Studentenblad Modulair 5_1011.pdf

nummer 5 18 maar t 2011 jaargang 26 w w w.ou.nl

dulairmOpen Universiteit

6 10 14s t u d e n tElma Nelissen: ‘Plezier zit in het studeren zelf ’

d i p lo m aSteven Schoevaart: ‘Sfeervolle uitreiking wordtnorm’

Prof. Evert Stamhuis: ‘Van vier naar tien hoogleraren’

o n d e r zo e kMarije Klink: ‘Afbakenen, plannen, discipline’7

hoogle r a r e n

Open Universiteit

Prof. mr. dr. Evert Stamhuis:

‘Reputatie van je onderwijs wordt ook verdiend met onder-zoeksinspanningen’

4 N i e u w s

5 co lu m N s t u u tj e

7 D e s t u D e N t

10 s t u D e N t e N r a a D

13 e N Da N N o g D e s t u D i e

14 o N D e r zo e k

16 ac t i V i t e i t e N

17 s ta r t e N s u p p o r t

18 s e r V i c e

21 co lu m N z w e i t z e

23 s t u D i e t i p s

24 o N D e r w i j s

30 t e N ta m e N i N f o

31 a f g e s t u D e e r D e N

maandelijks

Diploma

‘sfeervolle diploma- uitreiking wordt norm’

Hoogleraren

Onderzoek

‘afbakenen, plannen en discipline’

6

14

modulair verschijnt zeswekelijks, telt 32 pagina’s, in een oplage van 31.000 exemplaren. Het blad wordt uitgegeven door de afdeling Voorlichting, service en informatie van de open universiteit (issN 0920-2560). studenten en alumni krijgen het blad (gratis) bezorgd. er is ook een digitale editie (inclusief archief): www.ou.nl/modulair

Redactie Hoofdredactie/eindredactie: frans Bogaert

Redactionele bijdragenmarijke te Hennepe, fred meeuwsen, frans Bogaert, leon mussche (cartoon), paul troost, ramona ghijsen, gijske meijerink, eva von stockhausen, zweitze w. Hofman,

Overige bijdragen walter Bazen, Nanda Boers, Bep franke, paul franck, peter Nederlof, josé muijtjens, john Dohmen, lisette meijrink, katrien leyers, karel lemmen, miewies stijnen, marion timmermans, Yolanda gerritsen, steven schoevaart

Grafische vormgevingVisuele communicatie en document-verwerking, Vivian rompelbergBasisontwerp: exit communicatie, wessem

Fotografie peter strelitski, chris peeters, andré van den akker, coen Voogd, ton poortvliet

Druk oBt, Den Haag terrapress mat 80gr

Advertenties Voor advertenties kunt u rechtstreeks contact opnemen met de hoofdredactie

Redactieraad modulair (en e-modulair) worden redac-tioneel bewaakt binnen de uitgangs-punten zoals geformuleerd door de redactieraad. leden: voorzitter koos Baas, ing. (informatica); drs. Nanda Boers (psychologie); frans Bogaert ma (Voorlichting, service en informatie);drs. Dick Disselkoen (cultuurweten-schappen); drs. john Dohmen (rechts-wetenschappen); peter Honig (studie-centra); dr. marga winnubst (celstec); Bernadette kop (ondernemingsraad/studentenraad); drs. max van luik (managementwetenschappen); Henny schut (marketing en communicatie); drs. Bep franke (Natuurwetenschappen).

Redactieadres secretariaat: Nicolle Delnoy (045-5762645) of romy ewoldt (045-5762858)postadres: Valkenburgerweg 177 postbus 2960, 6401 Dl Heerlen t 045-5762670 (hoofdredactie) f 045-5762766 e-mail: [email protected] www.ou.nl/modulair

c lofon

modulair 18 maart 20113Open Universiteit

de studentStudente cultuurwetenschappen Elma Nelissen:

Commissie voor de examens

Nog meer aandacht voor kwaliteit

Alumnivereniging

Hete motoren …

inh ud

20

‘Het gaat uiteindelijk om de geestelijke verrijking’

Onderwijscolloquium

Verhogen vanstudiesucces 22

19

modulair 18 maart 20114 Open Universiteit

Eerste plaats OU in Keuzegids Masters 2011in de onlangs verschenen Keuzegids Masters 2011 staat de ou op de eerste plaats in de ranglijst van beste universitaire master- aanbieders. Vier van haar acht masteropleidingen scoren een num-mer één positie: onderwijswetenschappen, rechtsgeleerdheid, Business process management and it en algemene cultuurweten-schappen. De overige masters van de ou scoren ook goed. rector magnificus anja oskamp over de prima score: ‘De Keuzegids laat zien dat onze masteropleidingen zich niet alleen kunnen meten met die van andere universiteiten, maar vaak ook beter beoordeeld

worden. De ou biedt een volwas-sen alternatief om aan de eisen van de kennissamenleving tegemoet te komen.’ in de eind 2010 verschenen Keuzegids Universiteiten, waarin alle wo-bachelors staan, neemt de ou in de ranglijst van best beoor-deelde universiteiten ook de eerste plaats in, samen met wageningen university. De Keuzegids Masters 2011 biedt ranglijsten die onder meer op de Nationale studenten enquête (Nse) 2010 stoelen. De Nse

resulteerde in juni 2010 in de eerste plaats voor de ou: studenten zijn vooral positief over de inhoudelijke kwaliteit van het studie-materiaal, samenhang van het programma, organisatie van de opleiding en communicatie naar studenten. Naast studentoordelen zijn in de Keuzegids ook expertoordelen uit de visitatierapporten meegenomen, opgesteld voor de accreditatie van opleidingen. De diverse Keuzegidsen, uitgegeven door het centrum Hoger onderwijs informatie, zijn onafhankelijke uitgaven waarin alle geaccrediteerde masters van universiteiten en hogescholen per vakgebied systematisch met elkaar worden vergeleken (www.keuzegids.org).

Wethouders enthousiast over ErvaringsdossierDe pilot ervaringsdossier (eVD) voor (ex)-wethouders die de Busi-ness Development group (BDg) samen met p&o services groep vorig jaar oktober is gestart, blijkt na evaluatie een groot succes te zijn. alle wethouders zijn zeer tevreden over de aangeboden materialen van de ou en zien de meerwaarde van de unieke reflec-tie- en portfoliomethodiek in het instrumentarium. p&o services groep gaat het ou-ervaringsdossier nu standaard aanbieden in alle loopbaantrajecten voor wethouders. Binnenkort wordt daartoe een overeenkomst getekend. sonja van ingen zal de coaches van

’Stel informatica verplicht in voortgezet onderwijs’

informaticaonderwijs moet een verplicht vak worden in het voortgezet onderwijs net zoals Nederlands, engels en wis-kunde. Dat stelde prof. dr. Bert zwaneveld (op foto), hoogleraar professionalisering van de leraar in zijn afscheidsrede op 25 februari aan de ou. als de overheid niet ingrijpt, blijft het aantal scholen dat dit (niet-verplichte) vak aanbiedt, dalen. en dat is een enorm groot probleem omdat de huidige samenleving en veruit de meeste beroepen niet meer zonder computer en ict kunnen functi-oneren. iedereen zou de achterliggende principes moeten kennen. Niet alleen om er verstandig mee om te gaan, maar ook om een bijdrage te kunnen leveren aan de verdere ontwikkeling van ict. zwaneveld bepleit tevens een grotere regierol voor de overheid bij de doorlopende leerlijnen in het rekenonderwijs en meer aandacht voor professionaliseren. Daarbij moet meer aandacht besteed wor-den aan de individuele leerling. De nadruk moet gelegd worden op het bijbrengen van begrip in plaats van op het kennen van reken-regels en het toetsen ervan. Bij het wiskundeonderwijs zou onder-scheid gemaakt moeten worden tussen wiskunde als hulpmiddel voor het aanpakken en oplossen van praktische problemen en wiskunde als vak met eigen regels en een eigen manier van denken. Dat laatste is vooral belangrijk als voorbereiding op vervolgopleidingen in bèta en techniek.

nie ws


lumnS

tu

de

nt

enc

VeranderingIk weet het: sommige ontwikkelingen zijn niet tegen te houden. Zaken veranderen, of ik dat nu fijn vind of niet. In deze column wil ik eens lekker mopperen over zaken die veranderen bij de OU maar die ik geen vooruitgang vind. De eerste is het reclamebeleid van de OU. Misschien ligt het aan mijn gebrekkige computervaardigheden, maar een tijdje had ik een niet uit te zetten mevrouw op de achtergrond die continu vertelde hoe goed de OU is, als ik ook maar iets op de site moest doen. Open ik Studienet om aan mijn elektronisch werkboek te werken: het gebabbel ging vrolijk verder. Tjonge, wat irritant! Maar nu open ik willekeurige sites, en welke ik ook aan-klik: reclame van de OU! Net alsof ik na meer dan 10 jaar studeren nog niet weet dat de OU de beste universiteit van Nederland is. Dat weet ik allang! Ik hoef dat niet nog eens ingepeperd te krijgen! Het is alleen nuttig voor men-sen die nog niet aan de OU studeren. Zouden ze er geen mogelijkheid bij kunnen maken dat je ergens je student-nummer invult en dan verschoond blijft van de ongein?Wat na die 10 jaar studie ook nog steeds geen verbetering is, is dat ze destijds mijn studiecentrum gesloten hebben. Ik moest laatst weer eens tentamen doen en dan kost een tentamen waar ik zeggen en schrijven 20 minuten over doe, het meer dan tienvoudige aan reistijd. Dat had ook de helft kunnen zijn. En tenslotte: ik deed voor het eerst tentamen op de computer. Ik vond dat geen onverdeeld genoegen. Ik draag namelijk een leesbril met onderin het leesgedeelte: tja, de leeftijd inderdaad. Omdat de vraag bovenaan het computerscherm wordt gesteld, moet ik mijn neus naar het plafond richten om door het leesgedeelte van mijn bril de vraag te kunnen lezen. Niet bepaald bevorderlijk voor mijn nek. En ik mis het papier. Bij al die vervelende vragen waarin twee stellingen worden geponeerd, waar-van je moet zeggen of ze goed of fout zijn, streepte ik al-tijd de foute stellingen door. Op de computer kan dat niet en als ik stelling II ontcijferd heb, ben ik alweer vergeten of stelling I nu ook alweer goed of fout was. Dan is een foutje zo gemaakt. Ik ben er eerlijk gezegd van overtuigd dat tentamens op de computer slechter gemaakt worden dan op papier. Maar ja, de vooruitgang hè, niet tegen te houden. Want tentamens op de computer zijn natuurlijk wel gemakkelijk. Er hoeft geen tentamen uitgedraaid te worden. Zonder enige handeling te hoeven verrich-ten, heb je meteen de uitslag. Die ook meteen naar je e-mailadres wordt gemaild. Tja, gemak dient de mens. Maar niet iedere verandering is dus een verbetering. Of ligt dat aan mijn leeftijd …

Stuutje van Vulpen

p&o services groep trainen op het gebruik van het eVD. tegen de achtergrond van de recente provinciale verkiezingen wordt over-wogen een aangepaste eVD-versie te maken voor gedeputeerden. p&o services groep biedt met zes vestigingen in Nederland mobili-teitsoplossingen aan voor overheidsorganisaties, zorg- en welzijns-instellingen en politiek bestuurders. BDg is een afdeling van de open universiteit. BDg ondersteunt bedrijven bij het ontwikkelen van hoogwaardige arrangementen voor loopbaan en professiona-liseren voor hun medewerkers en het voeren van een Hrm-beleid gericht op employability, mobilteit en duurzaamheid.

OU toetst voor TU Delft wiskunde- niveau hbo-ersDe ou neemt voor de tu Delft vanaf 1 maart 2011 de verplichte voortentamens wiskunde t af onder bachelorstudenten die een masteropleiding aan de tu Delft willen volgen, maar onvoldoende wiskunde in hun vooropleiding hebben. Het voortentamen geeft toegang tot een schakelprogramma. Voortentamens vinden plaats in de studiecentra van de ou. De ou en tu Delft hebben dit vast-gelegd in een samenwerkingsovereenkomst. jaarlijks verzoeken 300 tot 500 studenten om toelating tot een schakelprogramma voor een masteropleiding aan de tu Delft. Vaak hebben deze studenten een hbo-opleiding afgerond. om een schakelprogramma succesvol te kunnen doorlopen en afronden, moeten alle studenten die naar een schakelprogramma van de tu Delft willen het voor-tentamen wiskunde t doen.tu Delft ziet inhoudelijk toe op het niveau van voortentamens, de inhoud van de itembank, het tentamenprofiel en de rappor-tage over de afgenomen voortentamens wiskunde t. De ou is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en afnemen van de voor-tentamens, waaronder de aanmelding, inschrijving, facturering, de organisatie, beoordeling en de certificering van de voortentamens en de afhandeling van klachten. overigens neemt de ou sinds 2008 voortentamens af in biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskun-de (www.voortentamen.nl). De ou verzorgt bovendien cursussen die voorbereiden op voortentamens (www.ou.nl/voorbereidings-cursussen).


ruim 20 bijzondere uitreikingssessies gepland

’Sfeervolle diploma- uitreiking wordt norm’De uitreiking van het wo-getuigschrift vormt voor veel studenten de kroon op een, zeker bij de OU, wat langere academische studie.

Al langer zoeken de faculteiten, verenigd in de Raad van decanen, naar een (extra) bijzondere invulling van dat ceremonieel. Uit de diverse varianten die het afgelopen jaar werden beproefd, bleek vooral de uitreiking-Noord succesvol. Meer specifiek kwam uit evaluaties naar voren dat de locatie niet te ver weg mag zijn en dat de uitreiking niet te laat mag volgen op het afstuderen. College van bestuur en decanen zijn unaniem van mening dat de diploma-uitreiking te bijzonder is om zomaar voorbij te laten gaan. Steven Schoevaart, secretaris Raad van decanen, blikt terug.

in de begintijd van de ou is nooit nagedacht over de uitreiking van getuigschriften. omdat alles in het teken stond van ‘afstand’ dacht men dat studenten hun getuigschrift ook gewoon thuisgestuurd wilden krijgen. in studiecentra merkten medewerkers echter dat er studenten waren die dat toch wat mager vonden. Vanaf 1990 werd daarom begonnen om in studiecentra lokale uitreikingen te orga-niseren als studenten hun getuigschrift hadden behaald. meestal werd de scriptiebegeleider gevraagd het getuigschrift uit te reiken. De kandidaten namen dan hun getuigschrift mee van huis, want dat was vaak al naar hun huisadres gestuurd! thuissturen was in die tijd de norm. Deze kleinschalige uitreikingen namen steeds meer toe, doordat er steeds meer mensen afstudeerden. overigens vond een deel thuisontvangen van het getuigschrift genoeg. maar een evengroot deel nam met genoegen deel aan de informeel georga-niseerde uitreikingen.

ondertussen (2007) kreeg de regio Noord (groningen, friesland, Drenthe), ook in verband met de kleine aantallen getuigschriften die uitgereikt moesten worden, toestemming om een eigen uit-reikingsvariant op te zetten. De opzet was twee keer per jaar een gecombineerde uitreiking voor alle faculteiten samen, op een zeer representatieve plek en uitreiking door een lid van het college van bestuur.

Diverse malen is geprobeerd om tot een uniforme manier van uitreiken in alle centra te komen. in 2009 ontstond uiteindelijk een model met de volgende kenmerken: een website met geplande uitreikingsdata – een jaar van tevoren kenbaar gemaakt – zodat studenten hier rekening mee konden houden in hun studie-planning; decanen reiken persoonlijk de getuigschriften uit. afgesproken werd na een jaar te evalueren.

een eerste interne evaluatie van het nieuwe model gaf aan dat steeds minder studenten aan een uitreiking deelnamen (daling van 31 procent naar 22 procent van de in aanmerking komende kandidaten), met uitzondering van de regio Noord. modulair berichtte er vaker over. evaluatie aldaar toonde aan dat een actieve houding bij de benadering van kandidaten en een goede opzet en aankleding zich uitbetalen in een erg hoge deelname aan uitreikingen.

in het kader van de evaluatie van het nieuwe model is een vragen-lijst uitgezet onder ruim 300 studenten die in aanmerking kwamen voor een getuigschrift en al dan niet hadden deelgenomen aan een

uitreiking. tevens werden hierbij de data betrokken van de (ruim 50) via e-modulair verkregen reacties. Vatten we de respons samen, dan krijgen we de volgende lijst met kenmerken waaraan een uitreiking zou moeten voldoen (in volgorde van belang dat eraan gehecht wordt): de afstand naar de uitreikingslocatie moet niet te groot zijn; kandidaten willen niet lang wachten op een uitreiking; afgestudeerden willen familie en vrienden meenemen; locatie; aankleding en cachet.

uit gesprekken met het college van bestuur en de decanen bleek dat men unaniem van mening was dat een getuigschrift de afsluiting vormt van een belangrijke periode in het leven van onze studenten, namelijk het met succes volgen en afronden van een academische opleiding. Dat moment mogen we niet laten voorbij-gaan met het alleen toesturen van een getuigschrift in een karton-nen doosje en een ‘feestelijke’ uitreiking door de tNt-postbode of een kleinschalige uitreiking zonder cachet. Daarom is ervoor gekozen het model van de regio Noord op te schalen naar het hele land. De bedoeling is ook dat uitreiken de norm wordt en thuis-sturen de uitzondering. we willen graag dit zo belangrijke moment met onze studenten en hun familie, vrienden en collega’s vieren.

Binnenkort gaan voor de periode van zomer 2011-2012 maar liefst 20-25 uitreikingssessies gepland worden op mooie, representatieve locaties. Hiervoor is Nederland in een vijftal regio’s verdeeld: Noord (leeuwarden, groningen, emmen); oost (zwolle en enschede), zuid-oost (Nijmegen, eindhoven, Heerlen); zuid-west (Vlissingen, Breda, rotterdam, Den Haag) en midden-west (utrecht, almere, amsterdam, alkmaar). in de regio’s Noord en oost zal in ieder geval drie keer per jaar een uitreiking zijn, in de andere drie regio’s vijf keer per jaar. ook zal elke student bij de inschrijving voor de scriptie of afsluitende opdracht van de studie een brochure mee-gestuurd krijgen met uitleg over en beeldmateriaal van de uit-reikingen. zo kan iedereen zien wat in het verschiet ligt.

steven schoevaart, secretaris raad van decanen/ projectmanager kwaliteitszorg


dentde st

’Het plezier zit ‘m in het studeren zelf ’

‘Als je veel studeert, kom je erachter dat je maar

heel weinig weet’, concludeerde studente

Cultuurwetenschappen Elma Nelissen. Voor haar

een reden om steeds harder te studeren en heel

veel boeken te lezen. Een bureaugeleerde is ze

niet, want ze wil haar kennis met anderen delen

en haar ideeën toetsen. Ze wil weten waarom

mensen zijn zoals ze zijn. Daarom deed ze er ook

nog zes modules psychologie bij. ‘Ik ben iemand

die doorgaat tot die teruggefloten wordt.’

Met kennis vergaren zal haar dat niet gauw

overkomen.


dentde st

woh, denk je als je bij elma Nelissen (54) de woonkamer binnenstapt. overal staan stapels boeken, op tafels, stoelen, bijzettafeltjes en op de grond. tegen een muur staat een grote boekenkast en in een hoek een kleine, volgepropt met werken van grote denkers en lite-ratoren. een zee van vele honderden boekwerken bepaalt de sfeer in huis. Voor het inter-view zitten we in de keuken en maken met moeite op de keukentafel een halve vierkante meter voor de opnameapparatuur van de interviewer vrij, want zelfs daar liggen boeken hoog opgestapeld. en niet van de minste auteurs, zoals van filosoof peter sloterdijk over wie ze misschien na haar master een dissertatie gaat schrijven. op de vraag waarom ze al die wetenschap, romans, studieboeken en zelfs kookboeken niet in een gewone boe-kenkast heeft opgeborgen, komt eerst een nuchter antwoord: ‘och, waarom wel?’ Dan: ‘eigenlijk ben ik iemand die heel ordelijk en clean is. maar sinds de kinderen het huis uit zijn, doe ik alles anders dan vroeger. ik doe het zoals ik het zelf wil.’

zo heeft elma ook haar studie aangepakt. eerst de krenten uit de pap door de modules te pakken die haar het interessantste leken. ‘mijn generatie kon dat nog, nu word je met zachte hand gedwongen de volgorde te kiezen die de faculteit adviseert, want de modules zijn veel meer op elkaar afgestemd.’ Haar niet te stillen honger naar kennis prikkelde haar steeds nieuwe modules in huis te halen. ‘ik wil zoveel mogelijk weten, de studiepunten zijn altijd bijzaak geweest, die heb ik nooit geteld. op een gegeven moment zei mijn mentor: “als je dat nog doet, heb je je propedeuse.” met mijn bachelor is het net zo gegaan.’

tekst: paul troostBeeld: peter strelitski

modulair 18 maart 20119Open UniversiteitOpen Universiteit

Hersens op gang krijgen maar haar universitaire carrière begon met de nodige twijfels. ze was al een tijdje uit de studie, was wel gewend om te lezen maar had niet meer de routine om een boek grondig voor een tentamen door te nemen. ‘op je 40e kost het even om je hersens op gang te krijgen.’ Bovendien heeft ze periodiek last van fibromyalgie, een vorm van reuma die een te hoge spierspanning veroorzaakt. ‘ik heb de neiging om alsmaar door te gaan en dan roept mijn lijf me op een gegeven moment tot de orde. maar dan studeer ik gewoon in bed.’ met havo en een hbo-opleiding tot röntgenlaborante was ze ook niet voor een academische studie opgeleid. De ‘drempelloze’ open universiteit was dus een uitkomst, ook omdat ze verwachtte dat opgroeiende kinderen en werk een regelmatig studietempo en verplicht collegebezoek zouden belemmeren. ze kreeg gelijk, want soms deed ze zes weken over een module en soms zes maanden. gemiddeld scoorde ze vijf tot zes modules per jaar. aan de open universiteit kan ze ook alleen studeren. ‘samenwerken? alsjeblieft niet’, zegt ze gedecideerd. ‘misschien doe je wat eerder tentamen, maar kom je afspraken niet na, dan frustreert dat.’

Nog zoveel te wetenproblemen in de privésfeer waren voor elma aanleiding om veer-tien jaar geleden te gaan studeren. ze deed dat ‘om het hoofd leeg te maken’ en haar ‘inzichten bij te werken’. eenmaal begon-nen kwam ze erachter dat ze een academische opleiding aankon en vooral dat er nog zoveel te weten valt. ‘Dan ga je steeds meer lezen, ook naast de studie.’ wat beweegt mensen? is kort gezegd de vraag die haar boeit. cultuurwetenschappen legt daarvoor een mooie basis, maar vanuit gedragswetenschappelijk perspectief valt ook het nodige op te steken. Daarom kocht ze in de periode dat ze aan haar master werkte zes modules psychologie. ‘waarom zijn mensen zo idioot om op iemand met doorzichtige ideeën als wilders te stemmen, wat is de achtergrond van menselijk gedrag eigenlijk? een beetje sociale en ontwikkelingspsychologie kon me misschien wat meer inzicht geven.’

een einzelgänger die zich thuis in silvolde tussen haar boeken opsluit, is elma beslist niet. ‘Veel lezen is mooi, maar dan blijft je kennis in je eigen wereldje. wijsheid krijg je ook van anderen en ik wil mijn inzichten toetsen.’ Daarom leest ze literaire boeken met een leesclubje van het studiecentrum Nijmegen en een literatuur-club van de Volksuniversiteit arnhem. ze is een fervent bezoek-ster van begeleidingsbijeenkomsten en de landelijke dagen van cultuurwetenschappen, en is bestuurslid van studentenvereniging Valc-hof. ‘Binnenkort hebben we een symposium over de vrije wil waarvoor we wetenschappers uit de neurologische hoek proberen te strikken. interessant, want van die bèta-invalshoek wil ik graag meer weten.’ Haar contacten beperken zich niet tot het intellectuele circuit. Daarom sport ze en prikt blaren tijdens de Vierdaagse van Doetinchem. ‘in zo’n dorp blijken er dan mensen te wonen die verder kijken dan het gras en de koeien.’

Naam: Elma Nelissen Leeftijd: 54 jaar Woonplaats: SilvoldeVooropleiding: HAVO-B Stella Maris Maastricht Beroep: geen vaste baan, vrijwilligerswerk bij Rode Kruis. Begonnen: 1997, Algemene cultuurwetenschappen Afgerond: Bachelor behaald in 2005, 6 modules Psychologie Bezig met: Masterscriptie, ligt ter beoordeling van examinatoren Studiecentrum: Nijmegen

Eigengereide studentetoch ontkwam ook een eigengereide studente als elma Nelissen niet aan de eisen die de open universiteit stelt. een onderwerp voor haar eindscriptie had ze niet, maar dat was ook niet nodig, want een student moet aanhaken bij het thema waarmee een docent zich bezighoudt. elma’s begeleider promoveert op theodor lessing en daardoor begon ze beide uitgaven van lessings Sinngebung des Sinnlosen te lezen. Deze Duitse filosoof, cultuur-criticus en zionist sprak haar aan. ‘Begin 20e eeuw kwam hij al op voor vrouwenrechten en pleitte voor volwassenenonderwijs. zo iemand kan niet fout zijn.’ lessing stelde zich nogal kritisch op tegenover de weimar republiek en een dergelijke houding heeft elma’s sympathie. ‘Het rechte paadje kun je nog altijd bewandelen.’ ze beëindigt haar scriptie – het laatste onderdeel van haar studie – met de conclusie dat een mens niet kan leven met, maar ook niet zonder zijn geschiedenis. wat de toekomst zal brengen, weet ze nog niet. misschien een dissertatie over peter sloterdijk, want ze denkt in elk geval verder te studeren in de filosofie. ‘Het gaat uiteindelijk om de geestelijke verrijking. Hoe dan ook.’

‘Het rechte paadje kun je nog altijd bewandelen’


‘reputatie van je onderwijs wordt ook verdiend met onderzoeksinspanningen’

Faculteit Rechtswetenschappen van vier naar tien hoogleraren Het was de columniste van Modulair ook al opgevallen: de Open Universiteit is nóg meer interesse gaan tonen voor de onderzoekskant. Illustratief is de recente oprichting van de Graduate School. Maar vooral de term buitenpromovendi doet (opnieuw) opgeld. Voor de begeleiding van die intensieve promotietrajecten echter heb je (extra) hoogleraren nodig. Eén van de mogelijkheden is de aanstelling van bijzonder hoogleraren. Diverse faculteiten begeven zich meer en meer op dat terrein, zoals de faculteit Rechtswetenschappen. Volgens decaan prof. Evert Stamhuis gaat het om wisselwerking en reputatiebuilding: ’Studenten moeten met trots kunnen vertellen bij welke universiteit zij studeren.’

Het is maandagochtend. ik tref een bijzonder goed geluimde decaan. Bij de faculteit hebben de voorbije weken in het teken gestaan van de visitatie rechtsgeleerdheid, altijd weer spannend voor het hele team. stamhuis mag er officieel nog niets over zeggen, maar uit de gebruikelijke eerste en mondelinge terugkoppeling van de Visitatiecommissie blijkt bepaald tevredenheid. prof. mr. dr. evert stamhuis (1960) is sinds februari 2006 als hoogleraar straf(proces)recht verbonden aan de ou. sinds 1 maart 2009 is hij decaan van de faculteit. Naast de algehele leiding beheert hij de portefeuille onderzoek. stamhuis is tevens raadsheer-plaatsvervanger aan het gerechtshof Den Bosch. Voorheen werkzaam aan de universiteiten van groningen (rug), gepromoveerd aan de amsterdamse Vu, weet hij hoe belangrijk hoogleraren (kunnen) zijn voor een universiteit. Hij mocht recent vijf bijzonder hoogleraren begroeten, dat wil zeggen in deeltijd, veelal 1 dag per week.

Hoe belangrijk zijn hoogleraren respectievelijk onderzoek voor een faculteit?‘ze zijn de levensaders van de academische gemeenschap. Dat lijkt een simpele constatering als je kijkt naar de vereisten die er zijn om een geaccrediteerde wetenschappelijke opleiding in de lucht te hebben en te houden. Daarnaast is het de enige manier waarop je kan garanderen dat het onderwijs in je wo-opleidingen conform the state of the art is. wetenschap is debat en debatten veranderen voortdu-rend. juist die actuele wetenschappelijkheid moet je ook in je onder-wijs tot uitdrukking brengen, in het materiaal. je kunt je afvragen of je dat allemaal zélf moet doen of kunt volstaan met gebruik te maken van materiaal van anderen. Naar mijn overtuiging zijn beide uitersten overdreven en ook niet haalbaar. je komt dus altijd op een mengvorm uit. er is nóg een reden waarom je ook zelf aan onderzoek moet doen. Door de eigen ondervinding wordt de materie veel levendiger. zo kan extra worden gefocust op het belangstellingsgebied van een docent, waardoor het enthousiasme en de wisselwerking nog beter worden. overigens moet de toename van aanstellingen van hoogleraren mede worden gezien tegen de achtergrond van de ambitie van de ou om meer buitenpromovendi aan te trekken. als promotor optreden is een heel arbeidsintensieve klus waarvoor je hoogleraren nodig hebt. Het heeft alles te maken met reputatiebuilding, met de stand van zaken in de wetenschappelijke wereld, ook internationaal. De reputatie van je onderwijs wordt feitelijk ook verdiend met je onderzoeksinspan-ningen. studenten moeten toch met trots kunnen vertellen bij welke universiteit zij studeren, de wetenschappelijke traditie aldaar, enkele klinkende namen, een onderzoeksgroep, kortom: wat hun wo-diploma waard is.’

Het rapport-Veerman indachtig, onderscheiden juridische faculteiten zich onderling? ‘als rechtenfaculteiten zijn we daarmee niet eens zo nadrukkelijk bezig. De brede bachelors zijn zelfs onderling overeengekomen, simpelweg om daarmee te voldoen aan de eisen – wij spreken steeds van ‘civiel effect’ – voor het togaberoep, in de wet opgenomen met het oog op toelating tot de rechterlijke macht en orde van advoca-ten. over dat keurslijf is ook wel discussie. Volgens sommige collega’s staat het verdere academisering van het onderwijs in de weg. wij zijn in onze discipline bezig met grote vragen: willen we meer interna-tionale en multidisciplinaire onderdelen in de opleiding invoegen of houden we het bij het goed opleiden in de grondslagen van de grote nationale juridische vakgebieden? als we voor het eerste kiezen is het risico dat de doorstroom naar de post-masteropleidingen voor de toga in gevaar komt. Het blijkt keer op keer dat studenten die optie juist wel open willen houden, ook al komt uiteindelijk maar een kleine portie in een togaberoep terecht. De Visitatiecommissie gaat daarover apart een advies uitbrengen. Bij de masters hebben we wel meer speelruimte door te variëren in rechtsgebieden. als faculteit van de ou onderscheiden we ons natuurlijk op het punt van de bekende flexibiliteit voor deeltijdstudenten.’ Hoe gaat juridisch onderzoek in zijn werk? ‘methodisch is het overwegend desk research. Door de komst van de empirische en metajuridische kant echter zullen we ook toenemend input krijgen vanuit disciplines als criminologie, recht en samenleving, rechtssociologie, rechtsgeschiedenis of bestuurskunde. De kern van puur juridisch onderzoek is de bestudering van geschreven bronnen, en daarbinnen je onderzoekshypothesen toetsen. Bij geschreven bronnen moet je denken aan: ontwikkelingen in de rechtspraak, ont-wikkelingen in de doctrine, in de wetgeving, (internationale) verdra-gen. een voorbeeld: een regel in de wet is nooit een eindpunt. wat wij dan veel doen, is het formuleren van een meerledige vraagstelling waarbij je onder meer kijkt naar de historie van bijvoorbeeld een bepaling. je probeert die bepaling of voorziening te plaatsen in het rechtssysteem: wordt deze goed uitgelegd of toegepast, is hij consi-stent? komen minimum waarborgen bij de toepassing in gevaar? je kunt daarbij ook onderzoek van anderen betrekken.’

Mogen studenten zelf een onderwerp voor onderzoek aandragen? ‘Deels sturen we dat natuurlijk. ik spreek liever van organische wis-selwerking. onze hoogleraren dekken de grote vakgebieden in de breedte af. maar zij hebben ook belangstellingsgebieden of nieuwe specialismen – zie de recent gelanceerde cursussen juridische


aspecten financiële dienstverlening en problemen decentrale regelgeving. Daarnaast heb je de bijzonder hoogleraren. Dus op basis van het curriculum bepalen studenten hun keuze, waarbij ze zich extra kunnen laten leiden door de bijzondere expertise van die of die hoogleraar. in de master komen deze mechanismen explicieter samen. op de eerste plaats in de cursus Voorbereiding onderzoek, waarbij de student een onderwerp kiest uit een lijst die is samengesteld op basis van de onderzoeksactiviteiten van de wetenschappelijke staf. Dat practicum moet uitmonden in een paper die gepresenteerd wordt tijdens een minisymposium. op de tweede plaats is er het moment van de scriptie, waarbij de student iets meer ruimte heeft voor de eigen belangstelling, maar ook daar wordt hij ietwat voorgesorteerd van-uit het bestaande curriculum.’

Terug naar de hoogleraren, hoe krijgt de faculteit dat in tijden van altijd financiële krapte voor elkaar?‘misschien is het goed om eerst op te merken dat het vakgerichte onderzoek nu gewoon deel uitmaakt van Bama-onderwijs, dus ook budgettair. Voor de (buiten)promovendi worden we afzonderlijk gefinancierd. tegen die achter-grond is het vooral slim inspringen op samenwerkingsmogelijkheden, en dan heb ik het natuurlijk over de bijzondere leerstoelen. overigens vullen we voor een deel de vrijgekomen uren als gevolg van natuurlijk verloop anders in. samenwerking hangt vooral af van hoe onze omgeving tegen ons aankijkt, vooral met betrekking tot reputatie en onderzoeksklimaat. in twee-de instantie speelt ook mee welke sectoren, welke segmenten in die omge-ving bereid zijn om samen te werken en geld beschikbaar stellen. Bij advo-catenkantoren voor privaat-, handels- en ondernemingsrecht is natuurlijk meer geld beschikbaar dan in de wereld van het strafrecht. op die manier is dus een goede wisselwerking mogelijk. uiteraard moet iemand wel gepromoveerd zijn, professorabel, over een netwerk beschikken waarin kritisch wordt geparticipeerd en gepubliceerd. en als het een beetje klikt – de baan van hoogleraar betekent natuurlijk ook status – dan kun je mensen binnenhalen van enige naam zoals Hendrikse, kolthoff of mertens.‘

Extern gefinancierde bijzondere leerstoelen zijn ook wel onderhevig aan kritiek: het onderzoek zou niet meer onafhankelijk zijn?‘Dat is absoluut een punt van aandacht. tijdens sollicitatiegesprekken vragen wij conformering aan de richtlijnen op het gebied van de onafhan-kelijkheid van de koninklijke Nederlandse akademie van wetenschappen, maar ook aan de interne richtlijnen van het rectoraat. zo speelt in de fase van de selectie, zeg maar de toetsing van de benoembaarheid van de kandi-daat, de financier geen enkele rol. in de benoemingsadviescommissie zitten voldoende externe gewichtige personen uit de wetenschap. wat wij even-min willen, is dat het professoraat gebruikt wordt in een concrete rechts-zaak, waarbij aan een partijstandpunt van het advocatenkantoor gewicht wordt verleend door als ogenschijnlijk onafhankelijke wetenschapper publieke steun te geven. transparantie is hier het toverwoord. omgekeerd is het natuurlijk prima dat je aan je praktische ervaring voeding ontleent voor je vak. Dat verankert alleen maar je hypothesen in de praktijk.’

We raken de enge kwalificatie van ‘onderwijsuniversiteit’ kwijt … ‘een tijdlang ontmoette ik hier een houding als zou disciplinair onderzoek hier überhaupt niet kunnen. ik heb gemerkt dat daarmee onrecht gedaan wordt aan de potentie die er binnen faculteiten is. in wezen moet elke facul-teit, waar het excellentie betreft, het hebben van een kleine groep enthou-siastelingen. waarom zou je niet mogen streven naar de top? top is niet automatisch groot, alsof dat alleen maar kan door een omvangrijk onder-zoeksinstituut te bemensen. in de praktijk impliceert dat, als je iemand met bijzondere capaciteiten en ambitie in huis hebt, je hem of haar vooral de ruimte moet geven. Daaromheen zet je vervolgens andere enthousiaste-lingen. ik beloof je: dan groeit er iets moois en ben je ook voor vruchtbare samenwerking – nationaal of internationaal – een geziene partner.’

elke universiteit kent een wetenschappelijke formatie, bestaan-de uit universitair docenten (uD), universitair hoofddocenten (uHD) en hoogleraren (prof.). in de hiërarchie zijn laatstge-noemde wetenschappelijk medewerkers de hoogste universitair docenten en nadrukkelijk belast met het doen (uitvoeren) van wetenschappelijk onderzoek in hun vakgebied. gezien de enge verwevenheid bij de ou van het vakgerichte (disciplinaire) onderzoek met het onderwijs, functioneren (ook) de hooglera-ren in diverse rollen: cursusontwikkelaar, examinator, scriptiebe-geleider, promotor en onderzoeker. ofschoon de ou zich vanuit haar missie – innovatie en bevorderen toegankelijkheid van hoger onderwijs – nadrukkelijk onderscheidt met onderwijs-technologisch onderzoek, hebben de accreditatie-eisen van de Nederlands-Vlaamse accreditatie organisatie een extra impuls gegeven aan (ook) het vakgerichte onderzoek. Bij de aanstelling van een hoogleraar hoort formeel het instel-len van een leerstoel. in de naamgeving van die leerstoel wordt het (nieuwe) vakgebied van de betreffende hoogleraar bin-nen zijn/haar faculteit expliciet verwoord. ofschoon de wHw slechts onderscheid maakt tussen (gewone) hoogleraren en bijzonder hoogleraren, hanteren de Nederlandse universiteiten een nadere onderverdeling waarvan de meest voorkomende, ook bij de ou: gewoon hoogleraar, bijzonder hoogleraar en onbezoldigd hoogleraar. laatstgenoemden begeleiden nog lopende promotie-onderzoeken of worden belast met bepaalde projecten of opdrachten. overigens heeft de ou vorig jaar het charter Vrouwen naar de Top ondertekend, waarmee de univer-siteit zich conformeert aan het streven naar meer vrouwelijke hoogleraren. zo heeft in elke Benoemingsadviescommissie een vrouwelijke hoogleraar of uHD zitting.

Hoogleraar Jaar

31-12-2010 1-1-2009

m V totaal m totaal

gewoon 40 5 45 34 4 38

Bijzonder 10 4 14 4 1 5

onbezoldigd 21 4 25 17 2 19

71 13 84 55 7 62

V

Denkt u bij buitenpromovendi alleen aan de high potentials onder de afgestudeerde masters?‘op dit moment vormt die groep zeker het belangrijkste poten-tieel. Daarnaast verwachten we ook kandidaten die afkomen op deze juist voor de ou zo geschikte faciliteit, waar reguliere uni-versiteiten hierop nu juist niet zijn toegesneden. maar ook komen promovendi af op die of die professor, omdat hij of zij expert is in het onderwerp. en ook de bijzondere leerstoelen, gefinancierd door grote advocatenkantoren, kunnen verborgen promotiepoten-tieel mobiliseren.’

Het extra investeren in hoogleraren, hoezeer academisch gelegitimeerd, gaat niet koste van de BaMa-studenten? ‘Nee, omdat om te beginnen, zeker de gewone hoogleraren voor de grote vakgebieden veel met onderwijs bezig blijven. Dat geldt nog eens te meer voor juridische faculteiten, die naar hun aard en traditie sterk gebaseerd zijn op het onderwijs omdat daar grote aantallen juristen moeten worden opgeleid. ’

tekst: frans BogaertBeeld: chris peeters


Een aantal praktische tips. Dát is de bijdrage deze keer van de

Studentenraad, van de hand van Katrien Leyers, vice-voorzitter.

Zo zouden studenten de instructievideo over de digitale bibliotheek

moeten raadplegen: ‘Er gaat echt een wereld voor je open!’

Raadpleeg eens de digitale bibliotheek

ra

ad

s t u d e n t e n

katrien leyers

sinds een jaar is de digitale bibliotheek (www.ou.nl/ub) in de ether. in de wandelgangen van de ou wordt gefluisterd dat de digitale bibliotheek minder gebruikt wordt dan verwacht. ook ík heb een aantal keren vol enthousiasme geprobeerd deze online versie te gebruiken bij het zoeken naar literatuur voor mijn scriptie: ik vond er mijn weg niet in, was te ongeduldig om de instructie-video te beluisteren en kwam niet bij de artikelen die ik zocht. je raadt het al: gedaan met het raadplegen van de ou-bib – oh, ik schaam me om dit te vertellen want de studentenraad heeft echt héél lang aan het hoofd van het cvB gezeurd over het feit dat het een schande was dat de digitale bib er nog steeds niet was. wel, ik ben dan maar artikelen gaan zoeken op de oude en vertrouwde manier. totdat mijn scriptiebegeleidster erachter kwam dat ik geen gebruikmaakte van de digitale ou-bib. toen zwaaide er wat! en ja hoor, ik raad jullie allemaal aan de instructievideo te beluisteren: er gaat echt een wereld open wanneer je dan eindelijk weet hoe je deze tool kan gebruiken. Niet alle artikelen zijn online verkrijgbaar, maar met een iBl (interbibliothecair leen-account) kun je ze vaak via de bibliotheek in de buurt wel verkrijgen. indien de digitale bibliotheek je niet vertelt waar het artikel of boek te vinden is, kan de website van worldcat (www.worldcat.org) je helpen. worldcat is een online catalogus van bibliotheken over de hele wereld.

Toe aan internationale ervaring? Ga op Virtual ErasmusHeb je zin om een module te bestuderen aan een andere europese afstands-universiteit, maar wil je niet verhuizen, dan is Virtual erasmus iets voor jou. je studeert waar en wanneer je wil en ook voor het examen hoef je niet te rei-zen. Het is een unieke manier om een internationale ervaring op te doen of om je bijvoorbeeld voor te bereiden op een studie in een andere taal. zo kan je bij-voorbeeld de cursus Human resource management in het engels volgen aan de finse tallinn university, of de cursus geschiedenis van de spaanse filosofie in het spaans aan de spaanse universidad Nacional de educación a Distancia. ga naar www.eadtu.nl/epics/ en selecteer: ‘Visit the portal’. Volg de menu’s (search courses) om de cursussen te bekijken. tip: indien je achteraf de behaalde studiepunten in je curriculum wil inbrengen, overleg dan eerst met je mentor of met de commissie voor examens ([email protected]).

Handige studietool voor rechtenstudenten op www.mr-online.nl (ga naar ‘nieuws’ en zoek op ‘kluwer’) kan je terecht voor samenvattingen van juridische en fiscale boeken. ook wordt daar de mogelijk-heid geboden om zelf samenvattingen te maken en te laten beoordelen. Na een proefabonnement van dertig dagen, kun je je hier abonneren voor 2 euro 50 (de prijs voor een kopje koffie zeggen ze zelf).

dentenbelangen st

De studentenraad (sr) is het formele, namens alle studenten sprekende medezeggenschapsorgaan. De huidige sr telt zeven leden (er zijn negen zetels). De leden spreken in diverse samenstellingen mee over domeinen zoals: student meer centraal, profilering ou, financiën, kwaliteit van het onderwijs, Vlaamse studenten. met de recente wijziging van de wHw (september 2010) beschikt de studentenraad, in de gezamenlijke vergadering met de ondernemingsraad, nu over de belangrijke bevoegdheid van instemmings-recht op het ou-instellingsplan. in modulair spreekt de studentenraad steeds op eigen gezag.

wilt u eens een vergadering bijwonen, bel dan met het ambtelijk secretariaat 045-5762737/2215 of mail naar [email protected]. wilt u meer weten over de sr, ga dan naar studienet > studentenraad.

KCOU-regelingDe kcou-regeling, de kortingsregeling voor studenten in minder goede financiële doen, stopt voor veel studenten (zie modulair 8, pagina 20). mocht je hierdoor in financiële problemen komen, zodat je niet kan afstuderen, dan loont het in uitzonderlijke omstandigheden om een bezwaar te mailen naar [email protected]. je moet deze brief wel goed onderbouwen.

Veel studieplezier en succes!

katrien leyers

dentenbelangen


ra

ad

s t u d e n t e n

Belangrijkste bezigheden overdag?’ik ben Hoofdingeland bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en lid van het algemeen bestuur. Vorig jaar was er sprake van het opheffen van de waterschappen. met een aantal vrouwelijke waterschapsbestuurders zijn we een charme-offensief gestart. Hier is veel tijd in gaan zitten, maar het is gelukt. De water-schappen mogen blijven! we staan voor nieuwe grote (water-)opgaven zoals dijkversterkingen, piekbuien, zoetwatertekort in de zomermaanden. Dit vergt van iedereen veel inzet. ik werk ook als freelance journalist bij het Noord-Hollands Dagblad en doe vrijwilligerswerk bij een hulporganisatie en bij de rechtswinkel Heerhugowaard.’

Studeer bij de Open Universiteit sinds… ’2005. Daarna volgde wel al een onderbreking van bijna twee jaar doordat ik in mijn eentje een weekkrant heb opgezet. Het was een hele leerzame ervaring, maar tegelijkertijd jammer dat het me daar-na veel moeite heeft gekost om de studie weer op te pakken.’

Wo-studie of een enkele cursus?’ik wilde ooit de hele wo-studie doen, maar er is zoveel veranderd op het gebied van mijn werk en bezigheden dat ik niet meer te ver vooruit plan. zolang ik het leuk vind, ga ik door.’

Nog te gaan?’Nog meer dan tweederde van mijn bacheloropleiding. Het zou mooi zijn om alles snel te halen, maar zo’n student ben ik nu een-maal niet. met mijn drukke werk zijn er genoeg zaken die ook mijn aandacht opeisen. maar ik laat niet gauw los, hoeveel moeite het me ook kost.’

Andere bezigheden waarvoor de studie moet wijken?’Dat is de andere kant van mijn vechtersmentaliteit. als er zaken tussendoor komen die geregeld moeten worden, dan schuif ik mijn studie weer even op. zo help ik ook mensen op juridisch gebied. al is het maar voor het schrijven van een bezwaarschrift. sinds kort zit ik weer op zangles. ook geef ik regelmatig lezingen over het houden van papagaaien. met dat laatste onderwerp ben ik goed vertrouwd doordat ik zelf twee papagaaien heb.’

en dan (nog) de st die

Lag Milieu-natuurwetenschappen niet meer voor de hand?‘Niet echt. mijn functie ligt meer op bestuurlijk niveau. Hier komt ook het recht bij kijken. Door mijn werk als journalist deed ik ook wel eens kantonrechtszaken. op deze manier raakte ik geïnteresseerd in de opleiding – met name sociale rechtshulp – en ben ik begonnen met de Basiscursus recht van het bachelorprogramma.’

Gezien uw drukke baan, moet uw studie vooral leuk zijn?‘Dat klopt inderdaad. Daar komt nog bij dat ik niet genoeg scholing heb om ooit een overstap te maken naar iets anders. wat dat betreft is een rechtenstudie een no-regrets studie. ik wil in elk geval de propedeuse halen en daarna ga ik gestaag verder. ondertussen kan er nog van alles mijn pad kruisen.’

Dan nog vraagt het de nodige inventiviteit om studie-uren vrij te maken?‘over het algemeen studeer ik in de tijd die ik over heb. wat het wel eens lastig maakt. eigenlijk zou ik strenger voor mezelf moeten zijn, maar ook tegenover anderen door vaker “nee” te zeggen. ik zit dan ook vaak in het weekend te studeren, doordat ik er door de week gewoon-weg niet aan toe kom. een strak studietempo heb ik een beetje moeten loslaten. mijn planning stel ik regelmatig bij, wat ik wel jammer vind. maar er zijn ook momenten dat ik een dag plan, alles aan de kant schuif, en dan hup leren!’

Welke tip heeft u voor OU-studenten?‘Niet te veel op de succesverhalen richten. elke module die je met bloed, zweet en tranen zélf hebt moeten halen, is er een. al zijn het maar één of twee modulen per jaar, als dat jouw doel is, dan is ook dát een succes.’

Lees altijd in de Modulair?‘en dan nog de studie … vind ik leuk en de column van stuutje. Die weet het altijd allemaal heerlijk te verwoorden.’

Wat moet de OU vooral (niet) doen?‘Het is jammer dat de begeleiding steeds minder wordt. De ontmoeting van medestudenten kan enorm stimuleren om door te gaan. je leert van elkaar. Bijna alles is tegenwoordig elektronisch. op die manier blijf je eigenlijk de eenzame student.’

Studeren bij de Open Universiteit kan vanuit verschillende motieven.

Interesse, vergroten van de deskundigheid of gaan voor die felbegeerde

academische titel. Al of niet om de kansen op de arbeidsmarkt te ver-

groten. Zo’n solistische studie vereist echter ook de kunst van het

inpassen in een leven dat zich in velerlei opzicht kenmerkt door drukte.

En dan nog de studie. Hoe inventief zijn onze studenten? De redactie

vroeg dat aan de Klazien Hartog (42), student Rechtsgeleerdheid.

Klazien Hartog

‘Ik zou strenger voor mezelf moeten zijn’

tekst: ramona ghijsen


Nee, de scriptie was niet iets waar ze tegenop zag. Het was eerder een mooie uitdaging. Het hielp natuur-lijk wel dat ze al meteen wist waar het onderzoek over moest gaan. ‘Het moest iets zijn met leiderschap. Dat begrip intrigeerde. en dan vooral binnen de set-ting van publieke organisaties’, zegt klink (28) die zelf als senior kwaliteitsmedewerker werkt bij de sociale Dienst Drechtsteden. tijdens de studie stuitte ze op andere begrippen als het over leiderschap ging dan als ze er populaire managementtijdschriften op nasloeg of er over sprak met collega’s. ‘Dan ging het over coachen, motiveren en over het nieuwe leiding-geven. in de studieboeken ging het over stijlen als transformationeel en transactioneel leiderschap, vrij abstracte begrippen’, zegt klink. ‘populair gezegd het charismatisch, coachend en motiverend leiderschap tegenover het zakelijk, sturende voor-wat-hoort-wat leiderschap.’ De begrippen maakten nieuwsgierig, ik wilde er verder induiken, meer over weten.’ al met al een vrij breed onderzoeksgebied, zo besefte ze en om niet ‘te verzuipen’ moest ze de onderzoeksvraag afbake-nen, zo wist ze. samen met haar scriptiebegeleider ger arendsen kwam ze op het begrip structuur, waarbij ze zich in haar onderzoek met name is gaan richten op structuurkenmerken van afdelingen in een organisa-tie. Daarbij moet je denken aan de aard van het werk, coördinatiemechanisme, omgeving, structuurvorm – mechanisch, organisch, tussenvorm – omvang van de

ekonderz

Marije Klink MSc deed voor haar studie

managementwetenschappen onderzoek

naar leiderschap. Het onderzoek ging haar

vrij makkelijk af, vooral dankzij een goede

planning en een ijzeren discipline. Maar

ook: ‘Een goed contact met de begeleider

is heel belangrijk.’ Het onderzoek naar

de invloed van structuur op de stijl van

leidinggeven leverde een verrassende

conclusie op: bij vrouwen is er geen

verband tussen structuur en wijze van

leidinggeven.

afdeling, mate van decentralisatie en communicatiestructuur. Daarnaar bleek in relatie tot afdelingen en leiderschap weinig onderzoek gedaan te zijn. ‘ik wilde uiteindelijk weten wat de invloed van structuurkenmerken van afdelingen op de leiderschapsstijl is en als extraatje wilde ik ook weten in hoeverre dit nader verklaard wordt door het geslacht van de leidinggevende. een duidelijk afgeba-kende onderzoeksvraag waar ik goed mee uit de voeten kon.’

Respondenten werkten graag meegewoon beginnen, gewoon doen. met die instelling begon ze aan haar onder-zoek. allereerst verdiepte ze zich in de relevante literatuur. Best wel een taaie klus op zijn tijd. ’Veel wetenschappelijke artikelen waren vaak geschreven in abstract, wetenschappelijk engels. Dat was wel wennen.’ ze maakte direct een samenvatting van wat ze las en verwerkte het meteen tot een paragraaf in haar scriptie. Dat bespaarde veel tijd. ‘ik ging recht op mijn doel af. wilde zo min mogelijk tijd verliezen.’ Voor haar onderzoeksgroep zocht ze ‘in de buurt’. Haar eigen werkgever, de sociale dienst, lag voor de hand, maar ze kende daar de


Afbakenen, plannen en discipline

leidinggevenden en veel van de werknemers, dat was voor een objectief onderzoek niet handig. Voor het servicecentrum Drechtsteden golden de bezwaren niet. ‘Het is een relatief jonge en nieuwe organisatie. Het kent 20 afdelingen variërend in omvang, soort werk, medewerkers en leidinggevenden. een mooie onder-zoeksgroep. en de mensen daar vonden mijn onderzoek ook nog eens interessant en werkten graag mee.’

T-toetsklink koos voor verschillende methoden van onderzoek. om meer inzicht te krijgen in het concept structuur van een afdeling hield ze mondelinge interviews met afdelingshoofden en leden van het managementteam. Daarnaast bestudeerde ze documenten als afdelingsplannen en organisatierapporten. Voor het concept leider-schap stelde ze aan de hand van de literatuur een enquête op die onder de medewerkers van het servicecentrum werd uitgereikt. een goede twee maanden was ze met de interviews, de enquête en het lezen van de interviews bezig. De gegevens vertaalde ze in cijfers en verwerkte ze via spss, een statistisch programma. ‘Dat betekent dat je moet gaan rekenen. Dat vind ik leuk, maar het was nog best wel een lastige klus. Dat kwam vooral omdat ik er de t-toets op moest loslaten. een methode waar ik nog nooit mee gewerkt had. ik had dan ook veel contact met de statistiekdocent om fouten te voorkomen. ik heb er veel van geleerd. maar het lag me ook wel.’ De hele zomer van het afgelopen jaar – ‘letterlijk zweten achter mijn bureau’ – was ze bezig met de verwerking en analyse van de onderzoeksgegevens.

Verrassende conclusiesHet onderzoek leidde tot een ‘verrassende’ conclusie, in dubbel opzicht. in tegenstelling tot wat vaak in de wetenschappelijke literatuur beweerd wordt, blijkt uit klinks onderzoek dat structuur wel degelijk van invloed is op de waargenomen stijl van leiding-geven. Hierdoor kunnen publieke organisaties volgens klink van het idee afstappen dat leiderschap op alle afdelingen gelijk dient te zijn. maar het onderzoek had nog een verrassing. ‘De conclusie geldt alleen voor mannen. Bij vrouwen is er geen verband tussen structuur en wijze van leidinggeven. Hoe het precies zit, zou nader onderzoek moeten uitwijzen. Het zou dan ook interessant zijn om te kijken naar leiderschap binnen private organisaties.’ er is dus nog het nodige werk aan de winkel. of klink dat zelf gaat doen, weet ze niet, de kans is klein. wel gaat ze binnenkort samen met ger arendsen haar scriptie omwerken tot een artikel in weten-schappelijk tijdschriften. ‘Daar kijk ik naar uit.’

Voortgang besprekenNu, bijna een half jaar na het afronden van haar studie, kijkt ze ook met veel plezier terug op haar afstudeeronderzoek. zo’n acht maanden deed ze erover, in vliegende vaart. elk weekend werkte ze eraan. als ze een keer een dag miste, haalde ze het snel in door een dag vrij te nemen van werk. wat hielp om zo gedisciplineerd

te blijven, was dat ze duidelijke doelen voor ogen had en van onderdeel naar onderdeel werkte, volgens een strakke planning. Na de literatuurstudie was er het onderzoek en daarna de analyse. en binnen elk onderdeel werd ook elke keer iets afgesloten om daarna met iets nieuws te beginnen. ’Dat gaf steeds weer energie. Dat zorgde ervoor dat er geen sleur ontstond. en ik sloot de dingen ook echt af, keek daarna nauwelijks meer terug. ik vertrouwde erop dat het goed was.’ ook was ze snel in het contact opnemen met haar begeleider. als ze met een vraag zat, mailde ze of pakte ze de telefoon. en elke maand kwamen ze bij elkaar om de voortgang te bespreken. ‘een goed contact met de begeleider is heel belangrijk. Hij kan je enorm helpen in het denkproces.‘

‘Af en toe eens lekker klagen, hoort er ook bij’

onlangs gaf ze aan studenten managewetenschappen een presentatie over haar scriptieproces. Drie woorden schreef ze op: afbakenen, plannen en discipline. ‘Daar draait het volgens mij om. als het daar goed mee zit, kan het eigenlijk niet mis gaan. en oh ja, het is ook wel fijn als je iemand hebt om af en toe bij te kunnen zeuren. Voor mij was dat een studiegenoot, die ook met zijn scriptie bezig was. kon ik af en toe eens lekker klagen, als ik het even niet meer zag zitten en zou willen dat het klaar was. Die momenten horen er natuurlijk ook bij’, weet klink. ze kreeg een negen voor haar afstudeeronderzoek.

s c r i p t i e

tekst: fred meeuwsen Beeld: ton poortvliet

in deze rubriek komt beurtelings een hoogleraar/docent of een scriptiestudent aan

het woord. onderzoek bij de ou staat vooral in dienst van het onderwijs. Bij onder-

wijstechnologisch onderzoek gaat het om de vernieuwing van het onderwijs. zulk

onderzoek wordt gedaan bij het centre for learning sciences and technologies

(e-learning), het ruud de moor centrum (onderwijspraktijk) en het Netherlands

laboratory for lifelong learning (leven-lang-leren). Bij faculteiten wordt vakgericht

onderzoek verricht, in samenwerking met de al genoemde onderzoeksafdelingen.

Daarbinnen krijgt ook het afstudeeronderzoek een plek, maar dat kan per faculteit

verschillen: individueel, groepsopdracht, onderzoekskring, et cetera. Binnen dit

onderzoeksklimaat van eigen (promotie)onderzoek past tevens een toenemende

participatie van aio’s en buitenpromovendi.

Het wetenschappelijke onderzoek bij de faculteit managementwetenschappen

kent als rode draad het gedragmatige aspect van management. De manager wordt

gezien als deelnemer aan de organisatie die hij/zij bestuurt. Deze organisatie

bestaat uit mensen, die elk een eigen wil en gedrag hebben, en die elkaar bewust

en onbewust op allerlei manieren beïnvloeden. tegen die achtergrond zijn er

research communities die variëren van een informele samenwerking met enkele

collega’s op hetzelfde interessegebied, tot een volwaardige onderzoekschool als

het racc. in het onderwijs komt dat het duidelijkst tot uiting in de (4-moduuls)

cursus advanced studies in management, waar alle masterstudenten hun opleiding

mee starten. Het onderzoek van de student vindt plaats binnen de genoemde

research communities, en krijgt vorm in scriptiekringen.


In deze rubriek staan (decentrale)

activiteiten, georganiseerd door

studentenverenigingen, faculteiten

of regionaal voorlichters. Voor

de meest actuele informatie en

aanmelden, verwijzen wij u naar

de webpagina’s van uw faculteit, studiecentrum of

de online Studiecoach op: www.ou.nl.

activiteitenr oster

M A A R T

za 19 • TrainingMindfulnessIII(8weken)(scEindhoven) • LandelijkedagNW-Levenswetenschappen(scUtrecht)ma 21 • LezingJeroendeWit,KlassiekeMuziek‘StabatMatervan Haydn’ (retor, sc Nijmegen) • LezingRickBrugt:‘WerkenalsA&O-Psycholoogbijeen bedrijfsadviesbureau’ (meeting point psychologie, sc zwolle)di 22 • Lezingdrs.IrminVisseroverFransHals(scLeeuwarden) • LezingWalterFennis:‘Muziek,deTaalvandeEmoties’ (studiecontactgroep enschede) • WorkshopTimemanagement(scEindhoven) • WorkshopStressmanagement(scParkstadLimburg) • Operaclub(SusterBertken,scUtrecht)wo 23 • Filosofieclub‘Overhetbewustzijn’(DeVerlichting, sc eindhoven)do 24 • Lezingemeritushoogleraarprof.dr.JanvanHooffover ‘moraliteit’ (sc utrecht) • MeetingPointPsychologie(scGroningen) • Kenniscafé:AlmeerseWetenschappers(scAlmere)vr 25 • Diploma-uitreiking(scUtrecht)za 26 • ExcursienaarJanSteeninDenHaag(SusterBertken, sc utrecht) • WorkshopStuderenmetdyslexie(scZwolle)zo 27 • StadsexcursieinHaarlem,o.a.bezoekFransHalsmuseum (sc groningen)ma 28 • Literatuurclub(SusterBertken,scUtrecht)di 29 • StudiumGeneraleCultuurwetenschappen,dr.JosPouls: ‘caravaggio, pasolini van de 17e eeuw’ (sc utrecht) • Operaclub(SusterBertken,scUtrecht) • LezingdeheerJ.A.Karssen,burgemeestervanMaassluis, ‘Dan liever met groen van prinsterer alleen’ (cw-dispuut rotterdam) • LezingStijnHuijts:‘Honisoitquimalypense’ (sc parkstad limburg)wo 30 • Filosofiegroep(scEmmen)

A p R I L

vr 1 • ExcursierechtbankAssen,bijwonenzittingpolitierechter (sc groningen)ma 4 • AlgemenejaarvergaderingUtileDulci,metlezing dr. cecile van eijden: ‘een promotieproces in de praktijk’ (sc Nijmegen)do 7 • WorkshopPresenterenII(scZwolle) • Lezingdoordrs.DickDisselkoenBuddenbrooks in Lubeck (Valc-hof, sc Nijmegen) • Muziekclubenfilmclub(SusterBertken,scUtrecht)vr 8 • Regiodag-WestCultuurwetenschappen(scUtrecht)di 12 • Lezingendiscussiemr.drs.EduardterHorst:‘HetRecht als cultuurverschijnsel’ (studiecontactgroep enschede) • Poëzieclub(SusterBertken,scUtrecht) • LezingRolandPape:‘PositievandevrouwindeIslam’ (De Verlichting, sc eindhoven) • Introductiebijeenkomst(Si-tard,scParkstadLimburg) • WorkshopBeterPresteren(scRotterdam)wo 13 • StudiumGenerale,dr.JeroenVanheste:‘Devosen de egel: leven en werk van leo tolstoj’ (Homo ludens, sc amsterdam) • WorkshopMotivatieenInspiratie(scEindhoven) • WorkshopStressmanagement(scAlmere)do 14 • Lezingdrs.MarjoleinvanHerten:‘DeHaarlemse rederijkerskamers en hun verzameling toneelspelen’ (sc alkmaar) • StudiumGeneraleCultuurwetenschappen,dr.Lizet Duyvendak: ‘Van leescultuur naar beeldcultuur?’ (sc Vlissingen) • Filosofieclub(SusterBertken,scUtrecht)za 16 • RondleidingUniversiteitsbibliotheekenintroductie- bijeenkomst (sc groningen) • WorkshopAutisme(scAmsterdam)ma 18 • LezingTheoHoogbergen:‘Deopkomstenondergangvan kloosters’ (retor, sc Nijmegen)di 19 • WorkshopTimemanagement(scLeeuwarden) • Discussieclub(DeVerlichting,scEindhoven) • Lezing:‘DeintochtvanChristusinJeruzalem(1527)van de utrechtse meester jan van scorel’ (cw-dispuut rotterdam)wo 20 • WorkshopDigitaalMindmappenI(scEindhoven)do 21 • Leesclub:Ademschommel van Herta müller (si-tard, sc parkstad limburg) • Poëzie-avond,gedichtenJohnKeats(1795-1821) (Homo ludens, sc amsterdam) • Museumclub(DeVerlichting,scEindhoven)di 26 • WorkshopDigitaalMindmappenI(scAmsterdam) • Lezing(SusterBertken,scUtrecht) • WorkshopLeerstrategieën(scParkstadLimburg) • Filmgroep:Seraphine (2008) van martin provost met o.a. Yolande moreau (Homo ludens, sc amsterdam)wo 27 • Filosofiegroep(scEmmen) • CultureleContactGroep(scZwolle)do 28 • Leesclub:Geleende Levens van Bernlef (De Verlichting, sc eindhoven) • Kenniscafé:Geld(scAlmere)


Succesvolle verbetering leessnelheid en tekstbegrip bij driekwart deelnemers

Unieke interactieve cursus Speedreading op Studiecoach

langverwacht en aangekondigd, maar daar is ie dan toch ... de nieuwe interactieve cursus speedreading is online! Deze cursus, die speciaal voor studenten van de open universiteit is ontwikkeld, is uniek in haar techniek en verschijningsvorm. De cursus is volledig online. toch leidt expert mark tigchelaar je persoonlijk door de modules heen en leert je via speciale technieken en oefeningen hoe je sneller kunt lezen en beter kunt onthouden. De training bestaat uit vier modules van een half uur.

in elke module van de cursus speedreading wordt een andere snel-leestechniek behandeld. Module 1 gaat over de basis van het snellezen. Daarin wordt gestart met een voormeting, een oogtest, worden doelen gesteld en verschillende oefeningen gedaan. in module 2 leer je hoe je je oogfixaties kunt vergroten zodat je nog sneller kunt lezen. alle technieken worden ook toegepast op je eigen studieboek. Module 3 gaat over het verhogen van je tekstbegrip. Daarin behandelt mark de flashreading methode en doet pointeroefeningen. in module 4 past hij de technieken toe op complexe teksten en leer je alles over het onthouden van teksten. elk module wordt afgesloten met een officiële tussenmeting waardoor je resultaten direct zichtbaar worden. Het is de bedoeling dat een student drie dagen tussen de modules rust houdt om het effect zo groot mogelijk te maken. tussen de modules door wordt een e-mail gestuurd met tips en extra oefeningen.

aan het eind van de volledige cursus zul je gegarandeerd sneller lezen! tijdens de hele cursus maak je gebruik van je eigen vakliteratuur en een handboek. mark tigchelaar heeft in het hele land al veel cursussen speedreading gegeven en zijn ervaring is dat 72% van de cursisten zijn leessnelheid en tekstbegrip verdubbelt! Ben je geïnteresseerd? kijk voor meer informatie en inschrijving op: www.ou.nl/studiecoach.

lisette meijrink, senior communicatieadviseur

start en s pport

M E I

vr 6 • Excursienaar‘deVlaamsevedetteninDenBosch’ (suster Bertken, sc utrecht)za 7 • Dagje’sHertogenbosch:‘StapindewereldvanJeroen Bosch’ (Homo ludens, sc amsterdam)ma 9 • BuitenactiviteitUtileDulci,stadswandelingZaltbommel, bezoek aan stadskasteel (sc Nijmegen) • LezingAnnekeEenhoornoverADHD(DeStudiekamer, sc Den Haag)di 10 • WorkshopStressmanagement(scEindhoven)wo 11 • WorkshopMindmappen1(scEnschede) • Filosofieclub:LudwigWittgenstein(DeVerlichting, sc eindhoven)11-18 • VoorjaarsreisPolen(SusterBertken,scUtrecht)do 12 • WorkshopPresenterenI(scGroningen) • WorkshopDigitaalMindmappenI(scBreda)vr 13 • RegiodagCultuurwetenschappen,themaMigratie (sc zwolle)za 14 • WorkshopTimemanagement(scLeuven)zo 15 • DagexcursieMaaseik,Thorn (De Verlichting, sc eindhoven)ma 16 • AlfredKerckhoffs-lezing:AadMeinderts,directeur letterkundig museum Den Haag, over zijn literaire roadtrip (retor, sc Nijmegen) • Poëzieclub(SusterBertken,scUtrecht)di 17 • WorkshopBeterPresteren(scEindhoven)wo 18 • Muziekclub(SusterBertken,scUtrecht) • Poëzie-avond:gedichtenChristaWilke (Homo ludens, sc amsterdam)do 19 • LeesclubPoëziemorgen(Si-tard,scParkstadLimburg) • LezingKristelRichters:‘Belevingsgerichtezorgaan ouderen met dementie’ (sc enschede)vr 20 • DagexcursiedeIJsselliniebijDeventer (studiecontactgroep enschede)ma 23 • MeetingPointPsychologie(scZwolle)wo 25 • Filosofiegroep(scEmmen) • Lezingdr.ir.BirgitMorlionendr.ir.AnnAckaert: ‘e-health = een stukje van de puzzel’ (sc gent) • WorkshopGeheugentraining(scAlmere)do 26 • WorkshopDigitaalMindmappenI(scAlkmaar) • WorkshopMotivatieenInspiratie(scGroningen) • Kenniscafé:Astronomie(scAlmere)di 31 • WorkshopMC-tentamentraining(scRotterdam) • MentoraatavondCultuurwetenschappen(scUtrecht) • PsychologeninSpé(scParkstadLimburg)


service en inf rmatie

StudiebegeleidingDe laatste (actuele) informatie over studiebegeleiding vindt u steeds op de desbetreffende webpagina van een cursus op studienet of het publieke ‘studieaanbod’ op de centrale webpagina (www.ou.nl). in dit bericht maken wij studenten alleen attent op cursussen waarvan recent wijzigingen zijn opgetreden. Voor pre-cieze informatie moet u de cursussite zelf raadplegen. Het gaat om de hierna volgende cursussen.

B07212 omgevingsdiagnose met regressie en tijdreeksanalyse B15111 regressie- en tijdreeksanalyse (aV2) B16111 observeren en rapporteren (aV3) B6661c premaster managementwetenschappen c44122 oriëntatiecursus cultuurwetenschappen N14112 aarde, mens en milieu: introductie in de milieu- natuurwetenschappen r01152 Basiscursus recht s13121 onderzoekspracticum kwantitatieve data-analyse s72311 psychodiagnostiek in de arbeids- en organisatiepsychologie

er zijn diverse kanalen voor het (snel) verkrijgen van informatie:• Algemeen over: verzendingen, (niet)bezorgen van modulair,

inschrijving, kosten, procedures en regelgeving. – www.ou.nl/vragen, 24 uur per dag (van daaruit kunt u alsnog een

mailtje sturen) – 045-5762888. maandag 10.00-16.30 uur; dinsdag tot en met

vrijdag 9.00-16.30 uur.•Voormeerspecifieke vragen – vrijstelling/toelating, eVc, besteladvies,

studievoortgang, diplomering, studeren met een beperking – kiest u eveneens genoemd telefoonnummer; u wordt dan (doorgaans) door-verbonden met een onderwijsadviseur die nauw contact onderhoudt met de faculteit.•Overeen cursus: met de docent (zie de studiegids c.q. studienet).•Voorcontactmeteenstudiecentrum: www.ou.nl/studiecentra.

Inlichtingen

s73331 psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie s74331 psychodiagnostiek in de klinische psychologie t14151 Database t16141 De werking van computersystement28141 inleiding informatica t58211 webapplicaties: de cliëntkant.

prikbordBent u op zoek naar een medestudent voor een bepaalde cursus of zelfs naar een maatje met wie u de hele opleiding wilt doorlo-pen? zoekt u een Nederlandse samenvatting van een daardoor extra moeilijke engelstalige cursus? kunt u als rechtenstudent mis-schien iets met gratis te vergeven jaargangen van vakbladen zoals Nederlands Juristenblad of Aers Aequi? raadpleeg dan ons digitale prikbord op e-modulair (www.ou.nl/modulair).

Rectificatiein het cv van student lex Hegt in de vorige modulair (p 9) ontbrak dat hij ook lid is van de facultaire opleidingscommissie informatica.


Commissie voor de examens – een onafhankelijk gremium

Een gremium dat ietwat op achtergrond vertoeft, maar wel degelijk aan de touwtjes trekt, is de Commissie

voor de examens, binnen de universiteit steeds afgekort als ‘de CvE’. De nieuwe WHW van september 2010

vraagt van de commisie(s) nog meer aandacht voor kwaliteit. Zodoende werkt de CvE nu aan een kwaliteits-

handboek waarin voor al haar taken regels en procedures worden opgenomen. Voorzitter dr. ir. Karel Lemmen

en ambtelijk secretaris mr. Miewies Stijnen lichten taken en bevoegdheden van de CvE nader toe.

De ou heeft één centrale commissie voor de examens voor alle wetenschappelijke opleidingen van de universiteit. De cve bestaat uit zeven leden, één uit elke faculteit, die op voordracht van de decanen door het college van bestuur (cvB) worden benoemd. De cve opereert vanuit een onafhankelijke positie ten opzichte van het bestuur hetgeen betekent dat leden van het management – bijvoorbeeld decanen – geen lid kunnen zijn. De cve kiest uit haar midden een voorzitter en secretaris die samen het dagelijks bestuur (DB-cve) vormen, belast met beleidsvoorbereiding en met besluitvorming in individuele situaties. De commissie wordt ondersteund door een jurist in de functie van ambtelijk secretaris. De cve wordt in elke faculteit ondersteund door een facultaire toetsingscommissie (ftc), die bestaat uit tenminste twee leden van de wetenschappelijke staf. De ftc op haar beurt is onder meer belast met de uitvoering van (een deel van) het beleid van de cve binnen de eigen faculteit. eén van de leden van de ftc, meestal de voorzitter, is tevens lid van de cve.

Taken en bevoegdhedenDe taken en bevoegdheden van de cve liggen vast in de wet op het Hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (wHw) en in de daaruit voortvloeiende regelgeving van de ou. zo stelt de cve de beleidskaders vast voor de tentaminering, de vrijstellingen, de diplomering en de goedkeuring van de vrije wetenschappelijke programma’s, alsmede de kwaliteitszorg. Daarbij wordt rekening gehouden met de onderwijs- en examenregeling van de univer-siteit. De cve wijst (plaatsvervangende) examinatoren aan. Daarnaast heeft de cve ook taken die aan haar gemandateerd zijn door het cvB of aan haar zijn opgedragen middels het Bestuurs- en beheersreglement. eén van deze taken is het besluiten over de toelating van studenten tot de masteropleidingen. ook hiervoor stelt de cve de beleidskaders vast en zijn de ftc’s belast met de uitvoering ervan.

per 1 september 2010 is de nieuwe wHw ingegaan, waarin de positie van de cve verder wordt versterkt, zoals op het punt van de onafhankelijkheid ten opzichte van het bestuur. als gevolg van de nieuwe wHw werkt de cve tevens aan een kwaliteitshandboek waarin voor al haar taken regels en procedures worden opgeno-men. een nieuw aspect is de kwaliteitseisen die aan examinatoren gesteld kunnen worden op het moment dat ze voorgedragen worden voor benoeming.

CvE en studentDe cve is er vooral voor de studenten: dat zij op een kwalitatief hoogwaardige manier tentamen kunnen doen, dat de uitslag correct en tijdig wordt vastgesteld en dat de student aan het einde

van de rit een getuigschrift ontvangt. De student wendt zich recht-streeks tot de cve voor een andere tentamenvorm, een afwijkende tentamendatum, een bijzondere voorziening in verband met een functiebeperking of het beoefenen van topsport. De organisato-rische uitvoering van al deze taken vindt plaats binnen de sector onderwijs & examens. als u het niet eens bent met het besluit op uw verzoek en u tekent beroep aan of u vraagt om een herover-weging, dan is het wel het DB-cve dat u direct te woord staat. De cve regelt tevens de tentaminering voor studenten die in het buitenland verblijven, bij de krijgsmacht of studenten die gedetineerd zijn. afgestudeerden kunnen een beroep doen op de cve als ze een engelstalige dossierverklaring nodig hebben. De student komt (zij het onvrijwillig) in contact met de cve als er sprake is van (een vermoeden van) door student gepleegde fraude hetgeen gelukkig niet veel voorkomt. tenslotte is de cve partij bij beroepszaken waarbij beroep is ingesteld tegen tentamenuitslagen en tegen besluiten inzake vrijstelling en toelating. Daarnaast geeft de cve ook adviezen en neemt ze besluiten op verzoek van exami-natoren, ftc’s, decanen, cvB en osc. De tabellen hierna geven een beeld van de cve-taken ten behoeve van studenten.

Getuigschriften 2010 propedeuse 455wo-bachelor 271wo-master 297

Beschikkingen vrijstelling en toelating 2010 (incl. afwijzing) toelating tot de master 929Vrijstelling 1119eVc (erkenning verworven competenties) 13extra toelatingsbeschikkingen vanwege omboeking uitlopende masteropleidingen 1087

Beroepszaken Beroep tegen uitslag tentamen 176Beroep tegen besluit inzake toelating of vrijstelling 31totaal 207

Diversen toetsdeelnames 27.237Voldoendes 23.823Verzoeken voorziening functiebeperking 121andere verzoeken: topsport, andere tentamendatum of -vorm 30fraudezaken 2examinatorbenoemingen 81

studenten kunnen voor vragen of voor een verzoek om een bijzondere voorziening altijd contact opnemen via het algemene e-mailadres van de commissie: [email protected] of telefonisch via het algemene nummer 045-5762888. De regelgeving van de cve is terug te vinden op www.ou.nl onder studie-informatie.


al mni

Open Universiteit

er is veel te doen in zo’n groeiende en levendige gemeenschap. Vooral nu we ook in een lustrumjaar verkeren. met de voorbereiding van de viering van het vijftienjarig bestaan op zaterdag 14 mei zijn we al enkele weken koortsachtig bezig. De locatie en het programma zijn gevonden: een klooster naast het fort jutphaas, een merkwaardig fort met een merk-waardige historie. Het zit bovendien vol met prachtige wijnen in flessen. Het programma is inmiddels in de nieuwsbrief van de aVou gepubliceerd en de inschrijving is geopend (zie www.open.ou.nl/alumni). we kunnen tot 160 deelnemers bergen. op die feestelijke zater-dag zullen gerenommeerde gasten spreken, onder wie professor jaap van marle, decaan faculteit cultuurwetenschappen, jan van setten, managementcoach en entert(r)ainer, en student milieuwetenschappen, cock van der kaay. Bovendien zal door het college van bestuur een presentatie worden gegeven van het ‘ou-fonds’. Dit is een primeur waarvan ik hier in dit blad nog niet het (hele) geheim wil verklappen. maar dat we er blij mee kunnen zijn, is zeker. Degenen die zich het tienjarig lustrum herinneren, weten dat zo’n dag bijzon-der feestelijk kan zijn mede door de verrassingen die het bestuur in petto heeft.

Regionaliseringtijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering, op 12 maart in utrecht, moest een nieuwe penningmeester worden gekozen; de huidige, erwin koenen, moet helaas vertrekken. ook is de termijn van de voorzitter om. Hij was herkiesbaar en is als zodanig weer voorzitter. maar er zijn ook zwaardere onderwerpen, zoals de plannen tot regionalisering. Die plannen zijn nog nat om het eens plastisch uit te drukken, maar beloven door de ideeën wel kans van slagen. een speciale bijeenkomst voor de aanpak en wellicht een startschot volgen in de zomer respectievelijk het najaar. Het bestuur plant in die periode een zogenaamde heidag – mijn echtgenote suggereerde dat je dat met een ‘lange ij’ moet schrijven gezien de samenstelling van het bestuur, waar blijven de dames? – waar ook potentiële regio-vertegenwoordigers zullen worden uitgenodigd. Nog steeds is het de bedoeling het reizen van onze leden wat terug te brengen en de studiecentra sterk bij activiteiten te betrekken.

NetwerkenHet versterken van onderlinge netwerken is een speerpunt op zich. wij vinden dat de mogelijkheden niet ten volle worden benut. er zijn acties via linkedin, waar we nu 400

Vlnr: drs. jan koldeweid (communicatie); mr. rob van het Hof (voorzitter en regionalisering); drs. Bram Brouwer (kennismanagement); mr. chris van esveld (secretaris); ing. wolter de Vries msc. (algemeen); drs. zweitze Hofman (activiteitencoör-dinator). Vacant: penningmeester, thans nog mr. erwin koenen, maar niet op foto (zie open deur op achtergrond).

Zelden eet ik een kroketje en werk

tegelijk zo door dat mijn vulpen

er vet van wordt. Dit overkomt me

echter zo maar, het is een element

van het vergaderen van ons

bestuur van de Alumni Vereniging

van de Open Universiteit (AVOU).

Een mond vol, net als dat kroketje

overigens. De motoren van het

nu tot een zevental uitgebreide

bestuur lopen heet van, en door

de onderwerpen. Zie voor u verder

leest allereerst de namen van de

portefeuillehouders in het bestuur,

dat leest wat persoonlijker.

Hete motoren …


c lumn

Al

um

ni

Cyberwar ...Veel meer pc’s dan eerder gedacht zijn in Nederland onderdeel van geïnfecteerde netwerken die gebruikt worden voor cyber- crime. Ergens tussen 500.000 en 900.000 computers horen bij zulke activiteiten zonder dat de eigenaren dat weten. We worden daar echter niet van op de hoogte gehouden.1 Een gevaarlijke ontwikkeling. Het is tegenwoordig gemakkelijk om met weinig inspanning providers en systemen aan te vallen en ernstige verstoringen – ook in het openbare leven – te veroorzaken. Ik verwacht, eerlijk gezegd, dat de toekomst er wat dat betreft niet erg rooskleurig uitziet. Vijanden zullen niet alleen staten zijn maar ook anderen, van ongeschoolde amateurs tot hoogwaardig getrainde professionals. In de Cyberspace zullen zowel industrie, regeringen, militaire als academische doelen worden aangevallen. Om daar veel meer over te weten raad ik u, lezer, aan eens te gaan naar Wikipedia Cyberwarfare, en daar wat achteloos door te scannen. Er zijn veel manieren van besmetten. Er kan en zal allerlei malware worden ontwikkeld. Virussen en wormen openen ‘backdoors’. Het is vaak slechts een kwestie van minuten voordat een ‘trojan’ op een besmette computer is gedropt. Het oorspronkelijke virus weghalen helpt dan niet meer. Als het ons gebeurt, is er niets aan te doen dan uithuilen en volledig opnieuw beginnen met schijf formatteren en alles opnieuw installeren. En dan maar hopen dat de narigheid zich niet ook in de back-ups heeft genesteld. En het is vooral gevaarlijk als een computer enkele dagen aan een breedband internetverbinding heeft gehangen. Zoals bij ons studenten van de Open Universiteit. Het digitale studeren neemt een grote vlucht. Wie van ons heeft nog niet met een digitaal werkboek gewerkt? Virusloos zijn dan wel nog de gewone hardcopies van Readers, dvd’s en werkboeken. Die komen met de post. Het geheel van een dergelijke studie- module is dus kwetsbaar en duur. Wel, ik heb een voorstel aan de OU om zowel de kansen op verstoring door malware op te lossen als een aantal kosten te besparen. Zet het geheel op een memory stick of memory card. Zend dit dan naar de student. Meer voor-delen: weinig opslagruimte, compacte modules, alles-in-één, en geen gemier op de website. Weg cyberware danger. Ook de prijs van een module kan dan omlaag en dat is hard nodig.

Zweitze

1 Onderzoek prof. M. van Eeten, TU Delft.

mensen bijeen zien. Dit is slechts een minderheid. ook hier wordt gedacht aan opbouw van regionale netwerken. ook het mentorschap voor studenten van de ou verdient aandacht. Het hele communicatiepakket gaat overigens op de helling. De website zal worden vernieuwd en zichtbaar familie worden van de website van de ou. ook de nieuwsbrief wordt verder aangepakt en gedigitaliseerd.

De uniformering van de alumnipas met die van de ou laat nog op zich wachten, maar er is enige beweging, als ik onze trouwe coördinator aan ou-zijde, steven schoevaart, mag geloven. faciliteiten die een lid kan krijgen op vertoon van die pas zullen zeker worden uitgebreid. Denk aan korting op de museumjaarkaart. een eveneens volop in beweging zijnde functionaris is het bestuurslid dat zich bezighoudt met kennismanagement. kennis is een breed terrein, de invulling zal gebeuren door samenspraak van zowel alumni, docenten als studenten. Hier komen de faciliteiten voor afstuderen aan bod maar ook zaken als tutor-schap, mentorschap, aanbod korte studieprogramma’s, scriptie omwerken tot publicatie, meedenken in beleidszaken van de ou, stagebegeleiding. ook hier gaan de ideeën voor de uitwerking uit, het is tijdrovend werk en hier is ook een hete motor aan het werk.

Zevenmotorige machineik zie ons lustrumjaar als een jaar van constructie en kracht. een zevenmotorige machine zie je niet vaak, maar uw bestuur is er een. De vergaderingen zijn laat op de dag, velen hebben een volle baan en doen het werk voor uw vereniging in de vaak schaarse eigen tijd. Doordat het streven kwaliteit en variëteit is, gaat realisatie soms te langzaam naar de zin van de hete motoren. uw bestuur is een gevormde academische groep met een groot potentiaal. De aVou zal daarom zeer zeker krachtiger en voor de leden prachtiger worden. mocht het u niet allemaal gaan zoals u wilt, schroom dan niet bij te dragen aan de taken en ideeën. maar ook als wat we doen u aanspreekt, is uw bijdrage natuurlijk welkom. mail of bel een van onze bestuursleden. De trouwe lezers van modulair – docenten, studenten, alumni –hebben natuurlijk veel in hun mars. ik weet zeker dat in deze groep van 30.000 mensen, gezien hun interesses, werken studieprestaties, vele andere hete motoren draaien. laat ik afsluiten met het machinale motto voor ons lustrum: de ou in een voortrazende samenleving, spring op onze sneltrein!

zweitze w. Hofman


Op donderdag 17 februari werd er op de Heerlense campus een (intern) onderwijscolloquium

georganiseerd rondom het thema ‘Verhogen van studiesucces’. Diverse pilotprojecten passeerden

de revue met als centrale boodschap dat het nu zaak is ze breder ingang te doen vinden:

struikelvakken, bachelormentoraat, bereikbaarheidsprotocol, cohortbenadering.

Verhogen van studiesuccesHet colloquium werd georganiseerd in het kader van twee instellingsbrede projecten student meer centraal (smc) en instellings-breed programma onderwijs (ipo), die inmiddels zijn samengevoegd omwille van meer synergie. Bij smc moet gedacht wor-den aan deelprojecten als ‘communicatie student-docent’, ‘studentdossier’ of ‘mento-raat’. Bij het nog bredere ipo moet gedacht worden aan deelprojecten als ‘elektronische leeromgeving’ (studienet, online toetsing, digitalisering onderwijs) maar ook integrale kwaliteitszorg en het algehele onderwijs-model. Hierna volgt een impressie van de belangrijkste bevindingen uit de diverse presentaties.

Rendement als projectleider van het ipo-project ‘rendementsmetingen’ lichtte steven schoevaart, tevens secretaris van de raad van decanen, zijn project toe. Hoe evident de verantwoording over de totale onder-wijsprestaties wellicht ook moge zijn – ook Visitatiecommissies kijken naar doelmatig-heid – binnen de ou met haar typische vrij-heidsgraden is dat nog niet zo gemakkelijk. zo is niet (meteen) bekend wat de precieze intentie is van de student: een cursus, (bij)scholing of, al vorderend, een volledige wo-opleiding. op de vorderingen van de laatste groep krijgt de ou in elk geval al wat meer grip zodra zij de propedeuse hebben afge-rond of zelfs al met de master zijn begon-nen. Bij die groepen studenten zou je al kunnen spreken in termen van cohorten. je zou aldus hun (gemiddelde) prestaties kun-nen bepalen. op die manier tenslotte zou je ook streefcijfers kunnen vaststellen, met flankerend begeleidingsbeleid uiteraard. aldus de oproep van schoevaart aan alle decanen. Bachelormentoraatuitgangspunt bij het bachelormentoraat – voor alle faculteiten – is dat studenten,

zeker bij tegenvallers, niet meteen weten bij wie ze kunnen aankloppen voor advies of gerichte hulp. om daar meteen aan toe te voegen: ook voor de universiteit is het belangrijk meteen in beeld te heb-ben wie de student is en waar hij of zich in het studietraject bevindt, al of niet met obstakels. kortom: er moet wederzijds een (gepersonaliseerde) band zijn. tegen die achtergrond heeft het onderwijs service-centrum (osc) sinds 2008, samen met facul-teiten, het bachelormentoraat ingevoerd. Namens het osc lichtte maddy rothkranz, hoofd intake, onderwijsondersteuning en Diplomering, het project toe. Het instru-mentarium voor het bachelormentoraat bestaat uit een slimme combinatie van automatische mails en signaleringslijsten aan de hand waarvan onderwijsadviseurs en docenten contact kunnen opnemen met de betreffende student. Vanuit deze actieve benadering wordt de student aldus kritisch en betrokken gevolgd. een voorbeeld van het laatste is dat iedere student die voor een cursus is geslaagd, in de vorm van een mailtje wordt gefeliciteerd – overigens zolang hij/zij er prijs op stelt. waar studen-ten onverhoopt aanlopen tegen obstakels – zij zijn niet geslaagd voor een cursus bijvoorbeeld – worden zij ook geattendeerd op zaken als de compensatorische rege-ling of lopende mc-tentamentrainingen. inmiddels loopt het bachelormentoraat bij alle faculteiten en is voor de meeste facul-teiten een inhaalslag gedaan, zodat nu ook zittende studenten deze service aangebo-den krijgen. ook wordt deze mentoraats-vorm nu aangeboden aan masterstudenten onderwijswetenschappen. wellicht ten overvloede: verder gevorderde studenten krijgen op enig moment te maken met het aanvullende mentoraat door de faculteit. overigens werd nog eens benadrukt dat studenten consequent hun door de ou toegekende studiemailaccount (www.ou.nl/mijnaccount) moeten raadplegen.

Struikelvakkenstruikelvakken zijn cursussen die, om uit-eenlopende redenen, een toetsdeelname kennen van minder dan 40 procent. eerder reeds besteedden wij uitvoerig aandacht aan dit fenomeen (zie modulair, juni 2010, pagina 20; red.). inleiding in de psycholo-gie valt ook onder die categorie. Volgens deelprojectleider en docent wim waterink kan niet-deelnemen verschillende oorzaken hebben zoals: geen voorkennis, te weinig sturing maar ook een te grote hoeveelheid tentamenstof in één keer. Dat laatste is het geval bij de genoemde tweemoduuls psychologiecursus. De meest voor de hand liggende oplossing is dan het invoeren van deeltentamens. Bij deze meer gespreide manier van kennistoetsing kan een stu-dent dan toch de vereiste studiepunten behalen. ofschoon het op deze plaats te ver voert uitvoerig in te gaan op de evalu-atie – is deze tentamenafname bijvoorbeeld arbeidsintensiever? – toont de werkwijze zichtbaar betere slagingspercentages aan.

Bereikbaarheidsprotocolin navolging van de faculteit Natuurweten-schappen (zie modulair, september 2009; red.) bogen ook de collega’s van de juridi-sche faculteit en van onderwijswetenschap-pen zich over het fenomeen bereikbaarheid. Namens de faculteit rechtswetenschappen deed docent michiel oosterzee verslag van het intern overeengekomen protocol, waar-in is vastgelegd wat de student op dit punt (minimaal) mag verwachten. overigens kan een docent, door welke omstandigheden ook, niet altijd aanwezig zijn, of hij/zij heeft meer tijd nodig om een vraag te beant-woorden of een opdracht te lezen en er op te reageren. in al die gevallen geeft het protocol richtlijnen: hoe snel zal hij of zij reageren op een vraag per e-mail? Hoe weet een student bij wie hij/zij terecht kan bij afwezigheid van de docent? Neemt er altijd iemand de telefoon op? Het protocol van de


Studietips: digitaal mindmappenSinds 2008 organiseert de Open Universiteit de workshop Digitaal

Mindmappen 1. Hierin wordt een grafische techniek geïntroduceerd

waarmee de student een grote hoeveelheid verschillende (studie)taken

kan uitvoeren: van het plannen van de studie tot het schrijven van de

eindscriptie. Sinds vorig jaar organiseert de Open Universiteit tevens de

workshop Digitaal Mindmappen 2. Waarin verschillen de beide succesvolle

workshops van elkaar?

gijske meijerink en eva von stockhausen (regionaal voorlichters regio randstad)

details gedwongen eruit te moeten laten?’ Door de mindmaptechniek toegankelijk te maken voor studietaken, is Digitaal mindmappen 2 een unieke workshop, die nergens anders in Nederland gegeven wordt.

Eerst versie 1 volgen en dan pas versie 2?Dit is niet noodzakelijk. wel is het van belang dat je overweg kunt met het mind-mapprogramma mind manager (versie 7, 8 of 9). tijdens de vervolgworkshop is er namelijk geen mogelijkheid om in te gaan op de functie van verschillende toetsen. Het is dus goed om alvast thuis hiermee geoefend te hebben, zodat je je tijdens de workshop kunt richten op de stof.

Voor Digtaal Mindmappen 2 wordt de beschikking over een laptop met het programma Mind Manager veronder-steld?eenieder die beschikt over een eigen laptop met daarop het mind manager programma verzoeken wij deze inderdaad mee te nemen. mocht je hier niet over beschik-ken, neem dan even contact op, per mail, met: [email protected] of [email protected].

kijk voor meer studietips of parallelle workshops

op: www.studiecoach.ou.nl. Het programma mind

manager is voor ou-studenten tegen sterk geredu-

ceerd tarief aan te schaffen via: www.surfspot.nl.

Wat is het verschil tussen versie 1 en 2?Digitaal mindmappen 1 is een echte intro-ductieworkshop, en is bedoeld voor mensen voor wie het mindmappen geheel nieuw is. en dan bedoelen we zowel de mindmap-techniek zelf, als ‘associatief denken’, dat is de theorie achter het mindmappen. Digitaal mindmappen 2 is de vervolgworkshop, waarbij alles draait om het inzetten van de reeds geleerde digitale mindmaptechniek voor specifieke studietaken. twee studie-taken worden eruit gelicht: het bestuderen van de studiestof c.q. het maken van aan-tekeningen uit een studieboek, en de voor-bereiding van een mondelinge presentatie. zo wordt ingegaan op de veel gestelde vraag: ‘Hoe kan ik mijn studiestof in een mindmap verwerken, zonder belangrijke

faculteit rechtswetenschappen staat op de facultaire tab op studienet. op de oproep tot bredere toepassing ook bij andere facul-teiten werd wel nog tegengeworpen dat de staf-student ratio per faculteit respectieve-lijk per vak kan verschillen, maar: de onder-grens zou wel uniform moeten zijn.

Van stapelen naar cohortbenaderinguit de presentatie van paul van den Boorn, opleidingsmanager bij de facul-teit cultuurwetenschappen, bleek vooral hoezeer de motieven van studenten per opleiding kunnen verschillen. zo studeert een flink deel van de cw-studenten – met een oververtegenwoordiging van senioren – vooral uit belangstelling en niet voor het verbeteren van zijn arbeidsmarktperspec-tief. Dat neemt niet weg dat de faculteit ook voor deze groep het bevorderen van groei en doorstroom belangrijk vindt. Voor de groeiende groep jongeren, die voor cw

kiest en die de studie wél wil inzetten voor een (nieuwe) carrière of baan, biedt de faculteit in de vorm van een open bache-lor een beleidsvariant, in samenwerking met de faculteiten rechtswetenschappen en managementwetenschappen. tevens kunnen studenten vanaf het academisch jaar 2011-12 een educatieve minor in hun opleiding integreren, waarmee zij na afron-ding van hun bachelor een tweedegraads bevoegdheid Nederlands respectievelijk geschiedenis behalen. maatregelen die primair tot doel hebben het rendement en de doorstroom te bevorderen zijn onder meer: het vertalen van voorheen extra aan-geboden evenementen in studiepunten; het aanbieden van zogeheten lintmodules die tegelijk met andere cursussen kun-nen worden gedaan, omdat het om een andersoortig aanbod van kennis c.q. vorm van onderwijs gaat (niet via boeken maar via direct contact docent-studenten in de

vorm van seminars, studiedagen, lezingen, zomerscholen); het in redelijkheid bijstellen van de studielast op basis van de kritische evaluaties van cursussen (seiN). Het verst echter gaat de faculteit in het doorvoeren van een cohortsysteem in de afstudeerfase van de bachelor: de studenten wordt de mogelijkheid geboden om binnen een vastgestelde periode af te studeren, onder zorgvuldige en intensieve begeleiding. De faculteit wil dit succesvolle systeem vanaf 2012-13 ook gaan toepassen in de master.

Binnen het nu integrale project ipo/smc zal in 2011 het verhogen van studiesucces één van de speerpunten worden. Hierbij zal aan-dacht besteed worden aan verbreding van een aantal activiteiten die hiervoor besproken werden. tevens zal gekeken worden welke andere maatregelen de open universiteit zou kunnen nemen om het studiesucces van studenten te verhogen.

Tekst: Frans Bogaert

24 Open Universiteit

nderwijs

Environmental problems: crossing boundaries between science policy and societyDe 1-moduuls cursus environmental problems: crossing boundaries between science, policy and society (N44311) is een engelstalige integrerende cursus met het accent op het proces van de aanpak van milieuvraagstukken als interactieproces tussen wetenschap, beleid en maatschappij. De student krijgt inzicht in de complexiteit van milieuvraagstukken, verschillende perspectieven, belangen en actoren die een rol spelen, en leert reflecteren op zijn eigen rol als expert. aan de orde komen onder andere onzekerheden, conflicte-rende kennisbronnen, niet-wetenschappelijke kennis en nieuwe media, toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden als Boviene spongiforme encephalopathie (Bse), climategate, co2-opslag en de inrichting van de commandeurspolder. De cursus vormt een verplicht onderdeel van de msc-opleiding milieu-natuurweten-schappen.

De cursus bestaat uit een elektronisch werkboek op studienet en schriftelijk materiaal (leerboek en reader). Het elektronisch werk-boek leidt de student via zes studietaken door multimediamateriaal met praktijkvoorbeelden, het leerboek en de reader. elke studietaak bevat verwerkingsopgaven. De cursus wordt afgesloten met een eindopdracht. De proeftoetsperiode loopt, inclusief het uitwerken van de eindopdracht, van 15 april tot 1 september 2011. in april vindt in utrecht een startbijeenkomst plaats. om de proeftoets binnen vier maanden met succes te kunnen doorlopen dient u de Bsc-opleiding milieu-natuurwetenschappen, of het schakel-programma naar de msc-opleiding milieu-natuurwetenschappen grotendeels te hebben afgerond of een vergelijkbaar niveau van voorkennis te hebben. Verder dient u over goede passieve kennis van de engelse taal te beschikken. Deelnemers aan de proeftoets ontvangen een vergoeding. indien u de cursus met een voldoende afsluit, kunt u dit bij inschrijving voor de definitieve cursus verzil-veren met een cursuscertificaat.

als u deel wilt nemen aan de proeftoets, mail dan zo spoedig mogelijk (in ieder geval vóór 7 april) de volgende gegevens naar dr. ir. willemijn tuinstra ([email protected]): naam, adres, e-mailadres, telefoonnummer, studentnummer, voorkennis, huidige ou-opleiding. u kunt ook contact opnemen als u meer wilt weten over de cursus of de proeftoets, via e-mail of per telefoon (030-2744590, di en do).

Activiteiten NouWNouw is de faculteitsvereniging van de faculteit Natuurweten-schappen. op de agenda staan de volgende activiteiten: – vrijdag 8 april 2011: Nouw-dag met algemene ledenvergadering op de 2e maasvlakte– zaterdag 18 juni 2011: rijp- en groendag in antwerpen.www.nouw.nl

modulair 18 maart 2011

De faculteit Natuurwetenschappen wil twee nieuwe mastercursus-sen proeftoetsen. De cursussen zijn inhoudelijk complementair. Bij de cursus principles of environmental sciences ligt de nadruk meer op de inhoud van milieuproblemen, bij de cursus environmental problems: crossing boundaries between science policy and society meer op het proces van kennisontwikkeling om bij te dragen aan oplossingen. Het is mogelijk om voor één van deze proeftoetsen in te schrijven of voor allebei. De cursussen kunnen tijdens de proef-toets na elkaar worden bestudeerd.

principles of Environmental SciencesDe 1-moduulscursus principles of environmental sciences (N19311) is een engelstalige integrerende cursus met het accent op het analyseren en beschrijven van causale verbanden (Drivers, pres-sures, state, impact en responses) binnen milieuvraagstukken. De cursus bestaat uit twee delen die beide meetellen voor het eind-cijfer. Het theoretisch deel wordt afgesloten met een meerkeuze-vragentoets. in een casusdeel wordt de theorie toegepast op één actueel milieuprobleem: atlantic bluefin tuna, Nitrogen problems in the Netherlands, of Nuclear energy. De cursus vormt een verplicht onderdeel van de msc-opleiding milieu-natuurwetenschappen en wordt bij voorkeur als eerste cursus in deze opleiding gevolgd.

De cursus bestaat uit schriftelijk materiaal (boek en studeerwijzer) en een elektronisch werkboek op studienet. Het theoretische deel omvat negen hoofdstukken uit het boek Principles of Environmental Sciences plus verwerkingsopgaven. toelichting en literatuur bij het casusdeel wordt aangeboden in de studeerwijzer. De proeftoets-periode loopt, inclusief het schriftelijke tentamen en het uitwerken van de casus, van 1 september 2011 tot 1 januari 2012. om de proeftoets binnen deze vier maanden met succes te kunnen door-lopen, dient u de Bsc-opleiding milieu-natuurwetenschappen (bij voorkeur inclusief een run van het Virtueel milieuadviesbureau), of het schakelprogramma naar de msc-opleiding milieu-natuurweten-schappen, grotendeels te hebben afgerond, of een vergelijkbaar niveau van voorkennis te hebben. Verder dient u over goede pas-sieve kennis van de engelse taal te beschikken. Deelnemers aan de proeftoets ontvangen een vergoeding. indien u de cursus met een voldoende afsluit, kunt u dit bij inschrijving voor de definitieve cursus verzilveren met een cursuscertificaat.

als u deel wilt nemen aan de proeftoets, mail dan zo spoedig mogelijk (in ieder geval vóór 15 augustus) de volgende gegevens naar dr. Dennis uit de weerd ([email protected]): naam, adres, e-mailadres, telefoonnummer, studentnummer, voorkennis, huidige ou-opleiding. u kunt ook contact opnemen als u meer wilt weten over de cursus of de proeftoets, via e-mail of per telefoon (038-4297617, di en do).

NATUURWE TENSCHAppENwww.ou.nl/milieu

studenten gevraagd

proeftoetsen nieuwe NW-mastercursussen

Kamervragen over zoutrapport OU-studenten

Het rapport Minder zout graag!, opgesteld door drie studenten van de Open Universiteit, is door het Voedingscentrum online gepubliceerd. Deze publicatie leidde tot Kamervragen. Nathalie Smits (student Natuurwetenschappen), peter Groot en Cora van Wijnen (psychologiestudenten) schreven het rapport in het kader van de cursus Gezondheid in perspectief (N39211).

De studenten stellen dat de overheid met regelgeving voor voedselproducenten de hoge zoutconsumptie kan beperken. Het Voedingscentrum vertaalt wetenschappelijke kennis naar praktische richtlijnen en adviezen over gezond eten, voert publiekscampagnes en heeft een veelbezochte website (9 miljoen bezoeken per jaar). Het rapport Minder zout graag! Hoe en waarom de voedingsmiddelenindustrie ons gezonder kan maken is gepu-bliceerd als naslagwerk op de website van het Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl). er is een duidelijk verband tussen teveel zout en een groter risico op ziekte en sterfte door hart- en vaatziekten en beroertes. uit onderzoek blijkt dat als we per dag 5 gram minder zout eten, dat tot een enorme gezondheidswinst leidt. alleen in Nederland al 110.000 hart- en vaatziektes, 40.000 beroertes en 4.000 doden minder per jaar. Het gaat in dit verband vooral om de hoeveelheid zout in bewerkt voedsel. zout dat we tijdens het koken zelf toevoegen aan ons eten, levert slechts een beperkte bijdrage aan de zoutconsumptie. Het overgrote deel van ons zout komt uit bewerkt voedsel en dat bevat veel meer zout dan nodig en gezond is. een deel van het bedrijfsleven zegt voor zoutreductie te zijn, maar verzet zich tegen maatregelen met een verplichtend karakter.

Overheid te terughoudenduit dit rapport blijkt dat de overheid te terughoudend is in haar

beleid om de zoutconsumptie terug te dringen. Het beleid is gericht op voorlichting en zoutbeperking op vrijwillige basis. De onderzoekers vinden dat door het terughoudende beleid van de overheid de gewenste zout-beperking te langzaam wordt gerealiseerd. Dit gaat ten koste van onnodig veel slachtoffers. zij pleiten er dan ook voor dat de overheid, nationaal en internationaal, gaat werken aan een verplichtende regel-geving en niet langer alleen inzet op voorlichting en vrijwilligheid. Naast deze en diverse andere aanbevelingen gaat het rapport ook in op de werking van zout in ons lichaam, wat de gevolgen zijn van teveel zout, kostenbesparing in de gezondheidszorg, tegenstrijdige belangen van partijen en etikettering.

KamervragenHet rapport heeft geleid tot kamervragen. tweede kamerlid khadjia arib (pvda) heeft op 3 februari minister edith schippers van Volksgezondheid kamervragen gesteld over de gezondheidswinst door zoutreductie. arib vroeg de minister of ze voorstander is van een ‘actiever zoutbeleid’ van de overheid, waarmee verplichte zoutreduc-tie wordt bedoeld. ook verwijst ze zoutvervanging van zout door het veel minder schadelijke ‘pansalt’ zoals in finland gebeurt, en onlangs onder de aandacht werd gebracht in NRC Handelsblad (Volg de finnen en eis pansalt als zoutvervanging, 4 januari 2011).

De open universiteit werkt sinds enige tijd samen met fVNo|mHB, de federatie van Nederlandse officieren & middelbaar en hoger burgerpersoneel bij Defensie. een van de doelen die ten grondslag aan de samenwerking ligt, is het optimaliseren van loopbaan-ondersteuning middels het aanbieden van studiemogelijkheden op hoog niveau. Voor fVNo|mHB is een eigen portal ingericht op de ou-website: www.ou.nl/fVNo. Daar vindt u o.a. een welkomst-video van thomas van zanten, ou-contactpersoon voor defensie-personeel, en van luitenant-generaal b.d. Hans couzy, voorzitter fVNo|mHB.

fVNo|mHB en ou willen synergie tussen fVNo-studenten bevor-deren, bijvoorbeeld door scripties van alumni beschikbaar te stellen via het sociale ledennetwerk proDef of www.ou.nl/fVNo. ook wordt gedacht aan het samen maken van studieopdrachten

als faculteit managementwetenschappen vinden we het prettig als onze studenten zich betrokken voelen bij hun faculteit. om de betrokkenheid te stimuleren wordt de faculteit steeds actiever bin-nen sociale media als linkedin en twitter. zo kunt u ons nu volgen via www.twitter.com/ou_management. op linkedin zijn reeds meerdere groepen actief. Daar kunt u bijvoorbeeld meedoen aan

discussies over premaster, controlling, verandermanagement, supply chain management of strategisch Hrm. een deel van de groepen is opgericht door ou-medewerkers, de andere door studenten. zoek bij de groepen eens naar post HBo financial controller opleiding of open universiteit – strategisch Hrm.

of het uitwisselen van uittreksels van cursussen. een voordeel ten aanzien van opdrachten waarbij de werkpraktijk betrokken wordt en bij scripties, is dat gedeelde informatie al Defensie-gerelateerd is en moge-lijk direct bijdraagt aan oplossingen voor dito uitdagingen. om deze stappen mogelijk te maken, is wel medewerking c.q. toestemming nodig van de studenten zelf. een eerste stap die fVNo|mHB en de ou gaan maken is het benaderen van fVNo-leden die aan de ou studeren of gestudeerd hebben. met de huidige middelen is het voor zowel de fVNo als de ou momenteel niet mogelijk deze inventarisatie vanaf papier te maken, dus we beginnen bij de ons bekende studenten.

Faculteit MW actief binnen sociale media

Samenwerking met FVNO|MHB krijgt verder gestalte

www.ou.nl/managementMANAGEMENT WE TENSCHAppEN


Geslaagde bijeenkomst over EMDR op 19 januari organiseerde psyreo, het dispuut van psychologie-studenten van studiecentrum rotterdam, een bijeenkomst over emDr. emDr is een snel aan populariteit winnende behandelmethode, met name geschikt voor de behandeling van traumatische ervaringen. er kwamen ongeveer 60 belangstellenden op deze bijeenkomst af, alle ou-studenten psychologie, variërend van studenten die net met de cursus inleiding in de psychologie waren begonnen, tot studenten die zich al in de masterfase bevonden. als gastspreker was lizzy Heemskerk uitgenodigd, psychotherapeute bij Yulius in Dordrecht. tijdens de twee uur durende bijeenkomst vertelde zij iets over de geschiedenis van emDr, over wat de behandelmethode emDr precies inhoudt en voor welke problemen emDr kan worden gebruikt. ook werd er getoond hoe een behandeling met emDr er in de praktijk uitziet. tijdens en na afloop was er een levendige discussie over onder andere de toepasbaarheid van emDr. zowel de organisatie als de deelnemers waren zeer enthousiast over deze leerzame bijeen-komst. we hopen dat er regelmatig soortgelijke bijeenkomsten volgen, om iedereen te laten kennismaken met de relatie tussen opleiding en praktijk.

Meet the FOC

De facultaire opleidingscommissie (foc) is een wettelijk ver-plicht inspraakorgaan binnen het hoger onderwijs, gericht op de kwaliteitsborging van het onderwijs. ken je de foc en weet je wat de foc voor je studie doet? Helaas (her)kent niet iedereen ons. De komende tijd willen we de foc en haar leden beter op de kaart zetten, let dus op je mail. wil je nu al meer weten over dit gremium, ga dan naar studienet (facultaire tab psychologie > ‘Handige links’).

Digitale bibliotheekDe foc spant zich in voor goede faciliteiten die de academische vaardigheden ondersteunen. Vanaf de module literatuurstudie krijgen studenten toegang tot de digitale bibliotheekfaciliteiten. De kosten om deze voorzieningen in stand te houden zijn aan-zienlijk. Daarom willen we er nog eens extra de nadruk op vesti-gen, ga eens uB’en in plaats van googelen en ervaar nu de gro-tere beschikbaarheid van volledige teksten: http://bit.ly/e2HseH.

scriptiestudenten gezocht voor onderzoek

Effectieve behandelmethoden stoppen met roken bij hartpatiënten

De faculteit psychologie onderzoekt hoe hartpatiënten effectief begeleid kunnen worden bij stoppen met roken. Hierbij worden twee intensieve gedragsinterventies die in combinatie met nicoti-nepleisters worden verstrekt, vergeleken met usual care. middels een experimenteel onderzoeksdesign met een voormeting en twee nametingen worden 681 patiënten van acht verpleegafdelingen cardiologie aan het onderzoek geïncludeerd. in het kader van het onderzoek zijn we op zoek naar twee studenten die de master-opleiding gezondheidspsychologie volgen, en die los van elkaar de hierna volgende onderzoeksvragen willen uitwerken in het kader van de afstudeerscriptie.1 in hoeverre zijn hartpatiënten therapietrouw aan de nicotine-pleisters, en welke baselinefactoren zijn van invloed op de therapie-trouw? eventueel wordt ook geïnventariseerd hoe trouw patiënten zijn aan de gedragscounseling en waardoor dit wordt bepaald. 2 in hoeverre zijn de interventies effectief, en zijn er mogelijke

verschillen in subgroepen bijvoorbeeld gerelateerd aan sociaal- economische status. er wordt in overleg met de studenten bepaald of gekeken wordt naar effecten na 6 of 12 maanden.Voor beide onderzoeken geldt dat de data deels zijn verzameld, maar dat de student een aantal onderzoekstaken ten dienste van het project dient uit te voeren. Dit zal onder andere bestaan uit het invoeren van vragen-lijsten. Voor één van beide onderzoeken zoeken we bij voorkeur een student die een verpleegkundige achtergrond heeft en mogelijk bij patiënten thuis cotinine metingen kan afnemen. Dit zijn speeksel- metingen die worden uitgevoerd bij patiënten die rapporteren dat ze zijn gestopt, om na te gaan of ze daadwerkelijk zijn gestopt.in overleg met de begeleiders wordt de precieze invulling van de werk-zaamheden en onderzoeksvraag nader bepaald. als u interesse hebt in een van onderzoeksvragen, neem dan contact op met dr. catherine Bolman ([email protected] / tel 045-5762626) of drs. Nadine Berndt ([email protected] / tel 045-5762172).

pSyCHOLOGIE

www.ou.nl/psychologie

belangrijk dat de vaardigheden van gespreksvoering eerst goed verankerd raken. zoals altijd kan de foc ingeschakeld worden via haar ambtelijk secretaris drs. marjan specker: [email protected].

Mastermentoraatstudenten die een toelating hebben tot de masteropleiding, maar nog niet zijn uitgenodigd voor het mastermentoraat, kunnen zich aanmelden voor een persoonlijke mentor. Nog niet alle studenten blijken daarvan op de hoogte te zijn. aanmelden is eenvoudig, kijk hiervoor op: http://bit.ly/ed8ml9.

Gespreksvoeringer zijn enkele opmerkingen binnengekomen over de verscherpte ingangseisen voor klinische gespreksvoering (s61321). Nu zijn zowel de propedeuse, als het afgerond hebben van tien modulen in de postpropedeuse als ingangseis gesteld, waaronder de cursus gespreksvoering (s26212). een van de redenen voor deze verzwa-ring is de grote belangstelling voor dit vak. Vooral mensen die net gespreksvoering afgerond hebben schrijven zich in. Het is echter

modulair 18 maart 201127Open Universiteit 27

INFORMATIC A www.ou.nl/informatica

pSyCHOLOGIE

De faculteit Informatica is van plan om een

eenjarige masteropleiding Software

Engineering (SE) aan te bieden. De Macrodoel-

matigheidstoets voor deze nieuwe masteroplei-

ding is aangevraagd: op grond van die toets

bepaalt de minister van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap of de opleiding aangeboden mag

worden. Daarna wordt de Toets nieuwe oplei-

ding aangevraagd: de Nederlands-Vlaamse

Accreditatieorganisatie beoordeelt of de nieu-

we opleiding voldoet aan de kwaliteitscriteria

en verleent accreditatie als dat zo is.

De beoogde masteropleiding SE bestaat uit

acht theorievakken, een cursus academische

competenties in de master SE en een

afstudeertraject van vijf modulen. Vier van de

acht theorievakken zijn al onderdeel van de

bestaande masteropleiding Computer Science

(CS). Het gaat om de cursussen Component-

based development, Design patterns, Software

architecture en Softwaremanagement.

Nieuwe cursussen psychodiagnostiek beschikbaar

Voor elke afstudeervariant in de masteropleiding psychologie is een nieuwe cursus psychodiagnostiek beschikbaar: psycho-diagnostiek in de arbeids- en organisatiepsychologie (s72311); psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie (s73311) en psychodiagnostiek in de klinische psychologie (s74311). Deze vervangen de cursus testprac-ticum psychodiagnostiek die sinds 1 februari 2011 uit het aanbod is genomen.alleen bij de cursussen psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie (s73311) en psychodiagnostiek in de klinische psychologie (s74311) wordt in zwolle vanaf mei 2011 een practicum gegeven. De data kunt u vinden op de betreffende cursussite.Vanaf studiejaar 2011-2012 worden de prac- tica weer in de meeste studiecentra georgani-seerd. Hiervoor kunt u zich vanaf begin juni 2011 inschrijven via studienet.

Nieuwe ingangseisen voor de cursus psychodiagnostiek

Voornemen masteropleiding Software Engineering en curriculumwijziging masteropleiding Computer Science

Er komen vier nieuwe vakken bij: Require-

ments engineering, Software evolution,

Software security en Software verification

and validation. Die worden momenteel

ontwikkeld. Voor de masteropleiding SE is

het de bedoeling (mits deze geaccrediteerd

wordt) om een vast programma met begelei-

ding op afstand aan te bieden met een

streeflengte van 5,5 jaar en bij voldoende

aanmeldingen een versneld vast programma

met intensieve begeleiding in 3,5 jaar.

Wijziging curriculum Computer ScienceDoor een wijziging in het curriculum van de

masteropleiding Computer Science (CS) zijn

alle acht theorievakken van de beoogde

masteropleiding SE ook onderdeel van de

masteropleiding CS. Als de masteropleiding

SE geaccrediteerd is, worden studenten en

belangstellenden op de hoogte gebracht.

U kunt alvast met het programma van de

masteropleiding SE starten. De eerste stap-

pen zijn toelating vragen tot de master CS en

slagen voor Design patterns. Details over de

volgende stappen vindt u op de faculteitstab

Informatica op Studienet.

Per 1 september 2011 worden de volgende

cursussen van de masteropleiding CS stop-

gezet: Artificial Intelligence for games

(T19321), Capita selecta thema 2 (T36311),

Verdiepingsopdrachten master 2 (T54321) en

Topics in communicatietechnologie (T25311).

Verdiepingsopdrachten master 1 (T53321)

wordt ook stopgezet en vervangen door

Verdiepingsopdrachten master CS (T53331).

Voor meer details verwijzen wij studenten naar het bericht op de faculteitstab informa-tica op studienet. andere belangstellenden kunnen terecht op www.ou.nl/informatica.

De ingangseisen wijken af van de eisen die in de studiegids psychologie 2010-2011 vermeld staan. om in te kunnen schrijven voor de cursussen psychodiagnostiek in de arbeids- en organisatiepsychologie (s72311); psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie (s73311) en psychodiagnostiek in de klinische psychologie (s74311) moet u minstens 32 modulen afgerond hebben in de bacheloropleiding inclusief de cursussen klinische psychologie 1: persoonlijkheids- theorieën en psychopathologie (s23222), test- en toetstheorie (s20221) en klinische gespreksvoering (s61321).

Bovendien gelden per cursus aanvullende ingangseisen:Voor s72311 psychodiagnostiek in de arbeids- en organisatiepsychologietenminste 3 modulen afgerond uit de volgen-de 6:– s02232 personeelsmanagement – s06231 ergonomie – s07231 arbeidspsychologie en -sociologie– s22321 leren en trainen in organisaties– s28321 inleiding in conflicthantering en mediation

Voor s73311 psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologietenminste 3 modulen afgerond uit de volgende 6:– s47311 adolescentie: een klinische en gezondheidspsychologische benadering– s32331 klinische psychologie 2: diagnostiek en therapie– N39211 gezondheid in perspectief– s28321 inleiding conflicthantering en mediation– s06231 ergonomie– s33321 inleiding in de seksuologie

Voor s74311 psychodiagnostiek in de klinische psychologieu dient de volgende 3 modulen afgerond te hebben:– s32331 klinische psychologie 2: diagnostiek en therapie– s33321 inleiding in de seksuologie– s47311 adolescentie: een klinische en gezondheidspsychologische benadering.


RECHTSWE TENSCHAppENwww.ou.nl/rechtswetenschappen

Docent mr. Lieke Quanjel-Schreurs overleden

Op vrijdag 21 januari 2011, vier dagen na haar 62ste verjaardag, is onze collega

mr. Lieke Quanjel-Schreurs overleden, universitair docent privaatrecht bij de faculteit

Rechtswetenschappen. Lieke Quanjel was alumnus van onze faculteit (1994) en sedert

augustus 1995 in dienst als cursusteamleider en universitair docent. Zij is jarenlang

examinator geweest van de cursussen Personen- en familierecht en Intellectuele eigen-

dom. Daarnaast heeft zij zich ingezet bij de vervaardiging van het consortiumproject

Pleiten en later eveneens bij Gespreksvaardigheden. Zij was lid van diverse commissies,

waaronder de decentrale medezeggenschapsraad. Lieke heeft tal van publicaties op haar

naam staan. Met groot enthousiasme was zij bezig met haar proefschrift op het terrein

van de Intellectuele eigendom. Helaas heeft zij de afronding hiervan niet meer mee

mogen maken. Lieke laat man en drie dochters achter.

De faculteit zal haar vrolijkheid, betrokkenheid en inzet heel erg missen.

Voortgangstoetsen met mogelijkheid bonuspunten bij Basiscursus recht

Aan studenten die zich in de maanden oktober 2010 tot en met februari 2011 hebben

ingeschreven voor de Basiscursus recht (R01152) wordt bij wijze van proef een extra,

potentieel lucratieve begeleidingsvorm aangeboden. Dit voorjaar start bij de Basiscursus

recht een serie van drie voortgangstoetsen, die u elk apart op een bepaalde avond thuis

online kunt afleggen. De toetsen tezamen bestrijken de gehele stof van de cursus, wor-

den na elkaar aangeboden en sturen u in studietempo naar het doen van tentamen vanaf

eind januari 2011. Na afloop van elke toets kunt u kennisnemen van uw resultaat en van

de vindplaatsen in de cursus van de juiste antwoorden; die vindplaatsen kunt u dan ook

meteen naslaan en bestuderen.

Door deel te nemen aan de voortgangstoetsen biedt u uzelf periodiek een controle-

moment op uw studievoortgang. Ben ik bij? Snap ik het min of meer? En u krijgt, bij een

goede terugkoppeling naar uw cursusmateriaal, direct na afloop de mogelijkheid om

‘pijnpunten’ uit de cursusstof te registreren die bij de verdere studie/tentamenvoorberei-

ding extra aandacht behoeven. De voortgangstoetsen kunnen een mooie aanvulling zijn

op deelname aan groepsbegeleiding, maar ze kunnen ook een meer individuele zelf-

studie nader structureren. Een prettige bijkomstigheid is dat de voortgangstoetsen bij

een voldoende resultaat bonuspunten voor het tentamen

opleveren. Dit kan resulteren in ophoging van het behaal-

de cijfer voor het tentamen met één rapport-cijferpunt

(zo kan bijvoorbeeld een 5 een 6 worden).

Op de cursussite van de Basiscursus in Studienet vindt u,

onder de knop Voortgangstoetsen, alle verdere informatie

over de voortgangstoetsen, de toekenning van eventuele

bonuspunten en de wijze van deelname. Let op: iedere

voortgangstoets staat maar gedurende één avond open.

Wij raden u aan meteen de avonden waarop de toetsen

worden afgenomen in uw agenda te reserveren:

– voor de eerste voortgangstoets: donderdagavond

17 maart 2011

– voor de tweede voortgangstoets: donderdagavond

28 april 2011

– voor de derde en laatste voortgangstoets:

donderdagvond 16 juni 2011.

Nog plek Summerschool MadridIn de vorige Modulair stond een oproep voor opnieuw een

(vierde) Summerschool voor bachelorstudenten, deze keer

in Madrid. De Summerschool duurt van 26 juni tot en met

9 juli. Studenten volgen gedurende deze twee weken door

Nederlandse, Duitse en Spaanse docenten verzorgde on-

derwijsbijeenkomsten en seminars op het gebied van Law

and Economics, Legal English en het Nederlandse, Duitse

en Spaanse privaat-, straf- en staatsrecht. De voertaal daar-

bij zal Engels zijn. De Summerschool biedt aldus een unie-

ke mogelijkheid om kennis te maken met internationale

aspecten van het recht. Studenten krijgen 4,3 ects toege-

kend voor deelname aan de Summerschool. Voor nadere

informatie over de Summerschool kunt u bellen met de

afdeling Service en informatie. Telefonisch is Service en

informatie (045-5762888) bereikbaar op: maandag van

10.00 tot 16.30 uur; dinsdag t/m vrijdag van 09.00 tot 16.30

uur. De volledige oproep staat ook op de webpagina van

de faculteit Rechtswetenschappen (kijk bij ‘Nieuws’).

www.ou.nl/onderwijsONDERWIJSWE TENSCHAppEN

peer review Leren en Ontwikkeling naar Studienet

met ingang van 10 februari 2011 en met het oog op de geplande overgang naar liferay (open source portal) in de nabije toekomst, is besloten om de peer review in de cursus leren en ontwikkeling (o18321) niet langer plaats te laten vinden in espace, maar voor-taan in studienet uit te laten voeren. De elektronische omgeving van espace sluit niet langer naadloos aan bij de voortschrijdende technische ontwikkelingen. Het opnemen van de peer review in studienet maakt de review tevens flexibeler. studenten hebben nu meer eigen inbreng in het tijdstip en de looptijd van de review. Voor nadere details over de nieuwe opzet van de peer review: zie de informatie via het menu in de cursus leren en ontwik-keling, de rubrieken peer review en tentamen.


f o r u mMisschien wel briljant, maar zeker niet te eenvoudig!

Samen met voormalig rector Fred Mulder geloven

wij graag dat zich in het zuidelijkste puntje van

Nederland een unieke concentratie van briljante

vwo-leerlingen bevindt. Op grond van het artikel

in Modulair 4 over de vierde lichting Academic

Experience (AE) zou je dat haast wel moeten

concluderen. Het alternatief is namelijk dat OU-

cursussen te eenvoudig zijn voor de gemiddelde

vwo-leerling, en dat is uiteraard geen aantrekkelijke

gedachte. Het betreffende artikel is echter geen

goede basis voor conclusies op dit punt. Zo worden

mij (Jelske) op pagina 13 ‘exemplarische’ woorden

in de mond gelegd van een ander. Ik zou met een

minimale last-minute inspanning een 9 hebben

gehaald voor de cursus Levenswetenschappen 1.

In werkelijkheid had die ander een 6 gehaald,

terwijl mijn 9 het resultaat was van een grondige

voorbereiding. Kortom, hoge cijfers halen voor een

OU-cursus is mogelijk, maar het komt je echt niet

aanwaaien. Dat blijkt ook uit een vergelijking tussen de gemiddelde

score van de zeven AE-studenten (een 5,8) en die van de 25

opleidingsstudenten (een 7,3) die in juni 2010 het tentamen van

Levenswetenschappen 1 aflegden. Dat verschil is goed te begrijpen

als AE-studenten inderdaad veel minder dan de aangegeven

studielast aan de cursussen hebben besteed, zoals het artikel

in Modulair vermeldt. Misschien telt Limburg echt veel briljante

vwo-ers, maar dat blijkt in ieder geval niet uit hun AE-prestaties.

Die maken duidelijk dat de OU-cursussen zeker niet te eenvoudig

zijn, maar juist een uitstekende indicatie geven van een studie op

universitair niveau.

Jelske de Kraker, deelnemer AE

Dennis Uit de Weerd, examinator cursus Levenswetenschappen 1

Joop de Kraker, examinator cursus Aarde, mens en milieu


Aanmelden, tentamenperioden en sluitingsdataaanmelden voor een tentamen doet u door in te loggen in mijn account in studieaanbod en te klikken op mijn tentamenaanmeldingen of door gebruik te maken van een aanmeldings-formulier. maakt u gebruik van een formulier dan stuurt u de aanmelding voor een compu-tergebaseerd en een regulier tentamen naar de afdeling tentaminering en certificering in Heerlen. een aanmelding voor een sys-ten-tamen stuurt u naar het studiecentrum waar u dit sys-tentamen wilt afleggen. alleen stu-denten die in het buitenland een sys- of cBi-tentamen maken of studenten die behoren tot speciale categorieën (bijvoorbeeld handicap of detentie) kunnen hun sys- of cBi-aanmelding sturen naar de afdeling tentaminering en certificering in Heerlen. u vindt uitgebreidere informatie hierover op de website www.ou.nl/tentamen.

tentamenperioden en sluitingsdata: – 20-6 t/m 22-6-2011, sluitingsdatum 25 mei 2011,– 29-8 t/m 31-8-2011, sluitingsdatum 3 augustus 2011.De geleidelijke invoering van computergeba-seerde toetsing kan van invloed zijn op het tentamenrooster.

tentamensessies individuele tentamens kijkt u op www.ou.nl/studiecentra voor de individuele tentamensessies in het studiecen-trum van uw keuze. als u zich via www.ou.nl/mijnaccount aanmeldt voor een individueel tentamen, worden de beschikbare sys- en cbi-sessies getoond nadat u het studiecentrum heeft gekozen.

samenvallende tentamensVolgens vast beleid van de commissie voor de examens (cve) mogen er niet meerdere (regulier schriftelijke) tentamens op één dag afgelegd worden. in uitzonderlijke omstandig-heden kan de commissie hiervan afwijken. zij beoordeelt dit aan de hand van een schriftelijk, gemotiveerd, verzoek van de student. De cve kan een hardheidsclausule toepassen voor die studenten die gehinderd worden in hun stu-dievoortgang door het hanteren van drie ten-tamenavonden. Het kan namelijk voorkomen dat twee cursussen in elke ronde op dezelfde dag worden afgenomen. Neemt u bij dergelij-ke situaties contact op met de afdeling service en informatie. Het gaat dan om studenten die in de problemen komen die niet te wijten zijn aan de eigen planning. mocht u uiteindelijk tot de conclusie komen dat er een aantoonbaar probleem is, dan kunt u een verzoek indienen bij de commissie.

alternatieve tentamenvormtentamens worden afgelegd op de wijze zoals gepubliceerd in de jaarlijks verschijnende stu-diegids en zoals op de cursussite vermeld. in uitzonderlijke gevallen kan de commissie voor de examens (cve) op basis van een schriftelijk, gemotiveerd verzoek van een student beslui-ten dat die student een bepaald tentamen op een andere wijze dan vastgesteld kan afleg-gen. De cve kan tot deze beslissing komen indien bij een student sprake is van een func-tiebeperking of als een student drie of meer keren met aanwijsbare reden zakt voor een bepaald tentamen waardoor hij of zij

gehinderd wordt om de studie op een goede wijze voort te zetten. Voordat de cve in deze een beslissing neemt, wordt de examinator om een reactie gevraagd. Het oordeel van de examinator weegt bij de beslissing van de cve zwaar mee. Benadrukt dient te worden dat het een mogelijkheid betreft en geen verplichting voor de cve is om dit verzoek te honoreren.

tentamendata uitlopende cursussen en erratamet klem adviseren wij studenten kennis te nemen van de nadere informatie omtrent cursussen die uit het onderwijsaanbod zijn genomen (dan wel gereviseerd) en waarvan de laatste tentamenmogelijkheid plaatsvindt in het academisch jaar 2010-2011. Deze vindt u op www.ou.nl/tentamen > laatste tentamen-data en niet in modulair. aanvullingen hierop worden wel vermeld in modulair. De informatie vindt u ook op de cursussite. een overzicht van de errata op de studiegidsen vindt u op www.ou.nl/vraagenantwoord.

CULTUURWETENSCHAppEN

C06122 Kunst sinds het tentamen van 10 november 2010 mag u bij het tentamen ook gebruikmaken van een loep. C13122 Inleiding in de filosofie De commissie voor de examens heeft besloten dat de opgaven van het tentamen met ingang van het tentamen van 21 juni 2011 geheim zijn. C19112 Inleiding kunstgeschiedenis op 5 april 2011 is er een extra tentamen-mogelijkheid voor deze cursus.

INFORMATICA

T31311 Onderzoeksontwerp voor bedrijfs-kundige informaticaDe cursus wordt stopgezet. De laatste inlever-datum voor de opdracht is 31 augustus 2011.

T41221 Logica en informaticaHet tekstboek dat u bij het tentamen mag gebruiken moet sinds het tentamen van 10 november 2010 ‘schoon’ zijn.

MANAGEMENTWETENSCHAppEN

B10111 Onderzoek en presentatie (AV1)De laatste inleverdatum van de opdracht is 30 juni 2011.

B35111 Financieel management De tentamenvorm is sinds 21 februari 2011 veranderd in een individueel computer-gebaseerd tentamen dat volgens afspraak plaatsvindt. B65317/B65817 Controlling De minimaal te behalen scores voor de deel-tentamens (sDc, aisc en macc) zijn per 1 december 2010 verhoogd naar een vijf. De overige tentameneisen zijn onveranderd. B69317/B69817 Financial decision making De minimaal te behalen score voor het schriftelijke deeltentamen is per 1 december 2010

verhoogd naar een vijf. De overige tentamen-eisen zijn onveranderd.

NATUURWETENSCHAppEN

N43211 Gedrag en effecten van contaminantensinds het tentamen van 24 januari 2011 mag u bij het tentamen ook gebruikmaken van een ‘schoon’ Binas tabellenboek, een zakreken-machine en een ‘schoon’ engels-Nederlands woordenboek.

ONDERWIJSWETENSCHAppEN

O22411 Methoden en strategieën voor onderwijsontwerpenDe laatste inleverdatum van de opdracht is opgerekt naar 30 juni 2013.

O30411 Onderzoeksmethoden voor onderwijsontwerpDe laatste inleverdatum van de opdracht is opgerekt naar 30 juni 2013.

O32431 Het ontwerpen van een onderzoek: scriptieplanningDe laatste inleverdatum van de opdracht is opgerekt naar 30 juni 2013.

O35411 Project actief lerenDe laatste inleverdatum van de opdracht is opgerekt naar 30 juni 2013.

O41411 Implementatie van onderwijs-innovatieser vindt vanaf 15 februari 2011 een kleine verandering plaats in de scoring van studie-taak 4. lees voor meer informatie de cursus-pagina op studienet.

pSyCHOLOGIE

S20221 Test- en toetstheorieDe tentamenvorm is sinds 20 november 2010 veranderd in een individueel computergeba-seerd tentamen dat volgens afspraak plaats-vindt.

S30211 Groepen in organisatiesDe tentamenvorm is sinds 3 januari 2011 ver-anderd in een individueel computergebaseerd tentamen dat volgens afspraak plaatsvindt.

S67321 Klinische psychologie 3: de ambulante praktijkDe tentamenvorm is sinds 29 oktober 2010 ver-anderd in een individueel computergebaseerd tentamen dat volgens afspraak plaatsvindt.

RECHTSWETENSCHAppEN

R64342 Consumentenrechtin het overzicht stopgezette cursussen 2010-2011 in de modulair van juni 2010 en op pagina 5 van de studiegids is opgenomen dat de laatste tentamenmogelijkheid van deze cursus 30 juni 2011 is. Dat is niet juist. De laatste inleverdatum van de opdracht is 30 september 2011.

tentameninf

afgest deerden

CULTUURWETENSCHAppEN

Wo bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappenmw. E.p. van Aalsburg Ba, Hendrik-ido-ambachtafstudeeropdracht: De zeven hoofd-zonden toeschrijving en betekenis in vergelijkend perspectief. dhr. A.L.L.C.E. Antheunis Ba, koewachtafstudeeropdracht: ‘Vier fragmenten van jheronimus Bosch’ geschiedenis van een reconstructie.

mw. J.W. Bekkers-Vermeulen Ba, Nuenenafstudeeropdracht: jeroen Bosch in steen en brons. De visies van de opdrachtgevers en de kunstenaars van twee sculpturen van jeroen Bosch in de periode 1920-1930 in de stad ’s-Hertogenbosch.

mw. M. de Zoeten Ba, oberdorfen, Duitslandafstudeeropdracht: De roepende in de woestijn. een klein onderzoek naar de ideeën over jheronimus Bosch’ johannes de Doper in de woestijn, na de toegenomen kennis over dit kunst-werk door historische en materieel-technische onderzoeken.

Wo masteropleiding Algemene cultuurwe-tenschappenmw. B.G.M. van Boekel-Bos ma, tilburgafstudeeropdracht: De mythe van prometheus. De receptie (van 1919 tot heden) van het filosofisch getinte werk prometheus waarbij de waardering van de criticus menno ter Braak en diens invloed op de receptie centraal staat.

mw. C.S.M. Hendrix-Vogels ma, geulleafstudeeropdracht: levend museum als instrument van cultuuroverdracht. Het directoraat van jean leering in de periode van 1964 tot 1973 in het Van abbemuseum te eindhoven.

dhr. W.J. post ma, terborgafstudeeropdracht: ludwig klages’ mensch und erde (1913/20) en theodor lessings europa und asien (1914/18). Het ontstaan van de onder-liggende overeenkomsten en verschil-len.

mw. C.A.H. Schaap ma, amsterdamafstudeeropdracht: Drie Britse vrou-wen over het huiselijk leven in turkije, griekenland en de Balkan tussen 1875 en 1920: beeldvorming over de ‘oriënt’ en oriëntalisme.

INFORMATICA

Wo bacheloropleiding Informaticadhr. E.J. Gijsbers Bsc, amsterdam P

dhr. A. Haldar Bsc, Voorschoten

dhr. H.M. van de pol Bsc, Noordwijkerhout

dhr. E.J. Razenberg Bsc, roosendaal P

Wo masteropleiding Computer Sciencemw. J.M. Bronswijk msc, eindhoven Pafstudeeropdracht: flexible scheduling using evolutionary algorithms.

MANAGEMENTWETENSCHAppEN

Wo bacheloropleiding Bedrijfskundedhr. T. Bruno Bsc, Vught

dhr. W.J.C. Gryson Bsc, Brugge, België

dhr. R.L.H. Rulkens Bsc, zwolle

Wo masteropleiding Managementdhr. H.J. Bouman msc, landgraaf, keuzevariant implementation and change management Pafstudeeropdracht: De changemirror de spiegel voorhouden. onderzoek naar de validiteit van de changemirror als veranderkundig onderzoeksinstrument.

dhr. T. de Joode msc, leidschendam, keuzevariant controllingafstudeeropdracht: gedragspatronen van academiedirecteuren bij het opstellen van de begroting.

mw. M. Klink msc, Dordrecht, keuze-variant public management Pafstudeeropdracht: structuur en leider-schap binnen een publieke organisatie. een onderzoek naar de invloed van structuurkenmerken van afdelingen op de leiderschapsstijl en de relatie met ‘gender’.

mw. H.K.L. Lenaerts msc, Bornem, België, keuzevariant marketing and supply chain management Pafstudeeropdracht: Het gebruik van internet binnen het mkB – een ver-klarend onderzoek naar de invloed van marktorientatie, motivatie, gedrags-normen en technologie-acceptatie.

31Open Universiteitmodulair 18 maart 2011

Opnieuw groots opgezette diploma-uitreiking ‘Noord’

Op zaterdag 29 januari vond er wederom een groots opgezette

diploma-uitreiking ‘Noord’ plaats, deze keer in het fraaie kasteel

te Coevorden. De rode loper lag uit en medewerkers van de

studiecentra Noord – Emmen, Groningen en Leeuwarden – stonden

klaar om de gasten te verwelkomen. De kandidaten kregen een

mooie corsage en een naamkaartje met titel, zodat iedereen straks

weet wie ze zijn, en welke studie ze hebben gedaan. Vice-voorzitter

van het College van bestuur, drs. ing. Cees Brouwer, had voor

iedere kandidaat een persoonlijk woord, meestal aangereikt door

de scriptiebegeleider. De aanwezigen konden zich daardoor een

goed beeld vormen van de verscheidenheid aan onderwerpen, die

zoal tot een scriptie kunnen leiden. De meeste bachelorkandidaten

zijn intussen al met mastervakken bezig. Nadat er zeven bachelor-

en acht masterdiploma’s waren uitgereikt, en er ondertussen

champagne was ingeschonken voor de kandidaten, vertelde

Caroline Visser, hoofd studiecentra Noord, dat deze kandidaten dit

nooit hadden kunnen bereiken zonder de steun van hun familie. Ze

nodigde de kandidaten uit om een toast uit te brengen aan iedereen

die hen heeft gesteund. Aansluitend aan de uitreiking vond er in de

keldergewelven van het kasteel een geanimeerde receptie plaats,

waar behalve vrienden en familie ook veel vertegenwoordigers van

de Open Universiteit aanwezig waren. Een uitgebreide fotoreportage

staat op de websites van de drie noordelijke studiecentra.

Hierboven de trotse groep afgestudeerde bachelors en masters (vlnr): jirtsin Beenhakker, marjon geertsma, wim koster, maria peek, marije van winden-elsackers, caroline Visser (studiecentra Noord), johan Nooitgedagt, f. van gils, liesbeth Hanrath, frank van der Veer, cees Brouwer (cvB), greetje kuiken, ria van der zee, anita schulte, margreet Bügel.

Hiernaast de organiserende studiecentra geflankeerd door de vice-voorzitter college van bestuur (vlnr): caroline Visser, cees Brouwer, marike schmidt, Désirée idsinga, roelie van oosten


dhr. J.K. Nooitgedagt msc, lemmer, keuzevariant implementation and change managementafstudeeropdracht: speltheoretisch perspectief bij verandering naar duurzaamheid. Het dilem-ma van de gevangene in de garnalenvisserij.

mw. G.T.M. Schippers msc, rotterdam, keuzevariant implementation and change managementafstudeeropdracht: De samenhang tussen ‘collabaration’ en betekenisgeving in de strategieontwikkeling van een non-gouver-nementele organisatie.

dhr. A.T.M. Valkenburg msc, Nieuwegein, keuzevariant implementation and change managementafstudeeropdracht: frontlijnsturing in Nieuwegein.

dhr. J. Vlietland msc, tilburg, keuzevariant implementation and change managementafstudeeropdracht: ‘information visibility and performance of global it service networks’. a study in the Banking industry.

Wo masteropleiding Strategy and Organizationmw. I. Willems msc, Voerendaalafstudeeropdracht: op zoek naar een alterna-tief voor de changemirror: een onderzoek binnen atrium mc naar betekenisgeving binnen sociale netwerken tijdens organisatie-verandering.

NATUURWETENSCHAppEN

Wo masteropleiding Milieu-natuurwetenschappendhr. M.M.G. Ernes msc, Vughtafstudeeropdracht: carbon Dioxide seques-tration. olivine distribution in mozambique for the purpose of sequestering co2.

pSyCHOLOGIE

Wo bacheloropleiding Psychologiemw. y.S. Christopoulos-van Dun Bsc, Vledder

dhr. E.J. Dekker Bsc, medemblik

mw. T. Haesevoets Bsc, Hasselt, België P

mw. A. van den Hooven Bsc, Huizen

dhr. A.J. Klomp Bsc, kudelstaart

mw. A. van Lien Bsc, rotterdam

mw. J. Litmaath Bsc, mook

mw. C.J. Lukkassen Bsc, loenen

mw. R. Notenboom Bsc, Numansdorp

dhr. H.G.L. populaire Bsc, Hasselt, België

dhr. J.H.M. Schellekens Bsc, tilburg

Wo masteropleiding Psychology, afstudeerrichting arbeids- en organisatiepsychologiemw. W.D. Ho-Kang-you- Wolters msc, oranjestad, arubaafstudeeropdracht: How does acute Naturalis-tic stress affect memory and learning in Dutch marines?

mw. G.A. Leusink msc, Dordrechtafstudeeropdracht: Vrijwilligers in de zorg.Visies, ambities en wensen van Verschillende leeftijdsgroepen ‘goud van de samenleving’.

mw. E.p.G. Luts msc, rudersberg, Duitslandafstudeeropdracht: modereert onzekerheid-vermijding effecten van consistent eerlijke procedures? Vergelijking tussen lage (china) en hoge onzekerheidsvermijdingsculturen (Duitsland).

mw. M.H.D. plasmans msc, Heezeafstudeeropdracht: rechtvaardigheid en testangst: de relatie met Negatief affect en geloof in tests in een sollicitatiecontext.

Wo masteropleiding Psychology, afstudeerrichting gezondheidspsychologiemw. M. Baldini msc, rotterdamafstudeeropdracht: Hechting en psychose: Bieden Hechtingskenmerken een Verklaring voor het optreden van psychotische symptomen?

mw. J.E. Drost msc, utrechtafstudeeropdracht: subarachnoidale bloeding: angst en depressieve gevoelens op de lange termijn.

mw. A.p. Hiddinga-de Vente msc, Heerhugowaardafstudeeropdracht: sociale invloed en cyber-pesten. De modererende werking van sekse.

mw. K.M. Hobbelink-Lisseveld msc, kerkwerveafstudeeropdracht: pesten onder jongeren. traditioneel en Digitaal pesten en de invloed van sociale steun op ervaren gezondheid en Depressieve gevoelens.

mw. E.G. Klerx msc, Bredaafstudeeropdracht: De relatie tussen affect & stress in het dagelijks leven en mentale veer-kracht.

mw. p. Koll msc, rotterdamafstudeeropdracht: Het Drama van de oneindige wil. zelfmoord bij schopenhauer en Durkheim. een psychologische, vergelijkende analyse.

mw. C.W Nimwegen-Matzinger msc, oudenboschafstudeeropdracht: psychologische predic-toren van peri-partum-pelvic-pain: onderzoek naar de invloed van zwangerschapsgerela-teerde angst, psycho-neuroticisme, copingstijl en distress op het ontwikkelen van zwanger-schapsgerelateerde lage rug- en bekkenpijn.

mw. J. Nusselder msc, zwolleafstudeeropdracht: Health literacy langs de lat bij turkse mensen in Nederland. Hoe is Health literacy te operationaliseren en wat is de betekenis ervan voor de gezondheids- beleving van turkse mensen in Nederland?

mw. D. Saft-Schreuders msc, mierloafstudeeropdracht: Het effect van een neuro-psychologische behandeling op leesvaardig-heid en het sociaal emotioneel welzijn bij kinderen met ernstige dyslexie.

mw. J.R.M. de Vos msc, Den Haagafstudeeropdracht: Het Verband tussen persoonlijkheid, stress en coping.

RECHTSWETENSCHAppEN

Wo masteropleiding Rechtsgeleerdheidmw. H.H. Beumer-Sonneveld llm, schiedamscriptie: Haalbaarheid van een nul-limiet voor alcohol in het verkeer.

dhr. M.F. Riepma llm, Deventerscriptie: Diversiteitsbeleid of discriminatie? Diversiteitsbeleid gericht op de oudere, de gehandicapte en de chronisch zieke werk-nemer in het licht van art. 1 grondwet en de gelijkebehandelingswetgeving.

mw. B.M. Roeterdink-Daggert llm, larenscriptie: mediation heeft een mediator nodig.

mw. M.L. van Winden-Elsackers llm, Nootdorpscriptie: planschade: Hoe en wanneer kom ik in aanmerking voor een tegemoetkoming in (plan)schade?

BUSINESS pROCESS MANAGEMENT AND IT

Wo masteropleiding Business Process Management and ITdhr. G.G.M.T. Beuten msc, weert Pafstudeeropdracht: to erp or not to erp? that is the question!

dhr. F.G. Ermans msc, gangelt, Duitslandafstudeeropdracht: factoren die bepalend zijn voor de menskosten van training bij erp-implementatieprojecten.

dhr. J. Kamer msc, utrechtafstudeeropdracht: De impact van server- virtualisatie op de itil-beheerprocessen.

dhr. M.J. Leenheer msc, ugchelen Pafstudeeropdracht: De relatie tussen vertrouwen en het succes van de samenwerking bij partijen die verplicht zijn om met elkaar samen te werken.

mw. J.M.S. Richardson msc, Vinkeveenafstudeeropdracht: maturation process in it offshore outsourcing.

dhr. G. Scheer msc, rotterdamafstudeeropdracht: Design patterns: geschikt als middel voor de verbetering van de onder-houdbaarheid van software?

P Bij deze student werd aan het behaalde getuigschrift de waardering ‘met lof’ toegekend (gewogen gemiddelde cijfer 8 of hoger, geen cijfer lager dan 7).

32modulair 18 maart 2011

5711

124

Open Universiteit

afgest deerden

Studentenblad Modulair 5_1011.pdf

Documents

Transcript of Studentenblad Modulair 5_1011.pdf