Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door...

30

Transcript of Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door...

Page 1: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 2: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 3: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

Succesvolsamenwerken

Page 4: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 5: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

SuccesvolsamenwerkenHoedeverwachtingenterealiserenènte

overtreffen!

EddyHoogendijk

Page 6: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

Copyright©2016Auteur:EddyHoogendijkNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, doormiddel van druk, fotokopieën, geautomatiseerdegegevensbestanden of op welke andere wijze ook zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Page 7: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

VoorHelena,

voorjeonbaatzuchtigesteun.

Page 8: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

Voorwoord

Samenwerkenisvanalletijden.Het industriële tijdperk heeft plaats gemaakt voor hetinformatietijdperk. De veranderingen in de samenlevinggaan snel en hebben gevolgen voor hoe we met elkaaromgaan en met elkaar samenwerken. Internet en digitalemogelijkheden laten ons tijd- en plaatsonafhankelijksamenwerken. Invulling van management verschuift vancontroleopwerkwijzenaarempowermentvoorresultaat.Samenwerkingvindtoveralplaats.Binneneen teamofeenafdeling,tussenafdelingen,tussenorganisaties,metklanten,afnemersenleveranciers,metbranchegenoten.Iederesamenwerkingwordt ingezetomdatdezevoordelenvoor de deelnemers biedt. Win-win creëren, synergie, bijelkevormvansamenwerkingkomjehetweertegen.Wat betekent win-win eigenlijk? Wat bedoelen wij er zelfmeealswehetzeggennatestreven,enhoegaanwedatdanhandenenvoetengeven?Ditboekgaatoversamenwerken.Dit boek gaat ook over veranderen. Het begin van desamenwerking is een verandering. Dat kan een beperkteverandering zijn, zoals de overstap naar een nieuweafdeling.Hetkanookeengroteveranderingzijn,indevormvan een project, programma of een transformatie, waarbijdeveranderingopzicheensamenwerkingsvormisdiemoetleidentoteensamenwerkingopoperationeelniveau.

Page 9: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

En dit boek gaat over coachen. Samenwerken betekentsamenwerkenmetmensendieanderszijn,denkenendoen.Zeldengaatdatzonderslagofstoot.Waardatzonderslagofstoot gebeurt, is dat doorgaans omdat mensen inbinden,zich voegen naar de leiding, maar er wordt dan nietoptimaal gebruik gemaakt van de potentie van de totalegroep.Omwerkelijksynergietebehaleniscoachingdaneenbelangrijkaspect.Samenwerkenisalseenreisdiejemetelkaarmaakt.Waargaatdereisnaar toe,uitwelkehoekwaaitdewind,wat isons kompas, welke route nemen we en liggen we nog opkoers zijn de centrale vragen. Op onze reis laten wij onsleidendoorhetmodelvoorSuccesvolSamenwerkendat iniederhoofdstukverderwordtuitgewerkt.Voorwie:Inenmetditboekrichtikmijopmensendiesamenwerkenin organisaties of in samenwerkingsverbanden tussenorganisaties. Evengoed is het geschikt voormensendie opanderemanieren of in andere omstandighedenmet elkaarsamenwerken,zoalsinvrijwilligerswerk.Inditboekrichtikmijnietopdetechnischemogelijkhedenvoor samenwerking zoals collaboration tools incloudoplossingen. Veranderen doen wemet, voor en doormensen.Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoeje als mens, als team, als organisatie en alssamenwerkingsverband blijvend succesvol kansamenwerken. Hoe je samen een high-performance teamvormt, of ten minste hoe je met elkaar een hecht teamvormt, waarbij ieder lid van belang is en een wezenlijkebijdragelevert.September2016

Page 10: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 11: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord................................................................................................8

Verzoekaandelezer..........................................................................11

DEEL1SAMENWERKING:WINSTVOORWIE?.............17

1. Samenwerken:wiekanerzonder?.......................................19Samenlevenindesamenleving.............................................................19Samenleven,samenwerken...................................................................22Samenwerkenaanwin-win?...................................................................23

2. Waaromsamenwerkingenfalen............................................25Strategischesamenwerkingen................................................................26Samenwerkingenoptactischenoperationeelniveau..................35Succes-enfaalfactorenvooreffectiefsamenwerken....................39

3. Dereisvandesamenwerking................................................43HetModelvoorSuccesvolSamenwerken..........................................44

4. Wetenuitwelkehoekdewindwaait...................................47Kleurendenken..............................................................................................51Veranderenmetkleurendenken............................................................56Incongruentietussenzeggenendoen.................................................61Vanbinnennaarbuiten..............................................................................63

DEEL2SUCCESVOLSAMENWERKEN:HOEDOEJEDAT?...................................................................................65

5. Debestemmingkiezen..............................................................67Debestemmingvandeorganisatie.......................................................70Debestemmingvandeveranderaar....................................................75Jepersoonlijkebestemming.....................................................................78Debestemmingvanhetteam..................................................................80Degezamenlijkebestemming.................................................................80

Page 12: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

Synergie............................................................................................................82

6. Dekoersuitzetten......................................................................91Huishoudelijkezaken..................................................................................95Hetplanvanaanpak....................................................................................96Ambassadeursvandesamenwerking..............................................103Winnendleiderschap...............................................................................103Houdingenbinnendesamenwerking...............................................110Degrotevraag:hoekomjeterugbijwin-win?.............................115

7. Koershouden.............................................................................117Onszelfbeeldenonsbeeldvandeander........................................120Eenconstantestaatvan‘wijzijnbeidenoké’................................131Eenconstantestaatvan‘wijzijnallemaaloké’.............................135Koershoudenbijonzichtbaretegenwind.......................................149Koershoudenbijveranderendeomstandigheden......................152Zitjijzelfnogopkoers?...........................................................................155

8. Jeeigenkompas.........................................................................157Watisjouwbestemming?......................................................................159Benjijweloké?...........................................................................................165Waarbemoeijijjemee?..........................................................................166Baasoverjeeigentijd..............................................................................170Oudzeer.........................................................................................................177Jezelfaannemenzoalsjebent..............................................................181Jestaaternietalleenvoor.....................................................................183

DEEL3BLIJVENDSUCCES..........................................185

9. Eengezondegeestineengezondlichaam........................187Jelichamelijkedimensie.........................................................................189Jegeestelijkedimensie............................................................................192Jespiritueledimensie..............................................................................195Jesociaal-emotioneledimensie...........................................................199Lichaamengeestbeïnvloedenelkaar...............................................200Eenvoudigeoefeningen...........................................................................203

Nawoord...............................................................................................209

Literatuur.............................................................................................211

Page 13: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

Dankwoord..........................................................................................213

Overdeauteur....................................................................................215

Methodieken.......................................................................................217

Page 14: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 15: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

DEEL1

Samenwerking:winstvoorwie?

Page 16: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie
Page 17: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

1. Samenwerken:wiekaner

zonder?

SamenlevenindesamenlevingWe leven samen in een samenleving. Samen zijn wij desamenleving.Niemanddie zich buiten de samenleving kanhandhaven,niemanddievolledigzelfvoorzienendis.Alsik’sochtendsnaardebakkergaombroodtekopen,eenpraatjemaakmet andereklanten, onderwegmensengroetdieiktegenkom,komiksteedsmetanderenincontact.Ofikdatnouleukvindofniet,zonderanderenkanikniet.We leven samen met mensen in alle soorten en maten,mensen die allemaal verschillend zijn, verschillendeachtergronden hebben, verschillende geschiedenissen,verschillende interesses, verschillende doelen in het leven.Desamenlevingiseenrijkpaletvankleuren.De laatste decennia is de samenleving steeds verdergeïndividualiseerd. Er wordt wel gesproken over deindividualistische samenleving: men gaat uit van hetindividu.Hetisbelangrijkomvoorjezelfoptekomen,jezelfteprofileren,deweguittestippeleninhetlevendiejijzelfwilt gaan. Jij bent belangrijk, jij maakt je eigen keuzes, jijleeftjouwleven.

Page 18: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

20 SUCCESVOLSAMENWERKENWe leven steeds meer in een netwerksamenleving, waarveel contacten digitaal verlopen. We hebben digitalevrienden, zitten in digitale communities of groepen enappendeheledagdoor.Skypegesprekkenmetjehuisartsofeencoach,hetkan.Bijveelgemeentenkunjealgeenbezoekmeer brengen zonder digitaal een afspraak te hebbengemaakt.Deoverheidbiedthaardienstensteedsmeerookdigitaalaan,omdatdeburgerditwil.Veelburgerszullenditzeker op prijs stellen, maar de kloof tussen mensen diedigitaal vaardig zijn enmoeite hebben ommee te komen,wordtsteedsgroter.VolgensdeStichtingLezen&SchrijventeltNederlandalmeerdan1,3miljoenlaaggeletterden:éénopelkenegenmensendiemoeiteheeftmetlezen,schrijvenen het begrijpen van teksten. Digitalisering zal hen nietversterken. Ook veel ouderen hebben moeite om met dedigitaliseringomtegaan.Wellichtgaathet jousomsooktesnel.Herkenjijjenogindesamenleving?Voeljijjenogthuis,nogwelkom?Ofhoujijsteedssterkervastaandezekerheiddiejenoghebt?Eenwellichtkrampachtigezekerheid,maarhetis het beste wat je hebt. Kun jij nog mee in deze snelveranderendesamenleving?

Mensen die anders zijn, anders denken, anders doen.Jijdus…

We ontmoeten mensen met allemaal verschillendeachtergronden en interesses. Daarbij kun je je eigenfavorietegroepjemensenuitzoekenendaarzoveelmogelijkmee optrekken: je partner, vrienden, vereniging, kerk ofmoskee. Maar ook dan zal je nog steeds dagelijks veelmensen ontmoeten die anders zijn, anders denken enandersdoen.

Page 19: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

SAMENWERKEN:WIEKANERZONDER?21Veel mensen kun je uitkiezen, zodat je een prettige basishebt:jegezin,jethuis,jevrienden,degemeenschapwaarjelidvanbent.Maarveelmensenkunjeooknietuitkiezen,ofmaar zeer ten dele: je baas, je collega’s, je buren, jeschoonfamilie. Natuurlijk, je kunt van baan veranderen,verhuizen,eninelkefamiliekomjewel‘rare’figurentegen.Maarkiesjedan,ofontloopje?Eenbuurmanwaarvandezoonaltijdweerdeautopalvoorjouw deur plaatst, die tot laat in de avond luide muziekdraait,het liefstmetopenraam.Eencollegadiedekantjeseraf loopt,nauwelijksbereidisextrawerkteverzettenalsdat nodig is. Een vrouw die voordringt in de supermarkt,een jongere op de scooter die denkt dat hij alles mag. Jewordternietvrolijkvan.Gelukkigbenjijnietzo.Vanjouheeftniemandlast, jijdoetgeenvliegkwaad.Toch?Ofjehetwiltofniet, inelkesamenlevingleefjesamenmetmensen zoals jij, maar ookmetmensen die geheel anderszijn, andersdenkenenandersdoen.Datkanmet cultureleverschillen te maken hebben, maar net zo goed metverschillen in leeftijd, normen en waarden,levensovertuiging,inwatjebelangrijkvindtinhetleven.Jehoeftmensendiezoanderszijndanjijnietoptezoeken,maar volledig ontlopen kun je ze niet. Je komt ze hoe danooktegen.Enindieanderkomjeookjezelftegen.Anderen zullen in jou die zeurderige buur herkennen, diealtijdzijnautonetjesvoorzijndeurgeparkeerdwilhebben.Het is tochopenbaarterrein?Ofzien joualseensaaimensdatnooiteensuitdebandspringt,geenrisicodurfttelopenenallesaltijdmaarvolgensderegeltjeswildoen.Regeltjes,regeltjes,regeltjes…Hoesaaikunjezijn?!Natuurlijkhebbenmensen die zo over jou denken ongelijk, toch? Maar hetgebeurtwel.

Page 20: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

22 SUCCESVOLSAMENWERKENWezijnallemaalanders,hebbenallemaaleenbelevingvande werkelijkheid, allemaal een andere landkaart vanwaaruit wij onze route van het leven bepalen. Is jouwlandkaartdejuiste?Isdemijnedat?Eéndingisduidelijk:zezijnverschillendengeenvanbeidekaartenisvolledig.Onzelandkaartlaataltijddetailsweg.

Samenleven,samenwerkenNiemand kan werken zonder met anderen samen tewerken; binnen de eigen afdeling, het eigen bedrijf ofmetmensen buiten het bedrijf, zoals klanten, leveranciers etc.Niemand werkt alleen, iedereen is onderdeel van desamenlevingwaarwesamenlevenensamenwerken.Jehoeftelkaarniet leuk tevindenomsamen tewerken. Jezultmenseninjeomgevingtegenkomendiejehelemaalnietleuk vindt en waar je toch samen mee moet werken.Misschienweljebaasofjecollega,ofdateigenwijzeteamlid.Het aantal samenwerkingsverbanden neemt alleen maarverder toe. Natuurlijk werken we op een afdeling. En wewerken in projectverbanden, in eenmatrixorganisatie.Wehebben zitting in brancheverenigingen, we kopengezamenlijk in, besteden gezamenlijk uit, voerengezamenlijk operationele werkzaamheden uit. We doenvrijwilligerswerk, verrichten mantelzorg. Het leven wordtsteedsdynamischerendatbrengtmeer samenwerkenmetzichmee.Daarbij komen we mensen tegen die anders zijn, andersdenken en anders doen. En dat is soms best lastig. Datbetekent somsconflicten, aanpassen,dingennietofanders

Page 21: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

SAMENWERKEN:WIEKANERZONDER?23doenofjuistdingendiejeeigenlijkzelfnietzouwillendoen.Hoeblijfjijstaandeindesamenwerkingmetanderen?

Samenwerkenaanwin-win?Veel samenwerkingenworden ingezetomdatheteen ‘win-win’is,omdathetvooriedereenvoordeelzalbrengen.Win-win wordt te pas en te onpas gebruikt en is zijn inhoudkwijtgeraakt.Het isverworden toteen lozekreet, een legehuls.Als we samenwerken en we willen ‘win-win’, wat denkenwedantewillen?Watbedoelenweeigenlijkconcreet?Waarbestaatdatvoordeelvooriedereendanuit?Veelsamenwerkingendieingezetwordenomvoordeelvooriedereen te behalen worden onder druk al snel een ‘win-win, maar wel op mijn manier’, aldus de baas. Of dewinnende gedachte bij de teamleden overeind blijft is dannogmaarzeerdevraag.

“Anegativemindwillnevergiveyouapositivelife”

Hoe kun je samenwerken op een manier waarbij hetpotentieel van het team maximaal wordt benut? Waar deteamleden elkaar steunen, inspireren, zichzelf en elkaarverderontwikkelen,elkaarvoordeelgunnen,waarmensenmet plezier naar hun werk gaan? Jij kan daarbij alsindividueel teamlid een belangrijke bijdrage leveren. Zohoef jegeentoeschouwertezijnvan jeeigensituatiemaarben je in staat daadwerkelijk het verschil te maken, hetverschiltussenontevredenheidenplezier,tusseneengroepindividuen en een team, tussen mopperen encomplimenteren,tussentegenzinengeluk.

Page 22: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

24 SUCCESVOLSAMENWERKENOmdat tekunnen ishet zaak inzicht tekrijgen inwaaromsamenwerkingenzovaakmislukken,welkepatronenzich–vaak ongezien – op de achtergrond voltrekken. Alswe diepatronengaanzienenherkennenkunnenweeenvolgendestap zetten:we kunnen patronen gaan doorbreken en eenverandering aanbrengen. Een verandering ten goede vooriedereen: voor jezelf en voor de mensen met wie jesamenwerkt.Waarbijjijgezienwordt.Gezienenerkend,enmensengraagmetjouwillensamenwerken.Eenwerkelijkewin-win,metbetekenisvooriedereen!

Page 23: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

2. Waaromsamenwerkingen

falen

Een samenwerking wordt ingezet omdat de deelnemershierin voordeel zien. Dat voordeel kan financieel zijn, ombesparingen te behalen, efficiency te bereiken of wegensschaalvoordelen. Het kan ook zijn dat het een voordeel inontwikkeling geeft, vanuit maatschappelijk betrokkenmotieven – zoals op gebied van duurzaamheid ofarbeidsparticipatie – of omdat het goed is voor het imagovan de organisatie. Nooit wordt als aanleiding gezien hetegovandeleider,hoewelhetbijovernamesenstrategischealliantieszeervaakeendoorslaggevenderolspeelt.ManfredF.R.KetsdeVriesbeschrijftinWatleidersdrijftprachtigwathij noemt het innerlijk theater van de leiders en hoezeerdeze onbewuste processen rondom het ego deveranderingenbepalen.Het voordeel dat daadwerkelijk wordt behaald uitsamenwerkingsverbanden blijft nagenoeg altijd achter bijde oorspronkelijke verwachtingen. Het merendeel van desamenwerkingsverbandenmislukt,levertnietdevoordelendie werden verwacht. Er worden veranderingendoorgevoerd, mensen leven gedurende een tijd inonzekerheid over hun taakinhoud of misschien zelfs overhun baan, er worden risico’s gelopen, en al die onrust:waarvooreigenlijk?Voordeego’s?Deego’svande leiders,vandedirectie?Dieego’s spelenzekereenbelangrijke rol.Sterke leiders hebben doorgaans een groot ego. Dat heefthen gebracht waar ze nu zijn. Het heeft hen en deorganisatie veel goeds gebracht. En het zit hen en de

Page 24: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

26 SUCCESVOLSAMENWERKENorganisatie soms ook in deweg.Niet alleen bij de directiespelendeego’sop,ookmenigmanagerkanopeensterkegobogen; koninkrijkjes worden opgebouwd en te vuur en tezwaard beschermd, om de eigen loopbaan in de goederichtingtesturen.Waarommislukkendemeestesamenwerkingsverbanden?

StrategischesamenwerkingenVeelstudiestonenaandathetgrootstedeel–60tot80%–van de strategische samenwerkingen mislukt. JohnKotter–eenhoogleraaraanHarvard -heeftmeerdan100strategische veranderingen begeleid en benoemt alsbelangrijksteoorzaken:

• geenduidelijkevisie;• geenkrachtigleidendecoalitie;• zelfgenoegzaamheid,onvoldoendeurgentiebesef;• onvoldoendecommuniceren;• geenkortetermijnsuccessenbehalen;• nalatenomobstakelsteverwijderen;• tevroegjuichen;• nalaten om veranderingen te verankeren in de

organisatiecultuur,waardooroptermijnweerwordtteruggevalleninoudegebruiken.

Ik geef hieronder een aantal voorbeelden waar destrategischesamenwerkingmislukt.DaarnagaikkortinopdefactorendieJohnKotterbenoemtvoorhetmislukken.De meeste voorbeelden zijn gebaseerd opsamenwerkingsverbanden bij gemeenten. Dit impliceertniet dat samenwerkingen bij gemeenten vaker mislukkendan in het bedrijfsleven. Ik gebruik juist gemeenten alsvoorbeeld omdat zij onderhevig zijn aan zeer veelveranderingendieelkaarcontinuopvolgen.Daarbijzijnveel

Page 25: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

WAAROMSAMENWERKINGENFALEN27veranderingeningegevendoorbesluitvormingelders.Ikwilmetdevoorbeeldenvandegemeentennietdeschuldvraagnaarvorenschuiven,maarjuistmijnwaarderingenrespectuitsprekenvoordeambtelijkeorganisatiesdiesteedsweerdie continue stroom van veranderingen door dienen tevoren. Juist de kleine en middelgrote gemeenten hebbendaarmeerdanhunhandenvolaan.Daterdingenfoutgaanisnagenoegonvermijdelijk.Voorbeeld1:UitbestedingICTEenbedrijfgaatzichrichtenopdekernactiviteitenenbesluit het ICT-beheer uit te besteden. Mogelijkepartners worden geïnventariseerd en uitgenodigdvoor presentaties. Er wordt een ‘Pakket van Eisen’opgesteld en de kandidaten wordt gevraagd eenofferteuittebrengen.Erwordteenkeuzegemaaktende champagne wordt ontkurkt: “Op een succesvollesamenwerking!”NaverloopvantijdtrektdeCFOaandebel:dekostenvan de ICT-uitbesteding vallen hoger uit danafgesproken. Hoe dat komt? Een aantal zaken wasoorspronkelijknietmeegenomeninhetcontractmaaris later toegevoegd.Ook ismeneigenlijkniet instaatdenalevingvanhetcontractgoedtemeten,omdatergeenafsprakenzijngemaaktoverhoedekwaliteitzalworden gemeten. Er is nu onvoldoende expertise inhuis om deze nieuwe afhankelijkheid te managen,zoalsdateerderinternwelmogelijkwas.

Voorbeeld2:VeranderenvanICT-partnerEenaantaljarengeledenheefteengrotegemeentehetICT-beheer uitbesteed. Het contract loopt ten eindeenmiddels een nieuwe openbare aanbesteding is dekeuzevoordekomendevier jaargemaakt.Hetiseennieuwepartijgeworden.Dehuidige leverancierheeftweliswaar ook ingeschreven maar heeft het nieuwe

Page 26: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

28 SUCCESVOLSAMENWERKENcontract niet gewonnen.De transitie naar denieuweleverancier verloopt uiterst moeizaam en kost veelmeertijdengelddanvoorzien,hoofdzakelijkvanwegeminimale inspanning van de huidige leverancier. Dievertraagt het proces waar het kan en juridischmogelijk is. Het gaat om tijd en geld, maar devertragingstaatookvernieuwingindewegopallerleianderegebiedenalsHRM,belastingzakenenwerkeninkomen. De pijn voor de gemeente is groot: eenfinanciële strop, veel politieke onrust, negatieveenergie en frustratie bij de medewerkers en grotevertraging op tal van terreinen.Dit had dewetgevervast niet gewild als neveneffect van de wet op deaanbestedingen.

Voorbeeld3:DavidenGoliathErkomenzoveelveranderingenopgemeentenafdatzij samenwerken. Gezamenlijk inkopen, gezamenlijkaanbesteden en dat doorgaans in regionaal verband.Daarbij voelen de kleine gemeenten zich vaak nietgezien en gehoord, overruled door de grotecentrumgemeente.Die levertdemenskracht,dicteerthet verloop van het proces, heeft ook de grootstediversiteit in dienstverlening, dus zoals het in decentrumgemeente gaat, zo kan het ook elders. Erwordtsamengewerktwanter isgeenalternatief;eenkleinegemeente isniet instaatzelfstandigalle takenuit te voeren. Maar de samenwerking is eenverstandshuwelijk.

Voorbeeld4:Regionalesamenwerking“Door samen tewerkenkunnenwe inkoopvoordelenbehalen en efficiencybesparingen realiseren.” Dusgaan de gemeenten samenwerken. Maar de ICT-systemenvandegemeenten lopensterkuiteenenerkan geen overeenstemming worden bereikt om een

Page 27: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

3. Dereisvandesamenwerking

Samenwerking is geen status quo, het is continu aanverandering onderhevig. Mensen komen en gaan, enveranderingen in omstandigheden binnen en buiten hetsamenwerkingsverband hebben invloed op desamenwerking.Samenwerkenisalseenreisdiejemetelkaarmaaktopwegnaar een gezamenlijke bestemming. Op die reis werk jesamenmetmensen,jekomtmensentegenenjeneemtookweerafscheidvanmensen.Hoebereikenwemetelkaardiegezamenlijke bestemming, welke route nemen we? Uitwelke hoek waait de wind, hoe houden we koers, welkkompasgebruikenwe?Hetaangaanvandesamenwerking iseenverandering.Datkan een kleine verandering zijn zoals het organiseren vaneen personeelsuitje. Het kan ook een zeer omvangrijketransformatie zijn die als project of programma wordtaangepakt.Dan isdeveranderingeensamenwerkingsvormop zich die moet leiden tot een samenwerking opoperationeelniveau.Mensengaanverschillendommetsamenwerkingenenmetveranderingen, enmet de onzekerheden en de risico’s dieermeegepaardgaan.Mensenzijnverschillenden langnietiedereen kan omgaanmetmensen die anders zijn, andersdenkenenandersdoen.Vaakwordtdiversiteitmetdemondbeleden,maar indepraktijkvergaartde leidermensenom

Page 28: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

44 SUCCESVOLSAMENWERKENzich heen die zijn taal spreken en dezelfde mening enwerkhouding hebben. Begrijpelijk, niets menselijks is onsvreemd,maar verrijkend is het niet. Èchte vernieuwing ensynergie komt vanuit diversiteit, als mensen metverschillende achtergronden, denkbeelden en ervaringenelkaaraanvullenenversterken.Omgaanmetdiversiteit,metmensendieanderszijn,denkenendoenbrengtonsalsnelbuitenonzecomfortzoneendanwordthetspannend.Hoe bijzonder mag de reis worden? Hoe hoog zijn deverwachtingen?Samenwerkenkaneenuitdagendereiszijnopwegnaareenprachtige toekomst, een betere toekomst voor alledeelnemers.Daarvoorishetnodigomeventueelvoorbijdeveiligheidvandeeigencomfortzonetegaan.Datgeldtvooriedereen;voorreizigersopuitvoerendvlakalsookvoordereisleiding.Soms is hulp vanderdennodig omdat voldoende veilig tekunnen bereiken. Hulp is zeker de moeite waard omvastzittende samenwerkingen of conflicten weer inbeweging te krijgen, om mensen de nodige veiligheid enruimte te geven om met een open instelling desamenwerkingaantegaan.

HetModelvoorSuccesvolSamenwerkenOpdereis inditboekgebruik ikhetModelvoorSuccesvolSamenwerkenalskompas:

• Allereerst verkennen we vanuit welke hoek dewindwaait:hoewordtbinnendeorganisatietegenveranderingenaangekeken. ‘Hoedoenwijdathier’,maarook‘Hoedoenwedathierniet’.

Page 29: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

DEREISVANDESAMENWERKING45

• Vervolgens kiezen we onze bestemming:waarheen voert de reis, welke resultaten wordenverwacht,voorwieenwanneer?

• We gaan de koers uitzetten: hoe gaan we onzebestemming bereiken? Hoe richten we desamenwerking in, wie zijn bij de samenwerkingbetrokken?

• Wezorgendatwekoershouden.Hoegaanweommet elkaar, hoemet conflicten?Hoe zorgenwedatwe steeds weer terugkeren naar de aanvankelijkewin-winsituatie? Hoe vergroten we hetprobleemoplossendvermogenvanhetteam?

• Jouw persoonlijk kompas in de samenwerking.Hoezorgjedatwatvoorjoubelangrijkisvoldoendegewaarborgd blijft, dat de samenwerking voor joudemoeitewaardisenblijft.

• We zorgen ervoor dat de samenwerking succesvolblijft door zelf gezond van lijf en leden en vangeestteblijven.

Figuur2:ModelvoorSuccesvolSamenwerken

Page 30: Succesvol Samenwerken - v3 voor PDF · cloudoplossingen. Veranderen doen we met, voor en door mensen. Mensenwerk. Samenwerken. Ik beschrijf juist hoe je als mens, als team, als organisatie

46 SUCCESVOLSAMENWERKENDe eerste drie onderdelen hebben betrekking op hetaangaan van de samenwerking, op de kleine of groteveranderingdietotdebeoogdesamenwerkingzalleiden.Delaatste drie gaan over de samenwerking zelf, over hetoperationelekaraktervandesamenwerking.Elk onderdeel wordt in de komende hoofdstukkenuitgewerkt.Latenweopreisgaan!