Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

151
1 STUDIEGIDS BESTUURSKUNDE / OVERHEIDSMANAGEMENT Duale opleiding 2009-2010 HAAGSE HOGESCHOOL ACADEMIE VOOR BESTUUR, VEILIGHEID EN RECHT Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag Tel. 070 – 445 8320 Fax. 070 – 445 8305

description

nonsense

Transcript of Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

Page 1: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

1

STUDIEGIDS

BESTUURSKUNDE / OVERHEIDSMANAGEMENT

Duale opleiding 2009-2010 HAAGSE HOGESCHOOL ACADEMIE VOOR BESTUUR, VEILIGHEID EN RECHT Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag Tel. 070 – 445 8320 Fax. 070 – 445 8305

Page 2: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

2

INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 6 2.0 Opleidingsprofiel Bestuurskunde/Overheidsmanagement (B/O) 7 2.1 Beroepsprofiel 7 2.1.1 De public manager 7 2.1.2 De beroepspraktijk van de public manager 7 2.1.3 Functies voor de public manager 8 2.2 Onderwijsvisie 9 2.2.1 Doel 9 2.2.2 Duaal onderwijs 9 2.3 Competentiegericht onderwijs 10 2.3.1 LOBO-competenties 10 2.3.2 Beheersingsniveaus van de competenties 12 2.3.3 Toetsing van de competenties, beroepsproducten 13 2.4 Samenhang programma 14 2.4.1 Leerlijnen 14 2.4.2 Studiepunten 15 2.5 Onderbouw: jaar 1 en 2 16 2.5.1 Jaar 1 16 2.5.2 Jaar 2 16 2.6 Bovenbouw: jaar 3 en 4 18 2.6.1 De duale praktijk en vraagsturing 18 2.6.2 Leerarbeidsplaats 18 2.6.3 Leerkring 18 2.6.4 POP en portfolio 19 2.6.5 Afstudeervarianten 19 2.6.6 Minors 19 2.6.7 Afstuderen 19 2.7 Professionele taalvaardigheid (PTV/Taallounge) 20 2.8 Studieloopbaanbegeleiding (SLB) 21 2.9 Premastertraject 22 2.10 Professionele gedragscode 22 2.10 Allumi 23 3.0 Organisatie van de opleiding 24 3.1 Organisatie, functies en taken 24 3.2 Staf en externe docenten 25 3.3 Bureau Onderwijsondersteuning 25 3.4 Examencommissie 26

Page 3: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

3

3.5 Opleidingscommissie 26 3.6 Decaan 26 3.7 Vertrouwenspersoon 26 4.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O Duaaal 28 Blok 1 4.1 Bestuurskunde 1 30 4.2 Recht in een publieke omgeving 1 31 4.3 Economie en overheid 1 32 4.4 Organisatiekunde 1 33 4.5 Politicologie 34 4.6 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 1 34 4.7 Loopbaanontwikkeling 1 36 4.8 Vrije keuzeruimte 37 Blok 2 4.9 Bestuurskunde 2 38 4.10 Recht in een publieke omgeving 2 39 4.11 Economie en overheid 2 40 4.12 Organisatiekunde 2 40 4.13 Organisatiepsychologie 40 4.14 Sociologie 41 4.15 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 2 42 4.16 Loopbaanontwikkeling 2 42 4.17 Vrije keuzeruimte 42 Blok 3 4.18 Bestuurskunde 3 43 4.19 Overheid en informatiesamenleving 44 4.20 Analysevaardigheden 45 4.21 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 3 46 4.22 Professional English 1 46 4.23 Loopbaanontwikkeling 3 47 4.24 Vrije keuzeruimte 47 Blok 4 4.25 Bestuurskunde 4 48 4.26 Bedrijfskunde in een publieke omgeving 49 4.27 Projectmatig werken 50 4.28 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 4 50 4.29 Professional English 2 50 4.30 Loopbaanontwikkeling 4 52 4.31 Vrije keuzeruimte 52 5.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O Duaal 2 53 Blok 1 5.1 Beleidsvoorbereiding 54 5.2 Beleid en Maatschappij 55 5.3 Bestuursatelier beleidsvoorbereiding 56 5.4 English Research and Reporting 56 5.5 Competentiemanagement 1 57

Page 4: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

4

Blok 2 5.6 Beleidsvorming 59 5.7 Beleidsmanagement 60 5.8 Bestuursatelier beleidsvorming 60 5.9 Projectmatig werken 1 61 5.10 Competentiemanagement 2 62 Blok 3 5.11 Beleidsuitvoering 64 5.12 Bestuur en organisatie 65 5.13 Bestuursatelier beleidsuitvoering 66 5.14 Projectmatig werken 2 66 5.15 Competentiemanagement 3: vrije keuzeruimte 67 Blok 4 5.16 Beleidsevaluatie 68 5.17 Multi-level governance 68 5.18 Bestuursatelier beleidsevaluatie 69 5.19 Projectmatig werken 3 70 5.20 Competentiemanagement 4: portfolio-assessment 70 5.21 Keuzevak: Organisaties en metaforen 71 6.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O duaal 3 72 Blok 1 6.1 Leerkring en portfolio 1 74 6.2 Leerarbeidsplaats 1 74 6.3 Minors 74 Blok 2 6.4 Leerkring en portfolio 2 75 6.5 Leerarbeidsplaats 2 75 6.6 Minors 75 Blok 3 6.7 Uitvoeren van onderzoek 76 6.8 Leerkring en portfolio 3 77 6.9 Supervisie 1 77 6.10 Leerarbeidsplaats 3 77 6.11 Minors 78 Blok 4 6.12 Leerkring en portfolio 4 79 6.13 Supervisie 2 79 6.14 Leerarbeidsplaats 4 79 6.15 Minors 79 Minors 6.16 Bestuurservaring voor jonge professionals 80 6.17 Bedrijfs- en organisatiemanagement 81 6.18 Globalisation 85 6.19 Neigbourhood governance 87 6.20 Globalisering 88 6.21 Beleid en politiek 88

Page 5: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

5

7.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O duaal 4 89 7.1 Supervisie 3 t/m 4 90 7.2 Leerkring en portfolio 5 t/m 8 90 7.3 Leerarbeidsplaats 5 t/m 8 90 7.4 Afstudeervarianten 90 7.4.1 Public Management 90 7.4.2 Auditing & Consulting 93 7.4.3 European Public Management 94 7.4.4 Management Publieke Ruimte 96 7.5 Afstudeeronderzoek 96 7.6 Eindgesprek of afstudeerassessment 96 8 Opleidingsprofiel Management Publieke Ruimte 98 9 Jaarplanner B/O 2009-2010 ` 112 10 Onderwijs Examenreglement (OER) 113 11 Kaderregeling Studieadvies 146

Page 6: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

6

1 Inleiding Thans ligt voor u deel 2 van het Studentenstatuut, de studiegids van de opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement (B/O) voor het cursusjaar 2009-2010. Deel 1 van het Studentenstatuut met daarin de rechten en plichten van alle studenten van de Haagse Hogeschool zal onder verantwoordelijkheid van het Centraal Bureau van de Hogeschool via Intranet worden verspreid. Ik raad u aan ook kennis te nemen van de inhoud van dit onderdeel van het Studentenstatuut. Wij hebben besloten om dit studiejaar de studiegids alleen digitaal beschikbaar te stellen. De inhoud van deze gids verschijnt op de Studentenportal en het Intranet van de hogeschool. Met deze studiegids willen wij informatie verschaffen over de Haagse Hogeschool, de academie voor Bestuur, Veiligheid en Recht (BVR) en de inrichting van het onderwijs bij de opleiding B/O alsmede over enkele praktische zaken die voor het studeren aan onze opleiding van belang kunnen zijn. Tevens is in deze studiegids het Onderwijs- en Examen-Reglement (O.E.R.) opgenomen. Ook de Kaderregeling voor Studieadvies is toegevoegd. De les- en lokalenroosters en de tentamen- en herkansingsroosters zullen bij aanvang van het betreffende onderwijsblok via de Studentenportal bekend worden gemaakt. De jaarplanning voor dit studiejaar is in de gids opgenomen. Informatie die betrekking heeft op college- en inschrijfgeld en op de studiefinanciering kan men bij de studentenadministratie, het bureau Voorlichting en de studentendecaan verkrijgen. Mevrouw T. Beemsterboer is de decaan voor B/O. Voor informatie over de studievoortgang en problemen daarmee zijn de studieloopbaanbegeleider en de tutoren van het 3e en 4e studiejaar de aangewezen personen. De studenten worden opgeleid tot professionals voor de publieke sector. Tijdens de opleiding willen we elkaar daarom al aanspreken op professionele omgangsvormen voor studenten en docenten. Deze normen zijn in deze studiegids opgenomen. Bij de samenstelling van deze studiegids hebben wij eerdere adviezen van de studentenleden van de opleidingscommissie ter harte genomen. Opmerkingen van anderen over de inhoud van deze gids zullen wij graag gebruiken om een volgende uitgave verder te verbeteren. Tot 1 oktober kan het voorkomen dat informatie in deze gids wordt aangepast. Wij verzoeken u dan ook om regelmatig de digitale informatiebronnen hiervoor te raadplegen. De studiegids is geschreven in de hij-vorm. Hieraan heeft niets anders dan de bevordering van de leesbaarheid ten grondslag gelegen. Wij hopen dat deze studiegids een goede informatiebron is voor het studeren aan de opleiding B/O. Drs. J. Tellegen-Willems, drs. M. Haverkamp Teamleiders Bestuurskunde/Overheidsmanagement

Page 7: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

7

2.0 Opleidingsprofiel Bestuurskunde/Overheidsmanagement (B/O) 2.1 Beroepsprofiel 2.1.1 De public manager De opleiding B/O leidt op voor het beroep van public manager, dat wil zeggen een beroep waarin 'de publieke zaak' het primaat heeft. De publieke zaak is in het geding in allerlei processen, die met elkaar gemeen hebben dat ze orde(ning) aanbrengen en handhaven in de samenleving en dat bij de sturing van deze processen een brede belangenafweging plaatsvindt. Met 'brede belangenafweging' wordt bedoeld dat deze afweging het particuliere overstijgt. De kwesties en processen die het betreft kunnen worden gekenmerkt door een conflictkarakter, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Wezenlijker is het dat de betrokken 'partijen' vaak in een aantal belangrijke opzichten van elkaar verschillen: in normen en waarden (ethiek en beginselen), cultuur, doeleinden, belangen en macht. Ook verschillen de betrokkenen in hun perceptie van het probleem. Daardoor ontstaat er een groot aantal variabelen binnen zo'n probleem en wordt er door de betrokkenen zeer verschillend gedacht over de gewenste oplossingsrichting en oplossingstrategie. De ‘agenda' van de public manager wordt gevormd door maatschappelijke problemen die door middel van beleid worden opgelost of aangepakt. Public managers bepalen niet zelf hun agenda. Dat doen anderen: publiek, politiek en pers. Public managers concentreren zich op de vraag wat goede oplossingen kunnen zijn, en hoe deze het beste kunnen worden gerealiseerd. De public manager handelt altijd met oog voor de mogelijkheden en de randvoorwaarden die het maatschappelijk stelsel van rechtstaat, democratie en markteconomie biedt. 2.1.2 De beroepspraktijk van de public manager Het werk van de public manager wordt gedomineerd door vier ontwikkelingen: 1. De dichotomie tussen 'publiek' en 'privaat' 'Publiek' verwijst naar het algemene belang, het particuliere overstijgend. 'Privaat' verwijst naar het particuliere belang. 'Publiek' verwijst niet zonder meer naar de overheid, er is immers ook een 'private' sector met publieke doelstellingen. Veel organisaties begeven zich op het middenveld tussen 'publiek' en 'privaat', maar dat doet niets af aan de geldigheid en diepgang van het onderscheid. Het fundamentele onderscheid tussen 'publiek' en 'privaat' blijft voortbestaan. Weliswaar wordt er veel gesproken over 'hybride organisaties', maar het is discutabel of organisaties echt hybride worden. Wel is het onmiskenbaar zo, dat in veel organisaties hybride (organisatie)culturen ontstaan. 2. Relationeel management Het belang dat aan 'relationeel management' wordt gehecht is geen voorbijgaande trend, maar zal blijven toenemen. Het gaat om meer dan alleen 'people management'. Van de public manager wordt ook verwacht dat hij: • goed opgeleide mensen op basis van hun expertise bij elkaar brengt; • over emotionele intelligentie beschikt om menselijke mogelijkheden en voorwaarden van hun

samenwerking aan te voelen; • de noodzaak en effectiviteit van samenwerken beziet vanuit het perspectief van de publieke zaak; • bruggen slaat tussen maatschappelijke partijen en omgaat met conflicten tussen hen; • opereert in netwerken, teams en projecten; • reflecteert op de eigen rol in processen, in de organisatie en in de samenleving. 3. Informatie en Communicatie Technologie (ICT) De invloed van ICT wordt steeds groter, niet alleen in algemeen-maatschappelijke zin, maar ook in de werkzaamheden van de professional. Intern leiden de toepassingsmogelijkheden van ICT tot veranderingen in de opbouw en de cultuur van de organisatie. Extern leiden toepassingsmogelijkheden van ICT tot een grotere toegankelijkheid en openbaarheid van overheidsinformatie. Dit komt de

Page 8: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

8

interactie tussen overheid en burger ten goede, hetgeen tot verschuivingen kan leiden in hiërarchische verhoudingen en machtsposities. 4. Europese dimensie Het belang van de Europese dimensie wordt nog vaak onderschat. Europa is 'nationaal' geworden: dat geldt niet alleen op het gebied van de wet- en regelgeving, maar ook de afstemming en coördinatie van tal van activiteiten van de overheid die op Europees niveau plaatsvinden. Het expertisegebied van de public manager kan niet langer beperkt blijven tot het Nederlandse domein. Het mag niet langer zo zijn, dat we in Nederland met de toepassing van de Europese regelgeving worden 'geconfronteerd'. Van de public manager wordt verwacht dat hij erop 'anticipeert'. Daarnaast is het steeds belangrijker om inzicht te hebben in en om te kunnen gaan met de cultuurverschillen tussen verschillende Europese landen, met name wat betreft de besluitvormingscultuur. Vroeger was de public manager bijna automatisch een ambtenaar in dienst van een lokale, regionale of nationale overheid. Tegenwoordig vindt hij door bovenstaande ontwikkelingen ook emplooi in andere werkkringen: • organisaties in het 'verkeer tussen overheid en bedrijfsleven'; • bedrijven en organisaties met een publieke taak, zoals organisaties op het gebied van veiligheid en

openbare orde, vervoersbedrijven, woningbouwverenigingen, belangenorganisaties, milieu-instanties, uitkeringsinstanties (en organisatieadviesbureaus ten behoeve van deze bedrijven en organisaties);

• in internationaal verband. In de dynamische, ambigue, interdependente, europeaniserende en internationaliserende samenleving van de 21e eeuw is de public manager een onmisbare ‘partner in governance’. 2.1.3 Functies voor de public manager Arbeidsmarktonderzoek en onderzoek onder afgestudeerden toont aan dat de public manager werkzaam is in een breed scala aan functies en branches. Op basis van deze gegevens onderscheidt de arbeidsmarkt een drietal typen functies: • De bewaker en beheerder van organisatieprocessen. Het ontwerpen van zulke processen is over het

algemeen een doorgroeifunctie. Namen: organisatie-adviseur, management-ondersteuning, controller.

• De beleidsmedewerker op voorbereidend, uitvoerend en evaluerend niveau. De taken kunnen meer intern of meer extern gericht zijn. Namen: beleidswerker, consulent, beslissingsambtenaar.

• De regisseur van beleidsprocessen. Over het algemeen is dit een doorgroeifunctie, maar op het lokale niveau is het ook een startfunctie. Namen: projectleider, coördinator teamleider, onderzoeksleider.

lntegraal perspectief De genoemde functies hebben met elkaar gemeen dat de public manager vanuit een integraal perspectief werkt. Hij is een 'spin in het web' van het maatschappelijk-politieke krachtenveld en: • overziet een besluitvormingstraject (van de voorwaarden tot en met de consequenties); • neemt het politieke krachtenveld in ogenschouw, waarin beslissingen al dan niet tot stand komen; • denkt strategisch; • draagt bij aan de vormgeving van een besluitvormingstraject (met inbegrip van financieel-

economische en juridische aspecten); • maakt zich snel en adequaat de vereiste inhoudelijke kennis eigen omtrent de materie van het

besluitvormingstraject. De public manager is primair manager van processen, zowel intern als extern. Daarbij worden hoge eisen gesteld aan zijn vaardigheden op het gebied van relationeel management. Of hij dat doet vanuit een leidinggevende rol, of vanuit een andere, maakt voor het belang van relationeel management niet uit.

Page 9: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

9

Het beroepsprofiel van de public manager is niet beperkt tot een van de drie onderscheiden functies, maar omvat nadrukkelijk alle drie. Daarmee is het een ambitieus beroepsprofiel. Een versmalling ervan zou afbreuk doen aan de maatschappelijke behoefte aan generalistisch opgeleide public managers op HBO-niveau. 2.2 Onderwijsvisie 2.2.1 Doel De opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement (B/O) stelt zich ten doel mensen op te leiden voor de functie van public manager op bachelor+-niveau. Concreet zijn de doelstellingen de volgende: • De opleiding zorgt ervoor dat studenten aan het einde van de opleiding aan het beroepsprofiel

voldoen. • Bestuurskunde staat centraal en daaromheen staan de gebieden die daarmee onlosmakelijk

verbonden zijn. • De opleiding richt zich op alle lagen van het openbare bestuur, zowel regionaal als landelijk, en

leidt bovendien op voor de profit- en non-profitsector. • Alle curriculumonderdelen worden aangeboden in een bestuurskundige context: als er

bijvoorbeeld sprake is van vaardigheden, dan gaat het om beroepsvaardigheden van de bestuurskundige.

• De opbouw van de opleiding is ingevuld op basis van de competentieniveaus 1 tot en met 5. Zie hiervoor paragraaf 2.3.

• De opleiding is sterk praktijkgericht en gaat uit van een maximale synergie tussen werken en leren.

• Er is sprake van een opbouw in de integratie van kennis-, vaardigheids- en houdingselementen in het onderwijsprogramma en in de toetsing.

• Er is een variëteit aan werkvormen en daarmee samenhangend een variëteit aan toetsvormen. Deze sluiten aan bij de verschillende leerstijlen van studenten en bij het multidisciplinaire karakter van bestuurskunde.

• Er is sprake van een groeiende zelfregie van de student. Deze uit zich in het binnen de kaders vormgeven aan de eigen leerroute, zowel inhoudelijk als planmatig. Het programma verschuift van sterk aanbodgericht in jaar 1 naar overwegend vraaggericht werken in jaar 3 en 4. De docentrol verschuift van leidend in jaar 1 naar coachend in jaar 3 en 4.

• De opleiding werkt met een POP en portfolio als belangrijke instrumenten voor het monitoren van de voortgang in de competentieverwerving en het vormgeven aan de studieloopbaan.

• Bestuurskunde is een talig vak: taalonderwijs neemt een belangrijke plek in het curriculum in, de focus ligt hierbij op schriftelijke professionele taalvaardigheid.

2.2.2 Duaal onderwijs Aan bovenstaande doelstelingen ligt de overtuiging ten grondslag dat de kracht van het onderwijs bestaat uit het op elkaar betrekken van onderwijs en werk. Om die reden is de opleiding B/O een duale opleiding. De studenten volgen in het eerste en tweede jaar van hun studie, de onderbouw, vijf dagen onderwijs op school. In het derde en vierde jaar, de bovenbouw, zijn ze één dag in de week op school, de overige vier dagen werken ze op een leerarbeidsplaats (LAP). Om ervoor te zorgen dat de studenten bij aanvang van het derde jaar voldoende uitgerust zijn als beginnend beroepsbeoefenaar, wordt in de eerste twee opleidingsjaren een surplus van kennis en vaardigheden aangeboden. In het derde en vierde jaar wordt een onderwijsmethode gehanteerd die die toenemende zelfregie faciliteert: de leerkring. In de leerkringen werken studenten aan inhoudelijke producten, persoonlijke ontwikkelingsplannen en portfolio’s en vindt er terugkoppeling plaats over leerervaringen op de werkplek. De tutor biedt naast inhoudelijke expertise, coaching en leerplekbegeleiding aan. Studenten leren van elkaar mede doordat zij elkaar beoordelen.

Page 10: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

10

2.3 Competentiegericht onderwijs 2.3.1 LOBO-competenties In lijn met de algemene trend in het hbo is het beroepsprofiel vanuit een competentiegerichte benadering in een opleidingsprofiel vertaald. Een competentie is de bekwaamheid om de verworven kennis, inzichten, vaardigheden en houding zodanig te hanteren dat de functies, die in het beroepsprofiel worden onderscheiden, adequaat kunnen worden vervuld. De competenties waarover de public manager op bachelorniveau dient te beschikken, zijn vastgesteld door het Landelijk Overleg Bestuurskunfe/Overheidsmanagement (LOBO). Deze LOBO-competenties bestrijken een breed terrein: het gaat niet alleen om beleidskundige competenties, maar ook om bestuurlijk-juridische, financieel-economische en organisatiekundige competenties. Samen vormen ze geen gesloten geheel, maar eerder een open netwerk. In combinatie met het vereiste leervermogen zullen de afgestudeerden deze competenties verder ontwikkelen, zowel in de diepte als in de breedte. Het beroepsprofiel vormt de leidraad voor het benoemen en onderscheiden van de competenties waarover de afgestudeerde in zijn functie van public manager dient te beschikken. De ontwikkelingen in de beroepspraktijk en de functies die de afgestudeerde daarin vervult zijn reden om de competenties van de public manager in drie rubrieken onder te brengen: • reflectie op de publieke taak; • de public manager aan de slag; • relationeel management. De competenties in de eerste rubriek zijn vereist in al die situaties waarin de public manager wordt aangesproken op zijn betrokkenheid. De competenties in de tweede rubriek vloeien voort uit het integrale perspectief en het strategisch denken. In de derde rubriek staan de competenties waarover de afgestudeerde dient te beschikken om te kunnen participeren in een van de belangrijkste ontwikkelingen in de beroepspraktijk: relationeel management. Hieronder volgt de volledige lijst van LOBO-competenties, ingedeeld in de drie rubrieken. I. Reflectie op de publieke taak Zonder maatschappelijke en politieke betrokkenheid kan een bestuurskundige hbo'er niet functioneren, noch op het terrein van de publieke zaak, noch in de aanpak van bestuurlijke problemen. Hij moet zich in zijn handelen bewust zijn van de sociale effecten van besluitvormingsprocessen en gevoel hebben voor publieke moraal. Vereiste competenties daarvoor zijn: 1. Opereert vanuit kennis van grondslagen, inrichting en werking van het Nederlandse staatsbestel

(rechtsstaat, democratie, markteconomie, Europese samenwerking) 2. Opereert vanuit ‘public service orientation’, beschouwt burger als klant, stakeholder en partner 3. Houdt rekening met politieke, ideologische en culturele verschillen 4. Kan belangen, machts- en invloedsfactoren (formele en informele, feitelijke en potentiële) benoemen

en hanteren 5. Kan ethisch verantwoord omgaan formele en materiële beleidsvrijheid 6. Is bestand tegen complexe, slechts gedeeltelijk voorgestructureerde beleidsproblemen en onzekere

beleidsuitkomsten 7. Denkt breder dan het verband waarin hij werkt (waar relevant, internationaal) 8. Heeft kennis van relevante ‘best practices’ 9. Kent actuele relevante wetenschappelijke literatuur (ook in het Engels) 10. Stijgt boven het uitvoerende werk uit en reflecteert hierop 11. Communiceert over visie op eigen rol en effectiviteit, vanuit verschillende perspectieven en belangen 12. Kan desgevraagd verantwoording afleggen voor doen en laten, en lering trekken uit opgedane

ervaringen

Page 11: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

11

II. De public manager aan de slag De ordening van de competenties is volgens de stappen van de plannings- en beleidscyclus. Deze ordening maakt inzichtelijk over welke competenties de afgestudeerde dient te beschikken. Daarmee is niet gezegd dat de werkzaamheden van de afgestudeerde in de praktijk ook volgens deze cyclus verlopen.

II.a Agendavorming 13. Kan maatschappelijke problemen ‘herformuleren’ tot beleidsproblemen 14. Kan actoren effectief beïnvloeden (lobbyen) 15. Kan betrokkenen op gemeenschappelijke belangen mobiliseren

II.b Voorbereiding 16. Voert onderzoek van beleidsmatige of maatschappelijke aard uit 17. Analyseert de diversiteit aan probleem variabelen (economisch, juridisch, politiek) 18. Evalueert de inhoud van en het proces rondom bestaand beleid 19. Kan de relevante Europese regelgeving bepalen en verwerken 20. Kan politiek gevoelige issues onderscheiden 21. Kan een “bestuursopdracht” in zijn financieel-economische, juridische en besluitvormingsaspecten

voorbereiden

II.c Ontwerp 22. Vertaalt politieke issues in beleidslijnen en geeft alternatieven en prioriteiten aan, m.b.v. een plan van

aanpak 23. Leidt hoofdlijnen van beleid af uit een veelheid van beleidsdocumenten (dossiermanagement) 24. Maakt gebruik van eerder/ elders toegepaste oplossingstrajecten, en bepaalt daarbij de

vergelijkbaarheid met eerdere cases 25. Kan scenario’s hanteren 26. Kan een krachtenveld- en actoren-analyse maken 27. Kan kansrijke oplossingsrichtingen en oplossingsstrategieën bepalen 28. Checkt voorgenomen beleid op uitvoerbaarheid, haalbaarheid, beheersbaarheid, doelmatigheid,

rechtmatigheid en communiceerbaarheid

II.d Vaststelling/besluitvorming 29. Onderscheidt tussen ‘voor bestuur relevante’ hoofd- en bijzaken 30. Formuleert compromissen 31. Maakt en presenteert een beleidsnotitie zodanig dat deze tot besluitvorming leidt 32. Kan kostendecisies en kostencalculaties maken en verantwoorden

Invoering 33. Kan besluiten ‘vertalen’ naar uitvoeringsorganisaties en eerstelijnsuitvoerders

II.e Implementatie/uitvoering 34. Kan vastgesteld beleid implementeren 35. Kan bestuurlijk-juridische procedures begeleiden 36. Opereert bedrijfsmatig met oog voor de doelmatigheid van processen en de mogelijkheden van ICT 37. Kan met budgetverantwoordelijkheid omgaan 38. Monitort uitvoering en voortgang

Toezicht en handhaving 39. Kan informatie vergaren ten behoeve van toezicht en handhaving 40. Kan effectief ingrijpen om processen bij te sturen

Page 12: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

12

II.f Evaluatie/reflectie 41. Analyseert en evalueert beleidsprocessen en beleidseffecten III. Relationeel management Relationeel management wordt in het beroepsprofiel tot een van de belangrijkste ontwikkelingen in de beroepspraktijk gerekend. Om als public manager in deze ontwikkeling adequaat te kunnen handelen is een aantal interactieve en interpersoonlijke competenties vereist: 42. Vangt signalen op uit de samenleving 43. Treedt dienstverlenend op naar het publiek (‘public service orientation’) 44. Is een teamworker 45. Is gericht op samenwerking, brengt betrokkenen over onderlinge verschillen met elkaar in gesprek 46. Kan helder en correct communiceren (zowel schriftelijk als mondeling) met iedere doelgroep,

ongeacht maatschappelijke achtergrond en opleidingsniveau 47. Is communicatief duidelijk en besluitvaardig: weet om te gaan met spanningsvelden, conflicten en

belangentegenstellingen 48. Is onpartijdig en integer, heeft een duidelijk normbesef, kiest voor fair play 49. Heeft de sensitiviteit om zich in het standpunt van anderen te verplaatsen 50. Treedt op als onderhandelaar in contractrelaties 51. Stuurt projecten aan, benut (beleids-) netwerken en structureert een debat 52. Weet hoe draagvlak voor besluiten en win-win situaties te creëren 53. Kan een proces op gang houden (vermijdt “loopgraaf”, “fuik”, en “patstelling”)

2.3.2 Beheersingsniveau van de competenties Competenties zijn handelingsgericht. Niettemin laten ze in het midden tot op welk niveau de handeling wordt beheerst. Dit is niet per competentie gespecificeerd, maar gevat in een algemeen model dat aangeeft tot op welk niveau een afgestudeerde van de hbo-opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement de competenties beheerst. Dit model is opgezet aan de hand van de sleutelbegrippen 'integraal perspectief' en 'relationeel management' uit het beroepsprofiel. Het voldoet aan de bacheloreisen zoals de Haagse Hogeschool die heeft geformuleerd en bestaat uit de zogenaamde Dublin descriptoren: vijf internationaal geaccepteerde niveaus waarop een competentie kan worden beheerst. Deze niveaus zijn: 1. in samenhang met andere competenties; 2. in teamverband; 3. in wisselwerking met medewerkers van andere organisatie-eenheden; 4. in wisselwerking met actoren buiten de organisatie; 5. in wisselwerking met actoren of op probleemgebieden die nieuw zijn voor de organisatie-eenheid. De competenties in het opleidingsprofiel zijn 'startcompetenties', dat wil zeggen de competenties van de beginnende beroepsbeoefenaar. Over het algemeen correspondeert het hbo-niveau met beheersingsniveau 4. Beheersing op niveau 5 vindt in de loop van de carrière plaats. Echter, gezien het brede terrein dat de competenties bestrijken is het bij een aantal ervan niet reëel om van de beginnende beroepsbeoefenaar al een beheersing op niveau 4 te vereisen. Het betreft hier groeicompetenties'; in de tekst is dit aangegeven met de formulering ‘draagt bij aan’. De niveaus waarop de competenties worden beheerst zijn voor alle varianten als volgt verdeeld over de vier studiejaren. De toetsing is daarop afgestemd: • Jaar 1: Niveau 1-2:

Kennisverwerving, herkennen, kennis hebben van bestaande discussies, bewustwording, toepassing in gestructureerde omgeving, reflecteren en beperkt analyseren.

• Jaar 2: Niveau 2-3: Kennisverwerving, verdieping (aangeboden), ontwikkelen kritische blik, analyseren, toepassen in beperkt gestructureerde omgeving.

Page 13: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

13

• Jaar 3: Niveau 3-4: Kennisverwerving (gevraagd), verdieping (gevraagd), toepassing in authentieke werkomgeving, reflectie, analyse en kritische blik.

• Jaar 4: Niveau 4-5: Kennisverwerving (gevraagd), verdieping (gevraagd), toepassing in authentieke complexe werkomgeving, reflectie, analyse en kritische blik.

2.3.2 Toetsing van de competenties, beroepsproducten Competentiegericht onderwijs krijgt slechts dan goed vorm wanneer bij de toetsing beroepsproducten centraal staan. Om die reden worden de competenties gekoppeld aan beroepsproducten. Dit gebeurt niet in termen van losse competenties, maar van samenhangende competentieclusters. Immers, het is haast onmogelijk om competenties los te beoordelen, ze functioneren in samenhang met elkaar. In onderstaande tabel is te zien waar deze keuze in de praktijk op neerkomt. Ia Ib Ic IIa IIb IIc IId IIe IIf III

a IIIb

Beleidsplan x x x Uitvoeringsanalyse x x Evaluatieonderzoek x x Managementrapportage x x x x Procesbeschrijving x Adviesgesprek/rapport x x x x x Lobbyplan/gesprek/strategie x x x x x x Klant-burgergesprek x x x Netwerkanalyse x Projectplan x x x Begroting x Beschikkingen x x x Burgerbrieven x x x Probleemverkenning x x x x Event x x x x x x x x x x x

Cluster I is nog nader opgedeeld in subclusters: • Ia: (kenniscluster) 1,8,9 • Ib: (houding) 2,3,5,7 • Ic: (geïntegreerd) 4,6,10,11,12. Cluster III is nog nader is opgedeeld in subclusters: • IIIa: (team)processen managen: 44, 45, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53 • IIIb: omgevingsgericht handelen: 42, 43, 46. Het eerste jaar van de opleiding legt een ‘kennisfundament’. In dit jaar ligt de nadruk op de kenniscomponent van de competenties. Deze worden in de meeste gevallen op het tweede niveau getoetst. De methodische competenties worden in dit jaar op het eerste niveau getoetst. In het tweede jaar verschuift de focus naar de methodische competenties; deze worden van niveau 1 naar niveau 3 getild. De kenniscompetenties worden verder uitgebouwd naar niveau 3. Aan het eind van jaar 2 vindt een portfolioassessment plaats. Het portfolio bevat onder andere de beroepsproducten die de student heeft geschreven en een oriëntatie op de leerarbeidsplaats. Daarmee is het protfolioassessment een afsluitende voorbereiding op de lapperiode in jaar 3 en 4. Voor het derde en vierde jaar geldt dat studenten na het vierde jaar op niveau 5 moeten zitten. Dit wordt integraal getoetst aan de hand van de eindscriptie en een assessment. De onderwijsonderdelen die worden aangeboden in het derde leerjaar moeten getoetst worden op niveau 4, die uit het vierde leerjaar op niveau 5. Voor sommige competenties kan het niveau in jaar 3 al hoger liggen. Studenten kunnen –onder begeleiding– voor een deel naar eigen inzicht hun leerroute bepalen. Zij leren, zowel

Page 14: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

14

op hun leerarbeidsplaats als aan de hand van de door de opleiding geformuleerde opdrachten, in eigen tempo aan bepaalde competenties te werken. De een gaat daar sneller doorheen dan de ander. Studenten werken hun ontwikkeling uit in een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Het daaraan gekoppelde portfolio levert de bewijsvoering voor de ontwikkeling. Studenten geven in het plan aan welke groei ze willen doormaken, geformuleerd in competenties en niveaus. Aan het eind van een periode reflecteren ze op de ontwikkeling en leveren ze daarvoor het bewijs. De ontwikkelpunten worden in samenspraak met de leerkring en de werkgever geformuleerd. De groei wordt ook op beide plaatsen besproken en beoordeeld, waarbij de werkgever een advies geeft over de beoordeling. Aan het eind van het vierde jaar moeten de studenten de aspectsystemen binnen (overheids)organisaties integraal beheren, op kennisniveau, analytisch niveau én interventieniveau. Deze aspectsystemen bevatten de basisdisciplines die aan bestuurskunde ten grondslag liggen: • Techniek: Rechten en Economie (bedrijfskundige technieken) • Politiek: Politicologie (machts- en invloedfactoren) • Cultuur: Sociologie en Psychologie (omgevings- en gedragsfactoren). De relatie tussen de verschillende basisdisciplines is weergegeven in de volgende figuur.

2.4 Samenhang programma 2.4.1 Leerlijnen Het programma B/O kent twee centrale leerlijnen die de samenhang in het curriculum moeten borgen. Dat zijn de bestuurskundelijn en de competentiemanagementlijn. Bestuurskundelijn Bestuurskunde is in jaar 1 het centrale vak dat in alle blokken terugkomt, aangevuld met de basisdisciplines economie, sociologie, politicologie, psychologie en recht en de ondersteunende disciplines Professionele Taalvaardigheid (PTV) en Studieloopbaanbegeleiding (SLB). In jaar 2 zit bestuurskunde niet als apart vak in het curriculum, maar komt het wel terug in de bestuurskundelijn met vakken als beleidsvorming, beleidsuitvoering, bestuur en organisatie en multilevel governance. In jaar 3 en 4 wordt de bestuurskundelijn in de praktijk van de leerarbeidsplaats voortgezet. Binnenschools verschuift de focus dan naar de leerlijn compentiemanagement. Competentiemanagementlijn Binnen de leerlijn competentiemanagement zijn persoonlijk ontwikkelingsplan en portfolio essentieel om de ontwikkeling van de student te monitoren. Het persoonlijk ontwikkelingsplan is samen met het portfolio een belangrijk aspect van monitoring van de ontwikkeling van de student. Bovendien is het een instrument waarin de aansluiting tussen de onderbouw en de bovenbouw wordt vastgelegd. Studenten geven in hun persoonlijk ontwikkelingsplan aan waar zij staan, wat zij nog nodig hebben (met het oog op het beroepsprofiel en de competenties). In het portfolio draagt de student hiervoor de

Bestuurskunde

Sociologie

Psychologie

Politicologie

Recht

Economie

Ondersteunende vakken

Page 15: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

15

bewijzen aan. In jaar 2 oriënteert de student zich bijvoorbeeld op de werkplek en maakt hij hiervan een dossier aan. Aan het eind van het tweede jaar vindt een portfolioassessment plaats. Dit vormt de basis voor het persoonlijk ontwikkelingsplan in jaar 3. De student benoemt daarin de competenties en de niveaus die hij beheerst en die hij wil ontwikkelen via onderwijsonderdelen of op de werkplek. Ook de werkgever wordt betrokken bij het benoemen van de ontwikkelpunten van de student en geeft een advies in de beoordeling. De student dient smart uit te werken hoe hij deze ontwikkeling denkt te realiseren. In sommige gevallen zal hij zelfs in samenspraak met medestudenten en/of werkgever een beoordelingskader maken. In onderstaande figuur is de studieopbouw grafisch weergegeven. De rode lijn door het midden is de leerlijn van de student.

2.4.2 Studiepunten Het totale opleidingsprogramma heeft een omvang van 240 studiepunten. In de onderstaande tabellen is weergegeven hoe de 240 studiepunten van de opleiding verdeeld zijn over de vier studiejaren. De eerste tabel betreft de opleiding B/O duaal. De tweede en derde tabel hebben betrekking op respectievelijk de MBO-instroom en MBO-doorstroom. Puntentabel duaal Jaar Blok Blok Blok Blok Jaar 1 15 15 15 15 Jaar 2 15 15 15 15 Jaar 3 15 15 15 15 Jaar 4 15 15 15 15 Totaal 60 60 60 60 Puntentabel MBO-instroom Jaar Blok Blok Blok Blok Jaar 1 15 15 15 15 Jaar 2 15 15 15 15 Jaar 3 15 vrijstelling 15 vrijstelling 15 vrijstelling 15 vrijstelling Jaar 4 15 15 15 15 Totaal 60 60 60 60 MBO-instroom: De studenten die MBO-4 afstudeerrichting Openbaar Bestuur hebben gevolgd buiten het Mondriaancollege komen in aanmerking voor een driejarig traject. Redenen voor het verkorte traject zijn de stage en de voorbereiding en reflectie hierop die ze tijdens de MBO-opleiding hebben

Page 16: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

16

gevolgd. Uiteraard zijn de eindtermen waaraan de student moet voldoen dezelfde als die waaraan een student moet voldoen die de standaardroute volgt. Puntentabel MBO-doorstroom Jaar Blok Blok Blok Blok Jaar 1 7 (+ 8

vrijstelling) 8 (+ 7 vrijstelling) 15 15

Jaar 2 15 15 15 15 Jaar 3 15 15 15 vrijstelling 15 vrijstelling Jaar 4 15 15 15 15 Totaal 60 60 60 60 MBO-doorstroom: Studenten van het Mondriaancollege met de afstudeerrichting Openbaar Bestuur komen in aanmerking voor het zogenaamde doorstroomtraject. Tijdens het laatste half jaar van hun MBO-opleiding volgen ze tegelijkertijd vakken aan onze opleiding. Indien ze instromen worden de behaalde punten meegeteld en krijgen ze op grond van hun vooropleiding voor enkele vakken vrijstelling. In jaar drie krijgen ze op basis van reeds vervulde stage korting op het aantal te vervullen uren op de leerarbeidsplaats. Hierdoor stromen ze een half jaar eerder in in jaar 4, waardoor ze ook een half jaar eerder kunnen afstuderen. Het doorstroomtraject is vastgelegd in een convenant met het Mondriaan. 2.5 Onderbouw: jaar 1 en 2 2.5.1 Jaar 1 Kennisfundament en overzicht over een multidisciplinair domein B/O heeft voor het eerste studiejaar doelbewust gekozen voor een accent op het actief verwerven en toetsen van de benodigde kennis (het leggen van een kennisfundament). Hoewel binnen de bestuurskundige praktijk de hoe-vraag centraal staat, moet er eerst een basis zijn die vorm geeft aan het 'wat'. De student moet eerst bestuurskundige uitgangspunten en het publiek domein verkennen, kennen en herkennen om de hoe-vragen te kunnen richten en toepassen. In ieder blok staat het multidisciplinaire vak bestuurskunde centraal. Vanuit de basisdisciplines (economie, sociologie, politicologie, psychologie en recht) worden vakeigen relaties gelegd met de bestuurskunde. Door middel van een mix van toetsvormen wordt in de bestuurskundelijn de voortgang van de student in de verschillende basisdisciplines gewaarborgd, waarbij in toenemende mate de nadruk op interdisciplinariteit, probleemanalyse en probleemoplossingsvaardigheden komt te liggen. Bijbehorende onderwijsvormen in het tweede halfjaar zijn projectonderwijs (kleinschalig praktijkonderzoek) en inzicht in aspecten van de bedrijfsmatige overheid, en meer generieke competenties zoals onderzoeksvaardigheden en projectmatig werken. 2.5.2 Jaar 2 Brug naar de leerarbeidsplaats Het tweede jaar vormt een brug tussen het eerste jaar van het kennisfundament en het duale traject in jaar 3 en 4. In het tweede jaar ligt de nadruk dan ook op de verdieping van kennis en op toepassing in beroepsgerichte opdrachten. Als structuur geldt in het tweede jaar de tweedeling van enerzijds beleid (het managen van maatschappelijke problemen) en anderzijds management (het managen van organisaties in het publieke domein dan wel organisaties met publieke taken en het managen van beleids- en bedrijfsprocessen). Bestuurskundelijn De bestuurskundelijn is opgebouwd aan de hand van de beleidscyclus, analoog aan het competentiecluster De public manager aan de slag. Hierbij wordt deze cyclus als analysemodel en niet als empirisch model gebruikt. De cyclus brengt ordening aan in het onderwijsprogramma, maar het opdelen van het beleidsproces in strikt in inhoud en tijd van elkaar gescheiden fasen doet de werkelijkheid tekort. Verder gaan we van een omgevingsgeoriënteerde benadering uit. Dit komt tot

Page 17: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

17

uiting in het vak Beleid en maatschappij in blok 1. Hier behandelen we de ontwikkelingen in de maatschappelijke context die input leveren aan beleid. In Beleidsvoorbereiding staan verkennen, onderzoeken en agendavorming centraal. In Beleidsvorming draait het om ontwerpen en besluitvorming. Bij Beleidsuitvoering gaat het om implementatie, het uitvoeringsproces en handhaving en bij Beleidsevaluatie ten slotte om controleren, verantwoorden, leren en veranderen of innoveren. Analoog aan de PDCA-cyclus kunnen we spreken van voorbereiding (=pro-act), vorming (=plan), uitvoering (=do & check) en evaluatie (=check & re-act). Twee curriculumonderdelen besteden expliciet aandacht aan management in het publiek domein: Beleidsmanagement en Bestuur en organisatie. De bestuurslagen Rijk, Provincie, Gemeente en Europa komen uitgebreid aan bod. In de respectievelijke bestuursateliers staat steeds één bestuurslaag centraal. Daarbij is nadrukkelijk wel gekozen voor een netwerkbenadering; beleid maken en uitvoeren vindt plaats in een interactie tussen verschillende actoren in het publieke, semi-publieke en private domein. In het vak Multilevel Governance komen alle onderdelen samen: beleid, politiek, sturing en management en de verschillende bestuurslagen – bezien vanuit Europa – in interactie met de brede omgeving. De basisdisciplines van bestuurskunde komen in alle onderdelen terug. Soms zijn ze afzonderlijk te herkennen, vaker zijn ze integraal verweven in de behandelde stof. Competentiemanagementlijn Binnen de leerlijn competentiemanagement zijn persoonlijk ontwikkelingsplan en portfolio essentieel om de ontwikkeling van de student te monitoren. Het persoonlijk ontwikkelingsplan is samen met het portfolio een belangrijk aspect van monitoring van de ontwikkeling van de student. Bovendien is het een instrument waarin de aansluiting tussen de onderbouw en de bovenbouw wordt vastgelegd. Studenten geven in hun persoonlijk ontwikkelingsplan aan waar zij staan, wat zij nog nodig hebben (met het oog op het beroepsprofiel en de competenties). In het portfolio draagt de student hiervoor de bewijzen aan. In jaar 2 oriënteert de student zich bijvoorbeeld op de werkplek en maakt hij hiervan een dossier aan. Aan het eind van het tweede jaar vindt een portfolioassessment plaats. Dit vormt de basis voor het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) in jaar 3 en 4 (zie paragraaf 2.6.4).

Projectlijn Naast de bestuurskundelijn en de competentiemanagementlijn is er in het tweede jaar een projectlijn. Door middel van projecten worden de studenten voorbereid op hun toekomstige leerarbeidsplaats en de beroepspraktijk. De projecten bestaan uit complexere en omvangrijkere opdrachten dan in jaar 1 en vragen dan ook een grotere zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de studenten. Ze noodzaken een aanvulling van de samenwerkingsvaardigheden met doelmatige planning en zelfsturing van het teamwerk. Een grondige analyse vooraf, het opstellen van een Plan van Aanpak, het verdelen van taken en het planmatig uitvoeren (zo nodig na bijstelling van het Plan van Aanpak) van de opdracht zijn hierbij essentiële onderdelen. De input voor de projecten komt veelal vanuit het werkveld. Hiervoor worden partijen in het netwerk benaderd, zoals de gemeente Schiedam, waar voor de wethouder Milieu een opdracht wordt uitgevoerd. Een ander voorbeeld is ‘Het huis van de democratie’, waar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente Den Haag als opdrachtgevers functioneren. In opdracht van de gemeente Den Haag wordt een lobbyplan opgesteld voor verschillende groeperingen met het oog op de ontwikkeling van krachtwijken. Voorwaarden voor LAP De student moet in het tweede jaar zijn propedeuse hebben en tenminste 51 studiepunten uit het tweede jaar hebben behaald om ‘op lap’ te mogen. Het studiejaar wordt afgesloten met een portfolioassessment dat de student 1 studiepunt oplevert. Ideaal zou natuurlijk zijn als de student gewoon 60 studiepunten per studiejaar zou behalen.

Page 18: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

18

2.6 Bovenbouw: jaar 3 en 4 2.6.1 De duale praktijk en vraagsturing In het derde en vierde jaar staat de werkervaring in de beroepspraktijk centraal. Met behulp van stevige ondersteuning werkt de student steeds meer vraaggestuurd. In de praktijk blijkt waar de lacunes in de competentieverwerving van de student bestaan of waar een nadere verdieping wenselijk of noodzakelijk is. In samenspraak met de werkgever wordt een leerplan opgesteld. Dat betekent ook dat de beroepspraktijk in toenemende mate onderdeel is van toetsing. Kennis staat in de toetsing niet meer op zichzelf, maar staat in dienst van het gebruik in de praktijksituatie. De competentiemanagementlijn staat in jaar 3 en 4 centraal. In de loop van de opleiding verschuift de toetsing van afzonderlijke competentieaspecten als kennis, vaardigheden en attitudes, naar de integrale beoordeling van competenties als geheel. De toetsing is in toenemende mate gericht op het meten van de kwaliteit van de uitvoering van beroepscompetenties in gesimuleerde of authentieke beroepssituaties, zoals assessments, bij het opstellen van beroepsproducten en in de dagelijkse beroepspraktijk: de leerarbeidsplaats. 2.6.2 Leerarbeidsplaats De kwaliteit van de leerarbeidsplaatsen wordt op de volgende wijzen geborgd. • De leerarbeidsplaats wordt op voorhand getoetst. De student moet een functie hebben op het

niveau dat aansluit bij het niveau van de opleiding en de functie moet passen binnen het beroeps- en competentieprofiel. Administratieve taken kunnen deel uitmaken van de werkzaamheden, maar mogen niet overheersen, en het werk moet mogelijkheden bieden tot competentieontwikkeling (niveau 5 aan het eind van jaar 4). In het eerste halfjaar van het duaal traject maakt de student kennis met betaald werk en met de organisatie, en juist in die periode is ruimte voor en begeleiding in ontwikkeling onontbeerlijk.

• De student leert op de werkplek aan de hand van POP/portfolio. Aan het begin van het traject worden afspraken gemaakt tussen de student, de werkplekbegeleider en de tutor. Gedurende het verblijf op de leerarbeidsplaats wordt gemonitord of de student zich aan de afspraken houdt. Tevens wordt de werkplekbegeleider betrokken bij de toetsing van POP/portfolio.

• Als het in de praktijk anders blijkt te lopen, vindt er een gesprek tussen tutor en werkplek plaats om bij te sturen.

• Als dat niet blijkt te werken, gaat de student naar een andere leerarbeidsplaats. Daarbij kan een werkgever uiteindelijk als ongeschikt voor lappers worden aangemerkt. De bovenbouwcoördinator heeft hier een signalerende en bewakende rol.

• De docenten gaan regelmatig op werkbezoek bij partijen in het veld. Studenten worden stevig begeleid tijdens hun dienstverband. De tutor gaat per lapcontract twee keer langs voor een gesprek met de werkgever. Dankzij deze begeleidingsgesprekken is er ruim gelegenheid voor afstemming over ontwikkelingen in het veld.

2.6.3 Leerkring Een leerkring is een begeleidingsinstrument in de vorm van een groep die bestaat uit een aantal studenten en één (beoordelingsgemachtigde) procesbegeleider (tutor). In de leerkring wordt door samenwerkend leren gewerkt aan de individuele ontplooiing van de student. Professionaliteit, eigen meesterschap en de integratie van binnenschools en buitenschools leren staan hierbij centraal.

Deze doelstelling valt uiteen in vier hoofdtaken:

1. Het identificeren van competenties waaraan zal worden gewerkt. Studenten formuleren een visie op de eigen loopbaan en kiezen de competenties die bij deze eindvisie horen en die nog niet ontwikkeld zijn in een eerdere fase van de studie.

2. Het vaststellen (uitwerken) hoe deze competenties worden bereikt. Studenten maken een stappenplan waarmee ze helder maken hoe men denkt de competentie te ontwikkelen.

3. Het ontwikkelen van competenties (meten en bijsturen). Studenten rapporteren vervolgens hoe de competentieontwikkeling daadwerkelijk verloopt.

4. Het koppelen van leerervaringen buiten school (op de werkplek) en binnen scchool.

Page 19: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

19

Studenten brengen hun problemen en ervaringen in, treden op als elkaars denktank bij het bespreken van casuistiek en dragen op de lapplek opgedane kennis en kunde over aan hun medestudenten.

In jaar 4 komt er nog een doelstelling bij: 5. Het werken aan scripties/afstudeeropdrachten.

Studenten maken in de kring hun onderzoeksopzet, geven elkaar feedback op die opzet, steunen elkaar bij het werken aan de scriptie/de opdracht, geven elkaar feedback op tussen- en eindrapportages. De kring is een onderzoekslaboratorium waarin studenten zelf praktijkgericht onderzoek uitvoeren maar ook kunnen leren van onderzoekservaringen van medestudenten

2.6.4 POP en portfolio Binnen de leerkring wordt o.a. gewerkt met een Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) en een portfolio.. In het POP plant en beschrijft de student de eigen leerweg en refelcteert hij hierop. Hij verzamelt bewijzen van kennen en kunnen, van geleverde prestaties en linkt deze aan de competenties en het niveau waarop hij ze beheerst. Het POP vormt de verbinding tussen de binnen- en buitenschools leren en tussen school en toekomst. Daarom wordt ook de werkgever bij het benoemen van de ontwikkelpunten van de student betrokken en geeft hij een advies in de beoordeling. De student dient smart uit te werken hoe hij deze ontwikkeling denkt te realiseren. In sommige gevallen zal hij zelfs in samenspraak met medestudenten en/of werkgever een beoordelingskader maken. 2.6.5 Afstudeervarianten De student kiest een van de volgende afstudeervarianten: • Public Management • Auditing & Consulting • European Public Management • Management Publieke Ruimte Zie voor een beschrijving van deze aftsudeervarianten de paragrafen 7.4.1, 7.4.2, 7.4.3, 7.4.4 en hoofdtsuk 8. 2.6.6 Minors De student kiest in jaar 3 naast zijn afstudeervariant een van de volgende minors: • Bestuurservaring voor jonge professionals • Bedrijfs- en organisatiemanagement • Globalisation • Neigbourhood governance • Globalisering • Beleid en politiek Zie voor een beschrijving van de minors de paragrafen 6.16, 6.17, 6.18, 6.19, 6.20 en 6.21.

2.6.7 Afstuderen De drie onderdelen waarop studenten B/O worden beoordeeld bij het afstuderen zijn het schriftelijk beroepsproduct (of soms nog de scriptie), het assessment en de leerarbeidsplaats in combinatie met de competentieontwikkeling. Geschreven beroepsproduct In de eerste plaats moeten studenten een geschreven beroepsproduct afleveren. De formulering van deze opdracht komt tot stand in samenspraak met de lap-werkgever van de student en de tutor. De medestudenten spelen een adviserende rol via de leerkring (peer assessment). Lap-werkgever en medestudenten zijn ook betrokken bij de beoordeling van het beroepsproduct, in zoverre dat zij een advies geven aan de tutor.

Page 20: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

20

Assessment In de tweede plaats worden afstuderende studenten onderworpen aan een assessment. Dat vindt plaats in een realistische context met externe experts uit het werkveld als rollenspelers. De assessoren en beoordelaars zijn speciaal daarvoor opgeleide docenten. De assessoren geven een oordeel op basis van vooraf geformuleerde criteria en ontvangen een advies van de rollenspelers. Het assessment is ontwikkeld in nauwe samenwerking met het beroepenveld en wordt op basis van evaluaties geactualiseerd. Overigens worden alle assessments op film vastgelegd; mocht er discussie zijn over de beoordeling, dan kan er terug worden gevallen op de opnames. Leerabeidsplaats In de derde plaats worden studenten voor hun afstuderen beoordeeld op hun prestaties op de leerarbeidsplaats. Dat oordeel wordt gebaseerd op de uitkomst van meerdere voortgangsgesprekken met de werkgever, een advies van de werkgever over het cijfer en een advies van de medestudenten in de leerkring op basis van het portfolio dat de student dient aan te leveren (peer assessment). Portfolio Het portfolio wordt ingezet als middel om aan te tonen dat de afstudeerder voor alle onderdelen van het competentieprofiel presteert op niveau 5. In het portfolio neemt de student de totale lijst met competenties op. Hij geeft onderbouwd weer in welke fasen van de LAP welke competenties aan de orde zijn gekomen, hij reflecteert erop, levert waar mogelijk bewijsmateriaal aan en beargumenteert voor elke competentie (of competentiecluster) dat hij deze op het afstudeerniveau beheerst. Procedure De procedure voor het afstuderen bestaat uit drie fasen, corresponderend met de drie afstudeeronderdelen: • Studenten werken in blok 3 en 4 van het laatste jaar aan hun onderzoek, wat uitmondt in een

beroepsproduct. Pas nadat er een voldoende beoordeling voor dit onderdeel is gegeven, kan de student deelnemen aan het assessment. Een student kan op ieder gewenst moment voor een beoordeling van het beroepsproduct in aanmerking komen.

• Gedurende het hele jaar kan beoordeling van de leerarbeidsplaats plaatsvinden door de genoemde drie partijen. Een student kan pas afstuderen (deelnemen aan het assessment) als dit onderdeel met een voldoende is afgerond.

• Op meerdere van tevoren vastgestelde momenten gedurende het jaar hebben studenten de mogelijkheid om deel te nemen aan het assessment.

Werkgevers Werkgevers zijn betrokken bij het beoordelen van het niveau van de afstudeerder op een aantal manieren: • Zij beoordelen het niveau van de werkzaamheden op de werkplek in reguliere functionerings- en

beoordelingsgesprekken. Zij koppelen terug naar de opleiding bij de beoordeling. Hierbij wordt de vraag gesteld of de student op niveau 5 functioneert.

• Zij beoordelen de competentieontwikkeling bij de evaluatie van POP en portfolio van de student/ werknemer.

• Zij beoordelen het niveau van het geschreven eindproduct (veelal als opdrachtgever). • Zij zetten een kritische situatie neer waarin de afstudeerder het beroepsproduct toelicht en er

draagvlak voor verkrijgt. Zij geven op dit punt adviezen over het niveau aan de tutoren. 2.7 Professionele taalvaardigheid (PTV/Taallounge) Omdat taal net zo belangrijk is voor de bestuurskundige als zuurstof, is het taalprogramma binnen de opleiding sterk neergezet. Het doel van PTV/Taallounge is tweeledig. Enerzijds werd geconstateerd dat veel eerstejaars niet de schriftelijke taalvaardigheid bezitten die van beginnende HBO-studenten verwacht kan worden. Voor

Page 21: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

21

een talige studie als bestuurskunde is het zeer belangrijk dit probleem zo vroeg mogelijk aan te pakken. Daarom is ervoor gekozen al meteen in het eerste studiejaar studenten bewust te maken van het belang van een goede schrijfvaardigheid en hen te stimuleren om actief aan de ontwikkeling van hun schrijfvaardigheid te werken. Het tweede doel van PTV/Taallounge is studenten te trainen in het talige aspect van de specifieke beroepsproducten van de public manager. De ruggengraat van het PTV-programma van het eerste jaar vormen de schrijfopdrachten: kleinere tekstsoorten als uiteenzetting, persbericht, speech en voorlichtingsbrief. Verder is een basistest Nederlands ontwikkeld, een toets met (ook) een formatief karakter die aan het begin van het eerste studiejaar wordt afgenomen en die een beeld geeft van de basale taalvaardigheid van de studenten. Op grond van de resultaten van de basistest en de schriftelijke feedback van de docent, maakt de student een leerdoelenlijst. Het belang dat de opleiding toekent aan het propedeuseonderdeel PTV is uitgedrukt in het aantal studiepunten dat studenten ermee kunnen verdienen: 4. Het tweede jaar bouwt voort op de vaardigheden die zijn verworven in de propedeuse. In het tweede jaar is PTV niet meer als zodanig in het programma aanwezig. Het schrijven gebeurt nu in het kader van het bestuursatelier. Studenten schrijven beleidsteksten en worden wanneer het taalniveau daarvan nog onvoldoende is begeleid door de PTV-docenten. In Jaar 3 en 4 wordt incidentele begeleiding gegeven aan studenten die daarom vragen. Buiten het gewone curriculum verzorgt de Taallounge verder nog speciale taalbegeleiding voor anderstalige studenten. 2.8 Studieloopbaanbegeleiding (SLB) Waar de studentenbegeleiding voorheen vooral tot uitdrukking kwam in de twee mentorgesprekken per jaar, werkt de opleiding sinds 2005 met een duidelijke visie op studieloopbaanbegeleiding (SLB). SLB maakt onderdeel uit van de competentiemanagementleerlijn. De inrichting van SLB ziet er als volgt uit: Jaar 1 • oriëntatie van de student op de opleiding en het beroepenveld • oriëntatie van de opleiding op de studenten • aanreiken van studievaardigheden. In het eerste blok van het eerste studiejaar ligt de nadruk van SLB op de praktische kennismaking met de opleiding. De student maakt kennis met de opleiding, het gebouw, de verschillende diensten, de studiehandleiding en het OER. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de al dan niet juiste studiekeuze van de student, dit vanwege de februariregeling en met het oog op studiesucces. SLB is opgesplitst in klassikale begeleiding en individuele begeleiding. In het eerste jaar wordt tijdens de klassikale bijeenkomsten de rode draad: ‘Wie ben ik, waar kom ik vandaan en waar wil ik naar toe?’ gehanteerd, ontleend aan het ‘pedagogy of excellence’-programma van de UCLA, waarmee de opleiding heeft samengewerkt. In het tweede en derde blok wordt begonnen met de vaardigheden vergaderen en presenteren. Er wordt aandacht besteed aan het begrip competentie en aan de 53 competenties die behoren tot het profiel van de bestuurskundige. De individuele begeleiding bestaat in het eerste studiejaar in elk geval uit drie maar meestal uit vier individuele gesprekken. Het eerste gesprek betreft een kennismakingsgesprek en de andere gesprekken zijn studievoortgangbesprekingen. Daarbij wordt de student uiteraard gevraagd of hij ook eigen onderwerpen wil inbrengen. Deze gesprekken worden tevens gevoerd in het kader van de ‘Kaderregeling Bindend Studieadvies’. Aan het begin van het studiejaar start de student met het bijhouden van een portfolio. Jaar 2 • voorbereiden op en solliciteren naar de leerarbeidsplaats • ontwikkelen competenties cluster 3

Page 22: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

22

• monitoren gehele competentieontwikkeling via portfolio • portfolioassessment eind jaar 2 • introductie leerkringen In het tweede studiejaar worden met de student in elk geval drie individuele gesprekken gevoerd (of meer indien nodig). Deze gesprekken gaan hoofdzakelijk over het behalen van de propedeuse, als die nog niet behaald is. Verder over het onderdeel van het werkveld dat het best zou passen bij de student, SWOT, netwerken, sollicitatiestrategie, mogelijke studievertragende factoren. De student is altijd vrij om ook eigen onderwerpen in te brengen of extra individuele gesprekken aan te vragen. Tot slot zit er in de competentieleerlijn ook een vrijekeuzemodule voor drie studiepunten, waarmee de totale leerlijn 12 studiepunten omvat. Lopende zijn studie houdt de student steeds zijn portfolio bij; aan het eind van het derde blok moet hij dat inleveren bij zijn SLB-docent. Er is een lijst van producten die in het portfolio aanwezig moeten zijn. Jaar 3 en 4 • buitenschools leren staat voorop; • SLB in leerkring; leren van en met elkaar (peer assessments) met de tutor als coach; • tutor neemt rol van SLB'er over, is tevens contactpersoon van de leerarbeidsplaats; • coaching op de werkplek via coachingsgesprekken en bespreking van het POP. De focus in jaar 3 ligt op het kennismaken met de leerarbeidsplaats en competentieontwikkeling in de beroepspraktijk; er wordt gewerkt aan een POP gericht op de eigen loopbaan in het werkveld. De focus in jaar 4 ligt op het verdiepen van de competentieontwikkeling in de beroepspraktijk en het afstuderen. In de deeltijdopleiding ligt de verantwoordelijkheid voor het buitenschoolse leertraject uitdrukkelijk bij de student. De studiebegeleiding houdt rekening met de doelgroep van volwassenen met ervaring in het werkveld. 2.9 Premastertraject De opleiding heeft samen met de Rijksuniversiteit Leiden een pre-mastertraject opgesteld zodat de HBO-studenten kunnen doorstromen naar het masterprogramma van de Rijksuniverstiteit Leiden (zo’n 10% van de studenten stroomt door naar deze universiteit). Er is regelmatig contact met de RUL, onder andere over de kwaliteit van onze instromers in de masters. De feedback van de RUL is buitengewoon positief. Studenten die het traject binnen de opleiding hebben gevolgd, behalen voor de pre-mastervakken een 90%-slagingsscore, terwijl dit voor de overige deelnemers slecht 60% is. Een ander deel van onze studenten stroomt door naar de master van de Ersamus Universiteit. Er is regelmatig maar niet systematisch contact met deze universiteit. Studenten blijken in redelijke mate te voldoen, maar er is een merkbaar verschil met de studenten die binnen B/O de pre-master hebben gevolgd. Voor het pre-mastertraject is afgesproken dat de Rijksuniversiteit Leiden een oordeel geeft over de kwaliteit van het opgeleverde eindproduct in verband met de aansluiting met het masterjaar aan de universiteit. 2.10 Professionele gedragscode Als docenten en studenten gaan we professioneel met elkaar om. Daarbij hanteren we de volgende uitgangspunten: • We beginnen op tijd en we eindigen op tijd. • We verstoren de les niet en zorgen ervoor dat anderen zich kunnen concentreren. • We eten niet tijdens de les.

Page 23: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

23

• We houden ons aan de roosters. • We gaan respectvol met elkaar om. • We bereiden lessen en bijeenkomsten voor. • We spreken elkaar altijd aan op onprofessioneel gedrag en doen dat bij voorkeur meteen. • Docenten geven studenten vooraf inzicht in beoordelingscriteria. • Docenten maken cijfers tijdig bekend aan studenten en aan de cijferadministratie. • Docenten zorgen ervoor dat studenten en collega’s weten wanneer en hoe ze bereikbaar zijn. • Als elkaar aanspreken op onprofessioneel gedrag niet helpt, dan is het mogelijk om te klagen, of

om bemiddeling te vragen: • Met klachten over onprofessioneel gedrag van docenten kun je terecht bij de opleidingscommissie

of in ernstige gevallen bij de opleidingsmanager. • Met klachten over onprofessioneel gedrag van studenten kun je terecht bij de

studieloopbaanbegeleider, de mentor of de tutor van de betreffende student of in ernstige gevallen bij de opleidingsmanager.

2.10 Allumni De opleiding heeft een alumnivereniging ‘Consilio Manuque’ (zie ook http://www.cm-bo.nl) opgericht. Ook deze bron zal met ingang van 2009 verder worden aangeboord. In de loop van 2009 zal alumnionderzoek plaatsvinden en zal een alumnibijeenkomst worden georganiseerd. Zodoende kan een beter beeld ontstaan over de aansluiting tussen de opleidingen en het beroepenveld.

Page 24: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

24

3.0 Organisatie van de opleiding 3.1 Organisatie, functies en taken De kern van de opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement bestaat uit de staf met daarin de docenten en twee opleidingsmanagers. De opleiding B/O maakt deel uit van de Academie Bestuur, Recht & Veiligheid (BRV) waarvoor de directeur eindverantwoordelijk is. De staf ontwikkelt het onderwijsprogramma, voort de onderwijstaken uit, geeft de studenten de benodigde begeleiding en is actief in het onderhouden van de relaties met de verschillende vakgebieden en het werkveld. De opleidingsmanager en de staf worden geadviseerd door de Leerplan Commissie (LPC) over de kwaliteit en de ontwikkeling van het curriculum. Binnen de staf worden naast de functie van docent de volgende functies en taken onderscheiden:

• Teamleider: Geeft leiding aan de staf, is verantwoordelijk voor het curriculum, verdeelt de werkzaamheden over de docenten, Voert functionerings- en beoordelingsgesprekken, overlegt met de andere teamleiders binnen de academie BRV, legt verantwoording af aan de directeur van de academie.

• SLB-coördinator Deze coördinator draagt zorg voor: – overleg en afstemming tussen de docenten in de rol van studieloopbaanbegeleider; – het docentenmateriaal waarin zowel organisatorisch als inhoudelijk een heldere uitleg wordt gegeven voor de groepsbijeenkomsten’ – informatie wanneer de SLB-ers een nieuwe gespreksronde voeren met de studenten en bewaakt de formulierenstroom en procedures; – informeren van de opleidingsmanager over de voortgang van studieloopbaanbegeleiding.

• Jaarcoördinatoren

Onderzoeken en bevorderen de kwaliteit en de samenhang in het onderwijsprogramma en zijn tevens lid van de Leerplan Commissie. Organiseren van overleg binnen het betrokken studie jaar en zijn tevens belangrijk aanspreekpunt en informatieverspreider.

• Afstudeervariant coördinatoren

Zijn verantwoordelijk voor de inhoudelijke kan van de afstudeervariant en verzorgen intern en extern de voorlichting over de afstudeervariant.

• LAP / traineeship-coordinator

Deze functionaris is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het beleid rond het duale systeem dat de opleiding hanteert. Hij doet terzake voorstellen aan de staf. Tevens is hij de eerst verantwoordelijke voor de opbouw en het onderhoud van de 'pool' van traineeships / leer-arbeidsplaatsten.

• Supervisiecoördinator

De ontwikkeling van beleidsvoorstellen inzake de methodische praktijkbegeleiding, de supervisies en de intervisies ligt in handen van deze functionaris. Daarnaast is deze functionaris verantwoordelijk voor de werving en de begeleiding van de ‘buiten- en de leersupervisoren’.

• Vertegenwoordigers opleidingscommissie

Vanuit de staf worden twee docenten afgevaardigd als haar vertegenwoordigers in de Opleidingscommissie. Zie voor de taken van deze commissie paragraaf 3.5.

Page 25: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

25

• Vertegenwoordigers Afdelingsmedezeggenschapsraad Vacatures. Informatie volgt nog.

Vanuit de Hogeschool wordt voorts ondersteuning verleend door het decanaat, het bureau Onderwijs Studenten Zaken, het Roosterbureau en de ICT ondersteuning . 3.2 Staf en externe docenten • Drs. M. Haverkamp, teamleider • Drs. J. Tellegen-Willems, teamleider • Dr. C.A. Aldewereld • Drs. K. El Aassaoui • Dr. A.J. Bolhuis, PTV • Drs. A. Borghuis • Drs. W.A. Brassé • Drs. P. Breebaart • Drs. A. Deelen • V. van Duijvenbode MSc • Drs. A.L. Konings • Dhr. B.L. Laurens • Mevr. drs. S. Meijers • Mevr. A.N. Meijer • Drs. W.A. Minderhout • Drs. L. Polak • Dhr. R.P. Pollard • Drs. W. Ronner • Mevr. L. Ruigrok MSc MBA • Mevr. drs. J. Santegoeds • Drs. M. Slot-Janzen, PTV • Dr. V.T. Tjon-A-Tjeng • Drs. T.I.M. van Tongeren • Drs. E. van Toorenenburg • Mevr. M. Verbeek-Moor • Drs. P. Wehrmann, PTV • Mevr. Ö. Yalvaç MSc 3.3 Bureau Onderwijsondersteuning Het Bureau Onderwijs Ondersteuning verleent ondersteunende diensten op het gebied van; • Roosters • Cijferadministratie • Secretariaatswerkzaamheden • Kwaliteitszorg • Leerarbeidsplaatsen • Organisatie Opendagen en Introductie Het Bureau Onderwijs Ondersteuning bestaat voor de opleiding B/O uit: • Mevr. A. de Ruiter MBA, hoofd Bureau Onderwijs Ondersteuning • Mevr. F. Aknouch, examencommissie

Page 26: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

26

• Mevr. S. Bachoe, planning & control, review, procedures binnen Academie BRV, dienstverlening BOO algemeen, internationale uitwisseling India

• Dhr. J. Charité, roosterzaken, inkoop, facturen • Mevr. I. Mars, student- en examenzaken B/O • Mevr. A. Plugge, kwaliteitszorg, functioneel beheerder Osiris • Mevr. S. Steijn, secretaresse directeur, ondersteuning mail- en postbezorging 3.4 Examencommissie De opleiding B/O valt onder de examencommissie van de Academie Bestuur, Recht & Veiligheid (BRV). De taken van de examencommissie zijn vastgelegd in het Onderwijs Examen Reglement (OER) en de Kaderregeling Studieadvies (zie de hoofdstukken 10 en 11). De examencommissie bestaat uit: • Mr. J.A. Keman, voorzitter • Drs. C. Bos • Dr. A.J. Bolhuis • Mr. X. Mouthaan • Mevr. F. Aknouch, secretariaat Dr. A.J. Bolhuis heeft namens de opleiding B/O zitting in de examencommissie. 3.5 Opleidingscommissie Informatie volgt nog. 3.6 Decaan De decaan voor de opleiding B/O is Mevr. drs. G.A.M. Beemsterboer Slinger 5.40 Tel.: 070-4458347………………. Email: [email protected] 3.7 Vertrouwenspersoon Iedereen heeft recht op een veilige werkplek. Elke student, die geconfronteerd wordt met ongewenst gedrag kan zich wenden tot de vertrouwenspersoon van de Academie. Onder ongewenst gedrag verstaan wij seksuele intimidatie, agressie en geweld en discriminatie (zie voor uitleg van deze termen en meer informatie studentenstatuut deel 1, artikel 38). De student kan met de vertrouwenspersoon het probleem in een vertrouwelijke sfeer bespreken en gezamenlijk zoeken naar mogelijke oplossingen om een einde te maken aan het ongewenste gedrag. De vertrouwenspersoon voor de Academie Bestuur, Recht en Veiligheid is mevrouw I.A. de Bruin Vermeer SL 6.69 070 – 445 82 63. [email protected]

Page 27: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

27

De namen van de vertrouwenspersonen en onder andere uitleg van de regeling ongewenst gedrag zijn vermeld op http://portal.hhs.nl/vertrouwenspersonen

Page 28: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

28

4.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O Duaal 1 Zie voor een algemene beschrijving van jaar 1 (en 2) paragraaf 2.5. Overzicht van onderwijseenheden per periode/per jaar van de duale variant én van het duale MBO-instroom-programma:

Duaal – propedeuseprogramma voor zowel reguliere als voor MBO-instroom-studenten (alle onderwijsonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12)

Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Total

ects Bestuurskunde 1 3 3 Bestuurskunde 2 3 3 Bestuurskunde 3 3 3 Bestuurskunde 4 4 4 Recht in een publieke omgeving -Recht 1 (deeltoets) -Recht 2 (deeltoets)

2

2

4

Economie en overheid -E&O1 (deeltoets) -E&O2 (deeltoets)

2

2

4

Organisatiekunde 2 2 4 Organisatiepsychologie 3 3 Politicologie 3 3 Sociologie 3 3 Overheid en informatiesamenleving 3 Bedrijfskunde in een publieke omgeving 3 3 Projectmatig werken 3 3 Analysevaardigheden 3 Professionele taalvaardigheid -PTV1 (deeltoets) -PTV2 (deeltoets) -PTV3 (deeltoets) -PTV4 (deeltoets)

1

1

1

1

4

Professional English -PE1 (deeltoets) -PE2 (deeltoets)

2

2

4

Loopbaanontwikkeling -LO1 (deeltoets) -LO2 (deeltoets) -LO3 (deeltoets) -LO4 (deeltoets)

0.5

0.5

1

1

3

Vrije keuzeruimte* x x x x 3

Totaal ects 13.5 16.5 13 14 60 * 1. de besteding van de vrije keuzeruimte dient te voldoen aan de criteria zoals deze geformuleerd zijn in de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010; 2. de vrije keuzeruimte dient in principe ingevuld te worden door het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject binnen de Academie BVR en 3. indien een student, als invulling voor de vrije keuzeruimte voorkeur heeft voor

Page 29: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

29

het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject dat buiten de Academie voor BVR wordt aangeboden, dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie.

Duaal – propedeuseprogramma uitsluitend voor MBO-doorstroom-studenten. (alle onderwijsonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12)

Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Total

ects Bestuurskunde 1 (vrijstelling) vrs. 3 Bestuurskunde 2 3 3 Bestuurskunde 3 3 3 Bestuurskunde 4 4 4 Recht in een publieke omgeving -Recht 1 (vrijstelling) (deeltoets) -Recht 2 (vrijstelling) (deeltoets)

vrs.

vrs.

4

Economie en overheid -E&O1 (vrijstelling) (deeltoets) -E&O2 (deeltoets)

vrs.

2

4

Organisatiekunde 2 2 4 Organisatiepsychologie (vrijstelling) vrs. 3 Politicologie 3 3 Sociologie (vrijstelling) vrs. 3 Overheid en informatiesamenleving 3 Bedrijfskunde in een publieke omgeving 3 3 Projectmatig werken 3 3 Analysevaardigheden 3 Professionele taalvaardigheid -PTV1 (deeltoets) -PTV2 (deeltoets) -PTV3 (deeltoets) -PTV4 (deeltoets)

1

1

1

1

4

Professional English -PE1 (deeltoets) -PE2 (deeltoets)

2

2

4

Loopbaanontwikkeling -LO1 (deeltoets) -LO2 (deeltoets) -LO3 (deeltoets) -LO4 (deeltoets)

0.5

0.5

1

1

3

Vrije keuzeruimte* x x x x 3

Totaal ects 6.5 8.5 13 14 60 * 1. De besteding van de vrije keuzeruimte dient te voldoen aan de criteria zoals deze geformuleerd zijn in de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010; 2. De vrije keuzeruimte dient in principe ingevuld te worden door het volgen van een stu dieonderdeel of begeleidingstraject binnen de Academie BVR en 3. Indien een student, als invulling voor de vrije keuzeruimte voorkeur heeft voor het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject dat buiten de Academie voor BVR wordt aangeboden, dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie.

Page 30: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

30

Blok 1 4.1 Bestuurskunde 1 (1 van 4): Oriëntatie op het veld 3 ECTS 84 SBU Docenten: Drs. M. Haverkamp [email protected] tel. 070-445 8323 Ö. Yalvaç MSc. [email protected] tel. 070- 445 7095

Inhoud Deze course is een eerste kennismaking met de instituties en organisaties rondom het openbaar bestuur. Het boek schets de inrichting van het openbaar bestuur op de verschillende niveaus. Deze oriëntatie gaat vooraf aan de beschouwingen over de werking van het openbaar bestuur in blok 2. Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Beleidsplan Netwerkanalyse Begroting Probleemverkenning Lobbystrategie Klant-burgergesprek Werkvorm Instructie- en werkcolleges. Instructiecolleges Hier wordt de stof uit het boek gepresenteerd, aangevuld en uitgewerkt. Er wordt instructie gegeven hoe in de werkcolleges gewerkt zal worden. Deze instructiecolleges zijn verplicht, bij meer dan 2x afwezigheid moet een compensatieopdracht worden gemaakt. Pas als deze compensatieopdracht als voldoende is beoordeeld wordt het tentamencijfer toegekend,. Werkcolleges In de werkcolleges wordt groepsgewijs aan opdrachten gewerkt. Deze opdrachten dienen ervoor om de gepresenteerde stof te verwerken. Deze colleges zijn eveneens verplicht. Bij meer dan 1x afwezigheid moet een compensatieopdracht worden gemaakt. Pas als deze compensatieopdracht als voldoende is beoordeeld wordt het tentamencijfer toegekend. Toetsvorm In de werkcolleges worden in groepsverband opdrachten gemaakt. Deze dienen voldoende te zijn om in aanmerking te komen voor het eindcijfer. Tentamen In de tentamenweken vindt een gesloten boek tentamen plaats. Hierin wordt kennis en begrip getoetst van de behandelde stof.

Page 31: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

31

Verplichte literatuur G.H.J.M. Neelen e.a., De bestuurlijke kaart van Nederland, 2003, Uitgeverij Coutinho, tweede druk of recenter, ISBN 90 6283 373x 4.2 Recht in een publieke omgeving 1 (1 van 2): Recht en samenleving 2 ECTS 56 SBU Coördinatoren/docenten: drs. W.A. Brassé, drs. M. Haverkamp Inhoud In de opleiding bestuurskunde staan het besturen van de samenleving, het functioneren van de overheid en de positie van de burger centraal. Op al deze terreinen krijgt de public manager al gauw te maken met het recht. In wet- en regelgeving liggen de grondslagen van staat en overheid, en de (grond)rechten van de burgers vast en wordt de relatie tussen overheid en burgers geregeld. Elke b0estuurskundige moet daarom inzicht hebben in het belang van recht in de samenleving, het belang van recht voor de burger en het belang van recht voor het functioneren van de overheid. Op de middelbare school is daar in het vak staatsinrichting al wat aandacht aan besteed. Op die basiskennis bouwt het vak recht 1 verder. In de eerste 4 colleges wordt aandacht besteed aan de betekenis van recht voor de samenleving en aan het belang van rechtvaardigheid en rechtszekerheid. In de laatste 4 colleges wordt aandacht besteed aan de spelregels die gelden voor de overheid en de spelregels die gelden voor de burgers. Voorafgaand aan elk college bestudeer je een stuk van de verplichte literatuur. Aan het begin van elk college wordt getoetst of die literatuur gelezen en begrepen is. Vervolgens wordt in elk college een praktijkvoorbeeld behandeld aan de hand waarvan in discussie met de studenten zichtbaar wordt gemaakt hoe de public manager in de praktijk met recht te maken heeft Twee keer worden de colleges mede verzorgd door een gastspreker: een officier van justitie en een beleidsjurist die bij de overheid werkt, komen toelichten wat het recht betekent in de praktijk van de public manager. Competenties Cluster I, competenties 54, 55, 56, 57, 58 Werkvorm Het vak bestaat uit een serie van 7 colleges. Het zijn allemaal instructiecolleges. Van studenten wordt verwacht dat ze de colleges voorbereiden, bijwonen en er een actieve bijdrage in leveren. Toetsvorm Tijdens de collegeperiode vindt 2 keer een schriftelijke overhoring plaats, die bestaat uit een praktijkvoorbeeld waaraan een aantal begripsvragen worden gekoppeld die aansluiten bij de bestudeerde stof. Alleen de studenten die beide toetsen voldoende hebben gemaakt kunnen meedoen aan het tentamen. Het tentamen is een open boek tentamen. Studenten zullen om aan de hand van enkele trefwoorden een beschouwing moeten schrijven over 2 concrete casussen. Literatuur Schwitters, R.J.S. [et al] (2002). Recht en samenleving in verandering. Kluwer

Page 32: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

32

4.3 Economie en overheid 1 (1 van 2) 2 ECTS 55 SBU Docent: Wim Ronner Inhoud De colleges vormen een inleiding tot het economisch denken. Die manier van denken is een instrument om maatschappelijke samenhangen op systematische wijze te leren doorgronden. Er wordt ingegaan op een belangrijke vraagstelling van de economie: wat bepaalt de welvaart van mens en samenleving. De econoom probeert welvaart te verklaren uit de beslissingen van mensen. Welvaart houdt verband met schaarste. Het is de kunst zodanige beslissingen te nemen dat schaarse middelen zo goed mogelijk worden gebruikt. Hiertoe moeten voor- en nadelen tegen elkaar worden afgewogen. Deze worden door economen aangeduid met de termen opbrengsten en kosten. De coördinatie van die beslissingen vormt een probleem. Dit wordt onder andere veroorzaakt door belangentegenstellingen. Het gevaar dreigt dat iedereen zoveel moeite doet om zoveel mogelijk voor zichzelf te krijgen, dat verhoging van de welvaart door samenwerking niet meer mogelijk is. We spreken van een sociaal dilemma als het nastreven van het eigenbelang niet leidt tot het algemeen belang. Private eigendomsrechten, staatsdwang, democratie, overleg en hiërarchie kunnen helpen om mensen van strijd, die voor iedereen ongunstig is, te brengen tot samenwerking. Private eigendomsrechten zijn een goede mogelijkheid om sociale dilemma’s op te lossen omdat die rechten ruil mogelijk maken. We hebben het dan over coördinatie door de markt. Maar de markt lost lang niet alles goed op. Private eigendomsrechten zijn niet altijd op een praktisch werkbare wijze vast te stellen. Hierdoor is het zinvol sommige sociale dilemma’s op andere manieren op te lossen. Eén oplossing is via de overheid, de hiërarchische oplossing. Andere voorbeelden van oplossingen zijn via normen en waarden, sociale controle en overleg. Veel problemen worden via andere organisaties dan de overheid opgelost: door verenigingen, bedrijven en andere instituties. Vaak accepteren mensen daarbij vrijwillig een zekere mate van dwang. Impliciet wordt ervan uitgegaan dat de meeste markten gaan over ruil tussen geld en één of ander goed. Geld is een algemeen aanvaard ruilmiddel en helpt de transactiekosten bij ruil te verlagen. Geld creëert echter ook problemen: inflatie en recessie. Het inzicht in de economische manier van denken wordt verdiept, tenslotte, door elementen van die wijze van denken toe te passen op ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving. Daarvoor bestudeert de student nader aan te geven onderdelen van het boek ‘Overheidsfinanciën’. Leerdoelen De student kent het ‘economisch instrumentarium’ op basisniveau. De student kan met dit instrumentarium een oordeel geven over het publieke belang bij een maatschappelijk probleem Werkvorm Hoorcolleges en zelfstandige bestudering van literatuur.

Toetsvorm De beoordeling vindt plaats door een schriftelijk tentamen waarin de student laat zien de behandelde collegestof en de verplichte literatuur te kunnen toepassen. Het tentamen wordt voorafgegaan door een oefententamen

Page 33: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

33

Literatuur Verplicht De Kam e.a., Overheidsfinanciën (2008). 12e druk. Groningen: Noordhoff Aanbevolen Eijgelshoven e. A. Markt & Overheid (2004). 4e druk. Groningen: Stenfert Kroese Hebbink e.a., Maro-economie en Stablisatiepolitiek (2008). 5e druk. Gronigen/Houten: Noordhoff 4.4 Organisatiekunde 1 (1 van 2) 4 ECTS (2 periodes) 112 SBU Coördinator: Drs. A. Deelen Docent(en): Drs. A. Deelen Inhoud Een leven zonder organisaties is tegenwoordig eigenlijk ondenkbaar. Ons complete leven wordt, van de wieg tot het graf beheerst, door organisaties. Ook het werkveld waarvoor je als bestuurskundige/overheidsmanager wordt opgeleid staat bol van de organisaties. Als public manager dien je dan ook voldoende kennis en inzicht te hebben in het functioneren van organisaties en in de verschillen tussen organisaties. In dit (inleidende) vak organisatiekunde maak je kennis met een aantal belangrijke aspecten van het functioneren van organisaties, aan de hand van de volgende thema’s: • Inleiding op wat is een organisatie en welke verschillen zijn waar te nemen • De omgeving waarin organisaties functioneren en op welke wijze omgeving en organisatie elkaar

beïnvloeden • De betekenis van managers in organisaties en het werk dat ze doen • Het ontwerp- of structureringsvraagstuk; het verdelen van de werkzaamheden over functies en

afdelingen en het creëren van afstemming daartussen • Planning en beheersing; het bewaken van de uitvoering van activiteiten die binnen een organisatie

worden uitgevoerd. Deze aspecten worden behandeld vanuit het 7S-model; een model dat uit 7 factoren bestaat, die samen richting geven aan de koers van een organisatie. Deze 7 S’en hangen nauw met elkaar samen en vormen een toegankelijk kader om organisaties te beschrijven en te analyseren. Competenties Het vak kent niet direct competenties, aangezien kennis en inzicht de centrale elementen zijn binnen dit vak. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan de competenties waarover een public manager dient te beschikken. Werkvorm Instructiecolleges en werkcolleges (verplichte aanwezigheid) Toetsvorm • Een tussentoets aan het einde van periode 1 over de in die periode behandelde hoofdstukken en

collegestof (50% van eindresultaat) • Een afsluitende tentamenopdracht over alle behandelde hoofdstukken en collegestof in periode 2

van het vak. • Een tentamenopdracht in periode 1 die met een voldoende beoordeeld dient te zijn, alvorens men

in aanmerking komt voor een eindresultaat voor het vak.

Page 34: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

34

Bereidt voor op de beroepsprodukten Het vak is primair gericht op kennis en analyse. Inzichten die de student met dit vak verwerft kunnen met name worden toegepast bij de beroepsprodukten netwerkanalyse procesbeschrijving uitvoeringsanalyse. Literatuur Aldert Doelen en André Weber, Organiseren en managen: het 7S-model toegepast. Groningen/Houten: Wolters Noordhoff, eerste druk 4.5 Politicologie 3 ECTS 84 SBU Coördinator / docent: Ö. Yalvaç MSc. Inhoud In de cursus krijgen studenten inzicht in de politieke omgeving waarin public managers functioneren. Ministers beslissen over overheidsbeleid, Kamerleden en hun politieke partijen proberen dat zoveel mogelijk overeenkomstig hun ideeën en opvattingen bij te sturen, lobbyisten en belangengroepen oefenen invloed uit, terwijl burgemeesters en andere vertegenwoordigers van subnationale overheden zich melden om problemen op hun bestuursniveau op te lossen en burgers hun oordeel geven via resultaten van opiniepeilingen en verkiezingen. Public managers moeten de posities van en machtsverhoudingen tussen deze en andere zogeheten ‘actoren’ kunnen herkennen. Het aandachtig volgen van maatschappelijke discussies, waaraan ook columnisten en wetenschappers deelnemen, is daarbij onontbeerlijk. Hoe verlopen besluit- en beleidsvormingsprocessen, hoe staan de verschillende overheden tot elkaar, waar baseren politieke partijen hun ideeën en opvattingen op, hoe proberen belangenorganisaties invloed uit te oefenen en hoe kan iets ongrijpbaars als ‘macht’ worden ingeschat? De deelnemers zullen kennis verwerven die hen in staat stelt deze vragen te beantwoorden. Competenties Cluster I, competenties 1, 3, 4 Cluster II, competenties 16, 17, 18, 20, 21, 26 Werkvorm Instructie- en werkcolleges Toetsvorm Schrijfopdrachten en tentamen Literatuur Edwin Woerdman (2004). Politiek en politicologie. Wolters-Noordhoff, ISBN 90-01-95513-7; ‘WIEPO I’, reader bestaande uit cursusbeschrijving, rooster, opdrachten en aanvullende artikelen. 4.6 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 1 (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 4 ECTS 112 SBU

Page 35: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

35

Docenten: dr. A.J. Bolhuis, drs. P. Wehrmann Inhoud Een goede taalvaardigheid is voor de public manager van groot belang. Professionele taalvaardigheid is daarom een integraal onderdeel van het hele curriculum. De module Professionele Taalvaardigheid is gericht op de beroepspraktijk van de public manager. Het studiemateriaal wordt grotendeels ontleend aan andere studieonderdelen van de opleiding en aan de beroepspraktijk. In het eerste studiejaar is er om de week een PTV-bijeenkomst. Daarbij komen alle aspecten van taalvaardigheid aan bod: schrijfvaardigheid, leesvaardigheid, spelling, gebruik van bronnen, literatuurverwijzing, enzovoort. De nadruk ligt op het ontwikkelen van de schrijfvaardigheid. Je schrijft verschillende teksten, die in een portfolio worden verzameld. Zie voor meer informatie de syllabus PTV en alle informatie op Blackboard. Bereidt voor op de beroepsproducten Alle schriftelijke beroepsproducten Competenties Cluster II, competenties: 13, 17, 23, 31 Cluster III, competenties: 46 Dit zijn de belangrijkste competenties. Professionele taalvaardigheid is in feite een zeer belangrijk aspect van het totale competentieprofiel van de public manager. Werkvorm Werkcolleges Toetsen – Schrijfopdrachten 1, 2, 3 en 4 In elk van de vier perioden van het studiejaar krijg je een schrijfopdracht die aansluit bij andere studieonderdelen. Elk van de schrijfopdrachten mag je drie keer inleveren, mits je je houdt aan de gestelde deadlines. De derde keer moet voldoende zijn. Het eindcijfer voor PTV is het gemiddelde van de vier schrijfopdrachten. Een onvoldoende schrijfopdracht kun je niet met een andere schrijfopdracht compenseren. – Voorwaarden voor het behalen van het onderdeel PTV Aan het begin van het studiejaar doe je een uitgebreide basistest Nederlands, die een beeld geeft van het niveau van je taalvaardigheid. De basistest bestaat uit opdrachten verdeeld over zes taalcategorieën: a) werkwoordspelling, b) interpunctie, c) basisspelling, d) basisformulering, e) verwijzing en f) idiomatische verbindingen. Een voldoende score voor alle categorieën van de basistest is een voorwaarde voor het behalen van je studiepunten PTV. De basistest kan worden herkanst aan het eind van de blokken 2, 3 en 4. Gedurende het gehele jaar worden workshops gegeven waarin je voor onderdelen van de basistest kunt oefenen. Extra belangrijk! Onderdeel A is is een van de voorwaarden voor een positief studieadvies aan het eind van jaar 1. Met andere woorden: als onderdeel A aan het eind van jaar 1 niet is gehaald, leidt dat tot een negatief bindend studieadvies (NBSA). Om te voldoen aan de eisen van PTV dien je aan het eind van het jaar ook een voldoende leerdoelenlijst in te leveren. De eerste versie van die lijst stel je op aan de hand van de resultaten van je eerste basistest. Gedurende het studiejaar verwerk je in de lijst alle commentaar van je docent op je schrijfopdrachten. Je schrijfopdrachten, basistestresultaten en je leerdoelenlijst verzamel je in je portfolio. Daarin bewaar je ook alle eventuele extra opdrachten die je doet om je taalvaardigheid te verbeteren. Uit je basistest kan blijken dat je baat hebt bij extra oefeningen. Zo kan het bijvoorbeeld nuttig voor je zijn dat je een woordenlijst aanlegt om je actieve woordenschat uit te breiden. Alle afspraken tussen jou en je docent over extra oefeningen worden vastgelegd in je leerdoelenlijst. Alle oefeningen worden bewaard in het

Page 36: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

36

portfolio. Aan het eind van het jaar wordt bij de beoordeling van je portfolio besproken of je je aan de gemaakte afspraken hebt gehouden. Bij de basistest wordt studenten met dyslexie gevraagd op hun toetsblad aan te geven dat ze dyslectisch zijn. Studenten die over een geldige dyslexieverklaring beschikken en onvoldoendes hebben voor een of meer van de deelcategorieën, nemen contact op met de docent PTV. Er wordt dan onderzocht of een alternatieve wijze van toetsing wenselijk is. Studiepunten Je kunt voor PTV vier studiepunten behalen, één voor elke schrijfopdracht. Je cijfer voor PTV is het gemiddelde van de cijfers voor de schrijfopdrachten. Voorwaarde voor het behalen van je studiepunten is dat je alle deelcategorieën van je basistest, alsmede je leerdoelenlijst, voldoende hebt afgesloten. De leerdoelenlijst wordt aan het eind van het studiejaar beoordeeld.

PTV-onderdeel

Punt Tot

Schrijfopdrachten: schrijfopdr 1 (periode 1) schrijfopdr 2 (periode 2) schrijfopdr 3 (periode 3) schrijfopdr 4 (periode 4)

1 1 1 1

4

Voorwaarden: voldoende basistest voldoende leerdoelenlijst voldoende extra opdrachten (woordenlijst)

Literatuur Verplicht Syllabus Professionele Taalvaardigheid. Digitaal op Blackboard. Lohman, A. (2006). Schrijfcodes: verbeteradviezen bij schrijffouten. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff. Niet verplicht Van Dale Handwoordenboek Nederlands (1996). Utrecht: Van Dale Lexicografie b.v. Woordenlijst Nederlandse taal (Groene boekje) (2006). Den Haag & Antwerpen: Sdu Uitgevers en Standaard Uitgeverij. Tiggeler, E. (2004). Den Haag: Sdu Vraagbaak Nederlands 4.7 Loopbaanontwikkeling 1 (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 3 ECTS 112 SBU Coördinator: dhr. B. Laurens Inhoud SLB heeft een drietal woorden in zich: studie, loopbaan en begeleiding. Het gaat hier om het leerproces dat de student doorloopt en waar hij/zij (in toenemende mate) zelf de regie over voert om aan het eind van de studie de beroepscompetenties te hebben verworven. Dit kan je ook de interne loopbaan van de student noemen. In deze fase van de opleiding oriënteert de student zich tijdens SLB op wat hij in de beroepspraktijk wil en maakt op basis daarvan gericht keuzes in de

Page 37: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

37

opleiding. De oriëntatie op de loopbaan en de begeleiding van de keuzes zijn dan ook onderdelen die binnen SLB een duidelijke plek hebben gekregen. Lopende het studiejaar zullen minimaal 3 individuele voortgangsgesprekken met studenten worden gevoerd. Competenties Loopbaanplanning Een afgestudeerde student bij de afdeling B/O is in staat om op een zelfkritische en zelfstandige wijze een analyse te maken van de eigen competenties, een beeld te hebben van de competenties nodig voor het toekomstig beroep en een plan van aanpak te maken om te komen tot verwerving van de competenties. Dit heeft tot resultaat een loopbaanplanning. Hij/zij maakt hierbij gebruik van een (digitaal) portfolio met daarin een persoonlijk ontwikkelplan. Zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren leren Een afgestudeerde student bij de afdeling B/O is in staat de ontwikkeling als professionele beroepsbeoefenaar te sturen. Hij/zij kan middels voortdurende kritische reflectie op het eigen beroepsmatig handelen, zijn/haar houding en motivatie (door op zichzelf te reflecteren en feedback te vragen en krijgen van anderen) voor zichzelf ontwikkelingsdoelen formuleren. Daarnaast kan hij/zij voor zichzelf situaties creëren waarin deze doelen geoefend en gerealiseerd kunnen worden. Beide competenties hebben als doel om zelf verantwoordelijkheid te gaan dragen voor het eigen proces van leren, ontwikkelen en problemen oplossen. Binnen BO sluit dit aan bij: Cluster I, competenties 10, 11, 12 Cluster II, competenties 24, 25, 26, 27, 28, 38, 39, 40 Cluster III, competenties 49, 53 Literatuur Aan het begin van het studiejaar zal een reader worden verstrekt. Aanbevolen Grit, Roel e.a. (2004). Competentiemanagement. Groningen: Wolters-Noordhoff. 4.8 Vrije keuzeruimte De vrije keuzeruimte kan in blok 1, 2, 3 of 4 worden ingevuld. 3 ECTS 112 SBU Inhoud De vrije keuzeruimte dient in principe ingevuld te worden door het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject binnen de Academie BVR. Indien een student, als invulling voor de vrije keuzeruimte voorkeur heeft voor het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject dat buiten de Academie voor BVR wordt aangeboden, dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie.

Page 38: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

38

Blok 2 4.9 Bestuurskunde 2 (2 van 4) 3 ECTS 84 SBU Docenten: Drs. M. Haverkamp [email protected] tel. 070-445 8323 Ö. Yalvaç MSc. [email protected] tel. 070- 445 7095

Inhoud Bestuurskundigen houden zich op verscheidene manieren bezig met het bestuderen van maatschappelijke problemen en het vinden van mogelijkheden om die problemen op te lossen. De bestuurskunde is geen specialistische studie maar een multidisciplinaire studie. Bestuurskunde 2 vormt een verdieping op Bestuurskunde 1. De wereld van het openbaar bestuur (praktijk) en de wereld van de bestuurskunde (theorie) zullen in dit blok op elkaar worden betrokken. Daarnaast zal sturing en beleid in het openbaar bestuur worden behandeld. Middels beleid poogt de overheid maatschappelijke problemen op te lossen. Verschillende visies op beleid zullen de revue passeren. De overheid zorgt ervoor dat actoren met verschillende belangen, wensen en ideeën in de samenleving zoveel mogelijk op elkaar worden afgestemd. Dit fenomeen wordt ook wel overheidssturing genoemd. Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Beleidsplan Netwerkanalyse Begroting Probleemverkenning Lobbystrategie Klant-burgergesprek Werkvorm Bestuurskunde 2 bestaat uit een reeks van hoor- en werkcolleges. In de hoorcolleges zullen de verschillende facetten van openbaar bestuur de revue passeren. De docenten zullen van ieder hoorcollege een lijst met ‘eindtermen’ op Blackboard plaatsen. De docenten streven ernaar zo optimaal mogelijk beschikbaar te zijn voor vragen van cursisten. PowerPoint presentaties zullen dan ook direct na ieder college op Blackboard worden geplaatst. In de werkcolleges wordt gewerkt aan opdrachten. Deelname aan de werkcolleges is verplicht. In het laatste hoorcollege wordt u in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen m.b.t. tentamenstof. Tevens zullen tips worden aangereikt hoe u zich goed kan voorbereiden op het tentamen. Let op: Gaarne vragen m.b.t. het tentamen uiterlijk maandag 12:00u voorafgaand aan het laatste college mailen naar de docent. Toetsvorm Het vak ‘Bestuurskunde 2’ wordt getoetst door middel van een gesloten boek tentamen en diverse werkopdrachten. Let op: te laat ingeleverde opdrachten worden niet nagekeken. Hierop is geen enkele uitzondering mogelijk.

Page 39: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

39

Literatuur Bovens, M.A.P., ’t Hart, P., van Twist, M.J.M. (zevende, herziene druk) 2007. Openbaar Bestuur. Beleid, organisatie en politiek. Alphen aan den Rijn: Kluwer Hoofdstukken: 1 t/m 5 Collegestof incl. Eindtermen (wekelijks te vinden op Blackboard) 4.10 Recht in een publieke omgeving 2 (2 van 2): Recht en beleid 2 ECTS 564 SBU Docenten: dhr. Drs. M. Haverkamp, dhr. Drs. W.A. Brassé Inhoud De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn de ruggengraat van het handelen van de Nederlandse overheid: het zijn de gedragsregels voor de overheid, de kaders voor het maken van regel en het zijn feitelijk ook de gedragsnormen waar bestuurders en ambtenaren zich aan hebben te houden. In dit vak maken de studenten kennis met deze kern van het bestuursrecht. Daarnaast leren studenten welke juridische instrumenten de overheid heeft en hoe de juridische controle op de overheid is geregeld . Aan de orde komen - Normering: Algemene wet bestuursrecht, beleidsvoerders, algemeen verbindende voorschriften, eisen van behoorlijk bestuur; - Instrumenten: publiekrechtelijke instrumenten, privaatrechtelijke instrumenten, handhaving van het beleid; - Controle: rechtsbescherming, aansprakelijkheid en schadevergoeding; - Internationalisering: Europees bestuursrecht; - Epiloog: overheid en markt. In de lessen zal het zwaartepunt liggen bij normering en instrumenten. Daar worden de meeste lessen aan besteed. De andere onderwerpen komen beknopt aan bod. Werkvorm. Het vak bestaat uit een serie van 8 instructiecolleges en 4 werkcolleges. Van studenten wordt verwacht dat ze de colleges voorbereiden, bijwonen en er een actieve bijdrage in leveren. Toetsvorm. Tijdens de collegeperiode vindt 2 keer een schriftelijke overhoring plaats, die bestaat uit een praktijkvoorbeeld waaraan een aantal begripsvragen worden gekoppeld die aansluiten bij de bestudeerde stof. Alleen de studenten die beide toetsen voldoende hebben gemaakt kunnen meedoen aan het tentamen. Het tentamen is een open boek tentamen. Studenten zullen om aan de hand van enkele trefwoorden een beschouwing moeten schrijven over 2 concrete casussen. Literatuur. M.A. Heldeweg (2006), Bestuursrecht en beleid, Wolters Noordhoff, ISBN: 9789001541231 Competenties Cluster I, competenties: 54, 55, 56, 57, 58

Page 40: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

40

4.11 Economie en overheid 2 (2 van 2): Economie van het publieke belang 2 ECTS 56 SBU Docenten: drs. T. Van Tongeren, drs. P. Breebaart Inhoud Als tweede van de drie algemeen economische onderdelen in de voltijdsfase van de opleiding bouwt Economie van het publieke belang voort op de inzichten uit Algemene economie. Op een aantal specifieke (beleids)terreinen zal naar een verdieping van de economische benadering worden gestreefd. Voorbeelden van beleidsterreinen: sociale zekerheid, gezondheidszorg, woningmarkt, belastingen, financiële verhoudingen tussen bestuurslagen, Europese integratie en monetaire politiek. Competenties Cluster I, competentie 1 Cluster II, competentie 17 Werkvorm Hoor- en werkcolleges Toetsvorm Het schrijven van een essay als antwoord op een goedgekeurde relevante essayvraag Literatuur Reader 4.12 Organisatiekunde 2 (2 t/m 2) Zie paragraaf 4.4. 4.13 Organisatiepsychologie 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. A. Borghuis (coördinator), Mw. M. Verbeek-Moor Inhoud In het 2e blok van het eerste leerjaar Bestuurskunde/Overheidsmanagement staat de volgende vaardigheidsmodule op het programma: Organisatiepsychologie. Het gedrag van mensen in organisaties blijkt niet willekeurig te zijn, maar is ruwweg de uitkomst van een proces van afstemming op andere mensen met wie samengewerkt moet worden en op de organisatorische situatie. Een dynamisch gebeuren waarbij het gaat om wederzijdse beïnvloeding. In deze module gaan we in op de verschillende factoren die het gedrag van mensen in organisaties bepalen. Pas als je weet hoe gedrag tot stand komt, kun je dat gedrag in een gunstige richting beïnvloeden. En dat is een niet onbelangrijke vaardigheid voor een public manager. Er wordt een aantal basisbegrippen uit de psychologie, sociologie en communicatie-wetenschappen behandeld en er wordt gewerkt aan meningsvorming door begeleide en onbegeleide discussies. Bereidt voor op de beroepsproducten Adviesgesprek/rapport Lobbystrategie

Page 41: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

41

Klant-burgergesprek Event: functie van groep/team Competenties Cluster I, competenties 9, 11 Cluster III, competenties 45, 47, 48, 49, 52, 53. Werkvorm Onderwijs- en leergesprekken, practicum, zelfstudie Toetsvorm Tentamen: individueel schriftelijk gesloten-boek Praktijkopdracht: groepsopdracht Literatuur Alblas, G en Wijsman, E. (2004) Gedrag in organisaties. Groningen/ Houten: Wolters-Noordhoff, 4e druk Wiertzema, K. En Jansen, P. (2005) Basisprincipes van communicatie. Amsterdam: Pearson Education 4.14 Sociologie 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. A. Deelen, drs. J. Santegoeds Inhoud Sociologie is een van de vier kerndisciplines van Bestuurskunde. In dit vak komen sociologische concepten in een bestuurskundige context aan de orde. Dat betekent onder meer dat steeds de relatie met de betekenis van sociologische kennis en inzichten voor het openbaar bestuur, en breder het object van bestuurskunde, wordt gelegd. In de werkcolleges zullen studenten in groepjes presentaties verzorgen, verder wordt er een actuele casus uitgediept en aan de opdrachten gewerkt. Doel: inzicht in de materie verwerven en analytische vaardigheden ontwikkelen. Bereidt voor op de beroepsproducten Beleidsplan Probleemverkenning Netwerkanalyse Competenties Cluster I, competenties 3, 4, 9 Cluster II, competenties 17 Cluster III, competentie 42 Werkvorm Instructie- en werkcolleges Toetsvorm Schriftelijke opdrachten en afsluitend gesloten-boektoets. De schriftelijke opdrachten leveren bij een voldoende een bonuspunt op voor het tentamen. Beroepsprodukten Dit vak levert een bijdrage aan de beroepsprodukten Beleidsplan, Probleemverkenning, Netwerkanalyse

Page 42: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

42

Literatuur Ossewaarde, R (2006) Maatschappelijke organisaties. Een sociologische inleiding. Boom Onderwijs 4.15 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 2 (1 t/m 4) Zie paragraaf 4.6. 4.16 Loopbaanontwikkeling 2 (1 t/m 4) Zie paragraaf 4.7. 4.17 Vrije keuzeruimte Zie paragraaf 4.8.

Page 43: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

43

Blok 3 4.18 Bestuurskunde 3 (3 van 4) 3 ECTS 84 SBU Docenten: Drs. M. Haverkamp [email protected] tel. 070-445 8323 Ö. Yalvaç MSc. [email protected] tel. 070- 445 7095

Inhoud De multidisciplinaire kijk van bestuurskunde staat in dit blok weer centraal. Bestuurskunde 2 vormt samen met Bestuurskunde 3 een verdieping op Bestuurskunde 1. Organisatie en management in het openbaar bestuur, New Public Mangement, hybride organisaties, macht en conflict in publieke organisaties staan dit blok op het programma. Het programma wordt afgesloten met het onderdeel politiek en bestuur: ‘living apart together’. Dit sluit tevens goed aan op het vak Politicologie van Nederland dat in blok 1 is behandeld. Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Beleidsplan Netwerkanalyse Begroting Probleemverkenning Lobbystrategie Klant-burgergesprek Werkvorm Bestuurskunde 3 bestaat uit een reeks van hoor- en werkcolleges. In de hoorcolleges zullen de verschillende facetten van openbaar bestuur de revue passeren. De docenten zullen van ieder hoorcollege een lijst met ‘eindtermen’ op Blackboard plaatsen. De docenten streven ernaar zo optimaal mogelijk beschikbaar te zijn voor vragen van cursisten. PowerPoint presentaties zullen dan ook direct na ieder college op Blackboard worden geplaatst. In de werkcolleges wordt gewerkt aan opdrachten. Deelname aan de werkcolleges is verplicht. In het laatste hoorcollege wordt u in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen m.b.t. tentamenstof. Tevens zullen tips worden aangereikt hoe u zich goed kan voorbereiden op het tentamen. Let op: Gaarne vragen m.b.t. het tentamen uiterlijk maandag 12:00u voorafgaand aan het laatste college mailen naar de docent. Toetsvorm Het vak ‘Bestuurskunde 3’ wordt getoetst door middel van een gesloten boek tentamen en diverse werkopdrachten. Let op: te laat ingeleverde opdrachten worden niet nagekeken. Hierop is geen enkele uitzondering mogelijk.

Page 44: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

44

Literatuur Bovens, M.A.P., ’t Hart, P., van Twist, M.J.M. (zevende, herziene druk) 2007. Openbaar Bestuur. Beleid, organisatie en politiek. Alphen aan den Rijn: Kluwer Hoofdstukken: 6 t/m 11 Collegestof incl. Eindtermen (wekelijks te vinden op Blackboard) 4.19 Overheid en informatiesamenleving ECTS 84 SBU Coördinator: drs. IJ. Hoetjes Docent(en): drs. IJ. Hoetjes , gastdocenten Inhoud De digitale gemeente, DigID, de elektronische overheid, MijnOverheid.nl, e-governance, e-participatie, e-democratie… Het is een kleine moeite om een veelvoud aan benaderingen en initiatieven op te sommen die tot doel hebben het openbaar bestuur pas te laten houden met de ICT-onwikkelingen die onze samenleving steeds meer lijken te bepalen. Deze module stelt zich tot doel de B/O-student kennis te laten maken met de betekenis die technologie en innovatie hebben voor de veranderende positie en activiteiten van de overheid. In onze informatiemaatschappij ontstaan enerzijds nieuwe uitdagingen en problemen die om een publieke oplossing vragen. Anderzijds maar biedt dezelfde innovatie nieuwe mogelijkheden en oplossingen voor (bestaande) publieke problemen. Het jonge domein van ‘e-government’ wordt vooral vanuit de praktijk gedefinieerd, en het naar de eigen (beroeps)praktijk vertalen van de veelheid aan best practices en worst cases is dan ook een belangrijk hulpmiddel voor de toekomstig public manager. Uiteraard is kennis van relevante basisbegrippen uit de ICT en informatiekunde hiervoor vereist, net zoals het vertrouwd zijn met digitale werk- en kennisomgevingen. Door op een heldere manier na te denken over informatie en communicatie, ben je vervolgens beter in staat bestaande (en toekomstige!) technologische mogelijkheden te benutten. Bereidt voor op de beroepsproducten Uitvoeringsanalyse Procesbeschrijving Klant-burger gesprek Competenties Cluster I, competenties 2, 8 Cluster II, competenties 17, 18, 24, 25, 33, 36, 41 Cluster III, competentie 44, 45 Werkvorm Instructiecolleges, werkcolleges, gekoppeld aan Bestuurskunde 3 opdracht Toetsvorm Casusgerelateerde opdrachten (online/schriftelijk), schriftelijk gesloten boek tentamen (gesloten vragen). Literatuur Lips, M., V. Bekkers en A. Zuurmond (2005). ICT en openbaar bestuur. Den Haag: Boom Juridische uitgevers/Uitgeverij LEMMA. Aanvullende literatuur: zie Blackboard

Page 45: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

45

Collegestof • Aanvullend casusmateriaal bij de opdrachten wordt tijdens de cursus ter beschikking gesteld • De HHS Bestuurskunde-wiki 4.20 Analysevaardigheden 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. A. Borghuis, drs. M. Haverkamp Inhoud Als bestuurskundige moet je in staat zijn om een onderzoek te leiden en een onderzoek te beoordelen. De eerste stap in het verrichten van een onderzoek is het selecteren en exact definiëren van het probleem wat je wilt onderzoeken. Het vervolg is het probleem wat je wilt gaan onderzoeken op de goede wijze met behulp van theorie analyseren. Opbouw van de course Tijdens de colleges komen zowel de theoretische aspecten als praktische vaardigheden aan de orde. De eerste colleges wordt achtergrondkennis gegeven en worden praktische voorbeelden gegeven over vraagstellingen, de formulering van de onderzoekshypothese en het operationaliseren van deze hypothese. Ook verschillende onderzoeken die er zijn zullen aan de orde komen. In verdere colleges wordt ingegaan op vragen en problemen die studenten tegenkomen. Bereidt voor op de beroepsproducten Probleemverkenning Evaluatie-onderzoek Uitvoeringsanalyse netwerkanalyse Competenties Cluster I, competentie 6 Cluster II, competenties 16, 17 Werkvorm Er zijn drie verplichte instructiecolleges. Daarnaast moet er verplicht worden geconsulteerd. Dit wordt nader in de blokwijzer uiteengezet. Toetsvorm Individueel gesloten boek tentamen over de voorgeschreven literatuur en de collegestof. Opdrachten. Het eindcijfer is het gemiddelde van het tentamen en de opdrachten waarbij ieder onderdeel een voldoende moet zijn. Literatuur Piet Verschuren en Hans Doorewaard (2000). Het ontwerpen van een onderzoek. Utrecht: Lemma, 2e druk of hoger.

Page 46: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

46

4.21 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 3 (3 van 4) Zie paragraaf 4.6. 4.22 Professional English 1 (1 van 2): English Language and Composition 1, The Reading & Writing Process 2 ECTS 56 SBU Lecturer: Ms E. Van Toorenenburg (MA) 1. Course Description The course teaches the fundamentals of how to read and write effectively and academically, to analyze and think critically as well as to reflect. To read effectively is to acquire an understanding of the concepts presented by the writer. To write effectively requires good command of grammar and vocabulary, and knowledge of different types of essays, as well as effective strategies and techniques. 2. Objectives

• To enable students to read and write effectively and confidently in their college courses across the curriculum and their professional lives.

• To read primary and secondary sources carefully, • To synthesize material from these texts in their own compositions. • To present their own compositions. • To critically analyze a text and reflect on it.

3. Competencies

• Analyze and interpret samples of good writing, identifying and explaining an author’s use of rhetorical strategies and techniques.

• Apply effective strategies and techniques to their own writing. • Create and sustain arguments based on readings and research. • Produce expository, analytical and argumentative compositions that introduce a complex

central idea and develop it with appropriate evidence drawn from primary and/or secondary source, cogent explanations, and clear transitions.

• Write for a variety of purposes. • Demonstrate understanding and mastery of standard written English. • Demonstrate understanding of the conventions of citing primary and secondary sources. • Move effectively through the stages of the writing process. • Demonstrate understanding and mastery of standard written English. • Demonstrate understanding of the conventions of citing primary and secondary sources. • Move effectively through the stages of the writing process.

4. Structure of the course This composition writing program hroughout that skill in writing proceeds from students’ awareness of their own composing processes: the way they explore ideas, reconsider strategies and revise their work.

• The course hroughout the expository, analytical and argumentative writing that forms the basis of academic and professional writing.

• Students write in both informal and formal contexts. • Stylistic development is achieved by emphasizing:

- A wide-ranging vocabulary used appropriately and effectively, - A balance of generalization and specific illustrative detail, - Logical organization,

Page 47: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

47

- Effective use of rhetoric and achieving appropriate emphasis through diction and sentence structure.

5. Assessment

1. Weekly assignments = 20% of total grade (portfolio) 2. Essay = 80% of total grade

6. Literature

• Mary R. Colonna, Judith E. Gilbert: Reason To Write, Strategies for Success in Academic Writing (Advanced); Oxford University Press; ISBN: 9780194365833

7. Attendance

• Regular attendance (80%) is required to be successful in the class. After one absence the instructor will issue a warning and after two absences the instructor may refuse the student admittance.

• Do not come late or leave early without permission of the instructor. • Tardiness may be noted by the instructor as a class absence. • Plagiarism: If you submit work other than your own, the work will be considered

hroughout . Plagiarism may result in a zero for the assignment or a zero for the course. • Cell Phones & Electronic Devices: The use of cell phones, palm pilots, pagers, cameras or

other communication devices will not be permitted during classes. If brought to class, these devices must be turned off.

8. Course Policies Assignments:

• Essays: for each essy assignment, students will be given a schedule of readings, exercises and drafts required. All essays must be typed in Times New Roman 12, with double spacing

hroughout. • Grading criteria will be reviewed in class. • Daily Work: Homework assignments are to be completed before class. Late work will not be

accepted for daily work. 4.23 Loopbaanontwikkeling 3 (3 van 4) Zie paragraaf 4.7. 4.24 Vrije keuzeruimte Zie paragraaf 4.8.

Page 48: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

48

Blok 4 4.25 Bestuurskunde 4 (4 van 4): De public manager in en om de overheid, casus Openbaar Ministerie 3 ECTS 112 SBU Docenten Drs. M. Haverkamp [email protected] tel. 070-445 8323 Ö. Yalvaç MSc. [email protected] tel. 070- 445 7095

Inhoud In deze laatste Bestuurskunde van het eerste jaar B/O wordt van studenten verondersteld dat zij inmiddels een behoorlijke voorkennis hebben opgebouwd, en zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het functioneren van de werkgroep. Nog meer dan in Bestuurskunde 3 wordt het aan de student zelf overgelaten in de PGO-taken steeds een multidisciplinaire aanpak te kiezen. Binnen het thema van blokperiode 4,‘De public manager in en om de overheid’, is voor Bestuurskunde 4 gekozen voor een complexe en actuele context, te weten het ‘uitvoeren van beleid in verzelfstandigde organisaties’. Het speelveld van de public manager bevindt zich immers maar al te vaak tussen het publieke en private domein. Vraagstukken rond het uitvoeren van beleid in meer of minder verzelfstandigde vorm houden bestuurskundigen al decennia bezig, om niet te spreken van de steeds terugkerende aandacht van ambtenaren, politici en media voor de verhouding beleidsvorming-beleidsuitvoering. De ‘verzelfstandigingsdiscussie’ maakt dus niet alleen deel uit van het vakgebied Bestuurskunde, maar is evenzeer een onderdeel van de beroepspraktijk van de public manager. Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Beleidsplan Netwerkanalyse Begroting Probleemverkenning Lobbystrategie Klant-burgergesprek Competenties PGO-competenties Bestuurskunde, 4 specifieke competenties: Cluster I, competentie 10 Cluster II, competenties 16, 28, 33 Werkvorm flankerende instructiecolleges (plenair) Groepsopdrachten Toetsvorm Aanwezigheid/participatie/procesverslag Bestuurskunde-groepen, Bestuurskundetoets

Page 49: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

49

Literatuur Verplichte literatuur Literatuur die het afgelopen jaar bij de diverse 1e jaars vakken is behandeld. 4.26 Bedrijfskunde in een publieke omgeving 3 ECTS 84 SBU Coördinator / docent: drs. K. El Aassaoui CPC Competenties Cluster I, competenties 1, 7 Cluster II, competentie 26 Inhoud Binnen de publieke sector is sinds de jaren tachtig en negentig veel aandacht voor resultaatsgerichtheid. De belangrijkste kenmerken hiervoor zijn: • Het verhogen van de efficiency waarbij het bedrijfsleven als voorbeeld dient; • Het afslanken van de overheid; • Het streven naar excellentie van de overheidsorganisatie; • Het stimuleren van een ondernemende geest binnen overheidsbureaucratieën. Publieke organisaties moeten door politieke en maatschappelijke druk steeds meer inzichtelijk maken dat ze goed presteren en succesvol zijn. Maar wat moet een overheidsorganisatie laten zien om duidelijk te maken dat men succesvol is – of in ieder geval nuttig? Hoe kun je meten wat een overheidsorganisatie presteert? Winst als beoordelingsmaatstaf voor efficiëntie en effectiviteit is binnen de publieke sector niet bruikbaar, maar wat dan wel? Dit vak behandelt de beheersing van prestaties, gebruikmakend van diverse modellen en technieken. De student maakt kennis met deze modellen en technieken en weet deze toe te passen binnen een casuïstiek. Bereidt voor op de beroepsproducten Begroting Procesbeschrijving Managementrapportage Probleemverkenning Werkvorm Instructie- en werkcolleges Instructiecolleges Hier wordt de stof uit het boek gepresenteerd en wordt instructie gegeven hoe in de werkcolleges gewerkt zal worden. Deze instructiecolleges zijn verplicht, bij meer dan 2x afwezigheid moet een compensatieopdracht worden gemaakt. Pas als deze compensatieopdracht als voldoende is beoordeeld wordt het tentamencijfer toegekend,. Werkcolleges In de werkcolleges wordt groepsgewijs aan opdrachten gewerkt. Deze opdrachten dienen ervoor om de gepresenteerde stof te verwerken. Deze colleges zijn eveneens verplicht. Bij meer dan 1x afwezigheid moet een compensatieopdracht worden gemaakt. Pas als deze compensatieopdracht als voldoende is beoordeeld wordt het tentamencijfer toegekend. Toetsvorm In de werkcolleges worden in groepsverband opdrachten gemaakt. Deze dienen voldoende te zijn om in aanmerking te komen voor het eindcijfer.

Page 50: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

50

Verplichte literatuur Management Accounting en Control, Lemma, Utrecht, pp. 268 (derde druk, 2001, 279 pagina’s) Uit te reiken literatuur tijdens de colleges. 4.27 Projectmatig werken 3 ECTS 84 SBU Coördinator: drs. A. Borghuis Docent(en): mw. M. Bil-Meijer, mw. J. Liemburg, mw. M. Verbeek Inhoud In iedere organisatie zal er moeten worden samengewerkt in teams en/ of projectgroepen. Dit vraagt van alle betrokkenen gerichte inzet en specifieke vaardigheden. Jij zult in jouw rol als manager hieraan actief sturing moeten geven. In deze module bieden wij je, naast de benodigde kennis, een aantal instrumenten om het functioneren van het (project)team in kaart te brengen (inclusief jouw eigen rol daarin) en dagen wij je uit om na te denken over mogelijkheden dit functioneren te verbeteren. Bereidt voor op de beroepsproducten Projectplan Event: samenstelling team Competenties Cluster I, competenties 7, 9, 11 Cluster III, competenties 44, 45 49, 52, 53 Werkvorm Onderwijs- en leergesprekken, practicum, zelfstudie Toetsvorm Tentamenopdracht(en), schriftelijk gesloten-boek tentamen Literatuur Alblas, G. En Wijsman, E. (2005) Gedrag in organisaties. Groningen/ Houten: Wolters-Noordhoff, 4e druk Wiertzema, K. En Jansen, P. (2005) Basisprincipes van communicatie. Amsterdam: Pearson Education 4.28 Professionele Taalvaardigheid (PTV) 4 (4 van 4) Zie paragraaf 4.6. 4.29 Professional English 2 (2 van 2): English Language and Composition 2, The Reading & Writing Process (Blok 4) 2 ECTS 56 SBU Lecturer: Ms E. Van Toorenenburg (MA)

Page 51: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

51

1. Course Description Writing is much more than an important skill that is essential to your success in college and in the world of public management. People with the ability to sort through their ideas in writing and express themselves through the written word are empowered. They are able to effect change in their personal and professional lives and in their communities. Although strong writing ability may seem to come naturally to some people, every effective writer has to work hard to make what he or she writes seemed effortless 2. Objectives

• To enable students to write effectively and confidently in their college courses across the curriculum and confidently in their professional lives.

• To read primary and secondary sources carefully, • To synthesize material from these texts in their own compositions. • To critically analyze a text and reflect on it.

3. Competencies

• Analyze and interpret samples of good writing, identifying and explaining an author’s use of rhetorical strategies and techniques. • Apply effective strategies and techniques to their own writing. • Create and sustain arguments based on readings and research. • Produce expository, analytical and argumentative compositions that introduce a complex

central idea and develop it with appropriate evidence drawn from primary and/or secondary source, cogent explanations, and clear transitions.

• Write for a variety of purposes. • Demonstrate understanding and mastery of standard written English. • Demonstrate understanding of the conventions of citing primary and secondary sources. • Move effectively through the stages of the writing process.

4. Structure of the course This composition writing program hroughout that skill in writing proceeds from students’ awareness of their own composing processes: the way they explore ideas, reconsider strategies and revise their work.

• The courses emphasizes the expository and analytical writing that forms the basis of academic and professional writing.

• Students write in both informal and formal contexts. • Stylistic development is achieved by emphasizing:

- A wide-ranging vocabulary used appropriately and effectively, - A balance of generalization and specific illustrative detail, - Logical organization, - Effective use of rhetoric and achieving appropriate emphasis through diction and sentence structure.

5. Assessment

1. Weekly assignments = 20% of total grade (portfolio) 2. Essay = 80% of total grade

6. Literature

• Mary R. Colonna, Judith E. Gilbert: Reason To Write, Strategies for Success in Academic Writing (Advanced); Oxford University Press; ISBN: 9780194365833

7. Attendance

• Regular attendance (80%) is required to be successful in the class. After one absence the instructor will issue a warning and after two absences the instructor may refuse the student access.

Page 52: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

52

• Do not come late or leave early without permission of the instructor. • Tardiness may be noted by the instructor as a class absence. • Plagiarism: If you submit work other than your own, the work will be considered plagiarized.

Plagiarism may result in a zero for the assignment or a zero for the course. • Cell Phones & Electronic Devices: The use of cell phones, palm pilots, pagers, cameras or

other communication devices will not be permitted during classes. If brought to class, these devices must be turned off.

8. Course Policies Assignments:

• Essays: for each easy assignment, students will be given a schedule of readings, exercises and drafts required. All essays must be typed in Times New Roman 12, with double spacing

hroughout. • Grading criteria will be reviewed in class. • Daily Work: Homework assignments are to be completed before class. Late work will not be

accepted for daily work. 4.30 Loopbaanontwikkeling 4 (4 van 4) Zie paragraaf 4.7. 4.31 Vrije keuzeruimte Zie paragraaf 4.8.

Page 53: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

53

5.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O Duaal 2 Zie voor een algemene beschrijving van jaar 2 (en 1) paragraaf 2.5.

Programma duaal jaar 2 (dit programma geldt zowel voor de reguliere studenten als de MBO-instroom- en doorstroomstudenten) (alle onderwijsonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12)

Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects Beleidsvoorbereiding 3 3 Beleid & Maatschappij 3 3 Bestuursatelier beleidsvoorbereiding 3 3 English Research & reporting 3 3 Beleidsvorming 3 3 Beleidsmanagement 3 3 Bestuursatelier beleidsvorming 3 3 Projectmatig werken I 3 3 Beleidsuitvoering 3 3 Bedrijfs&organisatiemanagement 3 3 Bestuursatelier beleidsuitvoering 3 3 Projectmatig werken II 3 3 Beleidsevaluatie 3 3 Multi-level governance 3 3 Bestuursatelier beleidsevaluatie 3 3 Projectmatig werken III 3 3 Competentiemanagement x x x x 9 Vrije keuzeruimte* x x x x 3 Totaal ects 12 12 12 12 60 * 1. de besteding van de vrije keuzeruimte dient te voldoen aan de criteria zoals deze geformuleerd zijn in de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010; 2. de vrije keuzeruimte dient in principe ingevuld te worden door het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject binnen de Academie BVR en 3. indien een student, als invulling voor de vrije keuzeruimte voorkeur heeft voor het volgen van een studieonderdeel of begeleidingstraject dat buiten de Academie voor BVR wordt aangeboden, dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie. �

Page 54: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

54

Blok 1 5.1 Beleidsvoorbereiding 3 ECTS 84 SBU Coördinator: Drs. A. Deelen Docent: Drs. A. Deelen e.a, gastdocenten Inhoud Dit vak is het eerste van de vier theorievakken in het tweede jaar, waarbij (overheids)beleid centraal staat. In de volgende drie periodes komen achtereenvolgens beleidsvorming, beleidsuitvoering en beleidsevaluatie aan bod. Deze eerste periode wordt stilgestaan bij beleidsvoorbereiding, waarmee de overgang van de bestuurskundevakken uit het eerste jaar naar de beleidsvakken van het tweede jaar gefaciliteerd wordt. Daarnaast is dit vak een inleiding op de genoemde vakken van de volgende periodes. De volgende onderwerpen worden besproken: • De beleidscyclus; verschillende deelprocessen en hun samenhang • De begrippen politiek, beleid en sturing: begripsbepaling en opvattingen • De elementen van beleid: problemen, doelen; instrumenten; actoren; tijd; waarden/normen • Onderzoeken en analyseren van beleid; vier bestuurskundige vragen, beleidsargumentatie • Politieke sensitiviteit Bereidt voor op de beroepsproducten Beleidsplan Evaluatieonderzoek Probleemverkenning Netwerkanalyse Lobbystrategie Leerdoelen Na afsluiting van dit vak heeft de student kennis van en inzicht in: • de verschillende fases van de beleidscyclus • de bestuurlijke en maatschappelijke context van beleidsvorming • de elementen van beleid en hun samenhang • de begrippen beleid, politiek en sturing en de verschillende benaderingen van deze concepten Werkvorm Dit vak bestaat uit hoorcolleges, waarvan er per week twee plaatsvinden. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Gastcolleges en het gebruik van cases worden gebruikt om de link met de praktijk te maken. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, gesloten boek-toets. Literatuur Zie literatuurlijst duaal 2 Mogelijke aanvullende literatuur wordt tijdens de colleges/via blackboard bekend gemaakt

Page 55: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

55

5.2 Beleid en Maatschappij 3 ECTS 84 SBU Coördinator: Drs. J. Santegoeds Docenten: Drs. A. Deelen, Drs.J. Santegoeds Inhoud Waar hebben we het in de bestuurskunde over als we het over maatschappelijke problemen hebben? Welke maatschappelijke trends die leiden tot nieuwe beleidsvragen kunnen we waarnemen? Wat maakt maatschappelijke problemen tot beleidsproblemen? En hoe leidt beleid weer tot nieuwe maatschappelijke problemen? Om antwoord op deze vragen te kunnen geven gebruiken we inzichten uit sociologie, politicologie en (macro)economie. In de colleges staan de volgende ontwikkelingen centraal:

• versplinterde samenleving • netwerksamenleving • risicosamenleving • ontstatelijkte samenleving

Aan de hand van thema’s als milieu, interventiestaat&verzorgingsstaat, sekse, ethniciteit&religie en armoede enerzijds en van teksten van invloedrijke hedendaagse sociologen en politicologen anderzijds (Castells, Giddens, Beck, Bourdieu, Putnam en Barber) worden deze ontwikkelingen uitgediept. Vanuit de theorie wordt steeds de link gelegd naar de beleidspraktijk, met als hamvraag: op welke wijze leveren genoemde maatschappelijke ontwikkelingen input aan beleidsdenken en –praktijk. Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Klant-burgergesprek Probleemverkenning Begroting Competenties Cluster I, competenties 3,9 Cluster II, competenties 13,17 Cluster III, competenties 42, 49 Werkvorm Dit vak bestaat uit 1 hoor- en 1 werkcollege per week. Daarnaast worden er enkele documentaires vertoond, waarmee we in het werkcollege verder aan de slag gaan. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Gastcolleges en het gebruik van cases worden gebruikt om de link met de praktijk te maken. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, open boek-toets. Literatuur - Bekkers, V (2007). Beleid in beweging. Achtergronden, benaderingen, fasen en aspecten van beleid in de publieke sector. Den Haag, uitgeverij LEMMA. Hoofdstuk 2 & 12 - Wolter, N en De Graaf. Maatschappelijke problemen, uitgeverij Boom Onderwijs. - Becker, M (2007) Bestuurlijke ethiek, Van Gorcum. - Reader.

Page 56: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

56

5.3 Bestuursatelier beleidsvoorbereiding 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. W. Minderhout, drs. J. Santegoeds, drs. A. Borghuis Inhoud Elke periode vervaardigen studenten in het bestuursatelier twee zogenoemde beroepsproducten. Een van deze twee producten is een individuele opdracht, de andere een groepsopdracht. In elke periode staat daarbij een fase in het beleidsproces én een bestuurslaag centraal. In de eerste periode gaat het daarbij om respectievelijk beleidsvoorbereiding en het Rijk. Hierbij zullen ook de andere fasen van het beleidsproces en actoren buiten het Rijk nadrukkelijk aan bod komen. Het beleidsfasenmodel is immers een ideaaltypisch model; in de beleidspraktijk zijn de fasen meestal niet scherp van elkaar te scheiden. Bovendien wordt bij de voorbereiding van nieuw beleid cq een beleidsherziening altijd het bestaande beleid kritisch onder de loep genomen. En hoewel het Rijk centraal staat in periode 1, komt Rijksbeleid in toenemende tot stand in samenwerking met andere actoren, zowel binnen als buiten het publieke domein. Competenties De nadruk ligt op de onderdelen Agendavorming en Voorbereiding uit cluster II Werkvorm Werkcolleges Toetsvorm Twee beroepsgerelateerde schrijfproducten: beleidsanalyse en probleemverkenning. Beide tellen voor 50% mee in de eindbeoordeling Literatuur Edwards, A & Schaap, L (2000) Vaardigheden voor de publieke sector. Bussum. Uitgeverij Coutinho Aanbevolen literatuur Grubben, E & Vriens, J Handleiding bij het voorbereiden en schrijven van heldere en creatieve teksten. Academic Service 5.4 English Language and Composition: Research & Reporting 3 ECTS 84 SBU Lecturer: Ms E. van Toorenenburg (MA) Course description This course is the third part of the English Language program and deals with the issues of Research and Writing, and Oral Presentations. All these are aspects of the daily work of a professional Public Manager. He/she is expected to base the policy papers and reports on thorough research,write the papers in a clear, understandable and objective language and present orally the content of the policy papers and the research it is based on. Course Objectives

• to strengthen your expository writing and speaking abilities by building on skills that you already have,

• to enable you to become more accomplished in writing research papers.

Page 57: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

57

• to read and understand academic texts related to public administration. • to participate in discussions. • to listen to and understand English spoken at normal speed. • to analyse texts related to matters of work and study. • to present orally the results of your research.

Keyword Syllabus

1. Improve writing, reading, speaking and listening skills, develop students’ fluency, analytical and critical thinking ability, make learners more aware of social/public issues.

2. Use a task-based learning approach to enhance proficiency in academic and professional English; process writing, group work, group discussion, simulation and reading comprehension tasks will be included.

Teaching method: Interactive workshops We have a total of 56 SBU. Tutorials: 18 SBU Assignments: 10 SBU Presentation & Report: 28 SBU Assessment The assessment consists of:

1. a written report of the results of your research: 40% 2. an oral presentation of your findings: 60%

Literature

Manon van der Laken, Bob van der laken, Presentation Techniques, Uitgeverij Coutinho, ISBN: 9789046900475

5.5 Competentiemanagement 1: SLB (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 3 ECTS aan het eind van het studiejaar. 84 SBU Coördinator: dhr. B. Laurens Docenten: mevr. M. Verbeek, dhrn. W. Minderhout, G. Bekdür en B. Laurens Inhoud SLB heeft een drietal woorden in zich: studie, loopbaan en begeleiding. Het gaat hier om het leerproces dat de student doorloopt en waar hij/zij (in toenemende mate) zelf de regie over voert om aan het eind van de studie de beroepscompetenties te hebben verworven. Dit kan je ook de interne loopbaan van de student noemen. In deze fase van de opleiding oriënteert de student zich tijdens SLB op wat hij in de beroepspraktijk wil en maakt op basis daarvan gericht keuzes in de opleiding. De oriëntatie op de loopbaan en de begeleiding van de keuzes zijn dan ook onderdelen die binnen SLB een duidelijke plek hebben gekregen. Lopende het studiejaar zullen minimaal 3 individuele voortgangsgesprekken met studenten worden gevoerd. Bereidt voor op de beroepsproducten Event

Page 58: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

58

Competenties Loopbaanplanning Een afgestudeerde student bij de afdeling B/O is in staat om op een zelfkritische en zelfstandige wijze een analyse te maken van de eigen competenties, een beeld te hebben van de competenties nodig voor het toekomstig beroep en een plan van aanpak te maken om te komen tot verwerving van de competenties. Dit heeft tot resultaat een loopbaanplanning. Hij/zij maakt hierbij gebruik van een (digitaal) portfolio met daarin een persoonlijk ontwikkelplan. Zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren leren Een afgestudeerde student bij de afdeling B/O is in staat de ontwikkeling als professionele beroepsbeoefenaar te sturen. Hij/zij kan middels voortdurende kritische reflectie op het eigen beroepsmatig handelen, zijn/haar houding en motivatie (door op zichzelf te reflecteren en feedback te vragen en krijgen van anderen) voor zichzelf ontwikkelingsdoelen formuleren. Daarnaast kan hij/zij voor zichzelf situaties creëren waarin deze doelen geoefend en gerealiseerd kunnen worden. Beide competenties hebben als doel om zelf verantwoordelijkheid te gaan dragen voor het eigen proces van leren, ontwikkelen en problemen oplossen. Binnen BO sluit dit aan bij: Cluster I, competenties 10, 11, 12 Cluster II, competenties 24, 25, 26, 27, 28, 38, 39, 40 Cluster III, competenties 49, 53 Voor dit vak geldt aanwezigheidspicht. Literatuur Aanbevolen Grit, Roel e.a. (2004). Competentiemanagement. Groningen: Wolters-Noordhoff. Monique Dankers-Van der Spek (2006). Studieloopbaanontwikkeling-Beroepsgeschikt. Amsterdam: Pearson Education.

Page 59: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

59

Blok 2 5.6 Beleidsvorming 3 ECTS 84 SBU Coördinator: Drs. A. Deelen Docenten: Drs. A. Deelen e.a., gastdocenten Inhoud In dit blok staat het beleidsvormingsproces centraal. Een complex proces vanwege de 2 lijnen waarlangs beleid tot stand komt: intellectuele rijping (beleidsontwikkeling) en politieke wilsvorming (besluitvorming). Centraal uitgangspunt bij de behandeling van dit onderwerp wordt gevormd door de vier bestuurskundige vragen: hoort het, past het; werkt het; mag het. Te behandelen deelonderwerpen: • Vervolg/verdieping uitwerking van de elementen van beleid • Beleidsvorming als proces: ontwikkelen en beslissen • Methodieken van beleidsconstructie • Co-produktie, netwerken en interactief beleid; burgerparticipatie • Het spanningsveld van beleidsvorming Bereidt voor op de beroepsproducten Beleidsplan Evaluatieonderzoek Netwerkanalyse Leerdoelen Na afsluiting van dit vak heeft de student kennis van en inzicht in: • Onderdelen van het beleidsvormingsproces • Verschillende benaderingen van het beleidsvormingsproces • De verschillende methodieken van beleidsconstructie • De complexiteit en interdisciplinariteit van beleidsvorming Werkvorm Dit vak bestaat uit hoorcolleges, waarvan er per week twee plaatsvinden. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Gastcolleges en het gebruik van cases worden gebruikt om de link met de praktijk te maken. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, gesloten boek-toets. Literatuur Zie literatuurlijst duaal 2 Mogelijke aanvullende literatuur wordt tijdens de colleges/via blackboard bekend gemaakt.

Page 60: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

60

5.7 Beleidsmanagement 3 ECTS 84 SBU Coördinator: drs J Santegoeds Docenten: drs A. Deelen, drs M. Haverkamp, drs W Minderhout en drs J Santegoeds. Inhoud Bij beleidsmanagement draait alles om het beheersbaar maken van de ‘strijd om beleid’ die zich in beleidsdomeinen afspeelt wanneer beleidscontroversen de kop opsteken. Zelfs – en soms juist – wanneer zulke beleidsissues in technische zin relatief eenvoudig zijn, zoals euthanasie, kunnen betrokken actoren sterk met elkaar van mening verschillen over wat mag, kan en hoort. Sturen op inhoud voldoet in deze situaties niet; waarden, belangen, percepties en interpretaties die zijn neergeslagen in sociale rollen, regels en routines zijn belangrijker. Beleidscontroversen manifesteren zich niet alleen tussen, maar ook binnen organisaties, ook hieraan wordt in deze cursus aandacht besteed. Vormen van management die hierbij aan bod komen zijn netwerkmanagement, procesmanagement en management van ambiguïteit. Bereidt voor op de beroepsproducten Netwerkanalyse Event Managementrapportage Adviesgesprek/rapport Competenties Cluster I, competenties 3, 5, 6 Cluster II, competenties 14, 20, 27, 30 Cluster III, competenties 45, 47, 49, 51 Werkvorm Dit vak bestaat uit 1 hoor- en 1 werkcollege per week. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Gastcolleges en het gebruik van cases worden gebruikt om de link met de praktijk te maken. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, openboektoets. Literatuur Noordegraaf, M. (2004) Management in het publieke domein. Issues, instituties, instrumenten. Uitgeverij Coutinho. Hoofdstukken 1,2,3,4,7,8 Reader 5.8 Bestuursatelier beleidsvorming 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. W. Minderhout drs. J. Santegoeds drs. A. Borghuis

Page 61: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

61

Inhoud In deze periode vervaardigen studenten in het bestuursatelier een zogenoemd beroepsproduct. Het product is een individuele opdracht. In elke periode staat daarbij een fase in het beleidsproces én een of meerdere bestuurslagen centraal. In de tweede periode gaat het daarbij om beleidsvorming op provinciaal niveau. Competenties De nadruk ligt op de onderdelen Ontwerp en Vaststelling/Besluitvorming uit cluster II Werkvorm Werkcolleges Toetsvorm Een beroepsgerelateerd schrijfproducten: het beleidsplan. Dit telt voor 100% mee in de eindbeoordeling. Literatuur Verplicht Edwards, A & Schaap, L (2000) Vaardigheden voor de publieke sector. Bussum. Uitgeverij Coutinho Aanbevolen Grubben, E & Vriens, J Handleiding bij het voorbereiden en schrijven van heldere en creatieve teksten. Academic Service 5.9 Projectmatig werken 1 (1 van 3) 3 ECTS 84 SBU Coördinatie: wordt nader bekend gemaakt Inhoud Nadat in jaar 1 de theoretische basis voor projectmatig werken is gelegd, ga je in jaar 2 zelf aan de slag met een projectopdracht van een externe opdrachtgever in groepjes van maximaal 8 studenten. In blok 2 zal dat voor alle studenten dezelfde opdracht zijn. Daarbij zal aandacht zijn voor ondersteunende hoor- en werkcolleges over vaardigheden die je nodig hebt om een project succesvol af te ronden. Communicatieve vaardigheden zijn daarbij essentieel, maar ook onderzoeks- en adviesvaardigheden zijn belangrijk. Bereidt voor op de beroepsproducten Projectplan Event Competenties Onafhankelijk van de projectopdracht komt een aantal competenties uit cluster III ‘Relationeel management’ aan bod, met de nadruk op 44,45,46, 47, 48, 52 en 53. Afhankelijk van de projectopdracht komt een aantal competenties uit cluster II ‘De public manager aan de slag’ aan bod. Toetsvorm Beoordeling vindt plaats aan de hand van een groepsproduct. Werkvorm Projectgroepen en ondersteunende hoor- en werkcolleges. De projectgroepen werken zelfstandig aan de opdracht, op basis van aan te vragen consulten is een begeleider beschikbaar.

Page 62: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

62

Literatuur Literatuur wordt via Blackboard en de opdrachtgever verspreid, daarnaast zal de student zelf actief op zoek gaan naar ondersteunend materiaal benodigd voor de projectopdracht. aanbevolen: ‘Projectmatig werken’ (1ejaarsboek projectmanagement) 5.10 Competentiemanagement 2 (2 van 4): Beroepsvorming en SLB 2 Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Beroepsvorming 4 ECTS SLB 3 ECTS Vaardigheden 2 ECTS 336 SBU Coördinator: dhr. B. Laurens Docent Beroepsvorming: Mevr. M. Bil Docenten SLB: mevr. M. Verbeek, mevr. Ö. Yalvaç MSc., dhr. B. Laurens In het tweede jaar van de opleiding in de competentie-managementlijn staan POP en portfolio centraal. Hoofdonderdelen van deze leerlijn zijn studieloopbaanbegeleiding en beroepsvorming. In het portfolio worden ook de producten uit de overige twee leerlijnen opgenomen. Daarnaast bevat het portfolio het huidige sollicitatiedossier en wordt de competentie-ontwikkeling gemonitord. Competentie uit cluster I, en met name cluster III (relationeel management – zie hier onder) worden in kaart gebracht en de student kiest aan de hand van geconstateerde hiaten een nog nader te omschrijven aantal trainingen op het gebied van algemene management- en communicatieve vaardigheden uit een keuzeaanbod. Te denken valt hierbij aan schriftelijke- en mondelinge communicatie (inclusief extra Engels), presentatievaardigheden, vergaderen, onderhandelen, en conflicthantering. Het portfolio-assessment aan het einde van jaar 2, wordt gekoppeld aan deze leerlijn. III. Relationeel management Relationeel management wordt in het beroepsprofiel tot een van de belangrijkste ontwikkelingen in de beroepspraktijk gerekend. Om als public manager in deze ontwikkeling adequaat te kunnen handelen is een aantal interactieve en interpersoonlijke competenties vereist: 42. Vangt signalen op uit de samenleving 43. Treedt dienstverlenend op naar het publiek ('public service orientation') 44. Is een teamworker 45. Is gericht op samenwerking, brengt betrokkenen over onderlinge verschillen met elkaar in

gesprek 46. Kan helder en correct communiceren (zowel schriftelijk als mondeling) met iedere doelgroep,

ongeacht maatschappelijke achtergrond en opleidingsniveau 47. Is communicatief duidelijk en besluitvaardig: weet om te gaan met spanningsvelden, conflicten

en belangentegenstellingen 48. Is onpartijdig en integer, heeft een duidelijk normbesef, kiest voor fair play 49. Heeft de sensitiviteit om zich in het standpunt van anderen te verplaatsen 50. Treedt op als onderhandelaar in contractrelaties 51. Stuurt projecten aan, benut (beleids-) netwerken en structureert een debat 52. Weet hoe draagvlak voor besluiten en win-win situaties te creëren 53. Kan een proces op gang houden (vermijdt "loopgraaf", "fuik", en "patstelling")

Page 63: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

63

Bereidt voor op de beroepsproducten Event Literatuur Verplicht Monique Dankers-Van der Spek (2006). Studieloopbaanontwikkeling-Stagebekwaam Amsterdam: Pearson Education. Aanbevolen Gerrit Lettinga. (4e druk). Solliciteren is werken. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Page 64: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

64

Blok 3 5.11 Beleidsuitvoering 3 ECTS 84 SBU Coördinator: nog in te vullen Docenten: nog in te vullen Inhoud Bij beleidsvorming is al aangegeven dat in die fase het uitvoeringsvraagstuk al aan de orde komt. Het zou zinloos zijn om instrumenten in het beleid op te nemen waarvan vervolgens blijkt dat ze niet uitvoerbaar zijn. In dit blok wordt dieper op het uitvoeringsvraagstuk ingegaan. Je zult bemerken dat nu organisatiekundige vraagstukken de boventoon voeren, zowel strategisch, tactisch als operationeel. Kort gezegd, in deze fase krijgt het managementaspect van de opleiding meer aandacht dan het bestuurskundige. Onderwerpen: • Verschillende benaderingen van beleidsuitvoering • Ontwikkelingen in en rond uitvoeringsorganisaties (o.a electronische overheid, integraal

management, vermindering bureaucratie etc.) • Ketenmanagement • Project- en programmamanagement • Klantgerichte overheid en burgerparticipatie • kwaliteitsmanagement Bereidt voor op de beroepsproducten Uitvoeringsanalyse Procesbeschrijving Beschikkingen Burgerbrief Klant-burgergesprek Leerdoelen Na afsluiting van dit vak heeft de student kennis van en inzicht in: • de verschillende benaderingen van beleidsuitvoering • verschillende typen van uitvoeringsorganisaties • organisatie- en managementproblematiek van uitvoeringsorganisaties • relevante ontwikkelingen in het denken over beleidsuitvoering Werkvorm Dit vak bestaat uit hoorcolleges, waarvan er per week twee plaatsvinden. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, gesloten boek-toets. Literatuur Zie literatuurlijst duaal 2 Mogelijke aanvullende literatuur wordt tijdens de colleges/via blackboard bekend gemaakt

Page 65: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

65

5.12 Bestuur en organisatie 3 ECTS 84 SBU Coördinator: drs. A. Deelen Docenten: Drs. A. Deelen, V. van Duyvenbode MSc. Inhoud Bedrijfsmanagement staat voor een zakelijke benadering van publieke organisaties. Ondanks alle lastige condities moet zo strak, simpel en soepel mogelijk georganiseerd en gemanaged worden. Efficiëntie, kwaliteitsbewustheid, meetbare doelstellingen en marktgerichtheid zijn kernwoorden. Kosten-batenanalyse, planning & control, publiek ondernemerschap, concurrentie en quasi-markten, bedrijfseconomische versus bestuurspolitieke logica, prestatiemanagement, kwaliteitsmanagement en strategisch management zijn thema’s die aan de orde komen. De kritische vraag of deze vorm van management in elke publieke setting passend is, wordt daarbij niet geschuwd. Organisatiemanagement legt de nadruk op het professioneel omgaan met intrinsieke spanningen die kennisintensieve organisaties kenmerken en zoekt daarbij naar organisatie- of organiseervormen die passen bij complexe (productie)processen. Coördinatievraagstukken, waarden en culturele diversiteit binnen organisaties, kennismanagement, management van professionals en management van waarden zijn thema’s die daarbij aan de orde komen. In deze cursus ligt de focus daarbij op zogenoemde hybride organisaties; dat wil zeggen organisaties die zich op het snijvlak van publiek en privaat bewegen. Bereidt voor op de beroepsproducten Managementrapportage Procesbeschrijving Uitvoeringsanalyse Competenties Cluster I, competenties 2,3,4,10,11 Cluster II, competenties 35,36,37,38 Cluster III, competenties 43,44,45,46,47,48,49 Werkvorm Dit vak bestaat uit 1 hoor- en 1 werkcollege per week. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur, worden opdrachten verstrekt. Toetsvorm De toetsing bestaat uit een individuele schriftelijke openboektoets (70%) en een groepsopdracht (30%). Literatuur -Noordegraaf, M. (2004) Management in het publieke domein. Issues, instituties en instrumenten Hoofdstukken 7,8,9 en 10. Paul-Jan Linker (2006) Sturing in de rijksdienst Van Gorcum, Assen, 2006 Hoofdstukken 5, 6, 7 + nader te bepalen delen uit annexen 1, 2, 3 Reader

Page 66: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

66

5.13 Bestuursatelier beleidsuitvoering 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. W. Minderhout, drs. J. Santegoeds, drs. A. Borghuis Inhoud In deze periode vervaardigen studenten in het bestuursatelier drie zogenoemde beroepsproducten. Een van deze drie producten is een individuele opdracht, de andere twee zijn groepsopdrachten. In elke periode staat daarbij een fase in het beleidsproces én een of meerdere bestuurslagen centraal. In deze periode gaat het daarbij om beleidsuitvoering op gemeentelijk niveau. Hierbij komt nadrukkelijk ook de relatie en samenwerking met andere actoren aan de orde. Competenties De nadruk ligt op de onderdelen Invoering en Implementatie/Uitvoering uit cluster II Werkvorm Werkcolleges Toetsvorm Drie beroepsgerelateerde schrijfproducten. Ze tellen allemaal even zwaar mee in de eindbeoordeling. Literatuur Verplicht Edwards, A & Schaap, L (2000) Vaardigheden voor de publieke sector. Bussum. Uitgeverij Coutinho Aanbevolen Grubben, E & Vriens, J Handleiding bij het voorbereiden en schrijven van heldere en creatieve teksten. Academic Service 5.14 Projectmatig werken 2 (2 van 3) 3 ects 84 SBU Coördinatie: wordt nader bekend gemaakt Inhoud Nadat in jaar 1 de theoretische basis voor projectmatig werken is gelegd, ga je in jaar 2 zelf aan de slag met een projectopdracht van een externe opdrachtgever in groepjes van maximaal 8 studenten. In blok 3 en 4 ga je werken aan een grote projectopdracht. In periode 4 werk je de opdracht waarvoor je in periode 3 een plan van aanpak hebt gemaakt uit. De opdrachten zijn afkomstig van uiteenlopende opdrachtgevers uit het beroepsveld van de bestuurskundige/overheidsmanager. Op basis van je kwaliteiten én toekomstige loopbaanwensen solliciteer je voor een van de opdrachten, waarbij je ook een tweede voorkeur opgeeft voor het geval je niet geselecteerd wordt voor de opdracht waar je eerste voorkeur naar uitgaat. Bereidt voor op de beroepsproducten Projectplan Event

Page 67: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

67

Competenties Onafhankelijk van de projectopdracht komt een aantal competenties uit cluster III ‘Relationeel management’ aan bod, met de nadruk op 44,45,46, 47, 48, 52 en 53. Afhankelijk van de projectopdracht komt een aantal competenties uit cluster II ‘De public manager aan de slag’ aan bod. Toetsvorm In blok 3 vindt de beoordeling plaats aan de hand van het plan van aanpak voor het project. In blok 4 vindt de beoordeling plaats aan de hand van het groepsproduct, dat het resultaat is van de projectopdracht. Werkvorm Projectgroepen en ondersteunende hoor- en werkcolleges. De projectgroepen werken zelfstandig aan de opdracht, op basis van aan te vragen consulten is een begeleider beschikbaar. Literatuur Literatuur wordt via Blackboard en de opdrachtgever verspreid, daarnaast zal de student zelf actief op zoek gaan naar ondersteunend materiaal benodigd voor de projectopdracht. aanbevolen: ‘Projectmatig werken’ (1ejaarsboek projectmanagement) 5.15 Competentieontmanagement 3 (3 van 4): vrije keuzeruimte 3 ECTS 84 SBU De student maakt in overleg met zijn/haar studieloopbaanbegeleider een keuze uit het aanbod van de Haagse Hogeschool. Zie daarvoor het intranet van de HHS en BlackBoard van BO. Voor de vrije keuzeruimte is toestemming van de examencommissie vereist. Bereidt voor op de beroepsproducten Event Zie voor het keuzevak Organisaties en metaforen paragraaf 5.21.

Page 68: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

68

Blok 4 5.16 Beleidsevaluatie 3 ECTS 84 SBU Coördinator: nog in te vullen Docent: nog in te vullen Inhoud De laatste stap in de beleidscyclus (en een mogelijke eerste stap voor nieuw beleid) wordt gevormd door het evalueren van het beleid. Dat evalueren kan worden gericht op de inhoud van het beleid, de werking ervan, de uitgangspunten, maar ook op het proces zelf. Naast verbeterpunten met betrekking tot het gevoerde beleid kan het ook leiden tot leermomenten over de wijze waarop het beleid tot stand is gekomen en wordt uitgevoerd. Onderwerpen die hierbij aan de orde komen zijn: • Verschillende vormen en benaderingen van beleidsevaluatie • Beleidsevaluatie en oordeelsvorming • Beleidsevaluatie en leren • Beleidsevaluatie en kennismanagement • Hoe innovatief kan de publieke sector zijn Bereidt voor op de beroepsproducten Evaluatieonderzoek Managementrapportage Leerdoelen Na afsluiting van dit vak heeft de student kennis van en inzicht in: • De verschillende vormen en benaderingen van beleidsevaluatie • De relatie tussen beleidsevaluatie, leerprocessen en de innovativiteit van de publieke sector • Vraagstukken van kennismanagement en beleidsevaluatie Werkvorm Dit vak bestaat uit hoorcolleges, waarvan er per week twee plaatsvinden. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, gesloten boek-toets. Literatuur Zie literatuurlijst duaal 2 Mogelijke aanvullende literatuur wordt tijdens de colleges/via blackboard bekend gemaakt 5.17 Multi-level governance 3 ECTS 84 SBU Coördinator: drs J Santegoeds

Page 69: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

69

Inhoud Waar we in periode 1 van het tweede jaar uitgebreid aandacht besteed hebben aan de netwerksamenleving, in periode 2 aan beleidsnetwerken en netwerkmanagement, in periode 3 aan ketenmanagement en publiek-private samenwerking in de uitvoering, komen in periode 4 deze ontwikkelingen samen in multi-level governance. Beleid en uitvoering worden bepaald door politieke processen op meerdere niveaus: lokaal, regionaal, nationaal, Europees en/of mondiaal. In de ‘multi-level’ netwerken, werken actoren uit de publieke en private sfeer samen. Wie heeft de macht in de netwerksamenleving? Hoe zit het met het democratisch gehalte van de netwerken? Hoe zit het met de controle? Deze vragen komen in dit studie-onderdeel uitgebreid aan de orde. Het Europees perspectief staat daarbij centraal, van daaruit worden de netwerken verkend. Bereidt voor op de beroepsproducten Netwerkanalyse Lobbystrategie Competenties Cluster I, competenties 10,11,12 Cluster II, competenties 17,18,19,39,40,41 Werkvorm Dit vak bestaat uit 1 hoor- en 1 werkcollege per week. Ter voorbereiding van de colleges, dan wel ter verwerking van de literatuur worden opdrachten verstrekt. Toetsvorm De toets bestaat uit een individuele schriftelijke openboektoets. Literatuur - Reader, plus nader bekend te maken onderdelen uit literatuurlijst jaar 2. 5.18 Bestuursatelier beleidsevaluatie 3 ECTS 84 SBU Docenten: drs. W. Minderhout, drs. J. Santegoeds, drs. A. Borghuis Inhoud Elke periode vervaardigen studenten in het bestuursatelier zogenoemde beroepsproducten. Tijdens dit blok staan er twee producten centraal. In beide opdrachten zitten een individuele component en een groepscomponent. In elke periode staat daarbij een fase in het beleidsproces én een of meerdere bestuurslagen centraal. In de vierde periode gaat het daarbij om een beleidsevaluatie die betrekking heeft op een Europees beleidsmaatregel(en) waarbij die maatregel(en) geëvalueerd wordt op doelmatigheid. Bereidt voor op de beroepsproducten Adviesgesprek Competenties De nadruk ligt op de onderdelen Toezicht/handhaving en Evaluatie uit cluster II Werkvorm Werkcolleges

Page 70: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

70

Toetsvorm Twee beroepsgerelateerde producten: een managementrapportage en een beleidsevaluatie, waarbij een voldoende voor de managementrapportage voorwaarde is om voor een eindcijfer in aanmerking te komen. De beleidsevaluatie telt voor 100% mee in de beoordeling. Literatuur Edwards, A & Schaap, L (2000) Vaardigheden voor de publieke sector. Bussum. Uitgeverij Coutinho Aanbevolen literatuur Grubben, E & Vriens, J Handleiding bij het voorbereiden en schrijven van heldere en creatieve teksten. Academic Service 5.19 Projectmatig werken 3 (3 van 3) 3 ects 84 SBU Zie paragraaf 5.14. 5.20 Competentiemanagement 4 (4 van 4): portfolio-assessment 3 ECTS 84 SBU Coördinator: dhr. B. Laurens Docenten: SLB- en vakdocenten Inhoud Een student die de eerste twee jaar van zijn studie succesvol afrondt, reflecteert kritisch op en draagt zelf verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces. Deze competentie wordt getoetst in het portfolio-assessment. Aan het eind van blok 4 van jaar 2 levert de student zijn portfolio in. Het portfolio bevat alle producten die in jaar 2 zijn gemaakt, zowel de individuele als de groepsopdrachten. Als zodanig vormt het de input voor het portfolio–assessment: een gesprek tussen de student en twee docenten: een SLB-docent (een andere dan die van de student) en een vakdocent. Onderwerp van het gesprek zijn de ervaringen die de student in de eerste twee jaar van zijn studie heeft opgedaan en de verwachtingen die hij voor de volgende twee jaar heeft. Daarbij heeft hij de taak de docenten ervan te overtuigen dat hij over voldoende competenties beschikt om zijn studie op de door hem gekozen manier voort te zetten. De student levert hiervoor op eigen initiatief de argumenten, maar moet ook in staat zijn kritische vragen bevredigend te beantwoorden. Al met al is het portfolio- assessment het beste te vergelijken met een sollicitatiegesprek: de student moet tegenover zijn gesprekspartners zien waar te maken dat hij de beste kandidaat is voor de ‘functie’ waarnaar hij ‘solliciteert’: het door hem gekozen vervolg van zijn studie. Voorwaarden Om aan het portfolio–assessment te kunnen deelnemen, moet de student aan de volgende voorwaarden te hebben voldaan: 1. Hij moet zijn propedeuse hebben gehaald plus tenminste een nog nader te bepalen aantal

studiepunten uit jaar 2. 2. Het portfolio moet zijn goedgekeurd. Een goedgekeurd portfolio bevat:

– alle producten van jaar 2 – het mutatieformulier competentieontwikkeling dat de student samen met zijn SLB-er heeft

Page 71: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

71

gemaakt – het reflectieverslag. Een document waarin de student reflecteert op zijn studie en uiteenzet hoe hij de toekomst daarvan ziet. Het is met name dit reflectieverslag dat het uitgangspunt voor het assessment is. De producten worden niet beoordeeld. Dat is al gebeurd. Verder hoeven niet alle producten voldoende te zijn. Onvoldoende producten die binnen de onderwijseenheid waar ze deel van uitmaken worden gecompenseerd door andere producten en/of vakken, maken gewoon deel uit van het portfolio. Het reflectieverslag wordt wel beoordeeld, zowel op het niveau van de inhoud als dat van het Nederlands. Deelname aan het assessment is pas mogelijk als het reflectieverslag voldoende is. De student kan pas gaan LAP–pen als hij voor het portfolio–assessment is geslaagd. De precieze eisen voor het portfolio worden nog nader in een apart document bekendgemaakt.

Bereidt voor op de beroepsproducten Event 5.21 Keuzevak: Organisaties en metaforen 2.5 ECTS 80 SBU Coördinator: André Deelen Docent(en): André Deelen Inhoud In dit vak worden beschouwend kijken en analytische vaardigheden gecombineerd. Aan de hand van 8 beelden/metaforen wordt gekeken naar organisaties. Wat leveren die beelden voor inzichten op en hoe kunnen we die inzichten combineren om een beter inzicht te krijgen in het hoe en het waarom van het functioneren van organisaties is één van de thema’s binnen dit vak. Het tweede thema is gericht op het actief aanwenden van die inzichten. Hoe kunnen die je helpen bij het diagnosticeren en oplossen van organisatieproblemen. De opzet van het vak biedt daarnaast nog een overzicht van de ontwikkelingen in het denken over organisaties vanaf het begin van de vorige eeuw. Competenties Cluster I, competenties 7 en 10 Cluster II, competentie 27 Werkvorm Twee hoor-/werkcolleges per week Toetsvorm Het vak wordt afgesloten met een individuele, gesloten-boektoets. Studenten dienen 5 tentamenopdrachten te maken, waarvan er minimaal 4 met een voldoende te worden beoordeeld om voor een eindbeoordeling van het vak in aanmerking te komen. Zijn alle 5 opdrachten voldoende dan levert dat 20 punten op voor het toetscijfer en vrijstelling voor twee toetsvragen Literatuur Morgan, G. (1992). Images of Organizations. London, Sage Publications

Page 72: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

72

6.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O Duaal 3 Zie voor een algemene beschrijving van jaar 3 (en 4) paragraaf 2.6.

Programma duaal jaar 3 voor reguliere studenten (geldt derhalve niet voor MBO-doorstroom studenten) (de beoordeling van de leerkringen en de supervisie in de onderwijseenheden competentiemanagement 1 en 2 luidt in termen van voldaan/niet voldaan, alle overige studieonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12)

Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects Onderwijseenh.: competentiemanagement 1 -Leerkring (deeltoets) -Portfolio (deeltoets)

x x

x x

7

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 1 7 7 14 Onderwijseenheid: uitvoeren van onderzoek 3 3 Onderwijseenh.: competentiemanagement 2 -Leerkring (deeltoets) -Supervisie* (deeltoets) -Portfolio (deeltoets)

x x x

x x x

7

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 2 7 7 14 Onderwijseenheid: minoren** x x x x 15 Totaal ects 60 *Supervisie kan alleen en uitsluitend worden gevolgd indien er voldaan wordt aan de volgende voorwaarden: a. de student een relevante functie vervult (voor ‘relevantie’ zie Studiegids Bestuurskunde/Overheidsmanagement 2009-2010, b. het propedeutische diploma heeft gehaald, c. MPB met succes heeft afgerond en d. in het 2e studiejaar minimaal 40 studiepunten heeft gehaald. ** 1. voor de invulling van deze onderwijseenheid dient een keuze gemaakt te worden uit een aanbod van minoren zoals vermeld in de keuzegids minoren bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 (een minor neemt 1 of 2 blokperiodes in beslag zodat de student steeds 2 tot maximaal 4 minoren kan kiezen) en 2. indien een student zwaarwegende inhoudelijke argumenten heeft om als invulling voor één of meer minoren een studieonderdeel te volgen anders dan vermeld in de keuzegids minoren Bestuurskunde/Overheidsmanagement 2009-2010 dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie.

Programma duaal jaar 3 voor MBO-doorstroom studenten (geldt derhalve niet voor reguliere studenten) (de beoordeling van de leerkringen en de supervisie in de onderwijseenheden competentiemanagement 1 en 2 luidt in termen van voldaa n/niet voldaan, alle overige studiesonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12)

Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects Onderwijseenh.: competentiemanagement 1 -Leerkring (deeltoets) -Portfolio (deeltoets)

x x

x x

7

Page 73: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

73

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 1 7 7 14 Onderwijseenheid: uitvoeren van onderzoek 3 3 Onderwijseenh.: competentiemanagement 2 -Leerkring (deeltoets) -Supervisie (deeltoets) -Portfolio (deeltoets)

vrs. vrs. vrs.

vrs. vrs. vrs.

vrs.

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 2 vrs. vrs. vrs. Onderwijseenheid: minoren* x x x x 15 Totaal ects 39 * 1. voor de invulling van deze onderwijseenheid dient een keuze gemaakt te worden uit het aanbod van minoren zoals vermeld in de keuzegids minoren bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 (een minor neemt 1 of 2 blokperiodes in beslag zodat de student steeds 2 tot maximaal 4 minoren kan kiezen) en 2. indien een student zwaarwegende inhoudelijke arguementen heeft om als invulling voor één of meer minoren een studieonderdeelte volgen anders dan vermeld in de keuzegids minoren Bestuurskunde/Overheidsmanagement 2009-2010 dient uitdrukkelijk vooraf schriftelijke toestemming te worden gevraagd aan de examencommissie.

Page 74: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

74

Blok 1 6.1 Leerkring en portfolio 1 (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Zie de paragrafen 2.6.3 en 2.6.4. 6.2 Leerarbeidsplaats 1 (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 28 ECTS 784 SBU Zie paragraaf 2.6.2. 6.3 Minors De student kiest in jaar 3 één minor. In blok 1 worden de volgende minors aangeboden: • Bestuurservaring voor jonge professionals, zie paragraaf 6.16 • Bedrijfs- en organisatiemanagement, zie paragraaf 6.17 • Neigbourhood governance, zie paragraaf 6.19 • Globalisering, zie paragraaf 6.20 • Beleid en politiek, zie paragraaf 6.21

Page 75: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

75

Blok 2 6.4 Leerkring en portfolio 2 (2 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Zie de paragrafen 2.6.3 en 2.6.4. 6.5 Leerarbeidsplaats 2 (2 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 28 ECTS 784 SBU Zie paragraaf 2.6.2. 6.6 Minors De student kiest in jaar 3 één minor. In blok 2 worden de volgende minors aangeboden: • Bestuurservaring voor jonge professionals, zie paragraaf 6.16 • Bedrijfs- en organisatiemanagement, zie paragraaf 6.17 • Neigbourhood governance, zie paragraaf 6.19 • Globalisering, zie paragraaf 6.20 • Beleid en politiek, zie paragraaf 6.21

Page 76: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

76

Blok 3 6.7 Uitvoeren van onderzoek 3 ECTS 84 SBU Docent: Wim Ronner Inleiding ‘Geen beroepsoefenaar kan zich tegenwoordig nog beroepen op een ooit aangeleerd stelsel van standaardoplossingen voor standaardproblemen. De werkomgeving wijzigt permanent, inzichten veranderen, kennis neemt toe, prioriteiten wisselen. In zo’n omgeving moeten rationaliteit en bedachtzame analyse wedijveren met de waan van de dag. Onderzoek kan hierin het professionele handelen helpen onderbouwen en verbeteren.’ Het is om die reden dat deze ‘evidence based practice’ is opgenomen in het programma van de opleiding Aan de orde komen hoe je onderscheidend om kunt gaan met vakliteratuur, hoe je zinvolle onderzoeksvragen kunt stellen en je maakt kennis met het opzetten van een onderzoek en het analyseren van gegevens. En dit met het welbewuste oogmerk van een voorbereiding op het uitvoeren van een afstudeeropdracht in het laatste studiejaar. Kennis van statistiek komt aan de orde. Maar terwijl de statistiek uitgaat van adequaat vergaarde en bruikbare gegevens, leert de praktijk dat juist het verwerven van gegevens en de interpretatie van de resultaten de meeste problemen opleveren. Als onderzoek de mist in gaat komt dat doorgaans niet doordat berekeningen verkeerd, maar doordat ze onterecht zijn uitgevoerd. Leerdoel Tijdens colleges en door het uitvoeren van opdrachten verwerft de student kennis van en wordt vaardig over onderzoeksmethoden die in staat stellen zelf onderzoek op te zetten, uit te voeren en de reikwijdte van de uitkomsten van ander onderzoek op juiste waarde te schatten. Werkvorm Colleges en het uitvoeren van opdrachten. Toetsvorm Het uitvoeren van drie opdrachten: het formuleren van een onderzoeksvoorstel, het operationaliseren van een sleutelbegrip in het onderzoeksvoorstel en het ontwerpen van een schriftelijke vragenlijst dan wel een open interview. Aan de definitieve versies gaat de beoordeling van een concept vooraf. Literatuur

• (verplicht) van Thiel, Bestuurskundig onderzoek, een methodologische inleiding, 2007, Boom, Amsterdam

• (aanbevolen) Saunders e.a., Methoden en technieken van onderzoek, 4e editie, 2008, Pearson Education Benelux

• (aanbevolen) Segers, Methoden voor maatschappijwetenschappen, 2e druk, 2002, Van Gorcum, Assen

• (niet verplicht) Plooij, Onderzoek doen, 2008, Pearson Education Benelux, • (niet verplicht) Brinkman, Beroep op onderzoek, 2008, Noordhoff, Groningen/Houten, • (niet verplicht) Kees Westerkamp e.a., Deskresearch, 2008, Pearson Education Benelux.

Page 77: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

77

6.8 Leerkring en portfolio 3 (3 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Zie de paragrafen 2.6.3 en 2.6.4. 6.9 Supervisie 1 (1 van 4) Dit studieonderdeel loopt ononderbroken door over de blokken 3 en 4 van studiejaar 3 en de blokken 1 en 2 van studiejaar 4. Coördinator: drs. S. Meijers Inhoud Supervisie is erop gericht om de in de opleiding opgedane vakkennis om te zetten in vakbekwaamheid. In de supervisie zal door middel van reflectie het eigen functioneren op de werkplek worden besproken. Dit gebeurt door het delen van ervaringen, overwegingen, vragen, gevoelens en drijfveren met andere mede-supervisanten en de supervisor. De begeleiding is dus sterk gericht op het persoonlijke leerproces van de cursist. De supervisant zal uiteindelijk in staat zijn een analyse te maken van sterke en nader te ontwikkelen aspecten in de eigen houding en vaardigheden, dit in relatie tot zijn functioneren als professional. Competenties Cluster I, competenties 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10 Clusters II, competenties 24, 25, 26 Cluster III, competenties 44, 45, 46, 47, 48, 49, 53 Werkvorm Groepen, 4 supervisanten en 1 supervisor Toetsvorm

- middenevaluatie voldoende/onvoldoende - eindevaluatie voldoende/onvoldoende - criteria: conditionele en inhoudelijke. Zie studiegids.

Literatuur Reader Organisatiesupervisie 6.10 Leerarbeidsplaats 3 (3 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 28 ECTS 784 SBU Zie paragraaf 2.6.2.

Page 78: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

78

6.11 Minors De student kiest in jaar 3 één minor. In blok 3 worden de volgende minors aangeboden: • Bestuurservaring voor jonge professionals, zie paragraaf 6.16 • Bedrijfs- en organisatiemanagement, zie paragraaf 6.17 • Globalisation, zie paragraaf 6.18 • Neigbourhood governance, zie paragraaf 6.19 • Globalisering, zie paragraaf 6.20 • Beleid en politiek, zie paragraaf 6.21

Page 79: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

79

Blok 4 6.12 Leerkring en portfolio 4 (4 van 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Zie de paragrafen 2.6.3 en 2.6.4. 6.13 Supervisie 2 (2 t/m 4) Dit studieonderdeel loopt ononderbroken door over de blokken 3 en 4 van studiejaar 3 en de blokken 1 en 2 van studiejaar 4. Zie paragraaf 6.9 6.14 Leerarbeidsplaats 4 (4 t/m 4) Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 28 ECTS 84 SBU Zie paragraaf 2.6.2. 6.15 Minors De student kiest in jaar 3 één minor. In blok 4 worden de volgende minors aangeboden: • Bestuurservaring voor jonge professionals, zie paragraaf 6.16 • Bedrijfs- en organisatiemanagement, zie paragraaf 6.17 • Globalisation, zie paragraaf 6.18 • Neigbourhood governance, zie paragraaf 6.19 • Globalisering, zie paragraaf 6.20 • Beleid en politiek, zie paragraaf 6.21

Page 80: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

80

Minors 6.16 Bestuurservaring voor jonge professionals 15 ECTS 420 SBU Bestuurservaring voor jonge professionals Aanbiedende academie / opleiding Academie voor Bestuur Recht en Veiligheid

Contactpersoon voor deze minor

Monique Bil-Meijer [email protected] 070-445 7506

Algemene doelstelling Opdoen van bestuurservaring bij een Haagse Vrijwilligersorganisatie

Korte weergave inhoud

Gedurende één jaar ben je een actief bestuurslid van een Haagse vrijwilligersorganisatie. Daarnaast ontvang je een aantal bestuurs- en netwerktrainingen die inhoudelijk gaan over:

kennis over bestuurlijke werkzaamheden bestuurlijke vaardigheden effectief vergaderen netwerken en lobbyen aansturen van vrijwilligers

Samenwerkingspartners Haagse vrijwilligers organisatie ( HOF)

Doelgroep

Ouderejaars studenten met een duidelijke affiniteit voor vrijwilligersorganisaties. De deelnemende vrijwilligersorganisaties willen graag verjongen en verkleuren, daarom worden vrouwelijke allochtone studenten uitdrukkelijk verzocht te solliciteren.

Ingangseisen

- Met name geschikt voor ouderejaars studenten - Studenten hebben vooraf via de databank van HOF een selectie gemaakt van de vrijwilligersorganisaties waar ze ervaring willen opdoen, passend bij de opleiding.

Werkvormen Praktijkervaring bij organisatie; Training van vaardigheden

Te verwerven competenties en beheersingsniveau

De student is in staat om: - samen te werken met professionals - leiding te geven aan vrijwilligers - de diverse belangen te analyseren - een besluitvormingstraject te overzien en kan concreet aangeven op welke wijze hij een bijdrage kan leveren In sommige gevallen is de student is in staat vanuit zijn discipline een bijdrage te leveren aan het opzetten, uitvoeren en presenteren

Page 81: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

81

Studiebelasting per week

Praktijk : Gedurende het gehele studiejaar 2009-2010 circa 4 uur per week werkt de student praktisch bij de vrijwilligersorganisatie. Theorie : Elke periode is er een inhoudelijke verdieping op een thema met een studiebelasting van circa 4 uur per week.

Contactmomenten

Praktijk: 1x in de maand vergadering met bestuur vrijwilligersorganisatie. Theorie: afhankelijk rooster

Toetsing en minimumeisen voor een voldoende

Elke 2-3 mnd functioneringsgesprek tussen organisatie en student. Door een eindassessment n.a.v. schriftelijke rapportage van het geleerde.

Leer(hulp)middelen n.v.t. Minimum- en maximumdeelname 3-25 studenten Periode van uitvoering/startdatum 01-09’09

Bijzonderheden

Studenten Bestuurskunde Overheidsmanagement (BO) hoeven bij het met goed gevolg afronden van de minor 10 weken minder te lappen in het 3e of 4e leerjaar.

Code in OSIRIS 6.17 Bedrijfs- en organisatiemanagement Introductie Beleidsmedewerkers kunnen voor zowel de publieke als bedrijfsinterne zaak werken. In beide gevallen zal deze medewerker kunnen worden gevraagd beleid te ontwikkelen op een specifiek onderwerp dat op dat moment actueel is. Wanneer een beleidsmedewerker zich vooral richt op de bedrijfsinterne zaak bevindt hij/zij zich veelal dicht tegen de leiding van het bedrijf. Dit zijn immers zijn/haar voornaamste opdrachtgevers. Deze minor benadert / richt zich met name op de bedrijfsinterne zaak. De benadering van de aangereikte stof is vanuit de directie-/adviseurs positie. Met andere woorden: tijdens de colleges zal de student zich de rol van directeur / adviseur moeten aanmeten en aangemeten krijgen. Op deze manier tracht ik de toekomstig beleidsmedewerker door de ogen van zijn toekomstig opdrachtgever te leren kijken naar organisatiedynamiek. De minor bestaat uit 3 onderdelen: In blok 1 de module Bedrijfsmanagement; In blok 2 de module Organisatiemanagement In blok 3 de module Literatuurstudie. Bedrijfsmanagement Periode 1 4 ECTS 112 SBU Docenten: Dhr. V. van Duyvenbode MSc. Mw M. Verbeek-Moor

Page 82: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

82

Inhoud Context � Derdejaars minor bedrijfs- en organisatiemanagement � Het EFQM-model dient als leidraad; de aandachtsgebieden zijn echter vertaald naar relevantie

voor ‘de public manager’. Onderwerpen Bedrijfsvoering (1e college) Hier wordt de student inzicht verschaft in wat kost het om een organisatie te runnen en hoe dat inzichtelijk kan worden gemaakt. Wat zijn de verschillen in bedrijfsvoering bij een private partij die publiek werk doet en een publieke partij. Welke geldstromen zijn er. Hoe zien geldstromen eruit en waar komen ze vandaan en waar gaan ze naar toe. Personeel geld. Niet alleen salaris, maar bijvoorbeeld ook sociale premies of pensioen en niet te vergeten kosten gemoeid met ziekte en/of verlof. En hoe zit het met de technische infrastructuur bijvoorbeeld? Waarop wordt een organisatie gestuurd en hoe. Personeelsmanagement (2e college) We herkennen hier twee aspecten: W&R en bekostiging van personeel. In organisaties heb je te maken met werknemers. Deze werknemers hebben rechten en plichten, welke zijn vastgelegd in Wet & regelgeving. Hoe verhouden deze rechten & plichten zich? Wat zijn de verschillen tussen publieke en private organisaties? Procesmanagement (4e college) Hoe processen in elkaar zitten weet je inmiddels. Maar processen kosten geld; proceskosten. Wat zij proceskosten, waar zitten deze en hoe beheers je ze. Hoe en wat rapporteer je hierover. Kwaliteitsmanagement (4e college) In organisaties draaien processen en worden, ook intern, producten opgeleverd. De gebruikers van die producten hebben bepaalde verwachtingen van of zelfs eisen aan die producten. Kwaliteitsmanagement is een methode om hiermee om te gaan. Maar dat brengt kosten met zich mee: Kwaliteitskosten. Maar kwaliteitskosten zijn meer dan de kosten gemoeid met kwaliteitsmanagement. Wat zijn kwaliteitskosten? Waar zitten deze. Welke relatie met proces-, personeel- en bedrijfskosten. Hoe kan kwaliteitsmanagement hier een positieve bijdrage aanleveren. Hoe en wat rapporteer je in het kwaliteitskader. En wegen de kwaliteitskosten op tegen het rendement dat de betere processen en producten opleveren? Algemene verantwoording en beleidsvorming (5e college) Welke rol speelt bedrijfsvoering bij beleid en verantwoording van beleid? Hoe komt beleid tot stand? Wat zijn de drijfveren van publieke instanties en wat die van private? Komt beleid in beide vormen op eenzelfde manier tot stand? De overheid maakt ook ander beleid. Beleid gericht op de omgeving. Het beleid waar wij dagelijks mee te maken hebben. Hoe gaat de verantwoording van dit beleid? Presentaties (6e en 7e college) Boekpresentaties. Duur presentatie 15 minuten, vragen/feedback 5 à 10 minuten. Inhoud van de presentatie: globale weergave van de inhoud. Wat houdt de theorie in, wat heb jij geleerd. Hoe kun je het toepassen. Competenties Cluster I, competenties 7, 8, 10, 11 Cluster II, competenties 14, 15, 16, 17, 18, 23, 24, 25, 27, 28, 32 Cluster III, competentie 49

Page 83: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

83

Werkvorm � De colleges zullen ca. 2 lesuren duren en voornamelijk interactief worden ingevuld, waarbij hoor-

en werkcolleges en practica in elkaar overlopen. Er wordt gestreefd naar een optimale wisselwerking tussen theorie en praktijk.

� Van de studenten wordt daarbij een actieve inbreng verwacht, waarbij gedacht kan worden aan het voorbereiden van presentaties en cases, leergesprekken tijdens de colleges, werken met simulaties etc.

� Per college worden opdrachten uitgedeeld. Deze opdrachten dienen de week erop te worden ingeleverd.

� Er geldt een aanwezigheidsverplichting van 80% (je mag 20% van de colleges verzuimen). Bij onderschreiding zal een extra opdracht moeten worden gedaan. Het resultaat van deze opdracht zal voor 50% deel uitmaken van het eindcijfer van blok 1.

Toetsvorm � Individuele toets, een beroepsproduct (of bijdrage daaraan) en boekpresentatie (toegepast op LAP).

Het tentamen zal 13 november plaatsvinden. Beroepsproducten Het beroepsproduct bestaat uit een korte analyse plus een geschreven advies op een (probleem)situatie op de LAP. De inleverdatum voor het beroepsproduct is 6 november 2009 (voor 12:00 uur). Literatuur Reader + zelfgekozen (uit de door de docent aangereikte) literatuur. Bedrijfs- en organisatiemanagement Periode 2 4 ECTS 112 SBU Docenten: Dhr. V. van Duyvenbode MSc. Dhr. drs A. Deelen Inhoud Context � Derdejaars minor bedrijfs- en organisatiemanagement � Het EFQM-model dient als leidraad; de aandachtsgebieden zijn echter vertaald naar relevantie

voor ‘de public manager’. Onderwerpen � Leiderschap

Wat betekent leiderschap? Wat houdt het in? Leiderschap op verschillende niveaus in een organisatie. Vormen van leiderschap. Wat zijn de gevolgen van goed/slecht leiderschap? Dit gaat o.a. om houding en gedrag (voorbeeldrol) van al diegene die een ‘managende’ verantwoordelijkheid hebben voor anderen binnen de organisatie. Dit geldt dus voor de topmensen, maar evenzo voor de teamleiders op de werkvloer. Enkele vragen/aandachtspunten binnen dit onderwerp hebben betrekking op: o Richten: hoe bepaalt de leiding de koers van en geeft ze richting aan de organisatie; heeft ze

hierbij voldoende aandacht voor zowel de organisatie als de omgeving; hoe ontwikkelt/bepaalt ze visie, beleid op hoofdlijnen, een strategie; hoe communiceert ze het beleid naar alle belanghebbenden.

Page 84: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

84

o Inrichten: gaat om de afstemming van de organisatie (ontwerp, vormgeving) op de plannen voor korte en lange termijn met aandacht voor klant- en resultaatgericht werken; draagt ze bij aan een organisatiecultuur die mensen stimuleert hun talenten te benutten

o Verrichten; spant de leiding zich in om de organisatie te verbeteren en daarbij de medewerkers te betrekken en stimuleren

� Beleid en strategie

Wat is strategie voor een organisatie? Hoe komt strategie tot stand? Hoe komt beleid tot stand op basis van de geformuleerde strategie? Hoe verkoop je deze aan de organisatie? Het gaat hier om waar de organisatie voor staat, wat ze zichzelf ten doel stelt, waarom en hoe ze dat denkt te bereiken. Aan de ene kant een kwestie van visie, waarden, missie beleid en strategie, maar aan de andere kant gaat het ook om concrete uitvoeringsplannen. Vragen die hierbij geformuleerd kunnen worden hebben o.a. betrekking op: o Oriënteren: op welke wijze verzamelt en gebruikt een organisatie interne en externe informatie

bij het ontwikkelen van beleid o Creëren: hoe bepaalt een organisatie haar beleid; hoe meet en evalueert ze de resultaten

daarvan o Implementeren: hoe leiden de doelstellingen in plannen en budgetten tot uitvoering

� Human capital management

Wat is HCM? Het belang van Human Capital voor een organisatie? Iedereen is verschillend (psychologische aspecten, MBTI, kernkwadranten, drijfveren). Het gaat hierbij om het volledig benutten van het potentieel aan kennis en kunde om bijvoorbeeld op optimale wijze te werken aan continue verbetering. Vragen hierbij hebben betrekking op: o De manier waarop een organisatie de medewerkers inzet, maar ook stimuleert en waardeert om

de doelstellingen te realiseren o Het investeren in medewerkers, zoals het vaststellen van de toekomstige behoeften aan kennis

en kunde en het zorgen dat kennis en kunde beschikbaar blijven. o Het respecteren van medewerkers, in de zin van hoe leidinggevenden met hen omgaan en hen

bij zaken betrekken, stimuleren, erkennen en waarderen

� Klantmanagement (ook leveranciers) Wat is een klant? Wie is de klant? Hoe weten we wat de klant wil en hoe geven we daar invulling aan? Uiteraard gaat het hier om de vraag om de klant tevreden te stellen, maar bij de overheid heeft dat toch een wat andere betekenis. Aan de ene kant heb je te maken met directe dienstverlening aan burgers (paspoorten, vergunningen, subsidies) waarbij je een klantgerichte instelling mag verwachten (benaderen van de klant, helderheid van afspraken etc.). Daarnaast wordt van de overheid rechtmatig handelen verwacht en dat betekent dat niet altijd alle wensen van ‘de klant’ kunnen worden gehonoreerd. Ten derde heeft de overheid veel te maken met collectieve goederen. Tevredenheid van de klanten uit zich in (politieke) steun voor het systeem.

� Financial management Wat is Financial management? Aspecten van Financial management. Financial management in organisaties (begroting, budgettering, kostenberekening)

� Procesmanagement De invloed van leiderschap, HCM, Middelenmanagement op processen. Procesmeting en Procesoptimalisatie. Hierbij gaat het om: o Identificeren en ontwerpen van processen: hoe worden processen beschreven en vastgelegd, in

relatie tot de bijdrage van die processen aan geformuleerde doelstellingen en strategie o Invoeren en beheersen van processen: ten behoeve van het waarborgen van een effectieve,

efficiënte en flexibele bedrijfsvoering

Page 85: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

85

o Doorlichten en verbeteren van processen: continue aandacht voor het optimaliseren van bestaande processen

� Evaluatie van beleid

Hoe weet je nu of het gevoerde beleid de gewenste resultaten oplevert? Meten is weten. Hier kan de koppeling worden gelegd met de vier resultaatgebieden uit het INK/EFQM-model: o Waardering door klanten/leveranciers o Waardering door personeel o Waardering door maatschappij o Ondernemingsresultaten

Competenties Cluster I, competenties 7, 8, 10, 11 Cluster II, competenties 14, 15, 16, 17, 18, 23, 24, 25, 27, 28, 32 Cluster III, competentie 49 Werkvorm � De colleges zullen 4 lesuren duren en voornamelijk interactief worden ingevuld, waarbij hoor- en

werkcolleges en practica in elkaar overlopen. Er wordt gestreefd naar een optimale wisselwerking tussen theorie en praktijk.

� Van de studenten wordt daarbij een actieve inbreng verwacht, waarbij gedacht kan worden aan het voorbereiden van presentaties en cases, leergesprekken tijdens de colleges, werken met simulaties etc.

Toetsvorm � Individuele toets en een beroepsproduct (of bijdrage daaraan) Beroepsproducten Bedrijfsanalyse, Advies/ Verandervoorstel, Strategisch beleidsplan uitgewerkt tot plannen op tactisch en operationeel niveau. Literatuur Verplicht: Hersey, Paul (jjjj). Situationeel Leidinggeven. Business Contact. ’T Hart, P / Ten Hooven, M (2004). Op zoek naar leiderschap. De Balie Sanders, Geert (1999). Bedrijfscultuur diagnose en beïnvloeding. Van Gorkum Altink Wieby (2004). Menselijk kapitaal. Van Gorkum Thomassen Jean Pierre (2002). Waardering door klanten. Kluwer Geadviseerd: Ogilvie, Robert (2004). Krijgskunde en ondernemingstrategie.Business Contact Quinn, Robert (1999). Onderzoeken en veranderen van organisatiecultuur. Academic service Vorstman, H.R. (19..). Productmarktbeleid en kwaliteit Thomassen, J-P.R. (1996). Klanttevredenheid, de succesfactor voor elke organisatie. Kluwer

Verdere informatie volgt nog.

6.18 Globalisation 15 ECTS 420 SBU Globalization, Governance and Governments: Global-Local links in Public Policy

Page 86: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

86

Organising faculty BRV (Bestuur, Recht en Veiligheid)

Contactperson Ron Crijns ( [email protected]) (070)5258086 Ines Trigo de Sousa ( [email protected]) (070)5258089

Objectives

To make students aware of the links between global and local processes in researching, designing and implementing public policy.

Summary of contents

This minor offers a multidisciplinary approach to public policy. It combines a focus on the four major domains of public management (law, sociology, political science and economics) with case-study analysis of specific geographic areas. Courses offered include: Multiculturalism in Global Cities, Governments and Governance of East Asia, Economic Development at the Local Level.

Indication of targetgroup Students from the BRV academy and students from other international programmes from the HHS.

Entry requirements

All students that possess a sound basic knowledge on at least three of the four main fields of Public Management (law, political science, sociology and economics). This criterion applies to BRV students as well.

Teaching methods

Combination of different educational forms: lectures, guest lectures, round-table discussions, presentations, Group and individual assignments.

Competency levels

This minor highlights 3 competencies (translated and adapted from the LOBO list):

1. Awareness of political, ideological and cultural differences between peoples and capacity to discuss policy effectiveness looked at from different angles and interests.

2. Ability to conduct research, analyse diverse variables in problem areas and to evaluate the content of existing policies and their development stages.

3. Ability to communicate clearly and correctly, to get a discussion going involving all differences of opinion, and to co-operate and function effectively in a group.

Studyload per week This is a 15-credit minor, with a study load of around 20 hours per week.

Description of tests and minimum pass rate

Written exams (open and closed-book exams), oral presentations and research papers.

Study aids Text Books, Articles and reports in reader format, policy reports and case-studies

Contact hours Fridays 13.00-17.00 (see below the field bijzonderheden) Minimum- and maximum participation Minimum: 5 students; Maximum: 25 students Term Term 3 and 4 2010. Lintminor

Bijzonderheden

The proposed contact hours are based on the current structure of the BRV academy. This structure is quite rigid for the students from the “duaal” variant, who only have one day left to come to school and eventually attend the minor. We are currently discussing with the respective team-leaders what solutions could

Page 87: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

87

be found in this respect, in order to extend the possibilities for contact hours apart from Fridays

Code in OSIRIS BO-HMDU08-MPR 6.19 Neighbourhood governance 15 ECTS 420 SBU Neighbourhood Governance: gezamenlijk buurtbeheer Aanbiedende academie / opleiding

Academie BRV, FM en SP Beheer: SP

Contactpersoon

Margot Sol [email protected] 0704458333

Algemene doelstelling

Het programma NBG helpt de toekomstig beroepsbeoefenaar zicht te krijgen op hoe wijkproblematiek ontstaat en welke aanpak bijdraag aan oplossingen.

Korte weergave inhoud

De student verwerft kennis over maatschappelijke ontwikkelingen op wijkniveau en leert deze in onderlinge samenhang te analyseren. De student verwerft daarnaast kennis over de verschillende actoren die op wijkniveau actief zijn en over samenwerkingsverbanden tussen die actoren. Kennis over methodieken en methodisch handelen, kennis over en vaardigheden in multidisciplinair werken zijn een belangrijk onderdeel van de minor.

Samenwerkingspartners Lectoraat Grootstedelijke Ontwikkeling Gastdocenten

doelgroep Studenten van de Academies BRV, FM, SP, PABO, GZ, HALO

Ingangseisen Studenten behorend tot de doelgroep vanaf hoofdfase 2. Student kan projectmatig werken en beheerst methoden van onderzoek.

Werkvormen Colleges , werkcolleges, training, gastlessen, project

Te verwerven competenties

student kan situatie verkennen en een aanbod ontwikkelen methodisch werken samenwerken met professionals en andere betrokkenen

Studiebelasting per week 20 uur

Beschrijving van de toets(en) en minimumeisen voor een voldoende

toets over de te bestuderen literatuur assessment projectopdracht

Leer(hulp)middelen Literatuur, wetenschappelijke- en beroepstijdschriften, digitale bronnen, praktijkervaring, werkbezoeken

Contactmomenten Een resp. twee avonden per week van af 17.00 Minimum- en maximumdeelname

Minimum: 25 Maximum: 75

Periode van uitvoering/startdatum Lintminor: blok 1 en 2 2009/2010 Bijzonderheden De minor heeft een interdisciplinair karakter, zowel door

Page 88: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

88

deelname van studenten en beroepsachtergrond als het onderwijsaanbod dat door drie academies en het Lectoraat GO is samengesteld.

Code in OSIRIS SP-HMVT08-NG

6.20 Globalisering 15 ECTS 420 SBU Docenten: Drs. T.I.M. van Tongeren, drs. W. Hafkamp Informatie volgt nog.

6.21 Beleid en politiek 15 ECTS 420 SBU Docenten: Drs. J. Santegoeds, drs. W. Brassé Informatie volgt nog.

Page 89: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

89

7.0 Vakken- en studiepuntenoverzicht B/O duaal 4 Programma duaal jaar 4 – dit programma geldt zowel voor de reguliere studenten als de MBO-instroom- en doorstroomstudenten (de beoordeling van de leerkringen en de supervisie in de onderwijseenheid competentiemanagement luidt in termen van voldaan/niet voldaan, alle overige studiesonderdelen worden afgesloten met een cijfer / voor de toetsvorm wordt verwezen naar de studiegids bestuurskunde/overheidsmanagement 2009-2010 / voor alle studieonderdelen die worden afgesloten met een tentamen geldt dat hiervoor vooraf dient te worden ingetekend (zie ook art.12) Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects Onderwijseenh.: competentiemanagement -Supervisie (deeltoets) -Leerkring (deeltoets) -Portfolio (deeltoets)

x x x

x x x

x

x

12

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats x x x x 28 Onderwijseenheid: afstudeervariant* (A&C, PM, MPR en EPM)

x x x x 12

Onderwijseenheid: afstudeeropdracht (A&C, PM, MPR en EPM) -afstudeerwerkstuk (deeltoets) -eindassessment (deeltoets)

x

x

x

x x

8 (7)*** (1)***

of Onderwijseenheid: afstudeervariant premaster**

x x 9

Onderwijseenheid: afstudeeropdracht premaster** -afstudeerwerkstuk (deeltoets) -eindassessment (deeltoets)

x

x x

11 (10)*** (1)***

Totaal ects 60 * Studenten die kiezen voor de afstudeervariant integrale veiligheidszorg volgen het afstudeerjaar van de studie integrale veiligheidskunde, zoals deze is geregeld in het OER 2009-2010 van die studie. ** Het premaster programma valt onder de afstudeervariant Public Management (in bijzondere gevallen kan het studenten uit het 3e jaar door de examencommissie toegestaan worden om in te stromen in het 4e jaars premaster programma) ****De ects tussen () tellen gezamenlijk op tot het ects totaal van de onderwijseenheid

Page 90: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

90

7.1 Supervisie 3 t/m 4 Dit studieonderdeel loopt ononderbroken door over de blokken 3 en 4 van studiejaar 3 en de blokken 1 en 2 van studiejaar 4. Zie paragraaf 6.9 7.2 Leerkring en portfolio 5 t/m 8 Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. Zie paragraaf 2.6.3 en 2.6.4. 7.3 Leerarbeidsplaats 5 t/m 8 Dit studieonderdeel loopt van blok 1 t/m 4. 28 ECTS 784 SBU Zie paragraaf 2.6.2. 7.4 Afstudeervarianten Dit studieonderdeel loop van blok 1 t/m 3. In het studiejaar 2008-2009 zullen er door de opleiding Bestuurskunde/Overheidsmanagement (B/O) 5 afstudeervarianten of differentiaties worden aangeboden, te weten:

• Public Management • Auditing en Consulting • European Public Management • Integrale Veiligheidszorg • Management Publieke Ruimte

De ontwikkeling van de afstudeervarianten is gebaseerd op de enige tijd geleden landelijk opgestelde profielschets Bestuurskunde/Overheidsmanagement. 7.4.1 Public Management 12 ECTS 336 SBU Coördinatie: drs. W.Brassé Docenten: drs.. W. Brassé. Mw. Dr. V. Tjon-a-Ten.

Page 91: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

91

Inhoud

1. Wat is Public Management? • PM biedt een brede oriëntatie op het werken als public manager aan de hand van de

ervaringen van studenten op leerarbeidsplaats en de eigen leerroutes van de studenten • Eigen ervaring en eigen inbreng worden gekoppeld aan algemene thema’s die van belang

zijn voor de public manager, zoals integriteit, administratieve lasten en de relatie overheid-burger

• Bij PM leer je door te doen, en door je eigen leerbehoefte in kaart te brengen en in te vullen.

2. Wanneer kies je Public Management?

• Als je je niet wilt specialiseren, maar juist breed wilt ontwikkelen: je leert van je eigen leerroute, maar ook van de leerroutes van je medestudenten. in de praktijk komen daardoor zeer uiteenlopende onderwerpen en producten aan bod

• Als je een specialisme wil waarvoor geen afstudeerrichting bestaat: je mag immers je eigen leerdoelen en leerroute kiezen, dus je kunt ook je eigen specialisme kiezen

• Als je niet houdt van vakken en tentamens • Als je praktijkgericht wilt leren • Als je zelfstandig en in je eigen tempo wilt werken • Als je je eigen leerprogramma wil maken • Als je veel persoonlijke feedback wilt op wat je doet • Als je geen meelifter bent

3. Leren door te doen.

In deze afstudeervariant gaat het om leren door te doen: • Er zijn géén vakken en géén tentamens • Je maakt je eigen leerroute en je eigen planning • Je verdiept je in onderwerpen die je zelf kiest • Je doet dat door over die onderwerpen producten te maken zoals die ook in de

beroepspraktijk bestaan: nota’s, rapporten, presentaties, workshops, discussies, werkbezoeken, persberichten, essays etc.

• Je kiest zelf welke producten je gaat maken

Voorbeeld: • Leerdoelen: kennisverwerving; leren beleid te ontwikkelen • Kennisgebieden: relatie overheid/burger; asielbeleid • Vaardigheid: schrijven van een beleidsnota

Product:

• schrijf een beleidsnota over het invoeren van interactieve beleidsontwikkeling bij het ontwerpen van vreemdelingenbeleid

4. Zo is het jaar opgebouwd. • Public management als afstudeervariant wordt geheel gegeven in de leerkring. De

kringbijeenkomsten duren daarom langer dan bij andere afstudeervarianten.. • In blok 1 zijn er wat algemene workshops o.a. over visie op kwaliteit en over op te stellen

productvoorstellen en beoordelingscriteria. • 3 keer per jaar maken jullie een opdracht rond een algemeen thema dat voor elke public

manager relevant is. • De verdere opbouw en planning van het programma wordt door de studenten gemaakt -

die hangt immers af van de eigen leerroute die de studenten zelf maken.

Page 92: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

92

5. Wie zijn de docenten?

• Jullie. • Jullie leren van elkaars leerroutes en lap-ervaring. • Docenten leren jullie hoe jullie kunnen groeien naar hogere competentieniveaus. • Docenten en studenten leren studenten hoe je producten maakt en beoordeelt. • Docenten en studenten geven feedback aan studenten. • Docenten en studenten geven samen cijfers, bij consent.

6. De ects-sen.

• Bij PM dien je 12 ects te behalen. 3 ects-sen worden ingevuld met themaopdrachten. • Binnen kaders kies je zelf de aard, omvang en inhoud van de te maken producten. • De producten dienen in de eerste twee blokken van het 4e jaar te worden gemaakt. •

7. Meer weten? Elk jaar geven we voorlichting over PM in zowel het tweede als het derde jaar.

Je vindt meer informatie op blackboard in de blackboard-course afstudeervariant public management Op die blackboard-course kun je ook zien wie de docenten zijn en wanneer en waar ze bereikbaar zijn: we informeren je graag. Haal je je informatie liever bij studenten? Laat het ons weten en we geven je wat namen en emailadressen.

Competenties Alle competentieclusters zijn relevant. Studenten kiezen zelf uit elk van de clusters de competenties waar zij gelet op hun leerroute aan willen werken. Werkvorm Er wordt gewerkt in leerkringen. Studenten werken aan de ontwikkeling van hun competenties aan de hand van door hen te kiezen producten. De werkvormen zijn afhankelijk van de leerdoelen van de studenten en van de aard van de gekozen producten. De meest voorkomende werkvormen zijn het schrijven van beleidsnota’s, onderzoeksrapporten en essays en het verzorgen van workshops, presentaties, werkbezoeken of debatten. Er zijn richtlijnen voor product- en onderwerpkeuze. Er is wekelijks 1 bijeenkomst van 1 uur op vrijdag, in aansluiting op de reguliere leerkring, waarin aan pop, portfolio, lap en scriptie wordt gewerkt. Toetsvorm Getoetst wordt door beoordeling van de producten die door de studenten worden gemaakt. De toetsing vindt plaats in de kring door medestudenten en tutor aan de hand van vooraf per product afgesproken beoordelingscriteria. De beoordeling vindt plaats door de studenten, in overleg met de tutor. De tutor blijft eindverantwoordelijk voor het cijfer en kan zonodig gemotiveerd afwijken van het cijfer dat de studenten bepalen. Het eindcijfer voor de module wordt bepaald door het gewogen gemiddelde van de cijfers voor de producten. Literatuur Verplicht is het bestuderen van de producten die door de mede-kringleden worden gemaakt.

Page 93: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

93

7.4.2 Auditing & Consulting Coördinatie: drs. P. Wouters. Inhoud Omdat deze afstudeervariant geheel in de Nederlandse taal wordt verzorgd zou de naam moeten luiden: ‘Toetsen en adviseren’. Toetsen betekent dat men de werkelijkheid beoordeelt. Dat klinkt iets eenvoudiger dan het is, in het bijzonder waar het om de werkelijke gang van zaken gaat in complexe (overheids-) organisaties en in de samenleving. Het beschrijven van feiten is geen neutrale bezigheid, men kan het (nog) niet aan computers uitbesteden. Men moet immers een invalshoek kiezen, meetinstrumenten ontwikkelen, passende inschattingen maken. Vaak zal men informatie bij personen vandaan moeten halen en dat veronderstelt dan weer een flinke dosis communicatieve vaardigheid. Die vaardigheid speelt vanzelfsprekend ook een dominante rol op het moment dat men bevindingen rapporteert. Een tweede belangrijke bron van ingewikkeldheid schuilt achter het woord ‘beoordelen’. Beoordelen, met andere woorden ‘de maat nemen’, veronderstelt de beschikking over normen of criteria: wat doet terzake als het gaat om de kwaliteit van processen, structuren, maatschappelijke effecten? Toetsen gebeuren in het algemeen met het oog op verantwoording afleggen en verbeteren. Adviseren ligt dus vaak in het verlengde van toetsen. Aan de andere kant is het niet zo dat aan adviseren altijd een expliciete en methodische toetsing vooraf dient te gaan. Dat hangt af van het vraagstuk in kwestie en van de verwachtingen van de opdrachtgever. Wel is het zo dat bij adviseren dezelfde ingewikkeldheden optreden als bij toetsen: enerzijds dient men grip te krijgen op de weerbarstige werkelijkheid, anderzijds dient men aanbevelingen te doen in het licht van (normatieve) doelstellingen of wenselijkheden. Toetsen en adviseren zijn allerminst vrijblijvende bezigheden. Niet alleen kennis en vaardigheden zijn vereist, maar ook een portie wijsheid. Die laatste eigenschap zal in de praktijk moeten rijpen, maar in deze opleiding wordt alvast een bodem gelegd. Organisatie van de onderwijsblokken Op vrijdag vindt steeds de leerkring c.q. afstudeerkring plaats. In de blokken 1 en 2 worden ook nog de volgende vakken aangeboden:

� trends in management; � consultancy en � operational auditing.

Competenties Bij de start van het studiejaar actualiseert de student het persoonlijk ontwikkelingsplan. Daarin worden competenties beschreven waar de student zich in de loop van het jaar op zal focussen. De eerst aangewezen plek voor de ontwikkeling van deze bekwaamheden is uiteraard de LAP. In tweede instantie zullen de geselecteerde competenties ook van invloed zijn op de individuele invulling van de afstudeeropdracht. In de leerkring wordt door de kring als geheel vinger aan de pols gehouden van deze ontwikkeling, zodat alle teamleden deelgenoot zijn aan elkaars leerproces. Bekwaamheden die in deze afstudeervariant bij uitstek in aanmerking komen voor nadere ontwikkeling zijn: (de nummers verwijzen naar de landelijk vastgestelde lijst beroepscompetenties van het Landelijk Overleg Bestuurskunde & Overheidsmanagement)

16 – uitvoeren van beleidsmatig onderzoek; 24 – profiteren van eerder toegepaste oplossingstrajecten; 27 – ontwerpen van zo nodig nieuwe oplossingsrichtingen; 39 – informatie verzamelen en creëren ten behoeve van toezicht en handhaving; 40 – analyseren en evalueren van beleidsprocessen en -effecten; 46 – communicatieve vaardigheden; 47 – omgaan met spanningsvelden.

Page 94: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

94

Literatuur In de leerkring en de lessen zullen de studenten met specifieke literatuur kennismaken, doch wie zich in algemene zin alvast grondig wil oriënteren kan bijvoorbeeld terecht bij: – wat betreft toetsing: Driessen, A.J.G. en Molenkamp, A. (2004). Operational Auditing. Kluwer. 3de herziene druk – wat betreft adviseren: Twijnstra, A, Keuning, D en Caluwé, L.I.A. de (2002).

Organisatieadvieswerk. Kluwer. 3de herziene druk. 7.4.3 European Public Management 1. Study group: 10.5 (294 SBU) 2. Workshops: 12 ECTS (336 SBU) Lecturer/coördinator: dr. Kees A Aldewereld Course description: The objective of this program is to offer the students:

1. practical knowledge about EU affairs and procedures they will/might be confronted with in their future professional life, like eg. Requests for European subsidies;

to prepare the students: 2. for a European career in the field of Public Management or to 3. to prepare the students for a follow up Master Study European Public Management.

Insight in and knowledge of European Politics, European Economics and European History is obtained through lectures and working experience (LAP) as well as through discussions and presentations. Narrative specialization is accomplished by working on the thesis and relevant products. The working language of (a part of) this program is English. Eligibility:

• Good to excellent knowledge of the English language. • Interested in European affairs.

Competencies:

• Bases decision on knowledge of precepts and function of Dutch political system (democracy, judiciary, European cooperation).

• Takes into account political, ideological and cultural differences. • Is able to place issues in a European context. • Has knowledge of professional, international literature the subject matter. • Does research in matters of policy and society. • Is able to determine relevant European directives. • Is able to analyze and formulate the problematic aspects of national policy and supranational

directives and law making. Assessment: The assessment consists of:

• Oral presentations of the different themes. • Written exam. • POP (Personal Development Plan) • Reports (LAP experience) • A thesis and final assessment

The final grade of the EPM course is based upon:

• presentations (50%) • Exam (50%)

Page 95: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

95

Assignments: The students are requested to compose and hand in the following products:

- presentations - reports on specific European issues - reports on their working experiences (LAP) - portfolio (digital) - thesis

Term 1, 2, 3 : Study group and Lectures. The objective of the lectures is to inform the students on the diverse issues of the European Union: legal, political, economic and cultural. The lectures are held weekly and the students are expected to:

1. present the assigned chapter 2. to conduct a discussion dealing with the most important issues discussed in the relevant

chapter. The objective of the study group sessions is to relate the theoretical knowledge of the course to the practical dimensions of the LAP. This means that the students are given the assignment to relate issues of their working situation to the European Union that is to place their LAP in a European context. (This process facilitates the writing process of the final thesis). Each student is to present this European dimension during the meeting of the study group and to supply the other members of the study group with relevant reading material (newspaper articles, reports published on the Internet). The lectures are held on a weekly basis, the study group meetings on weekly or two-weekly basis. During term 4 the students have weekly individual meetings with the lecture to monitor the process on their thesis.

LAP and EPM: A Lap with a European dimension is an advantage in regard to: 1. Participating in the study group, 2. Writing your final thesis. The subject of your final thesis must be placed in a European context. Literature:

• Neill Nugent, The Government and Politics of the European Union. 6th Edition. Palgrave Macmillan. ISBN 978 0 230 00002 5

• Desmond Dinan. A History of European Union. Palgrave Macmillan. ISBN 0 333 98734 9 • R, Sakwa, A. Stevens. Contemporary Europe. ISBN 1 4039 4567 5 • B. Patmos. De Scriptie Supporter. ISBN 90 441 1130 2 • Optional reading: • J. Rifkin. The European Dream • K. Feathersone, C. Radealli, The Politics of Europeanization

For further information, please contact: Dr. Kees Aldewereld RZ 4.03 [email protected]

Page 96: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

96

7.4.4 Management publieke ruimte 12 ects 336 SBU Coördinatie: drs. L. Polak. De afstudeervariant past binnen het profiel management publieke ruimte dat met het CROW, de Hogeschool Utrecht en de Hogeschool Larenstein is opgesteld (zie hoofdstuk 8). De inrichting en toetsing van de afstudeervariant is vergelijkbaar met die van de afstudeervariant Public Management (zie daar), met dien verstande dat de producten en opdrachten van de afstudeervariant management publieke ruimte allemaal liggen binnen het domein management publieke ruimte. 7.5 Afstudeeronderzoek Dit studieonderdeel loopt van blok 3 t/m 4. 7 ECTS 168 SBU voor studenten van de premaster: 10 ects 280 SBU Coördinatie: de coördinatoren van de afstudeervarianten. Het afstudeeronderzoek vormt in combinatie met het eindgesprek of het eindassessment de afronding van de studie. De combinatie afstudeeronderzoek – gesprek/assessment betekent dat aan het eind een proeve van bekwaamheid wordt afgelegd waarin de student bewijst dat hij aan het beroepsprofiel voldoet. De opdracht kan een eigen onderzoek zijn, het kan ook een opdracht van de lapwerkgever of van een andere partij uit het werkveld zijn, waarbij een beroepsgericht product dient te worden ontwikkeld. Kenmerk van de afstudeeropdracht is dat daarbij methodiek, de link met de theorie en de diepgang bijzondere aandacht krijgen. Het object van het onderzoek dient een bestuurskundig probleem te zijn; de rapportage dient inhoudelijk, methodisch en rapportagetechnisch van professioneel niveau te zijn en dient te eindigen met conclusies en aanbevelingen. Studenten beginnen in blok 1 met de voorbereidingen van hun afstudeeropdracht en zullen gedurende het hele jaar af en aan aan de opdracht werken. Doordat studenten in de leerkring hun onderzoekswerk en –ervaringen met elkaar delen, functioneert de leerkring als een onderzoekspracticum en doen de studenten brede kennis en ervaring op met het werken aan praktijkgericht onderzoek. Nadere informatie is te vinden in de handleiding voor het bachelorexamen. Voor de premasterstudenten geldt ook de aanvullende informatie uit de cursusbeschrijving van de premaster. 7.6 Eindgesprek of afstudeerassessment. Dit studieonderdeel vindt plaats in blok 4. 1 ECTS 42 SBU Coördinatie: drs. J. Santegoeds, mw. M. Verbeek-Moor.

Page 97: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

97

Het 4e jaar wordt afgesloten met een eindgesprek of een afstudeerassessment.

• Het eindgesprek is een gesprek dat plaatsvindt naar aanleiding van het afstudeeronderzoek. Het gesprek wordt gevoerd naar aanleiding van dat onderzoek, maar heeft een breder karakter. In het gesprek wordt op basis van vragen over of casussen naar aanleiding van de scriptie verkend of de student in staat is om als bestuurskundige op HBO-niveau zijn/haar vak te benaderen.

• Het eindassessment is een assessment naar aanleiding van het afstudeeronderzoek. Er wordt een gesprek gesimuleerd met een MT (rollen worden gespeeld door middenmanagers uit het werkveld). De student dient het MT ervan te overtuigen om op basis van conclusies en aanbevelingen uit zijn afstudeeronderzoek actie te ondernemen.

Voor studenten EPM, PM en AenC is het afstudeerassessment verplicht; voor studenten van de premaster is het eindgesprek verplicht. Studenten van de afstudeervariant MPR hebben de keuze. Eindgesprek en afstudeerassessment zijn verder uitgewerkt in de handleiding voor het bachelorexamen.

Page 98: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

98

8 Bijlage: Opleidingsprogramma Management Publieke ruimte (minor en afstudeervarianten) Hogeschool Utrecht, Hogeschool Larenstein, Haagse Hogeschool.

INHOUDSOPGAVE Blz. 1. Inleiding

2. Algemene typering van het domein en de functies bij de organisaties

3. Actuele ontwikkelingen

4. Typering van de beroepsbeoefenaar a. Algemeen b. Overzicht van rollen c. Overzicht van de beroepstaken

5. Niveau van de beroepsbeoefening

6. De competenties van het opleidingsprofiel

7. Opleidingsprogramma

8. Externe kwaliteitszorg

Bijlagen I. Procesverslag ontwikkeltraject

2. Bronnen

Page 99: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

99

1. Inleiding Algemene probleemstelling

Beheer van de openbare ruimte is een expertisegebied dat zich snel in de praktijk ontwikkelt. Het beheer van de openbare ruimte is complexer geworden en heeft een multidisciplinair karakter. De huidige beheerders zijn slechts ten dele opgeleid voor de huidige functievereisten. De Coördinatiecommissie Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) beschrijft in haar Masterplan IBOR, CROW uitgave ‘Naar integraal beheer openbare ruimte’, dat er behoefte bestaat een opleiding voor het beheer van de openbare ruimte. De directeur van het CROW onderschreef dit op de Praktijkdag IBOR op 26 juni 2003.

Medewerkers beschikken onvoldoende over het volledige scala van vereiste competenties (vakinhoudelijk voor groen, civiele techniek en verkeer; beleidsmatig en bestuurlijk; communicatie en bewonersparticipatie, opdrachtgeverschap). Dit betekent dat professionele beheerkundigen deels in de praktijk moeten worden opgeleid. Hoewel dit geldt voor medewerkers op mbo-, hbo- en wo-niveau, ligt de prioriteit bij de versterking van de competenties op hbo-niveau. In overleg met CROW neemt Hogeschool Larenstein, samen met De Haagse hogeschool en de Hogeschool van Utrecht, met dit project het initiatief om een opleiding “Management Publieke Ruimte” te starten. CROW vervult hierbij een ondersteunende rol en verzorgt de afstemming met cursussen voor de professionele markt. Doelstelling en vraagstelling

Het resultaat van het project zal een door het werkveld (diensten beheer openbare ruimte van gemeentes en adviesbureaus voor openbare ruimte) getoetste beschrijving zijn van: - de kerncompetenties van de beheerkundige van de openbare ruimte op hbo-niveau - een opleidingstraject op hbo-niveau dat een profiel vormt binnen bestaande opleidingen (b.v. in de

vorm van een afstudeerrichting) dat gereed is voor implementatie en dat opleidt tot “beheerkundige”. Dit opleidingstraject wordt gedragen door de expertise van diverse hogescholen op het gebied van beheer openbare ruimte, civiele techniek (inclusief verkeer) en bestuurskunde en overheidsmanagement;

- een life-long learning programma voor beheerkundige op hbo-niveau waarbij huidig personeel via een modulair systeem ontbrekende kerncompetenties voor de beheerder kunnen verwerven;

- een samenwerkingsverband tussen een aantal hogescholen in Nederland waarbij de onderwijsuitvoering qua kwaliteit en inhoud gerealiseerd kan worden;

- bekendheid bij doelgroepen uitgaande van een instroom van minimaal 50 studenten per jaar voor de voltijd en minimaal 50 cursisten voor de modules voor life-long learning per jaar;

- een goede benutting van de, grotendeels door FCO gesubsidieerde, ontwikkelde expertise en CROW-publicaties voor IBOR (b.v. publicaties 119, 145, 146, 147, 174, 181, 185, rap 02-04, brochure 557 en 558)

Page 100: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

100

2. Algemene typering van het domein en de functies bij de organisaties

De kern van het beroep bestaat uit het managen van de levenscyclus van de buitenruimte (v Ginkel, 2004) … (Riele, 20) in een aan maatschappelijke dynamiek onderhevige context voorbereiden, uitvoeren en monitoren van strategisch en tactisch beleid ten behoeve van het duurzaam in stand houden en ontwikkelen van de buitenruimte en het communiceren hierover met de omgeving. De werkkring van de beheerkundige bestaat uit de (gemeentelijke) overheid, alsmede bedrijven en organisaties met een publieke taak (adviesbureau’s, aannemers, woningbouwverenigingen ed.). De beheerkundige werkt dus vaak direct of indirect in het publieke domein. Het beroep kan in diverse functies worden uitgeoefend, zoals: beleidsmedewerker of gebiedscoordinator bij een gemeente of woningbouwvereniging, adviseur bij een ingenieursbureau of aannemer. In deze functie kunnen ook leidinggevende taken opgenomen zijn. Hij of zij bekleedt doorgaans een sleutelpositie in een netwerkorganisatie.

3. Actuele ontwikkelingen

“Beheer van de openbare ruimte verandert ingrijpend. Veranderingen in de maatschappij stellen andere eisen aan de kwaliteit van de openbare ruimte en de positie van de beheerder. Bij de integrale benadering van die kwaliteit hoort ook een integrale aanpak van beheer samen met gebruikers, bestuurders, ontwerpers, bedrijfsleven en andere actoren.” (CROW, 2001).

Het beheer van de openbare ruimte verandert in hoog tempo van technisch fenomeen naar strategisch instrument waarbij de zorg voor de (openbare) buitenruimte centraal staat. Bij deze zorg gaat het al lang niet meer om onderhoud alleen. Maatschappelijke omstandigheden veranderen voortdurend. Ook het ontwikkelen van de buitenruimte hoort daarom tot het takenpakket van de beheerorganisatie. De rol van de beheerkundige hanngt af van de mate van verandering. Nu eens geeft de beheerder het stokje over aan de ontwikkelaar/ontwerper, dan weer blijven de veranderingen binnen de regie van de beheerkundige. Een bruikbare definitie van beheer is daarom:

“Beheer is het zorgdragen voor een passend programma voor de (openbare) buitenruimte en daarmee samenhangende plannen en werkzaamheden”. (Riele, 2003)

Maatschappelijke ontwikkelingen vragen van de beheerorganisatie om anders met de beheeropgave om te gaan. De maatschappij vraagt om een manier van werken waarbij men het aanbod (de fysieke buitenruimte) zo goed mogelijk afstemt op de vraag. Deze vraaggerichte werkwijze is lastig. Ten eerste omdat ze uitgaat van de kennis van de vraag. Zeker in een sterk geindividualiseerde samenleving kan men vraagtekens plaatsen bij de representativiteit en de legitimiteit van die vraag. Ten tweede omdat de relatie overheid-burger een andere is dan de relatie bedrijf-klant. Het is duidelijk dat de beheerorganisatie met zijn per definitieve schaarse middelen zorgvuldig moet afwegen in hoeverre aan de vraag van de gebruiker kan worden voldaan en welke instrumenten zij hierbij inzet. De inzet van de beheerorganisatie is uiteindelijk het realiseren van een kwalitatief zo hoogwaardig mogelijke (openbare) buitenruimte. De inhoudelijke beheersing van een vak alleen volstaat niet. Een adequate communicatie met de omgeving (bestuur, gebruiker , uitvoerder) en resultaatgericht regisseren bepalen steeds meer of de vakinhoudelijke competenties tot hun recht komen. Bestaande opleidingen tot specialisten zullen dus meer aandacht moeten geven aan communicatie en regie. Met het complexer worden van het vakgebied zijn meer specialismen ontstaan. Vakinhoudelijke specialisten blijven hard nodig. Daarnaast is er behoefte aan integrale denkers en doeners die naast

Page 101: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

101

de benodigde vakinhoudelijke kennis meer de rol van regisseur en communicator op zich kunnen nemen: een beheerkundige/manager buitenruimte.

Page 102: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

102

4. Typering van de beroepsbeoefenaar Algemeen Afhankelijk van de werksituatie zal de toekomstig beheerkundige verschillende rollen op zich nemen. In een grote organisatie zullen deze rollen deels in verschillende functies tot uitdrukking komen. De startbekwaam beheerkundige zal al onderstaande rollen tot op zekere hoogte moeten kunnen vervullen om zich thuis te voelen in uiteenlopende situaties (ontwerpteams, bewonersplatforms, overleg met andere disciplines en bestuurder.

Overzicht van rollen A vakinhoudelijk beleidsmaker Vanuit meerdere invalshoeken analyseert de beleidsmaker situaties en formuleert beleidsproblemen. Hij/zij doet onderzoek, bereidt bestuursopdrachten voor en levert bijdragen aan beleidsontwikkeling, -uitvoering en –monitoring. De beleidsmaker heeft een visie op de buitenruimte en vertaalt deze naar beleid.

B communicator De communicator onderhoudt relaties tussen bij de openbare ruimte betrokken partijen. Hij/zij is gericht op samenwerking en weet op goede wijze gebruik te maken van netwerken. Om besluitvorming tot een succes te maken creëert de communicator draagvlak.

C regisseur De regisseur stuurt projecten en processen aan en bewaakt de (contractuele) relaties tussen partijen. Hij/zij delegeert vakinhoudelijke taken vanuit het besef wat er vakinhoudelijk speelt. Overzicht van de beroepstaken Om de verschillende rollen naar behoren op zich te nemen dient de beginnend beheerkundige de volgende beroepstaken uit te voeren. (gerangschikt naar plaats in de beleidscyclus, zie figuur aan einde paragraaf). Het spreekt voor zich dat de diverse plannen en activiteiten betrekking hebben op de buitenruimte.

Beleidsbeïnvloeding 1. Beïnvloeden agendavorming 2. Voorbereiden (inhoudelijk en financieel)

Beleidsuitwerking 3. Strategisch: uitwerken gebiedsplannen en thematische plannen inhoudelijk en financieel 4. Tactisch: opstellen beheerplannen en productbegrotingen 5. Operationeel: opstellen werkplannen (en onderhoudsbestekken)

Beleidsmonitoring 6. Strategisch: opstellen management- en bestuursrapportages inhoudelijk en financieel 7. Tactisch: opstellen productenrekening 8. Operationeel: opstellen afdelings- (en besteksbegrotingen)

Ontwikkeling 9. Opstellen programma van eisen vanuit beheer (beleid, financiën, gebruik en techniek) 10. Toetsen van diverse planstadia aan PVE 11. Opstellen overdrachtsdocument

Page 103: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

103

De burger 12. Communiceren (mbt. productiecyclus) 13. Begeleiden inspraakprocedures 14. Begeleiden participatietrajecten 15. Begeleiden wijkschouwen 16. Uitdragen beleid 17. Signaleren en terugkoppelen kansen en knelpunten

De opdrachtgever-opdrachtnemerrelatie 18. Opstellen contractdocumenten (tav. Advies en onderhoud) 19. Monitoren contractuitvoering (tav. Advies en onderhoud)

Page 104: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

104

Niveau van de beroepsbeoefening Het niveau van de beroepsuitoefening waar de opleiding zich op richt is die van de startbekwaam beroepsbeoefenaar op HBO-niveau. De Commissie Accreditatie Hoger Onderwijs noemt in haar eindrapport ”prikkelen presteren profileren” (2001) tien generieke kwalificaties als beoordelingskader voor de HBO-bachelor. Deze kwalificaties worden in het volgende hoofdstuk per competentie uitgewerkt als handelings- en procuctcriteria. • Brede professionalisering: wil zeggen dat de student aantoonbaar wordt toegerust met actuele kennis die aansluit bij recente (wetenschappelijke) kennis, inzichten, concepten en onderzoeksresultaten, alsmede aan de in het beroepsprofiel geschetste (internationale) ontwikkelingen in het beroepenveld, teneinde zich te kwalificeren voor: - het zelfstandig kunnen uitvoeren van de taken van een beginnend beroepsbeoefenaar; - het functioneren binnen een arbeidsorganisatie; - de verdere professionalisering van de eigen beroepsuitoefening c.q. het beroep. • Multidisciplinaire integratie: de integratie van kennis, inzichten, houdingen en vaardigheden (van verschillende vakinhoudelijke disciplines), vanuit het perspectief van het beroepsmatig handelen. • (Wetenschappelijke) toepassing: de toepassing van beschikbare relevante (wetenschappelijke) inzichten, theorieën, concepten en onderzoeksresultaten bij vraagstukken waar afgestudeerden in hun beroepsuitoefening mee geconfronteerd worden. • Transfer en brede inzetbaarheid: de toepassing van kennis, inzichten en vaardigheden in uiteenlopende beroepssituaties. • Creativiteit en complexiteit in handelen: vraagstukken in de beroepspraktijk, waarvan het probleem op voorhand niet duidelijk is omschreven en waarop de standaardprocedures niet van toepassing zijn. • Probleemgericht werken: het zelfstandig definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk op basis van relevante kennis en (theoretische) inzichten, het ontwikkelen en toepassen van zinvolle (nieuwe) oplossingsstrategieën en het beoordelen van de effectiviteit hiervan. • Methodisch en reflectief denken en handelen: het stellen van realistische doelen, het plannen c.q. planmatig aanpakken van werkzaamheden en het reflecteren op het (beroepsmatig) handelen, op basis van het verzamelen en analyseren van relevante informatie. • Sociaalcommunicatieve bekwaamheid: het communiceren en samenwerken met anderen in een multiculturele, internationale en/of multidisciplinaire omgeving en het voldoen aan de eisen die het participeren in een arbeidsorganisatie stelt. • Basiskwalificering voor managementfuncties: het uitvoeren van eenvoudige leidinggevende en managementtaken. • Besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid: begrip en betrokkenheid zijn ontwikkeld met betrekking tot ethische, normatieve en maatschappelijke vragen samenhangend met de toepassing van kennis en de (toekomstige) beroepspraktijk.

Page 105: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

105

5. Het opleidingsprofiel Het opleidingsprofiel bevat de competenties die (startende) beroepsbeoefenaars nodig hebben. Ze zijn het compas voor de opleiding. Het opleidingsprofiel wordt afgeleid van het beroepsprofiel. Het beroepsprofiel schrijft de competenties echter niet voor. Ze worden mede bepaald door de visie van de opleidingen.

Visie De betrokken instituten garanderen een basiskwaliteit voor de manager publieke ruimte. Daarnaast wordt de signatuur van deze manager bepaald door het karakter van het instituut en de persoonlijkheid van de individuele student. De startbekwaamheid wordt aan het eind van de opleiding afgemeten aan competenties. De competenties worden beroepsspecifiek geformuleerd. Ze worden steeds genoemd in relatie tot een beroepsproduct. Aan deze competenties kunnen dan weer criteria (onderdelen, tools) worden ontleend om succesvol te opereren. Bijvoorbeeld “onderhandelen”, “rapporteren”, “analyseren bestuurlijke verhoudingen” ed..

Page 106: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

106

De competenties van het opleidingsprofiel

Formuleren en ontwikkelen beleid Competentie

Maakt onderdelen van een beleidsplan (thema of gebied) waarin verbeteringsvoorstellen voor de buitenruimte op basis van een analyse van de kwaliteit en benodigde middelen worden gedaan, rekening houdend met fysieke, bestuurlijke en maatschappelijke processen.

Context, rol

Medewerker adviesbureau, lid projectteam

Context, situatie

Een gemeentelijk opdrachtgever overlegt een startdocument voor een complex vraagstuk in de openbare buitenruimte.

Handelen

� Formuleren projectopdracht � Analyseren fysieke, bestuurlijke en maatschappelijke processen � Analyseren kwaliteit buitenruimte en middelen � Analyseren juridische mogelijkheden en beperkingen � Formuleren visie � Rapporteren over voortgang � Verrichten van uitvoerende taken � Communiceren met betrokkenen � Coordineren onderdelen project

Handelings-criteria

� Organiseert eigen werk � Werkt systematisch, verifieerbaar en maakt eigen proces inzichtelijk � Is onafhankelijk in oordelen, reflecteert kritisch op uitkomsten � Vraagt en geeft feedback � Draagt actief bij aan groepsproces � Informeert globaal en actueel � Stimuleert (politieke aandacht, positief imago beheer) � Inititieert en begeleidt discussies en inspraakprocedures � Voert (coordinerende) taken volgens afspraak uit � Blijft presteren onder tijdsdruk en bij onverwachte situaties

Resultaat, Beroeps(product)

� Rapport met visie of beleidsrapportage, � programma van eisen, � plan voor interactieve communicatie, � Presentatie aan opdrachtgever, bestuur of belanghebbenden

Resultaatscriteria

� Document geeft blijk van visie (ook voor de langere termijn) � Draagt beleid uit � Houdt op afgewogen wijze rekening met de wensen van de

opdrachtgever, maatschappelijke belangen en aspecten van haalbaarheid en uitvoerbaarheid (technisch, juridisch, financieel)

� Belicht de verschillende kwaliteitsaspecten van de buitenruimte � Bevat een onderbouwde analyse van het probleem � Bevat verschillende oplossingsvarianten � Bevat een vergelijking met elders toegepaste oplossingen � Geeft voldoende sturing aan de beleidsuitvoering (kwaliteit, tijd,

financien, organisatie communicatie) � Sluit aan bij het planningsproces en de beheercyclus, inhoudelijk,

financieel en organisatorisch � Is helder, overzichtelijk en resultaatgericht

Toetsvorm

� Product � Procesdocumenten � Observatie

Page 107: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

107

E Beheren van de buitenruimte Competentie

Werkt beleid uit tot (thematische of geografische) verbeteringsvoorstellen voor de (groene) buitenruimte op basis van een analyse van de kwaliteit en de benodigde middelen, rekening houdend met fysieke, bedrijfskundige en maatschappelijke processen.

Koppelt strategische, tactische en operationele (groen-)plannen aan de planning en control cyclus en houdt daarbij rekening met de bedrijfskundige en juridische mogelijkheden en beperkingen.

Toetst bestaande buitenruimte en plannen voor ontwikkeling aan beleid.

Analyseert practische problemen en geeft oplossingsrichtingen aan reking houdend met belangen van de gebruiker en haalbarheid (bestaand beleid).

Context, rol

Gemeentelijk beheerder openbare ruimte

Context, situatie

De directeur van de dienst Beheer Openbare Ruimte overlegt een startdocument voor de uitwerking van bestaand beleid.

Handelen

� Formuleren projectopdracht � Analyseren beleid en fysieke, bedrijfskundige gegevens � Analyseren juridische mogelijkheden en beperkingen � Analyseren actoren en invloed uitoefenen � Formuleren persoonlijke visie � Rapporteren over voortgang � Operationaliseren van beleid � Mondeling en schriftelijk communiceren met projectleider, gebruikers,

bestuur en specialisten (bedrijfskundig, materiedeskundig) � Coordineren project/proces (scheppen van orde in de complexiteit) � Signaleren problemen en adviseren aan gebruiker en bestuur � Toetsen ontwikkelingsplannen en herijken PVE � Onderhandelen

Handelings-criteria

� Is ter zake deskundig en betrouwbaar � Is helder, overzichtelijk en overtuigend � Voert (coordinerende) taken volgens afspraak uit � Draagt beleid uit, bouwt netwerken op � Streeft naar het onderhouden van stabiele, postitieve relaties � Blijft presteren onder tijdsdruk en bij onverwachte situaties

Resultaat, Beroeps(poduct)

� Thematische of geografische uitwerking van beleid � Rapportage monitoring (technische en functionele kwaliteit,

probleemanalyse, krachtenveldanalyse) � Presentatie aan uitvoerenden en gebruikers � Adviesgesprek � Adviesrapport � Verslag van terugmelding naar gebruiker

Resultaatscriteria

� Beschikbare (digitale) systematiek is toegepast � Houdt op afgewogen wijze rekening met de wensen van de

opdrachtgever, bewonersbelangen � Houdt rekening met aspecten van haalbaarheid en uitvoerbaarheid

(vakinhoudelijk, bedrijfskundig, juridisch) � Bevat een afdoende probleemanalyse � Bevat een adequate vertaling van het beleid � Bevat een adequatie terugkoppeling naar beleid (beleidsproblemen en

kansen) � Bevat verschillende oplossingsvarianten waarin de speelruimte voor

uitwerking tot uitdrukking komt � Bevat een vergelijking met elders toegepaste oplossingen � Geeft voldoende sturing (kwaliteit, financien, organisatorisch) aan de

daadwerkelijke uitvoering � Is helder en overzichtelijk

Toetsvorm � Producten � Procesdocumenten � Observatie

Page 108: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

108

6. Opleidingsprogramma Dit hoofdstuk bevat een uitwerking van het opleidingsprogramma Management Publieke Ruimte voor Hogeschool Larenstein , De Hogeschool van Utrecht en de Haagse Hogeschool. Bij de bepaling van het opleidingsprogramma gelden de volgende uitgangspunten: � De uitwerking is gebaseerd op de competenties � De minor (half jaar) is een verbreding van de bestaande opleiding. Voor Hogeschool Larenstein

en de Hogeschool van Utrecht is deze verbreding bestuurskundig van aard, bij de Haagse Hogeschool meer materieinhoudelijk. Om die reden is er een bestuurskundige minor Management Publieke Ruimte voor Larenstein/Utrecht en een materieinhoudelijke minor voor de Haagse Hogeschool.

� De Hogeschool van Utrecht leidt studenten vooral op voor planuitwerking en niet voor beheer. Daarom is voor Hogeschool van Utrecht -studenten 20% van de minor gereserveerd voor specififieke IBOR-leerdoelen. Voor Larenstein-studenten is deze 20% gereserveerd voor leerdoelen inzake bowmanagement

� Voor de Hogeschool van Utrecht en Hogeschool Larenstein is de minor deels als stage in te vullen (15 credits, casuistiek van de werkplek, inleidingen en toetsing door de opleiding)

� Met de opleidingsspecifieke vooropleiding en de minor is de student in staat om een individueel duaal programma voor het afstudeerjaar te formuleren teneinde de competenties Management Publieke Ruimte te verwerven

Opleidingsspecifiek

2,5 jr

*

Minor 0,5 jr 840u

*

Afstudeerjaar

1 jr 1680u

*

* = assessment

Page 109: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

109

Minor voor de Haagse Hogeschool

Studie-tijd (%)

module beschrijving

20 Introductie in het beheer van de openbare buitenruimte

“de straat”

� kwaliteiten en problemen (esthetisch, technisch, functioneel, duurzaam) in kaart brengen vanuit de perceptie van verschillende actoren (beheerder, technicus, architect, bestuurder, gebruiker/burger).

� Studenten kunnen kwaliteiten en problemen analyseren en komen tot vragen over ontbrekende kennis.

30 Technische aspecten van de belangrijkste sectoren

(hard, zacht en gebruik)

• Wegen

• Ondergrondse infrastructuur

• Meubilair

• Groen

• Water

• Verkeer/parkeren

• Handhaving/vergunningen

� de sectorale cultuur en problematiek in de keten van plan naar uitvoering en onderhoud.

� kijken vanuit de perceptie van de materiedeskundige.

� Vaardigheid om kritische problematiek in elke fase van beleidsvorming te onderkennen en te behandelen (probleemoplossende schets)

20 Regisseren

(evt. Integreren met introductie)

� Opdrachtgever-opdrachtnemerrelatie

� Sturen en beinvloeden

� Contractvorming

� Vanuit het standpunt van de beheerder: opdrachtgever, directievoeren, bestekken maken en aanbestedingsprocedures.

� Incidenteel gebruik (evenementen ed.)

10 De rol van de beheerder in de planontwikkeling

� Ontwikkelen van eisen en toetsen plannen vanuit beheer. Kennismaking met het ontwerpproces en de daarbij betrokken actoren.

10 Keuzeruimte � Nader te bepalen

10 Studieloopbaanbegeleiding � Intakeassessment: Vaststellen beginniveau en persoonlijk ontwikkelingsplan

� Persoonlijk leiderschap

Page 110: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

110

Minor voor Hogeschool van Utrecht en Hogeschool Larenstein Studie-tijd (%)

module beschrijving

30 Besturen

(toegespitst op openbare ruimte)

� inzicht en kennis in de werking van het openbaar bestuur, het ontwerpen van beleid en de relatie met burgers en belangengroepen

� eenvoudige organisatieproblemen aan de hand van organisatietheorieën analyseren;

� behandelde metaforen (invalshoeken) op een goede manier combineren bij het analyseren van organisatieproblemen.

� kennis van en inzicht in de werking van het politieke systeem in Nederland.

30 Beleidsvormings-

Processen en servicemanagement

(in stage)

� Kennis van relevante beleidsvormingstheorieën en ontwerpmethoden;

� Inzicht in de ontwerproutines die in een beleidsvormingsproces geactiveerd worden;

� Vaardigheid om kritische problematiek te behandelen; � Kennis en inzicht van de uitvoeringsproblematiek en in

top-down versus bottum-up benadering van beleidsvraagstukken

� herkennen en benoemen van marketingactiviteiten van willekeurige bedrijven en non-profit-/overheidsorganisaties in termen van de producten-dan wel de dienstenmarketingmix,

� benoemen en analyseren van de markt(segmenten) van willekeurige bedrijven alsmede van non-profit-/ overheidsorganisaties,

� verklaren waarom bedrijven en non-profit-/overheidsorganisaties zich in bepaalde markt(segmenten) op een voorspelbare wijze positioneren,

� het beheersen van de eerste beginselen van marketingplanning op operationeel en tactisch niveau in de sfeer van de overheid.

10 Bestuurs- en publieksrecht

� voor de organisatie relevante onderdelen uit het publiekrecht en met name van de volgende te onderscheiden rechtsgebieden: Staatsrecht, Bestuursrecht en Strafrecht.

� eenvoudige juridische casus oplossen en heeft enige vaardigheid verworven in het gebruik van juridische teksten (onder andere de wet, de jurisprudentie en wetenschappelijke teksten).

20 Keuzeruimte Voor HVU: gericht op IBOR

� IBOR-systematiek toepassen

Voor LAR: gericht op toezicht en contractvorming

� Toezichthouden, contracten opstellen en handhaven

10 Studieloopbaan-

begeleiding

� Intakeassessment: Vaststellen beginniveau en persoonlijk ontwikkelingsplan

� Persoonlijk leiderschap

Page 111: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

111

Het afstudeerjaar In het afstudeerjaar combineren de studenten hun studie met een (tijdelijke) baan waardoor de verworven competenties verder worden ontwikkeld. Uiteindelijk ontwikkelt de student zich tot een competente beheerkundige Duale studenten lopen geen stage, zij werken. Zij combineren het studeren met werken en draaien als werknemer op dezelfde wijze binnen de arbeidsorganisatie mee als iedere andere werknemer. Met het werk ontwikkelen studenten allerlei voor het beroep relevante competenties. Op de werkplek leren zij dus op een specifieke wijze, de werkplek is in deze zin dus ook een leerplek. De studenten zullen door de opleiding gecoached en ondersteund worden in een “Competence Development Center (CDC)”. Het kan beschouwd worden als een mogelijkheid om aandacht te geven aan de ontwikkeling van de competenties van de studenten. Onderdelen die hierin ondergebracht zijn hebben alles te maken met het werkend-leren. De Lap, de lapbegeleiding, de contacten met de werkplek, het mentoraat (studievoortgangbewaking), methodische praktijkbegeleiding, supervisie, adviesvaardigheden, managementstijlen, assessment en HRM zijn allen in dit CDC ondergebracht en worden integraal aangeboden, met andere woorden, staan allen in verband met het ontwikkelen van de competenties. Iedere student heeft zijn eigen werk. Hij heeft daarom ook een eigen specifieke leerbehoefte. Bovendien heeft iedere student een eigen achtergrond. De één heeft studieachterstand, de ander weer niet. Maar er zijn natuurlijk ook veel overeenkomsten met de leersituaties van de medestudenten. Studenten gaan daarom deelnemen aan een “leerkring”. Samen met een groep studenten (6 deelnemers) gaan ze zelfstandig en actief het leerproces vorm geven. In een leerkring werken ze, met steun van mede studenten en een tutor (docent) aan hun eigen competentieontwikkeling. Lifelong learning De opleiding is zodanig opgezet dat afzonderlijke modules als cursussen of begeleidingstrajecten aan het werkveld aangeboden kunnen worden. In combinatie met andere programmaonderdelen van de betrokken instituten kunnen ze mogelijk leiden tot het behalen van een HBO/bachelor-diploma in.

Page 112: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

112

9 Jaarplanner B/O 2009-2010 Informatie volgt nog.

Page 113: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

113

��� � ���� ������ ��� ��������������������

��

Page 114: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

114

���������������

����� ���� � � � � � � � � � � �������3 ������� �������������� �������������������������������������������������������������������������������� � � � ������� ����� ��� ������������������������������������������������������������������������������������������ � � � ������� ��������� �������������� ������������ ������������� � !���������������������������� � � � ������" #����������� ������������������������������������������������������������������������������������ � � � ������$ %���������� ��������������������������������������������������������������������������������������� � � � ������& '��(����������������� ���������������������������������������������������������������������� � � � ������� )���(*����������������������"&�� � ������������������������������������������������������ � � � ������+ #��������������,���,���������������������������������������������������������������������� � � � ������- ./�� ��(�� � ��� �������������������������������������������������������������������������������� � � � �������0 ./�� ������������������������������������������������������������������������������������������������ � � � �������� #����� ���������������������������������������������������������������������������������������������� � � �������� ����������� ����������������,���������������� ������������������������������� � � �������� 1���������,,�������!������,������������������������������������ ������ ���

������������������������������������������������������������������������������������������������������� � � � �������" �2�����������2�������������,������� ������3,�(��������� ����������������� � � � �������$ �������������������������,���4 ����������3������������� � ��������������������� � � � �������& 5 ���� �(������������������������������������������������������������������������������������������� � � � �������� 5 ������� ������� ������������������������������������������������������������������������������ � � � �������+ 6,����������7��,������������������������,������� ������������������������� � � � �������- '�3��� ������2���� ��������������������������������������������������������������������������� � � � �������0 6����������������������������������������������������������������������������������������������������� � � � �������� 1�,��(��3 ��������������������������������������������������������������������������������������� � � � �������� 6��������� ���������������������������������������������������������������������������������������� � � � �

Page 115: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

115

����� ��������(,� ������3���������(����8������������������������������ ��8�����/�� ����������

��� ����������� �����9�����������������������(,�����������������������������(��������,�����������

���������������������2�������������������������,��

��������������� ���������

�������������������������������� ����� ������������

������������ � ����������������������������������������� ��������������� �� �������������������� ���� !"#�� �� $!�

�%�� �����&����� �� ��&������������������ ���� �������������%��� ��������������

����'����(��%�� !�

��������� ��

)���� ������������������ ��� � � �'������������ ������������������ �'���� ������������**���%����������� �� ��(���� ��� �����������������������

�����������������%�'�������'����������� ���(����'����������������'������������������� �� � ������ �� ����������������+��'���������� ,��������� �

�%������'���������� ,����%!�

��������� -������������������������������������������� ��� �'�������������

��������� !�-��������%���� ������� ����� ��� ��,����.��� ����'� ����'���������� ���� ���'������� �� ����� � �������,�� � ���� ����������������

� ���� ������ �� � ������$����� �� ����������������% !������� ������������$� -���� �,������������ ������������� ������ ���� �������� ������� ��

������������������� ����������''����%������!��

������ ��

�����������������������������$�

)�������������'������������������ ������ ����� ����� ����� ���" �

� ������ ����� ��� � � ��� �'������������������������� ��������!�

/���������0��������������)&������

�� �/���������0��������������)&�����������������������������������'���������� ���1!2 �� �� ������������%�� ���3��������� �� ���� ��� � �� �

�����$!�

/���������0�� ���� �� �'�� ��������������������������'���������� ���� !"�� �� �������� ����!��

��'�,�� �� !�/���� �� �� )�����4� �����������������������(������������(����� ����������(��� ������

�����������'��������� �& �'������������ ��� �������������������������������� � ������������!��

/���� �� ����%�� -���� ������ �� ����������'��������'������'���%������������'������

'��������������� �'�� ������������'������� �� �����.��� � ���������

�������!��� ������ �� ����%��������� ����������� �����,����� ��� ��������� �� ����%�!�

-�� ,�������� )�������������������������� ����� ���������������������� ��������,������� ����� ���� �������'��������� ���������������������

������������������������,��� � � ��!�-����������������������������� �

������������������������,�������&�������������������� �����������

������,���������!��-����������� )������������������ �����������������,���������,����$����������������%�

����������������� ��%���������� �'������� ��%���������� ,����$������'������ ��� �������,����� !�1!1���"�� �� $!�-��'������� ��%�������� �

��� �����'����������������������� ����� �����������������(����� ���� ����

���������������� ���1!1��#�� �� $!�

Page 116: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

116

)&����� �� ��&��������%�������������� �� ����������� � �������������%�

�������� �����%�������������������'���������������,������������ �������������,���%�����(����������������&�������������� ����% �'�������� ��� �

�&����� ���������� �����������������%� �������� ��������������������������(�

�� ����� ���������������������������&��������!��� ���1!� ���"�� �� $!�

)&������������ -�������������'��� ����� ��� ��%�����������&�����(����������� �������5���� ������ �� ����������'��������� � ��� �� ������������ ������% ���

����������������� ���1!�"�� �� $!�)&���� ��� 6����������'��� ����� ��� ��%���������� �� ������� ���1!�"�� �� $!�

)&������ ��� -���� ��������������&���������������% ���� ��� ����� ��� �

�������� ������%��� ��%�� ������&�������'�����!�-������ ������� �

������������ ��� ������% !�)& ������� -���������������������������������������������& ��������������������

�� ���1!72�� �� �� �� ������ ����� ����% ������� �� �����������������,����������'��������� � ����������(������������&������'��������

� ������������%� ������������������������ ����% ���� ������� � ����

���� ����������������������������������������������''� ����$!�

8��� �'�������� )������ '�����%������ '����'������������ �%��� ���������������������������������%�������������� �(������'���������� ������ 90�:/;!�� � �����

���',��������������������� ���������������,���'���������(�������������� ��(���<����������'��� �������<��&�!�

9� ������% � �� �'��,�� ����� �� ����� ����� �������������&����������� ��� �

�������� �����%��%�� �����&��������������������%������� ��-�����������

�� �������������%���������% (������'���������� ���1!�������� �� !����������� -������������������!�

������������� -� ������������������,�������&������������� ����� ���������������� �������,�(���� �� �����������&��������������� ,������ ,�����������

��������������%����������������=������������������!�

���%�%���� �� ��������������������� ���� ��������������� �����%���!�

>����������,�������� )������������������(� ����������������� ���� (������'�����������,���������%��� � � ����%���������������'������%�'� ���������������� ���������

�������������� �!�-��� ����� �'������ ���&����2�� ������ ��!�� �,��� -� ������������������������������� ���� ��������� �� ���� ������� ��� �

����� �� ����%�� �����������!�-����,������� ��������� ����������� �����

����'������������ �'������������ ��� ������% ������� ��%�� �����&����!�

� ���� )���������,�������������#�� ������ ��� ����������������������� �!�� ������ �� �� �������������� ,������������� ����������������������� � ��� ����

��������� ����� ���� ���%����������(������� ����������������&�����������!�

?�����,����� �� ������ ����������������������� �'�� �� �� ��� �����������������,�!�

?�����,�������� )����������������������������������������� ����� ���� ��%�� ��� �����

�� ����� ���1!7�� �� $!�)���������,���������������� ��������������������������������!�!�@������=��%�@�����=!�

?�����,�������&�����������

-������������������� ��������� �������� ���� ��������������������,����� ������ ���������������� �������,�(�����&��������� �� ������������

���������� ���1!�7�� �� $!�-���������'�� �� �� �������������������

����������!��

?�����,����������� �� �����������������,����������������%�� ����������������� ���� � ��������������,���������������������� �$������������������'������ �� �������

'������� � ������������ ����(�������%�%�����%��� �������������!��?������ )���������������������������������������������,���������(������ ����

�����������,������������� �� ����%����� ����������� ���'������������(�

���� (�� ��������������������������������������������������� �� (�

Page 117: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

117

��� � ��'������������ ���1!7�� �� $!�?����������������� ,�(���� ,�����

�����������������'����!�� �����������������,�������&����������������������������������(����� �����'�������������'�����������%��� ����

���������(������������������ �������������� !�

?�������������� -�������������������������������������� ����� ��(������'��������

�� ���� !7���������� �� !�?���������� -� ������������������,�������&������������� ������ ����������� ������� �

������������������������ ������������ ,�(���� ,���%����������� �������$����'� ��%%�����������!��

?������� � 3����������� ����������������� ���� �������� �����������'� ��%%�����

� ���� ���� ����$�������������������� ����������(����� ��,��� � ���, �����

�����,�������(����������� ������ (����� ����������%����� ��������������������� �����������,������������� !��

6��� ,����� �� ������ ������������������������ �'�� �� �� �'������� ��%���������� ������ ���� ������� �������,�!�

6�� %��� -������������'��,�� �����(�����% �,���%���� ������(����'���������������

� ���� ��,��� ������'�����������% ������������������ ���������:�%��� �

���� �� ������������� �� ��� ��������������� ���� ���� '�������� !�6������� �����&����� �� ��&����������������� ���� ������������ �����%������������������

�%�� !�6������� �����%���� -������ ����������������������(������%����������������%�%���(�������

� ���� ������� ���,���������������������������������� � ������ ���

'�����!������� ���������������%���������� ���������,��������,����� ���1!A�

� �� $!�B ���� � -���������������������������������������������������� ,��(���� ,����%�

�����������(���������������� ����� ����% �������� �������������� �������,������������������!�

B ���� ��������� -�����%�����,���%��� ���������� ���� ���������� ����'����� �',�

�������,������'����������� ��+�������� ��+������(��������������

'����� !�B ���� ��� � �� � �� �� ���� ��� � �� �'�� �� �� � ������������ ���1!#C�� �� $���� �

�� ��������%��������������$������ ������� �,�$������������%�������������"$!��� ����� ������'��� �������������'�����,������������ �����'���(�

��������� ��������%�� � ���������� ���� ������'�����������(�������� ���

��������� ������������� ���� ��������������������������������� ��������

������������������� ����������� ���� ���'������ ��'���������!�� � � ����������'��� ����������,�������&������������������������� ��������

� ���� �������������!��B ��������� �������������� ���� ������������� �� �����������������'������%�'� ������

������(��� ����� �� ��'���� ������� ������������ ����� ��,��������

�����,������������������������%����������� ���� ��� ��������� �����&�����

�� �'���������% ���� ���1!A'�� �� $!��B ���,���� �� � ,������� �������� ��������� ��'���������� ����7������� ��������� �

��������������,���!�B ������'����

'��������

-��� ������'���'�������������� ��� ��� ������������������ ���� ��,��

������ ����������'�����' ������ �� ����!�-������������

� ������'���'���������,��� ����(�'��������������'���������$���������(�

��%�������� ��� �� ������!�B ������ � -��� ����� ����������%���������� ���1!D�� �� !�)*��� ������ ����������

�� �)��������/��� �E����%���B<� ����)/EB$���,������"A������ ���!��E�� ��

�� �'����� �� ��� �� ���,�������� ������� �� ����������'����� �� �����

��� ���1!� �� �� $!�)��� �� ����������������������������������(��� ����� ����

����������������������� ���� (�����������'����������������� ���� �������

Page 118: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

118

�� ����������!�)��� �� ������'�� ����� ��������������� �� ���!�

3� ,�������� )��������������',�������� �������������������� ����$������ ���� ������� �������,�!�

� ������� ��������������� �,������ �� ��������������� �������(���������(����

������ ��%��� ����������������� ������������%��������� ��� �����������

���������!�� �� � -��� � ������ �������������,������ � ���������,�������������B �� �'���

�CC"(�#C7$!��

����������!�� �����

��������������� ������������������ ��������� ��� ���������������������,�������&�����������

��� ���1!�7�� �� $!��� ��������������������%����',����$������� �������������� �������,�(���� �� �����������&��������������� ,��(���� ,����������������������������������������� �� ���,����" C�

" � !�����������,�������&�����������������������������%�������� ���,������������� ���� ������

���� ����� ����(� ���,����������'���������� �����������!��� ���������������� �������������

����� �������������������� �����������������'� ��%%�������������%������������'� ��%%�����������������������!�

������������� �����������������������������������������:�,����������������8����������������������

���,,���,���:��������� ������ ���������� ������ ����(�������

�������"�� #������� �������������� ����������� �����$����%&���

� � � � � � � � � � � ' (' )�

���������������! �� �������,������ ������������� �F ��������(� ���,����� ������������G����� ����������

������������� ��� �������,���%��������������������������� ������� :��������������!��"! �������� �������,������ ���������������������� ��������� �F ��������������@���������������������

���=����� ��������!�-������ ������������ �� ���� ��� � �� ������!�

��������������������� �������������� ���� �������������������(������4 ������������

5 ����2��������2����������,2���������;�

�! �������������������������.�������������������������������������2������������������ ������

��2�������.������� �������������!���

0! ��������� �����������������������3�,����������.,�������9,��(�< ������ �����%��������������������������������������� ���� ������� ����������������� ������=����� ����������������,������2���3�,�������������� �(������,������������3�������������,��(�������������������������

���.�������������� �����2������������������� ��������.���������������������2�����3������������� ��!��

�������*� +�������������

�������������

Page 119: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

119

�! -�� ��� ��������������������� ���� ��%��& ��������������������������� ������(�������������

� ���� ��� � �� ������(����%�� �����������',�����!������ ������������������(���������� ��������(�������%�������

� ���������������������� ���1!"D�� �� $��

� ����������������������������� ���1!"#�� �� $��

� ������������������ ���1!"2�� �� $��� ������������������� � ������� ������� ������������������������������� ,�����������

� ���� (�� ������������������������������,������������������� ��,����� ���1!1����1!"1�� �� $!��

"! ��������������������������� �'� �������%�������������(���� ���������� �� ���� ������%�������������������,�������������F�������� ����������(����� �� ������� ��,����F���������� ���

���������'������ ���������������� ������ � ��������������!������ ��������� ����,%������� �

�',������',�� ���� ��� � �� ������$���'��������������� ��������������������� � �������������� �

� ���� !��7! ��������������������������� �'� �������%�������������(���� ���������� �� ���� (���������

���������% ���������)���� �������������������%�������������������� ��� �'����� � � ����))H$��%����������&��������% ������������ �����)��������������%�������������������� �'����� �

� ����))H$������%�������������������,�������������)���� ����������(����� �� ������� ��,����

)������ ������������'������ ���������������� ������ � ��������������!������ ��������

� ����,%������� ��',������',��� �� ���� ��� � �� ������$���'��������������� ��������������������������������� �� ���� �� � !�

D! ���������������� �� ���� ��� �������F���������%�������������(������������,�������������)���� ����������(��������������������� �����������'����������������)������ ��(�������� �

������,��������������������������,����������,% ���������� �F ���������������� �)��������� �

�������!�-��������,��������������%���������� �����������!�

#! -�������� �� ���� �������������� ��������������������������,������������,���(�"��,�����%�������������� ������ �����������������������(���� ����� ��� ��������������%����������,��

������ ����������� ����'� ��%%�����������,������ �� ��������������� �� ������� ��,����F���������� ������������'������ ���������������� ������ � ��������������!������ �

�������������'������������ ������������������� �� �(������'����������� ������������� � ����

��������� �� ���� �������� ��������������%���� �!������ ��������� ����,%������� ��',������',�

� ���� ��� � �� ������$���'��������������� ��������������������������������� �� ���� �� � !�2! -�������� �� ���� ������ ������ ������������������������������������������������ ����� ���

����,������������������� �� �����% ������ ������������������ ����������������������� ��'��������!������ ��������������'������������ ������������������� �� �(������

'����������� ������������� � ������������� �� ���� �������� ��������������%���� �!�

��������������� ,����������������

5� �����������������,,���,���:��������� ������ ���������������,������ �����7��������

��������,�����������2���2�������������������������������� �>�;�

8 �������� ������8��3��� �8����� ����,� �����=�

8 ��������� ����������� ���������8��3����(��������������2���������������������������� ��

.�,(������ ������������ ��!��3���������� �������������� ����*����������������� �2���

����������=�

8 �����,��(��3���������������,��8��3��3��,�����/�� ��������3�� 5 =�

8 ��������������� ���3���,��(��3������������< ���������5 ����� ��7�?,�,,������ ����(��������

������ ������� �������(��,� �7������ ���������� ���������������������������������������

���������������� ���������� ���=�

8 ��������������� ���3���,��(��3������������?����������� ��,,������������ ������� ����

���(��,� �7������ ���������� ������������������������������������������������������� ����

������ ����� ������,�������3���,����00$����3����?����������� ��,,��������������������

Page 120: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

120

������������8������ �8����� ���,��������

�� -�����������������������

'����� ������,������� ����������8��3��� �8����� ����,� ����������������������������

���,,���,���:��������� ������ ���������3�����(,�,,������ ���(�������3��(���� �����

� ���(������������������������� �������������,������ �������%�����,������� ����������8�

�3��� �8����� ���,��������������������,��������������������.?��������������������������������

� ���,� ������%�����,������� ����������8��3��� �8����� ���,����������������������.?���

����������� ����������,��� ���������������������� ������������,��� ������������/�� ���

������������������������� ������� ���

(� �������� ���.��� ������������������������������������������������������,���(�������� ���2��� ����������,�����,���������������������

�������������������,��������������(���������������������������������2��� ���2��� ������

���7�2��������������������(,� ���@��� ���� �������������� ���(���7��������������(���������

�00-8�0�0A�������������������������,���,�5 ����� ���������,������

�� ����������� ���.��� �������������������������������������������������������,���(�������� ���2��� ����������������,�����������������

�����,��������������(����������������������������������� ���2��� ���������7�2�������������

�������(,� ���@������������3,�(�A��������������������������������(�B�������

������ ���������������������������������

�& ����������� ����������������� ������������������������������ ���������-����������/������������� ������/��� ����������������/������������������$���������� �0��.����� ����� ������&)�

.��� ��������������(3��������,�������������������� ��,2�����������������������������

�3�,����������.,�������9,��(�< ������ �������������������������������(�������

��������������������������������� ������3�������������������2����?.)���/�� ������?��

����,��������������������������� �� ��C3�,��(D���.�����>���

3� ��12+�����

%�������������,�������������������3��,����� ���������������������������������������

� ������������ �� ���������2������E���������������������3��,������,������������������

������� ��������������� ����< �������E������ ��������������3��������������������������������

�����������������������4 ���������7�.���������������������������!������������������ ���

������������������������(3���������(���.������(�����������������(�2�����,��������� �����

���������������������(�������������������������6,���'�3��� ���9,���6#'9!��

�& #�/34�����

�����������,��������������������������������������������������������� ���������������

������:2�������� ��������������������3�������������������������������������������������

���(�������'�3��� ������������/�� ����3������3(*��(,��,����������������� ��(�,���

��3(*������������2����������������������6,���'�3��� ���9,���6#'9!��

�������5�,������������

��������������! -���&��������������������� ���� �������������% �,������������,� ���������������� �� ����

���'����������������,������������ ������������,���� ����� ����� �������� ��2 �� ������ ��(�

��������� ���� ����� �'�� ���������������������������������������������������� ���������� ���'��������!������ ����������������� ������������'�������������������� ��,����������� �

����� �����������������������������,� �����!�

Page 121: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

121

"! -���&��������������������� ���� �������������% �,������������,� �����������������**���%�

��������� �� �������'����������������,������������������������������ �������� �',� ��� ����� ���� ������������������� ������������������$������� ����'� ��%%����� �� ������������% !�

3���'���������������������� ����,����� �(������(��� ������% (���� %��� !�

7! -���&���������������(�� ��������������� �������%���'���������������%��������������

�� ���������% (������ ���� �������������% �,������������,� �����������������**���%���������� �� �������'����������������,�������������������������������'� ����� �������������,��������

��������������������������� �� ��(��������%������������(�� ������ ���� �������������������������� � ��� �����,��(�������� ������� ��,������������������� �������������'� ��%%����� �� ��

����������% !�

D! ����� ������������������������������� ���� ������������� � ���,� ������� �������!�

#! -���&��������������� �'�������������,��� ���,������� ����� ����������������������'����������������������������� �������������������,� ��������% �,���������� ���� ����!�-��

�&������������������ ��������'��� ���$ ����� �����������,������,� �������% ����������

'$ ���'� ��%%����� �� �������'����������������,�����������������,������,� �������% ����������

�$ �������������������������,� ��������������,�������������������������� �� ����� � ��$!�

��������������� ,�� ������ �2����������

6,���������� ���,((����������������/�� ��(�� � �������� ��������������� ��8���������������

�3������7��,�����������2�������������� ���������������������,���< ��8���������������������

�����(������������� ������������������,,���,���:��������� ������ ����������� �����;�

����� �� �%�I�������������������� �����'����'�� ���!���

�� ,������������� �����������������3�� ������

6,������������������������������������������ �F�7�(��3(���7���,��(��3����3��������

���� ������� ���������� ���������������������������� ����������7��,���������������

�(��3��������2������������������/�� ��(�� � �����2���������������������(��,�������!��

�(� ,��������������� �������������������� �������������� ������3�� ���������

6,���������������������������������� ��������������� ������(�� ������������� ������

������������ ������������������������������������������������ ������������,�����2(����

����/�� ��(�� � ����� ������� ���������2������ ����������2�����������������G�����

�/�� ��(�� � �����������������������2����������������33����������������,,���(��2������

���2���������,����� ������������3���8������� ���� ������,������������������:2�����

����2��������(�� �����������������H,�������,����� ���������3��.������3���8������� �������

�������,������;������(,��(,�,� ����7�2��3������������3�� ����7����3���7��&0I8�����(�7�

� ��������(�����,����(�� ���������,����������������� �������!7�(��,�������������7�

� ����,�7��� ,������������������%���������������,���������������(��,��������C����������.%?8

���(��,��>����(��������

�& 6��3������������������������������������������

6,���������������������JJ���3�� �������������������������������� �������������(��� �������

�������������������������������������������������� ����������7��,���������������

�(��3��������2������������������/�� ��(�� � ������%��������(��3���������2������������,����

� ��������� ������������������������� ���3��� ,������������(����������� 55 ����3����������

�����2����� ���,������&�� ������������������������������� �����������������

�/�� ��(�� � �������������2����< �������2��������������������,������� ���,�����

� �����,,������ �������

Page 122: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

122

�������7� ���3������������������ ����

��������������! )�������������% ����� � ���� ����� �����"D �� ������ ������ ���1!D'�� �� $!�"! ����������������������-��������������% (����% ���������� � ���� ����� ����� ����� ���" �

� ������ ��!�7! �� ���������������������������������� ��������������'��������������������������������

�������� ���������������%�%���!�-���������� �����%�������% ������ ����� �����2 �� ������ ��!�

D! 3������ ,����������������������� ��� ������������ �����������%�%�����,����������������� ���!�

�� �������,������ ������ ������������������������������������������" ��������%� �������������������� ������!�-��� ����� ����������������������������������������,��������'��������,�����

������������� ������ ����� ���� ������������ ������� ��������� �������'������� �� �1!A'���7$!�#! -�������������������������� ,���������������������-����������=�������� ,������ ,������

��������������������������� �����������%�%������������������ �����������!�

� -��������,������������ ����','���������� ������ ����������'�������������� ������������

��� ���1!�7�� �� $!�-�����������������������������,��������'������ �7�� ������ ��!�����%�,������������������������������� �����%���������7�� ������ ��������������%�%�������������

�����7�� ������ ��(��������������,��������������%������������!�1! )�������������� �������,����������������� �!�-����,���������� ����������������������� �

����� �� ����%�!�-��������� ��������� �������'�������%���������������������� �� ���������

� ���� ��������,���������% !�

� �-����,������������� ,������������% ������������ ����� ������A ����������&����� ����� ������C#�� ������ ��!�-��������� ����������%�%�������������� ,�����������% ������ ����� �

����D#�� ������ ��!�-��� ���� ����������������� ���������� �7��������%��� �"���������������������,��������� -���������� �����%������������������� �������#�� ������ ������� ��!�

����� �������������������������%������������ �����%��������������� �����% !

� -����,�������������� ,��������������������% ������������ ����� ������A ����������&����

� ����� �����"D �� ������ ��!�-��������� ����������%�%��������������� ,�����������������'������ ���&����D#�� ������ ��!�-������������������������������� ����������� �

��������������������!�-��� ���� ����������������� ���� ���&�����#�� ������ ������������������,�������������� -���������� �����%������������������� �������#�� ������ ���

���� ��!������ �������������������������%������������ �����%��������������� �����% !

� ! -��� ���� ��������������������������������� ��������� ��� ����������������������'�����

���'���������������������������,���������!�)���������� ������� ����'���� �� ������ �� ���� ���� �����������������!�-��� ���� �������&������������� ������������,����������

����!���! -��� ���� ��������������������������������� ������������� �������,������������������������

F������������ �����������������������,���%�����'� ���������� ���������������������,�����

����������� �����������,�!�

�"! -��� ���� ���� ��,������������������������������������ ������� ����������������&�����������!������ ��������������'����������������������������� ���� ���� � �����������

�������������������&������������ �������,�������������������������������������������������,���������!��

�7! -���������������� ���� ��������������������������������������,�������� �'�������������� �

�������������������������,������������7�� ������ ��(� ���,����� �����������������%�,������

� ����� ������ �����!��

��������������� �������2����3�� ����������/�����������

���������8����(�� ��������3�������������������������������������,������

���,,���,���:�������� ������ ����00-8�0�0���

Page 123: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

123

�,�����,�������,�����2(�����������������������3������������������(����������

�����(������;�9,��(�< ������ ��7��,����K �?���,���(D7�.,�������9,��(�< ������ ��7�

< ������ ���9,�������,� �����'��������%�������2����������������������(�����������

�3�,������������� �������� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ���

�00-8�0�0!����2���3�,�����(�������(����2(���������������� ���������3,�(�����

�,��������������,��������������������(�(��������������,����7��������,�����������

�,��������������������(,��(,�,� ����,,���,���:��������� ������ ��7�����3��������

������� �������������� ��������(��������������������,,���,�����������L�������M��������

��2���,�������,����������"���������������,������,,���,���:��������� ������ �����2���

%�������@���� ����A8������� � ������������������� ���������3�,����������C�,��(�

� ������ ��>������2������������������������/�� ��(�� � ������������� � ���������������

�,������������� ����������"������������ ���������(!���

6,����������������������������,�����2(���������������������(�������7�2�� �����������������

��������7������������,2����� �����,������������������(�������������6,��������������,��

���,2����� ��������������,��@�,������A�����@�����������3�,�����A�����(��3�����,������

��������2(������2��� ������

�� ��������������������� ��� �������� ������������������������������������������,�(����� ������ �����������(����

��*�������7�����(�������������� �2�����3,�(�!�����������3�3�����

8 ����������,�(���3������ ���&0��,���,���=�������3�3�����+0��,���,�����

8 2�� �������,���8��������������������������������������������������� �������������� �����

�� ���� ��� �����0����� ����!��

o ���� �2�������(���

'������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0������� ��������

�������������2��������,�������������������������������������33��������

���� �2��������(���(� �� ��������������������������������������;�

8�������� �2�������(�������������������8�������,(�(��������� ����N�

� ����2��������� ���8�� ��������� ���(�������������2�������� ������� ��=�

8����(����H,�������������������� ��������������(����������������� ��

���������,����(�� ���������������3� �2�����2����������������,�������3�

��������������=�

8�2��������������������������������(�� �������������3� �2������ �������

����������(�3���������������33������,��������������������=�

8��,���������� ��������������� ������� �������������� ���������������

������� ���� ���������������������������������(����,��������� ������

������ ������� ���������(��,� ������C�3� �2�>��

3& #�����

3&��������������������

����������,����,,���������������� �������������������������������� ����������� ������������

�'������������ ���������������N��������,((���������3������8��������������������,���,�������

��2������������������!�� ��������������������������������3���������,�������������&0�

��,���,�������������� �������������������&0��,���,��������������������,�(�������� �����

����� ����,����������������������3�3�����

%���������:�,������,�����O���������������������������,�(��������������������&0��,�����

�����������������������������������������;�

�� �����2���"0��,���,�����3�� ����������������������� �������

�,������������� ��,,���,�����7� ��,,���,��������� ��,,���,������

����� ��� �� ��������$�$���������3�������7�� �����2�����������������

�������,�(����,��������������������,������������������������

Page 124: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

124

�,��������������������� �������2��3������������������ ������ �����

�,�����������3�3�������

�� �����2��� ���������"0��,���,��������������������������2������

�����3���������,����������������������������� ���������P�����

�2����������+!�

�� �����2��� ���������$�$�������������������������,�������������

��,,���,�����7� ��,,���,�������3� ��,,���,�������������2������

�����3���������,����������������������������� ���������P������

'�3��� ��������������,�������,�������������������� ����������7����� ������������(�� �������

��:�3������������������������� ���������� �����������7�������������������,������

���,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0��O��2�����������������������������,������

-����G������������������������������������������������� 0? ��� ������ ���� ���

������������ �������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� ����

���� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:�����������

�,����������������� �������3��������� ���������� ������������������������3�������

� ����������������2�����������!�

�Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Total

ects

Bestuurskunde 1 3 3

Bestuurskunde 2 3 3

Bestuurskunde 3 3 3

Bestuurskunde 4 4 4

Recht in een publieke omgeving

-Recht 1 (deeltoets)

-Recht 2 (deeltoets)

2

2

4

Economie en overheid

-E&O1 (deeltoets)

-E&O2 (deeltoets)

2

2

4

Organisatiekunde 2 2 4

Organisatiepsychologie 3 3

Politicologie 3 3

Sociologie 3 3

Overheid en informatiesamenleving 3

Bedrijfskunde in een publieke omgeving 3 3

Projectmatig werken 3 3

Analysevaardigheden 3

Professionele taalvaardigheid

-PTV1 (deeltoets)

-PTV2 (deeltoets)

-PTV3 (deeltoets)

-PTV4 (deeltoets)

1

1

1

1

4

Page 125: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

125

Professional English

-PE1 (deeltoets)

-PE2 (deeltoets)

2

2

4

Loopbaanontwikkeling

-LO1 (deeltoets)

-LO2 (deeltoets)

-LO3 (deeltoets)

-LO4 (deeltoets)

0.5

0.5

1

1

3

Vrije keuzeruimte* x x x x 3

Totaal ects 13.5 16.5 13 14 60

O�����������������������������,2��,� �����������������������(�����2�������2����3��� ,������2��������

�,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0=��������������,2��,� �����������(�������,������ ������������������������������,�������������3���������������(�����������(���� �� %�����������������

�,���7�������,��������������������,2��,� ��������,�����3�������������������������,�������������3���������������(�����,�������(���� ������� %��� ��������������7�����,��,������������3��(��3������

����� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����

-����G����������������������� �� ���������� 0? ������ ������ ���� ��!�

������������ �������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� ����

���� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:�����������

�,����������������� �������3��������� ���������� ������������������������3�������

� ����������������2�����������!�

�Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Total

ects

Bestuurskunde 1 (vrijstelling) vrs. 3

Bestuurskunde 2 3 3

Bestuurskunde 3 3 3

Bestuurskunde 4 4 4

Recht in een publieke omgeving

-Recht 1 (vrijstelling) (deeltoets)

-Recht 2 (vrijstelling) (deeltoets)

vrs.

vrs.

4

Economie en overheid

-E&O1 (vrijstelling) (deeltoets)

-E&O2 (deeltoets)

vrs.

2

4

Organisatiekunde 2 2 4

Organisatiepsychologie (vrijstelling) vrs. 3

Politicologie 3 3

Sociologie (vrijstelling) vrs. 3

Overheid en informatiesamenleving 3

Bedrijfskunde in een publieke omgeving 3 3

Projectmatig werken 3 3

Analysevaardigheden 3

Page 126: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

126

Professionele taalvaardigheid

-PTV1 (deeltoets)

-PTV2 (deeltoets)

-PTV3 (deeltoets)

-PTV4 (deeltoets)

1

1

1

1

4

Professional English

-PE1 (deeltoets)

-PE2 (deeltoets)

2

2

4

Loopbaanontwikkeling

-LO1 (deeltoets)

-LO2 (deeltoets)

-LO3 (deeltoets)

-LO4 (deeltoets)

0.5

0.5

1

1

3

Vrije keuzeruimte* x x x x 3

Totaal ects 6.5 8.5 13 14 60

O�����������������������������,2��,� �����������������������(�����2�������2����3��� ,������2��������

�,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0=��������������,2��,� �����������(�������,������ ������������������������������,��������������3���������������(�����������(���� �� %�����������������

�,���7�������,��������������������,2��,� ��������,�����3�������������������������,�������������3���������������(�����,�������(���� ������� %��� ��������������7�����,��,������������3��(��3������

����� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����

���3�&�(��/�/��������������������3�3������ �������,�������������2������������ ��������������������������������'���

����������������������������,��������������������������������,���,�������� ����������

�����,�������������� �������3��������� ������(�3��!���

����'�3��� ��������������,�7���,��������������� �����������,����������������� �������������

����?�� ����������:�3������������������������� ���������� ��������������3�7������������������

�����,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0��3������� ��,�����(��������������

��������33������,�������������'�������������������,�����(��������������������3����������7�

����� �������������(���������������,������������������� �������������2�����,�3��� ��!����� �����

6��������������,����"���� �������������� ����������������������� ���� ���������� 0? ��� �������������� ����� ���� ��$�

������������ �������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� ����

���� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:�����������

�,����������������� �������3��������� ���������� ������������������������3�������

� ����������������2�����������!�

�Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects

Beleidsvoorbereiding 3 3

Beleid & Maatschappij 3 3

Bestuursatelier beleidsvoorbereiding 3 3

English Research & reporting 3 3

Beleidsvorming 3 3

Page 127: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

127

Beleidsmanagement 3 3

Bestuursatelier beleidsvorming 3 3

Projectmatig werken I 3 3

Beleidsuitvoering 3 3

Bedrijfs&organisatiemanagement 3 3

Bestuursatelier beleidsuitvoering 3 3

Projectmatig werken II 3 3

Beleidsevaluatie 3 3

Multi-level governance 3 3

Bestuursatelier beleidsevaluatie 3 3

Projectmatig werken III 3 3

Competentiemanagement x x x x 9

Vrije keuzeruimte* x x x x 3

Totaal ects 12 12 12 12 60

O�����������������������������,2��,� �����������������������(�����2�������2����3��� ,������2��������

�,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0=��������������,2��,� �����������(�������,�����

� ������������������������������,�������������3���������������(�����������(���� �� %������������������,���7�������,��������������������,2��,� ��������,�����3�������������������������,�������������3�

��������������(�����,�������(���� ������� %��� ��������������7�����,��,������������3��(��3����������� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����

9������ � ���,�������������������,������,�����������������������������< 5 8��������� �

�,�����!�

����������������������������������������,������������������ �����������

(�� ������ ������ �����������,������� ��������������:����������7�������������

�,�������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� �������� �2�����������

�,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:������������,����������������

� �������3��������� ���������� ������������������������3�������� ����������������2��

���������!��

�Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenh.: competentiemanagement 1

-Leerkring (deeltoets)

-Portfolio (deeltoets)

x

x

x

x

7

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 1 7 7 14

Onderwijseenheid: uitvoeren van onderzoek 3 3

Onderwijseenh.: competentiemanagement 2

-Leerkring (deeltoets)

-Supervisie* (deeltoets)

-Portfolio (deeltoets)

x

x

x

x

x

x

7

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 2 7 7 14

Onderwijseenheid: minoren** x x x x 15

Totaal ects 60

Page 128: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

128

O6,���������������������,��,����� ������������������������������� ������������������������� ������;�������

�,�����������������3,�(������,��������C��������>�2��6,������ ��,,���,���:5�������� ������ ����00-8�0�07��������������,�(�������� �����3��������7�(��< 9 �� ���,((������3��3����������������������,�������

� �� ����"0��,���,�������3������������

OO��������������,�����������2�������� �������������������,2����� ������� ������,����������������� ������

2��������� �����������,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0������� �������� ����3������������������������2��������,��������������� �/� ����"�� ������������2��!�����������������,����

2� ���� ����������,����������,� ��������3��� �������,����������JJ���3�� ����� �����������,������������������������������������ �����������,2������ ������ ��,,���,���:5�������� ������ ����00-8�0�0�����

,��,������������3��(��3����������� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����

6��������������,����7������� 0? ������ ������ ���� ������� ����������� ��������������

� ���� ��$�����������������������������������������,������������������ �����������

(�� ������ ������ �����������,������� ���������������:����������7�������������

�,��������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� �������� �2��������

����,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:������������,�������������

���� �������3��������� ���������� ������������������������3�������� ���������������

�2�����������!��

�Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenh.: competentiemanagement 1

-Leerkring (deeltoets)

-Portfolio (deeltoets)

x

x

x

x

7

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 1 7 7 14

Onderwijseenheid: uitvoeren van onderzoek 3 3

Onderwijseenh.: competentiemanagement 2

-Leerkring (deeltoets)

-Supervisie (deeltoets)

-Portfolio (deeltoets)

vrs.

vrs.

vrs.

vrs.

vrs.

vrs.

vrs.

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats 2 vrs. vrs. vrs.

Onderwijseenheid: minoren* x x x x 15

Totaal ects 39

O��������������,�����������2�������� �������������������,2����� ������� ������,���������������� ������

2��������� �����������,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0������� �������� ����3������������������������2��������,��������������� �/� ����"�� ������������2��!�����������������,����

2� ���� ����������,����������,�� ��������3��� �������,����������JJ���3�� ����� �����������,�������������

���������������������� �����������,2������ ������ ��,,���,���:5�������� ������ ����00-8�0�0�����

,��,������������3��(��3����������� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����

6��������������,����D�G�� �������������� ����������������������� ���� ���������� 0? ��� �������������� ����� ���� ���

����������������������������������������,������������������ ���������

(�� ������ ������ ����,������� ��������������:����������7�������������

�,��������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� �������� �2��������

����,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:������������,�������������

���� �������3��������� ���������� ������������������������3�������� ���������������

�2�����������!��

Page 129: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

129

Studieonderdeel � Blokperiode� 1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenh.: competentiemanagement

-Supervisie (deeltoets)

-Leerkring (deeltoets)

-Portfolio (deeltoets)

x

x

x

x

x

x

x

x

12

Onderwijseenheid: leerarbeidsplaats x x x x 28

Onderwijseenheid: afstudeervariant* (A&C, PM, MPR en EPM)

x x x x 12

Onderwijseenheid: afstudeeropdracht (A&C, PM, MPR en EPM)

-afstudeerwerkstuk (deeltoets)

-eindassessment (deeltoets)

x

x

x

x

x

8

(7)***

(1)***

of

Onderwijseenheid: afstudeervariant premaster**

x x 9

Onderwijseenheid: afstudeeropdracht

premaster**

-afstudeerwerkstuk (deeltoets)

-eindassessment (deeltoets)

x

x

x

11

(10)***

(1)***

Totaal ects 60

O�6,�����������2������������3�,��������������������������2���������������3�,�������������

�������,��������������������,���7�2�������2������������������5 .���00-8�0�0���������,�����

OO� ������ ������������ � ����������������3�,����������9,��(�< ������ ��������2������������������

������������,������,���������������������/�� ��(�� � �������������� �������� ��������� �����

������"������������ ������������ � �!��

OOOO����(��,������!���������2�� ���������������(�������������������� ���������

�& #�������

������&���������������

���������������,����,,���������������� �������������������������������� ����������� ������������

�����'������������ ���������������N��������,((���������3������8��������������������,���,�������

������2������������������!�� ��������������������������������3���������,�������������&0�

�������,���,�������������� �������������������&0��,���,��������������������,�(�������� �����

���������� ����,����������������������3�3�����

6������������������������������� �������������� �������3��������� ������(�3���� ��,2���������������

������ ���������C���������3,�(�>������ ���������������� ����������������������:���������������� �� �������� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:�

�����������,����������������� �������3��������� ���������� ������������������������3�����

��� ����������������2�����������!�

�Onderwijseenheid/ � Blokperiode�

Studieonderdeel

1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenheid: wat is bestuurskunde? (8) (8)*

Page 130: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

130

-Bestuurskunde 2,5 2.5

- Sociologie en psychologie 1,5 1.5

- Politicologie 2,5 2.5

- Nederlands recht 1,5 1.5

Onderwijseenheid: structuur en sturing (7) (7)*

- Organisatieleer 2 2

- Economie van de publieke sector 2 2

- Public controlling 1,5 1.5

- Portfoliomanagement 1,5 1.5

Onderwijseenheid: onderzoek en interne dynamiek

(8) (8)*

- Systeemleer 2,5 2.5

- Methoden van bestuurskundig onderzoek 2,5 2.5

- Engels 1,5 1.5

- Bestuurlijke informatievoorziening 1,5 1.5

Onderwijseenheid: meervoudig perspectief (7) (7)*

- Interculturele en internationale organisatie 1,5 1.5

- Ethiek in het openbaar bestuur 1,5 1.5

- Organisatie en technologie 2 2

- Integratief bestuurskundig practicum 2

Onderwijseenheid: relevante functie x x x x 30

Totaal ects 8 7 8 7 60

O?�3���������������������������(���������2�������� ������������������ ������ ������

�&������/�/������������

������3�3������������� �������,�������������2������������ ��������������������������������

'��������������������������,��������������������������������,���,�������� ����������

�����,�������������� �������3��������� ������(�3��!���

����'�3��� ��������������,�7���,��������������� �����������,����������������� �������������

����?�� ����������:�3������������������������� ���������� ��������������3�7������������������

�����,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0��3������� ��,�����(��������������

��������33������,�������������'�������������������,�����(��������������������3����������7�

����� �������������(���������������,������������������� �������������2�����,�3��� ��!����� �����

�6������������ ,��,����"�

������������ �������������� �������3��������� ������(�3���:���������������� �� �������� �2���

���������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0�:������������,�������������

���� �������3��������� ���������� ������������������������3�������� ����������������2��

���������!�

�Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Totaal

ects

Page 131: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

131

Onderwijseenheid: Beleidsvoorbereiding en analyse

(8)*

-Beleid en Maatschappij (deeltoets) 2.5 2.5

-Bestuursrecht (deeltoets) 2 2

-Procesmanagement en Procesadvisering (dl.ts.) 2 2

-Competentiemanagement (deeltoets) 1.5 1.5

Onderwijseenheid: Beleidsbepaling en-ontwerp

(7)*

-Beleidsontwikkeling 2 2

-Bestuurlijke kaart van Europa (deeltoets) 1.5 1.5

-Veranderkunde (deeltoets) 2 2

-Engels (deeltoets) 1.5 1.5

Onderwijseenheid: Beleidsuitvoering en implementatie

(8)*

-Beleidsimplementatie (deeltoets) 2.5 2.5

-Governanace (van o.a. uitv.org’s) (dl.ts.) 2 2

-Bedrijfsmatige overheid (deeltoets) 2 2

-Projectmanagement (deeltoets) 1.5 1.5

Onderwijseenheid: Beleidsevaluatie en terugkoppeling

(7)*

-Beleidsevaluatie (deeltoets) 2 2

-Kwaliteitsmanagement (deeltoets) 1.5 1.5

-Competentiemanagement (assessment) (dl.ts.) 1.5 1.5

-Integratief bestuurskundig practicum (deeltoets) 2 2

Onderwijseenheid: relevante functie (30 ects) x x x x 30

Totaal ects 8 7 8 7 60

O�?�3���������������������������(���������2�������� ������������������ ������ ������

6������������ ,��,����7������������������������,������������������ ����������������������,������� �������

�������:����������7��������������,��������������� �������3��������� ������(�3���:���������

������� �� �������� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8

�0�0�:������������,����������������� �������3��������� ���������� �������������������

�����3�������� ����������������2�����������!��

�Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenheid: vaardigheden (5)*

- Supervisie (coördinatie) x x x x 5

Onderwijseenheid: management & organisatie (17)*

- Beheer van menselijk kapitaal (deeltoets) 2.5 2.5

Page 132: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

132

- Bedrijfseconomie 1 (deeltoets) 2 2

- Bedrijfseconomie 2 (deeltoets) 2 2

- Marketing 2 (deeltoets) 2 2

- Organisatiekunde 2 (deeltoets) 2.5 2.5

- Verzelfstandiging (deeltoets) 2 2

- Management van projecten (deeltoets) 4 4

Onderwijseenheid: context (8)*

- Integratief practicum 3: praktijkanalyse (dl.ts.) 6 6

- Organisatie & filosofie (deeltoets) 2 2

Onderwijseenheid: relevante functie x x x x 30

60

O�?�3���������������������������(���������2�������� ������������������ ������ ������

6������������ ,��,����D�

�����������������������,������������������ ����������������������,������� �������

�������:����������7��������������,��������������� �������3��������� ������(�3���:���������

������� �� �������� �2������������,���������,,���,���:��������� ������ ����00-8

�0�0�:������������,����������������� �������3��������� ���������� �������������������

�����3�������� ����������������2�����������!��

�Studieonderdeel � Blokperiode � 1 2 3 4 Totaal

ects

Onderwijseenheid: specialisatievakken 9

NB: 9 ects te kiezen uit de volgende studieonderdelen:

- Proces- en kwaliteitsmanagement (deeltoets) 3 (3)*

- Public consultancy (6 ects) (deeltoets) x x (6)*

- Leiderschap (deeltoets) 3 (3)*

- Programmamanagement (deeltoets) 3 (3)*

- Andere activiteit (zie st.gids*) (3 ects) (dl.ts.) x x x (3)*

Onderwijseenheid: afstuderen 21

- Studieplan (deeltoets) 1 1*

- Workshops (3 ects) x x x 3*

- Onderzoeksmeth.&–technieken (5 ects) (dl.ts.) x x x 5*

- Afstudeeropdracht (10,5 etcs) (deeltoets) x x 10.5*

- Eindgesprek/presentatie (1.5 ects) (deeltoets) x 1.5*

Onderwijseenheid: relevante functie x x x x 30

Totaal ects 60

O����(��,������!�����������2������������3��������2����,������������������ ��������(����,���������������2�� ���������������(�������������������� ���������

OO�������������C��������(�����������N����2���������,�����������������,������������� ������������8�����

���(�������,���� ����� ������������������������������,�������������3���������������(����������

�(���� �� %������������������,���7�������,��������������������,2��,� ��������,�����3��������������������

Page 133: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

133

�����,�������������3���������������(�����,�������(���� ������� %��� ��������������7�����,��,�������

�����3��(��3����������� � ���������� �����������������������/�� ��(�� � ���!�

�� ������3�����������������������������/�����������3���3���� �

���,���(�������(,��(,�,� ������������������������ ����0��(������������4���������������7�

����� �����������3��� ���2������(���������������(�,���@���������3,�(�������

�������,�����A��

'��������������"���,���������������,�������������������������,������������"0�� ����������

���,���������,,������� �����������������������������3,�(��������,���������� �� ��������,,��

����,�������������� �����������������+0�,,���'�3��� �����������������������

� ���2��� �����7������������������������������������������ ���������������� �����7�2���

���(���������������(,� ���@��� ���� �������������� ���(����''7��������������(����������00-8

�0�0A��%����< 5 8��������� ��,�������� ���������������������0�� ������������������0�� �����

�������"���%����< 5 8������ ��,�������� ��������������������"0�� ������������"��

%��������,����������������� ���������������7�����������(����(�,������,���7���������

���� ������������� �������������2��;�����,,������������������� �7��������,,���������

�������,��3����=�������������������������=������7��2(�7�����������������,����������

�,��������������������,��3������ ������� ������������������������������������������ ���

������������ ��������� ��������������������������� ������������������������ ���������2��

�3��� ���������������������(,� ���@��� ���� �������������� ���(����''7�������������

�(����������00-8�0�0A��5 �������������������������������������� �������������2����������� ���

�������������

%��������,����������������� ����������������,������������������7�������:2���������

�����������������������;�

8�����,�������3�����������,�(����/�� ����������7�

8�����,�����������,�����������������,��������00�8�00+����3�$���,���,������������,�

����,��������� � ���������� ����������Q�����3����������� ���,��������,���������������

8�����,�������3��������������3,�(�������������������������

6��(�����������2��������� ��������������� ��,��,������������% �,��������� � ����������

�/�� ��(�� � �������������,��������������3�� ��������������������������������������������

�������,�������� ����������������

%�����������������������������������"������������������������������� ������=�

8����,����� ���� �/� �����$��,���,�����(����������������������������� ��������������

�,������7�

8������< 5 ������� ��,�������������,���2����������RR������,��������00�8�00+������������

�,����� �/� �����$��,���,�����(��������� ������������������� ������,����������������

�������,���� ���2����������7��

8������< 5 ������� ��,�������������,���2���������������,��������00�8�00+������������

�,����� �/� ����-��,���,�����(��������� ������������������� ������,������7�������

�������,���� ���2�����������Q���������,�������������� ���,�����������3��������7�

8�����,����� ����������������������������������������(��������

�����,������������������2������� ���������������2������� ����������� ���������������� ���

3���,�����00����������� ����������������"���������

�/& 8 ������ �����������������

'������,������������������������������� ��������������������������� ��������%���������,�����

�������� ����������������,2����� ������� ������,����������������� ������2��������� ���������

��,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0������� �������� ����3���

���������������������2��������,��������������� �/� ����"�� ������������2��!���'���������

Page 134: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

134

�,����2� ���� ����������,����������,�� ��������3��� �������,����������JJ���3�� ����� ������

�����,����������������������������������� �����������,2������ ������

��,,���,���:5 �������� ������ ����00-8�0�0�����,��,������������3��(��3������

����� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����6,��������������������������

������,�������0�� ���������������������������������2���� ���������:�3������� ���������������

�(��3��������2������������,���������������������/�� ��(�� � ���������/�� ��(�� � ����

���3�������������������������0�� ����������(��3�����,��,�����

��� 8 ������ ���������������������������

'����������������������������������������� ��������������������������� ��������%�������

��,������������� ����������������,2����� ������� ������,����������������� ������2�����

���� �����������,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0������� ����

���� ����3������������������������2��������,��������������� �/� ����"�� ������������2��!���

'����������,����2� ���� ����������,����������,� ��������3��� �������,����������JJ���3�� ����

� �����������,������������������������������������ �����������,2������ ������

��,,���,���:5 �������� ������ ����00-8�0�0�����,��,������������3��(��3������

����� � ������ �����������������������/�� ��(�� � �����6,��������������������������

������,�������0�� ���������������������������������2���� ��������:�3������� ���������������

�(��3��������2������������,���������������������/�� ��(�� � ���������/�� ��(�� � ����

���3�������������������������0�� ����������(��3�����,��,�����

�� ���3����������3������� ������

'��(������������� ������,������,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8

�0�0�����������,����,����������� �����������������������������������������33������ �����

������������������ ������� ��������JJ��� ���������(��������������2�������������������� ������

�3��� ����������������������33������������� ����3�� ����� ���������������,������������

����� ��������2,������ �������������!���

%����� ������,������,2������ ���������,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�0���������

���N2����������������������8������������������� � ������������%������������ �����������������

,��,������������3���(��3����������� � ���������� �����������������������/�� ��(�� � �����

6,��������������������������������,�������0�� ���������������������������������2���

� ��������:�3������� ����������������(��3��������2������������,��������������������

�/�� ��(�� � ����������/�� ��(�� � �������3�������������������������0�� ����������(��3�����

,��,���!��4 ������� � ���������������,����������������33������ ������!������������������

�����������������(��������������������������������

� �/������������3���

����3�,���������(��������,�����(����������������(�����3��3�,���������(����,������

������������3��3�,����������� ����%��������,������������2�����������������������������������

�������������������������(������/�� ����00-8�0�0���%������������������������2��������������

���������������������������������������������3�,�����&�

��& ���������� �������������������������������������� ��������� � ��.����� �.���

�6,���������N�������������������������������������,�����7�������,��������00+8�00-�

�,����������������������������� ������2����������������������� �����2���,���������������

����,��������00-8�0�0����� ���������(,��(,�,� �2���������� ��7��,�������2��

�,��������������������������������,�����,��������00-8�0�0���4������,��������00-8�0�0�

2,�������������������������������������C����,���(,��(,�,� >���������� ���������������������

�����������,������,� ��(,��(,�,� ���������������,��������������� ��������������,���������

����/�� ��8(�� � �������2�����������������������������,�������������������������,�������

�00+8�00-�2��������������� ���������������������2����3��������

Page 135: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

135

�������%�9���34��� ���������������%&*7�' (' �

��������������! -������������� � ���������,������ ��%�����,���������������������,���',������������ �

��������!�

"! -������������������ ���� ���������������$����������� ������%%��(�������������������

��������,����� �������� �� ������������!�7! ����� �������������������������������������$�������������������������,����� ������ �

������,�� �������������������� ����������������������� ����������������%�����������������$��������� ��������'���� !�

D! ������������� ������'�������,�������� � � ���������������,���������,���������������� �

������,����������(�'�� ��������������� ���� �������,��������� ���� �%����(�������,����

��� ����� ������%��������!�� �� ������ ����� ���� ���������������',�����&�����������!�-���&������������'��� ������������ ��������� !�

�������������:���$����)� �������

�����������������,��� �����������������������������,���������������������������������

������������������,��� �������2��7���������� ����,��,����������� ���7���������������������

�,��������

�������;� +�������������������������

��������������! )���������,�����������% ��������������� ����� �����7��%����������� ������ ��!�;���������

�������� �����%���������������%�%������������������������������7�� ������ ����������������,������������%�+���!��

"! -������������ ����� ������ ���'��������',�����������,���������������� ���� � ��(���������

���������������������% �����������������������������

�$ -��� ���� ����% �����������������,�����������'������ �� ���%�����������������,�����������'��������� �� �����%�������

'$ �� �������� �� �'���������������������,����������� �������#(#�������� ����� ��������%�������������������������:�����������������,�!������������ � ���������� �� �����������

����������� ���������������������������'����(�������������� ��������A������ �

������� !�

7! ������ ��� ���� �%����� �� ��%����������������� �� ����� ����������������� ������ ��� ��!�D! -��� ���� ������������ � ���'�����������������,������������ ������������!�

��������� ��� ��3�� � ����

������������������������������������&������������� ������� ���� ��� � �� ������(����%�� ����3!��! -������������� ����� � �**���&�������������(����������������������������,����������

���'��������������!�-������������� ����'����� ��������� ����������������������������

�&�������������������������������**��,���!�� ��'������������'����� �����,�!�H�� ,�������

�� ���� ���������������&��������������������7� � ���&����2�����!�"! -������������� ����'����� �����������������&������������� ��� ������������ �'��� ����� �

�� ���������������������,������������������� � ��,����������'��������� ���1!�"�� �� $!�-�� ���������������������� ��������������&�����������!�

7! -���&��������������'��� ��� ��� ��%�����������&�����(��� ���� � ������������ ������������

����� ����������� �������5���� ��������� �� ���!�-���&��������������'������� � ��%�% ������

�� ������% �������������������� ���1!�"�� �� $!��

Page 136: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

136

D! -���&������������� � �������������,��������� ���������������������������!�;,�'���� �

����������%������������� ���,������������ ���������������������������������������� ���!�#! 3������ ��%���������� �� �����,� �����&�������������&���� ��������!�����&���� ����������

�&���������������������������� ��������������,���(����'��� ��,���� ��� ���������������

������,����������������'�������� � ������������������������������'� ���������������!�-��

�&������������������������&���� �������� ,�����������,�������������� �'� ������� � ����'������������������ � ������������ ����������� �� ����� ���1!�"�� �� $!��

2! -������������� ����'���� ������������ �����&��������������������������������%��������������������,��������� ��%���������� �� ��������&����������� ������������������������

,�������������� !�������,�������������������������� ������������� ��������������%������

��������������,�������������,������������������������&������������',������ !�-��

����������� �������� ���������'���������������,���������������� �� ���� ���� !��1! ?����������� ���������&������������'����� ��������������� ������& ����$���������(�������

������������������%��������������������� ���'����������������(��������������������� ������**��� ���,�����������������������&������������������� ���������!�;,��,�������������$�

'��������������������&������������!�E� ���� ������������������������������'���������� �

',�����������&����� ����������������������&������������������','���������

'���������������������������������� ��&�������������� ���� �������������������������������� � ���������&����������������������� ���������������� ����������� ������� ���������

'�����������������&����������������������������� ���!�A! -���&���������������� ��� ������������������� ���� ,��(��������������������� ������

'������(���������� ����� ����������������� ��%��������������%��� ��������,�!�

��������������� (����������������� ��������������� ��3�� � ����

���,���,������������� ������������ �����������/�� ��(�� � ����3,�(�����7��������2����

��������(��������������/�� ��(�� � ����

�� <������������������������������������/�� ��(�� � ����� �������,��(������������,������������������� ������

������������������,���,�5 ����� ���������,�����

���������� ��� ����

(����3����������! )������������� ������������� �����%��������������%�%���!�����'����%������������&�����

���'�����!����������� ���� ���� �� ����������� � ������������ ������%�������%�%����'���������

������,������������ ���������������% ��%�����(����% ����� ���� ��� ����'� ��%%������&�����

�%�����(�'���������������� ������������'���������� ��� ��&����� �������������������&��������������%� �������� ����������������� ���� ���1!� �� �� $!�

"! ����������&���������������% �'�������� ��� ��&����� ����������������������%� �������� ����������������� (�� � ��,���������������� �������������� �,���,���������������������� �� ���,���!�

-������������� ���������������� ���������� �����������!��

7! ��������� ���� ���������&������� ���������������% ��%��������� �����&����������������

�� ������% �� ���� ���1!���� �� $!�-������� ��� ������% ����������&������ ���������� ��������������&����������������&�������� � ������% ���� ��� ��!�

��������������������������������������3������/����/�/���2����� ���

���/�� �����������������,��O���:�3����3�3������������,����������������8��������������,����

�,������������������ ����������&���������3�3����� �����3�������� ���������� ����,���������

���������� ����4 �������3��� �����������(��,�����������������(�������������� �����

Page 137: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

137

�����(������������������������� ����,������00-8�0�0��������������������������� �����00-8

�0�0����

O����������,�(���3������������,���������������������������,,���,���:��������� ������ ���� ���������

�3��������� �������������,�(���/�� ��������������������,�������������������������������������,�(��

�/�� ������3�����������

���������� +�������

(����3���������

Toetsen en deeltoetsen �! -��� ���� ��� �����������,���������%��� ����� �� �!�)��� �� ������'�� ����� ����������

��� �� ���!���������������������$ �� ���������������������� ����������������,���

����������������������� ����������������,����������������'����!�

"! -���&����������������'�������� ������ ���� (����������,����� �� �������%�����(������� �������

������������'����������� �������%������!�-���&������������������,� ������������������������� �������������� ������������������� ���!������ ������������������������������

���� �������%����������� ���� ������� ���� ���������(�������������������������,���� ������������ ��%%������������������ ��� ����,������ �� �1!�7�������'� $!�

7! '���� ��������������',����'�����,�����������������,������������� ���2$�������������������

�,����������$ �� ������������%����������������(�����% �,�(����������$!�

D! -���&����������������� ���������������� ���������������:�%������ �� �������� �� � �������(������%����������������'� ��%%����� �� ��'�������,�!�

Beoordeling #! -���&����������������� ���������������� ������������������������������������������������

�� �������%����������������'� ��%%����� �� ��'�������!��������������������� ����� �������(�

��� �������������������������� �� ������%�����������!�?��'�������������� � �������<���������� �� ����������&���� ������������������ ���%(��� ��� ��������������&�����������(�

���������!�2! )�������$ �� ������ �'����������� �����������������������%�� ����

�! ?�������������� �����������?(�����',�������������������'� ���������% ���������

�,%������������#(#��

'! 3������������ ���������� �3(�����',�����������������'� ���������% ����������,%��������������%���,������#(#��

1! ��������������$ �� ������ �'����������� ������,%��(�������� ��� ��� ��,%����� ��������������������� (������� ����$������������������( � � ������ �� ( ����� ��������!�-��������������������������

�� ��,%�����%� ������������������ ���!�����������������'��� � � ��%������(���� ���� ��������

�� �����������!������������������������%����������� ���������������,%�����%���������� ���!����

�� ����� ��,%������ ����������������������#��������� ��� � �� ��,%��������'��������%��������',����'�����2(DA����� �2$!������ ����� ���,%������ ��������������,�������%���� �������#��������� �

�� � �� ��,%��������'������%�������',����'�����2(#������ �1$!�0,��,%��������� ����� �� ��,�������������������%�'�������������������� �������%���������� �!�������� ��,%���'�� �� �� ����������

�������������������� ������'���� � � �����������',����'�����2(DC����� �2(D$!�� ��',���� ��**��

�%���������� ���',����'�����2!DC����� ��%����� ������2!D$!�

A! ������������������������,�������� �� � ������������������ �� ��������,�'������� ��� ������,%��(��������� �������� �� ���������������,���������� �����������������������������

��� �� ���!�������',�������������������,%�������������������������������������(��������% ������������ ����� ���������������!�

C! -����������������� ��������������� �������� �������� � �������'���������� �� ����

������������ ����,���#!#��%(�',��%������(�2��%�3$!�

� ! -������������ ������'��������� �����������$ �� �������'����������������,�����������������������&��������������,� �������% ��������!�

Page 138: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

138

������ �������������������� �����������

��! -������������� ��� ����� �� �������������$ �� ��� ��,���#���������������%����������� �� ��'��������? B�H�B!�- �������%%�+��'����������!������������ � ������� �������������?B�H�B��������

� ���� ����� ����� ����� �������������������� ������������� �� ����� �����!�

�"! ����������� ���� ��� ��� ���������� �����'�������������������&���� ��(��������� ���� �'�����

" ������������������%%�+��'�������������? B�H�B(�����% �,��'���������� �������',�����&�����������!�

�7! �-���&���������������������,���%�� �����?B�H�B�'�����"�������������%����������� �� ������ ���!�E������� ����� �������� �� ��������� ���� �'�����" ���������������� ����� ����? B�H�B(�

'���������� �������',�����&�����������!�

�D! ����������� ���� �'����������% ������ ������'��� �����&����������������������������������

�������,���������� ���� ��������&���� ������������!�-���&��������������� ����'�����������% �,������ ��,���#��������������� ��,��� �'����������% ��� ������������������� ���� !�-��

���,������ ������������������������������������� �����% �,���'��������������� ���� ����� ������!�

�#! -��� ���� ����� �����'��������������&�����������������&���� �������'�����������',��� �

/���������0���������������&��������������������������������� ���1!2��� �� $!��;��

� ���� ��� � �� ������(�',����A!$��������

�2! -���������� � ����� ���� ������������������������� ����,���������'���������� �� ������������������������������ ��'����������� (������������������� ��,���#������������������%%�+��

'����������������� ����� �� ���?B�H�B!�-�� ���,������ ������������������������������������� �

���� �� ��%%������'������������ !�-������� ��������� ���� ����'���������� �� ��'����������

���,�����������%��������� ��������� ���� ���1!�7�� �� $!�

Herkansing �1! -���&������������'�� ����� ���� ���'�������������������$ �� �� ������ ��**��������������

�� ��%���� ���,�������!�E�� ����������� ���� ��� ����� ��%���� ���,�����������������(���� �����

��������������,����,���� ��� ��� ������������� �������,�������������������� �����%����

����� �����������������,�������(��,���������������� �����������!�0,����������� � ��� �

����� ������ �� !��

��������������& ,��� ������������������� ������$����)��������

%�����,�������,������������������������ �����������3������������������������� ���������

���������3������������������������� ������������������������������,��������������������

�3��� ����������2������������������� ������������&!���

L���������������,������� ��������2�>������������������������������������������

�����!���������������33�����3����:�������������33������,������������

%�����,�������������(����2��������������� ���������������� �������������33������������

����� ����������������33�����,������������2������������������������������ ������������� �

������� �����������!���������������������3���(��������������������!�����������,����������

������������������� �2��������(�������2�������������������33������,������������������2��

����������&������7������������������� ��������,���������,,���,���:��������� ������ ���

�00-8�0�0�!��

'! +�������/������������� �

��������3�������(�����������,������,������ ����������������������������������!������

2������(������������� ��,�����(���������:�3�����,����������,,���,���:��������8

� ������ ���00-8�0�0��%��������,�������������� ��������� ����������� �������������� �2���

�����������&���

Page 139: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

139

�! �����������������������

'��������������� ���������� �����3�������� ��� ���������������������������� ���3�(���

�����������������,�����������������������32���������������������

�! �/�������

-������������� � �� ��,%�����%���������� ���!�3��������,%������������ �� ���������������,���� �����,%���������$����� ��� �������� ���������%������!�

��! 8 �� ������� ����������������������������������

%�������������������� ���� �� �������(�3���"7$���������� ����������� ������������ �����

���������� ����������(�3���� ������������������ ��3(��;������������

�/& +�����������������������������

�����!������� �������3����� ��������������� ������������������� �������������� �����������

�������7���2������������� ���������� ��,�����(��������

��������������� ������!�������3������������� ������������������� �������������� ���������

��������� ���7���2��������������� ���������� ��,�����(���������������������������

� ���������������������� �������������������������� ����������������������������9��������

� �����������,��������������� �/� ����������������������������������

���������� !���������� ��� ��������������������������������������

��������������� ����� �������������,���������'�������������������� �'� ������� � ����� �����������

����$ �� ���!��� ���� �����',����������'� ��%%����������,���(�����������(��,�������������������������� ��(�������(����'�����������������������,��!�

�� ������������ ���� ����� �� ���%�� �',���������������������������',��,�� �� ������������(��,�����

�������������������������������������� ��������!�

7! � �������� �� ��������&�������,���� �����'���(� ���,�����&��������������',����������������������'���� ���� ���1!�7�� �� $!�

"� -����������������� ���� � ������ ,�����������������',�����������������$ �� �������''�$� ���� �������� ������������� ������ ������� ����� � �'��,���������� (���� � ����� (�

�,'��,���%������������������� $!������������������������������''����� ��������� ����

� ���� ������ ,�� ���� �������� ��,����������� !�

�������������+������������

%���������������������������������!������� �������� �2���������������33��������������

%��������������������;�

�������������3���(��������������������!������,��������� ������������������!�����,� ������(�������

����������,��������������� ��������� ������,�������������������������3���������

���� �2�������(�7�

���������� ��,�����(���������������������� �������� ��� �������7��(��3������3�������2��!����

�����!�������3����� ���� ������������

��������� ����,�����2�� ���������������������������� �������2,����� ���������������(���������������

�������(�����!����� �����������(��D���'�������������������,�������������������������,������

���,,���,���:��������� ������ ����00-8�0�07������������������3����� ��,�����(������������� ���

���������

"�����������,������������������������� �2���� ��������������������� ����00-8�0�0��

Page 140: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

140

��������"� =�������������$����)�����������������������������

���������������� � ������� ����������&�

��������������! H��� � ���������� �� ���(� �� ���������,� �������,����'������� �,��������(� ���,����� �

������������������������������������������� �� ��������� ��� ��!�- ��� ������������� �

���� ����� ���������������� � �����������$ �� ���������,� ������������� ���� ����% �'�������%�

�������� ���� ��,�������������� �� ���,����" 1: A!�3�������� � ���������������� ��'���" 1��,��

'��������������������������'����� (� ���,����� �������������������������,�������&�������������������������������� ��'���" 1(����������'�����!�

"! ���',�������������������������% �,������������������ ���� (���������&������������'��� ���������������������� ������������%�������������������%������������� �� ���%� ����������� ���1!�7�

� �� $!�)���'��� ������������� �����&����������������% �,�����!�)��������������������

�������������� �����������!�

7! -���������'����� � �� ���� ������ �������������(� ��������������%�����%%�+��'����������������� ����� �� ��������'��������!�������������'������ ��������� ������������ �� ��'����� ����

�������������'� ��%%����� �� ���������������������������������� �����������,������� �'��������'��� !�

��������*� ��.�����������.����������������������� ��������

� � � � � � � � /��3�� ��������

��������������! )���� ���� ��� �����%��� �'�����������% ������������� � ���,���'��������������������������

���������%�������������� ���� 90�:/;$�������� �� ���� ���1!�7$����� ������� ��%%�������������������� ����������������� ������������,�$(� ���,����������������������������

������������'��� ���������!�

"! �������������������� ���'��������������� ���������%� ��'����������������%� �����������

������������� ��� ���������� ���� �����������,�� ��'���������!�-���������������������'� ���������''��������� �������,�����������'�����(��� �������,�����������������%����

� ����$(����� ������� ���(����������,�����������(���� �� �������������������!�7! -��� ���� ��� �����%��� �'�������������������������������������������(���� ���� �������

���� ����������������',�����&��������������������� ���� ��� � �� ������(�',�������',�

B ���� ���������$!��� ������������ ����������,������������������������ ���� ��������(��� �

��'����������������������� ���� �������������������������������������(�����������������,�������������������� ���� �������������������������������,�!�0,��<��&����� �� �����

�<��&����������������������������������������������<��������%��� ����������������� ����������!�� �����������&������������� �������� ����������� ��������'��� ���������,����� (�

�����,(����'�������������������(���������,�������������������������!�

��������5� ������������������������ �����-����������/���������

� � � � � � � � � � ����� ��

��������������! -��� ���� ������ �'����� ������������F ���������%�������������������� ����� ���� �������,��

�������������������������������������� ����� ��,�������������,���������F �������� ��������$ �� ����7 J �������� �� � ,���& ��� ����,������:�%���'���� �����������������������'���!�

"! -��� ���� ���� ��� �����������������&�����������!��

Page 141: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

141

7! -���&���������������������������������� '�����!������ ��������������'�����������������

� ���� ������������� � ��������������%�� '����������������� �������!��

5������������

,��.��������$�� ���������)�������������

6,�����������(��� ������������������������������������������:�3��������,����������

� ���������������������,����������������(��3����������� ����������2�����������������

�/�� ��(�� � ����������2����� ���,�������0�� ����������������������������������� ��������������

����/�� ��(�� � ����2���������������2�����(��,������������������������2������,8��������������

�������������

��������7� � ���� �3���

�������������� ������������ ���� �������������� ��������������������� �� ������ ����������������&�����������(�

�������% �,������ ������������������ ����������� ���� �����������,�������%������������� �� �$(�

'��� ����� ���������������������,� �������'� ��%%����� �� �������������������� ��%� �������!��

��������%� � ������� ���������

��������������! ����������� ���� ����� ������������������������������������������ �����%�����%�������%�%��������

������������� ��������% �������������� (���������&�������������������������%������������������������� ������� ���,���� �� �����%��&�������� ���������������������� ��'������ ���,��

���� �������� ��**��,������"��������$���� ���1!�"�� �� $!�;�������� �%������������ ��� ����',����

',��� �� ���� ��� � �� ������������������!�

"! ����������� ���� ����� ,��������� �� �������������� ������������������ (��� ��� ����������� ��%��&���� ���������������������'� ��%%������ ���� ������ �����������'����%������ ������� ������!�

� ,���� �� �����������'� ��%%������ ���� !�-���&��������������� �',��������� ������������'��������� ��������������'� ��%%����� �� �!�)�������������� �����������'������ ����� ������������

���� ���� !�

7! ����������������� �������������%����������� �� ���%��&��������� ��� ��� (��������

�&������������������'� ��%%������ ���� ��� ��� ������% ��%��� �'��,�� ����� ������!�;,���������'�������� ��,��������'� �������� ���� ��� ��� ������% ��%��� �'��,�� ������� ������� ������

������������������������������������&���������������� ���,��������������������� �� ���%��&������������������������� ��'�������,������ ���1!�"�� �� $!�

D! ������������'����������������� ����� �(� �������%��������� �������(����� ���������� ������$����

�&���������������� ���� !�-�������� ������$�����&��������������� ����'��������������

�&��������������������������,�����(����������,�����������������������������% �,�K!�#! -���&���������������� ����������'�����������������%� ���������������� ��� ����������� ����

������� ��� �������������������� ���!�2! -��� ���� ����� �����'�����������������&��������������'�����������',��� �/���������0������

���������&��������������������������������� ���1!2��� �� $!��;��� ���� ��� � �� ������(�',����A$!�K���������'�����,������������������������ ���,�����������&������������0H3���� ��� �(����� ����������������� ���������,��������� �����������&������������

��������;� >�������������?���������� ��� �����������������������

�������������

Page 142: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

142

�! �-�������������������� ������� ���������������� ���� ���������������������� �� �������<� ����

?B�H�B!�-��� ���� ������������������ ������? B�H�B���� ��������������������!�-��� ���� ����� �� �������������������������� �����%���(��� ���� �����?B�H�B� ����� ����������������%�,����������

������������������������������,����!�

"! ����� ���������������������������������������������� ������'���'������������������

'�� ���� ���1!�7�� �� $!�7! ?���������� ������,����������������������� �������% �����&���������������� ���� �����

����% �,�������������������� �� ����������������!�- ����������� ��������������� ������������ ����� ��,�������������,���������������������������������� �� ��������� ��'��$�����!��� � ������

,�������������,���������������������������������� �� ���%�'������$!������ ���������������*������

�����%������!��;������������������������������ �'������� ������������>�����������

� ��������(�',���������������������!$�D! ?���������� ������,����������������������� �������% �����&����������������� ���� ����

� �� �������������������������� �����%������������ �%�'������� ��������(��� ����� ������

�����,���������,������ ���������(�������������������� �������� ���� ��� ������� ���� ������

���������(����� ��,��� ������� � ����� ������������������ ������� � ����������� � ������ ������� ���1!A'�� �� $!������ �������������,������� ������� ������������ ,� ������������

������������������ ��,�!�#! 3����� �����&���������������� ���� ��������� �%�'������� ������������% (����% ��,���������

����% �,��������������!�-�������������������� ��������������� ,�� ���������(��� ����

'� ��%%������ ���� ��������,��������% ��,��� ������� � ��� �����'� �������� ���1!A'�� �� $!�-��

����������������&������������������������������% (�� �� ������������ �����������!�2! 3����� �����&�������������� ����� ����������� '���� (�� � ��,����� ���� �������������������

�������� ���������1! ?���������� ������,����������������������� ������������&������������������ � ���������

������ ����� �%�'������� ����������%�,�������������������,������ ������������������ ���� �

��� �������������������� ���1!A'�� �� $!�-� ������� ����� ����� �����������������,���

��� ��������������� �����������>������������ ����������+� ���������� ���� ����� ��� �����&������������������������ ��� ��������,������ ���������(�

��� ��,����� ���� �������������� ��� � ���%�������!�3��� ����� ��,��������,������������� �� ������ ��'��$�����!���,����������������� �� ���%�'����$�����&����������������% �,������������

����������� ����������� �����������,������ ���������!�-���&���������������������� �����

������ ����� ��,��������������� �� ������ ��'��$�����!��� � ������,��������������� �� ���%�'����$�

���������,�������������������� �����%���(�� � ���%��� ��%%������������������ ����������� � ������,�������������� �� ������ ��'��$�����!�������,��������������� �� ���%�'����$�����

�����,�������������������� �����%���������,������� � ���������!�C! )���� ���� ������ ��������� ������&����������� ����% �'�����(���������������� �%�� ���������

�%������� �'���������� �%�� ������������% ��� ������(����������� �� ����'��������',��� �

������,������������%�%�����%�����!�-���&��������������������������������������'����!�

� ! �������������������������������������������%� �������� ��������� (���������&����������������������� ������,����������������������� ���(�'��� ����� ������ ���� ����� �� ����������% �

� ������%�������%� �������� ����!�3��������'���������������,��������'�����������������$ ���� ����������������� �������� ��������'�����������,����������� ���''��� ����������

���������� �������� �����%�����

'$ ���������������������������������������%� �������� ������������������������������������

����������� � ������������������'���������������� ���������!�0,� ����������������'�����������,������������ �������� �����%����� � �����&���������������

� ���� ����� ������������������������ ���������������� ��,�����������,������ �����������������'� ��%%������ ���� ������ !�3������������ �����&�������������������,��������% �,���������

1 )��������,����,����'��� ��������� ��'���������� ����7������� ��!��� ����� ��,�������������,������������� ���� �

������������%�'��������������������,����������� ����� ������,% (����� ����7������� ��������� ���%����������,���!�

?������� ��'��������� ��������,����'��� ��,�� ������,�������������,���!�?������� ��'�����������������'��� �

�,��������,�������������,���!

Page 143: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

143

� ���� ����(�����',��,��� �'��� ��� ���� ��������������������� ������� � ����������� ���� ����

�� ���������� ���� ���������� ���������������� ���1!C�� �� $!�������������������'�������� ������� ���� �������� ������������������� ����� �������������������������������������������

�%� �������� ����(���� ������� � ����������������� �������������,����������������

������������%� �������� ����!�

�������������a. >�������� ��� ���������

�������,�����,����������������������������������������������6M ��������������������

#����������,���(�����(,��(,�,� ��������"������!�� ��������,��������������������

�����������������,�����������������������������3�,����������'����������������������������

���"�������� �����������,�������������������������������� �������������,�������

���(��������������������(���������������< 5 ������� ������������� �����������

'��������:� �����,��������������������������������,������� ���������������������������

#����������3�,���������� ������2������� ��������,�����������,�����������3�,��������� b. >����������

'������������������6,��������2�����������������������������(�,����������(������������

�� ����������� ����������������������������������������������3��,�������7�������

������ ���������������������� ���������������,,���,������������ ����������������

� �����2����3������������������ ��������� ��������������������������(�������

������ ���������������������������,��������� � �� c. #������ ��������������������

8�����������������(����������������������,��;�

���.����,��������������������3���������,���������������:2��,�������������,�,�,���

������������������������(����������������������,��7�� ���������"0��(����/(�,��3�

�,���,����,�����������!�,�����������,������3������������������������:2��� ���������

$�$����3�������������� ��,,���,�����7� ��,,���,�������3� ��,,���,������ ���.����,����������������������3�����������3�� �����������������������������,��7����������

������3���������������������,�,�,��� ����������:������������������������,���,����

���/(�,��3������������!�������3�����������

8� ����������������(����������������������,��;�

.����,��������������������3���������,���������������:2��,�������������,�,�,��

������������������������������ ���!��������� ����������������(��������3��+�3���,�������

��������������������(�����������������,���������3�������� �& ,��.������ ���������/������//�����������������/� �����������������

6,���������������������������� ����������������� ������� ��������,�������� ��������

�3� ���������������������������������3���������,�������7��������������(��,��������

���(���������������������������������,���������

����/�� ��(�� � �������������������������������������������(���������������

�������,�(���3����,�����3�����33�����������=�������������������� ��������������

��(����������������������,�(���3���������������,�������������� �������

����,����������(��,�������������������� ����������;�

'����������,����� �����������/�� ��(�� � ��������������,��� ��2���������������

�� ����������7�� ��������������������,�������(�������������3��� ����7�� ��������2���

�,����������������������� �����������(��3��������2������������������/�� ��(�� � �����

���������� ��/��� �������.�����

��������������! ��%���� ����������������� �������� �������,������ ��� ����������� ,����������� ���� ������ �

� ���� ���� !�

Page 144: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

144

"! -���������� � ��� ������� ������������������,�������� ������ ��� ����������������������������

������������������ ���� � ���'������������ ����� ���'���� ����������������!�7! ���������� ������������������������� ���� � ���'������������ ������% (�'���� ����������������

�,���������������(� ���,������������������������������� ���������!������ ���������� ����

����������� ���,������� ������ ��"D��������� �������'�����!��������� ��� �����,����

� ���� ���"D����� ����������������� �� ��� ���(��%������ ��������������� ���� ��������,�������������!�

D! 3���� �� ����� ��������������%����������������� �������������� ������� ��� ����������� �� ����� ���� ������ ��� ������������������������������� �� �������������� ���� � ���'���������

� � !�

���������� >������

��������������! ����� �������������,����������������������� �'� ������� � ��%� ������(����'��������������

�%� �����%������������� � ������������ ���������� ��%�� �����&����!�

"! -���&������������� � ������������� ��������� �����&���������� ��%�� �����&�������� ��%����

� ���� �����������@�� ��%=��%�@�� ��������� ���%=!�-���&������������������ ��� �������� �@�� �

�%=��%�@�� ��������� ���%=������ ��� ������% !��$ ���� ���� ���@�� ��%=���������������� ����������������������������� � ���'�����������

��� � ������������ ������%����%�%����'���������������,���������� ������ ������A( ��%�������'������ ������������������,���������� ������ ���� ��,%���1( ���'����������������

'���������@��������=��������������

'$ ���� ���� ���@�� ��������� ���%=���������������� ����������������������������� � ���

'�������������� � ������������ ������%����%�%����'���������������,���������� ������ ������C( ��%�������'������ ������������������,���������� ������ ���� ��,%���A( ���'����������

������'���������@��������=������������!�H��� � ���'�����������������,�������������'����������,�����������������:�����������������

���� �����&�������������� �����',����'��������������� �����������������!�

?�����,����������������������� ���� ���,� �������% ����������(����� ��,�����������!�0,����

'��������������� ���������������������������� ����� ����� ��������������,���������(�� ������ ���� ������ ��(��������%�� ��!�

7! -��� ���� ��������������% ��%������������ �������,������������������������������%�������%�%������,� �������% ���������(��� ��� ��������� �'�����������"���,������� ��� ��%��%��� ��������� ��

�%��� ��������� �����%��%�� �����&�����'�����!�- ��� ���������� ������������� ���� ������

����������� �� ���,����" 1:" A������,������������������!�3����� ���� ������������������� �

� ���,����" 1: A�� �����������������(���� ��� ��,��� ��� ������� �$��%��� ��������� ������%��%�� ������&������������'�����(�������,������������� ��%������������ �������,�����������

��,� ������''�����������!��

�������������!���������

������������ �����������������3�,�����7��������������������

����/�� ��3���������������������������,�������������3��,�����/�� ���2���

���������,������������������������������������������� �'�������&�����

" A�" C���%������������������������2�����������������������������������

��������������������� ��%� ���������

Page 145: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

145

���������� =�����3��/��

��������������! E���'��,����� ��� ��������� �����%��%�� �����&������� �������������%�������(���� ����

�&����������������������'� ��%%������&����������� ��� ��� ������% (����'���������,� ����

���� ���������������%�� �����&����������� ��� ���� �����- �����B������� �� !�- ���'��� ����

�������������&��������������� ��� ��� ,�� �!�"! -��� ���� �������� ,������� ����� ��� ���������������&������������������� ������% �����

� �����(��� ���� �����,�������������������������������&����������������������������� ���������,��� ��,��� ������������������������ �� ���������� ��������� ��������� ��%�� ����

�&������,��� ���������������% ��%�����!�

7! -����������'����� ����������������'����������,%�����%����� �� ,� ������ ���������������������

����� ������% ��� � ���� ��,�������� ����� ���� ���� ����������!�D! -����������'����� ��%����% ��������� ������% ������ ��,���!�

���������� >��� �������

(����3����������! �������������������� �������� ��� ������� (�'��� ��������������� ��������������������

�&�����������!�

"! �-������������� �������������������������&�����������������'��������������'��� �������

� �������� ��%� ���,��������� �������������� �������� ���������� � ���',���������

����������������!�� ��',����� ��� �'������� �� �������� �'���� � ��'��������������������!�7! 0,��,������������� ��������������:�%�������������������? )H��������������''��������������

������������� ���� ��(���� ���������������������������������� � ������������ �����������!��

Page 146: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

146

��������� @�������������������������

�����������S�������������,�������������������������������+��� � �7������������������������������ �2���

�������(�������,�����������������,�(���3���������������������������2����������(����2���

����,��������������2��3�����2(�����������������,�����*���!����2� ����������(�!��������

�����������������������������������,�(���3�����������������,�������������������������

�,��������� ������,���������3� �2����'����2����������� ���������,��������� ���3� �2���

������,������>�����3���������,�������>�� ������������������������(���������,�����7�� ����

�����2��3����(������,����������7��������,�����������(���� ����%��������,��������������3���

�������������(�����������3���������������2����������2���������� ����

��������� >��������������������3���/������ �����������,����� ���������������������������������������(����������������������,�(���

3��������������������������(��3�����������������������2��������2����,����������3��,���

������������ ������������,����������(������7�,�����(��� ���,������������2��;�

�! ��������3��,�������;�������������������������,����,����������2����,������������

�����������������!�� �������2�����

�! ���������3�����������!��,�������;������������������������������������,����,����

�� �2����,������������������������������2���7������������������3����������������

����������������������,��������

(! ���������3���������,�������;���������������������������������,����,������ �2���

�,������������������������*���������������� ����������,��� ��������������������

���������

�� ���������,��������������,�(���/�� ���������������������� ����������������(����������

� �����������������3��3������7�� ��������������������3���������,��������,�����(���

�� %�����,���������2�������(�������������������,�(���3�����������������������������3���,���

���7�� ��������������� ������ ���������������2���������������������� ��!���

���������- �����/� ������������������� � ������������

.��������3���������,�������������������� ��������������� �����������,���7���������2���

�,�����,��������� ����(���� �������2����������������� ����������7�������(���� ����

���(�����������������7��������2����,�����,����������������������������������

������ ����2������������������������ ��8�����/�� ������������������������33�������������

�2����������+��������� � !��%����������� ���������������3���������,��������� ��������������

2�����������,��������������,�(���/�� ������� �����������������3��3��������

�� ?�����

#�����,���������������������3���������,��������� �������������������������,�������

�����������JJ����������� ��������3��� �������(�������

�! �� �������(�����

#�����������3���������,��������� �������������������;�

' �������������� �������������������;�

– ����������33������,����,�������������,�,�,��������������������������(������������"0��,���,������/(�,��3��,���,����,������������!�,�����������,�(��

������� � �����3��������=�

Page 147: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

147

– ����������33������,����,�������������,�,�,���������� ����������������(����������������������33�����������������������,�(���/�� ���������������������

���3����������

��� �2�������/���� ���� ����������������3� ������������� ����������� ������

�����������������(������7����������,������������?����������� ��,,��������� � ���

�������� ����(���������

'' ���������3���,������������������;�

– ����������33������,����,����������+�3���,����������� ����������������(������7�����������������,������7������"0��,���,������/(�,��3��,���,����,�

�����������!����3���������,�����������,�(��������� � �=�

– ����������33������,����,����������+�3���,���������������������������(����������������������33������������������ ��2���������� �������������,�������!����

�������,�(���/�� ������������������������3����������

��� �2�������/���� ���� ����������������3� ������������� ����������� ������

� ����������������(������7����������,������������?����������� ��,,��������� � ���

�������� ����(����������

''' ����,��������������������������������� �������� ��3(��������������� ��������

���������������������������(�������������� �����3�3���,������������������;�

– ����������33������,����,��������������(�����������,�,�,���3��+�3���,���������������������������(����������������������33��������������:�����������������������

�,���,������/(�,��3������������!�������3����������

– ����������33������,����,�������������,�,�,���3��+�3���,����������� ����������������(����������������������33�����������������������,�(���/�� ����������

����������������������3��

'����������� ��8�����/�� ����������� �������������,����,� ��������������������� ���

�� �������(��������(��������

�! �� �������(�����

4 ���������������������������� ������� �������(������,����������������� �������

(��������������< �/� ����-��,���,�����,���������������� ��������������(�������

������ ���������������������������,��������� � ��������������������(�������

������ ��������������� ��7���������������,2��������������,����� ���������������

�����������������,�������� ��������������������������� �����������������,�JJ��

��� ������������ �2�����

���������������2�����������������������,�������"0���3�� ���!��,���,���������������3�

���������3���������,������������������7����������������������3���������� �������

(������

'����������� ��8�����/�� ����������� �������������,������ �������(��������(���������

�� %���� �������

.�������������������������������3���������,��������,�����������������������������

����� ����������������;�

�! �3��� ����,������������

'�������,����� ���������������������������������������(����������������������,�(���

3����������������������������������������������(��������������(��,����������2����������

�,�����������7�����,��������������� �������������3� �2����G�������������������� ��8�

����/�� �����������

�! ����������

��������������������,������������������������ ������������ ����JJ�����������������

�����2����(����,2����������� ������7������������������������������ ��������������

������������������ ��������� � ��� ������������(3�������������������������� ���������

�����������������������3�����(�����������(!��'����������� ��8�����/�� ����������� ���������

��������������(��,����������������������(��,������(��������

(! �3��� ����,�����������

���������������������,����������������������,����� ������������� ��������

Page 148: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

148

�,�������D���� �5 6'�'6������,����������������� �� ��������5 6'�'6���������������������

�2����6,������������������(�������������������,�(���3����� ��������� ��������� ����

�������3�����������8� ������������������2��� ���������������,���������������������� �2���

�,�����,������������������3�2(����������*��������7�(�H��2(�������(��������������

����������������

�! �,������������������������

.����������,�����,�����������������7��������� �� �������,������������

��,�������������������(�������������,���������������,�������3�� �����

�,�������������������7���������������(����������������������,����������7�����������

��������������,�������� �� ����� �������������7���� ������������������3��������������

� ��������3�������6,�������������������,�(���/�� ������������������������7����������

�,��� ����������������(���������������2��3��������������D��� ������������

���(��(�,�������������������������������� �������(��3���������������������������������

�,�������������� �����������������������,�����

�! � ����(�,� ��������3�������������������3���������,��������

�������������3���������,���������������������(��3������� ����(�,� ��������3���2���

�������2����������������,����� ����������� �2����,�����,�������������������������

#���������3�����,���������(������������� ��������������������������3��������

�,��������� �������������

�������"��/ �������������������������������������/� ������������������� 5����������� ����������������������(�,����������/�� ��(�� � ���7���������������2�������

�� ����������7�����,���������33�������� ���,����������������3���������,������������

�,������������ ���������������������� ��������������������������2��������� ������������

4 ����������������������(�������������������� ��������,�����3�����33���������������3�

��������,������������������ ����������������(���������,����������������3��������

�,�������=�����������������,��,��������������/�� ��(�� � ���������������� �������� ������

������������������,���������33��������,����� �������(��3����������������������,����

� ������������

�� ������������������������������������������� �����������2��;�

�! 2����� ��������� �����������;�������(��� �������3���D(��(����������������������

���������=�

�! 3,�(����������� ��������� �����������;������(��� �����7�2�,�������3���D(��(���

3,�(������������������������=�

(! 2� ������(��������������������=�

�! ��2�������3�� ���� ������������ ��������� �����������=�

8�������2�������������������,���2������������� ����3��� ������������������

��� ���������������=�

8������,������D(��(�����:�3���(����������� ���������������� ���������������=�

8�����,����3���(*���������� ��������������������(����������� �������������

��� ���������������=�

8��������� ��������������������3���� �������?����������� ��,,��������2�������

�� ������������ ������������ �����

�! �������3�����������������3���������������(�����������������,�� ��������� ����

�������;������!�(������������!������������,�� ������������������������ �����$�

,,������� ���=�

3! ������ ���(����������������(��������7������(���� �����7�������������(�� � �����3����

��� ���(��������������,,�����������(�����3����������� �������������(������������7�

������������������,�������������3�����/�����������,���������2������������ �������

����� ��7������������������������?����������� ��,,�7���������������7����������������������=�

�! ���������������?����������� ��,,���������������� ������������ ����������������

�(������������������������������������������������,,��������������(����=�

Page 149: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

149

�! ������ ���(��������������,,�����������,������������������������� ������ ��

�����������(��������������

�� ������(��,����� ������� ����������� ����������������������������������� ���������������

���(������������������ ��8�����/�� �����������2�����������5 .�!��

�������*�A����B��������������������/� ������������������� C �����>��������3���������,��������� ��2�������������,��������� �����������3��������

�,������������������2(���������������� ����������� ������ ����(������������2��3���

���������������7��,�����3��������������(��������

�� �����(���������������,�����������������,����������������3���������,�����������3�

��������7�� ������������?����������� ��,,����*������ ��������������������������������

� ����7���������������� ������ ���������,�����(��3�������� ���������������������������������

������������3��,����������

�� �������3���������,�����������������������������(��������������������������

��(������������� �������������3���������,�������������������< �(�������,����2(��

��������(������,� ����������������33�������������� �������(������7������������������� ��

����������������������(�,�������� ������ ������� ������������������� ���,((�������� ������

���������

�������5�- �����/� ����������������� ����� ����3����������������������� '������������������� ����(�����������������,������������3� �2��������������������� �������

(���,� 7�2����������������������7����������������������������������,�(���/�� ������ ����

��������'����������� ��8�����/�� ���������������(�������� �������������������������,���

��� ����(�����������������

�������7�,�� �.����������������������3���/���� �������%&��' (' ��� '������������������������������,���� ���������3�,�����(������������7��������������� ���

��������-�� � 7������������������������������������� �2���� �������������������,����������

�������������,�����,����7��������������,��������� � ���3�����(�� �������������7����

���������JJ���3�� �����3�,�����(����������� �������������� ������ ������������

�,�����,������ ����������������,����� ���������������� �������������������,����� �����

� �������������,��������� � ��� ����������������3�������������,��������2���

������� � ���������������������������,������������������,������� ������3�,�����(�����'��

��������� ��8�����/�� ����������� ������������������ ����������(��������

�������%�6��3��������������������������/� ������������������� 6,��������

.����,��������� ����������(��3��������������%RR�����������������������������3��������

�,������������� ������������������� �2���2���������������������&�� ��������,���������

��������������������� �����������������������/�� ��(�� � ���7��������������/�� ��(�� � ����

��������3����������������� ��

���,��������� �������������,���RR������,����(��,�������������,�,�,�������������������� ���

������������������!����� ����������������(�����������������������,�������������� ������

�������� ���

�����,�����������3���,���2����������� �7�� �������������,����������+�3���,����������

� ���������� ���������������������!���������������������(����������������

�� 4����3���������,��������

'�����(���� ������������3���������,���������RR������,��������������� ���3���,����RR���+�

Page 150: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

150

3���,��!����������� ��������(��������������� ��8�����/�� ������������������� ������,��������

�,������������ ����������������������� ��,���,�������������7�� ������������3��������

�,��������,�������������,�,�,�������������������������(���37�����(��3��������2�����������

�,���7�������� ���������� �����������,��������������������� ������������� �,���������,�������

����� ��������������,����������������������������������������������3��,���������

�� #,�����������*��������������,���

6,����������,����(�����������������*�������,�(�������!����������������������

�� ���������:�3��� �������(����7������������������RR������,���������+�3���,������������3�

��������,���������.���,2�������������2�������������� �������,����������� �������������

������������,������������������������(��,����� ������� ����������� ���������������������

�������������� �����������������������������2���������!�� ������ ���������������(�������

� ��������,����� ��������������������(�����������������,�����������������7�����������

�������������� ������������������������2����

�������;��������������� ��������������� ���(��3�������������� ��;�

�! ����,�������=�

�! �������������������,���,�����

�� ����������3���������,��������� ������������,���7����������������������������������

���(������;�

�! �������������� �����(�������������3���������,���������������������� ��=�

�! ���� ����������������,����2(������ ����������������(������������2��3��������������

����� ���������������������������� �������7��,�����3�������!7�����������������������

��� ����(�����������������,��7����������������������������������,�(����/�� ������ ����

������7�������(������7���2�����������������������+�����$��������� � 7���������� ���������

� ����������������������� ����,(��2����,�����������=�

(! ����,���������������������������������������������3��,�����������(����=�

�! �3��� ������� ������ �2�������������� �����������������������?����������� ��������������

./�� �����2���������+!��

���������,����� ����������������� �������������� ���3���������������,������������������������������2�����������/�� ��(�� � �����������

�������33������������7������������� ����������������������(�,��� ���������������������

�����3���������,��������� ������������������������������������,�����������������������

����,�������(���������������G�������������-�,����������������,�������,,�������

������ ��8�����/�� ����������!�

���������� � �����.������ ����������������������3���������� '��������2���������������������������� ��������������������2����������������������,�������

����(������������7�����������/�� ��(�� � ���������������� ����������������������(�,���

�������������������� ���������3��������� �������� ����,����������������3���������,�����������3���������7���������������������

����������������?����������� ��������������./�� �����2���,�������,,�����������3��,��%''�

������"������������+�!������������������������7������ �������,�������������������3��������

�,��������������������(�����������?����������� ��������������./�� ������������������

���3�����������������������

Page 151: Studiegids BO Duaal 2009-2010 (3)

151

E���� ��;�

-�����������������'�������� ������������� ������������ �� ���,������������ ����� �%�'�������� ������������� ���������'���������������������� �/���������0��������������)&�����!�- �

���� ��������� ��� � ,�� ����������� ����� �%�'������� ������������� ���������������� ������

��������� ���,�����%�����%�'����$������ ���������'�������������� ���,���!�

�-����������������������������������'������ ��� ��������(����� �'���� ��� �� ���� �����������'���

������� ��(���������� (����������������������� �'�����(�����������������,����',��������������� ��'���� ����$(�����������������������������������',�����%�'������� ����$�- ����% �

������������!�)����,������ ����� ���%������������������������� �'�����!�������,������ �����

�������������� ������ ���������������� �������� �/���������0��������������)&�������� �'������

��������������� !�-�� ,������������������� �'������'�������� ������� � ����,������ ����������� ���� ��������������������$(�������������� ����� ������������',����� ������������� �/�����

����0��������������)&�����(��������''������������������������� ������!������������������,����������������� ,��,���������(����� ��������'� �������� ���� ��������

��� ��'���� ��������������� ��,�',������,���������������������� ���� ��������,��������

������������������������ ��� ����'�+�����������,�������,���!�-������������������ ��������

�������������� �/���������0��������������)&�������� �'�����������������%��� ��� �����,��������� !�0�+������������������,�������% ����������� ���� ������������������ ���������������

������ ��������������������� �/���������0��������������)&������� ����������% ��������!������ ������������������'� �����(����� ��� �������� �������'������������������� ����'� ���!�-��

���� ����������������'�+���������������,����������� ���'��������� ���%����������,�������

������������������� ���� !�0,�� ���� ��������%�'������,������ ��������� (�',������� �

�� �����,���%���������������������������'�����(������������ ����� ����,����������� ��� ������������������ ������������������������� ��������������������� �/���������0���������

� ����������% �������!�