C I W – B e d r i j f s c o m m u n i c a t i e

Information Mapping:effecten van tekstkenmerken en gebruikerskenmerken op prestaties en waardering

Rob le Pair

2

Waarom onderzoek naar effecten van IMAP-methode?

Te weinig degelijk onderzoek om succes van de IMAP-methode zonder meer te accepteren (zie Horn, 1992)

Te weinig onderzoek om kansen op succes van de IMAP-methode op voorhand uit te sluiten

Op zoek naar omstandigheden waarin de IMAP-methode tot groter gebruiksgemak leidt of niet, en tot grotere tevredenheid stemt of niet

meer tekstsoorten meer inzicht in werking van verschillende elementen die samen 'de' IMAP-

methode vormen relatie met achtergrond van gebruikers

3

Adviesmemo

Traditionele structuur envormgeving

details

4

IMAP-structuur envormgeving

voorbeeld afkomstig van Information Mapping Nederland:

maptitel

bloklabels

bloklijnen

5

Aanleiding: eerder onderzoek

Eerste onderzoek naar de prestaties van de IMAP-methode:vergelijking tussen een traditioneel geschreven en vormgegeven tekst met een IMAP-variant van die tekst (in Document Design en in TvT)

Hoe effectief zijn de teksten? geen significante verschillen in aantal juiste antwoorden

Hoe efficiënt zijn de teksten? geen significante verschillen tussen de tekstvarianten in benodigde tijd

om juiste antwoorden te vinden

Hoe worden de teksten beoordeeld? de IMAP-presentatievorm niet positiever gewaardeerd dan de

oorspronkelijke tekst

(Jansen, Korzilius, Le Pair & Roest, 2002, 2003)

6

Aanleiding voor vervolgonderzoek

Tekstlengteoorspronkelijke DSM-tekst die met IMAP-variant daarvan werd vergeleken: 3 A4

zijn er wél positieve IMAP-effecten bij langere teksten?

IMAP-ervaringproefpersonen hadden nog niet eerder met IMAP-teksten gewerkt

leidt gewenning aan IMAP-vorm tot betere prestaties?

IMAP-vormkenmerken zijn specifieke vormkenmerken verantwoordelijk voor betere prestaties met

de IMAP-methode?

Gebruikerskenmerken verschillen in talige achtergrond (herkomst Nederlands of immigrant)

(naar aanleiding van Grebow & Horn, n.d.)

7

Drie onderzoeken

Onderzoek 1 (De Graaf & Jansen, 2003) invloed van

tekstlengte ervaring met IMAP

Onderzoek 2 (Van Gerdingen & Korzilius 2003) invloed van specifieke IMAP-vormkenmerken

Onderzoek 3 (Visser & Jansen, 2003) invloed van gebruikerskenmerken

8

Onderzoek 1: tekstlengte en ervaring met IMAP

Design:

Taken Informatie opzoeken

effectiviteit: aantal juiste antwoorden efficiëntie: benodigde tijd voor beantwoorden van vragen

waardering geven (rapportcijfer toekennen) Proefpersonen: scholieren, 6VWO

Tekst A: folder over 'Taal- en cultuurstudies'

Tekst B: folder over prestatiebeurs van Informatie Beheer Groep (IBG)

tijdstip 1 tijdstip 2 (na twee dagen)

groep 1(N=29)

Tekst A [trad.] 6 A4 Tekst B [IMAP] 14 A4

groep 2

(N=27)

Tekst A [IMAP] 6 A4 Tekst B [IMAP] 14 A4

onderzoek 1: tekstlengte en ervaring met IMAP

9

Resultaten: IMAP versus 'traditionele' tekst - effectiviteit en efficiëntie

IMAP-variant scoort significant beter ('is effectiever')

IMAP-variant werkt significant sneller ('is efficiënter')

origineel A(N=26)

IMAP A(N=27)

T-waarde Significant verschil?

Gemiddelde score

5.8SD=1.20

6.4SD=0.65

2.5 Ja (p<.05)

origineel A(N=26)

IMAP A(N27)

T-waarde Significant verschil

Gemiddeldetijd (min, sec)

20.2SD=3.92

14.0SD=3.51

5.9 Ja (p<.001)

onderzoek 1: tekstlengte en ervaring met IMAP

10

Resultaten: IMAP versus 'traditionele' tekst - waardering

IMAP-variant wordt significant beter gewaardeerd

origineel A(N=26)

IMAP A(N=27)

T-waarde Significant verschil?

Gemiddelde score

6.8SD=0.82

7.9SD=1.05

4.1 Ja (p<.001)

onderzoek 1: tekstlengte en ervaring met IMAP

11

Effect van ervaring met werken met IMAP-tekst op prestaties

Heeft de ervaring met IMAP-methode een effect op effectiviteit? efficiëntie? waardering?

Nee, op geen van de drie afhankelijke variabelen werden significante verschillen gevonden tussen

groep die werkte met IMAP-tekst B en tevoren met traditionele tekst A had gewerkt groep die werkte met IMAP-tekst B en tevoren met IMAP-tekst A had gewerkt

onderzoek 1: tekstlengte en ervaring met IMAP

12

Onderzoek 2: Invloed van IMAP-vormkenmerken: design

Taken effectiviteit: antwoorden geven op opzoekvragen efficiëntie: benodigde tijd voor beantwoorden van vragen vragen over waardering en voorkeuren voor layout-kenmerken

Proefpersonen: groep 1, 2, 3: medewerkers van HB&W (bouwbedrijf) en WSGO (Waterschap Goeree-

Overflakkee) groep A, B: studenten Letteren

Groep 1 (N=23) Groep 2 (N=22) Groep 3 (N=22)

bestaande tekst (3 A4)HB&W ('traditioneel')

IMAP-variant IMAP-structuur ontdaan van typische IMAP-vormkenmerken

onderzoek 2: IMAP en vormkenmerken

Groep A (N=23) Groep B (N=22)

bestaande tekst (4 A4)IB-groep ('traditioneel')

Tekst IB-groep 'traditioneel', typische IMAP-vormkenmerken toegevoegd

13

Tekstvarianten 1 en 2

onderzoek 2: IMAP en vormkenmerken

II

labeltekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst

label 2tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

label 3tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

2 tekstvariant ontdaan van typische IMAP-vormkenmerken

tekst in een kopje

tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst

tekst in een kopje

tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

tekst in een kopje

tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

tekst tekst

1 bestaande 'traditionele' tekst

14

Tekstvariant 3

II Titel

label 1 tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst

label 2 tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

label 3 tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst teksttekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst tekst

3 traditionele tekst met typische IMAP-vormkenmerken

onderzoek 2: IMAP en vormkenmerken

15

Resultaten

Effectiviteit geen significante verschillen tussen de drie tekstvarianten

Efficiëntie de antwoorden op de vragen van beide IMAP-varianten werden significant sneller gevonden dan

bij de traditionele tekst geen verschil tussen de IMAP-variant en de IMAP-variant zonder typische IMAP-vormkenmerken

Waardering beide IMAP-varianten scoorden op alle onderdelen significant hoger geen verschil tussen de IMAP-variant en de IMAP-variant zonder typische IMAP-vormkenmerken

rapportcijfer leesbaarheid/begrijpelijkheid gestructureerdheid opzoekgemak layout

Groep 1 (23 ppn) Groep 2 (22 ppn) Groep 3 (22 ppn)

bestaande tekstHB&W

IMAP-variant IMAP-structuur ontdaan van typische IMAP-vormkenmerken

onderzoek 2: IMAP en vormkenmerken

16

Resultaten

Groep A (N=23) Groep 2 (N=22)

Tekst IB-groep 'traditioneel' Tekst IB-groep 'traditioneel', typische IMAP-vormkenmerken toegevoegd

Effectiviteit geen significant verschil tussen de twee tekstvarianten

Efficiëntie de antwoorden op de vragen in groep 2 werden significant sneller gevonden

Waardering de tekst in groep 2 scoorde op alle drie onderdelen significant hoger

rapportcijfer opzoekgemak layout

onderzoek 2: IMAP en vormkenmerken

17

Onderzoek 3: invloed van gebruikerskenmerken

Doel inzicht krijgen in effect van talige achtergrond van gebruikers op succes van

IMAP-methode gebruikers werken met een 'traditionele' tekst en met een IMAP-variant

daarvan beide tekstvarianten in het Nederlands

gebruikers, twee groepen: met Nederlands als moedertaal en Nederlandse ouders immigranten (mensen met ouders van wie minimaal één immigrant is)

voor wie Nederlands niet de moedertaal is

onderzoek 3: IMAP en gebruikerskenmerken

18

Design

Taken zowel met tekst A als met tekst B: productietaak uitvoeren informatie zoeken over twee specifieke onderwerpen totaalbeoordeling geven (rapportcijfer) over elke tekst waarmee gewerkt was

benodigde tijd werd geregistreerd

1

2

Tekst A: origineel en IMAP-variantTekst B: origineel en IMAP variant

N=76, verdeeld over vier groepenmet in elke groep

11 medewerkers van Nederlandse afkomst en 8 immigranten

IMAP-tekst A

+

oospronkelijke

tekst B

oospronkelijke

tekst B

+

IMAP-tekst A

IMAP-tekst B

+

oospronkelijke

tekst A

oospronkelijke

tekst A

+

IMAP-tekst B

onderzoek 3: IMAP en gebruikerskenmerken

19

Resultaten

geen interactie-effecten van tekstvariant (IMAP of traditioneel) en afkomst van proefpersonen

geen hoofdeffecten van tekstvariant

wel hoofdeffecten van afkomst van proefpersoon

medewerkers van Nederlandse afkomst scoorden significant beterdan allochtone medewerkers op effectiviteit en op efficiëntie

onderzoek 3: IMAP en gebruikerskenmerken

20

Conclusies Information Mapping onderzoek

IMAP-effecten

Exp. Effectiviteit Efficiëntie Waardering

tekstlengtevan originele tekst

1 6, 14 A4

2 3, 4 A4 3 1 A4

IMAP-vorm-kenmerken

2a2b

Weglating Toevoeging

IMAP-ervaring 1

afkomst gebruiker

3 NL is moedertaalNL is niet moedertaal

21

Wat leren ons deze drie onderzoeken? (1)

Tekstlengte De IMAP-methode leidde in vergelijking met traditioneel geredigeerde en

vormgegeven teksten tot positieve effecten bij langere teksten Meer onderzoek gewenst

Ervaring met gebruik van IMAP-vormgeving leidde niet tot effectverschillen

maar was 'twee dagen na eerste keer' voldoende?

Afhankelijke variabele 'effectiviteit' aantal goede antwoorden op opzoekvragen aantal juiste handelingen in productietaak juiste handelingen tijdens navigatie op een website

Meer onderzoek gewenst

22

Wat leren ons deze drie onderzoeken? (2)

Rol van specifieke IMAP vormgeving / layout

IMAP-vormgeving kán verantwoordelijk zijn voor toegenomen efficiëntie en waardering, maar

IMAP-variant zónder typische uiterlijke IMAP vormgeving / layout leidde eveneens tot hogere efficiëntie en waardering

Meer onderzoek naar specifieke rol van innerlijke tekststructuur en van uiterlijke vormgeving/layout is nodig om meer inzicht te verkrijgen

op dit moment onderzoek naar rol van tekststructuur

23

Wat leren ons deze drie onderzoeken? (3)

Gebruiksvriendelijkheid voor medewerkers die door hun talige achtergrond 'benadeeld' zijn

IMAP zorgde niet voor meer gebruiksgemak(en ook niet voor een minder gebruiksgemak)

meer onderzoek waarbij talige of culturele achtergrond een onafhankelijke variabele is, met gebruikmaking van langere teksten

Verschillen in culturele achtergrond onderzoek 'cultuurverschillen' in termen van voorkeuren voor

communicatiestijl: succint - elaborate (Mulac, Bradac and Gibbons, 2001) high context - low context (Hall & Hall, 1990)

24

Referenties

Jansen, C., Korzilius, H., Pair, R. le & Roest, M. (2003). Testing an Information Mapping® text: Does the method live up tothe expectations? Document Design 4(1), 48-59.

Pair, R. le, Jansen, C., Korzilius, H., Gerdingen, J. van, Graaf, S. de & Visser, R. (2006).Information Mapping: effecten van tekstkenmerken en lezerskenmerken opprestaties en waardering. In: B. Hendriks, H. Hoeken & P.J. Schellens (Red.),Studies in Taalbeheersing 2, (pp. 250-262). Assen: Van Gorcum.

Pair, R. le, Jansen, C., Korzilius, H., Gerdingen, J. van, Graaf, S. de & Visser, R. (2007). Information Mapping: Effects of Text Features and Reader characteristicson Performance and Appreciation. Information Design Journal 15(1), 69-83.