Map voor leerkrachten van de secundaire scholen.

“Superpromo… voor de boeren”

Campagne Vredeseilanden 2016

Wat is deze map?Op 15-16-17 januari 2016 bereikt onze jaarlijkse campagne haar hoogtepunt tijdens de nationale gadgetverkoop. Je kan deze map of bundel gebruiken tijdens je lessen om je leerlingen het thema en project van dit schooljaar te laten ontdekken. Het is ook de ideale voorbereiding of nawerking op het bezoek van een student of een andere getuigenis over de campagne van Vredeseilanden. En om leerlingen warm te maken voor de gadgetverkoop of andere acties in het kader van de campagne van Vredeseilanden.

Voor wie?Leerkrachten secundair onderwijs. De lessen zijn makkelijk aan te passen voor eerste, tweede en derde graad en ASO, TSO, BSO en KSO.

EindtermenVakoverschrijdend/kritisch denken.

UitbreidingIn het kader van het “Vierkant voor Vredeseilanden”-traject voor secundaire scholen rond “De vraag van 9 miljard” , is er ook een map voor leerkrachten ter beschikking. Dit traject en de begelei-dende map gaat dieper in op de bredere voedselproblematiek. Hoe voeden we in 2050 meer dan 9 miljard mensen in deze wereld in verandering? In deze map vind je achtergrond om met de leerlin-gen in te gaan op thema’s zoals de klimaatverandering en duurza-me land-bouw. Ook bevat de map een les die aansluit bij het the-ma van dit schooljaar met als titel “de prijs van goedkoop eten”.

Doelstellingen- De leerlingen hebben inzicht in het thema en het project van

de campagne- Ze kennen het belang en de rol van de banaan in Senegal en in

de wereld- De leerlingen worden uitgedaagd om de campagne van Vrede-

seilanden te ondersteunen via de sticker-actie- Ze hebben inzicht in de werking van een koepel als Aprovag

voor de organisatie en be-langenverdediging van de bananen-boeren en voor de samenwerking tussen verschillende boeren-groepen

- Ze kennen de uitdagingen waar de bananenboeren voor staan om een leefbaar en stabiel inkomen te halen uit de verkoop van hun bananen

- De leerlingen worden gemotiveerd om via een financiële actie voor Vredeseilanden de bananenboeren van Aprovag te steu-nen.

InhoudDeel 1 : Intro thema campagne : Een superpromo… voor boerenDeel 2 : Het mag iets meer zijn: StickeractieDeel 3 : De banaan in de wereldDeel 4 : De Senegalese bananen: Kwaliteit uit AfrikaDeel 5 : Steun de campagne financieel

Inleiding

Een superpromo … voor boerenDie ochtend in de supermarkt... Knalpromotie! Meeneemprijzen! Ongeziene korting! Goed voor u, als klant? Niet helemaal, want su-per goedkoop voedsel komt ons duur te staan. Van de bananenboer in Senegal tot de melkveehouder in België: wereldwijd worstelen boeren om te overleven. Met de campagne “Een superpromo... voor boeren“ dagen we de Belgische supermarkten uit. Om verder te kij-ken dan een lage prijs en om van duurzame voeding de gewoonste zaak van de wereld te maken. Kwaliteitsvol voedsel geproduceerd met respect voor het milieu, waar boeren van kunnen leven... Dat is geen luxe, maar een noodzaak om de toekomst van ons voedsel en van miljoenen boerenfamilies veilig te stellen.

Vredeseilanden ontwikkelde verschillende gelijkaardige campagne-beelden.Toon één of meerdere van de campagnebeelden aan de leerlingen.Wat kan je er allemaal op terugvinden? Welke boodschap wil Vredes- veilanden geven met deze beelden? Meer achtergrond over het campagnethema en alle campagnebeel-den kan je ontdekken opwww.vredeseilanden.be/doemee/campagne

Deel 1Intro thema campagne Vredeseilanden

Deel 2Het mag iets meer zijn

Mag het voor jou iets meer zijn voor de boeren? Kiezen jullie voor producten die een leefbaar inkomen voor boeren garanderen? Willen jullie dit aan supermarkten laten weten? Doe dan mee aan onze stickeractie. Het idee: Kleef de sticker, neem een ‘selfie’, deel het op de sociale media.

Hou een brainstorm met je leerlingen. Wie en waar kunnen ze mensen mobiliseren om hier aan mee te werken? Denk vooral aan mensen die al met voeding bezig zijn: zoals boeren, warenhui-suitbaters,..Benader deze mensen en vraag hen mee te werken aan de stic-keractie.

Leefbare prijzen voor boeren, betere relaties tussen boeren en supermarkten... Wat betekent dat concreet? En hoe werkt Vre-deseilanden daaraan? Als concreet voorbeeld bij deze campagne focussen we op bananen in Senegal. Om dit verhaal te vertellen, kan je een animator uitnodigen op school. Voor meer info over het project en het uitnodigen van een animator kan je steeds terecht bij de regionale coördinator van Vredeseilanden.

http://www.vredeseilanden.be/contact

Als inleiding op het project kan je een korte quiz organiseren met je leerlingen om ze een aantal belangrijke feiten en cijfers mee te geven over de rol en plaats van bananen op vlak van landbouw en voedselzekerheid.

Hieronder een korte vragenlijst. Met de bronlijst, die we hanteer-den voor deze vragen, kan je achtergrond vinden bij alle vragen maar zelf ook nog talloze andere vragen bedenken.

1. Er zijn wereldwijd om en bij de 400 rassen van bananen. Wat is de naam van de bekendste bananensoort?

Cavendish2. Wat is de belangrijkste Europese invoerhaven voor de banaan? Antwerpen3. Noem één van de 3 grote bananenmultinationals? Del monte, Dole of Chiquita4. Op welk continent worden de meeste bananen gegeten? Europa5. Door de grote vraag naar Cavendish – bananen en het steeds

meer voorkomen van dezelfde soort op de plantages zijn deze bananen ook gevoelig geworden aan schimmelziekten. Wat is de naam van de meest gevreesde schimmelziekte voor bananen ter wereld?

A. de panama-ziekte B. de zwarte sigatoka-ziekte C. de zwarte kokarage-ziekte6. In heel wat landen rond de evenaar is de banaan een basis-

voedsel voor vele mensen? Dit zijn de bakbananen die meestal lokaal geteeld worden.

In welk land worden relatief gezien de meeste bakbananen ge-geten.

A. Nicaragua B. Oeganda C. India7. Bananen hebben heel wat goede effecten op lichaam en geest.

Zo bevatten bananen een grote hoeveelheid kalium. Met een uiterst helend effect op lichaam en geest: Waar hebben bana-nen geen helend effect op?

A. De lever B. de bloeddruk C. het hart8. Wij Belgen behoren relatief gezien tot de grootste bana-

nen-eters ter wereld. Hoeveel bananen eten we in België per jaar? A. Ca 500 miljoen B. ca 300 miljoen C. ca 150 miljoen

Bronlijst

http://www.befair.be/sites/default/files/110525_brochureba-naan_def.pdf

http://www.uhasselt.be/documents/uhasselt/onderwijs/inter-nationaal/noord_zuid_20082009/brochure_de_verwaarloosde_banaan.pdf

http://www.mo.be/nieuws/fao-luidt-noodklok-over-dodelij-ke-bananenziekte

Deel 3De banaan in Belgie en in de wereld

Hoe werkt Vredeseilanden aan de kwaliteit en de productiviteit van de Senegalese bananen? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat het inkomen van de betrokken boerenfamilies stijgt?Ontdek met je leerlingen het belang van de goede werking van de groepen van de kleine bananenboeren.In Tambacounda, Senegal werkt Vredeseilanden sinds 2007 samen met APROVAG, een goed gestructureerde koepel van coöperaties van familiale bananenboeren. Veel van de kleine producenten hebben sindsdien reuzegrote stappen gezet op vlak van producti-viteit en kwaliteit en ook aansluiting gevonden bij de hoge kwa-liteitsmarkt in de regio Dakar. Tot voor kort leek export een verre droom maar momenteel werken ze met Vredeseilanden en andere partners zoals Agrofair en Colruyt group aan de export van bio- en fairtradebananen… naar België! Maar gaan alle producenten vol-doende verdienen per kilogram bananen? Aan export zijn immers ook veel extra inspanningen en kosten verbonden. De vrouwen-groepen dromen alvast van de nodige fondsen voor een nieuwe school in de nabije omgeving voor de +12 jarigen zodat ze hun kinderen langer bij zich kunnen houden.

1. Situering van de bananenboeren in de regio van TambacoundaDe families die bananen telen wonen in dorpen aan de Gam-bia-stroom.De Gambia is een van de kleinere belangrijkste rivieren in West-Afrika en is ongeveer 1130 km lang. De rivier ontspringt in het Fouta- Djallonplateau in het noorden van Guinee en stroomt

via Senegal en Gambia naar de Atlantische Oceaan nabij de Gam-biaanse hoofdstad Banjul. De rivier is over de helft van zijn lengte bevaarbaar. De plantages zijn hier gevestigd omdat men afhan-kelijk is van het water van de Gambia voor irrigatie. De dorpen bevinden zich op ca 50 KM buiten Tambacounda. Ze dragen namen als N’Guène, Saal, Sankagne,..

Zoek met hulp van Google earth en Google maps het land Senegal en de Gambia-rivier. Merk op dat Senegal het land Gambia omringt en dat daar de Gambiarivier vertrekt.Zoom in op het stuk dat door Senegal loopt en waar de dorpen van de bananenboeren zich bevinden.

2. De situering in cijfers van de bananen-boerenVolgende cijfergegevens geven een goed beeld van APROVAG en de coöperaties, de aangesloten bananenboeren en wat ze vertegen-woordigen. Laat de leerlingen het juiste cijfer bij de juiste gege-vens plaatsen. Deel bijv. de cijfers en de gegevens uit op kleine papiertjes en laat ze de juiste papiertjes met elkaar verbinden.

1988 oprichting APROVAG7 dorpen10 groeperingen531 producenten300 vrouwelijke producenten180 ha oppervlakte (productiepotentieel)568 percelen in productie2373 ton bananen gecommercialiseerd120 km langs de oevers van de Gambia rivier2500m2 grootte van een perceel

3. Samen bouwen aan de export-kwaliteitSenegalese steden kunnen bevoorraden en nog beter de compe-titie kunnen aangaan met geïmporteerde bananen is het ultieme doel voor de medewerkers van Aprovag en Vredeseilanden in Se-negal.Met als einddoel natuurlijk een gegarandeerd en hoger inkomen voor de leden van Aprovag. Met partners als Agrofair, een fruitbedrijf en Colruyt Group wer-ken we sinds enkele jaren nog aan een grotere droom nl. een ef-ficiënte keten van kwaliteitsbananen op te zetten vanuit Senegal tot in België, waar elke schakel in de keten bij wint.Het opzetten van de export en de vereiste internationale kwali-teitsnormen zorgen voor hogere kwaliteit, een beter imago en zo een sterkere positie op de Senegalese kwaliteitsmarkten.

Deel 4De Senegalese bananen: Kwaliteit uit Afrika

Hieronder een overzicht van de uitdagingen om op korte termijn voldoende van de kwaliteitsbananen voor de export te kunnen produceren. Uitdagingen waarin Vredeseilanden Aprovag gaat on-dersteunen het komende jaar.

Vraag aan leerlingen: Hoe kan Vredesei-landen helpen bij deze uitdagingen?

BemestingProbleemstelling: Er werd een compostbedrijfje opgericht met steun van Aprovag in één van de betrokken dorpen waar de mest-stoffen lokaal kunnen geproduceerd worden. Doch de meststoffen blijken nog steeds niet optimaal voor de gronden in de bananen-plantages

Hulp: Vredeseilanden gaat mee zorgen voor extra analyse van de gronden op de plantages om te kunnen bepalen welk type compost het meest geschikt is.

IrrigatieProbleemstelling: Eén bananenplant heeft 40 à 50 liter water per dag nodig. De meeste boeren geven hun planten maar een paar keer per week water met een gieter of tuinslang. Het water wordt met dieselpompen uit de Gambiarivier gehaald, die elke dag een ander deel van de plantages bevloeien. Dat moet zuiniger en beter.

Hulp: Vredeseilanden onderzoekt een project om een betere instal-latie met zuinige sproeiers of druppelirrigatie te installeren die de bananenplanten gerichter en frequenter van water kunnen voor-zien.

Toepassen goede landbouwpraktijkenProbleemstelling: Elke producent moet gedisciplineerd de beste manier om de bananenplanten te bemesten, te snoeien en uit te dunnen toepassen (bijv alle kleine bananen wegnemen zodat andere bananen beter kunnen groeien). En dit moet allemaal ge-controleerd worden, want de kwaliteit van een verkoop in groep is maar zo goed als de zwakste schakel. Alles moet tot in de puntjes gepland en opgevolgd worden.

Hulp: Vredeseilanden heeft dit jaar een halftijdse, tijdelijke land-bouwdeskundige aangetrokken om APROVAG permanent hier in bij te staan.

Organisatie en planning van de plantagesProbleemstelling: Wie levert aan een supermarkt, moet voldoen aan strikte wettelijke normen. Alles moet traceerbaar zijn. Alle data over wanneer er bemest, geïrrigeerd en geoogst wordt, moe-

ten nauwgezet bijgehouden worden om de productie strak te kun-nen plannen. De bananen bedoeld voor export moeten op de plan-tage al met een kleurlintje gemarkeerd worden zodat deze extra nauwgezet opgevolgd worden.

Hulp: Vredeseilanden zoekt mee naar oplossingen bij het zoeken naar partners om bijvoorbeeld in een koelruimte op te slaan.

Logistiek en transportProbleemstelling: Elke container die vertrekt voor export bevat 1000 dozen met bananen en moet op één dag gevuld worden. Op dit moment kan geen enkele verwerkingseenheid van APROVAG op korte tijd zo’n grote hoeveel bananen wassen, selecteren, verpak-ken en bewaren onder de beste omstandigheden.

Hulp: Vredeseilanden zet mee een samenwerking op met een com-merciële partner in Tambacounda die koelruimte kan verhuren. Zo-dat de bananen van daaruit in de container kunnen.

CertificeringDe boerengoep van Nguène II heeft in 2015 al hun certificaten gehaald voor bio en fairtrade. Deze zijn noodzakelijk om de ex-port te laten doorgaan. Maar de uitdagingen blijven groot om alle andere 9 boerengroepen en hun leden te sensibiliseren en op te leiden.

Hulp: Vredeseilanden voorziet een budget voor opleidingen rond het behalen van de certicaten.

1. Gadgetverkoop voor Vredeseilanden

Zijn er belangrijke tips die de leerlingen zelf al hebben? Noteer deze op het bord.

Zorg dat je gezien wordt!Twee groepjes leerlingen krijgen 5 minuten de tijd om een ver-koopsplekje te creëren. Gebruik de affiches van Vredeseilanden. Welk plekje valt het meest op? Waarom?Er is materiaal om jezelf zichtbaar te maken; affiches, panelen en verkoperjasjes. Gebruik ze. Geef de prijslijst een zichtbare plaats. Kortom: wees zichtbaar, want dat is de helft van het werk! Een verkoopstandje is goed om zichtbaar te zijn, maar blijf hier niet achter staan! Spreek mensen aan, zij komen niet naar jou toe.

Hoe spreek je de mensen aan?Enkele leerlingen spreken een voorbij wandelende klant aan (ge-speeld door andere leer-ling of leerkracht). Welke zinnen zijn goed om iemand aan te spreken? Welke niet?

Een goede aanspreekzin is de volgende: ‘Meneer (mevrouw), heeft u al de kans gehad om ‘Vredeseilanden’ te steunen?’ Je kan er alle kanten mee uit. Als men ‘nee’ antwoordt, kan je nog altijd antwoorden met: ‘dan is dit nu uw kans’. Ook goed is: ‘Hebt u Vredeseilanden ook dit jaar al kunnen steunen?’

Hou rekening met de persoon die voor je staat bv een ouder kop-pel koopt vlug iets voor hun kleinkinderen of iets nuttig zoals een balpen.

Waarom ‘moeten’ mensen iets kopen?Er staat iemand die misschien geïnteresseerd is. Wat zeg je nu? Denk eraan dat je niet veel tijd hebt en dat ook de persoon ook wellicht gehaast is. Verspil geen energie aan mensen die niet ge-interesseerd zijn of willen discussiëren! Laat enkele leerlingen proberen iemand om steun te vragen.Gebruik de slagzin van Vredeseilanden: Boeren verdienen meer! Andere korte dingen om mee te delen: Je bent een vrijwilliger van Vredeseilanden. Vredeseilanden steunt bananenboeren in Senegal zodat ze meer kunnen verdienen.

Welke houding neem je aan?Drie leerlingen spreken een andere leerling aan. Fluister de leer-lingen een houding in: onbeleefd, onverschillig, beleefd en en-thousiast.

Wat vinden de andere leerlingen ervan? Wat leren ze er uit?Wees altijd beleefd. Zelfs als zijn de mensen niet beleefd tegen jou, blijf beleefd. Toon je enthousiasme, glimlach, groet, zeg alsjeblieft en dankje-wel… een wereld zal voor je opengaan en … de portemonnee van de mensen ook. Want een lachend gezicht werkt beter dan een zuurpruim.

2. Organiseer een andere inspirerende actie die de nodige centen oplevert

Deel 5Steun de campagne financieel