Stromen tussen werkloosheid, werk en het OCMW

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT

LEUVEN

Stromen tussen werkloosheid, werk en OCMW

Vicky Heylen

Joost Bollens

POD Maatschappelijke Integratie

Oktober 2006

Hoger instituut voor de arbeid

INHOUDSOPGAVE

ANALYSE VAN DE TRAJECTEN 1

1. HET SANCTIEBELEID ANNO 2002 1 2. STEEKPROEFTREKKING EN METHODOLOGIE 4

2.1. Onderzoekspopulatie en steekproeftrekking 4 2.2. Trajecten in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid 9

3. ANALYSE 9 3.1. Cross-sectionele analyse 9 3.2. Longitudinale analyse 16

3.2.1. Het traject als opeenvolging van transities 16 3.2.2. Het traject als geheel 29

4. BESLUIT 36 5. BIBLIOGRAFIE 40

Analyse van de trajecten 1

ANALYSE VAN DE TRAJECTEN

Vanaf juli 2004 gaat ‘het plan Vandenbroucke’ van start. Deze nieuwe maatregel vervangt de schorsingsprocedure wegens langdurige werkloosheid door de nieuwe opvolgingsprocedure van het zoekgedrag naar werk. Deze opvolgingsprocedure wordt geleidelijk ingevoerd. In een eerste fase (juli 2004-juni 2005) worden enkel de werklozen jonger dan 30 opgevolgd. Vanaf juli 2005 wordt de procedure dan uitgebreid naar de werklozen jonger dan 40 en vanaf juli 2006 naar de werklozen jonger dan 50. De procedure tot schorsing wegens langdurige werkloosheid wordt dan opgeschort naargelang de nieuwe opvolgingsprocedure in werking treedt. De sancties met betrekking tot de zogenaamde administratieve redenen (foute verklaring, vals stempelmerk of zwart werk) blijven dezelfde als voorheen.Verwacht wordt dat meer werklozen zo geschorst zullen worden. Met de invoering van deze regel wordt dan ook de vraag naar de invloed van de sanctie op het verdere traject van de werkloze gesteld. Gaan geschorste werklozen actiever op zoek naar werk? Zorgt een verscherpt schorsingsbeleid voor een verhoogd aantal aanvragen bij de OCMW’s?

Om de impact van deze nieuwe regelgeving te meten, stellen we in dit rapport een nulmeting voor. De trajecten van de personen die gesanctioneerd werden tussen oktober 2002 en december 2003 worden in kaart gebracht en vergeleken met trajecten van niet-gesanctioneerde werklozen.

De volgende paragraaf schetst een beeld van het sanctiebeleid in de periode die hier behandeld wordt. In paragraaf 2 wordt de onderzoeksmethodologie toegelicht. Paragraaf 4 bekijkt de trajecten op vanuit verschillende invalshoeken om zo bovenstaande onderzoeksvragen op te lossen.

1. Het sanctiebeleid anno 2002

Een uitkeringsgerechtigde werkloze moet tijdens zijn werkloosheidsperiode een aantal verplichtingen nakomen. Wanneer deze verplichtingen niet nageleefd worden kan de RVA hier sancties aan verbinden. Enerzijds worden een aantal redenen ingeroepen die verzameld kunnen worden onder de noemer 'vrijwillige werkloosheid'. Anderzijds zijn er de zogenaamde administratieve sancties.

2

De RVA vermoedt dat iemand vrijwillig werkloos of verantwoordelijk voor zijn werkloosheid is in een aantal gevallen.

Ten eerste kan men een sanctie krijgen in geval van werkverlating zonder wettige reden. Wanneer iemand zelf zijn ontslag geeft of zonder geldige reden afwezig blijft op het werk wordt dit beschouwd als werkverlating. Mogelijke sancties in dit geval zijn een verwittiging of uitsluiting van uitkeringen gedurende 4 tot 52 weken.

Een tweede situatie waarin een sanctie kan opgelegd worden, is wanneer men zelf schuld heeft aan zijn ontslag. Deze sanctie kan bestaan uit een verwittiging1 of een verlies van het recht op uitkeringen van 4 tot 26 weken.

Ten derde kan men onterechte voorwaarden stellen met betrekking tot uw werkhervatting en zo de facto onbeschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Wanneer dit het geval is, zal men uitgesloten worden van uitkeringen voor de duur van deze onbeschikbaarheid.

Een vierde reden tot sanctie kan ingeroepen worden wanneer men niet ingaat op een uitnodiging van de dienst voor arbeidsbemiddeling of beroepsopleiding. De eventuele sanctie bestaat dan uit een verwittiging of een opschorting van de uitkeringen gedurende 4 tot 52 weken. Na een uitnodiging door de dienst voor arbeidsbemiddeling kan men ook weigeren in te gaan op een passende betrekking of een inschakelingsparcours. In het eerste geval kan men een verwittiging krijgen of de werkloosheidsuitkering verliezen gedurende ten minste 4 en ten hoogste 52 weken. Indien bovendien blijkt dat de werkweigering gebeurde met de opzettelijke bedoeling uitkeringen te blijven ontvangen kan men zelfs voor onbepaalde tijd uitgesloten worden van uitkeringen. Dit is ook een mogelijke sanctie voor degenen die een inschakelingsparcours weigeren. Wanneer het inschakelingsparcours tot slot wel opgestart werd, maar mislukte omwille van een foutieve houding van de werkloze, kan deze een verwittiging krijgen op het recht op uitkering opgeschort zien gedurende 4 tot 52 weken.

Naast bovenstaande redenen zijn er nog enkele administratieve redenen voor sancties. Zo is men verplicht bij de aanvraag van de uitkering en bij elke verandering in de persoonlijke of familiale toestand tijdens de werkloosheidsperiode een verklaring af te leggen. Wanneer men door een laattijdige, foutieve of onvolledige verklaring onrechtmatig uitkeringen kan ontvangen, kan men een verwittiging krijgen of een uitsluiting van de uitkeringen gedurende ten minste 1 week en ten hoogste 13 weken. De onrechtmatig ontvangen uitkeringen moeten daarenboven terugbetaald worden. Als men gebruik maakte van een vals stempelmerk of foutieve stukken om uitkeringen te verkrijgen waarop men geen recht heeft, kan men een verwittiging krijgen of

1 Een verwittiging wordt niet gezien als een vaststelling van een overtreding. Dit wil zeggen dat

een volgend feit steeds als eerste feit steeds als eerste feit beschouwd wordt en dus niet als herhaling, die zwaarder bestraft wordt.


gedurende 1 tot 26 weken uitgesloten worden van uitkeringen. Bij een herhaling verliest men het recht op uitkeringen voor onbepaalde duur. Wanneer men werkt, zonder voorafgaandelijk zijn controlekaart in te vullen of deze activiteit aan te geven, kan men eveneens uitgesloten worden voor een periode van 1 tot 26 weken.

Naast het verlies van uitkering door een sanctie kan met het recht op uitkeringen ook verliezen door een langdurige werkloosheid (artikel 80). Bepaalde werklozen kunnen immers geschorst worden wanneer de duur van hun werkloosheidsperiode de maximaal toegestane duur overschrijdt. Deze maximale duur verschilt naar leeftijd, geslacht en streek en wordt gedefinieerd als anderhalve maal de gemiddelde werkloosheidsduur. De voorwaarden waaraan men moet beantwoorden om geschorst te worden van het recht van uitkeringen zijn de volgende:

− aanspraak kunnen maken op het recht op uitkeringen als samenwonende in de derde vergoedingsperiode of het recht wachtuitkering als samenwonende,

− jonger dan 50 jaar, − geen 20 jaar als loontrekkende kunnen bewijzen − het werk niet hebben hervat als voltijds werknemer gedurende ten minste 6

maanden (zonder onderbreking) − geen deeltijds werknemer met behoud van rechten zijn, − geen PWA-vrijstelling of een vrijstelling voor de uitoefening van de activiteit

van stadswachter genieten.

Wanneer de gesanctioneerde tijdens zijn sanctie werkt of ziek wordt, loopt de sanctie gewoon door. Wanneer iemand verschillende sancties krijgt, lopen deze niet gelijktijdig, maar volgen ze elkaar op.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal gesanctioneerden in 2002 en 2003.

Tabel 1 Gesanctioneerden in 2002 en 2003

2002 2003

vrijwillige werkloosheid sancties 16585 17116 verwittigingen 2196 2208 uitstel 715 824 totaal 19496 20148 administratieve redenen sancties 6756 6762 verwittigingen 4737 4931 uitstel 455 386 totaal 11948 12079 langdurige werkloosheid 8116 8359

Bron: RVA statistisch jaarboek 2002-2003

4

We gebruiken in dit onderzoek enkel de sancties en dus niet de verwittigingen en uitstel. De volgende paragraaf beschrijft de steekproef en data uitgebreider.

2. Steekproeftrekking en methodologie

Nu steeds meer instellingen, waaronder sinds kort ook de POD Maatschappelijke Integratie, gegevens samenbrengen in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ) kunnen de stromen van één instelling naar een andere nauwkeuriger in kaart gebracht worden.

We dienden bij de KSZ een aanvraag in voor de gegevens van de volgende instellingen: RVA, RSZ, RSZPPO, RSVZ en POD Maatschappelijke Integratie. Deze datasets bevatten gegevens met betrekking tot de arbeidsmarktpositie. Aan de hand van een gecodeerd rijksregisternummer dat in elk van deze bestanden voorkomt, kunnen de verschillende posities aan elkaar gekoppeld worden en kunnen de zogenaamde trajecten samengesteld worden. Bijlage 1 beschrijft hoe deze koppeling technisch verliep.

2.1. Onderzoekspopulatie en steekproeftrekking

De onderzoekspopulaties worden als volgt gedefinieerd. Voor de gesanctioneerden bekijken we de volledige populatie. Dit wil zeggen dat alle personen die in de periode oktober 2002 tot december 2003 in het zogenaamde sanctiebestand van de RVA voorkomen. In dit bestand vinden we, zoals hoger aangehaald, enkel de effectieve sancties en niet de verwittigingen of uitstel.

Om de invloed van de sanctie af te meten willen we deze groep van gesanctioneerden vergelijken met een groep werklozen met gelijkaardige kenmerken die tot dan (nog) niet gesanctioneerd werden. Een vergelijkingsgroep kan samengesteld worden door gebruik te maken van een of andere matchingstrategie. Een eenvoudige één-op-één-matching levert een vergelijkingsgroep waarin er voor iedere gesanctioneerde persoon een op dat moment niet-gesanctioneerde werkloze met vergelijkbare kenmerken (vb. dezelfde leeftijd, geslacht, woonplaats, gezinssituatie, werkloosheidsduur, enz.) zit. Een nadeel van deze eenvoudige matching is dat men slechts op een beperkt aantal kenmerken kan matchen. Als men te veel veranderlijken in rekening wil brengen, loopt men het risico dat niet voor iedere gesanctioneerde een niet-gesanctioneerde kan gevonden worden.

Propensity Score Matching (PSM), de matching techniek die we hier gebruiken, kan een oplossing vormen voor dit probleem. Deze benadering steunt op de vaststelling dat het matchen op basis van een enkelvoudige score, die de kans op sanctie weergeeft, even consistente schattingen van het effect kan geven dan het


matchen op basis van alle relevante veranderlijken. In de praktijk bestaat deze matching procedure uit 2 stappen.

In de eerste plaats schat men de kans dat iemand gesanctioneerd wordt door de RVA. Dit gebeurt aan de hand van een logistische regressie. Bij de specificatie van dit model kunnen alle relevant geachte kenmerken meegenomen worden. Eenmaal het model geschat, is het eenvoudig om zowel voor de gesanctioneerden als de niet-gesanctioneerden de kans te voorspellen die ze, gegeven een aantal kenmerken, hebben om gesanctioneerd te worden.

Vervolgens gaat men matchen door voor iedere gesanctioneerde een niet-gesanctioneerde te zoeken met een identieke, of toch vergelijkbare, voorspelde kans op sanctie. In de plaats van te matchen op basis van een combinatie van verschillende kenmerken, volstaat hier dus één kenmerk met name de voorspelde kans op sanctie. Het probleem dat men geen match vindt, zoals zich dat vaak voordoet bij een eenvoudige matching op basis van relatief veel kenmerken, doet zich hier veel minder voor.

In de praktijk verliep het samenstellen van de vergelijkingsgroep als volgt. Eerst wordt de kans dat een werkloze heeft om gesanctioneerd te worden berekend voor alle werklozen. Hiervoor wordt een logistische regressie met de volgende onafhankelijke variabelen geschat:

− geslacht (man, vrouw); − leeftijdsklasse (25 of jonger, 26-35, 36-45, 46-55, ouder dan 55); − provincie (Antwerpen, Brussel, Vlaams-Brabant, West-Vlaanderen, Oost-

Vlaanderen, Henegouwen, Luik, Limburg, Luxemburg, Namen, andere) − gezinssituatie (gehuwd met kind, alleenstaand, gehuwd zonder kind, kind

bij gehuwd paar, ongehuwd samenwonend zonder kind, ongehuwd samenwonend met kind, kind bij ongehuwd paar, hoofd eenoudergezin, kind bij eenoudergezin, ander inwonende, wonend in een collectief huishouden, andere);

− werkloosheidsduur2 (6 maanden of minder, 7-12 maanden, 13-24 maanden, 25-36 maanden, 37-48 maanden, 49-60 maanden, meer dan 60 maanden).

Tabel 2 toont de logistische regressie met als afhankelijke de variabele ‘sanctie’ voor de werkloosheidsperiodes met werkloosheidsduur.

2 We vonden in het sanctiebestand 25219 sancties terug. 21666 van deze sancties

kunnen gekoppeld worden aan een werkloosheidsperiode met een werkloosheidsduur en 3553 zonder werkloosheidsduur. We schatten deze logistische regressie dan ook tweemaal; eenmaal met de variabele ‘werkloosheidsduur’ een eenmaal zonder de variabele ‘werkloosheidsduur’.

6

Tabel 2 Logistische regressie met als afhankelijke de variabele sanctie (kans dat de sanctie = 1) met werkloosheidsduur

Variabele Coëfficiënt t-statistiek

Constante -2,678 -93 Geslacht Vrouw Referentie Man 0,244 16,0 Leeftijdsklasse ≤ 25 Referentie 26-35 -0,059 -3,1 35-45 -0,557 -24,3 46-55 -1,851 -57,4 > 55 -3,524 -59,9 Provincie Antwerpen Referentie Brussel -0,495 -18,8 Vlaams Brabant 0,088 2,9 Waals Brabant -0,522 -11,0 West Vlaanderen -0,109 -3,8 Oost Vlaanderen -0,127 -4,9 Henegouwen -0,714 -28,6 Luik -0,717 -25,8 Limburg -0,289 -9,6 Luxemburg -0,118 -2,6 Namen -0,568 -15,6 Andere 0,354 3,2 Gezinssituatie Gehuwd met kind Referentie Alleenstaande -0,320 -14,9 Gehuwd zonder kind -0,510 -14,6 Kind bij gehuwd paar -0,263 -9,7 Ongehuwd samenwonend zonder kind -0,101 -3,0 Ongehuwd samenwonend met kind(eren) 0,204 7,6 Kind bij ongehuwd paar (0,040) 0,5 Hoofd eenoudergezin -0,828 -28,8 Kind eenoudergezin -0,209 -6,4 Andere inwonenden (0,089) 1,6 Andere (0,048) 1,0 Wonend in collectief huishouden (0,138) 1,0 Werkloosheidsduur Duur 6 maand en minder Referentie 7-12 -0,110 -4,7 13-24 (0,000) 0,0 25-36 0,190 7,5 37-48 0,360 12,6 49-60 0,333 10,0 Meer dan 60 maanden -0,057 -2,4

De verbanden die niet statistisch significant zijn, zijn tussen haakjes gezet.

Bron: KSZ – DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

De kans op sanctie blijkt te dalen met de leeftijd. Ook de woonplaats vertoont een significant verband met de kans op sanctie. Algemeen lijkt men immers een lagere kans te hebben om gesanctioneerd te worden in provincies met een relatief hoge


werkloosheid. Tot een werkloosheidsduur van 2 jaar blijft de kans om gesanctioneerd te worden quasi constant. Nadien neemt de kans op sanctionering toe, om vanaf 4 jaar werkloosheid terug te dalen.

Vervolgens wordt voor alle personen de voorspelde kans op sanctie berekend via de formule:

Pr (sanctie = 1) = (exp(bx))/(1+exp(bx)) Enkele eenvoudige voorbeelden illustreren dit :

− ‘een gehuwde man met kind, wonend in Antwerpen en 3 maanden werkloos’ bx = -2,678 + 0,244 = -2,434 Pr (sanctie = 1) = exp (-2,434) / (1+ exp (-2,434)) = 0,080 Deze man heeft dus 8% kans om gesanctioneerd te worden.

- ‘een ongehuwd samenwonende man met kinderen uit Antwerpen en 40 maanden werkloos’ bx = -2,678+0,244+0,204+0,360 = -1,87 Pr (sanctie = 1) = exp (-1,87) / (1+exp (-1,87)) = 0,154 Deze man heeft 15,4% kans om gesanctioneerd te worden.

Voor iedere gesanctioneerde gaan we na wat zijn a priori kans is op sanctie, bijvoorbeeld 0,154. Vervolgens zoeken we een werkloze wiens kans op sanctie eveneens 0,154 is, maar die tot op dat moment (nog) niet gesanctioneerd werd. Dit wordt dan de match.

Voor de 3553 observaties zonder werkloosheidsduur werd een gelijkaardige logistische regressie geschat. Deze wordt getoond in tabel 3.

8

Tabel 3 Logistische regressie met als afhankelijke de variabele sanctie (kans dat de sanctie = 1) zonder werkloosheidsduur

Variabele Coëfficiënt t-statistiek

Constante -5,54 -77,7 Geslacht Vrouw Referentie Man 0,817 20,4 Leeftijdsklasse ≤ 25 Referentie 26-35 -0,538 -10,9 35-45 -0,950 -17,1 46-55 -1,878 -26,5 > 55 -2,370 -15,5 Provincie Antwerpen Referentie Brussel 0,275 3,2 Vlaams Brabant 0,202 2,7 Waals Brabant 0,262 2,2 West Vlaanderen (-0,042) -0,7 Oost Vlaanderen (-0,119) -1,9 Henegouwen (0,000) -0,1 Luik (-0,121) 1,7 Limburg (-0,018) -0,3 Luxemburg (0,133) 1,0 Namen (0,183) 2,0 Andere -1,566 -5,5 Gezinssituatie Gehuwd met kind Referentie Alleenstaande 0,775 14,6 Gehuwd zonder kind (-0,059) -0,8 Kind bij gehuwd paar (0,092) 1,4 Ongehuwd samenwonend zonder kind 0,418 5,8 Ongehuwd samenwonend met kind 0,536 8,7 Kind bij ongehuwd paar 0,596 3,6 Hoofd eenoudergezin 0,717 7,4 Kind bij eenoudergezin 0,403 4,8 Andere inwonenden 0,324 2,4 Wonend in collectief huishouden (0,809) 1,9 Andere 0,614 5,0

De verbanden die niet statistisch significant zijn, zijn tussen haakjes gezet.


Voor de 25 219 sancties vinden we zo 25 219 vergelijkbare werklozen die op het moment van de matching (nog) niet gesanctioneerd waren. Omdat personen verschillende malen kunnen gesanctioneerd worden tijdens de bestudeerde periode, vertegenwoordigen deze 25 219 sancties 24 742 personen. Bovendien kunnen personen uit de vergelijkingsgroep meer dan eens gekoppeld worden met een gesanctioneerde. De vergelijkingsgroep bestaat zo uit 23 852 individuele personen.


2.2. Trajecten in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid

Zowel voor de gesanctioneerden als voor de personen uit de vergelijkingsgroep trachten we een loopbaantraject te reconstrueren van oktober 2002 tot december 2003. We maken hiervoor gebruik van de gegevens van de RSZ, RSZPPO, RSVZ, RVA en POD Maatschappelijke Integratie die teruggevonden worden in de KSZ. Per kwartaal weten we bij welke instellingen de respondenten gekend zijn. Iemand kan in hetzelfde kwartaal een- of meermaals in de administratieve bestanden van een instelling voorkomen. Aangezien de bestanden die doorgegeven worden aan de KSZ niet steeds concrete datums bevatten is het niet mogelijk om de chronologie binnen één kwartaal weer te geven. In de volgende paragraaf worden verschillende exploraties op de data voorzien.

3. Analyse

Er bestaan verschillende manieren om loopbaangegevens of trajecten te analyseren. Eerst bekijken we de data cross-sectioneel. Dit wil zeggen dat de steekproef beschreven wordt op een specifiek moment, hier in een kwartaal, zonder dat hier rekening gehouden wordt met het voorbije of het volgende kwartaal.

Vervolgens benutten we het longitudinale karakter van de data ten volle. Hierbij houden we immers niet enkel rekening met de positie in een gegeven kwartaal, maar ook met de posities in de vorige en volgende kwartalen. Enerzijds komt zo een analyse van de overgangen van het ene kwartaal naar het volgende aan bod. Hier zijn we vooral geïnteresseerd in de arbeidsmarktpositie het kwartaal nadat een werkloze gesanctioneerd werd. Anderzijds worden bepaalde (delen van) trajecten als geheel geanalyseerd. Ook hier richten we ons in de eerste plaats op het traject na de sanctie.

3.1. Cross-sectionele analyse

In deze eerste analyse van de data gaan we na bij welke instellingen een persoon teruggevonden wordt in de verschillende kwartalen van de bestudeerde periode. Hierbij wordt abstractie gemaakt van het aantal keer dat een persoon voorkomt in hetzelfde kwartaal3. Tabel 4 geeft een overzicht per kwartaal. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de doelgroep, de gesanctioneerde werklozen, en de vergelijkingsgroep, de personen die op het moment van de match werkloos, maar (nog) niet gesanctioneerd waren. De percentages die weergegeven worden zijn kolompercentages berekend op basis van het totaal aantal werklozen in de doelgroep (24 742) dan wel in de vergelijkingsgroep (23 852).

3 Iemand met verschillende jobs of verschillende werkloosheidsperiodes binnen een kwartaal,

komt meer dan eens in dat kwartaal voor in de bestanden van de RSZ of RVA.


Tabel 4 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (cross-sectioneel)

kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5

DG

VG DG VG DG VG DG VG DG VG

doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852

N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %

geen instelling onbekend 584

2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17totaal geen instelling

584 2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17

1 instelling ocmw 66 0 71 0 100

0 66 0 150 1 28 0 181 1 13 0 186 1 68 0

rszppo 75 0 160 1 80 0 94 0 117 0 111 0 158 1 109 0 213 1 276 1rsvz 72 0 112 0 102 0 57 0 215 1 75 0 324 1 93 0 424 2 215 1rsz 2364 10 3351 14 2025 8 2246 9 2731 11 2233 9 2913 12 1937 8 3366 14 4190 18rva 10793 44 11785

49 9300 38 12714

53 7626 31 12880

54 6694 27 13186

55 5676 23 9237

39

sanctie 13 0 9 0 311 1 2 0 366 1 6 0 546 2 0 0 483 2 0 0totaal 1 instelling 13383 54 15488 65 11918 48 15179 64 11205 45 15333 64 10816 44 15338 64 10348 42 13986 59


Tabel 4 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (cross-sectioneel) (vervolg)


DG



N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %

2 instellingen rszppo ocmw

31 0 67 0 27 0 38 0 30 0 21 0 32 0 12 0 47 0 11 0rszppo rsvz

3 0 1 0 2 0 2 0 3 0 1 0 3 0 2 0 5 0 5 0

rszppo rsz 24 0 42 0 23 0 27 0 25 0 31 0 25 0 12 0 40 0 64 0rszppo rva 185 1 339

1 140

1 339

1 142

1 393

2 108

0 412 2 111

0 278

1rsvz ocmw 2 0 1 0 1 0 0 0 2 0 3 0 2 0 1 0 6 0 0 0rsz ocmw 50 0 42 0 75 0 29 0 84 0 19 0 78 0 10 0 118 0 27 0rsz rsvz 90 0 97 0 51 0 58 0 74 0 51 0 105 0 60 0 127 1 107 0rva ocmw

281 1 170 1 388 2 187 1 480 2 211 1 493 2 195 1 479 2 125 1

rva rsvz

225 1 176 1 258 1 225 1 206 1 241 1 187 1 261 1 143 1 181 1rva rsz 6015 24 6185

26 5201

21 6731

28 4765

19 6766

28 4048

16 6804

29 3777

15 4750

20

Sanctie ocmw 9 0 1 0 41 0 0 0 45 0 2 0 42 0 0 0 67 0 0 0Sanctie rszppo

1 0 0 0 16 0 1 0 28 0 0 0 41 0 0 0 27 0 0 0

Sanctie rsvz 1 0 0 0 44 0 0 0 49 0 0 0 67 0 0 0 62 0 0 0Sanctie rsz 37 0 20 0 415 2 11 0 702 3 7 0 887 4 5 0 794 3 0 0Sanctie rva 1902 8 4 0 2200 9 2 0 2138 9 2 0 2222 9 3 0 2061 8 0 0

totaal 2 instellingen 8856 36 7145 30 8882 36 7650 32 8773 35 7748 32 8340 34 7777 33 7864 32 5548 23

12



DG



N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %

3 instellingen rszppo rsvz ocmw 0

0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0rszppo rsz ocmw 1 0 1 0 3 0 1 0 2 0 0 0 1 0 2 0 6 0 0 0rszppo rsz rsvz 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 1 0 1 0 1 0rszppo rva ocmw 22 0 30 0 19 0 27 0 9 0 16 0 17 0 18 0 10 0 10 0rszppo rva rsvz 1 0 2 0 2 0 7 0 2 0 6 0 2 0 5 0 1 0 5 0rszppo rva rsz 56 0 53 0 28 0 53 0 49 0 51 0 23 0 59 0 28 0 41 0rsz rsvz ocmw 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0rva rsvz ocmw 6 0 3 0 1 0 1 0 2 0 3 0 7 0 1 0 4 0 1 0rva rsz ocmw 155 1 57 0 160 1 66 0 195 1 65 0 176 1 54 0 170

1 36 0

rva rsz rsvz 154 1 123

1 138

1 130

1 106

0 128

1 114

0 129

1 96 0 90 0sanctie rszppo ocmw 0 0 0 0 1 0 0 0 6 0 0 0 4 0 0 0 9 0 0 0sanctie rszppo rsvz 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0Sanctie rszppo rsz 0 0 0 0 8 0 1 0 9 0 0 0 13 0 0 0 16 0 0 0sanctie rszppo rva 41 0 0 0 36 0 0 0 38 0 0 0 41 0 0 0 47 0 0 0sanctie rsvz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0sanctie rsz ocmw 5 0 3 0 33 0 1 0 56 0 1 0 65 0 1 0 67 0 0 0sanctie rsz rsvz 1 0 1 0 13 0 0 0 32 0 0 0 21 0 0 0 32 0 0 0sanctie rva ocmw 214 1 0 0 364 1 0 0 288 1 0 0 282 1 1 0 288 1 0 0sanctie rva rsvz 36 0 0 0 72 0 0 0 75 0 0 0 58 0 0 0 78 0 0 0sanctie rva rsz 1088 4 9 0 1481 6 7 0 1430 6 6 0 1402 6 1 0 1276 5 0 0


12




DG

VG DG VG DG VG DG VG DG VGdoelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852

N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %

4 instellingen rszppo rva rsvz ocmw

0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0rszppo rva rsz ocmw

7 0 5 0 4 0 4 0 4 0 3 0 5 0 1 0 1 0 0 0

rszppo rva rsz rsvz 1 0 4 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0rva rsz rsvz ocmw 0 0 1 0 4 0 0 0 2 0 1 0 2 0 0 0 1 0 0 0sanctie rszppo rsz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0sanctie rszppo rva ocmw 3 0 0 0 5 0 0 0 7 0 0 0 10 0 0 0 3 0 0 0sanctie rszppo rva rsvz 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0sanctie rszppo rva rsz 9 0 0 0 14 0 0 0 12 0 0 0 17 0 0 0 23 0 0 0sanctie rsz rsvz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0sanctie rva rsvz ocmw 5 0 0 0 2 0 0 0 6 0 0 0 2 0 0 0 4 0 0 0sanctie rva rsz ocmw

82 0 3 0 152 1 0 0 115

0 3 0 118 0 1 0 124 1 0 0

sanctie rva rsz rsvz

26 0 0 0 30 0 0 0 49 0 0 0 32 0 0 0 29 0 0 0totaal 4 instellingen 133 1 13 0 211 1 7 0 197 1 8 0 188 1 2 0 188 1 2 05 instellingen

sanctie rszppo rva rsz ocmw 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 3 0 0 0sanctie rszppo rva rsz rsvz 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0sanctie rva rsz rsvz ocmw

1 0 0 0 1 0 0 0 4 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0




Ruim de helft van de respondenten komt slechts bij 1 instelling per kwartaal voor. Het gaat dan zowel bij de doel- als de vergelijkingsgroep vrijwel steeds om de RVA.

Ongeveer een derde vinden we in 2 datasets terug. Enerzijds gaat het hier om personen die tijdens hetzelfde kwartaal zowel een periode van werk als één van werkloosheid kennen. Anderzijds vinden we ook personen die tijdens hun werkloosheidsperiode gesanctioneerd werden. Zij komen dan zowel in het hoofdbestand als in het sanctiebestand van de RVA voor. Het spreekt voor zich dat deze laatste combinatie vooral belangrijk is bij personen uit de doelgroep.

Het voorkomen in meer dan 3 instellingen is minder frequent, maar geeft wel een aanwijzing voor de mogelijke complexiteit van de trajecten.

In een volgende stap wordt het aantal verschillende arbeidsmarktposities beperkt tot vijf. In plaats van vast te houden aan de verschillende instellingen RSZ, RSVZ, RRZPPO definiëren we deze categorieën als ‘werk’. De posities ‘sanctie’, ‘werkloos’, ‘OCMW’ en ‘onbekend’ blijven behouden. Daarnaast blijft het ook mogelijk om in hetzelfde kwartaal combinaties van verschillende posities zoals ‘werk en werkloosheid’ te onderscheiden. Bij zulke combinaties is het echter opnieuw niet mogelijk om aan te geven of men nu werkte en dan werkloos werd, of omgekeerd of dat men verschillende periodes van werk en werkloosheid afwisselde. Tabel 5 geeft een overzicht per kwartaal en maakt een onderscheid tussen de doel- en de vergelijkingsgroep


Tabel 5 Voorkomen bij de verschillende arbeidsmarktposities (werkloos, sanctie, werk, ocmw, onbekend) per kwartaal (cross-sectioneel) (vervolg)


DG



N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %

onbekend 584 2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17ocmw 66

0

0 71 0 100 0 66 0 150 1 28 0 181 1 13 0 186 1 68 0

werkloos 10793 44 1178

5 49 9300 38 12714 53 7626 31 1288

0 54 6694 27 13186 55 5676 23 9237 39

werk 2629 11 3764

16 2283 9 2485

10 3165 13 2504

10 3528 14 2214

9 4176 17 4858

20sanctie 13 0 9 0 311 1 2 0 366 1 6 0 546 2 0 0 483 2 0 0

werkloos ocmw 281 1 170 1 388 2 187 1 480 2 211 1 493 2 195 1 479 2 125 1werk ocmw 84 0 112 0 107 0 69 0 120 0 44 0 115 0 27 0 177 1 38 0werk werkloos 6637

27 6882

29 5767 23 7487

31 5270 21 7586

32 4482 18 7670

32 4156 17 5347

22

sanctie ocmw 9 0 1 0 41 0 0 0 45 0 2 0 42 0 0 0 67 0 0 0sanctie werkloos 1902 8 4 0 2200 9 2 0 2138 9 2 0 2222 9 3 0 2061 8 0 0sanctie werk 40 0 21 0 496 2 13 0 820 3 7 0 1030 4 5 0 932 4 0 0

werk werkloos ocmw 190 1 96 0 188 1 99 0 212 1 88 0 207 1 74 0 186 1 47 0sanctie werk ocmw 5 0 3 0 34 0 1 0 64 0 1 0 71 0 1 0 78 0 0 0sanctie werk werkloos 1201 5 9 1633 7 7 0 1605 6 6 0 1550 6 1 0 1454 6 0 0sanctie werkloos ocmw 214 1 0 0 364 1 0 0 288 1 0 0 282 1 1 0 288 1 0 0

sanctie werk werkloos ocmw 94 0 3 0 160 1 0 0 132 1 3 0 133 1 1 0 135 1 0 0



De vereenvoudiging van de posities zoals die is weergegeven in bovenstaande tabel, wordt ook in de volgende paragraaf, waar we de gegevens longitudinaal bekijken verdergezet.

3.2. Longitudinale analyse

3.2.1. Het traject als opeenvolging van transities

De KSZ verzamelt longitudinale gegevens. Dit wil zeggen dat per kwartaal bijgehouden wordt in welke arbeidsmarktpositie een persoon zich bevindt. Wanneer al deze posities aan elkaar gekoppeld worden, kunnen we een traject samenstellen. Dit traject kan bekeken worden als een opeenvolging van verschillende overgangen of transities. In deze context definiëren we een transitie als de overgang van het ene kwartaal naar het volgende en dus niet als een transitie van de ene positie (vb. werk) naar de andere (vb. werkloosheid). Dit heeft opnieuw te maken met het feit dat we binnen een kwartaal de opeenvolging van de verschillende posities niet kennen. Deze transities kunnen samengevat worden in een matrix. Zulke transitiematrix verbindt dus de posities van 2 opeenvolgende periodes; in de rijen vinden we de uitgangspositie in de kolommen de bestemming.

In tabellen 6 tot en met 9 geven we de matrices voor de opeenvolgende overgangen van het ene kwartaal naar het volgende voor de gesanctioneerde werklozen. Aangezien de dataset 24 742 gesanctioneerde werklozen telt, tellen we dus ook telkens 24 742 transities. Tabel 10 sommeert dan de transities over de verschillende kwartalen. In deze matrix worden dus 98 968 (=4 x 24 742) transities of 4 transities per persoon bekeken. In tabel 11, tot slot, worden de percentages weergegeven. Dit maakt het eenvoudiger om te zien welke transities relatief gesproken het meeste voorkomen.


Tabel 6 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal 1 ten opzichte van de positie in kwartaal 2

kwartaal 2 kwartaal 1 on

beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 180 7 217 42 0 14 1 62 2 45 0 4 0 6 3 1 584

ocmw 1

18

4 0 0 22

6

0

0

0

0

9

1

0

5

0

66

werkloos

176 4 6969 57 255 23 0 931 17 1720 69 10 2 345 192 23 10793

werk 82 4 200 1123

2 20 9 891 1 53 15 31 0 167 9 22 2629

sanctie 0 0 8 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 2 0 0 13

werkloos ocmw

1 0 72 0 0 77 4 12 10 21 1 20 2 3 55 3 281

werk ocmw 1 5 2 4 0 11 29 6 0 0 0 21 0 1 1 3 84

werk werkloos 38 1 827 564 43 19 5 3150

5 332 393 23 19 1078

60 80 6637

sanctie ocmw 0 3 1 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 9

sanctie werkloos

837 23 728 122 6 42 8 111 1 15 3 1 0 3 2 0 1902

sanctie werk 2 2 9 4 0 3 1 15 0 3 0 0 0 1 0 0 40

werk werkloos ocmw

1 2 13 11 2 20 9 24 2 6 3 24 9 13 25 26 190

sanctie werk ocmw 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 5

sanctie werk werkloos 48 5 183 347 3 13 15 544 0 2 11 13 1 13 3 0 1201

sanctie werkloos ocmw 2 22 58 0 0 89 12 8 2 2 0 13 0 1 5 0 214 sanctie werk werkloos ocmw 1 4 9 9 0 27 8 12 1 0 1 18 0 0 2 2 94

Totaal 1370 100 9300 2283 311 388 107 5767 41 2200 496 188 34 1633 364 160 24742


18



beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 879 6 234 72 58 10 5 51 1 25 7 0 0 16 6 0 1370

ocmw 2

25

8

0 0

31

11

1

4

1

0

9

1

0

5

2

100

werkloos

165 1 5323 75 243 20 0 994 15 1795 72 5 6 397 167 22 9300

werk 73 1 89 1117 10 12 7 562 3 25 196 18 10 148 2 10 2283

sanctie 210

0 62 25 1 3 0 8 0 1 0 1 0 0 0 0 311

werkloos ocmw

0 5 144 2 1 88 1 29 8 14 3 25 2 1 47 18 388

werk ocmw 4 5 2 13 2 13 27 6 1 0 1 21 7 1 1 3 107

werk werkloos 37 1 466 774 33 6 2 2528

10 250 516 19 18 1015

36 56 5767

sanctie ocmw 3 12 2 0 0 18 2 0 0 0 0 2 1 0 1 0 41

sanctie werkloos

788 31 944 131 15 62 6 187 1 17 5 7 1 4 1 0 2200

sanctie werk 35 1 25 324 0 6 3 95 0 0 2 2 1 1 0 1 496

werk werkloos ocmw

0 2 16 12 2 14 13 38 0 8 4 20 12 13 15 19 188



sanctie werkloos ocmw 3 40 112 3 1 139 17 20 2 0 0 23 0 0 4 0 364

sanctie werk werkloos ocmw 2 10 13 13 0 36 15 31 0 0 0 36 2 0 2 0 160

Totaal 2261 150 7626 3165 366 480 120 5270 45 2138 820 212 64 1605 288 132 24742


18




beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 1675 13 231 114 107 11 3 35 3 43 7 1 0 11 6 1 2261

ocmw 16

52

13

2 1

35

13

4

5

0

0

7

0

1

1

0

150

werkloos

123 1 4159 37 331 21 1 555 10 1815 65 4 3 337 147 17 7626

werk 110 4 95 1625 22 10 4 592 4 49 409 14 16 190 10 11 3165

sanctie 251 1 62 29 4 3 3 11 0 1 1 0 0 0 0 0 366

werkloos ocmw

6 2 226 0 1 113 1 38 2 18 0 21 2 5 36 9 480

werk ocmw 0 5 2 27 0 5 35 7 3 1 2 16 5 1 7 4 120

werk werkloos 47 2 509 538 62 12 2 2142

11 276 507 20 33 986 49 74 5270

sanctie ocmw 1 11 5 1 0 19 4 1 0 0 0 2 0 0 1 0 45

sanctie werkloos

829 22 956 114 13 50 6 121 2 13 5 4 0 2 0 1 2138

sanctie werk 38 5 71 508 2 10 4 156 0 1 17 5 1 2 0 0 820

werk werkloos ocmw

2 3 29 15 0 14 3 60 2 3 3 32 6 5 20 15 212




sanctie werk werkloos ocmw

1 7 16 11 0 26 14 27 0 0 0 27 1 1 1 0 132

Totaal 3166 181 6694 3528 546 493 115 4482 42 2222 1030 207 71 1550 282 133 24742


20



beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 2524 12 175 207 114 7 2 37 4 36 23 5 0 14 6 0 3166

ocmw 12

71

14

9 0

37

21

0

3

1

0

6

4

0

2

1

181

werkloos

108 2 3490 35 275 14 1 439 24 1708 76 3 4 334 163 18 6694

werk 129 6 29 2185 29 1 9 449 10 45 386 11 26 185 11 17 3528

sanctie 386 8 73 43 8 6 0 21 0 0 0 1 0 0 0 0 546

werkloos ocmw

8 3 228 1 1 109 1 36 7 18 0 22 0 2 47 10 493

werk ocmw 2 5 1 22 0 4 58 5 4 0 1 8 3 0 2 0 115

werk werkloos 31 0 338 416 44 4 2 1989

8 233 404 5 20 902 30 56 4482

sanctie ocmw 4 6 1 0 0 22 6 0 0 0 0 2 0 0 0 1 42

sanctie werkloos

889 22 894 136 11 54 7 185 4 8 1 4 1 1 4 1 2222

sanctie werk 47 5 90 617 1 13 7 215 1 1 14 15 2 1 0 1 1030

werk werkloos ocmw

2 0 22 14 0 13 10 48 2 6 7 25 14 4 18 22 207


sanctie werk werkloos 51 4 244 474

0 13 11 696

0 4 19 20 1 10 1 2 1550



2 7 16 10 0 29 12 26 0 0 0 26 1 0 1 3 133

Totaal 4208 186 5676 4176 483 479 177 4156 67 2061 932 186 78 1454 288 135 24742


20


Tabel 10 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal x ten opzichte van de positie in kwartaal x+1

kwartaal x+1 kwartaal x on

beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 5258 38 857 435 279 42 11 185 10 149 37 10 0 47 21 2 7381

ocmw 31 166

39

11 1 125 51

5

12

2

0

31

6

1

13

3

497

werkloos

572 8 19941 204 1104

78

2 2919 66 7038 282 22 15 1413 669 80 34413

werk 394 15 413 6050 63 43 29 2494 18 172 1006 74 52 690 32 60 11605

sanctie 847 9 205 97 13 13 3 41 0 3 1 2 0 2 0 0 1236

werkloos ocmw

15 10 670

3 3 387 7 115 27 71 4 88 6 11 185 40 1642

werk ocmw 7 20 7 66 2 33 149 24 8 1 4 66 15 3 11 10 426

werk werkloos 153 4 2140

2292

182 41 11 9809

34 1091

1820

67 90 3981

175 266 22156

sanctie ocmw 8 32 9 1 0 63 12 1 0 0 0 6 1 0 3 1 137

sanctie werkloos

3343 98 3522 503 45 208 27 604 8 53 14 16 2 10 7 2 8462

sanctie werk 122

13 195 1453

3 32 15 481 1 5 33 22 4 5 0 2 2386

werk werkloos ocmw 5 7 80 52 4 61 35 170 6 23 17 101 41 35 78 82 797





6 28 54 43 0 118 49 96 1 0 1 107 4 1 6 5 519

Totaal 11005 617 29296 13152 1706 1840 519 19675 195 8621 3278 793 247 6242 1222 560 98968


22

Tabel 11 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal x ten opzichte van de positie in kwartaal x+1 (percentages)

kwartaal x+1 kwartaal x on

beke

nd

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

onbekend 5 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7ocmw 0

0

0

0 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

werkloos

1 0 20 0 1 0 0 3 0 7 0 0 0 1 1 0 35werk 0 0 0 6 0 0 0 3 0 0 1 0 0 1 0 0 12sanctie 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1werkloos ocmw

0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2

werk ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0werk werkloos 0 0 2 2 0 0 0 10 0 1 2 0 0 4 0 0 22sanctie ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0sanctie werkloos

3 0 4 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 9

sanctie werk 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2werk werkloos ocmw

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

sanctie werk ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0sanctie werk werkloos 0 0 1 2 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 6sanctie werkloos ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1sanctie werk werkloos

ocmw

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

Totaal 11 1 30 13 2 2 1 20 0 9 3 1 0 6 1 1 100


22


Bijna de helft van de transities bevinden zich op de diagonaal van de matrix. Dit zijn de zogenaamde stabiele transities waarbij de positie in een bepaald kwartaal hetzelfde is als die in het daaropvolgende kwartaal.

In het kader van dit onderzoek zijn we voornamelijk geïnteresseerd in de overgangen die men maakt na een sanctie. Hierbij kunnen de volgende vragen gesteld worden: Hoe reageren personen op een sanctie? Zien we de meeste transities naar werk, naar inactiviteit? Hangt het soort uitstroom samen met een aantal achtergrondkenmerken?

In de volgende tabellen werden alle uitgangsposities waarin ‘sanctie’ voorkwam samengenomen4: sanctie – sanctie ocmw – sanctie werkloos – sanctie werk – sanctie werk ocmw – sanctie werk werkloos – sanctie werkloos ocmw – sanctie werk werkloos ocmw.

Tabel 12 geeft de positie het kwartaal na een sanctie en bekijkt tevens ook enkele achtergrondkenmerken (leeftijdsklasse, geslacht, gezinssituatie).

4 Het kan zijn dat de sanctie hier aan het begin van het kwartaal viel en personen tijdens het

kwartaal zelf reeds uitstroomden naar werk of inactiviteit. Bij gebrek aan voldoende data gegevens kunnen we vaak echter niet weten of deze ‘vermeende uitstroom’ zich effectief pas na de sanctie situeert.


Tabel 12 De positie in het kwartaal volgend op een sanctie naar achtergrondkenmerken (doelgroep)

onbe

kend

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

uitstroom (aantal) 4570 349 5149 4039 68 1030 224 3954 14 74 108 334 22 61 38 17 20051uitstroom (rij %)

%)

23 2 26 20 0 5

1 20

0

0

1

2

0

0

0

0

100

leeftijdsklasse (kolom 15-24 16 34 25 24 18 25 32 26 36 39 23 35 55 25 26 29 24

25-34 47 36 37 46 49 35 42 41 14 34 44 31 23 48 37 41 4135-44 28 24 22 23 18 25 19 22 36 20 24 27 9 23 29 18 2445-64 9 7 16 7 16 14 8 10 14 7 8 7 14 5 8 12 11geslacht (kolom%)man 27 67 57 57 51 60 69 66 50 59 67 70 77 69 76 59 53vrouw 73 33 43 43 49 40 31 34 50 41 33 30 23 31 24 41 47



Tabel 12 De positie in het kwartaal volgend op een sanctie naar achtergrondkenmerken (doelgroep) (vervolg)

onbe

kend

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie o

cmw

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

uitstroom (aantal) 4570 349 5149 4039 68 1030 224 3954 14 74 108 334 22 61 38 17 20051uitstroom (rij %)

%) 14

23

2

26

20 0

5

1

20

0

0

1

2

0

0

0

0 100lipro-positie (kolom Gehuwde met kind 49 10 19 29 19 9 6 22 0 16 26 6 25 11 24 28Gehuwde zonder kind 5 2 6 5 6 3 1 6 0 7 5 4 0 5 8 0 5Kind bij een gehuwd paar 11 11 13 16 6 4 8 15 0 18 10 7 23 15 0 0 13Ongehuwd samenwonend met kind 11 7 9 11 15 7 7 9 14 8 11 5 9 5 5 18 10Ongehuwd samenwonend zonder kind 4 5 5 8 6 4 4 7 0 5 8 4 0 7 3 0 6Kind bij een ongehuwd paar

1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1

Hoofd eenoudergezin 3 14 9 4 10 20 13 7 21 7 5 15 14 3 13 12 7Kind in een eenoudergezin

4 7 7 7 6 4 6 7 7 8 6 4 0 7 0 6 6

Alleenstaande 8 34 24 15 26 43 43 21 50 22 20 47 41 31 55 35 19Andere inwonende 2 3 2 2 0 1 4 2 0 1 0 2 0 3 0 0 2Wonend in collectief huishouden

0 1 0 0 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0

Overige 2 5 4 3 3 5 6 3 7 8 7 3 0 0 5 6 3



De eerste 2 rijen van tabel 12 geven aan dat welke arbeidsmarktpositie een gesanctioneerde heeft in het kwartaal volgend op zijn/haar sanctie. Een kwart vinden we het kwartaal na de sanctie niet meer terug in de onderzochte bestanden. We vinden hen terug in de categorie ‘onbekend’. Enerzijds gaat het hier om personen die terugvallen op andere inactiviteitsuitkeringen zoals invaliditeitsuitkeringen of pensioenen. Aangezien onze vraag aan de KSZ deze instellingen niet bevatte, hebben we geen indicaties over de grootte van deze groep. Anderzijds omvat deze groep de personen die zich vrijwillig, dan wel verplicht volledig terugtrekken uit de arbeidsmarkt. Ruim een kwart (26%) van de gesanctioneerden wordt terug werkloos na een sanctie. 20% stroomt uit naar werk en 20% is in het volgende kwartaal zowel aan het werk als werkloos. Ongeveer 10% verkrijgt het kwartaal na een sanctie een vergoeding van het OCMW. 2% is enkel terug te vinden in de OCMW-betalingsbestanden. De anderen zijn daarnaast ook geregistreerd door de RVA, RSZ, RSZPPO of RSVZ.

Door de achtergrondkenmerken van de gesanctioneerden te bestuderen, kan nagegaan worden of bepaalde groepen van werklozen bij een sanctie meer uitstromen naar bepaalde richtingen.

Werklozen uit de jongste leeftijdscategorie, 15-24, stromen relatief gezien meer uit naar het OCMW. Gesanctioneerden ouder dan 45 krijgen in het kwartaal volgend op een sanctie vaak opnieuw een werkloosheidsuitkering. De middelste leeftijdsklassen lijken iets meer uit te stromen naar werk of verdwijnen uit de dataset. Dit laatste hangt vermoedelijk samen met hun gezinssituatie en geslacht. Vrouwen en gehuwden met een kind zijn het kwartaal na een sanctie vaak meer niet meer terug te vinden in de bestudeerde bestanden. Waarschijnlijk kunne ze geen aanspraak maken op andere uitkeringen (OCMW, invaliditeit, pensioen, … ) en vallen ze terug op de inkomsten van een partner. Bij degenen die het kwartaal volgend op een sanctie wel vaker een vergoeding aanvragen en verkrijgen bij het OCMW zijn mannen en eenoudergezinnen oververtegenwoordigd.

De analyses uit deze paragraaf richten zich in de eerste plaats op wat er gebeurde met de personen uit de doelgroep vlak na hun sanctie. We kunnen deze analyses ook maken voor de referentiepersonen. Tabel 13 bekijkt de situatie van deze personen het kwartaal na de matching, d. i. het kwartaal nadat hun evenknie uit de doelgroep gesanctioneerd werd.


Tabel 13 De positie in het kwartaal volgend op het matchingmoment naar achtergrondkenmerken (vergelijkingsgroep)

onbe

kend

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

uitstroom (aantal) 1336 38 1013

3 2470 2 155 36 5804 2 3 66 1 3 1 1 2005

1 uitstroom (rij %) 7 0 51 12 0 1

0

29

0

0

0

0

0

0

0

100

leeftijdsklasse (kolom%)

15-24 25 61 21 31 0 43 33 27 0 0 47 0 33 100 0 25 25-34 39 26 39 43 100

35 39 41 0 67 30 100

67 0 100 40

35-44 23 8 24 19 0 16 19 22 100 33 17 0 0 0 0 23 45-64 12 5 15 7 0 5 8 11 0 0 6 0 0 0 0 12 geslacht (kolom%) man 48 61 45 61 50 56 61 61 100

33 47 100

33 0 100

51

vrouw 52 39 55 39 50 44 39 39 0 67 53 0 67 100 0 49


28

Tabel 13 De positie in het kwartaal volgend op het matchingmoment naar achtergrondkenmerken (vergelijkingsgroep) (vervolg)

onbe

kend

ocm

w

wer

kloo

s

wer

k

sanc

tie

wer

kloo

s oc

mw

wer

k oc

mw

wer

k w

erkl

oos

sanc

tie w

erkl

oos

sanc

tie w

erk

wer

k w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s

sanc

tie w

erkl

oos

ocm

w

sanc

tie w

erk

wer

kloo

s oc

mw

Tota

al

uitstroom (aantal) 1336 38 10133 2470 2 155 36 5804 2 3 66 1 3 1 1 20051 uitstroom (rij %) 7 0 51 12 0 1 0 29 0 0 0 0 0 0 0 100 lipro-positie (kolom%) Gehuwde met kind 26 3 27 19 0 7 11 18 0 67 5 0 33 0 0 25 Gehuwde zonder kind 5 3 5 5 0 2 0 4 0 0 0 100 33 0 0 5 Kind bij een gehuwd paar 15 3 16 18 0 8 8 17 0 0 5 0 0 0 0 16 Ongehuwd samenwonend met kind 9 8 9 10 0 6 14 10 0 0 9 0 0 0 0 9 Ongehuwd samenwonend zonder kind 8 8 7 10 50 3 0 9 0 33 2 0 0 0 0 8 Kind bij een ongehuwd paar 2 3 1 2 0 1 0 2 0 0 0 0 33 0 0 1 Hoofd eenoudergezin 7 8 8 5 50 16 31 8 0 0 23 0 0 0 0 7 Kind in een eenoudergezin 7 8 6 9 0 10 3 7 0 0 5 0 0 0 0 7

Alleenstaande 13 42 14 14 0 35 25 17 50 0 35 0 0 100 100 15

Andere inwonende 3 0 3 3 0 2 0 3 50 0 0 0 0 0 0 2 Wonend in collectief huishouden 1 8 1 1 0 4 3 1 0 0 8 0 0 0 0 0 Overige 5 8 5 6 0 6 6 5 0 0 11 0 0 0 0 5



De personen uit de vergelijkingsgroep mogen dan wel een even grote kans op sanctie hebben als hun gelijke uit de doelgroep, ze worden niet gesanctioneerd en zijn dus ook niet verplicht hun arbeidsmarktpositie aan te passen. Dit blijkt duidelijk uit tabel 13. Iets meer dan de helft van de werklozen is het volledige kwartaal na de matching werkloos. Deze groep bestaat iets meer dan gemiddeld uit vrouwen, ouderen en alleenstaanden. Bijna 30% is dat betreffende kwartaal zowel werkloos als werkend en 12% stroomde enkel uit naar werk. In deze 2 categorieën zijn mannen licht oververtegenwoordigd ten opzichte van vrouwen. 7% van de vergelijkingspersonen verdwijnen uit de bestudeerde bestanden het kwartaal na de matching. Bovendien blijkt er in de vergelijkingsgroep geen significante uitstroom naar de OCMW’s te zijn.

Terwijl bovenstaande analyses ons meer kunnen vertellen over de dadelijke gevolgen van een sanctie kunnen we meer lange termijn evoluties gemakkelijker vatten aan de hand van een analyse van het volledige traject.

3.2.2. Het traject als geheel

Wanneer de verschillende posities voor de 5 kwartalen met elkaar verbonden worden, kunnen we het traject dat de respondenten volgden tijdens de bestudeerde periode reconstrueren. Dit traject kan als geheel bestudeerd worden. De grote moeilijkheid is echter dat door de veelheid van verschillende arbeidsmarktposities en mogelijke combinaties tijdens een kwartaal er erg veel verschillende trajecten mogelijk zijn. Op basis van een indeling op basis van de arbeidsmarktposities (werk, werkloos, OCMW, sanctie, onbekend of een combinatie van deze) en zonder verder rekening te houden met het aantal jobs, het aantal contacten met het OCMW, de RVA, enz. vinden we 5134 verschillende loopbanen. In de tabellen 14 en 15 wordt een overzicht gegeven van de 10 meest voorkomende trajecten voor respectievelijk de gesanctioneerde en de niet-gesanctioneerde werklozen.

30

Tabel 14 De meest voorkomende trajecten bij de groep van de doelgroep

traject aantal

werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos 1199

werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos +onbekend 752 werkloos +werkloos +sanctie werkloos +onbekend+onbekend 634 werkloos +sanctie werkloos +onbekend+onbekend+onbekend 583 sanctie werkloos +onbekend+onbekend+onbekend+onbekend 582

werkloos +werkloos +sanctie werkloos +werkloos +werkloos 554 werkloos +sanctie werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 536 sanctie werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 512 werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos +werkloos 466

werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos +sanctie werk werkloos

328

Totaal 6146 (25%)


Een kwart van de werklozen, gesanctioneerd tussen oktober 2002 en december 2003, herkent zijn/haar traject gedurende die periode in bovenstaande tabel. Na een sanctie blijken personen vaak te verdwijnen uit de administratieve databanken. De categorie ‘onbekend’ blijkt vaak ook een zeer stabiele categorie. Daarnaast blijkt een tweede groep gesanctioneerden na een sanctie dadelijk terug te vallen op de werkloosheid.

Tabel 15 De meest voorkomende trajecten bij de groep van de vergelijkingsgroep

traject aantal

werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 6060 werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +onbekend 2541 werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos

2060

werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk

1088

werk werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 389 werkloos +werkloos +werkloos +werkloos + werk werkloos 311 werk + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos

259

werk werkloos + werk werkloos + werk + werk + werk 256 werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk + werk 250 werk + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk 233 Totaal 13447 (56%)



Bij de vergelijkingsgroep vertegenwoordigen de 10 meest voorkomende trajecten de meerderheid. Een groot deel van hen is gedurende de volledige bestudeerde periode steeds en enkel gekend bij de RVA. Verder zien we heel wat wisselwerking met periodes waarin men werkt. De uitstroom naar inactiviteit komt minder vaak voor.

Naast de veel voorkomende trajecten die beschreven worden in bovenstaande tabellen, zijn er vele trajecten met per kwartaal verschillende combinaties van posities die slechts een aantal keer voorkomen in de steekproef. Om ook deze loopbanen te bestuderen werden een aantal aanpassingen doorgevoerd.

In de eerste plaats starten alle trajecten in het ‘kwartaal s’. Dit is het kwartaal waarin een persoon gesanctioneerd werd. Voor de personen uit de vergelijkingsgroep is dit het moment waarop hun evenknie uit de doelgroep gesanctioneerd werd.

Vervolgens wordt nagegaan welk traject de respondenten doorliepen na dit sanctiemoment. Aangezien we ervan uitgaan dat een sanctie tot 2 kwartalen na een sanctie nog een invloed kan hebben op het traject wordt de positie in kwartaal s+1 en kwartaal s+2 weergegeven. 5 876 sancties vielen in het vierde kwartaal en 5 498 sancties in het vijfde en laatste kwartaal, voor deze kunnen we niet achterhalen wat de positie van deze personen 1 tot 2 kwartalen na het sanctiekwartaal was. Omdat we alle beschikbare informatie ten volle willen benutten, worden deze trajecten meegenomen in de analyses. Bij de berekening van de percentages houden we niettemin steeds rekening met deze onvolledige observaties.

Omdat men tijdens een kwartaal bij verschillende instanties kan gekend zijn en al deze mogelijke combinaties de grote lijnen snel dreigen te vertroebelen, bekijken we telkens slechts 1 positie (vb. OCMW, werk,…).

Tabel 16 geeft aan of men een vergoeding kreeg van het OCMW in hetzelfde kwartaal als de sanctie of tot 2 kwartalen later.

32

Tabel 16 Traject na de sanctie gericht op de positie ‘OCMW’

Verkreeg men een vergoeding van het OCMW in het … kwartaal s? kwartaal s+1? kwartaal s+2? doelgroep vergelijkingsgroep

ja ja ja 365 111 ja ja neen 595 58 ja neen neen 446 68 ja neen ja 19 2 neen ja ja 252 41 neen neen ja 150 45 neen ja neen 249 14 neen neen neen 11768 13506 Totaal van kwartaal 1 tot en met 3 13845 13845 ja ja - 373 48 ja neen - 146 19 neen ja - 212 23 neen neen - 5145 5786 Totaal van kwartaal 4 5876 5876 ja - - 531 54 neen - - 4967 5444 Totaal van kwartaal 5 5498 5498 Totaal 25219 25219 % ‘ja’ in kwartaal s 9,8% 1,4% % ‘ja’ in kwartaal s+1 10,4% 1,5% % ‘ja’ in kwartaal s+2 5,7% 1,4%


Tabel 16 geeft aan hoeveel personen in de periode na hun sanctionering (of voor de personen uit de vergelijkingsgroep na de sanctionering van hun evenknie bij de doelgroep) een vergoeding van het OCMW uitgekeerd kregen.

Onderaan de tabel werden op basis van deze gegevens een aantal percentages berekend. Bij de vergelijkingsgroep blijft het aandeel personen die een vergoeding bij het OCMW aanvragen en verkrijgen beperkt en constant op 1,5%. Bij de doelgroep daarentegen krijgt 9,8% van de gesanctioneerden reeds een vergoeding in hetzelfde kwartaal van hun sanctie. Voor dit sanctiekwartaal is niet met zekerheid geweten of de sanctie vóór de vergoeding van het OCMW viel, maar omwille van het grote verschil met de vergelijkingsgroep vermoeden we dit wel. In het eerste kwartaal na de sanctie vinden we opnieuw ruim 10% gesanctioneerden terug bij het OCMW, maar in het tweede kwartaal na een sanctie halveert dit percentage bijna. Dit kan betekenen dat het OCMW vaak een eerder kortstondige uitweg is en dat de meeste personen na verloop van tijd weer terecht komen in andere posities als ‘werkloosheid’ en ‘werk’. De duur van de sanctie kan hierin vanzelfsprekend een grote rol in spelen. Tabel 17 bekijkt daarom dezelfde vraag, maar houdt tegelijkertijd ook rekening met de duur van de sanctie (1 tot 13 weken, 13 tot 26 weken, 26 tot 52 weken, definitief (omwille van langdurige werkloosheid) of onbepaalde duur).


Tabel .17 Traject na de sanctie gericht op de positie ‘OCMW ‘ en rekening houdend met de sanctieduur

Krijgt men een vergoeding van het OCMW… 1 tot 13 weken 14 tot 26 weken 26 tot 52 weken onbepaalde duur definitief

kwartaal s? kwartaal s+1? kwartaal s+2? DG VG DG VG DG VG DG VG DG VG

ja ja ja 237 83 57 9 6 1 21 1 44 17 ja ja neen 505 46 53 3 1 0 6 2 30 7

ja neen neen 421 45 7 6 0 0 4 2 14 16

ja neen ja 14 1 3 1 0 0 1 0 1 0

neen ja ja 137 25 55 0 1 0 23 1 35 15

neen neen ja 84 35 20 0 1 0 14 0 32 9

neen ja neen 213 10 20 1 0 0 6 0 11 3

neen neen neen 7015 8381 440 635 10 18 112 181 4191 4291

Totaal van kwartaal 1 t/m 3 8627 8627 655 655 19 19 187 187 4358 4358

ja ja - 298 33 40 0 0 0 5 0 30 14

ja neen - 136 15 0 0 0 0 1 0 9 4

neen ja - 157 17 28 1 2 0 3 0 21 5

neen neen - 2917 3441 154 222 5 7 18 27 2051 2089

Totaal van kwartaal 4 3507 3507 223 223 7 7 27 27 2112 2112

ja - - 433 33 60 1 1 0 1 0 37 20 neen - - 2904 3304 169 228 3 4 8 9 1881 1898 Totaal van kwartaal 5 3338 3338 229 229 4 4 9 9 1918 1918 Totaal 15471 15471 1106 1106 30 30 224 224 8388 8388 % ‘ja’ in kwartaal s 13,2% 1,7% 19,9% 1,8% 25,3% 3,1% 17,4% 2,1% 2,0% 0,9%

% ‘ja’ in kwartaal s+1 12,8% 1,8% 28,9% 1,6% 36,9% 3,6% 30,0% 1,7% 2,7% 0,9%

% ‘ja in kwartaal s+2 5,5% 1,7% 20,5% 1,6% 40,0% 5,0% 32,0% 1,0% 2,6% 0,9%

DG= doelgroep VG= vergelijkingsgroep



Tabel 17 geeft inderdaad grote verschillen naargelang de duur van de sanctie weer.

Ongeveer 60% van de gesanctioneerde werklozen kreeg een sanctie van 1 tot 13 weken. Circa 13% onder hen krijgt tijdens deze sanctieperiode een vergoeding van het OCMW. Van zodra de sanctie afgelopen is valt dit percentage drastisch terug.

Wanneer personen een langere sanctie opgelegd krijgen, zien we dat het aandeel dat een uitkering aanvraagt en krijgt stijgt tot bijna een kwart van de personen die een sanctie van minimaal 26 weken opgelegd kregen. Men dient hier wel in het achterhoofd te houden dat het hier om kleine aantallen gaat: sanctie van 26 to 52 weken vertegenwoordigen immers slechts 30 personen of 0,1% van alle sancties opgelegd tussen oktober 2002 en december 2003. Een langere sanctie hangt ook samen met een langere afhankelijkheid van het OCMW. Daar waar we bij de kortste sancties een terugval vonden in het tweede kwartaal na de sanctie is dit bij de langere sancties minder het geval.

Werklozen die geschorst worden omwille van langdurige werkloosheid blijven uitgesloten van werkloosheidsuitkeringen tot ze erin slagen opnieuw hun rechten op te bouwen. We omschrijven de sanctieduur in tabel 17 dan ook als definitief. In de periode van oktober 2002 tot en met december 2003 werden er 8388 van deze definitieve sancties opgelegd. Zij vertegenwoordigen ongeveer een derde van alle sancties in deze periode. De personen een sanctie opliepen wegens langdurige werkloosheid maken veel minder aanspraak op vergoedingen van het OCMW. Dit heeft waarschijnlijk alles te maken met hun gezinssituatie. Men moet immers gezinshoofd of alleenstaande zijn om een uitkering bij het OCMW aan te vragen.

Tabel 18 opgebouwd als tabel 16 en bekijkt de positie ‘werk’ Op basis van deze tabel willen we afleiden of personen die gesanctioneerd werden door de RVA vaker of sneller aan het werk zijn na een sanctie.


Tabel 18 Traject na sanctie gericht op de positie ‘werk ‘( RSZ, RSZPPO en RSVZ)

Is men aan het werk in … kwartaal s? kwartaal s+1? kwartaal s+2? doelgroep vergelijkingsgroep

ja ja ja 4389 4395 ja ja neen 499 612 ja neen neen 916 609 ja neen ja 329 260 neen ja ja 850 590 neen neen ja 585 569 neen ja neen 197 152 neen neen neen 6081 6657 totaal van kwartaal 1 tot en met 3 13845 13845

ja ja - 2214 2168 ja neen - 561 299 neen ja - 460 344 neen neen - 2641 3065 totaal van kwartaal 4 5876 5876

ja - - 2573 2362 neen - - 2925 3136 totaal van kwartaal 5 5498 5498 totaal 25219 25219 % ‘ja’ in kwartaal s 45,5% 42,5% % ‘ja’ in kwartaal s+1 43,6% 41,9% % ‘ja’ in kwartaal s+2 44,4% 42,0%


Zowel in het sanctiekwartaal als in de 2 daaropvolgende kwartalen is het percentage werkenden iets hoger bij de gesanctioneerden dan bij de niet-gesanctioneerden. Het verschil blijft weliswaar zeer beperkt.

Er blijken ook geen grote verschillen te zijn tussen de opeenvolgende kwartalen; iets meer dan 40% is gekend bij RSZ, RSVZ of RSZPPO.

Tot slot geeft tabel 19 aan of personen die gesanctioneerd worden na hun sanctie minder teruggevonden worden in de bestudeerde bestanden.

36

Tabel 19 Traject na een sanctie gericht op de positie ‘onbekend’

Verdwijnt men uit alle bestudeerde databestanden in … kwartaal s? kwartaal s+1? kwartaal s+2? doelgroep vergelijkingsgroep

ja ja ja 0 0 ja ja neen 0 0 ja neen neen 0 0 ja neen ja 0 0 neen ja ja 2555 128 neen neen ja 340 886 neen ja neen 565 171 neen neen neen 10386 12660 totaal van kwartaal 1 tot en met 3 13845 13845

ja ja - 0 0 ja neen - 0 0 neen ja - 1405 1060 neen neen - 4471 4816 totaal van kwartaal 4 5876 5876

ja - - 0 0 neen - - 5498 5498 totaal van kwartaal 5 5498 5498

totaal 25219 25219 % ‘ja’ in kwartaal s 0,0% 0,0% % ‘ja’ in kwartaal s+1 22,9% 6,9% % ‘ja’ in kwartaal s+2 20,9% 7,3%


Een persoon behoort tot de categorie ‘onbekend’ wanneer hij/zij niet teruggevonden wordt in de bestanden van de RVA (noch in het hoofdbestand, noch in het sanctiebestand), RSZ, RSZPPO en RSVZ. In het sanctiekwartaal vinden we dus niemand terug in de categorie ‘onbekend’. De gesanctioneerden zijn immers minstens bekend in het sanctiebestand van de RVA en de vergelijkingspersonen in het hoofdbestand.

Het kwartaal na de sanctie verdwijnt een vijfde van de gesanctioneerden uit de bestanden. Bij de niet-gesanctioneerde vergelijkbare werklozen is dit 7%. De categorie ‘onbekend’ blijkt als uitstroomcategorie vaak erg duurzaam.

4. Besluit

Het schorsingsbeleid van de RVA is sinds de inwerkingtreding van ‘het plan Vandenbroucke’ in 2004 grondig gewijzigd. De schorsingsprocedure voor langdurige werkloosheid wordt door dit plan vervangen door een opvolgingsprocedure naar het zoekgedrag van werk. Voortaan wordt de werkloze


niet meer automatisch geschorst wanneer hij voldoet aan bepaalde voorwaarden5 en een bepaalde werkloosheidsduur overschrijdt, maar wordt gecontroleerd of de werkloze voldoende inspanningen doet om werk te vinden. Gemiddeld gezien zullen werklozen sneller gecontroleerd worden en daarenboven kunnen alle werklozen en niet enkel de samenwonende geschorst worden in dit nieuwe plan6. Het beleid ten aanzien van schorsingen omwille van vrijwillige werkloosheid of administratieve sancties blijft ongewijzigd. OCMW’s zijn bezorgd dat dit nieuwe beleid een invloed kan hebben op het aantal rechthebbenden dat zich bij hen aanbiedt voor een vergoeding.

Om na te gaan of deze vrees gegrond is, kan gebruik gemaakt worden van de gegevens van de KSZ. Deze bevatten immers zowel sanctiegegevens van de RVA als betalingsgegevens van de OCMW’s. Bij de start van dit project waren de gegevens tot december 2003 beschikbaar zodat we een nulmeting, van net voor de implementatie van de nieuwe opvolgingsprocedure, kunnen uitvoeren. Dit hoofdstuk verzamelt een aantal exploraties op de gegevens van de KSZ. Naast de sanctiegegevens van de RVA en de (betalings)gegevens van de OCMW’s vroegen we ook het hoofdbestand van de RVA en gegevens van de RSZ, de RSZPPO en de RSVZ op om na te gaan wat de invloed van een sanctie op het verdere traject door deze instellingen. Om het netto-effect van de sanctie te meten werd naast de doelgroep, die bestaat uit alle werklozen die in de 5 kwartalen tussen oktober 2002 en december 2003 gesanctioneerd werden, een vergelijkingsgroep van werklozen die op het moment van de matching (nog) niet gesanctioneerd waren, samengesteld.

Als inleiding werd kwartaal na kwartaal bekeken bij welke instellingen (RVA, OCMW, RSZ, RSZPPO, RSVZ) de bestudeerde personen gekend waren. Meestal ging het hier slechts om 1 of 2 instellingen in hetzelfde kwartaal. Gezien de aard van de doel- en vergelijkingsgroep ging het hier meestal om de RVA. Wanneer een persoon bij meer dan één instelling gekend is, geldt wel de beperking dat aan de hand van de data geen volgorde kan bepaald worden.

Vervolgens werd de link tussen de opeenvolgende kwartalen gelegd en werd in eerste instantie nagegaan, wat de arbeidsmarktpositie het kwartaal volgend op de start van de sanctie is.

Een kwart van de gesanctioneerden verdwijnt uit de bestudeerde administratieve bestanden in het kwartaal volgend op de start van een sanctie.

5 samenwonend, jonger dan 50, geen 20 jaar loontrekkend, geen vrijsteling (PWA, stadwachter),

geen deeltijds werknemer met behoud van rechten , geen werkhervatting gedurende minimaal 6 maanden

6 Bij gezinshoofden of alleenstaanden of samenwonenden met een laag gezinsinkomen wordt de werkloosheidsuitkering initieel gedurende 6 maanden veminderd tot het niveau van het leefloon en vervolgens afgeschaft.

38

Mogelijk duiken ze wel op in de administratieve bestanden van instellingen die niet betrokken waren in onze data-aanvraag, zoals de RIZIV (Rijksdienst voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) of de RVP (Rijksdienst voor Pensioenen). Het gaat hier echter voornamelijk om vrouwen en gehuwden met kind(eren). We vermoeden dan ook dat deze mensen zich terugtrekken uit de arbeidsmarkt en omwille van het feit dat ze noch gezinshoofd, noch alleenstaande zijn geen aanspraak kunnen maken op een uitkering van het OCMW. Wanneer ook de gegevens van VDAB, FOREM, ORBEM/BGDA beschikbaar zijn in de KSZ zal het wel mogelijk zijn na te gaan of deze personen al dan niet werkzoekend zijn.

Een kwart van de gesanctioneerden maakt het kwartaal na de start van een sanctie dadelijk terug de overgang naar uitkeringsgerechtigde werkloze, de meerderheid van de sancties duurt dan ook minder dan een kwartaal.

40% is het kwartaal na de start van een sanctie aan het werk. De helft onder hen is naast dit werk ook werkloos in datzelfde kwartaal.

10% van de gesanctioneerden, tot slot, verkrijgen het kwartaal na hun sanctie een vergoeding van het OCMW. Slechts 2% vinden we uitsluitend in de bestanden van het OCMW terug, meestal wordt de OCMW-vergoeding immers in hetzelfde kwartaal nog gecombineerd met inkomsten uit werk of de werkloosheid.

In een laatste stap werd niet alleen de onmiddellijke transitie na de start van een sanctie bekeken, maar gingen we ook na of het effect van de sanctie een invloed heeft op het verdere traject.

Wat ons in het kader van dit onderzoek vooral interesseert, is het verband tussen een sanctie en de afhankelijkheid van een vergoeding van het OCMW. Gemiddeld blijkt 10% van de gesanctioneerden dadelijk na de sanctie, dit is dan nog in hetzelfde of in het volgende kwartaal, een vergoeding krijgt van het OCMW. Het feit dat dit bij de vergelijkingsgroep7 slechts voor 1,5% het geval is, geeft aan dat er onmiskenbaar een verband is tussen de sanctie en de instroom bij een OCMW. Twee kwartalen na de sanctie is het aandeel gesanctioneerden dat nog steeds een vergoeding krijgt van het OCMW teruggevallen tot 5,7%. Een belangrijke bepalende factor in deze blijkt evenwel de sanctieduur te zijn. De meerderheid van de sancties in de periode oktober 2002-december 2003 zijn van relatief korte duur, i.e. van 1 tot 13 weken. Bij deze groep zien we ongeveer 13% van de gesanctioneerden die vrij snel na de sanctie een overstap maken naar een OCMW, het tweede kwartaal na de start van een sanctie is deze groep echter gehalveerd. Velen hebben hun sanctieperiode ondertussen immers beëindigd en krijgen vaak terug een werkloosheidsuitkering. Naarmate dat de sanctieduur stijgt, stijgt ook het aandeel gesanctioneerden dat een beroep doet op het OCMW. Bovendien blijft men ook langer afhankelijk van een vergoeding van het OCMW.

7 De vergelijkingsgroep bestaat uit werklozen die vergelijkbaar zijn naar gezinssituatie, geslacht,

leeftijd, provincie en werkloosheidsduur maar niet gesanctioneerd zijn op het moment dat hun evenknie uit de doelgroep wel gesanctioneerd werd.


Het gaat hier dan steeds om administratieve sancties of sancties omwille van onvrijwillige werkloosheid. Van degenen die omwille van langdurige werkloosheid geschorst worden doet slechts een marginaal klein deel een beroep op bijstand van het OCMW. Dit is logisch aangezien één van de voorwaarden om geschorst te worden omwille van langdurige werkloosheid is dat men samenwonend is. Deze samenwonenden hebben echter vaak geen recht op een vergoeding bij het OCMW en vallen waarschijnlijk dus terug op de inkomsten van hun partner. Het gevaar bestaat dat wanneer gezinshoofden en alleenstaanden in het nieuwe beleid voor langere tijd (of tot ze opnieuw hun rechten op een uitkering opbouwen) geschorst worden, het aantal aanvragen en de duur van de afhankelijkheid van het OCMW zal toenemen.

Naast de afhankelijkheid van het OCMW werd ook nagegaan welk aandeel verdween uit de bestudeerde bestanden en welk aandeel aan het werk ging.

Een op vijf van alle gesanctioneerden komen in de kwartalen volgend op een sanctie niet voor in de bestudeerde bestanden, ze zijn dus niet aan het werk en krijgen geen werkloosheidsuitkering of bijstand van het OCMW. Het valt op dat deze uitstroom vaak erg duurzaam is. Het gaat hier dus om personen die zich vrijwillig of verplicht terugtrekken uit de arbeidsmarkt. Bij de vergelijkingsgroep blijft de uitstroom naar ‘onbekend’ beperkt tot 7%. Een mogelijk effect van een sanctie is dus dat meer mensen zich terugtrekken uit de arbeidsmarkt en niet meer kunnen bereikt worden met tewerkstellingsmaatregelen.

De invloed van een sanctie op het tewerkgesteld zijn, is aan de hand van deze analyses minder gemakkelijk in te schatten. Louter op het vlak van tewerkstellingspercentages (i.e. is de persoon in een bepaald kwartaal gekend bij de RSZ, RSZPPO of RSVZ) zijn er geen grote verschillen tussen doel- en vergelijkingsgroep in de bestudeerde kwartalen. Iets meer dan 4 op 10 van zowel doel-als vergelijkingsgroep zijn in de bestudeerde kwartalen minstens één dag aan het werk. Mogelijk zijn er wel verschillen naar de kwaliteit van de tewerkstelling, maar dit werd in dit onderzoek niet van naderbij bekeken.

Tot slot wilden we door deze nulmeting ook nagaan of het aan de hand van de gegevens van het Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming (KSZ) mogelijk was stromen tussen werkloosheid, werk en OCMW in kaart te brengen. Bovenstaande analyses geven aan dat deze databank toelaat deze stromen te kwantificeren.

40

5. Bibliografie

www.rva.be

www.ksz.be

de Lathouwer L., Cockx B., Bogaerts K. & J. Ries De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede.‐ In: Actuele problemen met betrekking tot de sociale cohesie, Gent, Academia, 2003, p. 229

Wets, J. (1998). Communicerende vaten? Een onderzoek naar de relatie tussen werkloosheid en sociale bijstand. Deel1: Nieuwe aanvragen bij de OCMW’s. HIVA, KULeuven.

Stromen tussen werkloosheid, werk en het OCMW

Documents

Transcript of Stromen tussen werkloosheid, werk en het OCMW