Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

56
Bert Claes en Wim Debaene Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Academiejaar 2009-2010 promotoren: Hendrik Van Geel Hardwin De Wever Heidi Vandenbroecke Artesis Departement Ontwerpwetenschappen Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen BOEK 7 STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008 GIS-ONDERZOEK

description

Stadsproject Antwerpen-Paramaribo 2008: opmaak van een Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo. Boek 7: GIS-onderzoek.

Transcript of Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

Page 1: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

Stel zelf de luchtfoto van de grootstad Paramaribo samen door de kaften van de boeken, volgens dit schema, naast elkaar open te leggen.bron: luchtfoto GLIS 2005-2008

Bert Claes en Wim Debaene

Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Academiejaar 2009-2010

promotoren: Hendrik Van Geel

Hardwin De Wever

Heidi Vandenbroecke

Artesis

Departement Ontwerpwetenschappen

Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen

BOEK 7 STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008

GIS-ONDERZOEK

BO

EK

7 G

IS-ON

DE

RZ

OE

K

BOEK 2

BOEK 4

BOEK 6

BOEK 8

BOEK 1

BOEK 3

BOEK 5

BOEK 7

Page 2: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7
Page 3: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

BOEK 7 STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008

GIS-ONDERZOEK

Bert Claes en Wim Debaene

Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Academiejaar 2009-2010

promotoren: Hendrik Van Geel

Hardwin De Wever

Heidi Vandenbroecke

Artesis

Departement Ontwerpwetenschappen

Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen

Page 4: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

4

INH

OU

DST

AFE

L

LIJST MET KAARTENkaart 2.1 | Percelen ingetekend op de oude kadasterkaart 23kaart 2.2 | Prioritaire woongebieden voor Weg naar Zee 23kaart 2.3 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen 24kaart 2.4 | Voorafgaand onderzoek gegeves Waterkant 25kaart 2.5 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen 26kaart 3.1 | Overzichtskaart, afbakening van de sectoren 35kaart 3.2 | Basiskaart, voorbeeld sector nummer 19 36kaart 3.3 | Ingevulde basiskaart, voorbeeld boublok 9 39kaart 3.4 | Open ruimte en samenhang 48

LIJST MET FIGURENfiguur 0.1 | Boek 6 gepositioneerd binnen het onderzoekstraject 6figuur 3.1 | Stappenplan en fasen van het GIS-onderzoek 33figuur 3.2 | Invullijst 37figuur 3.3 | Attributentabel van het GIS-onderzoek 41

LIJST MET FOTO’Sfoto 1.1 | Waterkant, Vreedzaammarkt, standplaats bussen 8foto 2.1 | Waterkant, Vlaggenplein, Onafhankelijkheidsplein en Presidentieel paleis (achter) 16foto 2.2 | GIS-opleiding in de lokalen van GISsat, 2006 21foto 3.1 | Domineestraat, hoek Jodenbreestraat, Dojo 28foto 3.2 | Beelden inventarisatie, controle 39foto 3.3 | Tonen van de resultaten, eindpresentatie, twee afzonderlijke schermen: visie (links) en GIS-kaarten (rechts) 43foto 4.1 | Nassylaan 50

Page 5: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

5INLEIDING 6

1 GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM 10Wat is GIS? 10GIS in Suriname 11Geografische data in Suriname 13

Bestaande geodata 13Ontbrekende geodata 13

Evolutie 15

2 GIS IN DE SAMENWERKING 18Doelstellingen van GIS binnen de samenwerking 18GIS in de ambtelijke onderzoeken 20

GIS-opleiding in 2005 20GIS-opleiding in 2006 20

GIS in de studentenonderzoeken 22Studentenonderzoeken 2006 22

GIS in andere onderzoeken 26Resultaten van de onderzoeken 27

3 HET GIS-ONDERZOEK 30Opdracht en opzet van het GIS-onderzoek 30Uitbesteding van veldonderzoek en data-invoer 32Methodiek van het GIS-onderzoek 33

Afbakenen van de probleemstelling en doelstelling 34Voorbereiding van het gegevensmodel 34Ontwerp van de gegevensbank 36Inventarisatie 38Data-invoer en -verwerking 40Analyse en conclusies 42Tonen van de resultaten aan de partners 43

Kwaliteit van de gegevens 44Evaluatie van het onderzoek 46Uitweiding: GIS als instrument voor het bouwen van scenario’s en simulatiemodellen 48

4 CONCLUSIE: DE KRACHT VAN GIS 52De kracht van GIS binnen ruimtelijke planning in Suriname 52De kracht en mogelijkheden van GIS binnen dit onderzoek 52

5 BIBLIOGRAFIE 54

Page 6: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

6

b o e k 1 OPDRACHT & AANPAK

b o e k 8CONCLUSIE

(onderzoeksvraag 6)

b o e k 6SAMENWERKINGSTRAJECT

(onderzoeksvraag 5)

O N D E R Z O E K C O N C L U S I EO P D R A C H T

b o e k 2DE BINNENSTAD VAN PARAMARIBO

ANALYSE- Dynamieken

ANALYSE- Pull- & pushfactoren- Lagen van de Binnenstad

b o e k 7METHODIEK GIS-INSTRUMENT

b o e k 3ONTWIKKELINGSSTRATEGIE(onderzoeksvraag 3)

b o e k 4 & 5STRATEGISCH RUIMTELIJK MASTERPLAN- Visie (onderzoeksvraag 1 & 2)- Programma’s & projecten (onderzoeksvraag 4)

figuur 0.1 | Boek 6 gepositioneerd binnen het onderzoekstraject

bron: eigen verwerkingINLE

IDIN

G

Page 7: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

7

Inleiding

Het doel van dit boek is om inzicht te verschaffen in het GIS-matig onderzoek dat werd uitge-voerd in functie van het voorliggende planningsproces. GIS (Geografisch Informatie Systeem) werd namelijk in het onderzoek gebruikt als één van de onderzoekmethoden (zie boek 1) om de data en kennis over de Binnenstad van Paramaribo grondig uit te breiden. Er wordt aanvullend ook kort ingegaan op de mogelijkheden en werking van het GIS-instrument.

Binnen ruimtelijke onderzoeken is GIS een vaak gebruikt analyse-instrument om tot betere in-zichten van de werkelijkheid te komen. “Het is in feite een geautomatiseerd systeem dat behulp-zaam kan zijn bij de ondersteuning van besluitvorming ten aanzien van ruimtelijke problemen” (Hendriks & Ottens, 1997: 2).

Het boek schetst de huidige situatie ten aanzien van het gebruik van GIS binnen de planning van Suriname en de beschikbaarheid van data. Hierbij is het GLIS-project (Grondregistratie en Land Informatie Systeem) van groot belang. Daarna wordt het gebruik van GIS binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo besproken.

Door de beschrijving van het gevoerde GIS-onderzoek met zowel de sterktes, opportuniteiten maar ook de moeilijkheden, onvolmaaktheden en valkuilen, wordt het belang van GIS en ge-georefereerde data zowel binnen de planning in Suriname, als binnen de samenwerking en dit onderzoek geduid.

Dit boek doet voor alle duidelijkheid geen analyse en koppeling van de inhoudelijke resultaten en het planningsproces. Hiervoor wordt verwezen naar het tweede boek omtrent de Binnen-stad van Paramaribo. Waar dit boek enkel de onderzoeksmethodieken beschrijft, worden in het tweede boek de resultaten behandeld.

Als slot worden nog enkele krachtpunten en toekomstmogelijkheden van GIS binnen de samen-werking geformuleerd, waarbij het voorliggend GIS-onderzoek als voorbeeld kan dienen en inspirerend kan werken voor verder onderzoek.

Page 8: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

foto 1.1 | Waterkant, Vreedzaammarkt, standplaats bussen

Page 9: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

HOOFDSTUK 1

GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

Page 10: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

10

1 G

EOG

RA

FISC

H IN

FOR

MAT

IESY

STEE

M

WAT IS GIS? GIS staat voor Geografisch Informatie Sy-steem. Het is te omschrijven als “een com-putersysteem dat hulpmiddelen biedt om aan elkaar gekoppelde ruimtelijke en niet-ruimtelijke gegevens te structureren, op te slaan, te bewerken, te beheren, op te vragen, te analyseren en weer te geven, zodanig dat die gegevens nuttige informatie opleveren voor het beantwoorden van een gegeven beleids- of onderzoeksvraag” (Hendriks & Ottens, 1997: 9).

GIS kan onderverdeeld worden in twee componenten: informatie en geografie. Deze worden aan elkaar gekoppeld aan de hand van georeferentie of een coördinaten-systeem. Kaarten ontstaan door verschillen-de lagen op elkaar te plaatsen waaraan een database gekoppeld wordt.

GIS is ook niet eenduidig te bepalen, het is een verzameling van hard- en software, data, procedures en gebruikers ervan. GIS wordt gebruikt voor verschillende be-leidsdomeinen waaronder planologie, ver-keer, milieu, militaire doeleinden, marketing, biologie en tal van andere toepassingen. In kader van dit onderzoek werd GIS gebruikt voor een ruimtelijke analyse van de Binnen-stad van Paramaribo. (GISsat, 2008).

Page 11: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

11GIS IN SURINAME In Suriname wordt GIS steeds vaker ingezet, zowel binnen de private sector als binnen de overheid. Een aantal bedrijven en instanties, zoals Amazon Conservation Team, Staats-olie, Suma Lumber Company NV, Telesur, Uniqa, Stichting Bosbeheer en Toezicht, ABS, GISsat nv ... doen beroep op GIS om-dat er duidelijke voordelen ontstaan door het gebruik van GIS, onder andere: meer efficiëntie, controle, kostenbesparing ... GIS wordt binnen al deze domeinen gebruikt om hun product of grondgebied beter te meten, analyseren en visualiseren (GISsat, 2008).

Toch zijn er naast deze inspanningen nog steeds instanties die geen gebruik maken van GIS zoals bijvoorbeeld het Ministerie van Handel en Industrie (GIS als instrument om hun afgeleverde vergunningen te beheren en in beeld te brengen als basis voor een func-tioneel onderzoek) (De Ridder & Heirman, 2009: 37) of Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname (SGES) (GIS als instrument voor een efficiënter beheer van het UNESCO-ge-bied).

Op dit ogenblik gebeurt de belangrijkste toepassing van GIS in Suriname in het zoge-naamde GLIS-project1, of voluit het Grond-registratie en Landinformatie Systeem voor Suriname. Het doel van dit project is een uniforme basiskaart voor Suriname aan te maken, waarbij alle percelen in Suriname di-

1 Zie ‘Http://www.glissuriname.org’ voor meer informatie over het GLIS-project:

Page 12: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

12 gitaal in kaart worden gebracht met een kop-peling van administratieve (rechthebbende) gegevens aan de percelen. Deze omvorming is noodzakelijk voor een meer efficiënte ruimtelijke ordening. Hierdoor ontstaat er een overzicht van de verdeling van gronden en grondgebruik en kunnen o.a. de belas-tingen daarop gebaseerd en geïnd worden. Door het gebruik van één basiskaart door verschillende instanties kan er snel en accu-raat de nodige informatie te voorschijn ge-haald worden voor analyse en planning. De belangrijkste partner tijdens dit onder-zoek in verband met GIS, was het privé-be-drijf GISsat. Het bedrijf heeft een bijzon-dere GIS-expertise en promoot al jaren het gebruik van GIS in Suriname. GISsat was als lokale partner één van de directe partners tijdens het onderzoek. Het bedrijf had de opdracht had gekregen om in te staan voor ondersteuning (zie boek 6, hoofdstuk 2).

1 G

EOG

RA

FISC

H IN

FOR

MAT

IESY

STEE

M

Page 13: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

13GEOGRAFISCHE DATA IN SURINAME

Bestaande geodata

Door de jaren heen werden in Suriname al verschillende data en lagen in GIS gepro-duceerd. Dit is een goede zaak, maar veel van deze kaarten behandelen steeds een ander thema, een ander gebied, hebben als onderlegger een andere basiskaart... Deze beschikbare data betreffen onder andere: afbakening van ressorten en districten, wa-terlopen, eco-regions, digital elevation mo-del, topografische kaart, stratenplannen... Het grootste probleem is dat deze gegevens vaak verouderd zijn, elkaar overlappen of soms niet overeenkomen. Hierdoor zijn de bestaande en beschikbare data onbruikbaar om onderling uit te wisselen.

Ontbrekende geodata

Voor alle bestaande geodata is een goede basiskaart onontbeerlijk. In de periode ’60-’70 werd een topografische kaart opgemaakt, maar deze bleek onbruikbaar voor de doel-stellingen van het GLIS-project. Daarom wordt in het kader van dit project onder meer een correcte basiskaart gemaakt op ba-sis van nieuwe luchtfoto’s met een correct referentiestelsel. Het GLIS-project begon in 2003 en werd ondertussen verlengd tot 2010. Het richt zich niet enkel op de opmaak van een basiskaart, maar wordt ondertussen

Page 14: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

14 ook ingezet voor tal van deelprojecten. Het project kan in twee grote groepen onderver-deeld worden:▪ Grondregistratie: bijwerken van eigen-

domsgegevens op het domeinkantoor en hypotheekkantoor en het beveiligen van deze gegevens.

▪ Land Informatie: als extra dimensie van de grondregistratie. Het gaat om het in kaart brengen van het ruimtelijk gebruik op verschillende niveaus: wijk, regio, dis-trict, land ... gegevens over bestemming, gebruik, cultuurtoestand, gesteldheid van het terrein, bebouwing... door het aanma-ken van orthofoto’s, het gebruik van een universeel referentiestelsel, het opstellen en beheren van GIS-hard- en software.

▪ Deze geodata zijn van onschatbare waarde voor het beheer en gebruik van ruimtelijke informatie, nodig voor het opmaken van de ontbrekende ruimtelijke beleidsplan-nen in Suriname, o.a. een structuurplan en bestemmingsplannen.

1 G

EOG

RA

FISC

H IN

FOR

MAT

IESY

STEE

M

Page 15: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

15EVOLUTIE GIS is de laatste jaren duidelijk geëvolueerd, maar tot op heden is een gedegen ruimte-lijke analyse met behulp van het GIS-instru-ment als basis voor het ruimtelijk beleid in Suriname geen toegeëigende werkmethode. Projecten als GLIS tonen daarentegen een kentering op dit gebied. Toch verdient dit onderwerp bijzondere aandacht in het on-derzoek. Het is de bedoeling om via project-matige werking de potenties en mogelijkhe-den van het instrument te exploreren, toe te passen en over te dragen. (De Wever, et al., 2008: 16)

Door het uniformiseren van het gebruik van GIS tussen verschillende beleidsdomeinen, ontstaat er een efficiënter gebruik en kun-nen de gegevens beschikbaar gemaakt wor-den voor diverse instellingen.

Opvallend is ook dat er steeds meer data en meer instanties bijkomen die met GIS wer-ken. Een project zoals GLIS kan als een goed voorbeeld worden aangehaald. Het verbetert niet alleen de beschikbaarheid, maar ook de aangroei van compatibele data.

Page 16: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

foto 2.1 | Waterkant, Vlaggenplein, Onafhankelijkheidsplein en Presidentieel paleis (achter)

Page 17: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

HOOFDSTUK 2

GIS IN DE SAMENWERKING

Page 18: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

18 DOELSTELLINGEN VAN GIS BINNEN DE SAMENWERKING

GIS werd binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo opgenomen als ondersteunend onderzoeksinstrument. Er werden een aantal algemene doelstellingen gesteld:

▪ Het uitwisselen van kennis omtrent GIS-onderzoeken en de meerwaarde ervan in het beleid en de planningswereld aanto-nen met als doel het gebruik van GIS te promoten door bijvoorbeeld opleidingen en GIS-demo’s te organiseren.

▪ Door inventarisatie en analyse nieuwe data en gegevens bekomen, die uitgewis-seld en gebruikt kunnen worden voor dit onderzoek en andere onderzoeken.

▪ GIS als instrument voor inventarisatie, analyse en aanknoping voor de ontwikke-ling van visies die noodzakelijk zijn voor een degelijke ruimtelijke planning in Suri-name.

Capaciteitsoverdracht is mogelijk op ver-schillende vlakken. Voor GIS werden er al twee methoden aangereikt tijdens de samen-werking. In de missie van 2006 werden GIS-opleidingen voor Surinaamse studenten en publieke partners (personeel, vertegenwoor-digers en ambtenaren) georganiseerd door de stad Antwerpen (i.s.m. GISsat). In de missie van 2008 werd er eerder voor gekozen om in te zetten op bijkomend onderzoek en om via een degelijke inventarisatie nieuwe 2

GIS

IN D

E SA

MEN

WER

KIN

G

Page 19: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

19data te genereren en de mogelijkheden te tonen aan een groot publiek. Door middel van een GIS-demonstratie werden tijdens de presentatie van de eindresultaten van het masterplan zowel private als publieke part-ners bereikt (zie boek 6, hoofdstuk 3).

Page 20: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

20 GIS IN DE AMBTELIJKE ONDERZOEKEN

GIS-opleiding in 2005

Begin 2005 werd na de verkennende missie in 2004 gekozen voor twee pilootprojecten. Er werd een intentieovereenkomst opge-maakt tussen de stad Antwerpen, Stichting Planbureau Suriname (SPS) en Ministerie van Openbare Werken (MOW). In 2005 werd een GIS-opleiding georganiseerd voor amb-tenaren van SPS en MOW, waardoor er aan capaciteitsoverdracht voor de lokale actoren werd gedaan. Door dit participatief traject werd het gebruik van GIS als neutraal ruim-telijk instrument, om een planningsproces te voeden met onderbouwde argumenten, aangetoond. Deze methodiek werd door de partners als zeer bruikbaar beschouwd.Naast deze inhoudelijke inbreng was er ook een financiering door de stad Antwerpen om Arcgis-software aan te kopen voor het Planbureau en MOW.

GIS-opleiding in 2006

In 2005 werd de samenwerking uitgebreid met de Hogeschool Antwerpen (nu Artesis Hogeschool). Er werd voor de tweede maal een GIS-opleiding georganiseerd voor SPS, MOW én studenten van de Hogeschool (zie studentenonderzoeken).

2 G

IS IN

DE

SAM

ENW

ERK

ING

Page 21: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

21

foto 2.2 | GIS-opleiding in de lokalen van GISsat, 2006 bron: Adams, Kooyman, 2006: 78

Page 22: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

22 GIS IN DE STUDENTENONDERZOEKEN

Studentenonderzoeken 2006

Van juli tot oktober 2006 werden er vier stu-denten aangesteld om een ruimtelijk onder-zoek te voeren in Paramaribo. Het objectief voor beide projecten was de toepassing van de planningsmethodiek en het gebruik van GIS als kapstok en instrument, met als doel het debat rond stadsontwikkeling op te star-ten. In deze periode deden Bram Adams en Sara Kooyman een onderzoek naar de ‘Bin-nenstad en de Rivieroever’ van Paramaribo. Sigrid Heirman en Iggino Stuyck behandel-den het project ‘Weg naar Zee’. (Heirman, Claes & Kooyman, 2009: 344)

2 G

IS IN

DE

SAM

ENW

ERK

ING

Page 23: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

23

������������

������������

����� ������������ ����������� ������������

Case centrum & rivieroeverVoor de opmaak van het onderzoek Cen-trum & Rivieroever werd GIS voornamelijk gebruikt als instrument om data te visuali-seren en als analyse-instrument. Er werden ook nieuwe data in GIS omgezet met onder andere de oude kadasterkaart. (Adams & Kooyman, 2007: 97)

Case Weg naar ZeeVoor het onderzoek Weg naar Zee werd GIS breed ingezet als instrument om te inventa-riseren en te analyseren, om de ruimtelijke concepten te projecteren op de ruimte, om de meest gunstige woongebieden in het res-sort te selecteren en om ontwerpend onder-zoek te voeden.

Er werd een afwegingsmatrix opgesteld die de prioritair te ontwikkelen woonuitbreidin-gen aanduidde. Op basis van een multicri-teria-analyse en door gebruik te maken van GIS werd een instrument ontwikkeld om woongebieden aan te duiden in de sterk uit-spreidende rand van Paramaribo. (Heirman & Stuyck, 2007: 64)

kaart 2.1 | Percelen ingetekend op de oude kadasterkaart

bron: Adams, Kooyman, 2006: 82 bron: Heirman, Stuyck, 2006: 139, 140

kaart 2.2 | Prioritaire woongebieden voor Weg naar Zee

Page 24: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

24 Studentenonderzoek 2008

Onderzoek strategisch ruimtelijk mas-terplan BinnenstadVoor het voorliggend onderzoek werd GIS breed ingezet als instrument om te inventa-riseren en te analyseren. Door het uitbeste-den van onder andere de veldinventarisatie en de input van gegevens kwam meer tijd vrij voor het eigen onderzoek. Er werd een GIS-databank ontwikkeld die gebaseerd was op het model voor de GLIS-projecten. De opgeleverde data die op korte termijn werd

verzameld en ingegeven in het GIS-systeem, geeft een onderbouwd zicht op de lagen ‘be-bouwing’ en ‘gebruik’ van de Binnenstad. Er kan gesteld worden dat door onder andere het GIS-onderzoek de basis legde voor de analyse en daarop voortbouwend de visie.

kaart 2.3 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 20082 G

IS IN

DE

SAM

ENW

ERK

ING

Page 25: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

25Voorafgaand onderzoek gegevens Water-kantVoorafgaand aan voorliggend onderzoek werd de Waterkant onderzocht op landge-bruik, bebouwde percelen en eigenaars aan de rivieroever. Deze gegevens zouden als basis dienen voor de opmaak van een inrich-tingsschets voo de Waterkant. Omdat bij de start van het onderzoek de focus veranderde naar de opmaak van een strategisch ruimte-lijk masterplan voor de Binnenstad in plaats van een inrichtingsschets voor de Waterkant, waren deze gegevens niet meer bruikbaar voor dit onderzoek. Bovendien gaf enkel de kaart landgebruik een goed beeld van de

functieverdeling langs de rivieroever. Voor de twee andere kaarten, namelijk ‘bebouwde percelen’ en ‘eigenaars rivieroever’, was het niet echt duidelijk wat hun meerwaarde voor het onderzoek zou zijn. De achterliggende gedetailleerde data van de eigenaars van de percelen langs de Waterkant blijven daaren-tegen nog steeds zeer bruikbaar voor verder onderzoek, maar zijn in dit stadium nog niet aan de orde (zie boek 5).

De kaarten die resulteerden uit dit vooraf-gaand onderzoek werden enkel getoond bij de startworkshop (zie boek 6), maar werden nadien niet meer gebruikt

kaart 2.4 | Voorafgaand onderzoek gegeves Waterkant bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 2008

Page 26: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

26 GIS IN ANDERE ONDERZOEKEN GIS maakt het ook mogelijk om gegevens en data uit te wisselen met andere onder-zoeken buiten de samenwerking Antwer-pen-Paramaribo. Zo heeft bijvoorbeeld het onderzoek van TU Delft in de historische Binnenstad (zie bijlage: context) een ana-lyse gedaan naar publiek-privaat, monumen-ten, typologie en bebouwde toestand in de Binnenstad. Deze gegevens kunnen worden ingeladen in GIS, waardoor ze bruikbaar worden voor andere onderzoeken.

kaart 2.5 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen bron: bron: Aarsen et al., 2008: 13 + eigen bewerking, GIS-onderzoek 20082 G

IS IN

DE

SAM

ENW

ERK

ING

Page 27: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

27RESULTATEN VAN DE ONDERZOEKEN

In het algemeen kan voor de verschillende studentenonderzoeken vastgesteld worden dat GIS in de eerste plaats gebruikt wordt als neutraal ruimtelijk instrument om het planningsproces te voeden met onder-bouwde argumenten. GIS legt met andere woorden het fundament voor de verschil-lende onderzoeken. In het geval van het on-derzoek van 2008 diende het als instrument voor analyse en visievorming.

Door het verder uitwerken van eerder opge-leverde data, kan de link worden gelegd tus-sen de verschillende onderzoeken. Dank-zij het gebruik van GIS kunnen alle data beheerd en nieuwe data toegevoegd worden. Het is wel van belang dat steeds hetzelfde GIS-model gehanteerd wordt, waardoor er steeds gewerkt wordt op dezelfde basis. Het model dat ontwikkeld werd voor het GLIS-project is hiervoor een goede basis en zorgt voor een standaardisatie, waardoor er niet alleen uitwisselingsmogelijkheden ontstaan binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo, maar ook buiten de directe samenwerking naar zowel geïnteresseerde publieke en private partijen.1

1 Dit geeft een grote troef in het opwekken van interesse van partners, wat namelijk één van de doelstellingen was van de opdracht. In ‘Boek 6: Samenwerking’ wordt er een concreet voorbeeld gegeven van een indirecte partner (Kersten Hold-ing) die interesse toonde voor het GIS-onderzoek.

Page 28: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

foto 3.1 | Domineestraat, hoek Jodenbreestraat, Dojo

Page 29: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

HOOFDSTUK 3

HET GIS-ONDERZOEK

Page 30: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

30 OPDRACHT EN OPZET VAN HET GIS-ONDERZOEK

Het doel van het onderzoek is identiek als dat van het onderzoek uit 2006: naast het inzetten van strategische planning en het voeren van een planningsproces door mid-del van samenwerking, is de toepassing van GIS als onderzoeksinstrument één van de pijlers en methodieken van het onderzoek. Het toe te passen GIS-onderzoek en de specifieke opdracht zijn tot stand gekomen in drie fasen: het GIS-onderzoek werd om-schreven in de projectdefinitie, deze werd dan weer bijgesteld door de onderzoekers in de ambitienota en bij de startworkshop (zie boek 6, hoofdstuk 3) werd de effectieve methodiek van het te voeren onderzoek en GIS-onderzoek meegedeeld.

De projectdefinitie (zie bijlage) geeft mee dat “GIS zijn waarde heeft als systeem om een veelheid aan data samen te brengen, te inte-greren en ze snel beschikbaar te maken voor een grote groep van gebruikers. De inzet van GIS als analyse- en planningsinstrument reikt echter verder dan het louter aanmaken van data, het cartografisch voorstellen van gegevens en het gebruik als een instrument voor consultatie en beheer. Via het beheer en de exploitatie van databestanden die de ruimtelijke omgeving beschrijven en door GIS als analyse- en planningsinstrument te gebruiken zijn, kan sociaal-ruimtelijk onder-zoek en planning in het beleidsdomein van de stadsontwikkeling worden gerealiseerd. 3

HET

GIS

-ON

DER

ZO

EK

Page 31: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

31GIS wordt ingezet om specifieke analyses en onderzoek uit te voeren voor strategi-sche projecten binnen een gebiedsgerichte aanpak en levert op die manier een belang-rijke meerwaarde om dit planningsproces te sturen en te ondersteunen.” (De Wever, et al., 2008: 12). De doelstelling van het GIS-onderzoek is dan ook afgebakend als het ontwikkelen van een aantal thematische GIS-datalagen die voor een deel gekoppeld zijn aan de basisdata van GLIS (bv. leegstand, kenmerken van de bebouwde omgeving, ver-wevenheid van functies, voorzieningen ...)

In de ambitienota (zie bijlage) werd nogmaals duidelijk bevestigd dat de potenties van het GIS-instrument benut dienen te worden. Het Geografisch Informatie Systeem wordt benoemd tot een hoeksteen van het ganse onderzoek. “Er zal gebruik worden gemaakt van GIS als analysetechniek in de eerste en tweede fase van het onderzoek, waardoor de visie op de Binnenstad wordt onderbouwd. In de laatste fase zal bij de presentatie van de eindresultaten een GIS-demo worden gege-ven op basis van alle GIS-analyses uitgevoerd in het kader van het onderzoek. Deze simu-latie heeft tot doel de verschillende partners inzicht te geven in de mogelijkheden van het instrument.” (Claes & Debaene, 2008: 2, 9)

Op de startworkshop kregen de aanwezige

partners een zicht op de geïnventariseerde data en het voorafgaande onderzoek over de Waterkant. Op die manier werd het gebruik en de meerwaarde van GIS in het onderzoek aangetoond. De methodiek van het te voe-ren GIS-onderzoek werd meegegeven aan de hand van de onderverdeling van de Bin-nenstad in sectoren, een voorbeeld van een sector en de gegevens die gevraagd werden op de invullijst. De doelstellingen van het GIS-onderzoek kunnen dus als volgt samengevat worden:

▪ GIS toepassen als analyse- en onder-zoeksinstrument

▪ GIS-analyse inzetten bij de visievorming▪ ontwikkelen van een GIS-databank die

uitwisseling met het GLIS-project en an-dere onderzoeken mogelijk maakt

▪ via een GIS-demonstratie de verschillen-de partners inzicht geven in de mogelijk-heden en meerwaarde van het instrument

Page 32: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

32 UITBESTEDING VAN VELDONDERZOEK EN DATA-

INVOER

Bij aanvang werd ingeschat dat het GIS-on-derzoek slechts een aantal weken zou duren. Na een aantal dagen bleek echter dat het GIS-onderzoek meer tijd in beslag zou ne-men, tijd die op voorhand niet voorzien was in de planning van het onderzoek. In samen-spraak met de directe partners op afstand en de plaatselijke coördinatoren werd ervoor gekozen om twee externe veldonderzoekers in te schakelen voor de terreininventarisatie in de Binnenstad. De veldonderzoekers ble-ken geen ervaring te hebben met terreinin-ventarisatie. Er werd in de voorbereidingsfa-se dan ook voldoende aandacht besteed aan het informeren en meegeven van het opzet en methodiek van het onderzoek.

De ingewonnen gegevens en data uit het veldonderzoek werden nadien ingevoerd (gedigitaliseerd en gekoppeld) door werkne-mers van het bedrijf GISsat, die een ruime GIS-kennis en -expertise hebben.

Deze uitbesteding van het veldonderzoek en data-invoer was strategisch en gebeurde vol-ledig onder controle van de onderzoekers en de projectoördinatoren. Door de samen-werking met derden was het nodig om een duidelijk onderzoeksmodel op te bouwen en zo het overzicht te behouden en te bewaken. Daarnaast was het eveneens aan de onderzoe-kers om de taken te verdelen, mogelijke pro-blemen te detecteren en op te lossen. 3

HET

GIS

-ON

DER

ZO

EK

Page 33: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

33METHODIEK VAN HET GIS-ONDERZOEK

Het GIS-onderzoek heeft een bepaalde methodiek doorlopen die na een terugblik uiteengezet kan worden in een aantal stap-pen. Hierdoor wordt het duidelijk hoe het ruimtelijk GIS-onderzoek tot stand is geko-men. Deze verschillende stappen in het GIS-onderzoek worden behandeld in elk feitelijk ruimtelijk onderzoek met GIS (Hendriks & Otten, 1997: 19).

��������� ��� �� ���������������� �� ������������

������� ��� ��� �������������

������������� ��� ��� �������������

��������� ��� �� ��������� �������������

������� ��� �� ������������

��� ������� �������������

������������������

���������������

����������� �� �����������

��������� ��� �� ����������

������� �� �������������

������� �� ��������� ��� �� ��������

������������ �� �������� �� �� �������������������

����� ��� �� ���������� ��� �� ��������

figuur 3.1 | Stappenplan en fasen van het GIS-onderzoek

bron: eigen verwerking + gebaseerd op Hendriks & Otten, 1997: 19

Page 34: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

34 Afbakenen van de probleemstelling en doelstelling

Deze eerste fase had betrekking op het be-palen van de redenen waarom GIS ingescha-keld werd (Hendriks & Otten, 1997: 19). De bestaande beschikbare data voor de Bin-nenstad bleken ontoereikend (gebrek aan gegevens of weinig gedetailleerd). Het GIS-onderzoek moest de onderzoekers in staat stellen om op basis van de bijkomende data nieuwe inzichten te krijgen in de werking van de Binnenstad, waardoor het mogelijk werd om op een gefundeerde methode een visie voor de Binnenstad te ontwikkelen.

Het GIS-onderzoek werd ingezet in op twee van de vijf lagen van de Binnenstad: namelijk ‘bebouwing’ en ‘gebruik’ (zie boek 2). Uiter-aard kan er in de toekomst nog bijkomend onderzoek gevoerd worden naar de overige drie lagen (grondgebied, stadsplattegrond en openbare ruimte), maar dit was binnen het tijdsbestek van het onderzoek niet mogelijk. Naast het GIS-onderzoek werd er simultaan een analyse op basis van eigen interpretatie gevoerd die de onderzoekers in staat moest stellen om een zekere voortgang in het on-derzoeksproces te kunnen halen. Deze werd op regelmatige basis vergeleken met de tus-sentijdse resultaten van het GIS-onderzoek.

Voorbereiding van het gegevensmodel

In de tweede fase werden voorbereidingen getroffen om tot een gegevensmodel te ko-men waardoor het mogelijk moet worden om de vraagstelling te beantwoorden. (Hen-driks & Otten, 1997: 19). Bij deze overgang was het noodzakelijk om de werkelijkheid (Binnenstad van Paramaribo) om te zetten en te modeleren tot een werkbaar geheel. Het model beschrijft in dit geval enkel dat wat voor de context van toepassing is.

Een overzichtskaart van de Binnenstad (figuur 3.1) met een afbakening in onder-zoekssectoren had tot doel de ruimtelijke werkelijkheid van de Binnenstad te kunnen begrijpen en te beheersen. In totaal werden 57 sectoren onderscheiden als werkbare ge-helen, waardoor het projectgebied overzich-telijk werd en er in de volgende fasen gericht te werk kon worden gegaan.

1 De luchtfoto en GIS-laag met straten en straatnamen wer-den ter beschikking gesteld door het bedrijf GISsat.

2 Deze foutmarge is eigen aan het werken met verschillende kaartlagen in GIS en komt niet alleen in Suriname voor.3

HET

GIS

-ON

DER

ZO

EK

Page 35: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

35

kaart 3.1 | Overzichtskaart, afbakening van de sectoren bron: TALgraphics, 1994

Voor het ontwikkelen van de overzichts-kaart werd bestaande informatie, oftewel secundaire informatie, gebruikt. De kaart werd samengesteld door de combinatie van de luchtfoto van Paramaribo en een stratenkaart1 met daarop een projectie van een oude kadasterkaart. Deze kadasterkaart met de afbakening van percelen werd in het onderzoek van 2006 door de onderzoekers gedigitaliseerd in GIS. Hoewel de laag zeer bruikbaar was voor het onderzoek, kwamen de contouren vaak niet meer overeen met de

gegevens op de luchtfoto. Deze foutmarge is eigen aan het systeem van GIS2. Het verbe-teren van deze kadasterkaart met de huidige en correcte perceelsaanduiding was dan ook één van de nodige acties binnen het onder-zoek. Doordat de overzichtskaart informatie bevatte van de straten in het onderzoeksge-bied, werd het mogelijk om de link te leggen naar de volgende fase voor het ontwikkelen van een gegevensmodel: het ontwerp van de gegevensbank.

Page 36: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

36 Voor elk van de 57 sectoren werd een basis-kaart ontwikkeld waarop duidelijk de lucht-foto, percelenkaart en straatnamen staan aangeduid. Door deze voorbereiding in een overzichtskaart en basiskaarten werd het mogelijk om de werkelijkheid, namelijk het geheel van de Binnenstad, te vertalen tot een conceptueel gegevensmodel.

Ontwerp van de gegevensbank

In de derde fase werd een logisch gegevens-model ontwikkeld voor de dataverzameling in de vierde fase. Deze standaard invullijst moest het mogelijk maken om alle sectoren, percelen en gebouwen in de Binnenstad te inventariseren. Per gebouw werden volgen-de onderdelen en gegevens gevraagd:

kaart 3.2 | Basiskaart, voorbeeld sector nummer 19 bron: eigen verwerking GIS-onderzoek, luchtfoto GLIS3 H

ET G

IS-O

ND

ERZ

OEK

Page 37: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

37Situering van het pand of het perceel: straat en huisnummer

De kenmerken van bebouwing: 1 aantal bouwlagen (inclusief gelijkvloers)2 materiaalgebruik: hout, baksteen, beton, hout/baksteen, hout/beton, andere...3 aantal autogarage(s) aan en/of naast het pand: ja/neen4 achterliggende bebouwing: ja/neen

Functie per verdieping: leegstand, pu-bliek/privaat, onbebouwd perceel, bouw-werf, parking en/of garageboxen + het ge-schat aantal parkeerplaatsen, wonen, winkel, kleinhandel, groothandel, horeca, soort be-drijf (ambachtelijk, administratief, industri-eel), soort dienst (financiële, ontspanning, sociale, onderwijs, andere)

figuur 3.2 | Invullijst bron: eigen verwerking

Page 38: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

38 Inventarisatie

De vierde fase omvatte alle handelingen die nodig waren om relevant geachte gegevens te verwerven en in het gegevensmodel in te voeren (Hendriks & Otten, 1997: 20). De door de gebruiker verzamelde informatie heet primaire informatie. Veldinventarisatie en veldmeting zijn een voor de hand lig-gende manier om primaire thematische in-formatie te verzamelen (Hendriks & Otten, 1997: 76).

De dataverzameling werd hoofdzakelijk uit-besteed aan twee externe veldonderzoekers3. Ze kregen de opdracht een inventarisatie te doen van alle visueel waarneembare elemen-ten vanaf de straatkant (de percelen en ge-bouwen werden voor alle duidelijkheid niet betreden). Aan de hand van de basiskaart en de invullijst werd elk perceel (inclusief de niet-bebouwde percelen) geïnventariseerd. Per perceel werden de gegevens genoteerd op de invullijst. Door het inschatten van de grenzen van het desbetreffende perceel en gebouw, kon door middel van het zetten van lijnen op de basiskaart, de perceelsgrenzen aangeduid worden. Het doel hierbij was om in de volgende fase de grenzen van de oude kadasterkaart te verbeteren aan de hand van de zichtbare gegevens vanaf de straat. De percelen op de kaart kregen een uniek num-mer. Hiervoor werden de huisnummers van

de gebouwen gebruikt. Indien dit niet mo-gelijk was, mocht er ander nummer gekozen worden. Door de corresponderende invul-lijst hetzelfde nummer toe te kennen, kon-den beide aan elkaar gelinkt worden.

In de voorbereidingsfase werd voor elk van deze 57 sectoren een basiskaart ontwikkeld. Deze basiskaarten kregen elk een nummer toegewezen, zoals vermeld op de overzichts-kaart. Per sector, die te vergelijken was met de grootte van een bouwblok, werd een en-velop4 voorbereid met daarin invullijsten en één basiskaart. Door de combinatie van de overzichtskaart en de basiskaarten werd de inventarisatiefase vergemakkelijkt en werd het mogelijk om controle te houden op de voortgang van het onderzoek en om tussen-tijdse resultaten op een bevattelijke manier te overschouwen.

3 Veldonderzoekers: studenten Kathleen en Marcia

4 Deze envelop hield alle invullijsten van dezelfde sector sa-men, wat van belang was voor het bundelen van de inventari-satie en de verwerking nadien.3

HET

GIS

-ON

DER

ZO

EK

Page 39: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

39

kaart 3.3 | Ingevulde basiskaart, voorbeeld boublok 9 bron: eigen verwerking GIS-onderzoek, luchtfoto GLIS

foto 3.2 | Beelden inventarisatie, controle

Page 40: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

40 Data-invoer en -verwerking

De vijfde fase omvatte de data-invoer van de gegevens uit de veldinventarisatie en de verwerking ervan. “Er worden drie stappen onderscheiden bij de invoer van gegevens voor een GIS-onderzoek: invoer van geo-metrische informatie, invoer van de thema-tische informatie en koppeling van beide.” (Hendriks & Otten, 1997: 68).

Invoer van geometrische informatie“Voor de invoer van geometrische in-formatie is GIS-software vereist. In een geometrisch bestand worden de locatie en vorm van de ruimtelijke objecten vastge-legd, alsmede de relaties tussen die objecten. Elk geometrisch bestand bevat een object-aanduiding.” (Hendriks & Otten, 1997: 67-69). Tijdens de veldinventarisatie werden aanpassingen opgetekend op de basiskaart (analoge kaart). Deze aantekeningen werden nu ingegeven en/of aangepast op de oude percelenkaart in GIS (digitale kaart) en aan de bestaande data van luchtfoto en straten gekoppeld.

Invoer van de thematische informatieVoor de invoer van thematische gegevens werd gebruik gemaakt van het database- en spreadsheetprogramma Access. Dit pro-gramma is immers beter uitgerust dan GIS voor het opbouwen en bijhouden van the-

matische bestanden. De gegevens uit de in-vullijsten werden via een aangepast model in Access ingegeven. Per invullijst werd een code gevormd door de combinatie van de straatnaam en het huisnummer, wat van be-lang was voor het ingeven van de data en koppeling van de gegevens.

In een thematisch bestand worden de niet-ruimtelijke kenmerken van de objecten vast-gelegd. Deze kenmerken worden ook wel de attributen genoemd en een thematisch bestand ook wel een attribuutbestand (Hen-driks & Otten, 1997: 67).

Deze gegevensbank van het GIS-onderzoek werd opgebouwd conform de ruimtelijke da-tabase die werd ontwikkeld in kader van het GLIS-project. Dit om de uitwisseling van gegevens en de latere overdraagbaarheid van de databank te waarborgen. In totaal werden 1415 percelen in de Binnenstad geïnventari-seerd, die allemaal ingegeven werden in de attributentabel van het GIS-onderzoek. Elke geïnventariseerd perceel telt in totaal 32 at

3 H

ET G

IS-O

ND

ERZ

OEK

Page 41: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

41Koppeling van geometrische informatie en thematische informatieDe data-invoer en koppeling van geometri-sche en thematische gegevens werden vol-ledig uitbesteed5. Deze koppeling vereiste een tussenstap in de vorm van adreskoppe-ling (‘adress matching’). “Adress matching is het proces waarbij een adresaanduiding in een thematisch bestand een bijpassende, dus vaak niet eenduidige, locatie-aanduiding in het geometrische bestand wordt gezocht. Een gangbaar voorbeeld is de koppeling van adressen (straatnaam en huisnummer) uit een thematisch bestand met informatie over de locatie (coördinaten) van straten in een geometrisch straatsegmentenbestand.” (Hendriks & Otten, 1997: 74)

De informatie van het perceel voor bijvoor-beeld Watermolenstraat, nr. 21 (WATM21W) werd via GIS gekoppeld aan de unieke code die gegeorefereerd is binnen GIS (OBJEC-TID 2751). Deze code (OBJECTID) komt overeen met het perceel dat ingetekend is in GIS.

ObjectID 2751

Straatnaam Watermolenstraat

Huisno 21W

AdresCode WATM21W

Aantal_bouwlagen 3

Materiaal hout/beton

Autogarage 0

Achterbouw 1

Aantal_parkeerplaatsen <Null>

GV_type

GV_functie Winkel

GV_bedrijfSoort

GV_dienstenSoort

V1_type

V1_functie Wonen

V1_bedrijfSoort

V1_diestenSoort

V2_type

V2_functie Wonen

V2_bedrijfSoort

V2_dienstenSoort

V3_type

V3_functie

V3_bedrijfSoort

V3_dienstenSoort

V4enRest_type

V4enRest_functie

V4enRest_bedrijfSoort

V4enRest_dienstenSoort

Opmerkingen Boetiek Joan Glenn

Datum 20/07/2008

NaamVeldwerker Kathleen

figuur 3.3 | Attributentabel van het GIS-onderzoek bron: eigen verwerking

5 De koppeling werd uitgevoerd door GISsat

Page 42: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

42 Analyse en conclusies

“Deze fase concentreert de aandacht op kaar-ten, het medium bij uitstek om de inhoud van ruimtelijke ideeën weer te geven. Het bekijkt kaarten zowel op hun visualisatie- als hun interactie-aspecten. Hierbij worden ant-woorden geformuleerd op de probleemstel-lingen en het bereiken van de doelstellingen.” (Hendriks & Otten, 1997: 20).

De analyse en bijhorende conclusies konden pas kort voor het einde van het onderzoek opgeleverd worden. Dit had als enige reden dat het onderzoek veel langer heeft geduurd dan initieel gepland. Omdat er gelijklopend met het GIS-onderzoek ook werd ingezet op een analyse op basis van eigen interpretatie, konden de resultaten uit beide onderzoeks-methodieken vergeleken worden. Hierbij bleek dat beide methodieken grotendeels tot dezelfde uitkomsten kwamen, weliswaar met een meer gedetailleerde en preciezere meting van het GIS-onderzoek. De visie die werd ontwikkeld op basis van de eigen ana-lyse kreeg hierdoor een onderbouwing van-uit het GIS-onderzoek. In totaal zijn er vijf kaarten die werden gegenereerd in GIS als deel van de analyse op de Binnenstad.6

.

▪ onbebouwde percelen▪ bouwhoogtes▪ architecturale uitstraling en materialen▪ leegstand per verdieping▪ functies per verdieping

6 Zie ‘Boek 2: Binnenstad van Paramaribo’ voor de besprek-ing van elk van deze kaarten uit het GIS-onderzoek.

3 H

ET G

IS-O

ND

ERZ

OEK

Page 43: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

43Tonen van de resultaten aan de partners

Op de eindpresentatie van het masterplan (zie boek 6, hoofdstuk 3) werd er gewerkt met twee afzonderlijke projecties. Het ene scherm toonde de analyse op basis van eigen interpretatie, de concepten en de visie. Op het andere scherm werden deze met behulp van het GIS-model onderbouwd. Omdat de GIS-kaarten live werden gedemonstreerd7 , konden de aanwezige partners overtuigd worden van de meerwaarde en het gebruiks-gemak van GIS in het algemeen en binnen het onderzoek.

In totaal werden ongeveer 1415 percelen geïnventariseerd. Het onderzoek leverde een actuele percelenkaart op met informa-

tie over de lagen ‘bebouwing’ en ‘gebruik’. Deze kaart werd gekoppeld aan reeds be-schikbare data (secundaire informatie), na-melijk de luchtfoto en het stratenplan van Paramaribo.

Zoals reeds aangehaald heeft het GIS-on-derzoek en de bijhorende analyse de visie ondersteund. Ook binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo kunnen de opgeleverde data verder gebruikt en/of ver-fijnd worden. Daarnaast is er ook de moge-lijkheid tot uitwisseling van data met andere onderzoeken. Het is dan wel van belang dat eenzelfde basismodel wordt gehanteerd, na-melijk het GLIS-model.

foto 3.3 | Tonen van de resultaten, eindpresentatie, twee afzonderlijke schermen: visie (links) en GIS-kaarten (rechts)

7 De techniek en totstandkoming van GIS werden getoond door het ter plaatse genereren van de kaarten. Dhr. De Rid-der van GISsat stond in voor deze demonstratie.

Page 44: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

44 KWALITEIT VAN DE GEGEVENS “Geen ruimtelijk informatiebestand is zon-der fouten. Fouten kunnen hun intrede doen bij het invoeren, voorbereiden en analyseren van gegevens.” (Hendriks & Otten, 1997: 68) Vaak liggen de fouten zelfs al besloten in de primaire bron, in dit geval de luchtfoto en kadasterkaart.

Door de hoeveelheid aan stappen in het on-derzoek en de vele bewerkingen is het meer dan waarschijnlijk dat er fouten in het GIS-onderzoek voorkomen. Ook door het nood-zakelijk uitbesteden van onderdelen zoals het veldonderzoek en de data-invoer werden de onderzoekers overgelaten aan de deskundig-heid van de personen die hieraan mee werk-ten. Om de foutmarge te verkleinen werden een aantal controlemomenten ingevoerd. Zo werd de ingeleverde veldinventarisatie van de belangrijkste bouwblokken (histo-risch centrum) op het terrein gecontroleerd. Op basis van de opmerkingen werden werk-zaamheden van de externe veldmedewerkers bijgestuurd.

Bij het beoordelen en overnemen van de ge-gevens uit dit onderzoek, moet er rekening worden gehouden met deze opeenvolging van moeilijk traceerbare, vaak menselijke fouten.

3 H

ET G

IS-O

ND

ERZ

OEK

Page 45: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

45

Page 46: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

46 EVALUATIE VAN HET ONDERZOEK In plaats van de oorspronkelijk geschatte drie weken, duurde het GIS-onderzoek uit-eindelijk drie maanden. Het te onderzoeken projectgebied was ook redelijk groot, de 57 sectoren en 1415 percelen waren redelijk om-vangrijk om te behandelen. In de toekomst zou het tijdsaspect beter ingeschat moeten worden. De kennis over het gevoerde proces kan hierbij helpen.

Door de vele doorlopen stappen is het moge-lijk dat er fouten in het onderzoek geslopen zijn. Deze fouten zijn ook te wijten aan het feit dat veel gegevens deel uitmaken van de interpretatie van de bestaande situatie (enkel waarnemingen vanaf de straat mogelijk). De onderzoekers hebben zelf tijdens de contro-les van de inventarisatie ondervonden dat het soms moeilijk is om de invullijst correct in te vullen. Er zijn namelijk verschillende interpretaties mogelijk8. Achteraf bekeken was het ook beter geweest om in de voor-bereidingsfase samen met de externe veld-onderzoekers een eerste inventarisatieronde te doorlopen en mee te inventariseren om de moeilijkheden en vragen te kunnen be-antwoorden. Dit had veel onduidelijkheden en vragen tijdens het veldonderzoek kunnen vermijden. Bij het intekenen op de basis-kaart waren er ook moeilijkheden. Omdat de externe veldonderzoekers die werden ingeschakeld voor de inventarisatie niet ver-trouwd waren met het lezen van luchtfo-

8 Zo was het bijvoorbeeld heel moeilijk om functies te achterhalen als er geen duidelijke aanduiding op het gebouw aanwezig was. Er werd dan meestal vanuit gegaan dat het om een woning ging, maar het zou evengoed een kantoor gew-eest kunnen zijn.3

HET

GIS

-ON

DER

ZO

EK

Page 47: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

47to’s, werden soms perceelsgrenzen foutief aangeduid. Deze fouten werden nadien zo goed mogelijk gecorrigeerd, door zelf op het terrein gegevens te gaan controleren. Daarnaast zou een koppeling van de data-bank met bijvoorbeeld statistische informa-tie en gegevens over handelsvergunningen de foutmarge gevoelig omlaag kunnen halen. Desondanks kan gesteld worden dat het ge-voerde GIS-onderzoek zeer bruikbaar ma-teriaal heeft opgeleverd, maar dat het geen 100% objectief onderzoek betreft.

Belangrijk om mee te geven is dat bij de opmaak van de kaarten voor bebouwing en functies vertrokken werd van een percelen-kaart in plaats van de afzonderlijke gebou-wen. Door de gegevens over de bebouwing (zoals het aantal bouwlagen, de bouwtech-nische kenmerken ...) te koppelen aan het perceel en niet aan het gebouw, levert dit een apart beeld op. Hiermee moet rekening gehouden moet worden bij de interpretatie van het kaartmateriaal. Er kan gesteld worden dat het doel van het GIS-onderzoek zeker gehaald werd. Niet enkel de resultaten met waardevolle data ga-ven een degelijke kijk op de huidige toestand van bebouwing en functies in de Binnenstad, ook bij de GIS-demonstratie op de presen-tatie van de eindresultaten bleek dat GIS een werkbaar instrument is. De demonstratie

kon dan ook op veel bijval rekenen.Het is ook van groot belang dat de opge-leverde data de mogelijkheid geven om gebruikt en ingezet te worden in volgende ruimtelijke onderzoeken (zie model GLIS-project). Door het uitwisselen en uitbouwen van data, ontstaat er een uitgebreide analyse van de stad en kan er in de toekomst beter ingezet worden op een degelijke ruimtelijke planning in Paramaribo en Suriname.

Page 48: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

48 UITWEIDING: GIS ALS INSTRUMENT VOOR HET

BOUWEN VAN SCENARIO’S EN SIMULATIEMODELLEN

kaart 3.4 | Open ruimte en samenhang bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 2008

Binnen dit onderzoek werd GIS enkel inge-zet als analyse-instrument, maar het is even goed mogelijk om scenario’s en simulatie-modellen uit te werken. Zo toont bijvoor-beeld het GIS-onderzoek dat werd gevoerd voor de strategische ruimte Groene Singel in Antwerpen de mogelijkheden van GIS (AG Stadsplanning, 2009: 14-15). In kader van de studie werd een GIS-model gebouwd voor de opname van een functioneel onderzoek en een tekortenanalyse voor wat betreft lo-kale publieke voorzieningen. Het onderzoek geeft inzicht in het potentieel van de Groene Singelruimte om de bestaande groentekor-ten weg te werken.

3 H

ET G

IS-O

ND

ERZ

OEK

Page 49: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

49Voor toekomstig onderzoek in Paramaribo is het denkbaar om gelijkaardige simulaties op te starten. Om dit aan te tonen, werd het kort aangeraakt binnen het voorlig-gend onderzoek. Zo werd in een oefening, de samenhang van de openbare ruimte in GIS aangetoond tijdens de visiefase van het GIS-onderzoek. Uit de analyse blijkt dat het ‘Uitgaans’- en het ‘Winkelkerngebied’ twee gebieden zijn in de Binnenstad die weinig of geen verbinding met elkaar hebben. De aanwezige groene/openbare ruimten tussen deze twee zones en de Van Sommelsdijck-sekreek werden geselecteerd. In een tweede stap werden deze gebieden aangeduid met een buffer van 75 meter waarbij de kaart van groengebieden (zie boek 2, hoofdstuk 2) in de Binnenstad als basis diende.

De kaart toont de bereikbaarheid en de ver-bindende rol van de aanwezige openbare en groene ruimten in de Binnenstad. De buf-fergebieden (75 m) raken en overlappen el-kaar, wat de samenhang van openbare ruimte (pleinen) bevestigt. Het geeft aan dat de twee zones, namelijk ‘Uitgaans’- en ‘Winkelkern-gebied’, doorheen het historisch centrum met elkaar in verbinding gebracht kunnen worden door middel van het uitbouwen van de aanwezige open groene ruimten.

Page 50: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

foto 4.1 | Nassylaan

Page 51: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

CONCLUSIE: DE KRACHT VAN GIS

Page 52: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

52 DE KRACHT VAN GIS BINNEN RUIMTELIJKE PLANNING IN

SURINAME

GIS kan ingezet worden als ondersteunend instrument om aan ruimtelijke planning on-derzoek te doen. De resultaten die uit het GIS-onderzoek komen zijn namelijk onder-bouwd en zeer bruikbaar voor diverse on-derzoeken. Een bijkomend voordeel is dat de gegevens gegeorefereerd zijn, waardoor uitwisselbaarheid gewaarborgd kan worden. Hierdoor gaat een onderzoek niet verlo-ren, maar kan integendeel verder gebruikt en vernieuwd worden. Door de dataset te koppelen aan het planningsproces, bracht het onderzoek een reeks nieuwe inzichten. Hierdoor tonen de onderzoeksresultaten de kracht en de mogelijkheden van GIS en GIS-analyses binnen de ruimtelijke planning in Suriname.

DE KRACHT EN MOGELIJKHEDEN VAN GIS BINNEN DIT

ONDERZOEK

Sinds de vorige onderzoeken zijn er dus heel wat nieuwe data verzameld. Hierdoor ligt er nu een uitgebouwde dataset voor de Binnen-stad op tafel, die zich leent voor ruimtelijke analyses. Er moet evenwel kritisch worden omgegaan met de opgeleverde data. Ener-zijds gebeurde de veldinventarisatie op basis van visuele analyses en werd ze niet geveri-fieerd met bijvoorbeeld de grondrechtelijke staat van het perceel of de vergunning wat betreft de waargenomen activiteiten (met uitzondering van de Waterkant). Onder andere door deze visuele inventarisatie zijn 4

CO

NC

LUSI

E: D

E K

RA

CH

T V

AN

GIS

Page 53: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

53

er fouten, onvolkomenheden en hiaten ge-slopen in de aangeleverde data. Anderzijds bestaan er reeds data zoals de statistische data van ABS of de recentelijk vergaarde informatie (na oktober 2008) van het GLIS project die nog niet in deze dataset werden verwerkt. Het verkrijgen van de data van Stichting Algemeen Bureau voor de Statis-tiek (ABS) vormt al langer een probleem binnen de samenwerking.

Op basis van deze vaststellingen kunnen we concluderen dat de dataset sterk uitge-

breid werd en dat het gebruik van GIS een belangrijke meerwaarde aantoont, zowel in het voorliggende onderzoek als binnen de ruimtelijke planning in het algemeen. Net als alle digitale dataverzameling in Suriname, is ook de uitbouw van deze dataset een con-stant proces. De dataset behoeft op som-mige punten zeker bijsturing en aanvulling. Er wordt aanbevolen om in verdere onder-zoeken in te zetten op de uitbouw van de dataset en het gebruik ervan voor analyses ten behoeve van het planningsproces.

Page 54: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

54 BOEKEN

AG Stadsplanning, (2009). Durven dromen van een groene rivier. De visie van de stad op de ontwikkeling van de strategische ruimte groene singel. Antwerpen: drukkerij Impressa.

Hendriks, P. en Ottens, H. (1997). Geografische Informatie Systemen in ruimtelijke onderzoe-ken. Assen: Van Gorcum.

Heirman, H., Claes, B., Kooyman, S., (2009). Antwerpen-Paramaribo: samen dromen of sa-menwerken? In: Bouma, G., Filius, F., Leinfelder, H., Waterhout, B. (2009). Tussen droom en werkelijkheid. Delft: Stichting Planologische studiedagen.

ONGEPUBLICEERDE WERKEN

Adams, B., Kooyman, S. (2007). Ontwikkelingsstrategie voor de rivieroever van Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerde masterproef.

Debaene, W., Claes, B., (2008). Paramaribo missie 2008. Ambitieniveau masteronderzoekers. Antwerpen: ongepubliceerde nota.

De Ridder, S., Heirman, S. (2009). Transponeerbaarheid Planningsmethodiek: Strategisch geïn-tegreerde gebiedsgerichte planning, case Antwerpen – Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerd academisch onderzoek.

De Wever, H., Heirman, S., Vandenbroecke, H., Van Geel, H. (2008). Projectdefinitie bij het be-geleidingstraject stadsontwikkeling in het kader van Fase II Antwerpen-Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerde nota.

5 BI

BLIO

GR

AFI

E

Page 55: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

55

GISsat, (2008). GISDay 2008: “Meten is Weten!”. Paramaribo: ongepubliceerde presentatie voor eendaagse conferentie ‘GISday 2008’.

Heirman, S., Stuyck, I. (2007). Ontwikkelingsstrategie voor Weg naar Zee, gelegen in de stede-lijke rand van Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerde masterproef.

FOTO’S

Alle fotos zijn eigen materiaal en werden gemaakt tijdens het onderzoek (juli-september 2008)

Page 56: Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

Stel zelf de luchtfoto van de grootstad Paramaribo samen door de kaften van de boeken, volgens dit schema, naast elkaar open te leggen.bron: luchtfoto GLIS 2005-2008

Bert Claes en Wim Debaene

Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Academiejaar 2009-2010

promotoren: Hendrik Van Geel

Hardwin De Wever

Heidi Vandenbroecke

Artesis

Departement Ontwerpwetenschappen

Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning

Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen

BOEK 7 STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008

GIS-ONDERZOEK

BO

EK

7 G

IS-ON

DE

RZ

OE

K

BOEK 2

BOEK 4

BOEK 6

BOEK 8

BOEK 1

BOEK 3

BOEK 5

BOEK 7