v.d. Knijff16 mrt. 3 Patrijzen Oudendijk, Wouter van Rijsbergen19 mrt. 1 Grutto Klaverplak, Petra Furster24 mrt. 1 Ree Giessen, Struikwaard, Conny en Els29 mrt. 2 Ooievaars

1 Boerenzwaluw Nieuwendijk, Corné Pruijsen29 mrt. 1 Kerkuil (op 6 eieren)

1 Witte Kwikstaart Werkendam, fam. Combee31 mrt. 3 Waterschildpadden

(gracht) Woudrichem, Corine v.d. Knijff2 april 1 Boerenzwaluw Woudrichem, Corine v.d. Knijff4 april 1 Boerenzwaluw (schuur) Babyloniënbroek, Arjens Boom11april 2 Staartmezen

overvallen in nest Sleeuwijk, tuin Jan van Haaften

62

Stand van zaken KringloopJohan Koekkoek

1. Vorderingen nieuwbouw

Schreef ik in het vorige nummer van ’t Altenatuurtje, januari2014, dat bestuursleden en vrijwilligers zich druk maaktenover het bestraten van het nieuwe terras en het tot standbrengen van de nieuwe buitentrap, nu even aandacht voor deafwerking van de nieuwe winkel. Op een haar na kunnen nupersoneel, vrijwilligers en bestuursleden zich druk gaan makenover het stofvrij maken van de nieuwe winkel. De nieuwekassabalie staat er. Voorwaar een prachtstukje ambacht. Uiteen 6 zestal oude paneeldeuren, verzameld uit beidepanden, heeft Henk Pelikaan de kassabalie opgetrokken. Ookzijn er heel vakkundig doorgangen tot stand gebracht tussende monumentale oude schuur en de nieuwbouw. Nieuwebrandwerende deuren zijn in hun scharnieren gehangen. Doorhet niveau verschil in de vloer van de oude schuur en denieuwe winkel moeten er nog enkele treden gemetseldworden.Begin mei hopen we toch dat de verkoop vanuit het nieuwedeel kan starten.

63

2. Einde van het tijdperk Jan de Krey

Al vele jaren rijden wij onze zogenaamde winkeldochters naarGiessenburg alwaar de heer de Krey onze spullen opsloeg in zijnvoormalige Albert Heijn winkel. Zodra hij voldoende hulpproductenzoals voedsel, kleding, rolstoelen, etc. opgespaard had, regelde hijtransport naar Polen. Daar zijn de goederen, inclusief de grotehoeveelheid kringloopspullen, via de sociale dienst terecht gekomenbij de meest behoeftigen. De transportkosten werden opgebrachtdoor de Stichting Hulp Polen, waarin ook enkele betrokken partijenzoals, Poolse artsen uit een ziekenhuis, participeerden.Vrijdag 28 maart 2014 krijg ik een telefoontje van Sjoerd, dedirecteur van de Kringloop. Hij maakt mij attent op het laden van delaatste vracht in Giessenburg. Ik meldde mij zo halverwege hetlaadproces. De oude baasjes die al vele jaren bij het ladenbetrokken zijn stonden allemaal wederom hun mannetje. De dochtersvan Jan de Krey toonden duidelijk dat zij de leiding hadden vandeze slotoperatie. Ook het meubilair van Jan zelf moest tenslotteingeladen worden.Even heb ik met dochter Lida van gedachten gewisseld over ditmemorabele moment. Ik meldde dat ik haar vader getracht had aante spreken in het verpleeghuis in Hardinxveld. Hij herkende mij niet.“Gelukkig komen er soms momenten van herkenning bij ons”, zei ze.De volgeladen vrachtwagen vertrok.Familie de Krey met aanhang de hand geschud.Het einde van een tijdperk.

64

3. Je plek vinden

Op de thuisrit vanuit Giessenburg vergezelde vrijwilligerGerrit Schriek mij. Tijdens de rit vertelde hij dat Sjoerd hemgevraagd had om de wagen voor Polen mee te gaan laden."Normaal ben ik er op vrijdag niet", zo vertelde Gerrit,"maar vandaag ben ik blij dat ik even kan helpen". Ik vraagdan wat hij anders gedaan zou hebben op deze dag. "Noueen poosje op de bank zitten en mijn broer helpen om in huisiets te doen. We wonen samen in Woudrichem. Op zaterdagga ik altijd naar de kantine van Rijswijkse Boys. Daar heballicht een praatje. Dat doe ik al jaren. Maar vanmiddagmoet ik op tijd thuis zijn, want dan komt de mevrouw van desociale dienst om een praatje te maken. Dat doet ze altijdeen of twee keer in de week. Ik vind het wel fijn dat Sjoerdmij zo nu en dan vraagt voor een karweitje. Normaal ben ikzo’n drie dagen in de week op de kringloop. Ik doe veelsloopwerk. Daar staat m’n brommer".Het is mooi weer. Ik groet Gerrit en wens hem een prettigweekeinde.

65

4. Jaarcijfers Kringloopcentrum Altena

De ANBI-status legt het Kringloopcentrum de verplichting op om dejaarcijfers publiek te maken. Ook moet op schrift en/ of op de websiteduidelijk zijn wat de doelen van de organisatie zijn.

De doelstelling van Kringloopcentrum Altena kent drie pijlers:1 Mens, 2 Milieu, 3 Markt.

1. MensHet aantal mensen dat een plekje vindt om in het kringloopcentrumeen zinvolle dag-/weektaak te beleven is het laatste jaar flinktoegenomen. Met name de uitbreiding van het gebouw heeft daareen behoorlijke bijdrage aan geleverd. De ‘kern van de arbeid’wordt gevormd door mensen met een betaalde baan, met daarnaasteen behoorlijk aantal vrijwilligers. Van deze vrijwilligers zijn erenkele die om welke reden dan ook aan de zijkant van het betaaldearbeidscircuit terecht zijn gekomen. Zij kunnen ook tot dat centrale‘kern’ gerekend worden. Uiteraard zijn er ook komende en gaandemedewerkers. Dit is een categorie die valt onder de zogenaamdetitel verplicht vrijwilliger. Denk hierbij aan mensen met een taakstraf.

2. MilieuDe doelstelling die gevat wordt onder het woord milieu is al zoveringeburgerd dat we ons moeten bezinnen op de formulering. Zo isgescheiden inzamelen van plastic haast voor iedereen gewoongeworden, eens was dat een hoofdthema van het kringloopcentrum.Inleveren van kleding gaat zover dat het eigenlijk al onder het kopjeMarkt behandeld moet worden. Maar er is nog veel werk aan dewinkel, wat te denken van het energiegebruik in de gebouwen, hetdemonteren van gebruiksgoederen om zuivere grondstoffen op demarkt af te kunnen zetten. De cijfers voor gescheiden afvoer vanproducten mogen dan in de beleving van mensen in en rond hetkringloopcentrum hoopvol zijn, maar gezien het gedrag van degehele bevolking moet er nog veel arbeid verzet worden.

66

3. MarktOnder markt valt eigenlijk de gehele commerciële bedrijfsvoering. Zo ishet in dit verband goed te noemen dat alleen gemeente Werkendam nogfinancieel participeert in het ophalen van gebruiksgoederen. De anderetwee gemeenten hebben te kenen gegeven daar van af te willen zien.Wel is het zo dat we nog met gemeente Woudrichem een discussiehebben over het formeel beëindigen van de inzamelovereenkomst. Hetzou het nieuwe gemeentebestuur van Woudrichem sieren deze in 2001afgesloten overeenkomst te respecteren dan wel formeel op te zeggenmet de bijkomende financiële consequenties! Gemeente Aalburg heeft in2000 een formele aanbesteding gedaan omtrent het inzamelen vangebruiksgoederen. Deze inschrijving heeft Kringloopcentrum Altenaverloren aan Kringloopcentrum Twiddus uit Waalwijk. Wel heeftKringloopcentrum Altena nu een contract met deze gemeente voor hetleeg maken van de kledingcontainers.

Op de site www.kringloopcentrumaltena wordt een overzichtgegeven van de staat van baten en lasten. Dit naar aan-leiding van de concept jaarrekening van 2013.Ter illustratie hier het diagram van 2012 waarin eenbedrijfsomzet van bijna 300.000 euro weergegeven wordt.Uit het diagram blijkt dat er een heel kleine winst geboekt is(= resultaat uit gewone bedrijfsvoering). Personele kosten enoverige bedrijfskosten slokken verder het overgrote deel vanhet budget op. Voor het diagram van 2013 zal vanwege denieuwbouw een groter deel bestemd zijn voor afschrijvingenen overige bedrijfskosten.

67

Kringloopcentrum AltenaKerkstraat 1, 4286 BA Almkerk. tel. 0183-403080

NIEUWE MEUBELEN?GROTE SCHOONMAAK?

OPRUIMEN?VERHUIZEN?

Bel maandag t/m vrijdagvan 9 tot 12 uur

het Kringloopcentrumvoor het ophalen van al uw

bruikbare spullen!

BANKJE NODIG?OF EEN LEUKE BLOUSE?

OF SERVIESGOED?OF DAT ENE BOEK?

Bezoek de Kringloopwinkelop de hoek van deKerkstraat en deWoudrichemseweg

in Almkerk!

OPENINGSTIJDEN KRINGLOOPWINKEL

ochtend middag

maandag gesloten 13.00 - 17.00dinsdag 9.00 -12. 00 13.00 - 17.00woensdag 9.00 -12. 00 13.00 - 17.00donderdag 9.00 -12. 00 13.00 - 17.00vrijdag 9.00 -12. 00 13.00 - 17.00zaterdag 9.00 -12. 00 12.00 - 16.00

Bruikbare spullen kunt u afgeven tijdens de openingstijden van de winkel.

- Inzameling - & Verkoop bruikbare goederen- Educatie & Voorlichting- Recycling

68

Doelstelling van de vereniging:

We willen een bijdrage leveren aan het behoud en het bevorderen van debiodiversiteit in het Land van Heusden en Altena. Dat doen we o.a. door overleg metzoveel mogelijk personen of groepen waaronder overheden zoals gemeenten enprovincie.

Werkgroepen: Activiteiten:- Beheercommissie - Natuurwandelingen- Fort-educatie - Lezingen- Vogelwerkgroep - Diverse inventarisaties- Milieu en Klimaat - Nachtvlindernacht- Weidevogelbescherming - etc.- DEcAB- Kringloopcentrum Altena

AANMELDINGSKAART

Ja, ik wil ook meehelpen de natuur

in het Land van Heusden en Altena

te beschermen. Noteer mij daarom

als lid / jeugdlid / gezinslid.

Natuurbeschermingsvereniging

ALTENATUUR

p/a. Mw. J. Pollema

Dr. v. Vuurestraat 76

4271 XH Dussen

naam: ______________________

straat: ______________________

postcode: ________ ____

plaats: ______________________

tel: _________________________

e-mail: ______________________

✁