2011STIVAin vogelvlucht

Dit is een interactieveuitgave van STIVA invogelvlucht 2011.U kunt navigeren viade inhoudsopgavehiernaast. Het STIVA-logo brengt u terugnaar deze startpagina.Mocht u de voorkeurgeven aan eengedrukte versie dankunt u deze hieraanvragen.

Voorwoord 2Voorwoord 21 Feiten en cijfers Alcoholconsumptie 3

De gemiddelde alcoholconsumptie daalt 3Alcoholconsumptie van jongeren daalt 4Aantal alcoholincidenten in het verkeer daalt 7

2 Voorlichting en samenwerking met andere stakeholders 8Logo Geen 16? Geen druppel 8Bob campagne 9

3 Zelfregulering 10Nieuwe Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken 11Vooraf Toetsen van commercials 11Monitoren klachten Reclame Code Commissie 11Onderzoek naar Jongerenzenders 11Steekproefsgewijs controleren van horecapromoties 12Symposium Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken 12Jongerenpanel bekijkt ook alle commercials 13Interne Workshops bij bedrijven over de Code 13Adviesvragen over reclame-uitingen beantwoorden 13Achterban informeren over ontwikkelingen 13

Vooruitblik 2012 en verder 14

2

Voorwoord

STIVA kijkt terug op een boeiend jaar, waarin we veel tijd en energie hebben besteed aanhet tot stand komen van een nieuwe Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken. In hetbijzonder het onderdeel ‘sociale media’ was erg interessant, vooral door de diverse spar-ringssessies met reclamebureaus en marketeers. STIVA is er trots op dat we de eerstebranche zijn die haar verantwoordelijkheid heeft genomen en regels voor digitale marke-ting en sociale media in haar Code heeft opgenomen. Het zorgt voor transparantie naar deNederlandse consument en het geeft de reclamemakers voldoende houvast over wat welen niet mag. Daarnaast hebben we de discussie in het kader van de nieuwe Drank- enHorecawet zorgvuldig gevolgd. Er worden enkele goede stappen gezet om alcoholmisbruikin het bijzonder door jongeren verder terug te dringen. Tegelijkertijd constateert STIVA datin alledaagse gesprekken ook ouders veel bewuster zijn van hun rol als het gaat om hettegengaan van overmatige alcoholconsumptie door hun kinderen. Ook dat is een positieveontwikkeling die in 2011 te zien was. In 2011 zijn de CBS cijfers van de Gezondheidsen-quête 2010 gepubliceerd. Daaruit bleek onder andere dat het percentage zware drinkers isgedaald. STIVA is zeer verheugd dat ook deze cijfers de positieve ontwikkeling bevestigendat Nederlanders steeds minder excessief drinken.

Peter de Wolf,directeur STIVA2011

3

1Steeds meer Nederlanders nemen onze slogan ‘Geniet, maar drink

met mate’ ter harte. Voor ons een bewijs dat voorlichting en het

geven van goede informatie leidt tot meer bewustwording.

Dat leidt weer tot gezonder gedrag.

Feiten en cijfers Alcoholconsumptie

De gemiddelde alcoholconsumptie daaltIn 2000 was het gemiddeld aantal liters pure alcohol per capita nog 8,2 liter; In 2010 is ditgemiddelde gedaald naar 7,59 liter (-7,3%). De totale daling van het aantal liters alcohol percapita bedraagt in 30 jaar (1980 - 2010) in totaal bijna 15%. Binnen de verschillende soortenalcoholhoudende drank zien we dat de consumptie van wijn is gestegen terwijl de consumptievan bier en met name gedistilleerd daalt. In 2011 worden de CBS cijfers van de Gezondheids-enquête 2010 bekend. Daaruit blijkt dat het percentage zware drinkers in Nederland gedaald isvan 10,4% in 2009 naar 9,4%. Dat betekent dat de overgrote meerderheid van de Nederlandersop een verantwoorde manier alcoholhoudende drank consumeert. Bij deze trend pas de ontwik-keling van de consumptie van alcoholarm en alcoholvrij bier, want deze laten in 2011 een flinkestijging zien.

4

Consumptieontwikkeling van alcoholhoudende dranken per hoofd van de Nederlandse bevolking in %

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

2000

2002

2004

2006

2008

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2010

90

85

95

100

STIVA is van mening dat de huidige aanpak van handhaving,

voorlichting gericht op ouders en de publiek-private

samenwerking de beste manier is om het alcoholmisbruik onder

jongeren de komende jaren nog verder te verminderen.

Alcoholconsumptie van jongeren daaltDe statistieken van de afgelopen 10 jaar laten zien dat Nederlandse jongeren minder zijn gaandrinken. Dit blijkt uit alle vergelijkende onderzoeken van onafhankelijke partijen zoals hetTrimbos Instituut en het CBS. Verder is de gemiddelde beginleeftijd in 6 jaar tijd met 2 jaargestegen, nl. van 12 naar 14 jaar.

5

02003 2005 2007 2009

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar totaal

02003 2005 2007 2009

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar totaal

De grafieken hiernaast laten de cijfersvan de in 2010 gepubliceerde HBSCstudie - een terugkerend onderzoekonder ruim 7000 scholieren in de leeftijdvan 12-15 jaar - zien. Wat opvalt is dedaling van jongeren die ooit alcoholhebben gedronken, de laatste maandalcohol hebben gedronken en de laatstemaand aan bingedrinken hebbengedaan.

Tegelijkertijd zien we spijtig genoeg dater een stijging is van het aantal geregi-streerde gevallen van alcoholintoxicatie.Natuurlijk is elk van de gemelde gevallenvan alcoholintoxicatie er één teveel. Hetbetreft wel een kleine groep namelijk0,07% van de leeftijdsgroep van 12 t/m15 jaar en is een paradox met de ontwik-keling dat de Nederlandse jongerenminder, later en minder vaak drinken.Toch volgt STIVA deze ontwikkeling metzorg.

Ontwikkeling ooit alcohol gedronken 12-15 jaar in %

Ontwikkeling alcohol in de laatste maand 12-15 jaar in %

02001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

*drinken van minstens zes glazen alcoholhoudende dranken op minimaal een dag in de week

Daarnaast laten de CBS cijfers ziendat het percentage zwaar drinken(12-24 jaar) is gedaald naar 12,1%in 2010. In 2001 was dit percentagenog 18,5%. Ook deze cijfers tonen aandat de daling naar meer verantwoordealcoholconsumptie zich voortzet.

Ontwikkeling zware drinkers 12-24 jaar in %

6

02003 2005 2007 2009

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar totaal

Ontwikkeling de laatste maand bingedrinken 12-15 jaar in %

7

Aantal alcoholincidenten in hetverkeer daaltSinds de invoering van de Bob cam-pagne in 2001 is een daling te zien vanhet aantal alcoholincidenten. Het aantaldodelijke verkeersongelukken waarbijalcohol in het spel is, is gedaald van 280in 2001 naar 105 in 2008.Dezelfde ontwikkeling is te zien bij hetaantal verkeersgewonden (waarbij sprakis van ziekenhuisopname). Het aantalverkeersgewonden waarbij alcohol inhet spel was, is gedaald van 3000 in2001 naar 2400 in 2008. Tevens is hetaantal overtreders van de alcohollimietbij verkeerscontroles gedaald van 4,1%in 2002 naar 2,4% in 2010. In 2009heeft er geen meting plaatsgevonden.Onder de groep beginnende bestuur-ders neemt het alcoholgebruik ook af.Zo daalde het percentage overtredersvan 4,8% in 2008 naar 4,1% in 2010.

STIVA is van mening dat de combinatie van goede voorlichting

en handhaving de beste manier is om alcohol in het verkeer te

voorkomen.

2,5

2

3

3,5

4

4,5

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2010

Ontwikkeling overtreders alcohollimiet in %

Voorlichting en samenwerking stakeholders

8

Logo Geen 16? Geen druppelHet doel van dit logo is om ouders en jongeren duidelijk te maken dat jongeren geen alcoholmoeten drinken onder de 16 jaar. Het logo wordt gebruikt door alle leden van de WerkgroepAlcohol en Jongeren. Deelnemers aan de Werkgroep Alcohol en Jongeren zijn: het ministerievan VWS, het ministerie van Veiligheid en Justitie, het ministerie van Binnenlandse Zaken enKoninkrijksrelaties, Koninklijke Horeca Nederland, NOC*NSF, Centraal Bureau Levensmiddelen-handel, Trimbos Instituut en STIVA. Het logo ‘Geen16? Geen druppel’ is verplicht voor alle tv- enbioscoopcommercials en alle printuitingen. In 2011 is een nulmeting door de Rijksoverheiduitgevoerd. Hieruit bleek: - 58% van het algemeen publiek kent het logo

- 63% van jongeren tussen 12 t/m 15 jaar kent het logo- 73% van ouders met kinderen tussen 12 t/m 15 jaar kent het logo- 79% van het algemeen publiek vindt het logo een goed initiatief- het logo scoort qua waardering een 6,6 à 6,7

Kortom dit zijn mooie uitkomsten voor een logo dat slechts eenjaar in gebruik is. Er is nog ruimte voor verbetering in de vertalingvan kennis en houding naar gedrag. Dat zou door middel van eengezamenlijke campagne verbeterd kunnen worden.

2STIVA kiest ervoor om in overleg en samenwerking met andere

relevante partijen samen te werken aan effectieve voorlichting

om alcoholmisbruik te voorkomen.

9

Bob campagneDe Bob campagne is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu,de gezamenlijke producenten van bier, wijn en gedistilleerde dranken en Veilig Verkeer Neder-land. De Bob campagne bevordert het nuchter autorijden waarbij Bob degene is die nuchterblijft, zodat iedereen veilig thuiskomt. De branche levert een bijdrage aan deze campagne viahet financieren van activiteiten van Veilig Verkeer Nederland. STIVA neemt verder deel aan hetUitvoeringsoverleg Bob waarin bijvoorbeeld ook het ministerie van Infrastructuur en Milieuvertegenwoordigd is.

Zelfregulering is een pakket van afspraken dat de branche met elkaar is overeengekomen.In het geval van verantwoorde alcoholmarketing, zijn deze afspraken samengebracht in deReclamecode voor Alcoholhoudende dranken (RvA). De Reclamecode voor Alcoholhoudendedranken is onderdeel van de Nederlandse Reclame Code. De reclame-uitingen waartegen eenklacht wordt ingediend worden beoordeeld door de Reclame Code Commissie van de StichtingReclame Code.

Een voordeel van zelfregulering is dat het draagvlak hoog is en de regels goed worden nage-leefd. Het is dus een effectieve manier van reguleren. Dat blijkt uit het beperkte aantal toege-kende klachten. Zelfregulering is flexibel, waardoor de regels vrij eenvoudig en snel aan nieuweomstandigheden aangepast kunnen worden. Een voorbeeld is dat in de nieuwe Reclamecodevoor Alcoholhoudende dranken ook het thema ‘sociale media’ aan regels wordt gebonden.De alcoholbranche is de eerste sector in Nederland die via zelfregulering regels heeft opgesteldover sociale media.Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in een brief d.d. 24 november2011 aan de Tweede Kamer aangegeven: “Het kabinet heeft vertrouwen in de effectiviteit vanzelfregulering en heeft er niet voor gekozen om bij de vernieuwing van de Drank- en Horecawetaanvullende maatregelen voor reclame op te nemen”. STIVA is verheugd met dit blijk van waar-dering voor de zelfregulering van alcoholreclame.

Zelfregulering

10

3STIVA gelooft in de kracht van zelfregulering. Het is een

effectief en flexibel instrument dat snel een oplossing biedt aan

veranderde omstandigheden.

11

Hieronder worden de activiteiten van STIVAop het gebied van zelfregulering beschreven.

Nieuwe Reclamecode voor Alcohol-houdende drankenDoor diverse ontwikkelingen zoals nieuwetechnologieën en jurisprudentie was een wij-ziging van de RvA wenselijk. De belangrijkstewijziging is een nieuw artikel over digitalemarketing en sociale media. Hiertoe zijn ver-schillende sessies met professionals georga-niseerd. Andere aanscherpingen zijn er ophet gebied van minderjarigen, sport en werk.Bij de RvA is de handleiding aangepast metde achtergrond en reden van het artikel eneen aantal praktische voorbeelden, zodat hetmarketingprofessionals meer duidelijkheidbiedt over wat wel en niet toegestaan is. Denieuwe Reclamecode voor Alcoholhoudendedranken is op 1 januari 2012 in werking getre-den. Op de vernieuwde website www.alcohol-code.nl kunt u meer informatie vinden over dewijzigingen, overgangstermijnen en kunt u depdf van de RvA downloaden.

Vooraf Toetsen van commercialsSinds 2005 worden alle televisie- en radio-commercials voor uitzending getoetst op mo-gelijke strijdigheid met de Reclamecode voor

Alcoholhoudende dranken. Hierdoor kan debranche een zeer hoog nalevingpercentagerealiseren. De toetsing geschiedt door eencommissie die bestaat uit een aantal verte-genwoordigers van de branche en door drieonafhankelijke deskundigen op het gebiedvan marketing, public affairs en wetenschap.In 2011 heeft de STIVA Toetsingscommissie52 televisie-, bioscoop- en radiocommercialster toetsing voorgelegd gekregen.

Monitoren klachten Reclame CodeCommissieSTIVA houdt de jurisprudentie van deReclame Code Commissie bij en informeerthaar achterban hierover. In 2011 zijn er intotaal 14 klachten die betrekking hadden opde Reclamecode voor Alcoholhoudende dran-ken door de Reclame Code Commissiebeoordeeld. Van deze 14 klachten zijn er 5klachten niet in behandeling genomen en 5door de Reclame Code Commissie afgewe-zen. Ter vergelijking in 2010 zijn er van de37 klachten er 21 door de Reclame CodeCommissie afgewezen.

Onderzoek naar JongerenzendersJaarlijks laat STIVA vaststellen welke radio-en televisiezenders op basis van de kijk- en

luistercijfers zijn aan te merken als jongeren-zender. Voor het komende jaar (1 januari2012 t/m 31 december 2012) zijn de televisie-zenders MTV, Disney Channel en TeenNickals jongerenzender vastgesteld. Voor de radiois dit de zender SLAM!FM. Een jongerenzen-der is een zender die méér dan 25% minder-jarigen (jonger dan 18 jaar) bereikt.

12

Steekproefsgewijs controleren van horeca-promotiesHorecapromoties zijn promoties die worden georgani-seerd door alcoholproducenten en -importeurs in horeca-gelegenheden en op evenementen. Deze promoties die-nen vooraf bij STIVA aangemeld te worden. In 2011 zijner 1335 horecapromoties aangemeld waarvan er 129 zijngecontroleerd door een STIVA Mystery Guest. Ons stre-ven is om 10% van alle horeca- en evenementpromotieste controleren en dat is dus nagenoeg gerealiseerd; 9.7%van alle horeca- en evenementpromoties is gecontro-leerd. STIVA heeft in 2011 ook weer een deskresearchlaten uitvoeren naar het eventuele ‘dark number’ aanpromoties. Uit dit onderzoek blijkt dat 4% van alle uit-gevoerde promoties niet worden aangemeld. Dit is eenverbetering ten opzichte van de vorige metingen; toenbedroeg het percentage 6%.

Symposium Reclamecode voor Alcohol-houdende drankenOp 7 oktober heeft het jaarlijkse STIVA symposium overde Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken in hetMachinegebouw op het terrein van de Westergas-fabriekin Amsterdam plaatsgevonden. Tijdens dit symposiumstond de wijziging van de code centraal.Hierbij waren meer dan 150 professionals uit de alcohol-branche aanwezig. Philip de Ridder, voorzitter van STIVA,benadrukte in zijn speech het belang van het ambassa-deurschap van alle aanwezigen. Daarbij gaf hij aan dat

� De nieuwe code uitgereikt door STIVA-voorzitter Philip de Ridder

� STIVA Symposium Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken

13

het belangrijk is om zowel trots op als kritischnaar STIVA, de Code, naar je eigen bedrijf enjezelf te zijn. Vervolgens reikte hij de nieuwecode uit aan 3 marketeers afkomstig uit debier-, wijn- en gedistilleerd sector. Aansluitendlichtten reclamerechtadvocaten Ebba Hoog-enraad en Richard van Schaik aan de handvan een aantal praktische voorbeelden debelangrijkste wijzigingen van de code toe.De middag werd besloten met een internatio-naal debat met drie experts over het interna-tionale alcoholbeleid. Aan de hand van eenaantal stellingen deelden Rutger Goethart vanHeineken International, Alan Butler van Dia-geo uit Londen en Marjana Martinic van ICAPuit Washington DC hun visie over wat de alco-holbranche aan regelgeving uit Brussel en derest van de wereld kan verwachten.

Jongerenpanel bekijkt ook allecommercialsSTIVA is 1 mei 2010 gestart met een jonge-renpanel. Dit jongerenpanel beoordeelt naastde huidige toetsingscommissie televisie-,bioscoop en radiocommercials aan de handvan de Reclamecode voor Alcoholhoudendedranken. Doel hiervan is om meer inzicht tekrijgen in wat jongeren nu zelf van dereclame-uitingen vinden en nagaan of deze

verschillen met de meningen van de huidigeleden van de Toetsingscommissie.

Interne Workshops bij bedrijven overde CodeMedewerkers van STIVA geven ook interneworkshops bij bedrijven. Tijdens deze in-company workshops geeft STIVA uitleg overde Reclamecode voor Alcoholhoudende dran-ken, wat wel en niet mag en wat dat betekentvoor de werkzaamheden van professionalsdie werkzaam zijn in marketing en sales.In 2011 heeft STIVA 7 van deze workshopsgegeven waarbij ongeveer 130 professionalsdirect bereikt zijn. STIVA is o.a. op bezoekgeweest bij Ab-Inbev, Bavaria, Heineken enFlügel. Op deze manier neemt STIVA ookkennis van heel praktische zaken waar demarketeers tegenaan lopen.

Adviesvragen over reclame-uitingenbeantwoordenSinds 2010 houdt STIVA een document bijwaarin alle vragen van adverteerders over deRvA worden genoteerd. Op deze manier krij-gen we meer inzicht in welke vragen er levenbij onze achterban en op welke artikelen dezevragen betrekking hebben. In 2011 hebbenwe ruim 650 vragen over reclame-uitingen

beantwoord. De meeste vragen haddenbetrekking op sport, prijspromoties, de edu-catieve slogan of logo en sociale media.

Achterban informeren over ontwik-kelingenVia de nieuwsbrieven houden we de achter-ban op de hoogte van ontwikkelingen overhet politieke klimaat, zelfregulering en andererelevante zaken. In 2011 zijn er 7 nieuwsbrie-ven verstuurd.

14

Vooruitblik 2012 en verder

STIVA zal zich de komende jaren verder blijven inzetten om verantwoorde alcohol-consumptie en verantwoorde alcoholmarketing te bevorderen en alcoholmisbruikte bestrijden. Naast de bestaande activiteiten zal STIVA het komend jaar het projectTakeZero in een andere vorm voorzetten. TakeZero is een project dat duidelijk haarmeerwaarde heeft opgeleverd, namelijk jongeren zelf te laten nadenken over hunalcoholgebruik en de consequenties daarvan voor hun omgeving. In 2012 zal STIVAhaar nieuwe naam, huisstijl en logo invoeren. Daarnaast zullen we de vernieuwdewebsite www.stiva.nl lanceren en een stap zetten om sociale media een gestructu-reerd onderdeel van ons beleid te maken. STIVA heeft geconstateerd dat de natio-nale agenda op het thema alcohol en samenleving nadrukkelijk wordt beïnvloedvanuit Brussel. STIVA heeft als doel om haar visie ook meer in Brussel uit tedragen.

2012Colofon

© STIVA – Den Haag – maart 2012 – oplage 500 ex.Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag op enige andere wijze enmet een ander doel worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geauto-matiseerdgegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.Tekst: STIVAOntwerp en productie: ursihondtong.euBeelden: cover en pag. 4/5 - 123RF, pag. 9/10 - Nationale Beeldbank, pag. 11 -Thea van den Heuvel Fotografie, pag. 13 - STIVADruk: SHD Grafimedia – Swalmen

STIVAParkstraat 15-25

2514 JD Den HaagT 070 76 201 76www.stiva.nl