stukadoor-gipsblokken-Gibl3_for_web

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

MODULAIR HANDBOEK STUKADOOR

VOORBEREIDEN

GIPSBLOKKENVOORBEREIDINGSWERKEN

Gi.

bl. 3

MODULE_stukadoor_gipsblokken.indd 1 1/07/2011 10:42:23

2Depotnummer: D/2010/1698/13


Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid - fvb•ff c Constructiv kreeg de afgelopen jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de stukadoor op de markt te brengen.

Er bestaat heel weinig literatuur in België over het beroep van stukadoor en de uitoefening ervan. Daarom is dit werk opgevat om niet alleen een degelijke opleiding te kunnen geven in scholen en opleidingcentra, maar tevens om het stijgend belang van de bijscholing voor arbeiders verzekeren. We hopen met dit modulair handboek een belangrijke bijdrage te kunnen leveren om het bekende gezegde: “volgens de regels van de kunst”, beter te omschrijven en duidelijker te maken in het beroepsmilieu.

Ten behoeve van de gebruiker (lezer, opleider, student, stukadoor, deskundige...) werd dit modulair handboek opgedeeld in vier deelberoepen, namelijk:

• Natte binnenbepleistering (N. bi.)

• Buitenbepleistering (Bu. b.)

• Droogbouw (Dr. b.)

• Gipsblokken (Gi. bl.)

In elk van deze deelberoepen werden een aantal boekdelen opgesteld, die volgens onderstaand stramien werden ingedeeld:

• Algemeenheden• Voorbereiden• Plaatsen• Afwerken

Bij de samenstelling van de werkgroepen werden mensen uit het onderwijs, beroepswereld, fabrikanten en beroepsorganisaties uitgenodigd. Zo kon een brug geslagen worden tussen de opleiders en de realiteit van de uitvoering op de bouwplaats.

Over de vooruitgang van de andere boekdelen in voorbereiding, zal er geregeld informatie verschijnen in het driemaandelijks informatieblad van NaVAP-UNEP, in het maandelijks informatieblad van Bouwunie en in andere vakbladen voor stukadoors.

Veel leesplezier en succes bij de toepassing ervan!

Rik Hinnens,Voorzitter fvb•ff c Constructiv

VOORWOORD

3

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN


4

© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2011.Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen.versie maart 2011

D/2010/1698/01

Redactie Hoofdredacteur: Theo Smulders (†) Ferdinand Debasse

Redactieleden: Danny De Roe Johnny De Schepper Carlo Decraene Patrick Floru François Kaelen Patrick Knudde Joris Messiaen Eric Plaet Jef Vangeel

Tekeningen: Jef Vangeel

Foto sessie: Johnny De Schepper

ContactVoor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij: fvb•� c Constructiv Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: 0032 2 210 03 33 Fax: 0032 2 210 03 99 website : fvb.constructiv.be


INHOUD

1.1 PERSOONLIJKE HANDGEREEDSCHAPPEN .........................9

1.1.1 Inleiding .............................................................................91.1.2 Afbreekmes......................................................................91.1.3 Blikschaar........................................................................111.1.4 Blokhamer (moker) ..................................................111.1.5 Gereedschapskoff er ................................................121.1.6 Gipsbijl .............................................................................121.1.7 Handborstel ..................................................................131.1.8 Klauwhamer .................................................................131.1.9 Metselaarskoord ........................................................141.1.10 Pleisterspaan (plakspaan) ..................................141.1.11 Potlood .........................................................................151.1.12 Rij ......................................................................................161.1.13 Rolmeter ......................................................................171.1.14 Schietlood ...................................................................201.1.15 Slaglijnmolen met markeerpoeder .............221.1.16 St.- Jozefzaag of handzaag ...............................231.1.17 Steenbeitel .................................................................231.1.18 Truwelen ......................................................................241.1.19 Vouwmeter .................................................................251.1.20 Waterpas (libelwaterpas) ...................................271.1.21 Winkelhaak .................................................................28

1.2 COLLECTIEVE GEREEDSCHAPPEN .291.2.1 Inleiding ..........................................................................291.2.2 Elektronische afstandmeter ................................291.2.3 Emmer .............................................................................311.2.4 Gipsblokkenkar ...........................................................311.2.5 Houten latten ..............................................................32

1.2.6 Houten wiggen ..........................................................331.2.7 Kruiwagen .....................................................................341.2.8 Ladders ............................................................................341.2.9 Lijmtangen ....................................................................361.2.10 Mengkuip ....................................................................371.2.11 Metaalzaag .................................................................381.2.12 Schietpistool .............................................................401.2.13 Schop .............................................................................421.2.14 Stelregels .....................................................................421.2.15 Palletwagen ...............................................................431.2.16 Veegborstel ................................................................441.2.17 Watervat .......................................................................45

1.3 PERSOONLIJKE BESCHERMINGS-MIDDELEN (PBM) ...............................................47

1.3.1 Inleiding ..........................................................................471.3.2 Veiligheidshelm ..........................................................471.3.3 Veiligheidsschoenen ...............................................491.3.4 Veiligheidshandschoenen ...................................501.3.5 Adembescherming ..................................................511.3.6 Veiligheidsbril ..............................................................521.3.7 Gehoorbescherming ..............................................541.3.8 Werkkledij ......................................................................55

1.4 ELEKTRISCHE GEREEDSCHAPPEN ..571.4.1 Inleiding ..........................................................................571.4.2 Boormachine ...............................................................591.4.3 Laser ..................................................................................641.4.4 Mixer of mengmachine.........................................701.4.5 Verlengkabel ................................................................711.4.6 Werfverlichting ...........................................................73

5


DEEL 1 : VAN KLEIN TRUWEEL TOT MIXER


6


INHOUD


2.1 TRANSPORT EN OPSLAG .........................772.1.1 Transport naar de bouwplaats ..........................772.1.2 Verticaal transport bij nieuwbouw.................782.1.3 Verticaal transport bij renovatie .......................792.1.4 Horizontaal transport .............................................792.1.5 Opslagvoorwaarden ...............................................80

2.2 REINIGEN VAN DE WERKVLOER ......81

2.3 UITTEKENEN VAN DE WANDEN ......832.3.1 Controle van de bestaande structuur ..........832.3.2 Traceren op vloeren en muren .........................832.3.3 Traceren van deuren en muuropeningen .852.3.4 Controle van de getraceerde muren ............86

2.3.4.1 Controle op evenwijdigheid ........................862.3.4.2 Controle op haaksheid ....................................86

2.4 VOORBEREIDING VAN DE VERTICALE AANSLUITINGEN .......89

2.4.1 Tegen een bestaande bepleisterde wand .892.4.2 Tegen een betonnen of metalen kolom ....912.4.3 Akoestische wanden ..............................................92

2.5 VOORBEREIDING VAN DE ONDERSTE LAAG .....................................93

2.6 PLAATSEN VAN DE STELREGELS ...952.6.1 Soorten plaatsingsmethodes ............................95

2.6.1.3 Met klemlat aan het plafond ........................952.6.1.4 Met klemlat op de vloer .................................962.6.1.5 Met wiggen .........................................................97

2.6.2 Plaatsen van de stelregels ............................... 5982.6.3 Functie van de stelprofi elen ........................... 1002.6.4 Aantal stelregels .................................................... 1002.6.5 Inplanting van de stelregels ........................... 101

DEEL 2 : WERKEN VOORAFGAAND AAN HET PLAATSEN

7


8


1.1.1 Inleiding

1.1 PERSOONLIJKE HANDGEREEDSCHAPPEN

In dit hoofdstuk komen de gereedschappen aan bod die nodig zijn voor het in praktijk brengen van de leerstof die in deze module behandeld wordt.

Een afbreekmes of breekmes is een uitschuifbaar mes met een afbreekbaar snijblad, dat bij ons ook wel eens cuttermes wordt genoemd. Het verschil met een zakmes is dat een zakmes openklapt, terwijl een afbreekmes opengeschoven wordt.

Het bestaat uit een heft en een blad dat in het heft geschoven kan worden. Het schuifmechanisme kan geblokkeerd worden, zodat het lemmet op de gewenste diepte blijft zitten.

Door zijn opbouw is het mes uitermate geschikt om verschillende materialen te snijden. Het bestaat uit een blad met schuine inkepingen. Als het snijgedeelte bot is, breek je een deeltje af. Omdat het mes het zwakst is aan de inkepingen, zal het deeltje precies aan deze inkepingen afbreken.

Er bestaan ook speciale universele messen met een mesje in een trapeziumvorm, waarvan de schuine kanten als mes gebruikt kunnen worden. Deze mesjes breken niet af en kunnen langs twee zijden gebruikt worden.

De metalen houder kan met één schroef worden geopend om de mesjes te verwisselen en om een paar reservemesjes in de speciaal hiervoor bedoelde ruimte mee te nemen.

Als een mesje gebruiksklaar in de houder zit, kan er een beschermkapje over geschoven worden.Voor messenhouders bestaan ook messen met een ronde haakvorm. Deze zijn vooral bedoeld om vinyl en roofi ng te snijden.

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN1. VAN KLEIN TRUWEEL TOT MIXER

Breek- of cuttermesbron: Verhoeven Tools BV

Reservemessenbron: Verhoeven Tools BV

Reservemessenbron: Verhoeven Tools BV

Universeel mesbron: Verhoeven Tools BV

1.1.2 Afbreekmes

9


10

1.1.2 Afbreekmes

1.1.2.1 Veiligheidstips

Om goed te snijden, moeten messen scherp zijn. Bijgevolg is er altijd kans op diepe snijwonden.

Neem daarom altijd de volgende principes in acht:• Ga eerst na of er geen andere (veiligere) gereedschappen

bestaan.• Gebruik steeds een scherp mes en gebruik het alleen

waarvoor het dient.• Probeer altijd eerst de baan van het snijden uit vooraleer te

beginnen snijden.• Snij altijd van je lichaam weg. Zorg ervoor dat er zich geen

lichaamsdelen in de baan van het snijden bevinden.• Hou je vingers uit de buurt van het lemmet.• Beperk de kracht op het mes:

• Probeer dikke materialen niet in één keer door te snijden.• Ga meerdere keren over de insnijding en snij elke keer

dieper.• Vermijd bruuske en plotse bewegingen.

• Schuif het mes na elk gebruik in de houder of zet de veiligheidskap erover.• Steek nooit een open mes in je zakken.• Berg het mes op een veilige plaats op.

• Verwissel mesjes op een veilige manier: • Als de snede bot geworden is, kan je bij het afbreekmes

één element van het lemmet afbreken. Wees hierbij voorzichtig en draag liefst een beschermbril.

• Verwijder het oude mesje met de nodige voorzichtigheid.

• Gebruik eventueel speciale hulpmiddelen. • Neem het mesje nooit vast aan de scherpe zijde.• Een gebruikt mesje werp je niet zomaar in een afvalzak.

Je kan het beter bewaren in het heft van het mes en alle gebruikte mesjes later gezamenlijk en veilig ingepakt in de afvalzak werpen.

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN 1. VAN KLEIN TRUWEEL TOT MIXER

Reservemes verwisselenbron: Stanley Tools


11

1.1.3 Blikschaar

1.1.4 Blokhamer of moker

Met een blikschaar kunnen platen en profi elen in dun metaal (zoals blik) geknipt worden.

Om genoeg kracht te kunnen zetten, heeft de schaar extra lange benen of meerdere scharnierpunten (hefboomoverbrenging).

Het snijvlak is van gehard staal, zodat door het blik heen geknipt kan worden. De bekken moeten breed genoeg zijn en goed op elkaar aansluiten, zodat de schaar niet in de breedte uitwijkt, maar door het metaal heen knipt. Sommige modellen hebben een ingebouwde veer om de bekken automatisch te openen na het knijpen.

Er bestaan in de handel zowel rechtse als linkse scharen voor respectievelijk rechtshandige en linkshandige personen. De maat van de schaar is de lengte ervan. De meest courante schaar is die van 250 mm lang.

Blokhamers bestaan uit een blokvormig stalen lichaam, waarvan de baan (het slagvlak) lichtjes rond is en dat gehard is. Het blok weegt 1 tot 1,5 kg en heeft meestal twee platte slagvlakken.

Het blok heeft een opening die conisch opengaat naar boven toe. Hierin is de steel bevestigd. Deze steel heeft een ovalen doorsnede en is vervaardigd uit een taaie houtsoort, zoals hickory of essenhout. Hij moet stevig vastzitten aan het blok. Daarom wordt een stalen wig bovenaan in de steel geslagen.


BlikschaarFoto: Stanley Tools

Blokhamerbron: Stanley

Mokerbron: J. Vangeel


12

1.1.5 Gereedschapskoff er

1.1.6 Gipsbijl

Een gereedschapskoff er is een stevige houten, kunststof of metalen kist met een deksel en een slot. Er moeten stevige handvaten en eventueel ook een schouderriem aan voorzien zijn, zodat hij gedragen kan worden. Sommige koff ers zijn ook geschikt als voetbankje.

Een gipsbijl heeft een scherp gedeelte dat als bijl gebruikt wordt en een plat gedeelte dat dient om te hameren. De steel bestaat tegenwoordig uit staal met een rubberen, antislip handgreep.

Als je met de gipsbijl hamert, is de scherpe kant naar jou gericht. Een verkeerde beweging kan dus tot ernstige verwondingen leiden.

Opgelet

Gereedschapskoff erbron: Stanley

Gipsbijlbron: Verhoeven Tools BV



13

1.1.7 Handborstel

1.1.8 Klauwhamer

Tussen de verschillende arbeidsgangen moet het gereedschap gereinigd worden. Dit gebeurt met een borstel met een houten rug en een handgreep waarin de kokosharen vastgemaakt zijn.

De klauwhamer bestaat uit een gietstalen blok met aan de ene kant een cilindrisch slagvlak om ergens op te slaan en aan de andere kant een gebogen klauw om iets los te wringen of om nagels uit te trekken.

De steel is vrij lang en verkrijgbaar in hout, kunststof of in met rubber overtrokken staal. Uiteraard moet hij erg sterk en van zeer goede kwaliteit zijn, want hij krijgt het zwaar te verduren wanneer met de klauw gewerkt wordt.

Op de volgende foto is een klauwhamer afgebeeld die een lederen handgreep heeft en uit één stuk gesmeed is. Dit heeft natuurlijk het voordeel dat de verbinding tussen de steel en het blok hecht en stevig is. De meest courante klauwhamer in de handel is die met een stalen steel. Klauwhamers zijn verkrijgbaar in verschillende gewichten, maar de modellen van 800 g worden het meest verkocht.

Draag een veiligheidsbril wanneer je het gereedschap afwast en reinigt.

Veiligheidstip

Sla nooit met de kant van de klauw op een voorwerp. Hierdoor kan één van de klauwen afbreken.Door te zwaar werk uit te voeren met de klauwhamer kan er braam ontstaan aan het slagvlak. Voor zwaar breekwerk kan je het best een moker gebruiken.Het is ten strengste verboden een lange buis over de steel te schuiven om iets los te wrikken met de klauwen.

Veiligheidstip

Handvegerbron: Verhoeven Tools BV

Klauwhamerbron: Verhoeven Tools BV

Klauwhamer gesmeed uit één stukbron: Verhoeven Tools BV



14

1.1.9 Metselaarskoord

1.1.10 Pleisterspaan of plakspaan

Deze koord kan vervaardigd zijn uit katoen of kunststof, dat ineengevlochten is rond een kern. In vergelijking met katoen is een kunststof koord:

• veel fl exibeler en sterker;• beter bestand tegen vocht;• witter van kleur.

Er bestaan twee soorten kunststof koorden, namelijk uit nylon en uit polypropyleen.De diameter van de metselaarskoord bedraagt 2 of 3 mm:

• bij een diameter van 2 mm bedraagt de trekkracht ± 40 kg;• bij een diameter van 3 mm bedraagt de trekkracht ± 150 kg.

Metselaarskoorden zijn in de handel verkrijgbaar in alle kleuren en in fl uortinten.

De pleisterspaan dient om mortel op een oppervlak aan te brengen en open te smeren, zowel bij pleisterwerken in één laag als in twee lagen.

De spaan bestaat uit een blad uit staal, veredeld staal of roestvrij staal. De houten of kunststof greep is bevestigd aan een stalen onderstel dat op zijn beurt aan het blad is geklonken met klinknagels.

• Om voldoende steun te kunnen geven aan het blad, mag de bevestigingsstaaf maar een beetje korter zijn dan het blad.

• Om te vermijden dat de klinknagels later dan het blad zouden afslijten, moeten ze zachter zijn dan het blad.

• De opening tussen het handvat en het blad moet minstens 4,5 cm bedragen.

Belangrijk

Metselaarskoord in kunststofbron: Color line

Pleisterspaan met houten greepbron: Verhoeven Tools BV



15

1.1.10 Pleisterspaan of plakspaan

1.1.11 Potlood

In de handel zijn verschillende afmetingen voorradig, nl. • lengten van 200 mm tot 510 mm;• breedten van 75 mm tot 125 mm.

De keuze wordt gemaakt in functie van het uit te voeren werk en de smaak van de gebruiker.

Door pleisterspanen zuiver te houden en te beschermen tegen inkepingen komen er geen krassen in de afwerklagen en gaat het gereedschap langer mee.

In de bouwsector is het potlood een middel bij uitstek om markeringen aan te brengen. Het werd in 1790 uitgevonden door de Fransman N. J. Conté.

Er bestaat een grote verscheidenheid aan potloden. De basis is een grafi etstift die omhuld wordt door een zachte houtsoort.De stift bestaat uit een mengsel van grafi et en klei, dat in een oven gebakken wordt. Wanneer er veel klei en weinig grafi et gebruikt wordt, zal het potlood hard zijn. Een mengsel van veel grafi et en weinig klei zal een zacht potlood opleveren.

Op de meeste potloden staat een code, die bestaat uit een letter en een cijfer. H staat voor hard en B voor zacht. Het cijfer geeft de gradatie aan: hoe hoger het cijfer, hoe harder de grafi etstift.

Door intens gebruik wordt het blad gepolierd en geslepen. Hierdoor kunnen de zijkanten messcherp worden.

OpgeletPleisterspaan met kunststofgreepFoto: Schwan Werkzeuge

Potlood - Rood - hbFoto: Stanley Tools



16

1.1.11 Potlood

1.1.12 Rij

1.1.11.1 Gebruik

De stukadoor gebruikt het vaakst het potlood met een rechthoekige stift en een ovale mantel. Hoe harder de aftekenondergrond, hoe harder het potlood moet zijn.

1.1.11.2 Onderhoud

Aangezien de stift in de houten mantel nogal bros is, moet je erop letten dat het potlood niet al te vaak schokken te verduren krijgt. Een potlood met een gebroken stift kan immers moeilijk aangescherpt worden doordat de stift telkens loskomt.

Een ovalen potlood wordt met een mes aangescherpt en wel zo dat de stiftpunt mesvormig is. Op deze manier heb je meer grafi et bij het aftekenen en zal je het potlood minder vaak moeten aanscherpen. Er zijn ook potloodscherpers in de handel voor het aanscherpen van ovale potloden.

1.1.11.3 Tips

Je moet altijd een potlood binnen handbereik hebben. Een goed bereikbare plaats in je werkkledij is geschikt voor een potlood. Ook achter je oor kan je gemakkelijk een potlood bewaren.

Rijen dient als hulpmiddel bij het traceren van de wanden. Ze zijn gemaakt uit aluminium, wat ze gemakkelijk hanteerbaar maakt. Er bestaan verschillende modellen met een verschillende vorm van doorsnede.

Rijen zijn in verschillende lengtes verkrijgbaar, met een maximumlengte van 6 m.

Rij in aluminium: trapeziumvormFoto: Verhoeven Tools BV


Potlood - groen - 4hFoto: Stanley Tools


17

1.1.13 Rolmeter

Een rolmeter dient om grote lengtes op de werkvloer op te meten en uit te zetten. Dit gereedschap is ook uitermate geschikt om ronde of gebogen voorwerpen te meten. Het bestaat in diverse lengten: 1, 2, 3, 5, 8 en 10 m.

Een rolmeter heeft een stalen blad dat ingedeeld is in cm en in mm. Het blad zit opgerold in een behuizing uit staal of kunststof, die uitgerust kan zijn met een polsband en/of riemclip. Het automatisch oprollen van het blad kan bij sommige rolmeters geblokkeerd worden met een knop en er is sowieso een schokdemper wanneer het blad bijna volledig opgerold is.

Rolmeters hebben als beginpunt een haaks geplooid metalen haakje, dat met klinknagels aan de stalen band bevestigd is, maar dat de dikte van het haakje lineair kan verschuiven om zowel de buiten- als de binnenmaten te meten. Het haakje is ook bedoeld als stopmiddel bij de oprolfunctie.

Er bestaan al rolmeters met spraakweergave en een optel- en geheugenfunctie.

Meters van meer dan 10 m (20, 25 of 30 meter) worden lintmeters genoemd. Lintmeters of meetbanden zijn uitgerust met een haspel, spoel, radiuskast of een cassette waarin het lint manueel opgerold kan worden met een inklapbare hendel of slinger. Spoelen of radiuskasten worden gemaakt uit kunststof of leder. Haspels worden in staal uitgevoerd en kunnen overtrokken worden met kunststof. Het lint van de meetbanden is meestal voorzien van decimeterstroken in twee kleuren (rood en wit). Het lint is gemaakt van glasvezel en overtrokken met pvc. De maatverdeling kan dubbelzijdig aangebracht worden en is geëtst onder welbepaalde omstandigheden en een vooropgestelde trekkracht.

Rolmeterbron: Stanley

Rolmeter met spraakweergavebron: ProTape

Lintmeterbron: Stanley



18

1.1.13 Rolmeter

Aan het beginpunt van een meetband heeft het lint een ringvormige lus, die dienst doet als greep bij het op spanning brengen van het meetlint.

De maatverdeling kan op twee manieren aangebracht zijn:• A-begin: het nulpunt van de maatverdeling is

aangebracht op 10 cm van het eindpunt van de stalen lus. Als de stalen lus loskomt van het lint, kan dit bij deze verdeling probleemloos hersteld worden;

• B-begin: de maatverdeling begint bij de ringopening.

Nog langere afstanden worden gemeten met meetveren of meetbanden, die een lengte van 50 of 100 m hebben. De meetband bestaat dan uit staal.

1.1.13.1 Gebruik van de rolmeter

Door aan het haakje te trekken, kan de rolmeter uitgetrokken worden tot zijn maximale lengte. Wanneer je het haakje loslaat, zal de band door middel van een veer automatisch oprollen. Doe dit altijd gecontroleerd, zodat het haakje niet tegen de behuizing knalt en de rolmaat beschadigt.

Bij het gebruik moet je op de volgende punten letten:

• Hou de band of het lint voldoende gespannen.• Hou de band min of meer waterpas.• Zorg ervoor dat het lint niet gedraaid ligt.• Meet bij lineaire metingen zoveel mogelijk lateraal.• Vermijd in elk geval dat het lint klemt, knikt, plooit of dat

erover gereden wordt.

Maatverdelingbron:

Meetveerbron: Stanley



19

1.1.13 Rolmeter

1.1.13.2 Meten met de rolmeter

• Een inwendige maat meten: duw de band met het lipje tegen de zijkant van het voorwerp en trek hem stotend tegen de andere wand. Het lipje wordt dan “ingeschoven”. Lees de maat af en tel de breedtemaat van de behuizing erbij op. Deze breedtemaat staat op de behuizing vermeld. Sommige behuizingen hebben op de bovenkant een venster waarin je onmiddellijk de juiste maat kan afl ezen.

• Een uitwendige maat meten: haak het lipje achter het te meten voorwerp, trek de band zo ver uit als nodig is en lees de maat af. Het lipje wordt automatisch “uitgeschoven”.

• Een omtrek meten: trek de band strak om het te meten lichaam. Waar de band links en rechts samenkomt, moet deze strak liggen. Meet de maat af bij bijvoorbeeld 10 cm (dus niet bij het lipje, want dat is niet nauwkeurig) en trek deze lengte van de afl ezing af.

1.1.13.3 Onderhoud van de rolmeter

• Als je in vochtige omstandigheden, bij regenweer of op een nat terrein werkt, is het aangewezen het lint bij het inhalen droog te wrijven met een doek of een vod. Dit is eveneens aan te raden bij metingen in een stoffi ge omgeving.

• Voor haspels wordt aangeraden om het mechanische gedeelte regelmatig schoon te maken en eventueel wat vet aan te brengen in de kogellagers.

• Wanneer de lintmeter gebruikt is, het raadzaam deze onmiddellijk op te rollen en op te bergen.

1.1.13.4 Veiligheid

Metalen rolmeters kunnen snijwonden veroorzaken bij het oprollen en bij onbedachtzaam gebruik.

Inwendige maat metenFoto’s: Johnny De Schepper

Uitwendige maat metenFoto’s: Johnny De Schepper



20

1.1.14 Schietlood

Het schietlood heeft zijn functie te danken aan de natuurkundige wet op de zwaartekracht. Het bestaat uit drie delen:

• Het gewicht wordt gevormd door een massieve cilinder, oorspronkelijk uit lood (vandaar de naam schietlood), tegenwoordig uit staal of messing. In het middelpunt van de cilinder is een gat voorzien dat doorloopt naar het einde ervan en waarin het touw precies past. De cilinder moet minstens 750 g wegen om de stabiliteit te kunnen waarborgen. Een variant op het schietlood is het puntlood. Hier is de onderzijde conisch aangedraaid, zodat de punt en het koord door de as van het puntlood lopen.

• Het blokje uit hardhout (beuk) is ongeveer even lang of langer dan de cilinder en heeft een vierkante doorsnede. In het blokje is een uitsparing voorzien waarop de cilinder gelegd kan worden. Het blokje moet 4 mm breder zijn dan de diameter van de cilinder. Precies in het midden van het blokje is over de hele lengte een opening waar de koord doorglijdt. Meestal wordt het puntlood zonder blok gebruikt.

• Het touw van 2,50 à 3,00 m lang is bij voorkeur een gevlochten koord (gordijnkoord). De koord moet goed in de opening van de cilinder bevestigd worden, zodat het gewicht niet scheef hangt.

SchietloodTekening: J. Vangeel

PuntloodTekening: J. Vangeel



21

1.1.14 Schietlood

1.1.14.1 Gebruik

Het blokje wordt goed tegen het te controleren werk aangeduwd en het gewicht wordt langzaam neergelaten. Er zijn drie mogelijkheden bij het controleren van een vlak of lijn (zie fi guur):

• sleept: het gewicht raakt de muur.• vliegt: het gewicht verwijdert zich van de muur;• te lood: het gewicht blijft evenwijdig aan het vlak

(normaliter een afstand van 2 mm);

1.1.14.2 Tips

Laat het blokje na het meten niet bruusk op de cilinder vallen. Anders zal de koord vroegtijdig breken. Een rubber ring tussen het blok en de cilinder kan dit probleem voorkomen. Het touw moet tijdig vernieuwd worden en droog blijven.

Gebruik van het schietloodTekening: J. Vangeel



22

Een slaglijnmolen wordt ook traceer- of smetkoord genoemd. In onze streek noemt men het markeren met poeder trouwens “smetten”.

De slaglijnmolen bestaat uit een omhulsel met een draaihendel en een koord met een bevestigingshaakje. In het omhulsel is een afsluitbare opening gemaakt voor het poeder. De koord in het omhulsel zal het poeder opnemen wanneer ze opgespannen wordt en het poeder vervolgens loslaten op het voorwerp waar de lijn zichtbaar moet worden. De koord is normaal 30 m lang en 1, 1,5 of 2 mm dik. Er bestaan ook koorden met een lengte van 50 m en een dikte van 3 mm.

Op de foto hiernaast zie je een nieuw model van slagmolen met ergonomische eigenschappen:

• comfortabel handvat met antislip greep;• een gemakkelijk vulsysteem met verwisselbare patronen;• de oprolhendel op een ergonomische plaats.

Het markeerpoeder bestaat in verschillende kwaliteiten en kleuren:

• De gewone kwaliteit is voldoende bij droog weer.• De professionele kwaliteit heeft een uitstekende

weersbestendigheid.

Het poeder bestaat in wit, blauw, rood, geel en groen.

Bewaar het poeder en de slaglijnmolen op een droge plaats om te vermijden dat het poeder verhardt.

Opgelet

1.1.15 Slaglijnmolen en markeerpoeder

SlaglijnmolenFoto: Stanley

MarkeerpoederFoto: Stanley

Slaglijnmolen – ergonomisch modelFoto: Color line



23

1.1.16 St.-Jozefszaag of handzaag

1.1.17 Steenbeitel

Een handzaag is uitgerust met een veerkrachtig en taps toelopend stalen zaagblad van ongeveer 1 mm dik en 40 tot 60 cm lang. De tanden van de zaag zijn beurtelings naar links en naar rechts gebogen. Dit noemt men “het zetten van de zaag”. De zetting van de tanden bedraagt een derde van de bladdikte naar links en een derde naar rechts. Dit zorgt voor een bredere zaagsnede, waardoor het zaagblad niet in het hout kan klemmen en vastlopen.

Om het zagen vlot te laten verlopen, moeten de tanden niet alleen gezet, maar ook scherp zijn. Dit gebeurt door ze te vijlen of te slijpen.

Tegenwoordig gebruikt men meestal zogenaamde hardpointzagen. Dit zijn universele zagen waarmee we zowel kunnen afkorten als langshout zagen (schulpen). De zaag kan niet aangescherpt of gezet worden. Als ze bot is, moet een nieuwe gekocht worden.

De steenbeitel wordt samen met de blokhamer gebruikt om steen, beton of bestaand pleisterwerk te bewerken.Deze beitel wordt vervaardigd uit een stuk staal. Voor een platte beitel is de het stuk metaal meestal rechthoekig.

De snede wordt uitgesmeed en gehard. De breedte is afhankelijk van het soort werk dat je moet verrichten en varieert tussen 5 mm en 50 mm. De lengte van de beitel is afhankelijk van de diepte van de gaten die je ermee moet uithakken.

• Sla een vastgeklemde beitel nooit met een hamer los.• Na veelvuldig gebruik zullen er aan de kop van de beitel

bramen ontstaan. Om ongevallen en verwondingen te voorkomen, moeten deze onmiddellijk verwijderd worden.

• Om je handen te beschermen tegen het afschampen van de moker, bestaat er tegenwoordig een beschermingskapje dat langs boven op de beitel geschoven wordt. Het beschermt niet alleen je handen, maar zorgt ook voor een stevige grip op de steenbeitel.

Opgelet

St.-Jozefszaag - naslijpbaarFoto: Stanley

Platte steenbeitelFoto: Stanley

Handbescherming voor steenbeitelFoto: Verhoeven Tools BV

St.-Jozefszaag - universeelFoto: Stanley



24

1.1.18 Truwelen

1.1.18.1 Klein truweel

Het klein truweel dient voor andere doeleinden dan dan het stukadoorstruweel. Het wordt gebruikt om de werkvloer uit te vlakken, bij te werken en op te zuiveren.

Het klein truweeltje is veel lichter en veerkrachtiger dan het grote truweel. Het lemmet is vervaardigd uit taai gereedschapsstaal of roestvast staal (RVS). De lengte varieert tussen 120 mm en 260 mm. De stukadoor kan de grootte kiezen naar eigen voorkeur. Naargelang van de vorm onderscheiden we de volgende soorten kleine truwelen:

• afgerond truweel;• kattentongtruweel;• vierkant truweel;• bandtruweel.

1.1.18.2 Stukadoorstruweel

Het stukadoorstruweel wordt meestal gebruikt om mortel aan te maken en te verwerken.

Het bestaat uit een stalen of roestvaststalen blad met een houten of kunststof handgreep en is in de handel verkrijgbaar in lengten van 160 mm tot 220 mm. De lengte wordt gekozen in functie van het uit te voeren werk en de smaak van de stukadoor.Door het truweel zuiver te houden, verhoog je de levensduur van dit gereedschap.

Wring nooit met het truweeltje, want hierdoor kan het blad ernstig beschadigd worden. Onderhoud het gereedschap door het grondig te reinigen en het droog en roestvrij te houden.

Opgelet

Dit gereedschap is niet geschikt om mortelresten weg te hakken.

Opgelet

Afgerond truweelFoto: Verhoeven Tools BV

BandtruweelFoto: Verhoeven Tools BV

StukadoorstruweelFoto: Verhoeven Tools BV



25

1.1.19 Vouwmeter

Voor het begrip meter ingevoerd werd, gebruikte men afmetingen van lichaamsdelen. Zo werd in onze streek veelal de lengte van de arm (el) gebruikt. Je begrijpt al gauw dat dit aanleiding gaf tot een enorme verscheidenheid in lengte tussen verschillende personen.

In 1791 defi nieerde de Franse Academie van Wetenschappen de meter als het tien miljoenste deel van de afstand van de noordpool tot aan de evenaar langs de meridiaan van Parijs. De moeilijkheid om die afstand nauwkeurig te meten, leidde er in 1889 toe dat het Internationale Bureau voor Maten en Gewichten de meter defi nieerde als de afstand tussen twee krassen op een bepaalde staaf van platina-iridium, de zogenaamde X-meter, die nog steeds bewaard wordt in Sèvres, Frankrijk.

De meter (symbool: m) is de internationale standaardeenheid voor lengte. Sinds 1983 is de meter gedefi nieerd als de afstand die licht in 1/299.792.458 seconde in een vacuüm afl egt.

1.1.19.1 Omschrijving

Een vouwmeter bestaat uit houten, kunststof of aluminium lamellen, die verbonden zijn met een scharnier. Hij wordt automatisch in een strak open of gesloten toestand gehouden door in het scharnier ingebouwde, in elkaar passende plaatjes. Aan de uiteinden van de houten lamel is een messing schoentje aangebracht om slijtage te vermijden.De maatverdeling moet slijtvast en in de lamellen geëtst zijn.De lameldikte bedraagt bij houten en kunststof vouwmeters minimum 3 mm.

Als je een vouwmeter koopt, moet je eerst controleren of de meter geijkt is. Het ijkmerk is gewoonlijk aangebracht tussen het 5de en 6de centimeterteken (zie detailtekening).

Standaard- of X-meterTekening: J. Vangeel

VouwmeterTekening: J. Vangeel

De maat moet aan weerszijden van de lamel gemarkeerd zijn.



26

1.1.19 Vouwmeter

1.1.19.2 Gebruik

Olie eerst de scharnieren voor je een nieuwe vouwmeter in gebruik neemt. Hou de lamellen dicht bij het scharnier vast bij het openen en dichtvouwen en wring vooral niet. Een vouwmeter wordt in de bouw gebruikt omwille van zijn stijfheid. Doordat hij uitstekend in de werkkledij past, heb je hem altijd bij je. De aluminium vouwmeter wordt minder gebruikt, want die is in uitgevouwen toestand minder stijf.De scharnieren breken gemakkelijk en beginnen na intens gebruik hun veerkracht te verliezen.

1.1.19.3 Onderhoud

Aangezien de scharnieren de zwakste plaats van de vouwmeter zijn, moeten ze regelmatig geolied worden. Loszittende scharnieren geven een verkeerd meetresultaat en moeten hersteld worden. Als dit niet meer mogelijk is, wordt de vouwmeter onherroepelijk naar de vuilnisbak verwezen.

1.1.19.4 Tips

Zon en regen zijn vijanden van de vouwmeter, dus stel ze daar niet te lang aan bloot. Laat een vouwmeter nooit open op de grond, op muren of steigers liggen.



27

1.1.20 Waterpas of libelwaterpas

Het waterpas is een meetgereedschap dat bijzonder geschikt is om horizontaal (pas) te werken of te controleren. Het gereedschap kan ook verticaal (in het lood) gebruikt worden, maar is minder nauwkeurig dan een schietlood. Soms is er een derde glazen buisje dat een hoek van 45° aanduidt.

Het waterpas bestaat uit: • een blokvormige rij of een licht naar de uiteinden toe

afgeschuind lichaam in een licht metaal of in gegoten aluminium (vroeger in hout);

• licht gebogen buisjes in het lichaam, gevuld met bv. alcohol of ether, zodat er een kleine bel (damp van de vloeistof ) in het buisje overblijft. Doordat de bel gevuld is met een vluchtige stof, bevriest de vloeistof niet bij normale vriestemperaturen en kan de bel sneller zijn juiste positie innemen;

• twee of vier streepjes die op het buisje geëtst zijn, waar de bel netjes moet tussen passen.

Stukadoors geven meestal de voorkeur aan een waterpas in een licht metaal, met een lengte tussen 60 cm en 250 cm.

1.1.20.1 Controle en gebruik

Voor je het waterpas gebruikt, controleer je het eerst op juistheid. Je kan dit doen door het ergens pas te plaatsen en de positie netjes af te schrijven. Vervolgens draai je het waterpas 180° horizontaal. Als de luchtbel nog precies tussen de merktekens staat, mag je met zekerheid zeggen dat je waterpas juist is.

Als de bel evenwijdig tussen de maatlijntjes staat, is het werkstuk pas (horizontaal) of in het lood (verticaal).Als de bel buiten de maatlijntjes staat, is de kant waar de bel naartoe helt, het hoogst.

BlokwaterpasFoto: Stanley

RijwaterpasFoto: Stanley

Waterpas: antichocFoto: Stanley

• Bij een grotere lengte wordt het waterpas op de smalle kant en in het midden van de rij geplaatst. In dit geval moet de rij perfect recht en evenwijdig zijn.

• Een nauwkeurige meting is alleen mogelijk wanneer de rij, het waterpas en het te controleren voorwerp volkomen zuiver zijn (vrij van mortelresten enz.).

• Vermijd schokken en sla nooit op het waterpas (dit kan hierdoor ontregeld raken).

• Vermijd langdurige blootstelling aan hevige zon.

Opgelet



28

1.1.21 Winkelhaak

Dit gereedschap dient om haakse hoeken uit te zetten en te controleren. Een haakse hoek is een hoek van 90°. Op de werkvloer worden verschillende soorten winkelhaken gebruikt, nl. kleine en grote.

Kleine winkelhaken bestaan uit:• een geleider: het dikste, kortste been van de winkelhaak;• een lemmer: het dunste, langste blad van de winkelhaak.

Hierop is meestal een maatverdeling aangebracht aan de onderen bovenzijde.

Vaak is de geleider op het bevestigingspunt met het lemmer afgeschuind op 45 graden zodat er ook een hoek van 45° (verstek) mee kan worden afgetekend.

Grote winkelhaken werden vroeger gemaakt uit hout, maar tegenwoordig uit staal.

1.1.21.1 De houten winkelhaak

Deze haak heeft vele nadelen. Zo werkt hout en kan het niet tegen water en uitdroging. Een houten winkelhaak heeft ook altijd een schuine versteviging, waardoor geen buitenhoeken gemeten kunnen worden.

1.1.21.2 De platte stalen winkelhaak

Deze is in de volgende afmetingen in de handel verkrijgbaar (lengte van de benen): 60/28 cm, 80/32 cm en 100/38 cm. Dit precisie-instrument is veelzijdig in gebruik en heeft niet de nadelen van een houten winkelhaak.

1.1.21.3 Controle

Om de juistheid van de winkelhaak te controleren, volstaat het de geleider tegen een rechte plank te leggen en een lijn aan te brengen langs het lemmer en op de plank. Vervolgens draai je de winkelhaak om de as van het lemmer, hou je hem juist op het beginpunt en teken je een lijn naast het lemmer. De beide lijnen moeten overeenkomen.

1.1.21.4 Onderhoud

De winkelhaak is een precisiegereedschap dat met de nodige voorzichtigheid gebruikt en bewaard moet worden. Gooi de winkelhaak nooit in een hoekje en sla er zeker niet op. Vet hem in als je hem voor een lange tijd opbergt.

BlokwinkelhaakFoto: Stanley

Houten winkelhaakTekening: J. Vangeel

Stalen winkelhaakTekening: J. Vangeel

Controle op haaksheidTekening: J. Vangeel



29

1.2.1 Inleiding

1.2 COLLECTIEVE GEREEDSCHAPPEN

Collectieve gereedschappen en benodigdheden zijn gereedschappen en benodigdheden die door verschillende stukadoors worden gebruikt. Ze worden door de aannemer aangekocht en staan ter beschikking van een team stukadoors.

1.2.2.1 Laser of infrarood

Dit compacte, handige basismodel is speciaal ontworpen voor gebruik binnenshuis. Je kan er snel en gemakkelijk mee meten met de sneltoetsen voor optellen, aftrekken, oppervlakteberekening en inhoudsberekening.

De bediening is eenvoudig: richt de duidelijk zichtbare laserstip op het voorwerp dat je wil meten en druk op de “DIST”-toets. Op het verlichte display kan je duidelijk de afstand afl ezen, zelfs in het donker.

Een lasertoestel heeft de volgende voordelen:

• nauwkeurige (tolerantie van ± 1,5 mm), snelle en betrouwbare binnenmetingen met een meetbereik tussen 0,05 m en 60 m;

• past in elke zak;• eenvoudig in het gebruik;• zelfs in het donker goed afl eesbare meetwaarden;• compacte en ergonomische vormgeving;• afstanden uitzetten: op het display worden de vooraf

ingestelde afstand en het verschil met de uit te zetten afstand getoond. Een piepsignaal geeft aan wanneer de vooraf ingestelde afstand wordt bereikt.

Afstandmeter - infraroodFoto: Leica

1.2.2 Afstandmeters



30

1.2.2 Afstandmeters

1.2.2.2 Ultrasoon

• Het instrument is gevoelig voor schommelingen van de temperatuur en de vochtigheid. Voor een optimaal gebruik kan je het best 15 minuten wachten tot het instrument zich aangepast heeft aan de werkelijke temperatuur.

• Als je het toestel inschakelt, licht het scherm op, maar het licht dooft automatisch als er na 4 minuten geen meting uitgevoerd is.

• Als het toestel ingeschakeld is, zal een signaal melden wanneer het klaar is voor gebruik.

• Plaats het tegen een muur en zorg dat geen enkel voorwerp (bureau, kast, ...) een correcte meting in de weg staat.

• De afstandsmeter meet afstanden in vrije ruimtes. Elk voorwerp dat zich in de baan van de meetregio bevindt, verhindert een normale meting.

• Je kan de laserfunctie gebruiken om een beter zicht te krijgen op de plaats waar de metingen zullen gebeuren. Opgelet: de laserstraal zal in geen enkel geval een meting uitvoeren. Deze optie is enkel bedoeld om een duidelijker beeld te krijgen van de te meten afstand. Afstandsmeters met laserstralen (zoals hierboven beschreven), zijn veel duurder.

• Sommige donkere ruimtes kunnen ultrasone signalen absorberen en zo de metingen verstoren.

• Het is niet mogelijk metingen te doen tegen gordijnen. Tegen ramen lukt dat wel.

• In een te besloten ruimte met meubels, tafels en stoelen zal het niet altijd evident zijn om metingen te doen. Om optimaal te meten is een lege ruimte nodig.

• Indien je metingen doet in een oneff en ruimte of in een gang, kan een ERROR-boodschap verschijnen.

Afstandmeter - ultrasoonFoto: Leica



31

1.2.3 Emmer

1.2.4 Gipsblokkenkar

Emmers worden gebruikt om water, mortel en andere bouwmaterialen aan te brengen. Als er geen grote hoeveelheden nodig zijn, kunnen ze ook gebruikt worden als mengen mortelkuip. Deze emmers zijn robuuster dan gewone huishoudemmers. In de handel zijn emmers met een inhoud van 10 l, 12 l en 20 l verkrijgbaar. De meest gebruikte emmers hebben een inhoud van 12 l.

Dit hulpmiddel wordt gebruikt om gipsblokken over de werkvloer te transporteren naar waar ze verwerkt worden.

Het wagentje moet stevige wielen hebben en een last van minimum 250 kg kunnen dragen. De besturing en handelbaarheid worden bepaald door de grootte van de wielen en door het aantal zwenkwielen (minstens 2). Ook een dissel zal de besturing ten goede komen.

Het platform moet vlak zijn en dezelfde afmetingen hebben als de platte kant van een gipsblok. Een antisliplaag als oppervlak is zeker geen overbodige luxe.

EmmerFoto: Verhoeven Tools BV

GipsblokkenkarFoto: Isolava

Reinig de emmer regelmatig en berg hem omgekeerd op voor een langere levensduur.

Opgelet



32

1.2.5 Houten latten

Houten latten worden gebruikt om de stelregels onder het plafond op te spannen.

De manier van opspannen kan je zien op de onderstaande tekening.

Houten lattenFoto: Isolava

Plaatsingsmethode van een stelregelTekening: J. Vangeel

De gipswand moet tot aan het plafond ongehinderd opgebouwd kunnen worden. Daarom mogen de opspanlat en de klemlat niet in het bereik van de wand staan.

Opgelet



33

1.2.6 Houten wiggen

Een wig of spie is een eenvoudig maar zeer eff ectief stuk gereedschap. Wiggen bestaan in verschillende materialen, zoals hout, kunststof en staal.Een goede houten wig bestaat uit hardhout, zoals meranti, eik of beuk. De breedte en dikte van de wig moeten aangepast zijn aan het soort werk dat uitgevoerd moet worden. Een wig moet twee gladde vlakken hebben, die een hoek van 5 tot 20 graden met elkaar maken.

Een wig kan gebruikt worden om zware voorwerpen omhoog te schuiven of om voorwerpen klem of vast te zetten, zoals o.a. stelprofi elen. Hoe scherper of spitser de wig is, hoe meer kracht uitgeoefend kan worden, hoe gemakkelijker het voorwerp dus omhoog geschoven en/of geklemd kan worden. Bij het gebruik van wiggen moeten we rekening houden met beperkingen door de wrijvingsweerstand en de hardheid van de wig.

1.2.6.1 Plaatsing van de wiggen

• Op de tekeningen hieronder is de constructie niet stabiel vastgeklemd. Als er slechts één wig gebruikt wordt, steunt de stelregel maar op één plaats, wat afschuiving kan veroorzaken. Op de tekening ernaast steunt de rechtse spie niet volledig vlak op de andere.

• Op de onderstaande tekening zijn de wiggen goed en stabiel opgesteld. Ze ondersteunen het ondervlak van de stelregels zeer goed.

Houten wigFoto: Isolava

Foute plaatsing van wiggenTekening: J. Vangeel

Juiste plaatsing van wiggenTekening: J. Vangeel



34

1.2.7 Kruiwagen

1.2.8 Ladders

Een goed ontworpen kruiwagen moet de inhoud (de last) zo veel mogelijk boven het wiel laten rusten, zodat de kruiwagen goed in de hand ligt. Bij de kruiwagen op de foto ligt 80% van de last op het wiel en 20% in de hand.Het laadplatform bestaat uit stalen rechthoekbuizen. De draagstructuur is vervaardigd uit buizen met een diameter van 30 mm en een wanddikte van 1,5 mm. Hij is behandeld tegen corrosie met een laag epoxyverf. Om de stabiliteit van de gipsblokken tijdens het transport te verbeteren, is er aan de voorzijde een steunvlak voorzien. Het laadplatform heeft een maximum laadvermogen van 200 kg.Het wiel bestaat uit een velg in metaal of kunststof en een luchtband of volle rubberband voor werk op een vlakke vloer.

Trapladders dienen om werken uit te voeren op een kleine hoogte. Ze bestaan in verschillende modellen:

1.2.8.1 Bordestrapje

Een bordestrapje is niet opvouwbaar en heeft gewoonlijk slechts 2 of 3 treden, met een hoogte tussen 40 en 75 cm. Merk op dat deze treden bestaan uit 3 kokerprofi elen, waardoor de vuilophoping tot een minimum beperkt blijft. De trapjes zijn meestal gemaakt uit geanodiseerd aluminium, zodat het gewicht beperkt blijft tot 4 à 6 kg.

1.2.8.2 Toptrapje

Een toptrapje is opvouwbaar en is dus handiger dan de bordestrap. Het is gemaakt uit geanodiseerd aluminium en heeft stevige kokerprofi elen.Het platform is geribbeld en scharniert bij het openen en sluiten. De verticale treeafstand bedraagt 20 of 25 cm.

Open kruiwagenFoto: Vabor

Bordestrapje Foto: Verhoeven tools BV

Toptrapje Foto: Verhoeven tools BV



35

1.2.8 Ladders

1.2.8.3 Eenzijdige trapladder

Deze ladder bestaat uit een trapgedeelte en een steungedeelte. Boven aan de leuning is gewoonlijk een handig kunststof gereedschapsvakje voorzien. Het platvorm scharniert bij het openen en sluiten.

Om de trapladder stabieler te maken in de breedte, voorziet men gewoonlijk extra gelaste verstevigingen aan de onderzijde.

De breedte van de treden bedraagt ± 10 cm en de verticale hoogte 25 cm.

1.2.8.4 Dubbelzijdige trapladder

In tegenstelling tot een eenzijdige trapladder, is deze ladder langs weerszijden beklimbaar. De onderstaande tabel geeft een indicatie van wat er in de handel verkrijgbaar is.

1.2.8.5 Laddermat

De laddermat is een ideaal hulpmiddel voor het veilige gebruik van ladders. Dankzij de mat kan de ladder niet onderuit glijden. Door de opstaande hechtrand blijft ze stabiel staan en kan ze niet verschuiven. De laddermat is speciaal gemaakt om een verhoogde grip te hebben op vrijwel elke ondergrond.

Eenzijdige trapladder Foto: Altrex

Dubbelzijdige trapladderFoto: Altrex

Laddermat Foto: Altrex

2 x 2 0,60 m 0,50 m 46 cm 0,6 m 4,0 kg

2 x 3 0,85 m 0,75 m 49 cm 0,8 m 6,0 kg

2 x 4 1,15 m 1,00 m 53 cm 1,1 m 7,5 kg

2 x 5 1,40 m 1,25 m 57 cm 1,2 m 9,5 kg

2 x 6 1,65 m 1,50 m 60 cm 1,4 m 11,5 kg

2 x 8 2,20 m 2,00 m 66 cm 1,8 m 16,0 kg

2 x 10 2,75 m 2,50 m 74 cm 2,3 m 20,5 kg

2 x 12 3,30 m 3,00 m 81 cm 2,7 m 25,0 kg



36

1.2.9 Lijmtangen

Lijmtangen, in de volksmond wel eens “sergeanten” genoemd, hebben de.volgende drie belangrijke eigenschappen:

1.2.9.1 Spankracht

Deze kracht wordt bepaald door:• het materiaal waaruit ze vervaardigd zijn. Er bestaan

verschillende kwaliteiten, namelijk de lichte kwaliteit, uitgevoerd in zamac, en de professionele versie, uitgevoerd in hoogwaardig tempergietwerk;

• het ontwerp van de lijmtang zelf, o.a. de zwaarte van uitvoering.

1.2.9.2 Spanwijdte

• De spanwijdte wordt bepaald door de lengte van de schuifstang. Deze lengte varieert tussen 100 mm en 1500 mm.

1.2.9.3 Spandiepte

• De spandiepte wordt bepaald door de lengte van de bekken. Ze varieert tussen 50 mm en 250 mm.

Er zijn schroefopspansystemen en snelopspansystemen in de handel. Snelopspanners zijn veel comfortabeler en gebruiksvriendelijker, zeker als je alleen aan het werk bent.

Lijmtang met brede bekFoto: Bessey

Lijmtang met smalle bekFoto: Bessey

Lijmtang met snelopspansysteemFoto: Bessey



37

1.2.10 Mengkuip

Met een mengkuip kunnen we een hoeveelheid mortel bereiden en opslaan in de buurt van het werk. Met mortel bereiden bedoelen we mortel aanmaken en mixen.

De mengkuip is een cirkelvormige kuip uit kunststof of rubber, met een hoogte van 40 à 60 cm en een inhoud van ± 30 tot 120 l. Bij kleinere hoeveelheden kan een lage emmer in pvc (vanaf 12 l) dienst doen als transportmiddel voor mortel en als kleine mortelkuip.

1.2.10.1 Toepassing

Vaak kan er geen mengen spuitinstallatie gebruikt worden door:• de te kleine omvang van het werk;• de moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden;• een gebrek aan plaats.

In die gevallen zijn we aangewezen op een mengkuip: die is praktisch, gebruiksvriendelijk en steeds bij de hand.

1.2.10.2 Onderhoud

Op het einde van de werkgang moeten we de kuip grondig uitwassen en het spoelwater weggieten. Het spoelwater mag niet gebruikt worden als aanmaakwater: onzuiver water beïnvloedt immers het bindingsproces van de mortel. Op het einde van de werkdag keren we de uitgewassen kuipen om en laten we ze uitdruipen.

1.2.10.3 Veiligheid

Wees behoedzaam en let op dat je geen spatten van spoelwater of mortel in je ogen krijgt. Draag een pet en een veiligheidsbril. Welke mortelsoort je ook je ogen krijgt, spoel onmiddellijk je ogen met zuiver water en raadpleeg indien nodig een arts.

1.2.10.4 Tips

Een kuip van kunststof of rubber heeft het grote voordeel dat ze geen schade toebrengt aan kwetsbare materialen, zoals vloeren, dorpels, ...

Hou bij het bereiden van mortel rekening met:• de aanwezigheid van andere personen (spatten);• oppervakken die niet besmeurd mogen worden;• de nabijheid van de plaats waar de mortel verwerkt moet worden;• de verwerkingsvoorwaarden van de mortel.

Mortelresten zijn afval, ze moeten verwijderd worden volgens de geldende milieureglementering.

MengkuipFoto: Knauf



38

1.2.11 Metaalzaag

1.2.11.1 De junior zaagbeugel

Dit is een kleine zaag die je vaak met één hand vasthoudt en bedient. Het zaagblad is 150 mm lang. Met deze zaag kun je:

• staal, koper, aluminium en kunststof zagen;• alleen kleine voorwerpen zagen;• op plaatsen zagen waar weinig ruimte is;• erg moeilijk recht zagen.

Het zaagblad wordt op spanning gehouden door de veerkracht van de zaagbeugel.

1.2.11.2 De metaalzaagbeugel

De metaalzaagbeugel, ook wel beugelzaag genoemd, is een grote metaalzaag die je met twee handen moet vasthouden.Het zaagblad is 300 mm lang.Met deze zaag kun je:

• staal, koper, aluminium en kunststof zagen;• grote en kleine voorwerpen zagen;• veel gemakkelijker recht zagen, want het blad is veel

steviger.

Een metaalzaag bestaat uit drie delen, nl.:• de beugel;• het handvat;• het zaagblad.

Junior metaalzaagFoto: Stanley

Gewone metaalzaag Foto: Stanley



39

1.2.11 Metaalzaag

Een metaalzaag moet verspanen als je de zaag van je wegdrukt. Het is dan ook belangrijk dat de tanden van het zaagblad in de zaagrichting staan. Op de onderstaande tekening is de zaagrichting of duwrichting naar links.

Om te voorkomen dat het zaagblad tijdens het zagen in de zaagsnede klemt, wordt de zaagsnede breder gemaakt dan de dikte van het zaagblad. Dit kan doordat de tanden van het zaagblad naar buiten zijn gezet.

Wanneer je een versleten of kapot zaagblad vervangt door een nieuw, mag je niet verderzagen in een zaagsnede die met het versleten zaagblad is gemaakt. Je begint dan opnieuw aan de andere kant van het werkstuk.

Een versleten zaagblad maakt een smallere zaagsnede dan het nieuwe zaagblad. Hierdoor gaat het nieuwe zaagblad klemmen en sneller verslijten als je in dezelfde zaagsnede verderzaagt.

ZaagrichtingTekening: J. Vangeel

Stand van de zaagtandenTekening: J. Vangeel

vertandingaantal

tanden/duimafmetingen van het te

zagen materiaalmateriaalsoort

grof 8 tot 14 dikte > 25 mmzachte materialen,

zoals aluminium, koper, kunststo en en zacht staal

middel 16 tot 24massieve stukken,

dikwandige buis en lichte pro� elen, tussen 5 en 25 mm

hard aluminium, messing, brons en staal

� jn 26 tot 32dunne werkstukken,

dunwandige buis, plaat, draad

harde staalsoorten



40

1.2.12 Schiethamers

Schiethamers worden gebruikt om draadnagels, nagels, ... in beton, steen of staal te drijven.De noodzakelijke drijfkracht kan door 3 verschillende bronnen geleverd worden, namelijk:

• patronen;• perslucht;• gas.

1.2.12.1 Schiethamer met patronen

De nodige drijfkracht wordt hier geleverd door middel van een explosieve lading. Deze kracht wordt onrechtstreeks overgebracht op de nagel door een plunjer, waarvan de beweging in de lengterichting van de loop beperkt is en die op zijn beurt de nagel in het materiaal drijft.

PatronenEr bestaan patronen in verschillende sterkteklassen, aangepast aan een bepaalde toepassing.Het kaliber van de patronen wordt aangegeven met een kleuraanduiding:

• zwart: sterkste lading;• rood: zeer sterke lading;• blauw: sterke lading;• geel: middelmatige lading;• groen: zwakke lading;• bruin: zeer zwakke lading;• grijs: zwakste lading.

Schiethamer met patronenFoto: Spit - Paslode

PatronenFoto: Spit - Paslode

Omdat er telkens een explosie plaatsvindt, moet zorgvuldig omgegaan worden met schiethamers: • De patronen moeten opgeslagen worden op een afgesloten, veilige plaats, gescheiden van de

schiethamer. • De kleuraanduiding op de patronen geeft de sterkte van de lading aan. Gebruik geen onnodig zware

patronen.• Draag bij het werken met een schiethamer de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een

bouwhelm, goed passende gehoorkappen en een veiligheidsbril met zijschotten.

Opgelet



41

1.2.12 Schiethamers

NagelsNagels zijn verkrijgbaar in vele soorten en maten. Algemeen gezien zijn er twee grote soorten, namelijk:

• nagels om dunne metalen materialen op staal te bevestigen;

• nagels om hout, metalen, brandwerende plaat ... op staal en beton te bevestigen.

Bij het aanbrengen van een dunne metaalplaat op staal moet de plaat goed tegen de drager aangedrukt worden. Hiervoor is een stalen ring op de nagel gemonteerd (zie foto).

1.2.12.2 Schiethamer op gas

Vanuit een drijfstofcel wordt drijfstof in de verbrandingskamer geïnjecteerd en door middel van een ventilator met zuurstof uit de lucht vermengd. Een vonk zorgt voor de ontsteking, de daaropvolgende verbranding stuwt de zuiger naar omlaag en drijft de nagel in het te bevestigen materiaal.

Gebruik enkel de benodigdheden die expliciet voorgeschreven worden door de fabrikant.

Nagel met stalen ringFoto: Spit - Paslode

Schiethamer op gasFoto: Spit - Paslode

Lees aandachtig de bijgevoegde instructies en aanbevelingen voor je dit apparaat gebruikt.• Gebruik dit apparaat NIET in:

• slecht geventileerde ruimten;• regen;• de nabijheid van licht ontvlambare materialen.

• Draag de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen.• Richt de schiethamer NOOIT op jezelf of iemand anders, ook al is hij niet geladen.• Draag het apparaat nooit met de vinger op de trekker.• Voor je het apparaat gebruikt:

• Ga de plaats van verborgen leidingen na.• Zorg dat je medewerkers in veiligheid zijn.• Denk eraan dat het toestel een lichte terugslag heeft.• Plaats je vooraf in een stabiele houding en een juiste werkpositie, vooral op ladders en stellingen.• Hou je handen op een veilige afstand.• Verwittig de omstanders dat je gaat schieten.

• Berg de schiethamer na de werkzaamheden op in een afgesloten, veilige plaats.

Opgelet



42

1.2.13 Schop

1.2.14 Stelregels

Schoppen zijn werktuigen die bestaan uit een hol stalen blad, dat gehard is in een oliebad en waaraan een steelschoen geplooid of gesmeed is. In de handel zijn schoppen te verkrijgen in verschillende groottes:

• 00: breedte van 20 cm;• 1 : breedte van 22 cm;• 2 : breedte van 24 cm.

De bijgeleverde steel, die je verankert door een schroef door de voorziene opening te schroeven, past perfect in de steelschoen. Doordat de steel apart geleverd wordt, kan de gebruiker de steel naar eigen behoeften monteren.

De steel kan het best vervaardigd worden uit essenhout, want deze houtsoort splintert niet gemakkelijk en is zeer veerkrachtig. Beukenhouten stelen zijn korter van vezel en zullen vlugger breken. Tegenwoordig bestaan er ook kunststof stelen uit glasvezel.

Stelregels zijn een hulpmiddel om gemakkelijk een loodrechte en vlakke wand op te bouwen en de wand steun te geven tijdens de opbouw.

Ze worden gemaakt van een stalen koker die aan de onderzijde dichtgelast is en aan de bovenzijde een uittrekbaar gedeelte heeft . Dit mobiele gedeelte kan gefi xeerd worden met een schroef.Een stelregel met een lengte van 2 m kan verlengd worden tot 3,2 m en een stelregel van 2,5 m tot 4 m.

Schop met steelFoto: DAP

StelregelFoto: Isolava

Systeem voor verlengbare stelregelTekening: J. Vangeel

• Een stelregel is een hulpmiddel om een wand recht te zetten. Wees dus voorzichtig met het transport en de behandeling ervan.

• Wring of klop niet wanneer je het mobiele gedeelte klemzet. Je kan het uitschuifbare gedeelte invetten met vaselinevet.

Opgelet



43

1.2.15 Palletwagen

Manueel bediende palletwagens worden gebruikt voor horizontaal transport over een beperkte afstand.

1.2.15.1 Beschrijving

• Een palletwagen heeft een versterkt frame en versterkte vorken.

• De bedieningsdissel heeft 3 standen: heff en, dalen en neutrale stand. Hij is bedekt met rubber. Dat zorgt voor een betere grip en voorkomt een gevoel van kou.

• Pallethefwagens zijn uitgerust met meerdere smeernippels om het onderhoud te vergemakkelijken.

• Ze hebben aluminium zwenkwielen met rubberen loopvlakken. Op de vorkeinden staan dubbele vorkrollen in polyamide, die het opnemen en het verplaatsen van de pallets gemakkelijker maken.

1.2.15.2 Bediening

• Blijf naast je palletwagen staan om hem te trekken en te bedienen. Hou je rug goed recht. Gebruik je beenspieren en je lichaamsgewicht om ze voort te bewegen.

• Draag veiligheidshandschoenen en veiligheidsschoenen met een stalen tip en antislipzolen.

• Ontruim de plaatsen waar je met de palletwagen voorbij moet.

1.2.15.3 Opgelet!

Vermijd dat je een te zware last over een te lange afstand moet vervoeren.

• De gewichtslimiet op een handbediende palletwagen kan je opzoeken in de bijgevoegde documentatie.

• De maximale afstand die je normaal met een palletwagen mag afl eggen, bedraagt 35 meter. Bepaalde types hebben betere prestatienormen, die je in de documentatie kan opzoeken.

De meest voorkomende ongevallen en kwetsuren zijn:• tussen de palletwagen en andere voorwerpen geklemde

vingers, handen en voeten; • beschadiging aan arm-, schouder- en ruggewrichten

door een slechte manier van trekken.

Palletwagen

PalletwagenFoto: Mantuan

PalletwagenFoto: Mantuan



44

1.2.16 Veegborstel

Voor de werkzaamheden aangevat worden, wordt de werkplek indien nodig schoongemaakt met een veegborstel. We onderscheiden twee soorten borstels:

1.2.16.1 Zachte veegborstel

Deze borstel heeft een houten rug met daarin plukjes kokoshaar. In de handel zijn de volgende soorten verkrijgbaar:

• gewone veegborstels: dit zijn borstels met 225 g of 400 g kokoshaar en een breedte van 32 cm.

• industriële veegborstels: door hun breedte van 60 en 80 cm zijn deze borstels uitermate geschikt voor grote ruimtes.

1.2.16.2 Harde veegborstel

Deze borstels worden ook straatbezems genoemd en zijn in de handel verkrijgbaar:

• met natuurlijke harde vezels;• met kunststofvezels.

Zachte veegborstelFoto: Verhoeven Tools BV

Harde veegborstel of straatbezemFoto: Verhoeven Tools BV



45

1.2.17 Watervat

Op een bouwplaats werkt de waterleiding niet altijd tijdens de afwerkingsperiode. De openbare leiding kan weliswaar al ter plaatse liggen, maar als de aansluiting nog niet gemaakt is, is er nog geen water aan de verschillende aftappunten. Om niet altijd aan de waterslang water te moeten nemen, wordt een watervat gevuld. Er bestaan watervaten met een inhoud van 200, 300 en 500 liter.

WatervatFoto: Verhoeven Tools BV

Recuperatievaten kunnen gevaarlijke producten bevat hebben! Als je ze toch wilt gebruiken, moet je weten waar de vaten vandaan komen en er zeker van zijn dat alle schadelijke elementen van de binnenwand verwijderd zijn. Het gebruik van deze vaten mag in geen geval een risico opleveren voor de gezondheid van de gebruikers.

Opgelet



46


47

1.3.1 Inleiding

1.3 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN (PBM)

PBM’s (Persoonlijke BeschermingsMiddelen) zijn ontworpen om kwetsuren tijdens het uitvoeren van bepaalde werken te voorkomen, maar ook om ons lichaam te vrijwaren van allerlei schadelijke invloeden en inwerkingen.

Welke werkzaamheden je verricht, bepaalt welke PBM’s je moet gebruiken.

Welke PBM’s gebruikt een stukadoor?

• hoofdbescherming;• voetbescherming;• handbescherming;• adembescherming;• oogbescherming;• gehoorbescherming;• werkkledij.

1.3.2 Veiligheidshelm

Je bent verplicht om een veiligheidshelm te dragen op plaatsen:

• waar je getroff en kan worden door rondvliegende of vallende voorwerpen;

• waar je je hoofd kan stoten of gekneld kan raken;• waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken

“Veiligheidshelm verplicht” hangt.


De schaal van de veiligheidshelm bestaat meestal uit kunststof. Er zijn verschillende kleuren en types van helm. Het bandenstel is regelbaar in de grootte, zodat de helm aangepast kan worden aan de vorm van het hoofd. De hoofdomtrek kan ingesteld worden met een drukknop achteraan de hoofdband en de hoogte van het binnenwerk met de lussen.



48

1.3.2 Veiligheidshelm

1.3.2.2 Gebruik

De helm moet voorzien zijn van een CE–markering en een fabricagedatum.De gebruiksduur van de helmen wordt door de fabrikant aangegeven. Over het algemeen geldt (bij normaal gebruik en opslag) een maximale gebruiksduur van 5 jaar voor polyetheen-, ABS- en polycarbonaathelmen. Nadien is de schokweerstand namelijk te fel afgenomen. Helmen van polyester die versterkt zijn met glasvezel en helmen van textielfenol kunnen langer worden gebruikt.De vervaldatum wordt berekend aan de hand van de fabricagedatum.

De helm mag niet afvallen bij het bukken. Daarom is het erg belangrijk het bandenstel goed af te stellen, zodat de helm niet te strak, maar ook niet te los zit.Tussen de helmschaal en het hoofd moet voldoende ruimte zijn voor een behoorlijke luchtcirculatie.

1.3.2.3 Onderhoud

1. Controleer regelmatig de staat van de helm:• Is de helmschaal beschadigd?• Is het binnenwerk nog voldoende veerkrachtig?• Is de gebruiksduur overschreden?

2. Leg je helm nooit in de zon. Anders versnelt het verouderingsproces van de kunststof.

3. Reinig regelmatig het binnenwerk met lauw water en zeep.

4. Gebruik geen verf, thinner of white spirit op helmen.

5. Kleef er geen stickers op.

Veiligheidshelm, bandenstelFoto: Theo Smulders

VeiligheidshelmFoto: Theo Smulders



49

1.3.3 Veiligheidsschoenen

Je bent verplicht om veiligheidsschoenen te dragen:• op plaatsen waar de kans bestaat dat je met je voet

gekneld raakt;• op plaatsen waar scherpe en uitstekende delen aanwezig

zijn;• bij het tillen en verplaatsen van (zware) voorwerpen;• op plaatsen waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken

“Veiligheidsschoenen verplicht” hangt.


Veiligheidsschoenen moeten voorzien zijn van een CE–markering.Ze zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen. De keuze van de schoen is afhankelijk van de omgeving en het soort werk dat je uitvoert. De norm EN 344 – 345 – 346 – 347 reglementeert verschillende klassen met de criteria waaraan ze moeten voldoen.

1.3.3.2 Algemene criteria

• Stalen neus;• energie-absorberende hiel;• olie- en benzineresistente zool;• antistatische en antislip zool;• actief ademend bovenleder.

De norm EN 345 heeft het over veiligheidsschoenen met een stalen neus die een energie van 200 joule* kunnen opvangen. Dit zijn de veiligheidsschoenen die momenteel in gebruik zijn, met name:

• S1: algemene criteria;• S2: algemene criteria + waterbestendig bovenleder;• S3: algemene criteria + onperforeerbare stalen zool;• S4: rubberlaarzen met antistatische, energie-

absorberende hiel;• S5: S4 + onperforeerbare stalen zool.

Naast deze algemene markeringen kunnen extra letters worden toegevoegd, bv. P (onperforeerbare stalen zool). S1P is dus hetzelfde als S3.

VeiligheidsschoenFoto: Verhoeven Tools BV

* De joule dankt zijn benaming aan James Prescott Joule. De joule is de eenheid van arbeid en energie en wordt aangeduid met het symbool J.

Eén joule is de hoeveelheid arbeid die nodig is om een gewicht van 98,1 gram een meter op te tillen. Deze energie komt weer vrij als je het gewicht loslaat.



50

1.3.3 Veiligheidsschoenen

1.3.4 Veiligheidshandschoenen

1.3.3.3 Gebruik

Trek de veters van de schoenen stevig aan. Met loszittende schoenen sta je minder stabiel. Loshangende veters kunnen ook ergens achter haken, met alle gevolgen van dien.

1.3.3.4 Onderhoud

Laat je schoenen regelmatig verluchten en zorg steeds voor zuivere inlegzolen.Laat natte schoenen drogen voor je ze opnieuw gebruikt. Controleer regelmatig de staat van je schoenen:

• Zit de zool los?• Is het bovenleer kapot?• Zijn de veters nog in goede staat?

Reinig de schoenen regelmatig met een sopje en wrijf ze daarna in met schoensmeer.

Meer dan 40% van alle arbeidsongevallen gebeurt aan de handen.Je bent verplicht om handbescherming te dragen op plaatsen waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken is aangebracht.

1.3.4.1 Gebruik

Het aangewezen type handschoenen is afhankelijk van de aard van het werk. De meest algemeen gebruikte handschoenen zijn met leder versterkte werkhandschoenen. Ze worden gebruikt bij alle werkzaamheden waarbij bescherming tegen steen-, hout- of metaalsplinters of tegen kneuzingen, blaren of snijdewonden nodig is.

Werkhandschoenen PreventFoto: Verhoeven Tools BV



51

1.3.4 Veiligheidshandschoenen

1.3.5 Adembescherming

Wegwerphandschoenen zijn in de handel verkrijgbaar in 3 maten, nl.

• S : small;• M : medium;• L : large.

Ze zijn gemaakt uit latex en verpakt in een doos van 100 stuks. Ze worden gebruikt voor werken waar vocht, prikkelende stoff en, oliën en vetten aan te pas komen.

Warmtebestendige handschoenen beschermen zowel tegen contacthitte als tegen stralingshitte. Ze hebben meestal een extra armbescherming.Handschoenen tegen snijden hebben dan weer een hoge weerstand tegen scherpe voorwerpen. Ze zijn gemaakt uit kevlar of stalen ringetjes (maliënkolder).

Op plaatsen waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken is aangebracht, ben je verplicht een stofmasker te dragen.De deeltjesgrootte, de concentratie en de eigenschappen van een schadelijke stof zijn bepalend voor de keuze van het stofmasker.De eerste afweging is natuurlijk altijd: tegen welke deeltjesgrootte moet bescherming geboden worden en wat is de MAC-waarde* van de stof? De onderstaande tabel kan meer duidelijkheid brengen:

Werkhandschoenen LatexFoto: Verhoeven Tools BV

Stof-klasse

OmschrijvingStofafvang-

klasseType

2a Inert zwevende stof met een MAC-waarde > 10 mg/m³

P1 Filtrerend stofmasker

2b Schadelijke stof met een MAC-waarde van 0,1 tot 10 mg/m³

P2Filtrerend stofmasker

Halfmasker Volgelaatsmasker

2cGiftige stof met een MAC-waarde

< 0,1 mg/m³, bv. asbest, carcinogene sto en*, virussen, bacteriën …

P3 Volgelaatsmasker

MAC-waarde: de Maximaal Aanvaardbare Concentratie van een gas, damp of nevel of van een stof in de lucht op de werkplek, waarbij inademing geen nadelige gevolgen voor de gezondheid heeft.

*Carcinogene sto� en: worden door de Europese Unie verdeeld in 3 categorieën. Het zijn kankerverwekkende sto� en of sto� en waarvan men een matig tot sterk vermoeden heeft dat ze kankerverwekkend zijn.



52

1.3.5 Adembescherming

1.3.6 Veiligheidsbril

Het fi jnstofmasker is een veelgebruikt masker dat bescherming biedt in stofafvangklasse P2. Dit masker is eigenlijk het basis- of standaardmasker. Het is voorzien van een zachte binnenschaal, waardoor het comfortabel aanvoelt.

1.3.5.1 Gebruik

Zet het masker op en neem het alleen af in een stofvrije omgeving.Vervang het wegwerpmasker als inademen moeilijker wordt of als je een vreemde smaak of geur waarneemt.

Je bent verplicht oogbescherming te dragen:• op plaatsen waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken

is aangebracht;• bij werkzaamheden waar de kans bestaat dat prikkelende

stoff en op de ogen inwerken;• bij het uitvoeren van verspanende handelingen.


De algemene kwaliteitscriteria zijn vastgelegd in het ARAB*. Enkele criteria zijn:

• de niet–ontvlambaarheid van het materiaal;• de pasvorm van het montuur;• de optische neutraliteit.

Volgens de afmetingen van de glazen worden drie hoofdsoorten onderscheiden:

• de veiligheidsbril met glazen (al dan niet op sterkte) en met zijkapjes of doorlopende glazen;

• de cupbril, die goed rond het gelaat sluit;• de ruimzichtbril, die eigenlijk een grote cupbril is en over

een gewone bril gedragen kan worden.

VeiligheidsmaskersFoto’s: Verhoeven Tools BV

Het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) valt onder de bevoegdheid van de federale overheidsdiensten. Het wordt op termijn vervangen door de Codex over het welzijn op het werk, waarvan de structuur werd vastgelegd in de omzendbrief van 28 september 1993 (BS van 5 oktober 1993).



53

1.3.6 Veiligheidsbril

1.3.6.2 Gebruik

Bij de keuze van een veiligheidsbril moet je rekening houden met de volgende belangrijke aspecten:

• het soort glas;• de optisch eigenschappen;• drukpunten op het gelaat;• mogelijke huidirritatie;• het gezichtsveld (grootte van de glazen);• een goede aansluiting tegen het gelaat (bij stof en gas);• de opbouw en de mogelijkheid om sommige

onderdelen te vervangen;• de mogelijkheid om de hoofdmaat aan te passen.

1.3.6.3 Onderhoud

• Reinig de bril met water en een zachte zeep, spoel hem na met water en droog hem af met een zachte, niet-pluizende, droge doek.

• Bewaar hem in een droge en stofvrije omgeving. • Leg hem nooit op de glazen.• Gebruik hem niet meer als de glazen gebroken of gekrast

zijn.

VeiligheidsbrilFoto’s: Verhoeven Tools BV

VeiligheidsbrilFoto’s: Verhoeven Tools BV



54

1.3.7 Gehoorbescherming

Op plaatsen waar het hiernaast afgebeelde gebodsteken is aangebracht, ben je verplicht gehoorbescherming te dragen.Bij geluidssterktes van meer dan 80 dB(A) wordt gehoorbescherming aanbevolen. Boven 85 dB(A) is gehoorbescherming wettelijk verplicht.

Onze gehoororganen kunnen door allerlei oorzaken beschadigd worden. Een van de redenen is een aanhoudende blootstelling aan lawaai in een luidruchtige omgeving (> 80 dB(A)). De gevolgen zijn meestal ernstig en blijvend.

1.3.7.1 Soorten gehoorbescherming

• Otoplastieken zijn op maat gemaakte oorstukjes met speciale fi lters die de gevaarlijke intense geluiden op bepaalde frequenties wegfi lteren. Deze selectieve fi lters zorgen ervoor dat de spraakverstaanbaarheid behouden blijft.

• Oordoppen in schuimrubber zijn samendrukbaar en passen zich automatisch aan aan ieders gehoorgang.

• Oorkappen voor erg lawaaierige omgevingen hebben dubbele schelpen, die zowel de hoge als de lage frequenties dempen.

OordoppenFoto: Verhoeven Tools BV

OorkappenFoto: Verhoeven Tools BV



55

1.3.8 Werkkledij

Het koninklijk besluit van 6 juli 2004 betreff ende de werkkledij (B.S. 3/8/2004) regelt de wetgeving over werkkledij.Werkkledij moet verhinderen dat de werknemer rechtstreeks in contact komt met stof en agressieve bestanddelen die bij de uitvoering van zijn activiteiten frequent aanwezig zijn.

De kleur van de werkkledij is in grote mate afhankelijk van de kleur van het te verwerken product. Zo zal de werkkledij van een stukadoor bij voorkeur wit zijn.

De gebruikte stof moet gemakkelijk te reinigen zijn en bestaat doorgaans uit 65% polyamide en 35% katoen.

De werkkledij moet de werknemer ook de nodige bewegingsvrijheid geven. Daarom zijn verschillende modellen uitgewerkt:

• overall: volledig bedekkend kledingstuk;• pak: broek, sweater en jas of windjak;• kiel: vestje;• sto¾ as.

1.3.8.1 Gebruik

Werkkledij moet aan de volgende eisen voldoen:• alle veiligheids-, gezondheids- en kwaliteitswaarborgen

bieden;• aangepast zijn aan de te voorkomen risico’s zonder zelf

extra risico’s te creëren;• aangepast zijn aan het uitoefenen van zijn

beroepsactiviteiten;• rekening houden met de ergonomische* eisen;• aangepast zijn aan de maten van de werknemer;• vervaardigd zijn uit niet-allergeen materiaal;• aangepast aan de seizoenen en slijtvast zijn.

1.3.8.2 Onderhoud

De werkgever moet de nodige werkkledij ter beschikking van de werknemer stellen. Hij staat ook in voor het reinigen en herstellen ervan. De werkkledij blijft de eigendom van de werkgever, ook nadat de arbeidsovereenkomst beëindigd is.

Werkkledij: sweaterFoto: Verhoeven Tools BV

Werkkledij: overallFoto: Verhoeven Tools BV

Ergonomie is de wetenschappelijke studie van de mens in relatie tot zijn omgeving. Ergonomie zit vervat in ons dagelijks leven, maar is vooral bekend in arbeidssituaties. Het is afgeleid van de Griekse woorden ‘ergon’ (werk) en ‘nomos’ (wet) en moet ervoor zorgen dat veiligheid en gezondheid van werknemers verzekerd wordt.



56


57

1.4.1 Inleiding

1.4 ELEKTRISCHE GEREEDSCHAPPEN

Het AREI* heeft een grote invloed op de manier waarop een elektrische installatie of materiaal wordt ontworpen. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de klassen en de beschermingsgraad van elektrisch materiaal.

1.4.1.1 Klassen van elektrisch materiaal

In artikel 30 wordt het elektrisch laag- en hoogspanningsmateriaal ingedeeld in functie van:

• de isolatie tussen de actieve en de toegankelijke delen;• de mogelijkheid om de geleidende delen aan te sluiten

op een beschermingsgeleider (aardingsgeleiding);• de toegelaten spanning.

De 5 klassen van elektrisch materiaal zijn:

1. klasse 0:enkelvoudige isolatie, er worden geen onderdelen aan de aarde gelegd;

2. klasse 0I: enkelvoudige isolatie en beschermingsklem (massaklem), de voedingskabel bevat geen beschermingsgeleider (aardingsgeleider);

3. klasse I: enkelvoudige isolatie met beschermingsgeleider en voedingskabel met aardgeleider;

4. klasse II:dubbele of versterkte isolatie en voedingskabel zonder aardgeleider;

5. klasse III: voeding met een zeer lage veiligheidsspanning.

AREI: het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) bevat de belangrijkste algemene wettelijke voorschriften in verband met elektrische installaties. Het werd ingevoerd bij KB van 10 maart 1981 en is van toepassing op alle elektrische installaties die na 1 oktober 1981 in werking gesteld werden. Naast een reeks beschermings- maatregelen tegen de e� ecten van elektriciteit, bevat het ook voorschriften met betrekking tot de keuze en het gebruik van elektrische leidingen, machines en apparaten.



58

1.4.1 Inleiding

1.4.1.2 Beschermingsgraad van elektrisch materiaal (IP)

De beschermingsgraad van het elektrisch materiaal hangt af van de gebruiksvoorwaarden en de omgeving en wordt uitgedrukt met behulp van de volgende codering:

IP (Internal Protection), gevolgd door twee cijfers volgens de norm NBN C20-001.

Het eerste cijfer (tussen 1 en 6) geeft een aanduiding van:• de mate waarin de gebruiker beschermd is tegen contact

met onderdelen onder spanning;• de beschermingsgraad tegen het binnendringen van

vaste lichamen (stoff en …).

Voorbeelden van de beschermingsgraad:

Het tweede cijfer (tussen 1 en 8) geeft de beschermingsgraad tegen indringing van water weer.


Een derde cijfer kan eventueel volgen om de weerstand tegen schokken aan te duiden:

Voorbeeld:

Internal ProtectionTekening: J. Vangeel


Code Binnendringen van vaste lichamenBeschermings-

graadAE1 grote afmetingen IP2X of IP0XAE2 kleinste afmeting: 2,5 mm IP3XAE3 kleinste afmeting: 1 mm IP4X

AE4indringingsmogelijkheid IP5X

vereiste stofdichtheid IP6X


Code Aanwezigheid van waterBeschermings-

graadAD1 verwaarloosbaar IPX0AD2 tijdelijk vochtig IPX1AD3 vochtig IPX3AD4 nat IPX4AD5 besproeid IPX5AD6 watermassa’s IPX6AD7 overstroomde ruimten IPX7AD8 permanent ondergedompeld IPX8



59

1.4.2 Boormachine

Een boormachine is praktisch niet meer weg te denken op de werkplek. We zijn er zo goed mee vertrouwd dat we denken alles af te weten van dit stukje gereedschap. Tegenwoordig is een groot gamma aan machines voorradig en bestaat er voor elke vakman wel een geschikt toestel. Toch hebben vaklieden niet altijd voldoende kennis om een goede keuze te maken.

In de onderstaande paragraaf geven we tips en nuttige weetjes voor de aankoop van de meest geschikte machine.

Boormachines kunnen we als volgt onderverdelen:

1.4.2.1 Gewone boormachine

Een boormachine wordt meestal gebruikt om in hout en staal te boren, maar kan ook gebruikt worden om schroeven in te draaien. We maken een onderscheid tussen twee soorten, namelijk elektrisch aangedreven en accu-aangedreven boormachines. Voor de veiligheid hebben alle boormachines een regelbare slipkoppeling, die bij sommige types traploos ingesteld kan worden.

De meeste boormachines kunnen zowel naar links als naar rechts draaien en de schroefsnelheid kan vaak traploos ingesteld worden. Om snel van gereedschap te kunnen wisselen, zijn de machines uitgerust met een snelspanboorhouder. Dankzij het ergonomische en praktijkgerichte design kunnen we moeiteloos veilig en doeltreff end werken. Door de drievoudig vertraagde overbrenging en de enorme trekkracht van sommige boormachines zijn deze machines ideaal voor grote boordiameters in hout. Met een boormachine met vier snelheden kan je dankzij de grote capaciteitsreserve moeiteloos boorgaten tot 32 mm boren in staal.

Hierna worden de gereedschappen of toestellen besproken die elektrisch gevoed of aangedreven worden. Zowel kleine als grote machines komen in dit hoofdstuk aan bod.

Boormachine op netvoedingFoto: Metabo

Boormachine met accuFoto: Spit Paslode



60

1.4.2 Boormachine

1.4.2.2 Klopboormachine

Een klopboormachine is een machine met een draaifunctie en een klopfunctie. Dit toestel wordt meestal gebruikt om gaten in metselwerk, beton, kunststeen en/of natuursteen te maken. Het hamereff ect kan uitgeschakeld worden, zodat je ook gaten in hout en staal kunt boren.

Het kloppen gebeurt mechanisch, namelijk met een veer en een excentrische slagnok. De klopkracht hangt af van de kracht die de bedienaar uitoefent op de machine. De machine kan zowel met snoer als met accu geleverd worden.

Het gewicht en de afmetingen spelen een belangrijke rol in het ergonomische gebruik van de klopboormachine. Er moet voldoende aandacht besteed worden aan deze twee eigenschappen.

1.4.2.3 Boorhamer

Als het hamereff ect en het rotatie-eff ect afzonderlijk en gelijktijdig uitgeschakeld kunnen worden, spreken we van een boorhamer.

Boorhamers zijn specifi ek ontworpen rond het hamermechanisme om moeiteloos te kunnen boren in beton en stukken metselwerk en om beton weg te kunnen hakken.Met de hamerstop kan je de machine ook gebruiken om te schroeven en te boren.Waar een standaardklopboormachine alleen gebruikt kan worden om gaten te boren, heeft de boorhamer een zogenaamde draaistop. Wanneer de draaistop ingesteld is, werkt alleen het hamermechanisme en kan er gebeiteld worden met de boorhamer.

Afhankelijk van de kracht van de machine kan korter of langer gebeiteld worden:

• kort en licht beitelen, bv. even een cementkam weghakken;

• lang en zwaarder beitelen, bv. tegels verwijderen en sleuven uithakken.

De hamerfunctie werkt meestal pneumatisch, want voor beitelwerkzaamheden is een grotere slagkracht nodig. Door de grote slagkracht zijn voor deze machines aangepaste boren voorzien, namelijk SDS, SDS-plus of SDS-max.

Klopboormachine Foto: Bosch

Klopboormachine - afmetingenFoto: Bosch

BoorhamerFoto: Metabo



61

1.4.2 Boormachine

1.4.2.4 Universele tips bij aankoop

Voor je een boor koopt, kan je het best de onderstaande punten in overweging nemen: Frequentie van gebruikBedenk op voorhand hoe vaak je de boormachine zal gebruiken. Over het algemeen gaan duurdere apparaten langer mee en zijn ze ook beter uitgerust voor zwaardere werken (tweede handgreep en soft grip). Voor sporadisch gebruik, zoals gaten in een muur boren, voldoen de eenvoudige elektrische boormachines prima.

KrachtDe kracht die een elektrische (klop)boormachine kan leveren, is afhankelijk van het vermogen (watt) dat de motor kan overbrengen op de boorkop. De kracht van een machine kan ook afgelezen worden aan het maximale koppelgetal (Nm).

Accuboormachines bieden doorgaans voldoende kracht voor alle werken, al is de kracht die de accu op de motor en de boorkop kan overbrengen, beperkt. Als je van plan bent om vaak zware klussen te doen, zoals in steen boren of in hardhout schroeven, kan je het best kiezen voor een machine met een hoog koppel* (newton) en een accu met een hoge capaciteit.

MogelijkhedenEen elektrische boormachine heeft vaak een klopboorfunctie, waarbij de boorkop door een bepaald mechanisme extra vooruitgeduwd wordt. Door deze “klop” ontstaat er extra druk, waardoor je gemakkelijker door het materiaal heen kan boren. Dit mechanisme kan zowel mechanisch als pneumatisch opgewekt worden.

ComfortBij regelmatig gebruik is het aan te raden om een model met een comfortabele grip te kiezen. Elke producent heeft hier een andere naam voor, maar uiteindelijk is het doel hetzelfde: het apparaat langdurig kunnen gebruiken zonder lichamelijke hinder. Als het apparaat een comfortabele handgreep heeft, wordt dit dikwijls aangeduid met de benaming “soft grip”. Let er ook op dat je voor zwaardere werken een boor met een tweede handgreep gebruikt, zodat je de boor met twee handen kan sturen. Zo kan je lange tijd precies blijven boren. Te zware machines zijn minder geschikt om lang mee te werken.

Boorhamer op accuFoto: Spit

Het koppel is een maat voor de kracht die de machine kan uitoefenen en wordt uitgedrukt in Newton meter. Hoe hoger deze waarde, hoe beter.



62

1.4.2 Boormachine

Accu (oplaadbare batterij)De accu is een erg belangrijk onderdeel van de machine. Accu’s kunnen ingedeeld worden in drie types:

• Ni-Cd (nikkel-cadmium)• Ni-MH (nikkel-metaalhydride)• Li-Ion (lithium-ion)

NiCd: de goedkoopste accu van de drie.Dit type van accu wordt nog veel gebruikt en voldoet ook redelijk goed aan alle eisen voor het gebruik. De NiCd-accu heeft echter één groot nadeel: het zogenaamde geheugeneff ect. Dat komt erop neer dat je de accu volledig moet ontladen voor je hem weer oplaadt. Als de accu opgeladen wordt voor hij volledig leeg is, “onthoudt” hij de geheugenstatus op het tijdstip van het opladen en gaat een deel van zijn capaciteit verloren.

NiMH: de verbeterde versie van de NiCd-accu. De prestaties van deze accu zijn merkbaar beter dan die van een NiCd-accu. Dit type accu heeft nauwelijks een “geheugeneff ect”. Je kan hem altijd zonder problemen opladen, bv. even tijdens de middagpauze. Het is wel aan te raden om hem af en toe helemaal op te gebruiken voor je hem weer oplaadt.

Li-ion: de beste accu van de drie. Deze accu heeft helemaal geen “geheugeneff ect” en heeft van de drie besproken accu’s ook de beste capaciteit per volume-eenheid. Een Li-ion-accu met dezelfde capaciteit als een NiCd- of NiMH-accu is dus veel kleiner en lichter. De Li-ion-accu is wel de duurste van de drie.

De capaciteit van accu’s wordt uitgedrukt in Ah (ampère-uren). Een accu met een capaciteit van 2Ah kan bijvoorbeeld 2 uur lang 1 ampère stroom leveren, of 1 uur lang 2 ampère.

De kracht van een accu zit in een combinatie van spanning (V - volt) en capaciteit (Ah). Zo is een accu van 18 V en 2Ah een stuk krachtiger dan een accu van 12 V en 2Ah.

“Diep ontladen” (de accu zo ver leeg maken dat hij helemaal niets meer doet) gaat ten koste van de levensduur.

Opgelet



63

1.4.2 Boormachine

Onderhoud van accu’sBij het werken met accu-aangedreven machines moet je rekening houden met de volgende elementen:

• Accu’s bereiken hun maximale capaciteit pas na 4 à 5 oplaadcycli.

• Accu’s moeten vol, droog en koel bewaard worden.• Door minstens drie keer per jaar een volledige ontlaad-

en oplaadcyclus uit te voeren, verleng je de levensduur.• Hou de contacten schoon met een droog doekje en

maak vuile contacten schoon met een koperborsteltje.• Behandel versleten accu’s als chemisch afval.

Toebehoren• een opbergkoff er: deze wordt niet altijd meegeleverd,

maar wordt wel ten stelligste aangeraden voor de veiligheid (kinderen), het opslag en transport;

• een extra accu, zodat je met de tweede accu verder kan werken terwijl de eerste opgeladen wordt;

• boren, bitjes, beitels: deze worden soms in een set meegeleverd.

Tips voor de gebruiker• Gebruik het juiste toerental voor het juiste werk. Een

basisregel bij het boren is: hoe kleiner de boordiameter, hoe hoger het toerental. Meestal bevat de handleiding een overzicht van het ideale toerental per boordiameter en per soort materiaal.

• Om te schroeven zet je de machine op een laag toerental. Hierdoor heeft de machine meer kracht en heb je meer controle.

• Het is zeer belangrijk dat je het juiste bitje voor de juiste schroef gebruikt. Anders zal het bitje doordraaien over het schroefkopje, waardoor de schroef onbruikbaar wordt en het bitje vlug verslijt.

• Hiernaast worden de vier meest courante schroefkoptypen afgebeeld.

• Kruiskopschroeven worden het meest gebruikt. Schroefkopjes bestaan zelfs in verschillende maten. Zo is pozidriv 2 (PZ 2) de meest courante maat. Meestal vind je de maat terug op het bitje.

• Gewoonlijk wordt op de verpakking van de schroeven aangegeven welke bit je moet gebruiken.

Courante schroefkoptypenTekening: J. Vangeel

Voor je in vloeren of muren boort, moet je controleren of er zich daar elektriciteits-, water- of gasleidingen bevinden. Raadpleeg zeker de plannen als dat mogelijk is. Zoek bij twijfel de booromgeving af met een leidingzoeker.

Opgelet



64

1.4.3 Laser

Het woord laser is een afkorting van Light Amplifi cation by Stimulated Emission of Radiation, lichtversterking door gestimuleerde emissie van straling. De eerste lasers werden gemaakt in 1960, hoewel Einstein al in 1917 zijn ontdekking van de gestimuleerde emissie van fotonen publiceerde en zo de theoretische basis voor lasers legde.

Een laser is een lichtbron die een smalle, samenhangende lichtbundel kan voortbrengen. In tegenstelling tot de meeste lichtbronnen, die licht uitzenden in allerlei richtingen en een breed spectrum van golfl engtes en fasen, is het licht van een laser praktisch monochromatisch. De lasers die in de bouw gebruikt worden, werken meestal met infrarood licht. Ze kunnen zowel horizontaal als verticaal lijnen of punten markeren. Er bestaan ook lasers met een groen licht voor binnengebruik.

De kleur of golfl engte bepaalt op welke afstand een laser voor het oog zichtbaar is. Omdat groen voor onze ogen lichter lijkt dan rood, zijn groene laserstralen veel beter zichtbaar dan rode, vooral bij gebruik binnenshuis (afhankelijk van het omgevingslicht: tot 12 maal beter zichtbaar). Groene laserstralen zijn dus zichtbaar op donkere oppervlakken, bij langere afstanden en bij zeer helder omgevingslicht.

Tegenwoordig zijn er verschillende typen lasers beschikbaar. Welk type je het best kan gebruiken, is afhankelijk van het werk dat je moet uitvoeren.



65

1.4.3 Laser

1.4.3.1 Hoek- of squarelaser

Deze laser zendt een zichtbare of onzichtbare lichtstraal uit langs een al dan niet roterende kop. De snelheid van een roterende kop varieert tussen 150 en 600 omwentelingen per minuut. De nauwkeurigheid en het bereik van het toestel zijn sterk afhankelijk van het merk, het type en de kwaliteit. Ga zeker de specifi caties na voor je beslist welk toestel je koopt.

1.4.3.2 Zelfnivellerende lijnlaser

Met deze laser kan je snel lijnen meten en aftekenen op de muur. Het toestel projecteert exact, snel en gemakkelijk lijnen, waardoor de werkzaamheden veel gemakkelijker worden.Dit apparaat kan zichzelf waterpas stellen, dus de lijnlaser moet niet perfect horizontaal opgesteld zijn. Kleine afwijkingen tot een hoek van ± 4° worden automatisch gecompenseerd. Als de afwijking groter is, projecteert het apparaat geen lijnen.

Dit toestel toont een zeer heldere en duidelijke lijn. Uitlijnwerk, zoals hoeken van 90° markeren, gebeurt met een druk op de knop.De zelfnivellerende functie (automatische waterpas) kan worden uitgeschakeld, zodat de laserlijnen onder elke hoek kunnen worden geprojecteerd.

Bij sommige toestellen kan een magnetische multifunctionele adapter gebruikt worden als mini-tripod (mini-driepoot) of als wandbeugel. De adapter heeft een magnetische plaat waarmee hij eenvoudig tegen metalen oppervlakten kan worden geplaatst.

Zelfnivellerende lijnlaserFoto: Leica

Hoek- of squarelaserFoto: Stanley



66

1.4.3 Laser

1.4.3.3 Roterende laser

Het toestelDit zendt een zichtbare of onzichtbare lichtstraal uit langs een al dan niet roterende kop. De snelheid van een roterende kop varieert tussen 150 en 600 omwentelingen per minuut. De nauwkeurigheid en het bereik van het toestel zijn sterk afhankelijk van het merk, het type en de kwaliteit. Ga zeker de specifi caties na voor je beslist welk toestel je koopt.

De detectorDe ontvanger heeft een display waarop een pasniveau is getekend met daarboven en -onder een driehoek. Als de laserdetector een lichtsignaal ontvangt, toont hij dit zowel visueel als auditief. Als de detectorpas zich onder of boven de straal bevindt, zal het driehoekje onder of boven oplichten. Tegelijkertijd zal je een biepgeluid horen, dat vertraagt naarmate je dichter bij de pas komt. Als de pas bereikt is, zullen de twee driehoeken oplichten en zal een monotoon geluid te horen zijn.

Je kan ook zonder dit apparaat een pas of loodlijn uitzetten door een lijn te projecteren op de wanden en het plafond.

Het statief of de driepikkelVeiligheidshalve wordt een lasertoestel niet op ooghoogte geplaatst. We kunnen het het best op een statief zetten. De statieven zijn zo gemaakt dat we zo op de meest ruwe terreinen stabiel kunnen opstellen. Er zijn statieven met een vlakke en met een bolle tafel. Voor een lasertoestel wordt de vlakke tafel aanbevolen.

Roterende laserFoto: Stanley

LaserdetectorFoto: Stanley

Statief of driepikkelFoto: Stanley



67

1.4.3 Laser

De opstelling• Ga bij de keuze van de opstelplaats zeker na of deze

binnen de maximale reikwijdte valt.• Stel de tafel zo waterpas mogelijk op bij het plaatsen van

het statief. Controleer nadien de stabiliteit van het statief.• Zet de laser op het statief en nivelleer hem.

Tegenwoordig zijn lasertoestellen uitgerust met een zelfnivelleringssysteem dat werkt tot bij een afwijking van 4° van de waterpas.

• Stel de laser in bedrijf en begin af te tekenen.

Horizontale controle• Monteer en nivelleer het toestel op ongeveer 15 m van

een muur.• Start het toestel, projecteer een punt op de muur en

markeer dit als punt A.• Schroef de laser los en draai deze 180°. Monteer en

nivelleer het toestel opnieuw.• Start het toestel opnieuw op en richt de lichtbundel naar

punt A. Als het verschil tussen punt A en B niet groter is dan de voorgeschreven tolerantie, is het toestel nog in orde.

Onderhoud • Maak het toestel na ieder gebruik schoon met een

zachte, droge doek.• Berg het onmiddellijk na ieder gebruik op in de

bijbehorende koff er.• Verwijder de batterijen als je het toestel langdurig

opbergt.• Laat het toestel niet in de regen staan.• Controleer regelmatig de juistheid van de metingen die

binnen de tolerantiegrens vallen, zowel horizontaal als verticaal.

Laser toepassingenFoto: Stanley



68

1.4.3 Laser

Veiligheidsvoorschriften• Veilig werken met de laser veronderstelt dat je de

bedienings- en veiligheidsinstructies gelezen hebt en strikt naleeft.

• Omdat laserlicht de vorm heeft van een nauwe bundel, kan het gevaarlijk zijn. De intensiteit van het licht van andere bronnen neemt snel af met de afstand, maar laserstralen kunnen zelfs op grote afstand het netvlies bereiken door de pupil. Bovendien concentreert de ooglens het laserlicht op een zeer klein gebiedje van het netvlies. Door deze twee eff ecten kan laserlicht al bij relatief kleine vermogens (enkele milliwatts) tot oogbeschadigingen leiden, die door plaatselijke verhitting of door chemische reacties vergelijkbaar zijn met zonnebrand. Dit geldt ook voor infraroodlasers: hoewel ze niet zichtbaar zijn, kunnen ze wel schade veroorzaken.

• Lasers die worden verkocht, moeten voorzien zijn van een classifi catie-aanduiding die aangeeft hoe gevaarlijk ze zijn. De klassen gaan van 1 (ongevaarlijk) tot 4 (zeer gevaarlijk) en zijn gedefi nieerd in offi ciële richtlijnen.

Ze zijn als volgt ingedeeld:

• Klasse 1:de laser is ongevaarlijk, ofwel omdat hij een laag vermogen heeft, ofwel omdat een afscherming ervoor zorgt dat het licht de ogen niet kan bereiken. De lasers in cd-branders hebben een vrij hoog vermogen, maar worden ingedeeld in klasse 1 omdat ze een afscherming hebben. Lasers in streepjescodelezers vallen ook in deze klasse, omdat de laserbundel zo snel beweegt dat er nooit een gevaarlijke hoeveelheid licht in het oog kan komen.

• Klasse 2:de laser is ongevaarlijk bij normaal gebruik, want de refl ex om de ogen te sluiten voorkomt dat er oogschade optreedt. Het gaat om zichtbaar-licht-lasers met een vermogen tot 1 mW, zoals de meeste laserpointers. Enkele seconden in een dergelijke laser staren kan wel tot een lichte oogbeschadiging leiden.



69

1.4.3 Laser

• Klasse 2M:vergelijkbaar met klasse 2, maar op voorwaarde dat er geen instrumenten als lens gebruikt worden die het licht zouden kunnen concentreren.

• Klasse 3M (ook klasse IIIa genoemd):

de laser kan in principe tot oogschade leiden, zelfs als de ogen onmiddellijk gesloten worden, maar de kans op ernstige oogschade is klein. Dit zijn lasers die zichtbaar licht uitstralen tot 5 mW. Sommige laserpointers hebben deze klasse, al zijn ze in enkele landen wettelijk verboden.

• Klasse 3B:de laser kan bij blootstelling onmiddellijk ernstige oogschade veroorzaken. Het gaat om lasers met een vermogens van 5 tot 500 mW en lasers met onzichtbare golfl engtes bij lagere vermogens. Interne lasers (in cd- en dvd-branders) vallen in deze klasse wanneer de behuizing van de brander wordt geopend.

• Klasse 4:behalve de ogen kunnen deze lasers ook de huid beschadigen. Alle lasers met een hoger vermogen dan 500 mW vallen in deze klasse.

De bovenstaande vermogens zijn indicaties voor continue lasers. Voor gepulste lasers en lasers met onzichtbare golfl engtes gelden andere grenswaarden. Lasers zijn vooral gevaarlijk wanneer de bundel rechtstreeks of via een refl ectie in een spiegelend oppervlak het oog raakt. De lichtvlek van een laser die op een mat, niet-glanzend oppervlak valt, kan hinderlijk fel zijn, maar is doorgaans niet direct schadelijk. Voor mensen die werken met lasers van klassen 3B en 4 zijn er veiligheidsbrillen die het licht met de golfl engte van de laser absorberen. Voor lasers met verschillende golfl engtes zijn daarom ook verschillende soorten veiligheidsbrillen nodig.



70

1.4.4 Mixer of mengmachine

De mixer dient om gips en andere producten met water te mengen. Er zijn verschillende modellen van mengstaven beschikbaar voor pleister, lijm, mortel ... Het is best om na elke menging de mengstaaf in water te laten uitdraaien om hem zuiver te houden.

1.4.4.1 Machinegegevens

• Opgenomen vermogen: tot 2000 W (afgegeven vermogen: 1400 W)

• Toerental: 430 toeren/minuut• Geluidsdruk: 85 dBA• Geluidsvermoge: 98 dB• Versnelling: 2,5 m/s• Oorbeschermers verplicht

1.4.4.2 Gebruik

Controleer voor het starten of de vergrendeling van de schakelaar uitstaat en of het tweede handvat gemonteerd is.Wees voorbereid op een ruk door de hoge startsnelheid van de machine.Starten en stoppen doe je door de schakelaar in de revolvergreep aan te trekken of los te laten.Gebruik de vergrendelknop niet.

1.4.4.3 Veiligheid

Bij het werken met de machine moet je altijd rekening houden met de volgende gevaren:

• kwetsuren door de tollende mengstaaf;• kwetsuren doordat de machine uit de handen van de

gebruiker gerukt wordt. Hierdoor kan het snoer rond de machine draaien en afbreken.

• kwetsuren door loshangende kledij en/of contact met de draaiende mixer;

• elektrocutiegevaar doordat je met water werkt. Hou de motor en alle elektrische aansluitingen droog.

• Contact met de draaiende mixer, ook na het uitschakelen draait de machine nog na.

Mengmachine - klein modelFoto: Knauf

MengstaafFoto: Knauf



71

1.4.4 Mixer of mengmachine

1.4.5 Verlengkabel

1.4.4.4 Onderhoud

Lees aandachtig de onderhoudsinstructies en kleef ze in het deksel van de opbergkoff er voor je een machine gebruikt.Maak de machine na iedere stofaanslag schoon met perslucht. Laat ze niet in de regen liggen. Hou de handvaten en schakelaar zuiver. Vervang koolborstels enkel door hetzelfde type. Vervang het transmissievet in de aandrijfkop na 500 uur.

Een verlengkabel is een elektriciteitssnoer dat bestaat uit een koperen kern en een mantel in rubber, neopreen of vinyl. Vinyl is hard bij lage temperaturen en is alleen geschikt voor gebruik binnenshuis.

Een verlengkabel kan twee- of drieaderig zijn. Een ader bestaat uit een aantal dunne, in mekaar gevlochten koperdraadjes, waardoor hij soepel en fl exibel is. Aders worden volgens hun oppervlakte benoemd. Hoe groter de oppervlakte van een ader is, hoe zwaarder hij belast kan worden zonder overmatig warm te worden.

Voor een normale belasting wordt meestal een aderdikte van 1 tot 1,5 mm² toegepast en voor een zware belasting een van 2,5 tot 4 mm². Bij een aderdikte van 1 mm² is de maximaal toegelaten stroom 10 A; bij een dikte van 1,50 mm² 16 A.

Twee aders zorgen voor de aan- en afvoer van de elektrische stroom. De derde ader zorgt voor de aarding en is nodig wanneer de verlengkabel onder vochtige omstandigheden gebruikt wordt of wanneer het erop aangesloten apparaat niet dubbel geïsoleerd is. Er bestaan ook verlengkabels voor krachtstroom. Deze kabels hebben vier aders en zijn 2,5 tot 6 mm² dik.

VerlengkabelKabel vinyl: 3 x 1 mm²Stopcontact: 2P + aardingBeschermingsgraad: IP20Foto: SWINKO



72

1.4.5 Verlengkabel

Aan het ene uiteinde van de verlengkabel zit een stekker en aan het andere uiteinde een contactdoos (stekkerdoos).Verlengkabels kunnen een zekering hebben tegen overbelasting. Voor computers bestaan verlengkabels met een overspanningsbeveiliging. Een verlengkabel is vooral handig waar geen wandcontactdoos aanwezig is, zoals in de tuin.

Wanneer een verlengkabel langer is dan drie meter, is hij veelal rond een haspel gerold. Haspels zijn handig wanneer je ver van een wandcontactdoos moet werken. Contactdozen van kabelhaspels zijn geschikt voor buitengebruik en zijn meestal spatwaterdicht. Hoewel vele types van elektrische machines tegenwoordig ook op een accu werken, zijn voor vele klussen zwaardere machines nodig. Juist dan zijn haspels handig.

VerlengkabelKabel neopreen: 3 x 2,5 mm²Stopcontact met klapdeksel: 2P + aardingBeschermingsgraad: IP44Foto: SWINKO

KabelhaspelKabel: neopreen – 40 m: 3 x 2,5 mm²Stopcontact met 3 klapdeksels: 2P + aardingMet thermische schakelaarBeschermingsgraad: IP44Foto: SWINKO

Het is belangrijk om een verlengkabel op een haspel helemaal uit te rollen, want anders kan de isolatie bij een zware belasting smelten door een gebrek aan ventilatie en in het uiterste geval kortsluiting veroorzaken. Op sommige haspels staat de maximumbelasting in ingerolde toestand vermeld. Deze waarde is aanzienlijk lager dan in uitgerolde toestand. Er bestaan kabelhaspels met een thermische beveiliging tegen oververhitting.

Opgelet



73

1.4.6 Werfverlichting

1.4.6.1 Looplampen voor mobiele en plaatselijke verlichting

BuislooplampDeze lamp bevat meestal een tl-lamp van 8, 18 of 36 W. Naarmate het vermogen toeneemt, zal de buis ook langer worden. Het rendement van deze lamp is 5 à 6 keer hoger dan bij een gloeilamp.

De looplamp kan ook met een pl-lamp van 11 W uitgerust worden. Een pl-lamp is eigenlijk een gewone fl uorescentielamp waarvan de buis geplooid is in een U-vorm.Daardoor is de totale buislengte kleiner dan bij een tl-lamp.

Snoerloze looplampLedlampen* zijn geen lampen in de klassieke zin van het woord. Ze bevatten geen gloeidraad en werken niet zoals fl uorescentielampen of tl-lampen. Ze hebben geen snoer, maar werken met een batterij en een lader. Ze zijn in de handel verkrijgbaar met 27 of 35 ledlampjes. Als een ledlamp volledig opgeladen is, heeft ze een autonomietijd van 4 uur.

BuislooplampFoto: Lena Lighting

LedlampFoto: Lena Lighting

TL is de afkorting van Tube Luminescent. De buis is aan de binnenzijde bedekt met een ̈uorescerende stof en is gevuld met een edelgas (argon, krypton of een mengsel hiervan) en kwikdamp onder lage druk. Tussen de twee elektroden aan de uiteinden van de buis vindt een gasontlading plaats, waardoor de kwikdamp ultraviolet licht gaat uitzenden. In de ̈uorescerende laag op de buiswand wordt de ultraviolette straling omgezet in zichtbaar licht.

LED is de afkorting van Light Emitting Diodes. Ledlampen zijn semi-conductoren die elektrische energie rechtstreeks in licht omzetten.



74


1.4.6.2 Halogeen werfl ampen

Een halogeenlamp lijkt op een gloeilamp, maar de ballon ervan is gevuld met een inert gas onder hoge druk. Hieraan wordt een kleine hoeveelheid halogeen (broom of jodium) toegevoegd, waaraan de lamp zijn naam ontleent. Een halogeenlamp heeft een hoger rendement (lichtopbrengst per hoeveelheid toegevoerde energie) en een langere levensduur dan een gewone gloeilamp.Halogeenlampen worden veel heter dan conventionele gloeilampen. Als we ze bij het verwisselen met onze vingers aanraken, kunnen organische resten (vette vingers) op de lamp komen die dan bij het gloeien verkolen en bruine vlekken maken. Deze donkere resten zorgen ervoor dat de lamp sterker verhit en dat de levensduur afneemt. Halogeenlampen geven een koel wit licht af en zijn niet energiezuinig.

Draagbare halogeenlampDoor de hoge warmteontwikkeling van halogeenlampen moeten we steeds uitkijken voor brandwonden. Draagbare halogeenlampen hebben een warmte-isolerend handvat en het glas is afgeschermd met een rooster. Ze zijn uitgerust met halogeenlampen van 500 of 1.000 W, hebben een beschermingsgraad IP54 en worden ingedeeld in klasse I of II.

Halogeenlamp op statiefBouwlampen op een statief zijn veiliger dan de draagbare modellen, omdat je de lamp minder gemakkelijk aanraakt als ze op een bepaalde hoogte staat.

Halogeenlampen zijn behoorlijke energievreters.

Voorbeeld:Een halogeenlamp van 1.000 W brandt 8 uur per dag.

• kostprijs van de Kilowattuur (KWh): € 0,19• verbruik: 1.000 W = 1 KW x 8 h = 8 KWh• prijs voor 8 uur = 8 KWh x 0,19 €/KWh = € 1,52

WandhalogeenlampenHoe hoger de lamp hangt, hoe kleiner het aanrakingsgevaar is. Ondanks hun goede lichtkwaliteit zijn deze lichtbronnen niet aan te raden voor lang en intensief gebruik (te duur).

Halogeen werfl ampenFoto: Imex



75


1.4.6.3 Bouwlampen met verstelbare steun

Deze lampen zijn uitgerust met energiezuinige pl-lampen. Pl-lampen zijn insteeklampen die vergelijkbaar zijn met tl-lampen en waarbij soms een starter is ingebouwd. Het voorschakelapparaat zit in het armatuur. Bouwlampen zijn U-vormige buizen met twee of vier contactpootjes.

Met de verstelbare steun kunnen bouwlampen opgehangen worden aan de wand en eventueel gericht worden. Deze lampen zijn veel energiezuiniger dan halogeenlampen en ze zijn voorzien van een neopreen stootrand. Ze ontwikkelen beduidend minder warmte dan halogeenlampen en zijn hierdoor geschikter voor de bouw.

De lampen van 72 W en 108 W zijn aan de achterzijde voorzien van stopcontacten met een beschermdeksel.

BouwlampenFoto: Lena Lighting



76


77

2.1.1 Transport naar de bouwplaats

2.1 TRANSPORT EN OPSLAG

Laden van de vrachtwagenFoto: Promonta

Transport naar de bouwplaatsFoto: Promonta

Laden van de vrachtwagenFoto: Isolava

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN2. WERKEN VOORAFGAAND AAN HET PLAATSEN


78

2.1.2 Verticaal transport bij nieuwbouw

Voor het plaatsen van de pallets moet er rekening gehouden worden met de maximaal toegelaten belasting per m² van de draagvloer en met de indeling van de verschillende ruimten. Bovendien mogen er nooit twee pallets op elkaar gestapeld worden.

2.1.2.1 Tijdens de ruwbouwfase

Vooraleer de volgende verdiepingsvloer aangebracht kan worden, moeten de blokken met de bouwkraan op de werkvloer geplaatst worden. Hiervoor zal de blokkenplaatser zich ter plaatse begeven en zijn instructies doorgeven aan de kraanman of zal de kraanman de blokken aan de hand van de verdeelstaat* op de aangewezen plek plaatsen.

2.1.2.2 Tijdens de afwerkingsfase van de ruwbouw

Als het dak op het gebouw geplaatst is, kunnen de blokken afhankelijk van de situatie ter plaatse manueel of met aangepaste hijstoestellen verdeeld worden.

Verticaal transportFoto: Isolava

Plaatsing tijdens de ruwbouwfaseFoto: Isolava

Plaatsing tijdens de ruwbouwfaseFoto: Promonta

Plaatsing tijdens de afwerkingsfase Foto: Isolava

Verdeelstaat:een document dat de technische diensten van het bedrijf opstellen aan de hand van de meetstaat en de bouwplannen.

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN 2. WERKEN VOORAFGAAND AAN HET PLAATSEN


79

2.1.3 Verticaal transport bij renovatie

2.1.4 Horizontaal transport

Afhankelijk van de situatie ter plaatse worden de blokken manueel of met aangepaste hijstoestellen verdeeld.

De blokken of pallets kunnen per verdieping met een gipsblokkenkarretje of een palletwagen verplaatst worden.

Plaatsing tijdens de renovatie Foto: Isolava

Horizontaal transport Foto: J. De Schepper

Plaatsing tijdens de renovatie Foto: Isolava



80

2.1.5 Opslagvoorwaarden

De blokken moeten horizontaal en onder beschermfolie opgeslagen worden. Ze mogen absoluut niet in contact komen met water.

Als de beschermfolie weggenomen wordt om de blokken te verdelen, moeten ze opnieuw gestapeld worden op pallets en opnieuw afgeschermd worden tegen water.


Opslagvoorwaarden Foto: Lafarge-Gypsum


81

Voor we beginnen uit te tekenen, moet de werkvloer vrij zijn van vuil, mortelresten, obstakels en oneff enheden.

De werkvloer wordt geveegd met een borstel en het puin wordt naar een daarvoor voorziene plaats of een container gebracht.

2.2 REINIGEN VAN DE WERKVLOER

Reinigen van de werkvloer Vier foto’s: J. De Schepper



82


83

De bestaande muren worden op haaksheid gecontroleerd en de afmetingen ervan worden met de planmaten vergeleken. Eventuele afwijkingen worden genoteerd, zodat er rekening mee wordt gehouden bij het uittekenen.De afmetingen van de badkamer en de keuken moeten altijd gerespecteerd worden, want in deze twee ruimtes komen vaak toestellen en kasten met vaste modulaire afmetingen.

2.3.1 Controle van de bestaande structuur

2.3 UITTEKENEN VAN DE WANDEN

Uitmeten Drie foto’s: J. De Schepper

2.3.2 Traceren op vloeren en muren

2.3.2.1 Meten

Het uitmeten begint bij de referentiemuur, van waaruit alle maten afgetekend worden op de muur of de vloer.Merk op dat ook de dikte van de muren uitgetekend wordt.



84

2.3.2 Traceren op vloeren en muren

2.3.2.2 Traceren

• We beginnen uit te tekenen evenwijdig aan de referentiemuur. Meestal is de referentiemuur de voorgevel, maar dit is niet altijd zo. Bij twijfel moet een werfverantwoordelijke (conducteur, architect) bepalen welke muur de referentiemuur is.

• Alle traceerlijnen worden dubbel getekend op de vloer (in functie van de dikte van de muur en de blokken).

• Op bestaande bepleisterde muren worden de verticale aansluitingen getraceerd en achteraf weggekapt.

Traceren Drie foto’s: J. De Schepper

Afschrijven Vier foto’s: J. De Schepper



85

2.3.3 Traceren van deuren en muuropeningen

Merk op dat de getekende traceerlijnen van zowel de muren als de deur- of muuropeningen langer zijn dan de dikte van de muur. Op die manier blijven de referentielijnen ook zichtbaar als de eerste laag staat.

Bij deuropeningen wordt een diagonaallijn in de tracering getekend. Als de muuropening niet tot op de grond reikt, wordt geen diagonaallijn getekend, maar wordt soms wel de openings- en de borstweringshoogte ernaast geschreven

Traceren van deuren en muuropeningen1. Deuropening2. Muuropening3. Borstweringshoogte4. MuuropeningshoogteTekening: J. Vangeel



86

2.3.4 Controle van de getraceerde muren

De tracering van de muren wordt in verschillende stappen gecontroleerd, nl.:

2.3.4.1 Controle op evenwijdigheid

De evenwijdigheid van de muren wordt gecontroleerd volgens de tekening hiernaast. Vb.: 1a = 1b; 2a = 2b; enz.

De controle van de opgemeten maten gebeurt door het vergelijken met de planmaten.

2.3.4.2 Controle op haaksheid

De haaksheid kan op de volgende manieren gecontroleerd worden:

1. Rekenkundig

We kunnen de diagonaal berekenen met de stelling van Pythagoras (zie boekdeel Planlezen en meten). Lengte van de schuine zijde = vierkantswortel van de som van de kwadraten van de lengte van de rechthoekzijden.

Voorbeeld:Lengte van de schuine zijde = m

Als de gemeten afstand 640,3 cm bedraagt, is de binnenhoek α exact 90°.De muren die grenzen aan α kunnen als referentiemuren beschouwd worden. De juiste tracering van de andere muren kan dus vanuit deze muren gebeuren.

Controle op evenwijdigheid Tekening: J. Vangeel

Controle op haaksheid Tekening: J. Vangeel 403,6²)4²5( =+



87

2.3.4 Controle van de getraceerde muren

2. Met een winkelhaak

3. Aan de hand van de 3,4,5-methode

We gaan als volgt te werk:• We nemen 40 cm als referentiedeel.• Vanuit de hoek die we willen controleren, tekenen we

3 x 40 cm = 120 cm naar links af.• Vanuit diezelfde hoek tekenen we 4 x 40 cm = 160 cm

naar onderen af. • We meten de afstand tussen de twee punten die we zo

verkregen hebben. Deze afstand moet in dit geval 5 x 40 cm = 200 cm bedragen.

• Als dit juist is, is de hoek haaks.

4. Door de diagonalen te meten

De controle op de diagonalen gebeurt als volgt:• We trekken de muurrichting door (1) of zetten de juiste

afstand vanuit de referentiemuur uit (2a en 2b). Zo verkrijgen we een rechthoek of een vierkant.

• We meten de eerste diagonaal (3) en onthouden de lengte ervan.

• We meten de tweede diagonaal (4) en vergelijken de lengte ervan met de lengte van de eerste diagonaal.

• Als de lengte dezelfde is, zijn de vier hoeken correct haaks.

Controle op haaksheid Tekening: J. Vangeel

Controle op haaksheid Tekening: J. Vangeel



88


89

• Op plaatsen waar de gipsblokkenwand aansluit tegen een bepleisterde muur, kappen we het bestaande pleisterwerk weg tot op het metselwerk. De weggekapte strook moet iets breder zijn dan de dikte van de gipsblokken.

2.4.1 Tegen een bestaande bepleisterde wand

2.4 VOORBEREIDEN VAN DE VERTICALE AANSLUITINGEN

De verticale aansluiting voorbereiden Vier foto’s: J. De Schepper



90

2.4.1 Tegen een bestaande bepleisterde wand

• Daarna ontstoff en we de weggekapte strook goed en ruimen we het puin op.

• Nadien behandelen we de strook met een aangepast voorstrijkmiddel.

Opzuiveren en voorbereiden foto’s: J. De Schepper

Opzuiveren en voorbereiden foto’s: J. De Schepper



91

2.4.2 Tegen een betonnen of metalen kolom

• Wanneer de ruwbouw aan grote vervorming of temperatuurschommelingen onderhevig kan zijn, zoals bijvoorbeeld bij metalen draagstructuren, wordt een fl exibele of samendrukbare aansluiting voorzien.

• Deze aansluiting wordt uitgevoerd door een aansluitprofi el in kunststof te plaatsen, eventueel voorzien van een zelfklevende foamband*. Het profi el wordt mechanisch of met een montagekit tegen de kolom bevestigd.

Foam is het Engelse woord voor schuim. Schuim ontstaat in een mengproces tussen een gas en een vloeistof. De meest algemene deª nitie van foam is: een mengsel van verschillende gasbellen in een vloeistof of vaste stof.

Aansluiting tegen een balk Twee foto’s: J. De Schepper

Aansluiting tegen een stalen balk Tekening: J. Vangeel



92

2.4.3 Akoestische wanden

2.4.2 Tegen een betonnen of metalen kolom

Verticale akoestische aansluitingen worden geplaatst volgens de voorschriften van de fabrikant van de blokken.

Aansluiting tegen een stalen koker Tekening: J. Vangeel



93

Als de vloerplaat op volle grond gestort is, wordt een voorziening tegen opstijgend vocht geplaatst.

• Een kunststof profi el wordt mechanisch of met een montagekit op de afgewerkte vloer of dekvloer bevestigd.

• Op een ruwbouwvloer wordt een PE-folie* met een breedte van ± 40 cm en een dikte van minstens 0,15 mm los uitgerold. Om de onderliggende traceerlijnen niet aan het zicht te onttrekken, is de folie transparant.

Kunststof vloerprofi el Foto: J. De Schepper

Plaatsen van de folieTwee foto’s: J. De Schepper

2.5 VOORBEREIDEN VAN DE ONDERSTE LAAG

Folie is een dun tot uiterst dun vel, meestal in kunststof.



94


95

Er zijn meerdere methodes om stelregels te plaatsen, o.a.:

2.6.1.1 Met klemlat aan het plafond

• Als het plafond vlak is, kunnen we de stelregels met houten latten vastklemmen.

• Als het plafond uit een roostering bestaat, kunnen de volgende methodes een oplossing bieden om de stelregel stevig te bevestigen.

2.6.1 Soorten plaatsingsmethodes

2.6 PLAATSEN VAN DE STELREGELS

Plaatsen van een stelregel Foto: J. De Schepper

Plaatsen van een stelregel onder een roostering Foto: J. De Schepper




96


2.6.1.2 Met klemlat op de vloer

• De stelregels op de vloer vastzetten heeft een gemakkelijke bereikbaarheid als voordeel.

Plaatsen van stelregels met een klemlat op de vloer Foto: Promonta

Plaatsen van een stelregel met een klemlat op de vloer Foto: J. De Schepper

De klemlatten mogen niet in het plaatsingsvlak van de muur komen. Anders hinderen zij de plaatsing van de eerste laag.

Opgelet



97


2.6.1.3 Met wiggen

Plaatsen van stelregels met wiggen Foto: J. De Schepper


Plaatsing van de wiggen Tekening: J. Vangeel



98

2.6.2 Plaatsen van de stelregels

• Stel de telescopische stelregel op de juiste lengte in en zet hem goed vast.

• Plaats de stelregel onderaan juist met behulp van de traceerlijn.

• Hou de stelregel op het zicht te lood en span hem lichtjes aan met het spanlatje.

Een stelregel op de juiste lengte instellenFoto: J. De Schepper

De stelregels voorlopig vastzetten Foto: J. De Schepper

De stelregel onderaan juist plaatsen Foto: J. De Schepper



99

2.6.2 Plaatsen van de stelregels

• Plaats hem met het waterpas langs een zijde te lood. Let wel op dat de stelregel onderaan niet verschuift!

• Plaats vervolgens de tweede zijde te lood en controleer alles nogmaals op juistheid.

• Breng een controlelijntje aan aan de bovenzijde, zodat je bij het plaatsen van de blokken na kunt gaan of de stelregel nog altijd juist staat. Span de stelregel ten slotte steviger aan om te voorkomen dat hij verschuift.

De stelregel langs één zijde te lood zetten Foto: J. De Schepper

De stelregel langs de tweede zijde te lood plaatsen Foto: J. De Schepper

De stelregel aanpassen Foto: J. De Schepper



100

2.6.3 Functie van de stelregels

2.6.4 Aantal stelregels

• Ze houden de wanden stabiel en te lood tijdens de plaatsing.

• Ze maken een controle van de vlakheid mogelijk na de plaatsing.

• Ze houden de wanden stabiel tot de lijm uitgehard is.

Het aantal stelregels hangt in grote mate af van:

• de lengte en de hoogte van de wanden;• de dikte van de blokken;• de indeling van de ruimtes;• de deuren/of muuropeningen.

Per muurlengte worden minstens twee stelregels aangebracht.



101

2.6.5 Inplanting van de stelregels

• Om de hoeken te kunnen opzuiveren, wordt een stelregel nooit in een hoek geplaatst, maar altijd op 20 à 30 cm afstand.

• In een ruimte met afgewerkte plafonds moeten de stelregels met de nodige voorzichtigheid geplaatst worden.

• In deur- of muuropeningen worden geen stelregels geplaatst.• Stelregels worden op 30 à 40 cm van het einde van de wand geplaatst.• Ze worden maximum 3 m uit elkaar geplaatst.

Inplanting van de stelregels Tekening: J. Vangeel



102

NOTITIES

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKEN NOTITIES


103

NOTITIES

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKENNOTITIES


104

NOTITIES



105

NOTITIES

GIPSBLOKKEN: Gi. bl. 3VOORBEREIDINGSWERKENNOTITIES


106

NOTITIES



107

fvb•ffc ConstructivKoningsstraat 132/5, 1000 Brussel

t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99fvb.constructiv.be • [email protected]

© fvb•ffc Constructiv, Brussel, 2011.Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen



MODULAIRE HANDBOEKEN STUKADOOR

N. bi. 2 • Bu. b. 2 Dr. b. 2 • Gi. bl. 2

Gi. bl. 3

N. bi. 7

• ALGEMEENHEDEN

• PLAATSEN

• VOORBEREIDEN

• AFWERKEN


MODULAIR HANDBOEK STUKADOOR

VOORBEREIDEN

GIPSBLOKKENVOORBEREIDINGSWERKEN

Gi.

bl. 3

Gipsblokken (Gi. bl.)Natte binnenbepleistering (N. bi.) Buitenbepleistering (Bu. b.) Droogbouw (Dr. b.)


stukadoor-gipsblokken-Gibl3_for_web

Documents

Transcript of stukadoor-gipsblokken-Gibl3_for_web