Masterclass Afval en Grondstof

Het Nederlandse Afvalbeleid in vogelvlucht, gemeenten in de

circulaire economie

Gemeentelijk Afvalcongres, 19 maart 2015

AGENDA

1.

2.

3.

4.

5.

Afvalmanagement

Ladder van Lansink

Ad Lansink

Afvalhiërarchie

1979

4

Preventie

Hergebruik

Recycling

Energie

Storten

Preventie Hergebruik

Recycling

Energie

Storten

Huishoudelijk afval

Nederlands afval 60 miljard kilo

500 kilo per persoon per jaar

8,5 miljard kilo (ca 15%)

Bedrijfsafval

Resultaten per afvalstroom

75 kilo GFT

56 kilo oud papier

4 kilo textiel 0,2 kilo drankenkartons

1 kilo gevaarlijk afval

7 kilo Kunststof

20 kilo glas 5 kilo apparaten

51% afvalscheiding

ca. 80 kilo gescheiden grof afval

Van Afval Naar Grondstof

Regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ 2012: Streven naar een circulaire economie

TK Brief Groene Groei maart 2013:

Van Afval naar Grondstof als kans voor groene groei

TK Brief Van Afval Naar Grondstof juni 2013 & TK brief Uitwerking operationele doelstellingen januari 2014

VANG bevordert een transitie naar een circulaire economie

2

Wereldbevolking

Grondstofwinning

0

20

40

60

80

100

120

140

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2010

2015

2020

2025

2030

Resourc

e e

xtr

action [

10

9 t

]

Biomass Fossil Fuels Minerals Metals

Grondstoffenschaarste!

10

Publiek kader

100 kg/inwoner in 2020, 30 kg/inwoner in 2025

Zo lang mogelijk in keten

Bewuste keuzes bij inrichten transparante ketens

(EU-breed)

Bewuste consumenten

Gemeenten faciliteren en stimuleren scheiding

Duurzame inkoop gemeenten en Rijk Ketens sluiten

vanzelf Uitvoerbaar Betaalbaar

Nederland koploper (logistiek, recycling)

Publiek kader

Kern van de visie:

Circulaire economie: ketens sluiten 1. De vervuiler betaalt 2. Dynamiek van bedrijven en burgers de

ruimte geven 3. Marktfalen aanpakken Focus op rol overheden

VANG

Meer duurzame producten op de markt

Duurzamer consumeren

Meer en beter recyclen

VANG

Ambities programma

• Nederland voorbeeld van de circulaire economie voor andere landen

• Waar mogelijk belemmeringen wegnemen

• In 10 jaar de hoeveelheid materiaal naar afvalverbrandingsinstallaties

en stort halveren

• Doel voor 2015: 60-65% van het huishoudelijk afval gescheiden inzamelen,

75% in 2020 en uiteindelijk 100% gescheiden inzameling [kg restafval]

• Samen met de keten(s)

Lokale Circulaire Economie?

• Ketensluiting op mondiaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau?

• Door ketens zo dicht mogelijk bij huis te sluiten ontstaat maatschappelijke verbondenheid

• Voorbeelden:

– Bouw- en sloopafval toepassen in eigen werken

– Grondstoffen leveren aan bedrijven in de regio

– Circulariteit onderdeel maken van je bestekken

– Diensten in plaats van bezit

Groot potentieel

244 kilo restafval

Waarvan 220 kilo recyclebaar!

Gemeentelijke ambitie hha?

-

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Aandeel hoogbouw (%)

Ho

eveelh

eid

resta

fval (k

g/in

w)

Stedelijkheidsklasse 1

Stedelijkheidsklasse 2

Stedelijkheidsklasse 3

Stedelijkheidsklasse 4

Stedelijkheidsklasse 5

Wat zijn belangrijkste spelers?

• Gemeentelijke zorgplicht verankerd in: - Wet milieubeheer; inzamelen en (laten) verwerken van huishoudelijk afval

- Uitgewerkt in het LAP 2: beleidskader en minimum verwerkingsstandaarden

- Lokale regels kunnen zowel in APV als in afvalstoffenverordening worden

geregeld. Afvalstoffenverordening wordt door gemeenteraad vastgesteld

• Producentenverantwoordelijkheid - ‘De vervuiler betaalt’

- Introductie producentenverantwoordelijkheid in jaren ’90

- Niet de burger, maar de consument betaalt de rekening (dmv bijvoorbeeld verpakkingenbelasting en verwijderingsbijdrage)

- Doel: organisatie en financiering van de inzameling en recycling én beter productontwerp en preventie

Gemeentelijk afvalbeleid

Aan de slag met ketens

‘traditionele’ afvalinzameling

Restafval en GFT: Om de week

Papier, glas en textiel: Wijkcontainer

Plastic: om de week aan huis of in een wijkcontainer

Grof afval (én kleine apparaten, KCA, frituurvet): Milieustraat

Gemeente is verplicht een milieustraat te ‘hebben’ In 18 stromen scheiden, óf verplicht laten nasorteren

Papier: ook vaak huis aan huis, of ism verenigingen Textiel: vaak ism (charitatieve) inzamelaar

Hoe te komen tot meer afvalscheiding

Financiële instrumenten • Diftar (GeDIFferentieerd TARief) • Afval Loont

Technologie en Innovatie • Nascheiding

Serviceprikkels • Hoog serviceniveau op alle stromen • Gecombineerde inzameling • Omgekeerd inzamelen • 100-100-100?

Kunst is de combinatie van instrumenten te vinden die in uw gemeente effectief is!

Organisatie Afvalinzameling

80% van de huishoudens (67% van de gemeenten) wordt bediend door overheidsbedrijf

Eigen inzameldienst werd en wordt vaak ondergebracht in overheidsbedrijf

Aantal gemeenten dat kiest voor uitbesteding stabiel

Van de door een particuliere inzamelaar bediende huishoudens wordt 70% door 2 landelijke spelers bediend

Van de 136 gemeenten die een particuliere inzamelaar hebben, telt 90% minder dan 20.000 aansluitingen

De overige zijn lokale / regionale spelers

Aantal organisaties

– Aantal inzamelbedrijven huishoudelijk afval neemt trendmatig af met 44%. Van 230 in 2000 naar 129 in 2013.

– Met name het aantal gemeentelijke inzameldiensten daalde. Van 165 in 2000 tot 71 in 2013. Een afname van 57%

– Het aantal particuliere bedrijven is eveneens fors afgenomen. Van 30 in 2000 naar 15 in 2013. De helft.

– Aantal overheidsbedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden GR/NV/BV) is toegenomen met 65% van 24 tot bijna 40 in 2013.

Trends in organisatie

• Taakverdieping van afvalinzameling naar afvalbeheer

• Verbreding van publieke takenpakket (ontzorgen):

Beheer en onderhoud van de openbare ruimte, SW.

• Publieke bedrijven gaan steeds meer voor aandeelhouderschap gemeenten

• Commerciële taken in aparte NV/BV ondergebracht / afgestoten

• Balans tussen zelf doen en regie

Resultaat

Verwerkingscapaciteit

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

OMRIN

E.ON Delfzijl

AZN

Sita ReEnergy

ZAVIN CV

AVR Afvalverwerking Rijnmond

AVR Afvalverwerking Rotterdam

AVR DTO

HVC afvalcentrale locatie Dordrecht

Afval Energie Bedrijf

HVCafvalcentrale locatie Alkmaar

AVR Afvalverwerking Duiven

ARN

Twence Afvalverwerking

NL aanbod voor verbranding

Totaal verbrand incl import

Conclusie

Afval is een keuze; de keuze is aan ons

Noodzakelijk te schaken op verschillende borden:

• Inzameling – verwerking / recycling

• Modaliteiten inzameling

• €

• Publiek privaat

• Meer info (M&O/fin/jur/bestuurlijk) www.nvrd.nl