Strategie KBO-PCOB vernieuwt adviesrapport...2018/05/26 · Adviesrapport stuurgroep KBO-PCOB...

Strategie KBO-PCOB vernieuwt – adviesrapport

Adviesrapport stuurgroep KBO-PCOB vernieuwt | p. 1 | mei 2018

Op 10 oktober 2017 heeft de ledenraad opdracht gegeven het stappenplan ten aanzien van

de toekomst van KBO-PCOB uit te voeren. Er is een stuurgroep1 ingesteld om dit proces te

begeleiden, te monitoren en een advies uit te brengen. Voor u ligt het adviesrapport van de

stuurgroep.

De eerste versie van dit rapport is gebaseerd op input van circa 2.000 mensen: twaalf

dialoogbijeenkomsten met leden en niet-leden, een enquête, vele mails en strategische sessies van

de stuurgroep. Op 8 maart 2018 heeft de ledenraad deze versie als een richtinggevend

groeidocument gekwalificeerd. Vervolgens is dit document aangescherpt op de missie, visie en

strategie en is het organisatiegedeelte aangevuld. Hierbij is gebruik gemaakt van de input vanuit drie

werkconferenties met leden.

De belangrijkste inzichten (deel 1 t/m 6) uit de dialoogbijeenkomsten over missie, visie en strategie

zijn opgenomen, er wordt een schets gegeven van ontwikkelingen in de buitenwereld én hoe onze

verenigingen er nu voor staan. We zijn verheugd dat er grote eensgezindheid is over hoe KBO-PCOB

zich kan ontwikkelen tot een grote, krachtige en actieve vereniging. Vervolgens wordt een beeld

geschetst van de nieuwe vereniging, met al haar elementen van verenigingsorganen, lidmaatschap,

contributie en ondersteuning.

De visie en strategie zijn beschreven in deel 7 t/m 11. In deel 12 en 13 worden de visie en de

strategie vertaald naar uitgangspunten voor de organisatie. In deel 14 t/m 16 komt de

organisatievorm met organisatie-elementen aan de orde. In deel 17 blikken we vooruit op het

vervolg van het proces.

In dit rapport wordt een oriëntatiepunt als richting beschreven. De gezamenlijke beweging naar de

nieuwe vereniging doen we stapsgewijs. Daarvoor is een stappenplan vereist en dit noemen we de

transitiefase. Veel uitwerkingsvraagstukken en implementatiekeuzes komen in de transitiefase aan

de orde. In die fase wordt ook een keuze gemaakt voor de nieuwe naam. Dat is een belangrijke keuze

in het kader van het verenigen van identiteiten van de samenstellende onderdelen van de nieuwe

vereniging. Het onderzoek naar de nieuwe naam haakt inhoudelijk aan bij het onderzoek naar de

verdere uitwerking van de vernieuwing van de vereniging. Voor de zoektocht naar een geschikte

naam wordt externe expertise ingeschakeld. Daarbij zal gebruik worden gemaakt van de suggesties

voor een nieuwe naam die door leden zijn en worden gedaan.

1 Samenstelling van de stuurgroep: Jan Bolt, Rik Buddenberg, Anke Huisman-Mak (tot maart 2018), Jo Kodde, Wil van der Kruijs, Jeroen Piksen, Hans Pillen, Peter Spronck, Ton Thuis, Martin Visch (vanaf maart 2018), Gerard Wolters en Dedan Schmidt (extern voorzitter)



Inhoud

Samenvatting ........................................................................................................................................... 2

1. Inleiding ...................................................................................................................................... 4

2. Historie ....................................................................................................................................... 5

3. Uitkomsten van de dialoogbijeenkomsten ................................................................................. 5

4. Wat gebeurt er in de buitenwereld? .......................................................................................... 6

5. Ontwikkeling senioren ................................................................................................................ 7

6. Hoe staat KBO-PCOB er nu voor? ............................................................................................... 8

7. Onze visie op ouder worden ..................................................................................................... 10

8. Waar leidt dit alles toe? ............................................................................................................ 11

9. Doelen....................................................................................................................................... 12

10. Identiteit ................................................................................................................................... 12

11. Strategie ................................................................................................................................... 13

12. Besturingsfilosofie .................................................................................................................... 15

13. Schets van een netwerkorganisatie .......................................................................................... 16

14. Vanuit missie, visie en strategie naar organisatievorm ............................................................ 17

15. Elementen van organisatievorm en financiering ..................................................................... 20

16. Beeld van de nieuwe organisatievorm ..................................................................................... 23

17. Vervolg proces .......................................................................................................................... 24

18. Bijlage 1 Tekst statuten ............................................................................................................ 26

19. Bijlage 2 Uitgebreider verslag werkconferenties ..................................................................... 27

Samenvatting

Missie, visie en identiteit

Onze missie luidt: We willen bijdragen aan een samenleving waarin senioren volwaardig kunnen

meedoen en mensen omzien naar elkaar. Een samenleving waarin niemand zich buitengesloten

voelt. In de missie ligt voor ons een opdracht die we, met onze rijke historie en basis van ca. 800

afdelingen, met beide handen willen aangrijpen.

Onze vereniging komt voort uit de KBO en de PCOB, twee verenigingen die geworteld zijn in de

katholieke en de protestants-christelijke traditie. Deze oorsprong komt tot uiting in de kernwaarden

van KBO-PCOB die alle activiteiten dragen: omzien naar elkaar, barmhartigheid, naastenliefde en

onze aandacht voor identiteit en zingeving. KBO-PCOB staat open voor iedereen die de missie van

een inclusieve samenleving en de genoemde waarden deelt, ongeacht de levens- of



geloofsovertuiging of herkomst van mensen. We respecteren elkaars overtuiging en

levensbeschouwelijke achtergrond. Het koesteren van de verschillen zien we als een bron van

rijkdom. Elke afdeling geeft op haar eigen manier uitdrukking aan de identiteit en daarvoor is ook alle

ruimte en mogelijkheid.

Dat iedereen mee kan doen is gebaseerd op de visie van een inclusieve samenleving, die staat voor:

1. Gelijke waardering van alle individuen, gelijkwaardigheid

2. Actieve participatie, meedoen

3. Het zien van verschillen als mogelijkheden, kracht van diversiteit

4. Onderkennen van belemmeringen voor deelname en die verminderen

5. Tweerichtingsverkeer: tussen personen zelf en de samenleving

Deze maatschappijvisie sluit aan bij onze visie op ouder worden. We zien seniorzijn als een

waardevolle, veelkleurige levensfase, waarbij we oog hebben voor alle facetten van ouder worden.

Seniorzijn is een levensfase waarin mensen hun tijd, expertise en ervaring in kunnen en willen zetten

voor elkaar en voor de samenleving. Ook kwetsbaarheid (lichamelijk, psychisch, sociaal) hoort bij het

leven. KBO-PCOB wil het volwaardig meedoen helpen mogelijk maken vanuit ieders mogelijkheden,

de waarde voor elkaar en voor de samenleving en het basisconcept: omzien naar elkaar.

Strategie

Zes ankers van de strategie:

1. We ontwikkelen ons van een klassiek gesloten ledenmodel naar een beweging van actieve

mensen, die ook openstaat voor niet-leden.

2. Ons aanpassingsvermogen als vereniging versterken we om aansluiting te houden met de

nieuwe senior en de samenleving.

3. We ontwikkelen een veel opener houding richting andere maatschappelijke initiatieven en

bewegingen, waarbij samenwerken een sleutelwoord wordt.

4. De behoefte van senioren (leden én niet-leden) wordt leidend boven de gewoonte van de

organisatie.

5. Het imago van KBO-PCOB gaan we vernieuwen en verjongen.

6. De kernfuncties blijven bestaan waarbij kennisdeling en -uitwisseling met hulp van nieuwe

technologie ondersteunend werkt.

De basis! De drie kernfuncties (1) behartigen van belangen, (2) ontmoeten en ontwikkelen en (3)

helpen blijven fier overeind staan. Landelijke en lokale belangenbehartiging worden sterker aan

elkaar gekoppeld en nog meer dan nu gevoed vanuit panels en netwerkgroepen. We zorgen voor

meer en betere ondersteuning van afdelingen door een (daartoe heeft de ledenraad al eerder

besloten) Academie voor kennisdeling en -bevordering, regionale/provinciale platforms en

consulenten.

Een open, actieve beweging. We gaan van een gesloten naar een open verenigingsmodel, met ruimte

voor niet-leden. De communicatielijnen worden korter, ook tussen afdelingen in het land. We zorgen

voor een betere herkenbaarheid onder een nieuwe naam. We stimuleren om van passief lid tot actief

of zelfs initiërend lid te worden. Derhalve gaan we -naast het reguliere lidmaatschap- ook

differentiëren in vormen om je aan te sluiten, afgestemd op nieuwe generaties senioren.



Samen een platform. We ontwikkelen van een hiërarchische organisatie naar een platform,

ondersteund door technologie, met gelijkwaardige spelers. Wij bieden als platform ruimte

voor ontmoeting tussen mensen van lokale afdelingen en bovenlokale netwerken die zich verbinden

op voor hen interessante zaken: expertise inzetten voor de ander/samenleving, lezingen geven,

thema-netwerken (bijv. filosofie, zingeving.) en ook zullen nieuwe sociale verbanden ontstaan (bijv.

cultuur, wandelen en lezen). Als platform zijn we uitnodigend en verbindend naar andere

maatschappelijke initiatieven. Een en ander ondersteund door een digitaal verenigingsplatform, waar

alle kernfuncties en activiteiten voor leden en niet-leden toegankelijk zijn.

Organisatievorm en financiering

De wens bestaat om een toekomstbestendige, flexibele en inclusieve organisatievorm neer te zetten.

De netwerksamenleving vraagt om een daarbij passende besturingsfilosofie (zoals verwoord in

deel 12), vertaald in een netwerkorganisatie. Met dat beeld zijn de organisatie-elementen

lidmaatschap, contributie, ledenvertegenwoordiging, bestuur, werkorganisatie en administratie

uitgewerkt. Het is wenselijk om een netwerkorganisatie te bouwen met ruimte voor afdelingen,

samenwerkingen van afdelingen en andersoortige verbanden. Op provinciaal/regionaal niveau zijn er

ondersteuningsnetwerken met eigen taken, bevoegdheden en middelen, die tussen landelijk niveau

en lokale afdelingen schakelen en verbinden. Er is een gemeenschappelijke werkorganisatie met een

gemeenschappelijk jaarplan, waarvan de medewerkers regionaal fysiek aanwezig zijn.

Vervolg

De stuurgroep vraagt de ledenraad van 19 juni 2018 het volgende:

- in gesprek te gaan over de voorliggende strategienotitie KBO-PCOB vernieuwt!

- in te stemmen met het procesvoorstel voor het vervolg van dit groeidocument.

1. Inleiding

De ledenraad heeft in juni 2017 het bestuur verzocht de verdere integratie van KBO-PCOB voor te

bereiden. Daartoe is een stuurgroep ingesteld met als opdracht een advies uit te brengen aan het

bestuur. De stuurgroep is aan het werk gegaan op basis van het stappenplan uit de notitie ‘Als je snel

wilt gaan, ga dan alleen. Als je ver wilt komen, ga dan samen.’. De ledenraad heeft het stappenplan in

oktober 2017 goedgekeurd.

De afgelopen maanden is zeer intensief de dialoog gezocht met de leden. Onder het motto ‘KBO-

PCOB vernieuwt!’ zijn bijna tweeduizend mensen geraadpleegd. Hiertoe is onder meer een tournee

door het land georganiseerd met twaalf dialoogbijeenkomsten van elk drie uur met telkens tussen de

dertig en zeventig deelnemers om over missie, visie en strategie mee te denken. Daarnaast zijn drie

werkconferenties georganiseerd rondom het onderwerp ‘organisatievorm en financiering’. Er is op

deze wijze uitvoerig gesproken met ruim zeshonderd leden en niet-leden. Parallel hieraan is een

online raadpleging gedaan over de toekomst van de vereniging onder het vaste ledenpanel, waaraan

zo’n duizend mensen deelnamen. Aan dit panel worden regelmatig vragen voorgelegd om meningen

en behoeften te peilen. Een aparte sessie is belegd met jonge senioren (50plussers, leden en niet-

leden). Via de speciaal geopende digitale brievenbus zijn een honderdtal brieven ontvangen met

opvattingen, ideeën en suggesties voor de toekomst van de vereniging. Niet eerder in de

geschiedenis van beide verenigingen zijn in zo korte tijd zoveel mensen betrokken bij het vormgeven

van de toekomst en het meedenken over nieuw beleid.



“De vormgeving van de samenvoeging KBO en PCOB vordert gestaag. Het heeft zijn tijd nodig,

maar als bestuur worden we steeds beter geïnformeerd en kunnen we op vele terreinen

onze mening kenbaar maken. Een goede ontwikkeling.”

Uit een nieuwsbrief van een lokale afdeling bij het magazine van februari 2018!

De stuurgroepleden hebben in wisselende formaties de dialoogbijeenkomsten (november-december

2017) en werkconferenties (april 2018) in het land bijgewoond. Op basis van alle raadplegingen heeft

de stuurgroep een advies geformuleerd, dat in voorliggende notitie is opgenomen inclusief de

onderliggende analyse.

2. Historie

Om een toekomst te kunnen bouwen, moet je het verleden kennen, is een universeel gezegde. En

niet voor niets. Tegen de achtergrond van deze wijsheid is het belangrijk eerst nog eens de

ontstaansgeschiedenis in gedachten te nemen. De ouderenbeweging is na de Tweede Wereldoorlog

gevormd. KBO richtte zich op de emancipatie van de katholieke ouderen door ze te verbinden en

door belangen te behartigen; namens de ouderen van protestantse huize richtte PCOB zich middels

belangenbehartiging op goed “bejaardenbeleid”. Beide organisaties hebben, naast veel gelijksoortige

activiteiten, hun christelijke identiteit en waarden gemeen. Er is in beide verenigingen, naast

ontspanning ook veel ruimte voor inhoudelijke onderwerpen en zingevingsvraagstukken. Aan de

basis staat de traditie van de menslievende en verbonden samenleving.

Van oorsprong zijn beide verenigingen gericht op het onderling contact tussen leden. Ze zijn sterk

lokaal verankerd. Met hun “bonden” of koepels zijn ze als het ware ‘verenigd in verscheidenheid’ en

zo in staat bovenlokale belangen te behartigen, leden politiek een stem te geven en schaalvoordelen

van samenwerking en ondersteuning te benutten.

We bouwen vandaag aan een toekomst van KBO-PCOB met inachtneming van de diversiteit en onze

gemeenschappelijke en waardevolle geschiedenis. De leden van vandaag en van morgen hebben

deels andere eisen en wensen, hebben een eigentijdse kijk op hun toekomst en vaak afwijkende

agenda’s om die nieuwe levensfase op voor hun zinvolle wijze in te vullen, maar zullen elkaar ook

weer willen vinden op gemeenschappelijke waarden.

Om aantrekkelijk en herkenbaar te blijven bouwen we hierop verder, met een eigentijdse missie, een

helder perspectief op de toekomst en een moderne agenda.

3. Uitkomsten van de dialoogbijeenkomsten

De dialoogsessies rondom missie, visie en strategie waren een bron van ideeën en energie. Niet

onvermeld mag blijven dat we in zeer korte tijd maar liefst zeshonderd mensen, leden en niet-leden,

op de been wisten te brengen met de open vraag ‘Hoe ziet u graag dat de vereniging zich ontwikkelt

in de nabije toekomst?’. Het werd niet alleen een hele intensieve tour door Nederland, maar vooral

ook een leerzame. Natuurlijk waren er regionale verschillen en vanzelfsprekend worden accenten

hier en daar anders gelegd, maar de grondtoon was vooral overal opmerkelijk gelijkluidend en

energiek. Wat het ons leerde was dat we nog zoveel meer van elkaar kunnen opsteken dan we tot

dusverre doen. En ook dat er een grote veranderingsgezindheid is bij de aanwezige leden, mede

vanuit het besef dat we als vereniging alleen bestaansrecht behouden als we met de tijd

meebewegen en aantrekkelijk blijven voor nieuwe mensen. Het was letterlijk en figuurlijk een



energieke ontmoeting met en tussen leden, die tot veel nieuwe inzichten, verbondenheid en

inspiratie leidden. De verslagen van de bijeenkomsten zijn terug te vinden op de site van KBO-

PCOB. Omwille van de hanteerbaarheid hebben we de sessies samengevat in tien belangrijkste

inzichten. We beschouwen deze inzichten als leidraad naar de toekomst en als ankers voor de

inrichting van de nieuwe organisatie.

Kort en bondig zijn wij tot de volgende tien opdrachten vanuit de raadpleging gekomen:

1. Straal! Laat het huidige imago van suf, zeuren, oud achter. Zet sterker in op vitaliteit, kracht,

vernieuwing, activiteiten en straal dat vooral uit!

2. Verberg de christelijke oorsprong niet. Sta open voor anderen op gemeenschappelijke waarden

als naastenliefde en ‘noaberschap’. Laat iedereen welkom zijn die het gemeenschappelijke

perspectief deelt en wees open over de oorsprong van de verenigingen waaruit KBO-PCOB

voortkomt. Elke afdeling geeft op eigen wijze uitdrukking aan de identiteit; omarm die diversiteit

als kracht.

3. Van bond naar ‘beweging’. Graag minder bond, en meer de dynamische club van actieve

mensen rond gemeenschappelijke interesses. Meer doen dan praten, meer voor dan tegen, meer

bewegen dan berusten, meer open dan dicht, meer toekomst dan verleden. Het idee van een

beweging krijgt veel bijval. Het sluit aan bij de enorme activiteit in vitale afdelingen.

4. Organiseer het beter. Zorg voor betere (maatwerk) ondersteuning aan afdelingen. Optimaliseer

de kennisdeling. Maak beter gebruik van alle ervaring en talent in de vereniging. Verbind!

5. De toekomstige senioren boeien. Bied ruimte aan de nieuwe senioren door divers aanbod en

differentieer in vormen om mee te doen. Stel de vereniging open voor nieuwe geluiden en

initiatieven.

6. Diversiteit en herkenbaarheid bieden. Koester de lokale identiteit en kracht, zorg voor veel meer

zichtbaarheid en communiceer over behaalde resultaten, zowel landelijk als lokaal. Draag de

waarde van het collectief van 250.000 leden uit voor de belangenbehartiging.

7. Een duidelijkere missie. ‘Omzien naar elkaar en streven naar een inclusieve samenleving’ wordt

breed ondersteund, maar sommigen vinden het te vaag. Niet-leden geven aan niet goed te

snappen waar KBO-PCOB nu precies voor staat en wat ze van een lidmaatschap kunnen

verwachten. Scherp die missie verder aan en maak ‘m concreter en aansprekender.

8. Waardevol bijdragen. Senioren zijn door kennis, ervaring en tijd van grote waarde voor elkaar en

voor de samenleving. Draag dat nadrukkelijker uit, laat dat zien.

9. Varieer in tempo. Afdelingen die willen samengaan en/of vernieuwen, roepen op tot meer

tempo in samengaan. Anderen willen doseren. Richt een zorgvuldig proces in, rekening houdend

met de autonomie en behoeften van afdelingen. Houd rekening met elkaar.

10. Open dialoog vasthouden. Het open karakter van de tour wordt gewaardeerd: praten mét ons

en niet óver ons. Doe dit veel vaker!

“Eén keer per jaar organiseren we samen met de gemeente de seniorendag, die gaat over een

maatschappelijk relevant onderwerp. Volle bak met 250 à 300 mensen. Circa 45% niet-leden. Levert

altijd nieuwe leden op.” Deelnemer aan dialoogsessie ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

4. Wat gebeurt er in de buitenwereld?

KBO-PCOB staat als grootste organisatie met 250.000 leden onlosmakelijk en midden in de

Nederlandse samenleving en vertolkt op een waardige en constructieve manier de stem van heel

veel senioren. Maar willen we gehoord blijven worden, aangesproken blijven worden en gevonden



blijven worden dan dienen we ons goed rekenschap te geven van de ontwikkelingen in die

samenleving. Zoals we met elkaar in dialoog zijn over hoe we ons willen ontwikkelen, zo

willen we ook in contact staan met de buitenwereld. Tegen deze achtergrond zien we tien grote

maatschappelijke ontwikkelingen die ontegenzeggelijk van invloed zijn op hoe we onze toekomst

vorm kunnen geven.

1. Netwerksamenleving waarin horizontale samenwerking en communicatie steeds verder

geïntensiveerd worden dankzij technologische hulpmiddelen

2. Individualisering waarbij mensen meer als individu in plaats van als groep in de samenleving

staan

3. Participatiesamenleving waarin de overheid zich terugtrekt en aan iedereen die dat kan wordt

gevraagd actief bij te dragen aan hun eigen leven, de omgeving en daarmee de samenleving als

geheel

4. Decentralisatie van centrale overheid en provincies naar gemeenten, met lokale verschillen en

soms ook willekeur in beleid (bijv. traplift hier wel vergoed, bij de buurgemeente niet)

5. Lokale netwerken komen op en vrijwilligers gaan meer burgerinitiatieven vormgeven

6. Overlegsamenleving waarin overheden en beleidsmakers met gelijkwaardige sterke

gesprekspartners afspraken maken en convenanten sluiten

7. Goed bestuur. Keurmerken, aansprakelijkheid, automatisering, privacy en wetgeving stellen

steeds zwaardere eisen aan organisaties

8. Ontkerkelijking waarbij de kerk als instituut invloed verliest in de maatschappij

9. Verenigen. Mensen verbinden zich anders dan voorheen, meer op interessegebied, tijdelijk en

projectmatig en op basis van competenties

10. Ledenwerving. Het zijn van een merk biedt belangrijke kwaliteits- en garantiefuncties. Mensen

kiezen op alle niveaus bij voorkeur voor positieve en inspirerende merken

5. Ontwikkeling senioren

In 2020 is 50% van de in Nederland levende mensen 50+ en maar liefst een derde ouder dan 65 jaar.

De toenemende levensverwachting versterkt deze trend. We blijven langer zelfstandig wonen, mede

omdat we steeds vitaler oud worden. De ontwikkeling van de gezondheidszorg en de

voortschrijdende techniek dragen daar ook aan bij. Veel senioren zijn ondernemend, zowel voor

zichzelf, maar ook gericht op anderen, als vrijwilliger, mantelzorger, grootouder. Hun wijsheid en

ervaring kan maatschappelijk nog zoveel meer worden benut, ook om de verbinding aan te gaan met

andere generaties. Er is een groeiend potentieel van vitale ouderen die over een schat aan kennis en

wijsheid beschikken. We spreken daarom wel over de nieuwe senior2. De kunst is voor zowel de

2 Door de groeiende omvang van de groep senioren wordt er ook meer en meer over senioren geschreven. Zowel over

gezond of succesvol ouder worden (bijv. de theorie van Jung over prettig oud worden en het model van Machteld Huber

over positieve gezondheid), alsook over het ontwikkelen van passende producten en diensten. Zo onderscheidt Woolfe de

volgende vier motivatiekenmerken van ‘de nieuwe senior’ (Bron: Grey Ocean Strategy, Edgar Keehnen):

Je ontwikkelen. Creativiteit en intellectuele ontwikkeling: de honger naar nieuws en het willen blijven ontdekken van

nieuwe dingen is een belangrijke eigenschap van de deze groep.

Je inzetten. De behoefte kennis en ervaring te delen: generositeit naar andere leeftijdsgroepen.

Actief en vitaal blijven. Vitaliteit en productiviteit: er is een sterke behoefte om een waardevolle bijdrage te kunnen

blijven leveren, op welke wijze dan ook.

Je interesseren voor anderen. Belangstelling voor anderen: senioren voelen zich begaan met de wereld en de mensen

om zich heen.



betrokkenen zelf als voor organisaties als KBO-PCOB die schat op een voor de mensen zelf en

voor de samenleving vruchtbare wijze te ontginnen.

"Ik ga bijna met pensioen. Dat leidt tot allemaal nieuwe ontwikkelingen in mijn leven. (...) Ik wil

met andere ouderen nadenken over zingeving. (...) Hoe word je op een mooie manier ouder,

hoe ga je de toekomst in?" Deelnemer dialoogsessie ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Senioren gaan later met pensioen en dat heeft

consequenties voor de gelegenheid die zij (kunnen) nemen voor vrijwilligerswerk. Ook is er sprake

van een ontwikkeling dat mensen liever meer projectmatig dan structureel vrijwilligerswerk doen.

Deze uitdagingen rondom vrijwilligerswerk in de samenleving zijn van grote invloed op een

vereniging die draait voor en door senioren. Vrijwilligerswerk is van groot belang in een vereniging

waarin leden omzien naar elkaar. Daar hoort in het bijzonder de aandacht voor kwetsbare senioren

bij, die door deelname aan activiteiten of aandacht van een vrijwilliger het gevoel blijven houden

deel te nemen aan de samenleving.

Onze seniorenvereniging heeft daarnaast te maken met een negatief sentiment rond ouderdom. Niet

zelden een door onszelf opgelegd gevoel. ‘Ouder’ worden is niet sexy. We willen niet oud worden

genoemd, we willen eeuwig jong ogen en jong van geest blijven. Maar ouderen voelen zich soms ook

afgedankt, of een last of kostenpost. Voor een deel van hen dreigt eenzaamheid door onvoldoende

aansluiting of door fysieke, psychische, sociale of financiële beperkingen. De samenleving is niet per

se seniorvriendelijk ingericht, niet in de laatste plaats door het grote accent dat wordt gelegd op de

economische waarde van mens en organisaties.

De soms negatieve beeldvorming over ouder worden kan het beste in positieve zin worden

omgebogen door de doelgroep zelf. Door het zijn van een inspirerend voorbeeld, door actief bij te

dragen en te participeren, door mensen die niet eenvoudig meekomen erbij te betrekken, door het

nemen van initiatieven. KBO-PCOB wil in deze ontwikkeling van grote betekenis zijn.

6. Hoe staat KBO-PCOB er nu voor?

Eind 2015 besloten de seniorenorganisaties Unie KBO en PCOB tot intensivering van de

samenwerking. Het nieuwe bureau KBO-PCOB behartigt sinds begin 2017 onder één dak de belangen

van senioren. De samenwerking geeft meer slagkracht en zorgt ook voor meer zichtbaarheid in het

maatschappelijke en politieke debat. Het samengaan van de verenigingsbureaus was een logische

voortgang van de al jarenlange succesvolle gezamenlijke belangenbehartiging en projecten.

Bij die gelegenheid verwoordden we het in ons persbericht kernachtig met “Het samengaan van de

bureaus is een belangrijke stap op weg naar één krachtige organisatie. Samen staan we nog sterker in

de belangenbehartiging voor senioren, en dat is hard nodig in deze tijd.”

Nu anderhalf jaar later en veel gesprekken verder is het goed om te kijken waar we nu intern staan

en hoe ver we zijn gevorderd om een nieuwe stap te zetten naar die ene krachtige organisatie. We

onderscheiden grofweg een aantal grootheden. Dat zijn organisatie, herkenbaarheid,

belangenbehartiging en ledenontwikkeling.

Organisatie. De bovenlokale organisatie(s), landelijk en – alleen bij de KBO – provincies, staan voor

de uitdaging om de achthonderd afdelingen op professionele en efficiënte wijze te ondersteunen.

Door de huidige structuur, die voortkomt uit de geschiedenis, is een eenduidige ondersteuning niet

eenvoudig. Waarbij in acht moet worden genomen dat er heel sterke en heel zwakke afdelingen zijn



en daarmee de behoeften aan ondersteuning ook sterk varieert. Het ontwikkelen van

adequate dienstverlening is één, maar het efficiënt toegankelijk maken van die

dienstverlening aan afdelingen is nog van een heel andere orde. Daar valt nog een wereld te winnen.

Sterke afdelingen kenmerken zich vaak door het hebben van initiatiefrijke sterke bestuurders,

hebben een gevarieerd programma dat aantrekkelijk is voor een brede groep leden, hebben goede

relaties in de gemeente en krijgen daardoor veel voor elkaar. Naar sterke afdelingen wordt geluisterd

en ze weten uitstekend de stem van senioren te vertolken. Deze afdelingen lijken ook bereid te zijn

andere afdelingen te versterken met advies, maar dat gebeurt nog nauwelijks. De bereidheid en de

behoefte om kennis, goede voorbeelden en ideeën te delen zijn groot. In de praktijk wordt dat nog te

weinig gefaciliteerd en daar ligt ook een opdracht.

Herkenbaarheid. Uit jarenlang onderzoek naar sterke inspirerende merken is een duidelijk beeld

ontstaan waaraan die merken voldoen. Ze werken steevast op het snijvlak van passie en probleem,

ofwel ze lossen iets op wat de moeite waard is en doen dat met volle overgave. Ze zijn klantgericht,

niet de organisatie staat centraal, maar de waarde voor de afnemer. Ze zijn altijd in beweging en

spelen steeds tijdig in op veranderingen in de samenleving. Door hun omvang maken ze het verschil,

creëren ze impact en omarmen ze innovaties die hun processen ondersteunen. Ze verrassen en

inspireren. En iedereen die ze zou moeten kennen, kent ze. KBO-PCOB zou met 250.000 leden en

desondanks lage bekendheid, de lat veel hoger mogen leggen. De dialoogsessies ademen die energie

uit, mensen vragen massaal om vernieuwing. Herkenbaarheid vraagt om nieuw elan, een nieuw

perspectief. De kans daartoe was niet eerder zo groot.

Belangenbehartiging. Met stip op één wordt door de leden belangenbehartiging als lidmaatschaps-

motief genoemd, zowel op landelijk als lokaal niveau. Overheden spreken bij voorkeur met goed

georganiseerde en geïnformeerde vertegenwoordigingen van burgers. De samenvoeging van KBO-

PCOB heeft ons vandaag tot een van de belangrijkste spreekbuizen gemaakt van senioren. We

signaleren knelpunten en doen dat opbouwend, constructief en realistisch. Door decentralisatie van

overheidsbeleid naar gemeenten, door groei, als gevolg van gemeentelijke samenvoegingen, van

grote gemeenten, vraagt overleg met overheden om een steeds professionelere houding, ook van

vrijwilligers. KBO-PCOB heeft dat kaliber vrijwilligers en blijft ook graag aantrekkelijk voor dat kaliber

vrijwilligers. Organisatorisch dienen we ons steeds beter te bekwamen om die vrijwilligers, waar

nodig, te scholen, ze kennis te laten delen met elkaar, ze in bovenlokale netwerken te verbinden,

zodat elke afdeling de waarde van het collectief optimaal kan ervaren.

"Je kunt lokaal echt het verschil maken als je bij de gemeente dingen voor elkaar krijgt voor senioren”

Deelnemer dialoogsessie ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

Ledenontwikkeling. Het is eerder gezegd, meer mensen treden toe tot het leger van senioren en

meer senioren worden vitaal oud. Toch lopen onze ledenaantallen terug. Bij onveranderd beleid zal

die terugloop niet gestaag voortgaan, maar in een steeds sterkere stroomversnelling komen. Dat is

niet alleen demografisch bepaald met een ouder wordende achterban en gebrek aan voldoende

instroom van jongeren, maar is ook een ijzeren marketingwet. Merken verdwijnen niet geruisloos,

maar altijd als donderslag bij heldere hemel. Plotseling is het over.

Om leden te behouden en te werven anno 2018 is een modern aanbod nodig, waarbij het

lidmaatschap een voortdurende positieve ervaring moet zijn. Tegenwoordig is men immers zo

aangemeld, maar ook zo weer afgemeld, met een druk op de knop. Nieuwe leden hebben andere

motieven om lid te worden en zeker ook een andere, minder vanzelfsprekende loyaliteit.

Belangenbehartiging, hoe zeer dat met stip op nummer 1 wordt gezet, is tegenwoordig toch niet



meer de doorslaggevende reden om lid te worden van willekeurig welke vereniging. Het

ontbreken van belangenbehartiging zal als tekortkoming worden gezien, als de vereniging niet

opstaat als belangen in het geding zijn, maar het is niet genoeg reden voor lidmaatschap. Men kan

zijn geld nu eenmaal overal kwijt en nuttige tijdsbesteding is voor de meeste mensen ook elders

mogelijk. Mensen willen eerder minder verplichtingen dan meer. Als de wens is de vereniging te

behouden of zelfs te laten groeien is een sterke oriëntatie op waar leden en potentiële leden

behoefte aan hebben van groot belang.

7. Onze visie op ouder worden

Veel mensen kijken met nieuwsgierigheid uit naar het moment dat presteren minder van ze wordt

verlangd en dat na jaren van werken ruimte ontstaat voor nieuwe perspectieven, voor zingeving,

verdieping en nieuwe activiteiten. Er is meer tijd voor relaties en andere ervaringen, maar er blijft

ook de behoefte gezien te worden en bij te dragen. Het economisch actief en van waarde zijn maakt

plaats voor andere vormen van betekenisvol zijn. We zien seniorzijn als een waardevolle levensfase.

“Blijf actief als je oud wordt. Een van mijn stelregels is altijd geweest: het hebben van plichten is een

recht. We hebben rechten, gelukkig. Maar we hebben ook plichten, gelukkig. Want als je plichten

hebt, dan hoor je erbij. Dan ben je medeverantwoordelijk. En ik raad mensen die ouder worden aan,

om dat ook te blijven voelen. Dat je ook plichten hebt. Plichten om een bijdrage te leveren aan de

samenleving. Plichten om je voor anderen te interesseren. Plichten om erbij te horen en anderen erbij

te laten horen. En als je dat doet, dan helpt dat denk ik ook voor het langer gezond blijven en langer

sterk blijven. Interesseer je voor dingen, blijf je interesseren voor dingen. Dan is het leven zoveel

waardevoller!” Jan Terlouw in de film ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

Het hierop tijdig voorbereid zijn en aansluiting vinden op andere vormen van betrokkenheid brengt

vaak een interessante zoektocht met zich mee. In een seniorvriendelijke samenleving voltrekken

deze processen zich langs een vanzelfsprekende en natuurlijke weg. Zowel de senior als zijn of haar

omgeving zijn erbij gebaat hierin steeds samen te blijven optrekken en elkaar niet af te schrijven.

Hier liggen zowel voor ouderen als jongeren gelijke verantwoordelijkheden en kansen.

“Als mensen ouder worden dan verandert er van alles in hun leven. Dus bijvoorbeeld als je niet

meer deelneemt aan het arbeidsproces, dan moet je voor jezelf zoeken naar andere maatschappelijke

rollen die voldoening geven. Die je een tijdsbesteding geven, de structuur aan je dag geven. Zo zijn

er een heleboel aspecten als je ouder wordt, die mensen meer doen nadenken over allerlei vragen

om het leven. Wat is het leven? Wat is zinvol in het leven? Waar haal ik voldoening uit? Wat is

belangrijk voor mij?” Anja Machielse, hoogleraar empowerment kwetsbare ouderen,

in de film ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

Volgens de hoogleraar bestaat dé oudere helemaal niet. “De een voelt zich heel erg oud op zijn

veertigste. De ander voelt zich nog helemaal niet oud dik in de negentig.” We moeten niet denken in

stereotyperingen, mensen niet als groep beoordelen, maar steeds naar de individuele kwaliteiten,

wensen en behoeften kijken.



8. Waar leidt dit alles toe?

Onze missie luidt: “We willen bijdragen aan een samenleving waarin senioren volwaardig kunnen

meedoen en mensen omzien naar elkaar. Een samenleving waarin niemand zich buitengesloten

voelt.” Dat iedereen mee kan doen is gebaseerd op het concept van een inclusieve samenleving, dat

wil zeggen een samenleving waarin iedereen ertoe doet. Het

gaat om:

Gelijke waardering van alle individuen, gelijkwaardigheid

Actieve participatie, meedoen

Het zien van verschillen als mogelijkheden, kracht van

diversiteit

Onderkennen van belemmeringen voor deelname en die

verminderen

Tweerichtingsverkeer: tussen personen zelf en de

samenleving

Met name de laatste, het tweerichtingsverkeer, lichten we eruit. Uit de dialoogsessies kwam zo vaak

de verzuchting dat senioren - vrij vertaald - niet in hun laatste levensfase zitten, maar juist ook de tijd

en de mogelijkheden hebben bij te dragen aan de samenleving, van waarde zijn en blijven en mee

moeten kunnen blijven doen. De samenleving heeft zo niet alleen een rol of plicht richting de

senioren, maar de senioren hebben net zo goed een rol richting de samenleving.

"We kunnen het imago van senioren en onze vereniging opwaarderen door onze waarde te tonen,

als sociaal netwerk voor elkaar en voor de samenleving"

Deelnemer aan dialoogsessie ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

De stuurgroep kwam tot de conclusie dat KBO-PCOB, wij met elkaar, senioren moet stimuleren en

oproepen om veel meer gebruik te maken van het eigen potentieel. We zitten onze dagen niet uit,

we bewaken niet slechts de positie van senioren, we bouwen nog elke dag mee aan de samenleving.

De samenleving heeft de senior nodig, met zijn/haar wijsheid, kennis en ervaring en ook toenemende

vitaliteit. Een samenleving waar ouderen, en dat is met elke levensfase net weer even anders, hun

ideale omgeving vinden en waar ‘jongeren’, om die tweespalt maar even te maken, hun voordeel

kunnen doen van die goed georganiseerde senioren. Een samenleving waarin we elkaar nodig

hebben, jong en oud, waarin wederzijds waarde wordt toegevoegd en waar het eigenbelang, of het

groepsbelang, plaats heeft gemaakt voor het algemeen belang. Een samenleving waarin iedereen in

z’n waarde wordt gelaten en waar we een beroep op elkaar kunnen doen. En kwetsbaarheid –

lichamelijk, sociaal, psychisch – is onlosmakelijk onderdeel van ons menszijn; we omarmen het,

omdat het ons tot mens maakt. “Echt mens worden we in relatie tot de ander.” Dat is wat we laten

zien met KBO-PCOB en -ook- daarom sluiten mensen zich bij ons aan.

Inclusie

Exclusie Segregatie Integratie



9. Doelen

Volwaardig meedoen vraagt iets van ons als vereniging, van de senioren zelf en van de samenleving.

Doelen vs. doelgroepen

Kennis Houding Gedrag

Vereniging Weten wat er speelt bij onze leden en bij senioren en de samenleving

Seniorzijn is een waardevolle levensfase

Omzien naar elkaar en naar mensen die dat nodig hebben

Meedoen mogelijk maken en stimuleren

Signalen en standpunten uitdragen naar de samenleving

Senioren Informatie over wat er voor hen is in de vereniging en in de samenleving

Bewustzijn over levensvragen die gepaard gaan met ouder worden

Positief en krachtig vanuit mogelijkheden (niet zeuren)

Regie op eigen leven

Actief zijn

Sociaal netwerk creëren/onderhouden

Omzien naar kwetsbaren

Samenleving Kennis over senioren o.b.v. feiten, mythes de wereld uit, senioren zijn van grote waarde door expertise, ervaring en tijd

Respectvol jegens alle senioren

Een open houding, contact, betrekken

Meedoen mogelijk maken; omstandigheden creëren of verbeteren

Als we spreken over de doelgroep senioren gaan we niet uit van een klassieke leeftijdsgrens. Zoals

Anja Machielse zei ‘de senior bestaat niet’. In beginsel zijn we er voor iedereen die zich aangesproken

voelt door onze missie, ons perspectief. De term ‘senioren’ in de tabel verwijst naar een brede groep,

zij die zich voorbereiden op stoppen met werken, die zich zinvol willen inzetten voor de samenleving

alsook mensen in een kwetsbare periode en die een sociaal vangnet zoeken of nodig hebben.

“Samen-leven is een werkwoord!” Deelnemer aan dialoogsessie ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

10. Identiteit

Onze vereniging komt voort uit de KBO en de PCOB, twee verenigingen die geworteld zijn in de

katholieke en protestants-christelijke traditie. De Unie KBO heeft in haar statuten opgenomen dat

haar grondslag ligt in de katholieke traditie, waarin een samenleving wordt nagestreefd van

gemeenschapszin, diversiteit, solidariteit en respect. Voor de PCOB geldt als grondslag dat zij de

bijbel als Gods woord aanvaardt voor denken en handelen.

Deze oorsprong van beide verenigingen komt tot uiting in de kernwaarden van KBO-PCOB die alle

activiteiten dragen: omzien naar elkaar, barmhartigheid, naastenliefde en onze aandacht voor

identiteit en zingeving. We staan open voor iedereen die de missie van een inclusieve samenleving

en de genoemde waarden deelt, ongeacht de levens- of geloofsovertuiging of herkomst van mensen.

We respecteren elkaars overtuiging en levensbeschouwelijke achtergrond. Elke afdeling geeft op

haar eigen manier uitdrukking aan de identiteit.



Het koesteren van de verschillen zien we als een bron van rijkdom. Daarom laat KBO-PCOB

zich inspireren door de identiteit van haar grondleggers en van alle verbanden die zich bij

haar aansluiten. Zo gaan we constructief om met verschillen, werken we aan een inclusieve

samenleving en geven we elkaar ruimte om op eigen wijze invulling te geven aan de kernwaarden.

Daarin vinden we onze kracht.

“Als je in de samenleving iets wilt bereiken, moet je het allereerst hebben over wat dat

dan is! KBO-PCOB wil bijdragen aan een samenleving waarin senioren volwaardig meedoen

en mensen omzien naar elkaar. Een samenleving waarin niemand zich buitengesloten voelt.

Als je nou daarvoor wilt gaan, dan doe je dat alsjeblieft vanuit wat je bent. En wat je

misschien wel onopgeefbaar vindt. Maar je doet het wel samen met anderen voor die brede

samenleving. En dat jouw positie net anders is als die van de ander, dat zal zo wezen. Benut

dan die verscheidenheid als kracht om de gezamenlijke doelstelling te bereiken.”

Kars Veling in de film ‘KBO-PCOB vernieuwt!’

In samenwerking met de notaris is een tekst geformuleerd voor artikel 2 en 3 van de

statuten van de nieuwe vereniging, waarin de grondslag en de missie/waarden worden

verwoord. De tekst is te vinden in bijlage 1 bij deze rapportage.

11. Strategie

Als we alles wat we hebben opgehaald vanuit gesprekken, dialoogsessies en enquêtes goed filteren

dan adviseren we een zestal ankers voor de nieuwe strategie. Dat zijn wat ons betreft:

1. We ontwikkelen ons van een klassiek gesloten ledenmodel naar een beweging van actieve

mensen, die ook openstaat voor niet-leden.

2. Ons aanpassingsvermogen als vereniging versterken we om aansluiting te houden met de

nieuwe senior en de samenleving.

3. We ontwikkelen een veel opener houding richting andere maatschappelijke initiatieven en

bewegingen, waarbij samenwerken een sleutelwoord wordt

4. De behoefte van senioren (leden én niet-leden) wordt leidend boven de gewoonte van de

organisatie.

5. Het imago van KBO-PCOB gaan we vernieuwen en verjongen.

6. De kernfuncties (Behartigen van belangen, Ontmoeten en ontwikkelen, Helpen) blijven bestaan

en worden op een moderne leest geschoeid, waarbij kennisdeling en -uitwisseling met hulp van

nieuwe technologie ondersteunend werkt.

De volgende ideeën, die verdere uitwerking vergen, schetsen welke kant we op willen bewegen:

1. We groeien naar een krachtige, actieve, open vereniging!

We ontwikkelen ons van een hiërarchische organisatie naar een platform, ondersteund door

technologie, met gelijkwaardige spelers. Weg van het klassieke top-down of bottom-up gevoel, maar

op basis van gelijkwaardigheid. De afdelingen en initiatieven die als rolmodel kunnen fungeren

brengen we beter in het zicht (“Pareltjes mogen schijnen”, zei een deelnemer aan dialoogsessie ‘KBO-

PCOB vernieuwt!’) en vervullen daarmee een belangrijke voorbeeldfunctie. De communicatielijnen

worden korter en directer, ook tussen afdelingen in het land. Belangenbehartiging, zowel lokaal als

landelijk, blijft een van onze kerntaken en wordt sterker aan elkaar gekoppeld en dichter naar elkaar

toe gebracht. We zorgen voor een betere herkenbaarheid onder een nieuwe naam, met een



duidelijke concrete missie en met een passende huisstijl. Het magazine behoudt de

verbindende, inspirerende en informerende rol die zij ook nu vervult. We gaan van een

gesloten verenigingsmodel naar een open verenigingsmodel, met ruimte voor niet-leden om op

onderdelen mee te doen en kennis te maken.

2. We zijn al in beweging met de Academie voor kennis delen & ontwikkelen

Al eerder nam de ledenraad een besluit over een Academie voor kennisdeling en -bevordering,

regionale/provinciale platforms en consulenten. Deze ontwikkeling past naadloos in de voorliggende

strategie. We bouwen aan een gemeenschappelijk kenniscentrum, een academie, voor uitwisseling

van ervaringen. Voorbeelden van geslaagde lokale projecten krijgen een centrale plek in de academie

en met tips hoe deze op te zetten: de lokale seniorendag samen met de gemeenten, de

seniorencafés, de beweegtuin, het is te veel om op te noemen waar onze vereniging nu al rijk aan is!

“Omzien naar elkaar is ook omzien naar afdelingen die hulp vragen.”

En een databank van inspiratie-sessies van afdelingen die anderen afdelingen willen inspireren met

hun verhalen. Speciale vrijwillige ambassadeurs die zoveel weten van een bepaald thema dat zij

graag een rol als spreker of consulent willen vervullen (kan variëren van PR tot WMO, van

ledenwerving tot mantelzorg) kunnen worden uitgenodigd.

3. We gaan actieve deelname stimuleren en differentiëren in vormen om je aan te sluiten

We gaan programma’s en activiteiten ontwikkelen die bestaande leden meer aansporen tot actieve

deelname. We stimuleren om van passief lid tot actief of zelfs initiërend lid te worden. Dat vraagt om

het ontwikkelen van nieuwe vormen van betrokkenheid, naast het reguliere lidmaatschap,

afgestemd op de nieuwe generaties senioren.

Houding vs. Kerntaak

Initiatief nemend Actieve participatie Passieve participatie

Behartigen belangen

Actieve lobby lokaal en nationaal (ook met anderen)

Deelnemen in themagroepen of als panellid

Steunlid, informatie en uitleg over de inzet en behaalde resultaten

Ontmoeten en ontwikkelen

Organiseren van bijeenkomsten, lezingen, gezelligheid, etc. Alleen of samen met anderen

Deelnemen (leden / niet-leden, gratis/ betaald), bijwonen van lezingen

Er kennis van nemen erover lezen; het steunen

Helpen / Verlenen van diensten

Vrijwilligersconcepten ontwikkelen op basis van gesignaleerde behoeften

1-op-1 hulp bieden In projecten meedoen Trainingen geven

Hulp ontvangen Informatie vinden Donateur / vriend worden van het steunfonds Voordelen

Er komt ook ruimte voor niet-leden om deel te nemen aan verenigingsactiviteiten, bijvoorbeeld

bijwonen van lezingen; zij betalen daarvoor een apart bedrag. Niet-leden kunnen deelnemen aan het

landelijke seniorenpanel (dat wordt dus breder dan een ledenpanel!), waardoor we niet alleen de

stem van onze leden vertolken, maar breder, van alle senioren.



4. Vrijwilligersnetwerken / gemeenschappen uitbouwen

Vrijwilligersnetwerken gaan we stevig uitbouwen en vernieuwen, zodat iedereen die dat wil zich op

zijn of haar eigen competenties en interesses in kan zetten, voor elkaar en voor de samenleving.

Bestaande landelijke concepten als de tabletcoaches en ouderenadviseurs worden verstevigd. Mooie

andere concepten die succesvol zijn in bepaalde lokale afdelingen, maar nog niet overal bekend zijn,

zullen we voor het voetlicht brengen, denk aan de formulierenbrigade en de lief&leedstraten. We

zoeken aansluiting bij ‘Ontmoeten en ontwikkelen’ met netwerken die bovenlokaal functioneren,

denk bijvoorbeeld aan cultuur, wandelen, lezen en lezingencircuits. En we gaan nieuwe concepten

lanceren, zoals:

- Thema-netwerken voor kennisuitwisseling en consultaties over belangenbehartigings-

onderwerpen en speerpunten

- Een lezingencircuit: een netwerk van mensen die graag over bepaalde onderwerpen een lezing

verzorgen (een soort speakers academy)

- Ervaring doorgeven: een netwerk van mensen die les willen en kunnen geven op scholen om hun

ervaring door te geven

5. Samen een landelijk platform

Onze vereniging, onze beweging vervult in belangrijke mate een platformrol. We verbinden mensen,

lokale afdelingen, netwerken en maatschappelijke organisaties die zich uitgenodigd voelen zich aan

te sluiten bij ons perspectief.

Communicatie en kennisuitwisseling vinden tegenwoordig meer plaats langs een digitale weg en veel

huidige senioren zijn intensieve gebruikers van technologische verworvenheden. We zullen daarom

veel meer dan nu het geval is gebruik maken van technologie en digitale mogelijkheden die

voorhanden zijn. Vanzelfsprekend blijft ook de huidige offline communicatie bestaan.

We ontwikkelen een digitaal verenigingsplatform waar alle kernfuncties en activiteiten toegankelijk

zijn voor leden en niet-leden én waar mensen zelf aan kunnen bijdragen (door activiteiten toe te

voegen, door stukken te schrijven, door te opiniëren, enz.): de virtuele weerslag van onze beweging.

12. Besturingsfilosofie

Met het vaststellen van de strategie, de koers en wat we daarmee beogen te bereiken zijn we er niet.

Hoe gaan we ervoor zorgen dat de nieuwe strategie wordt geïmplementeerd en als zodanig wordt

herkend en gewaardeerd door de leden en op wie we ons nog meer richten, de toekomstige senior,

de niet-leden, de samenwerkingspartners en overige stakeholders? Een en ander vraagt om een visie

op de organisatie en dat begint bij een besturingsfilosofie: welke zijn de uitgangspunten, waarden en

principes om onze taken in de huidige netwerksamenleving goed uitgevoerd te krijgen? Nadat we de

besturingsfilosofie hebben vastgesteld kan worden bepaald welke organisatievorm bij ons past.

Luisteren: De leden vormen het bestaansrecht van de vereniging. We zorgen ervoor dat ook niet-

leden zich gehoord voelen, dat we signalen uit de samenleving goed oppikken en dat de koers en

de activiteiten zichtbaar aansluiten bij de wens van senioren.

Maatwerk: De organisatie moet in staat zijn maatwerk te leveren richting afdelingen en

netwerken.



Ieder in z’n kracht: Lokaal organiseren wat kan en de verantwoordelijkheid leggen en

laten waar het past.

Samenwerken: We streven naar een verenigingsklimaat waarin het samen werken tussen alle

betrokkenen, interne en externe partijen de voorkeurshouding is. We zoeken naar wat ons bindt,

boven wat ons doet verschillen. We werken samen aan en op basis van vertrouwen in elkaar.

Kennis ontsluiten: De kennis en ervaring bij de honderdduizenden senioren is zo groot dat we

die, waar maar even mogelijk is, inzetten voor de vereniging en voor het bereiken van een

seniorvriendelijke samenleving.

Ondernemend: We bevorderen een ondernemende en actieve verenigingscultuur, met ruimte

voor voortdurende vernieuwing, waarbinnen mensen graag actief worden.

Slagvaardig en wendbaar: we zijn in staat snel besluiten te nemen en ons aan te passen, kansen

te pakken en standpunten te formuleren als onze omgeving dat vraagt.

Professioneel: We streven als vrijwilligersorganisatie naar de hoogst mogelijke professionaliteit

van werken en organiseren. We werken voor iedereen zichtbaar efficiënt en doelmatig, met

snelle (controleerbare) besluitvorming.

Open houding: We treden iedereen met een open geest en gezonde nieuwsgierigheid tegemoet

en we sluiten niemand buiten, we zijn transparant met heldere verantwoording.

Toegankelijk met korte communicatielijnen: gehoord en gezien worden is belangrijk, evenals

ruimte voor initiatieven.

Inclusief: Bij een inclusieve samenleving hoort een inclusieve vereniging.

13. Schets van een netwerkorganisatie

In onderstaande afbeelding is een netwerkorganisatie weergegeven. De gekleurde bollen (blauw,

oranje, groen) staan voor afdelingen en de driehoeken staan voor andersoortige verbanden. Deze

driehoeken zijn toegevoegd aan de afbeelding van de netwerkorganisatie om ook verbanden

andersoortig dan afdelingen te stimuleren. De ovalen geven samenwerkingsverbanden weer. De

cirkels, driehoeken en ovalen maken de veelvormigheid van de nieuwe vereniging zichtbaar.



1. Vrijwilligers. We zijn en blijven primair een vrijwilligersorganisatie. Dat houdt in dat wat

op basis van vrijwilligheid kan worden georganiseerd ook door vrijwilligers blijft worden

uitgevoerd. Voor continuïteit en kwaliteit is een ondersteuningsorganisatie nodig die faciliteert,

begeleidt en opleidt, en administratieve, communicatieve en andere taken uitvoert.

2. De afdeling. Afdelingen zijn geworteld in de lokale samenleving. Landelijk zijn ze verbonden,

samen vormen ze één grote beweging. Herkenbaar, een sterk merk, autoriteit en in zekere zin

ook een keurmerk voor kwaliteit en wat leden mogen verwachten. Het onderschrijven van de

missie, de kernwaarden en daarnaar handelen maakt ons tot die eenheid. Afdelingen hebben de

drie kerntaken gemeenschappelijk. Hoe dat lokaal wordt ingevuld is vervolgens verder aan de

afdelingen. Invulling én kleuring lokaal blijft divers.

3. Bovenlokale netwerken en gemeenschappen. Dit zijn soms tijdelijke, digitale of externe

netwerken met een regionaal of landelijk karakter rond grotere thema’s of interesses. Het kan

gaan over inhoudelijke onderwerpen, dienstverlening betreffen of gewoonweg rond ontmoeting

en ontwikkeling zijn georganiseerd.

4. Ondersteuningsorganisatie. We hebben een lange historie van ons lokaal verenigen met het

bovenlokaal regelen van zaken die zich daar lokaal minder goed of niet voor lenen. Denk aan

bovenlokale belangenbehartiging, marketing en ledenwerving, innovatie en productontwikkeling,

verenigingsopbouw en vrijwilligersondersteuning, automatisering, verzekeringen, het uitgeven

van een magazine, weten regelgeving (AVG, privacy, data), enz.

14. Vanuit missie, visie en strategie naar organisatievorm

Met de strategie, missie, visie en besturingsfilosofie in ons achterhoofd kan de organisatievorm en

financiering verder worden uitgewerkt. Met organisatie wordt globaal de besturing van de vereniging

en de invulling van de ondersteuning bedoeld. De besturingsfilosofie (deel 12) en

netwerksamenleving (deel 13) geven richting aan een passende en toekomstbestendige nieuwe

vereniging. Onderstaand model uit het stappenplan visualiseert het stadium waar we ons nu

bevinden, we bouwen vanaf de linkerkant:

Bij het vormgeven van de vereniging gaat het om een aantal ontwerpvragen die het beste in

samenhang met elkaar kunnen worden bezien. Het gaat dan om de volgende vragen:

Lidmaatschap van personen of van afdelingen?

Ledenraad: samenstelling en verkiezing

Bestuur: welk model hanteren we?

Afdeling: besturing, rollen en verantwoordelijkheden



Andersoortige verbanden

Ondersteuningsnetwerken

Werkorganisatie

Financiering: contributiehoogte en -inning

Ledenadministratie: lokale database of gemeenschappelijk?

Deze vragen moeten in samenhang met de visie en strategie en de besturingsfilosofie worden bezien.

Om van hieruit de ontwerpvragen te beantwoorden heeft de stuurgroep vier heel verschillende

organisatiemodellen ontwikkeld. De modellen verschillen op tal van wezenlijke aspecten van

structuur, verantwoordelijkheidsverdeling, lidmaatschap en vertegenwoordiging.

Om zicht te geven op de verkenning van de opties en de samenhang beschrijven we hieronder de

modellen die zijn gepresenteerd tijdens de werkconferenties en hoe dit heeft geleid tot het

voorgestelde model in delen 15 en 16. Dit voorgestelde model in delen 15 en 16 beschrijft het

oriëntatiepunt dat als richting dient in het vernieuwingstraject. De gezamenlijke beweging naar de

nieuwe vereniging toe is van groot belang. Aandacht voor transitie (overgang) en implementatie is

een volgende stap.

De werkconferenties en de vier modellen

In de drie werkconferenties zijn we met elkaar in dialoog gegaan aan de hand van vier

organisatiemodellen. We hebben gesproken over de verschillende componenten van de

verenigingsorganisatie en de samenhang daartussen.

In de werkconferenties werden de voor- en nadelen per organisatiemodellen door de

deelnemers als volgt verwoord:



Model 1

Goed model omdat dit lijkt op hoe het op

dit moment bij de KBO is.

Overzichtelijke situatie provinciaal of

regionaal bestuur.

Ondersteuning kan landelijk, maatwerk

dichterbij de afdelingen.

Samenwerking organiseren tussen

afdelingen?

Provincie is makkelijk.

Optie die wordt besproken: 1 en 3

combineren.

Model 2

Wordt door aantal deelnemers gezien

als meest eenvoudige

organisatieweergave.

Werkorganisatie moet dicht bij het

bestuur zitten.

Overzichtelijke situatie provinciaal of

regionaal bestuur.

Model 3

Netwerkorganisatie: andere verbanden

in deze nieuwe tijden.

Proberen te kiezen voor nieuwe vormen

van organisatie: daarom het

netwerkmodel in dit model 3.

Deelnemers bij dit model vinden dit

meest effectieve manier van werken.

Model 4 erg van bovenaf. Tussenlaag is

fijn, omdat je samen plan van aanpak

maakt.

Dynamiek spreekt aan.

Rechtspersonen voor afdelingen is

belangrijk.

Dynamiek van het netwerkmodel in

ieder geval erin. Daarom bij model 3

gaan staan.

Verantwoordelijkheid ligt op laag

niveau.

Model 4

Autonomie van afdelingen zichtbaar in

netwerkmodel. Is vernieuwend.

Het experimentele hierin vinden we

mooi.

Afdeling is heel belangrijk, basis van

waaruit het moet ontstaan.

Korte lijnen, zien wat er gebeurt.

Andersoortigen erbij betrekken.

Afdelingen hebben behoeften om samen

te werken, bij elkaar te komen.

Platform dat stimuleert en bijeenbrengt.

Model 4 is ontzettend flexibel.

Omzien naar elkaar en solidariteit zo

laag mogelijk organiseren.

Diversiteit per provincie/regio is de

sterkte van de vereniging.

Model 4 kent ontwikkeling.

Dit is het enige model met

realiteitswaarde.

De sfeer tijdens de werkconferenties was constructief en er sprak een grote betrokkenheid

uit. Duidelijk is dat we naar andere organisatievormen willen, maar ook dat ervoor gewaakt

moet worden dat wat nu goed werkt, ook in de toekomst goed moet blijven werken en niet

verloren gaat bij het vormen van de nieuwe organisatie. Een uitgebreider verslag van de

werkconferenties is opgenomen in bijlage 2 bij deze rapportage.

Samenvattend kwam, in de gesprekken die we hadden aan de hand van de vier

organisatiemodellen, het belang naar voren om zowel een sterke lokale organisatie te

hebben als om landelijk sterk te kunnen optreden. De verbinding tussen beide is daarbij

essentieel. Afdelingen kunnen goed werken als er een tussenniveau is dat de verbinding

tussen het lokale en landelijke maakt en ondersteunt. Zelfstandigheid en autonomie voor

afdelingen is daarin van groot belang. Afdelingen moeten hun eigen contributie kunnen

blijven vaststellen, gezien de diversiteit van afdelingen en financiële situaties in het land. Het

deel van de contributie dat aan het landelijke geheel wordt afdragen, zou gelijkgetrokken

moeten worden voor alle leden.

Gedurende de werkconferenties koos het grootste deel van de aanwezigen bij model 3 en 4.

Hieruit blijkt dat de afbeelding van de netwerksamenleving (“het model met de cirkels en

driehoeken”) aanspreekt. Leden herkennen hierin de gewenste veelkleurigheid, diversiteit en



flexibiliteit voor de nieuwe vereniging. Deelnemers die bij model 1 stonden, bleken na

gesprek met deelnemers bij model 4 naar elkaar toe te kunnen bewegen. Na verder

doorvragen, bleek hieruit het grote belang van afdelingen met eigen besturen, wel een

netwerksamenleving, plus een ‘tussenniveau’ om het landelijke en lokale te verbinden. De

nieuwe vereniging is daarbij een waar netwerk dat past in de netwerksamenleving waarin zij

functioneert en waaraan zij een bijdrage levert. Begrippen als hiërarchie en 'top down'

passen minder bij de nieuwe vereniging. Termen zoals coördineren en faciliteren passen

mogelijk beter bij de organisatievorm.

15. Elementen van organisatievorm en financiering

Bij de organisatie en de financiering van een vereniging komen veel elementen kijken. Zo zijn er

vragen over ‘wie is waar lid van’, ‘wie betaalt wat’ en ‘hoe is de besturing (bestuur en

ledenvertegenwoordiging) ingericht’. De stuurgroep heeft de oogst van de werkconferenties

verwerkt tot een samenhangend geheel. Op onderdelen is nog precieze uitwerking nodig. Per

element wordt hieronder een toelichting gegeven van het samenhangende geheel dat er nu voorligt.

Lidmaatschap

In de nieuwe vereniging zijn individuen lid van de vereniging. Leden kunnen zich verenigen in

afdelingen of andersoortige verbanden (de driehoeken in de figuur). Lidmaatschap of deelname is

facultatief.

Er zijn twee soorten lidmaatschap in de nieuwe vereniging:

1) een afdelingslid wordt lid van een afdeling en van het geheel. Er bestaat ook de mogelijkheid om

lid te worden van een andere afdeling dan in je woonplaats.

2) een individueel lid wordt enkel lid van het geheel.

Alle leden – afdelingsleden en individuele leden – kunnen zich daarnaast aansluiten bij andersoortige

verbanden.

Het aanbod van twee soorten lidmaatschap past bij de noodzaak om in te spelen op de wensen van

uiteenlopende groepen senioren. Voor sommigen is de aansluiting bij een plaatselijke afdeling een

belangrijke reden om lid te worden. Anderen willen zich met name aansluiten vanwege de kerntaken

op landelijk niveau. Het afdelingslidmaatschap trekt deze doelgroep niet en kan zelfs een drempel

opwerpen. Ook voor deze groep senioren heeft de vereniging een passend aanbod.

De vereniging stimuleert actieve deelname van de leden aan activiteiten. Dit past bij de strategie die

erop is gericht een beweging te vormen van actieve mensen. Leden kunnen op meerdere manieren

actief zijn in de vereniging. Dat kan in afdelingsverband en in andere verbanden, zoals thematische

netwerken of regionale initiatieven.

Ledenraad

In een vereniging is de algemene ledenvertegenwoordiging, in ons geval bekend als de ledenraad,

het hoogste en belangrijkste orgaan. Voor de vereniging is het van belang dat alle leden rechtstreeks

invloed hebben op de samenstelling van de ledenraad. Leden kiezen op persoonlijke titel een lid dat

namens hem of haar plaatsneemt in de ledenvertegenwoordiging. Er wordt gestreefd naar een

ledenraad van maximaal 30 personen. Die grootte bevordert de onderlinge band van de

ledenraadsleden en maakt ledenraadsvergadering praktisch goed te organiseren. Per geografische

provincie kiezen de leden twee tot vijf leden voor de landelijke ledenraad, afhankelijk van het aantal

leden in die provincie. Deze zogenoemde ‘gewogen’ verkiezing zorgt voor een

ledenvertegenwoordiging die in balans is met de spreiding van leden over Nederland.



De ledenraad heeft statutaire bevoegdheden, zoals het bespreken en goedkeuren van de

begroting, het jaarplan en het jaarverslag. Daarnaast kan de ledenraad van gedachten

wisselen over meer thematische onderwerpen. De ledenraad komt minimaal tweemaal per jaar

bijeen (goedkeuring plannen, goedkeuring verantwoording), maar we denken dat het wenselijk is om

zeker vier maal per jaar bijeen te komen om ook andere thema’s te bespreken.

Ledenraadsleden hebben geen last, maar wel ruggenspraak. Dat wil zeggen dat van ledenraadsleden

wordt verwacht dat zij zich actief een beeld vormen van wat er bij de leden in de vereniging leeft.

Mede op grond daarvan komen zij zelf tot een oordeel of standpunt; zij zijn niet gebonden aan een

‘opdracht’.

Bestuur

Het bestuur van de nieuwe vereniging bestaat uit vijf tot zeven leden, met een sterke voorkeur voor

vijf bestuursleden. Het besturingsmodel van het bestuur blijft, net zoals in het huidige model, een

strategisch bestuur. We hanteren de verenigingsstructuur als ons juridische kader.

Bij de werving en selectie van bestuursleden wordt gebruik gemaakt van een selectiecommissie.

Deze commissie, bestaande uit enkele bestuurs- en ledenraadsleden, toetst sollicitanten en doet een

voordracht aan het voltallige bestuur. Het bestuur zal vervolgens het kandidaat-bestuurslid

voordragen aan de ledenraad, voorzien van de bijbehorende motivatie van de commissie.

Afdeling

Op afdelingsniveau hebben afdelingen hun eigen bestuur. Iedere afdeling heeft de mogelijkheid om

een zelfstandige rechtspersoon te zijn. Afdelingen zijn in alle gevallen autonoom en hebben de

mogelijkheid om hun eigen identiteit te kiezen en uit te dragen. Iedere afdeling màg een eigen

rechtspersoonlijkheid dragen, maar dat hoeft niet. Afdelingen die er voor kiezen om geen

rechtspersoonlijkheid aan te nemen maar dat in een enkel geval wel nodig hebben, kunnen gebruik

maken van de landelijke rechtspersoonlijkheid. De consequenties en (on)mogelijkheden van wel of

geen rechtspersoonlijkheid komen aan de orde in de implementatiefase. Afdelingen maken in al deze

situaties een eigen keuze hierin.

Afdelingen dragen zorg voor de drie kernfuncties: lokale belangenbehartiging, ontmoeten &

ontwikkelen en helpen (dienstverlening). Dat kunnen ze natuurlijk doen in samenwerking met elkaar

en met ondersteuning van de gezamenlijke dienstverlening en belangenbehartiging. Daar waar dat

gewenst is, kunnen afdelingen in elkaar opgaan. Dit maakt onderdeel uit van een flexibele en

inclusieve vereniging. Met afdeling kan een KBO-afdeling, een PCOB-afdeling of een KBO-PCOB-

afdeling worden bedoeld. In alle gevallen zijn de afdelingen aangesloten bij de vereniging KBO-PCOB.

Andersoortige verbanden

Naast afdelingen kunnen er andere georganiseerde verbanden zijn op initiatief van leden. Deze

verbanden voeren niet de drie kernfuncties uit, maar kunnen gericht zijn op enkele kernfuncties of

op een andere functie. Deze nieuwe verbanden zijn waarschijnlijk meer themagericht en daarmee

ook vaak niet alleen lokaal georganiseerd. De opzet van deze nieuwe verbanden wordt gefaciliteerd

door de werkorganisatie en bij de opzet daarvan wordt ook nagedacht over besturing, organisatie en

financiering.

Provinciale/regionale ondersteuningsnetwerken

Met het oog op de verankering van de vereniging is het belang van een niveau tussen landelijk en

lokaal groot. Op provinciaal/regionaal niveau zullen daarom ondersteuningsnetwerken functioneren.

Deze netwerken bieden ondersteuning aan lokale afdelingen en andersoortige verbanden. Een van

de taken voor de ondersteuningsplatforms is de communicatie, twee kanten op. De



ondersteuningsnetwerken bestaan uit vrijwilligers die bovenregionaal, tussen afdelingen en

andersoortige verbanden, coördineren, adviseren en organiseren. Daartoe hebben zij

expertise op een of meerdere terreinen waarop de vereniging actief is. Of een

ondersteuningsnetwerk actief is binnen een hele provincie of binnen een kleinere regio is een

kwestie van maatwerk; dat hangt onder andere samen met de samenwerkingsrelaties die er in een

bepaald gebied al bestaan. De ondersteuningsnetwerken vormen geen extra bestuurlijke laag. Dit

betekent dat de ondersteuningsnetwerken werken op basis van het jaarplan dat de ledenraad voor

de vereniging als geheel heeft goedgekeurd. Dat jaarplan vertalen zij naar hun eigen regio, zodat in

de uitvoering maatwerk gestalte krijgt. De ondersteuningsnetwerken krijgen middelen ter

beschikking om de samenwerking te organiseren en coördineren.

Werkorganisatie

Er wordt een gemeenschappelijke werkorganisatie gevormd die in samenwerking met de leden

gestalte geeft aan de landelijke belangenbehartiging en zichtbaarheid en aan de ondersteuning van

de vereniging. Bij dit laatste gaat het om a) verenigings- en vrijwilligersondersteuning

b) informatievoorziening c) administratie en beheer d) innovatie en productontwikkeling.

Met het oog op efficiëntie en inhoudelijke samenhang wordt de werkorganisatie gemeenschappelijk

georganiseerd. Tegelijkertijd is het van groot belang dat de ondersteuning van afdelingen binnen de

regio zelf plaatsvindt. De beroepskrachten zullen daarom vanuit de gemeenschappelijke

werkorganisatie fysiek aanwezig zijn in de regio. Dit wordt ook wel een ‘gedeconcentreerde

organisatie’ genoemd. Het idee daarvan is dat de ondersteuners toegankelijk en bereikbaar zijn voor

afdelingen en andere initiatieven, in nauwe samenwerking met de provinciale/regionale

ondersteuningsnetwerken. Wat het gemeenschappelijk maakt, is het gemeenschappelijke jaarplan.

Ook werken alle beroepskrachten met dezelfde systemen, applicaties en processen ten behoeve van

de effectiviteit en schaalvoordelen. Het gemeenschappelijke jaarplan wordt vervolgens per

afdeling/regio ingekleurd. Invulling én kleuring lokaal blijft divers, zodat maatwerk gestalte krijgt.

Daarin zullen de ondersteuningsnetwerken een belangrijke rol spelen. De directeur van de vereniging

is verantwoordelijk voor het functioneren van de werkorganisatie. Nagedacht moet nog worden over

de wijze en het aantal plekken waarop een gedeconcentreerde organisatie vorm krijgt. De

samenwerking tussen werkorganisatie en ondersteuningsnetwerken wordt vanuit beide kanten

gezocht.

Financiering

Contributie blijft het grootste deel van de inkomsten voor de nieuwe vereniging. Een andere bron

van inkomsten is de subsidiestroom, die zo’n een derde van het totaal inbrengt. Het is belangrijk dat

afdelingen zelf hun contributiehoogte blijven bepalen vanwege de diversiteit in aanbod van

activiteiten en financieringsmogelijkheden per afdeling. Op deze manier blijft maatwerk mogelijk.

Het deel hiervan dat landelijk wordt afgedragen, zal voor ieder lid gelijk zijn.

Ledenadministratie en contributie-inning

Voor de ledenadministratie wordt toegewerkt naar een gemeenschappelijke ledenadministratie. Dit

maakt het mogelijk om afdeling te ontzorgen, nieuwe leden professioneler te benaderen,

efficiëntievoordelen te behalen en het systeem volledig te laten voldoen aan de eisen voor

gegevensbescherming en -privacy. De inrichting van de ledenadministratie moet het mogelijk maken



dat zowel afdelingsvrijwilligers als medewerkers van de gemeenschappelijke werkorganisatie

kunnen beheren.

In veel gevallen is het praktisch dat afdelingen de contributie innen. Voor sommige afdelingen is het

innen van de contributie bijvoorbeeld een moment om persoonlijk contact te hebben met alle leden.

Dan is het belangrijk om dat te handhaven. Andere afdelingen zien de voordelen van inning door de

gemeenschappelijke werkorganisatie en ook dat kan. Maatwerk is ook op dit terrein mogelijk.

16. Beeld van de nieuwe organisatievorm

Met het vernieuwingstraject ‘KBO-PCOB vernieuwt!’ willen we naar een toekomstbestendige

vereniging toe groeien. We willen een inclusieve samenleving realiseren, een sterke bijdrage leveren

aan de (netwerk)samenleving, jonge(re) senioren aanspreken en betrekken en in organiseren en

handelen blijven omzien naar elkaar. Bij deze nieuwe vereniging hoort een organisatievorm die dat

mogelijk maakt.

Organisatievorm

Figuur 1: Beeld van toekomstige vereniging

Alle organisatie-elementen uit deel 15 komen samen in figuur 1 (beeld van toekomstige vereniging).

Deze figuur laat een niet-hiërarchische maar samenwerkende organisatie zien. In de afbeelding zijn

zowel de bestuurlijke als de operationele lijn te zien. De operationele lijn is zichtbaar in 'het model



met de cirkels, zeskanten en driehoeken', dat staat voor de netwerkorganisatie die we als

nieuwe vereniging willen zijn. Hierin zijn de gewenste veelkleurigheid, diversiteit en

flexibiliteit voor de nieuwe vereniging zichtbaar. De bestuurlijke lijn bestaat uit de ledenraad, het

bestuur en de werkorganisatie. De werkorganisatie is ook tussen de afdelingen en andersoortige

verbanden zichtbaar. Dit betekent dat de werkorganisatie regionaal aanwezig is. Dit wordt ook wel

‘gedeconcentreerd’ genoemd.

Alle organen zijn georganiseerd rondom de afdelingen: zij vormen de kern van de vereniging. Dat is

de plek waar mensen elkaar ontmoeten en kunnen omzien naar elkaar. De afdelingen zijn veelkleurig

weergegeven en kunnen op allerlei manieren met elkaar samenwerken en verbonden zijn, zoals

regio’s of ‘kringen’. De gekleurde bollen (blauw, oranje, groen) staan voor afdelingen en de

driehoeken staan voor andersoortige verbanden. De cirkels en driehoeken maken de veelvormigheid

van de nieuwe vereniging zichtbaar. De paarse vijfhoeken representeren de

ondersteuningsnetwerken. Die kunnen in allerlei vormen en op allerlei plaatsen in het geheel worden

ingezet ter ondersteuning van afdelingen, andersoortige verbanden, samenwerkingsverbanden en

individuen. De ondersteuningsnetwerken, bestaande uit vrijwilligers, en de beroepskrachten van de

werkorganisatie werken nauw samen. De werkorganisatie is gedeconcentreerd weergegeven: de drie

rechthoeken tussen de afdelingen en andersoortig verbanden laten zien dat de werkorganisatie in de

regio’s aanwezig en actief is.

17. Vervolg proces

Voor het proces ‘KBO-PCOB Vernieuwt!’ is een projectgroep en een stuurgroep ingericht. De

projectgroep begeleidt het proces, de stuurgroep bewaakt de voortgang en brengt advies uit aan het

bestuur. Dit voorliggende adviesrapport wordt vanuit de stuurgroep als advies aan het bestuur

uitgebracht. Het bestuur legt vervolgens – op basis van het advies van de stuurgroep – een voorstel

ter besluitvorming voor aan de ledenraad. De ledenraad besluit.

Inspiratie voor verdere vernieuwing

De ledenraad heeft in maart 2018 twee zaken aan de stuurgroep voorgelegd. Enerzijds het verzoek

om het voorgestelde proces met het oog op de ontwikkeling van de toekomstige organisatievorm en

financiering te gaan doorlopen. Dat is in de maanden maart en april 2018 gebeurd. Een ander

verzoek van de ledenraad was om de inhoudelijke vernieuwing verder uit te werken. Zowel de

stuurgroep als het bestuur zijn daarmee bezig. Dit gebeurt op twee manieren.

Allereerst wordt er een expertmeeting georganiseerd waarin experts vanuit de ANWB en de

Consumentenbond ons informeren over ontwikkelingen en vernieuwingen in verenigingen.

Ten tweede wordt er een onderzoek voorbereid en uitgezet waarin de mogelijkheden voor

vernieuwing verder worden onderzocht en onderbouwd. Het bouwen aan een toekomstbestendige

en vernieuwende vereniging is hierin de kern. Ook zal het gaan om het aanspreken van andere en

nieuwe senioren en doelgroepen. Het bestuur zal daarvoor een voorstel aan de ledenraad

voorleggen. In het verlengde van het onderzoek naar vernieuwing zal ook gezocht worden naar een

nieuwe naam. Daarvoor zal externe deskundigheid worden ingeschakeld. De suggesties voor een

nieuwe naam van leden zullen worden meegenomen bij de keuze.

Procesvoorstel

De stuurgroep stelt voor om in de ledenraad van 19 juni 2018 het voorliggende rapport te bespreken

en het rapport daarna in september 2018 in regionale bijeenkomsten te bespreken met



bestuursleden van afdelingen en andere geïnteresseerde leden. Deze bijeenkomsten worden

voorbereid door de stuurgroep in nauwe samenspraak met de provinciale KBO-bonden en de

regiocoördinatoren van de PCOB. De opzet van de regionale bijeenkomsten zal maatwerk zijn.

Mede op basis van de oogst van de regionale bijeenkomsten zal de stuurgroep een definitief advies

opstellen. Het is de bedoeling dat de ledenraad hierover in oktober 2018 een voorgenomen besluit

kan nemen, waarna de ledenraad in december 2018 een definitief besluit kan nemen.

De stuurgroep vraagt het bestuur om dit adviesrapport aan de ledenraad voor te leggen met het

voorstel om:

- in gesprek te gaan over het voorliggende adviesrapport

- in te stemmen met het procesvoorstel voor het vervolg van dit groeidocument.



18. Bijlage 1 Tekst statuten

In samenwerking met de notaris is een tekst geformuleerd voor artikel 2 en 3 van de statuten van de

nieuwe vereniging, waarin de grondslag en de missie en waarden worden verwoord.

Artikel 1 is niet weergegeven; daarin staan de organisatienaam en statutaire vestigingsplaats.

GRONDSLAG

Artikel 2.

1. a. De Vereniging is ontstaan uit een samenwerking tussen de vereniging Unie KBO, gevestigd te

’s‑Hertogenbosch (hierna ook te noemen: "Unie KBO") en de vereniging Protestants Christelijke

Ouderen Bond, gevestigd te Zwolle (hierna ook te noemen: "PCOB"), hierna ook te noemen: de

"grondleggers".

b. De Unie KBO heeft in haar statuten opgenomen dat haar grondslag ligt in de katholieke

traditie, waarin een samenleving nagestreefd wordt van gemeenschapszin, diversiteit, solidariteit en

respect.

c. De PCOB heeft in haar statuten als grondslag opgenomen dat zij de Bijbel als Gods woord

aanvaardt voor denken en handelen.

d. De vereniging stelt zich ook open voor mensen en organisaties die haar kernwaarden

onderschrijven en dat doen vanuit andere geloofs- en/of levensovertuigingen dan die van de

grondleggers.

2. De Vereniging laat zich in haar handelen inspireren door de grondslagen van al haar leden en

respecteert en omarmt deze. De verschillen in geloofs- en/of levensovertuigingen leiden tot een

organisatie die haar kracht vindt in het geven van ruimte aan elkaar om op eigen wijze invulling te

geven aan de kernwaarden.

MISSIE/WAARDEN

Artikel 3.

1. De Vereniging maakt zich sterk voor en wil bijdragen aan een samenleving waarin senioren

volwaardig kunnen meedoen en mensen omzien naar elkaar.

2. De Vereniging staat open voor iedereen die de missie van een inclusieve samenleving en de

waarde van 'omzien naar elkaar' deelt en uitdraagt.



19. Bijlage 2 Uitgebreider verslag werkconferenties

Uitgebreider verslag werkconferenties

1. Doel

Samen met kaderleden van afdelingen, provinciale bonden en de ledenraad in dialoog en aan de slag

met organisatievorm en financiering van de nieuwe vereniging.

2. Aanpak

Na een terugblik op het eerste deel over identiteit, missie, visie en strategie en een inhoudelijke

introductie over verenigingsmanagement werden vier organisatiemodellen gepresenteerd. De

deelnemers, in elke werkconferentie een groep van 25-40 personen, gingen in eerste instantie

‘spreken met de voeten’ door fysiek naar het organisatiemodel van hun voorkeur te bewegen. Aan

de hand van de ontstane posities, ontstond een plenair gesprek.

Na een eerste oriëntatie in argumenten en voorkeuren, werden in subgroepen verdiepende vragen

uitgewerkt. Diverse reacties, voor- en nadelen en thema’s komen in dit verslag aan de orde.

3. Vier organisatiemodellen

De vier gepresenteerde organisatiemodellen zijn:



Model 1 De ledenraad is het hoogste orgaan, gevolgd door het bestuur. De werkorganisatie en commissies zijn links weergegeven. De afdelingen zijn onderaan weergegeven in groepen van twee of drie. De dakjes staan voor de afdelingsbesturen. Tussen de afdelingen en het landelijke bestuur zit een tussenlaag. Dit kunnen provinciale besturen zijn.

Model 2 De ledenraad is het hoogste orgaan, gevolgd door het bestuur. Onder het bestuur volgen direct de afdelingen, wederom met een eigen afdelingsbestuur. De commissies en werkorganisatie zijn links weergegeven.

Model 3 De ledenraad is het hoogste orgaan, gevolgd door het bestuur. Nieuw aan dit model, ten opzichte van model 1 en 2, is het ‘model met de cirkels en driehoeken’. Hiermee wordt een netwerkorganisatie bedoeld, waarin veel flexibiliteit en veelvormigheid mogelijk is. De bollen staan voor de afdelingen. Dit kunnen PCOB-afdelingen, KBO-afdelingen, KBO-PCOB afdelingen of andersoortige afdelingen zijn. Hierin is veel mogelijk. De werkorganisatie is op drie plekken weergegeven. Het aantal drie heeft verder geen bijzondere betekenis.

Model 4 De ledenraad is het hoogste orgaan, gevolgd door het bestuur. De netwerkorganisatie komt terug. De verbinding tussen de netwerkorganisatie en de besturing (ledenraad en bestuur) wordt gevormd door een tussenlaag. Dit kunnen provinciale besturen zijn. De werkorganisatie is visueel onderaan weergegeven als een ondersteuning voor de gehele organisatie.

4. Samenvatting per werkconferentie

Zoetermeer – dinsdag 10 april 2018

Niemand bij model 1

Paar mensen bij model 2

Model 3 en 4 meest populair

Netwerkmodel (3&4) spreekt aan

Model 4 twee subgroepen: met en zonder bestuurlijke tussenlaag

Model 2 en 3 kwamen uiteindelijk naar elkaar toe

Beroepskrachten belangrijk voor continuïteit

Lidmaatschap: niemand noemt lidmaatschap van alleen het geheel

Zowel voor- als nadelen van gemeenschappelijke inning van contributie

Allemaal zelfde afdracht landelijk, contributie per afdeling verschillend

Houd rekening met koopkracht senioren

Gewogen stemming voor de ledenraad naar grootte van provincie

Provincielaag belangrijk. Naam en omvang is bespreekbaar.

Waarom bent u bij dat model gaan staan?

Model 1

Niemand bij model 1, omdat model 4 vernieuwender is.



Model 2

Wordt door aantal deelnemers gezien als meest eenvoudige organisatieweergave

Werkorganisatie moet dicht bij het bestuur zitten

Model 3

Model 4 erg van bovenaf. Tussenlaag is fijn, omdat je samen plan van aanpak maakt.

Proberen te kiezen voor nieuwe vormen van organisatie: daarom het netwerkmodel in dit model 3.

Model 4

Autonomie van afdelingen zichtbaar in netwerkmodel. Is vernieuwend.

Afdeling is heel belangrijk, basis van waaruit het moet ontstaan.

Basis koppelen om gemeenschappelijk doel te bewerken. Geen 12 regio’s, maar 30 of 40 wordt een

onbestuurbare toestand. Tussenlaag. Vervolgens ledenraad. Nodige transparantie. Zodat onderlaag

weet wat bovenlaag doet. Korte lijnen. Zien wat er gebeurt zowel bovenin als onderin.

Zwolle – vrijdag 13 april 2018

Grote(re) groep mensen bij model 1

Model 1 wordt vergeleken met huidige model van KBO

Niemand bij model 2

Model 3 & 4 – netwerkorganisatie – positief

Maak in model 4 duidelijk dat het om provinciebesturen gaat

‘Model 4 is ontzettend flexibel’

‘Hoe meer lagen, hoe meer geld er nodig is

Provincielaag werkt goed als verbinding landelijk-lokaal

Noem tussenlaag geen platform, is te vrijblijvend

Centraal bureau Utrecht als één ondersteuningsorganisatie met beroepskrachten + provinciaal

bureau bestaande uit vrijwilligers

Knowhow van bovenaf

Allemaal lid van overkoepelende vereniging

Contributie: afdelingen stellen zelf hoogte vast

Leden willen bijdragen, transparantie over hoe geld wordt gebruikt

Twee leden per provincie naar ledenvertegenwoordiging


Model 1

Overzichtelijke situatie provinciaal of regionaal bestuur

Samenwerking organiseren tussen afdeling?

Optie die wordt besproken: 1 en 3 combineren

Provincie is makkelijk

Model 2

Niemand

Model 3

Netwerkorganisatie: andere verbanden in deze nieuwe tijden.

Deelnemers bij dit model vinden dit meest effectieve manier van werken



Model 4

Het experimentele hierin vinden we mooi

Andersoortigen erbij betrekken

Afdelingen hebben behoeften om samen te werken, bij elkaar te komen

Platform dat stimuleer en bijeenbrengt

Model 4 is ontzettend flexibel

Culemborg – donderdag 19 april 2018

Een enkeling bij model 2

Grootste groepen bij model 1 en model 4

Model 1 spreekt aan omdat het op model KBO-Limburg lijkt

Model 4 spreekt aan vanwege de veelkleurigheid

Model 1 en 4 noemen elkaar regelmatig, bewegen naar elkaar toe

Hybride van model 3 met deel van model 2: afdelingen eigen rechtspersoon

Veel vragen over de (hiërarchische) vorm

Onderling vertrouwen graag toevoegen aan besturingsfilosofie

Weergegeven afbeeldingen worden top-down bevonden

De samenwerkingsrelatie (en daarmee financiering) van KBO Limburg met de provincie is anders dan

in andere provincies en dat liever niet loslaten

Tussenlaag coördinerend/faciliterend vs. bestuurlijk

Contributie aan geheel harmoniseren, egalisatiefonds inzetten

Ledenvertegenwoordiging: 24 personen, 2 per geografische provincie

Beroepskrachten in de regio zeer belangrijk


Model 1

Goed model, omdat dit lijkt op hoe het op dit moment werkt.

Ondersteuning kan landelijk, maatwerk dichterbij de afdelingen

Model 2

Provincie mag er van mij tussen uit.

Model 3

Dynamiek spreekt aan

Van model 2 hebben we het primaat van de afdelingen genomen

Rechtspersonen voor afdelingen is belangrijk

Dynamiek van het netwerkmodel in ieder geval erin. Daarom bij model 3 gaan staan.

Verantwoordelijkheid ligt op laag niveau

Model 4

Omzien naar elkaar en solidariteit zo laag mogelijk organiseren

Diversiteit per provincie/regio is de sterkte van de vereniging

Model 4 kent ontwikkeling

Enige model met realiteitswaarde

Strategie KBO-PCOB vernieuwt adviesrapport...2018/05/26 · Adviesrapport stuurgroep KBO-PCOB...

Documents

Transcript of Strategie KBO-PCOB vernieuwt adviesrapport...2018/05/26 · Adviesrapport stuurgroep KBO-PCOB...