StemmenVrijzinnigen Schiedam jaargang 122 nummer 3 september 2021

NEDERLAND SCHIEDAM

Op aarde vroom en vrolijk zijn “Ongeveer hetzelfde als vrij en zinnig.” In Memoriam Tineke Eenling “Niemand weet wat leven is, alleen dat het gegeven is.”

Tijd om op te staan “Je kunt niet zeilen op de wind van gisteren.”  

nieuws • artikelen meditaties • columns poëzie • boeken • agenda

2

Vrijzinnigen Schiedam

Kerkgebouw Westvest 90-92, 3111 BZ Schiedam

Postadres Hooiland 11, 3121 XD Schiedam

Website www.vrijzinnigenschiedam.nl

E-mail info@vrijzinnigenschiedam.nl

Voorganger Ivo (I.M.) de Jong

Pastoriedijk 198, 3195 HK Pernis

Telefoon: 010-8415105 of 06-53455966

E-mail: ivodejong@me.com

Voorzitter Richard van der Keur

Telefoon: 06 81122040

E-mail: ravanderkeur@icloud.com

Secretaris Maarten Bijl

Telefoon: 010-4707522

E-mail: bijlhoudt@hotmail.com

Penningmeester Hans Werner

Telefoon: 010-5920785

E-mail: hawerner@kabelfoon.nl

Bankrekening

IBAN: NL43 ABNA 045 834 51 56

t.n.v. NPB Schiedam.

Organist/cantor Hjalmar Rosing

Telefoon 010-2734356

Verhuur gebouw Stichting Westvest90

Henk Nieuwenhuis

Telefoon: 06 29354520

E-mail: verhuurwestvest90@gmail.com

Stemmen is een uitgave van Vrijzinnigen Schiedam (afdeling van Vrijzinnigen Nederland) en wordt gratis toegestuurd naar alle leden, vrienden en abonnees.

Redactie Richard van der Keur

Fotografie Eigen archief, Pixabay en Unsplash. Tenzij anders vermeld.

Drukwerk Juist! Druk en Print, Schiedam

Contact info@richtekst.nl of 06-81122040

Kopij Aanleveren kopij uiterlijk 7 november 2021 (Uitsluitend per e-mail)

E-mail info@richtekst.nl

Abonnement € 25,00 per kalenderjaar, inclusief verzendkosten. Het blad verschijnt 4 keer per jaar. Met uw bijdrage steunt u tevens onze vereniging. U kunt zich aanmelden via info@vrijzinnigenschiedam.nl. Graag onder vermelding van uw naam, adres en telefoonnummer. U ontvangt per e-mail een bevestiging plus betaalgegevens.

Collecte via overschrijving Zoals velen inmiddels bekend, is de zondagse collecte in onze kerk sinds vorig jaar tot nader bericht vervangen door een ‘alternatief op afstand’. Dit in verband met de beperkende coronamaatregelen. In plaats van collecteren met collectezakje verzoeken wij onze bezoekers van de vieringen nu vriendelijk een bijdrage over te maken per bankoverschrijving. Een prima alternatief, zo is gebleken. Daarom houden wij hieraan vast tot ten minste 1 januari 2022. U kunt uw bijdrage overmaken op

IBAN: NL43 ABNA 045 834 51 56 t.n.v. NPB Schiedam.

Met uw gaven maakt u mede onze wekelijkse vieringen mogelijk.

Lid of vriend worden van Vrijzinnigen Schiedam Heeft u belangstelling om lid of vriend te worden van Vrijzinnigen Schiedam? Wij vertellen u er graag meer over. Stuur een e-mail naar info@vrijzinnigenschiedam.nl of bel 010 4707522.

Colofon

E-mailadressen: oproep Heeft u een e-mailadres? Of is uw e-mailadres gewijzigd? Geef het aan ons door via info@vrijzinnigenschiedam.nl. Dan weet u zeker dat u niets mist. Alleen leden en vrienden die níet over e-mail beschikken, ontvangen bij uitzondering nog papieren post.

!3

De versoepelingen zetten door. Ook onze geloofsgemeenschap komt weer in beweging met vieringen op zondag, en voorzichtig maken we nu plannen voor het komende seizoen. Zondag 5 september is onze traditionele Startzondag, met na afloop een lichte lunch met koffie en thee, binnen of in de tuin. Voorzichtig dus, maar toch.

Met plezier kijk ik terug op mijn vakantie. Bij het plannen ervan tuimelden de berichten over kleurcodes, testen, vaccinatieplichten, noem maar op, over elkaar heen. Je werd er duizelig van, dus speelden Michel en ik op veilig en bleven in eigen land. En zo reden we naar het schitterende Drenthe. Binnendoor, dan is het vanzelf een aanzienlijke reis. Als kind bracht ik met mijn ouders lange zomers door in de bossen van Uffelte, en nu waande ik mij weer even terug in die heerlijke jaren zeventig. Dorpen zijn hier nog dorpen, het landschap weids en open, de natuur uitgestrekt en divers.

In het Drents Museum in Assen bezochten we de overzichtstentoonstelling van de Groningse kunstschilder Henk Helmantel, “uniek en sterk in zijn grote monumentale stillevens”. Poëtische schilderijen van stillevens en kerkinterieurs, tentoongesteld is ruime, lichte zalen. Helmantel blijkt een gelovig man en neemt zijn christelijk geloof ook mee in zijn werk als bron van inspiratie en kijk op de schepping. Als zoon van een kweker heeft hij belangstelling voor fruit, en ook verzamelt hij allerlei voorwerpen, uiteenlopend van eenvoudige gebruiksvoorwerpen tot Chinese bronzen en Romeins glas, en beelden uit de late middeleeuwen. “De schoonheid van al die dingen, de pracht van de kosmos zoals de Schepper dit alles bedacht heeft, dat wil ik laten zien. Vanuit die bron kijk ik naar de wereld.”

In het museum komen mijn gedachten heerlijk op gang. Hoe kijk je naar kunst, hoe kun je de kunst goed op je in laten werken? Je moet niet te veel willen, maak keuzes, juist dan kun je aandachtig kijken. Geldt dat niet voor alles, eigenlijk? “Het karakter van de dingen individueel én in hun samenhang alle

aandacht geven, daar hecht ik erg aan”, zegt Helmantel.

Verzonken in de stillevens en kale kerkinterieurs van Helmantel denk ik aan onze geloofsgemeenschap. Uit welke bron putten wij, in welke samenhang gedijen wij? Nu de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB Schiedam zich presenteert

onder de naam Vrijzinnigen Schiedam, en de vereniging minder leden telt, dus ook minder actieve vrijwilligers, is het tijd voor serieuze bezinning. Bezinning van binnenuit. Waar

staan we? Wat gaat goed? Wat is van waarde? Wat omarmen we, wat laten we net zo lief los? En wat maakt ons relevant in onze samenleving? Zo plaatsen we een nieuwe stip op de horizon. Dit plan lag er al eerder, maar COVID gooide roet in het eten.

Welnu, het is zover. Gedurende de maanden september en eventueel oktober, op doordeweekse middagen en avonden, in Schiedam en Vlaardingen. In een zeer informele setting, thuis bij leden en vrienden. Telkens totaal maximaal vijf personen per keer. Ik zal de gesprekken begeleiden. Iedereen krijgt alle gelegenheid in alle rust zijn of haar gedachtes te delen aangaande de (nabije) toekomst van onze vereniging. Alles ligt open, zo creëren we ruimte voor een wenkend perspectief. Daarop volgt een uitgeschreven conclusie en een (creatief) voorstel van mijn hand, in nauwe samenwerking met het bestuur. Daarmee hebben we hopelijk een weldoordachte en breed gesteunde aanzet in handen tot een volgende stap.

Terug naar Drenthe, het museum. Daar zagen we ook de tentoonstelling van Tamara Muller. Zie foto. Een ‘plak en knip’- theater over macht, schuld en schaamte. Ieder figuur dat in haar werk te zien is, draagt haar eigen gezicht. Geestige composities, vaak met een zichtbare boodschap, en telkens dat droge hoofd van Muller erop. Haar selfies dienen als startpunt van nieuwe kunstwerken.

Tijd voor onze eigen ‘selfies’. Wie weet vormen zij een goed

startpunt voor een ‘nieuwe’ toekomst. Mét stip op de horizon.

“In welke samenhang gedijen wij?”

VOORWOORD VAN DE VOORZITTER

Selfies Richard van der Keur

!4

Vrijzinnigen Schiedam Berichten

Startzondag Zondag 5 september 2021

Ook dit jaar vieren wij de traditionele Startzondag met een lichte lunch na afloop. Zo maken we een beetje goed wat we ook dit jaar in verband met de coronamaatregelen aan ons voorbij moesten laten gaan, zoals het zeer gewaardeerde paasontbijt.

De startviering wordt voorgegaan door onze eigen voorganger Ivo de Jong en krijgt weer een bijzondere invulling. Met na afloop koffie, thee en een lichte lunch. Geen lunch aan tafel, maar een klein buffet, op zo’n manier opgesteld dat afstand houden mogelijk is. Bij mooi weer gaan we uiteraard naar buiten, de tuin in.

Ook al hebben we voor het seizoen 2021-2022 nog geen concreet jaarprogramma gereed – afgezien van onze gebruikelijke vieringen –, vertrouwen we erop voor 2022 toch een aantal mooie programmaonderdelen voor u te kunnen samenstellen.

Luncht u gezellig mee? Dan graag vooraf even opgeven, in verband met de inkoop. Stuur vóór vrijdag 3 september a.s. een mailtje naar info@vrijzinnigenschiedam.nl.

GEDICHT

De Dapperstraat

Natuur is voor tevredenen of legen. En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos, ter grootte van een krant, Een heuvel met wat villaatjes ertegen. Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, De in kaden vastgeklonken waterkant, De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand Door zolderramen, langs de lucht bewegen. Alles is veel voor wie niet veel verwacht. Het leven houdt zijn wonderen verborgen Tot het ze, opeens, toont in hun hoge staat. Dit heb ik bij mijzelve overdacht, Verregend, op een miezerige morgen, Domweg gelukkig, in de Dapperstraat. J.C. Bloem (1887-1966)

Ingezonden door Els Pruijsers.

Heel, heel hartelijk dank voor de prachtige bloemen die ik van Edith uit de kerk mocht ontvangen.

Met vriendelijke groet, Teuntje Bakker

Bedankt

Digitale nieuwsbrief Vrijzinnigen Schiedam

Goed nieuws. Vanaf eind augustus/begin september versturen wij voortaan onze eigen digitale nieuwsbrief, speciaal voor onze leden en vrienden. Standaard ontvangt u één keer per maand een nieuwsbrief met hierin de belangrijkste mededelingen voor de betreffende maand. Denk aan aankondigingen van vieringen, bijeenkomsten in het kader van het jaarprogramma, belangrijk verenigingsnieuws, enzovoort.

Daarnaast verschijnt er een maandelijkse digitale nieuwsbrief voor belangstellenden, met nieuws over onze vieringen en andere bijeenkomsten.

De nieuwsbrief wordt mogelijk gemaakt dankzij de enthousiaste inzet van Hjalmar Rosing. Wilt u er zeker van zijn dat u de nieuwsbrief in goede orde ontvangt? Stuur dan een e-mail met uw actuele e-mailadres naar info@vrijzinnigenschiedam.nl. Dan nemen wij u op in het mailbestand.

!5

IN MEMORIAM

Ans Blokland-Hartog

Op 11 mei 2021 is ons lid Ans Blokland – Hartog overleden. “Terugkijkend op het leven van Ans, denk ik het eerst aan haar ruime belangstelling”, zegt Edith, met wie ze bijna levenslang vriendin is geweest. Tot op het laatst had Ans interesse in het dagelijkse nieuws en de hedendaagse politiek. Ze maakte graag verre reizen met haar zoon Jos en zijn vrouw, om kennis te maken met andere landen en culturen. Maar vooral met de mensen die daar leefden en met wie ze vaak spontaan en ongedwongen contact maakte. In de contacten met mensen in haar dagelijks leven bespeurde ik juist een zekere terughoudendheid, die mogelijk voortkwam uit een gevoel van onzekerheid of ze wel goed genoeg was.

In musea kon ze dagenlang vertoeven om zoveel mogelijk te leren van wat daar te zien was. Ook ging ze een aantal jaren met Edith naar een cursus filosofie en bezocht ze weleens de HOVO, ook al ging het haar eigenlijk wat boven de pet. Maar aan levenswijsheid en levenslust geen gebrek.

Jarenlang deed Ans mee met onze leeskring. Haar speciale interesse ging uit naar boeken over de tweede wereldoorlog en, wat niet zal verbazen, boeken die zich

afspelen in verre landen. Zo kan ik mij nog goed herinneren dat wij bij haar thuis het boek De blanke Masai van Corinne Hofman bespraken. Aangezien dat boek ook is verfilmd, konden we op haar televisie de indrukwekkende beelden zien van een dorp in Kenya, waar de Masai leven in hun hutten en met hun geiten. Ans kon hierover enthousiast uit eigen ervaring vertellen.

Onze geloofsgemeenschap speelde een belangrijke rol in haar leven. Ze was lid van de Damesledenbond, het NPB-koor en was samen met haar man Ab

jarenlang collectant. Ook was ze lid van de bezoekerscommissie, de voorloper van onze aandachtscommissie.

Haar ziel en zaligheid lagen bij haar familie, de kinderen en kleinkinderen. Hartverscheurend was het volkomen onverwachte verlies van haar oudste zoon Bob. Hij trouwde indertijd in onze kerk met zijn Carmen. Toch vond Ans de veerkracht om verder te gaan met wie haar lief waren. Veel goede herinneringen bewaren wij als Vrijzinnige Geloofsgemeenschap aan deze bijzondere, hartelijke en toegewijde vrouw.

Maja Nieuwenhuis, met dank aan Edith van Broekhoven.

Bedankt

Hartelijk dank voor de bloemen die wij voor onze 60 jarige trouwdag mochten ontvangen. Het was een prachtig mooi boeket. Wij werden er stil van

Edith en Jan van Broekhoven

Diamanten bruidspaar             

Jan en Edith van Broekhoven zijn op 7 juli 1961 in het huwelijksbootje gestapt. Op 7 juli 2021 bereikten zij een mijlpaal: 60 jaar getrouwd! Tijdens de viering van zondag 18 juli jongstleden is het diamanten bruidspaar in het zonnetje gezet met een feestelijk geschenk. En alle aanwezigen werden getrakteerd op overhéérlijke appeltaart, door Edith zelf gebakken. Els Pruijsers

!6

Koffie Thee & Zoet

Hoogstraat 153b 3131 BB Vlaardingen

Telefoon 06-54686563 info@koffietheeenzoet.nl www.koffietheeenzoet.nl Ook te vinden op Facebook en Instagram

Iedere tweede zondag van de maand geven mensen van binnen en buiten onze geloofsgemeenschap invulling aan de zondagse viering. Soms anders van vorm, meestal anders van inhoud en vaak actueel.  

TERUGBLIK 

In de maand mei hoorden we het verhaal over Ruth en Naomi, een boeiende liefdesgeschiedenis. Er was een fotoserie te zien over hun leven. Na afloop werden er zakjes met bruidssnoepjes uitgedeeld. (Bruidsuikers zijn nergens meer te koop.)

In de maand juni hoorden we verhalen over je verloren voelen. Naar de Bijbelverhalen over het verloren schaap, de verloren munt en de verloren zoon. Een andere uitleg dan vroeger, want iedereen voelt zich wel eens alleen en eenzaam, zeker in de afgelopen tijd. In de HaverSchmidtzaal waren boeken te koop. De opbrengst bedroeg 30,00 euro, bestemd voor de kerk. Daarna gezellig buiten koffie drinken en napraten.

Met dank aan Hjalmar die de muziek en de liederen verzorgde, waaronder de Bruiloftsmars. En Els en Peter, die ons in alles bijstonden.

VOORUITBLIK

Na de vakantie beginnen we weer met de invulling van de tweede zondag van de maand. In september verzorgt Maja Nieuwenhuis een viering over ‘dromen’.

In oktober is er voor het eerst weer een Thomasviering. Het thema is de troonrede van koning Jezus, niet te verwarren met de troonrede in september van onze koning

Willem-Alexander. We zullen verrast worden door een heel andere kijk op die rede, meer van ónze tijd. Daarna gaan we een lied oefenen met Hjalmar, voorbeden opschrijven en kaarsjes aansteken. Verder zijn er weer boeken te koop en kleine schilderijtjes met de eerste letter van je naam. (Of je kunt ze bestellen als je letter er niet bij zit.) Alles is gratis, een eventuele gift is weer voor de kerk. Ook de kinderen laten we zoveel mogelijk in deze vieringen deelnemen.

In november wordt de viering verzorgd door Ruud Kats, die ons zeker zal verrassen met een nieuw thema.

Gerda van den Berg, Els Pruijsers en Hjalmar Rosing

Terug- en vooruitblik Tweede Zondagen

ADVERTENTIE

!7

Energie Bijzondere viering Zondag 29 augustus 2021

Het thema van deze bijzondere viering is ‘Energie’. Wij willen in deze viering graag samen met u allerlei aspecten van energie belichten: Energie om te functioneren, te werken, te spelen en te leren. Alles is energie … en alles is met elkaar verbonden. Positieve en negatieve energie … Veel energie en weinig energie.

Na afloop hopen wij met elkaar koffie te kunnen drinken in de tuin. Ik hoop dat deze viering ons allemaal gaat inspireren om verbindingsenergie tussen ons allen te ervaren.

Wanneer zondag 29 augustus 2021 Aanvang 10.30 uur Waar Kerk Vrijzinnigen Schiedam, Westvest 90, Schiedam

De eerstvolgende bijzondere viering is zondag 31 oktober.

Inclusief samenleven Interreligieuze verkenningsbijeenkomst Zondag 26 september 2021

Op zondag 26 september 2021 aanstaande komen we samen voor de zevende religieuze bijeenkomst met alle Schiedammers die willen meewerken aan verbinding. Per keer delen zeven mensen vanuit hun traditie hun bezieling met alle aanwezigen. Dit houdt in dat er per keer andere mensen vanuit hun geloofsovertuiging meedoen. Het belooft ook deze keer een niet alledaags programma te worden, waarmee we

elkaar ook dit keer hopen te inspireren en enthousiasmeren, en misschien wilt u een volgende keer zelf een bijdrage leveren.

Deze bijeenkomst wordt georganiseerd in samenwerking met Vrijzinnigen Schiedam, leden van Werkgroep Vredesweek Schiedam, mensen vanuit Stichting Meredia, leven van Apostolisch Genootschap en natuurlijk mensen vanuit de Grote of Sint Janskerk. Met een financiële bijdrage van het Haëlla Fonds.

Na afloop hopen we, afhankelijk van de coronaontwikkelingen, weer met elkaar in

gesprek te gaan met koffie en thee.

Voor informatie en/of vragen kunt u contact opnemen met Rita van der Eijk-Lamein, telefoon 06 30394289.

Wanneer zondag 26 september 2021 Aanvang 16.00 uur Waar Volgt. Houd hiervoor onder andere onze nieuwsbrief en website www.vrijzinnigenschiedam.nl in de gaten.

Uitgelicht Activiteiten Schiedam

ADVERTENTIE

!8

Op aarde vroom en vrolijk zijn Ivo de Jong

VAN DE VOORGANGER

In augustus ben ik drie weken door Duitsland wezen treinen, van München in het zuiden, tot Hamburg in het noorden. Ik vond altijd plaats aan een raam. Dat is, al lezend en schrijvend, heerlijk reizen.

Mijn eerste doel deelde ik in de dienst van 8 augustus: het schilderij van Vincent van Gogh, De Wever uit 1884. (Als u er niet bij kon zijn: op krik.nl heb ik er uitgebreid over geschreven.) Mijn tweede reisdoel was Hamburg: ik wilde naar het bankje waarop Matthias Claudius zijn onsterfelijke lied Der Mond ist aufgegangen dichtte. Grote kans dat u het lied niet kent. In de rode gezangbundel is het nummer 391, in de nieuwe 246. De Duitse tekst is prachtig vertaald door Muus Jacobse, en heet dan De maan.

De maan is een van de mooiste liederen die ik ken. Het loont de moeite om het uit het hoofd (“by heart”) te leren. Mijn levensmotto, de titel van deze meditatie, komt uit dit lied. We zingen het nagenoeg nimmer in ons kerkje: het is immers een avondlied. Zoek het lied eens op Spotify of op Youtube, je vindt er honderden uitvoeringen. Van Heintje tot Heino, van Grönemayer tot Nena, van de Wiener Sangerknaben tot het Berliner Philharmoniker. maar ook buiten ons buurland: brassbands uit Brittain, gospelkoren uit de States. Generaties van Duitsers zijn met dit lied in slaap gezongen, in Duitsland heeft het de plaats van ons Ik ga slapen ik ben moe. Maar zowel tekst als melodie zijn zoveel mooier.

Ik las in Wikipedia dat “alle Duitsers dit lied kennen” en nam ter plekke de proef op de som. Wanneer ik langs een bankje wandelde waarop mensen zaten die niets te doen leken te

hebben, stelde ik me voor als de Nederlander die in verband met een artikel zich afvroeg “of u misschien dit liedje kent?”. Soms keken mensen me met argwaan aan (of ik ze op het Horst Wesselied zou trakteren). Maar zo gauw als ik Der Mond ist aufgegangen zong, smolt het, zowel bij jong als bij oud, bij obers en moeders, in de metro of in het park. In Dresden liep ik voorbij de plek waar de boekverbrandingen eens waren begonnen en diep in gedachten wandelde ik het oude echtpaar bijna voorbij: hij Parkinson, zij al even broos. Weer hetzelfde verhaal: zij ging meezingen, hij tikte met zijn stok. Toen ik ontroerd wegwandelde,

waren ze nog steeds aan het neuriën. Zo’n ontmoeting draagt je door de dag.

Hoe is het toch mogelijk – dit land van Goethe, Heine, Mendelssohn en Mann – en dan toch? Niemand die dat ooit begrijpen zal.

Hartje Hamburg is mooi, rondom het water is het genieten. De buitenwijken daarentegen zijn druk en inwisselbaar en de fietstocht ernaartoe is nogal saai. Wandsbek, het dorp waar Claudius werkte, is inmiddels opgeslokt door de miljoenenstad. Vroeger was er bos en wei, rust en regelmaat. In de wijk Wandsbek staat een Claudius gymnasium, een pompeuze Claudius kerk, en de winkelstraat is ook naar de dichter genoemd. De plek waar Matthias Claudius (1740-1815) het lied waarschijnlijk schreef, zou om de hoek liggen van de plaats waar hij nu begraven ligt. Ik kan het monument niet meteen vinden en vraag het een jonge man met zijn zoontje op zijn schouders. Hij reageert opgetogen:

“Generaties van Duitsers zijn met dit lied in slaap gezongen. In

Duitsland heeft het de plaats van Ik ga slapen ik ben moe.”  

!9

“Mijn moeder zal het prachtig vinden dat ik een Nederlander de Claudius-plek gewezen heb!”

Het is een mooi monument. Alle zeven coupletten staan er omheen gedicht en dat nodigt uit tot zingen. De dichter zelf zie je naar een hemel vol sterren staren. Rechts van hem, op gelijke hoogte, de maan, in zijn laatste kwartier. De zon is dus al onder:

De maan is opgekomen De aarde ligt in dromenDe nacht is stil en klaarDe donk’re bossen zwijgen En van de beemden stijgen

De nevels wit en wonderbaar

De wereld die verstilde En zich in schemer hulde Wordt inniger vertrouwd En houdt u zo geborgen Dat gij verdriet en zorgen Van heel de dag vergeten zoudt.

De Nederlandse vertaling is mooi, maar het Duits blijft mooier:

Seht ihr den Mond dort stehen? Er ist nur halb zu sehen, Und ist doch rund und schön! So sind wohl manche Sachen, Die wir getrost belachen, Weil unsre Augen sie nicht sehn.

In het Nederlands werd dat: “Zo zijn er grote zaken, waar wij geen ernst mee maken: ons oog ziet enkel maar een deel”.

Het vijfde couplet van Claudius:

Gott, laß dein Heil uns schauen, Auf nichts Vergänglichs trauen, Nicht Eitelkeit uns freun!

Laß uns einfältig werden Und vor Dir hier auf Erden Wie Kinder fromm und fröhlich sein!

Prachtig, toch? Vroom en vrolijk, ongeveer hetzelfde als vrij en zinnig! Wat dat voor Claudius inhield, ontdek je ontroerend naïef in het slotcouplet. Jacobse vertaalde het met: “En wees met uw genade, met ieder eenzaam mensenkind”, terwijl de oorspronkelijke tekst luidt:

So legt euch denn, ihr Brüder, In Gottes Namen nieder; Kalt ist der Abendhauch. Verschon uns, Gott! mit Strafen, Und laß uns ruhig schlafen! Und unsern kranken Nachbar auch!

Want ach, die lieve buurman toch. Als jij je zo tussen de lakens en onder de warme dekens opent voor het ‘ingebed zijn’, gaan je gedachten onwillekeurig nog even naar alle mensen die het niet zo fijn hebben als jij. Moet je nagaan: je zieke buurman zou je haast ontglippen. Hij heeft ook recht op iets van jouw warmte. En dit gedankt en gebeden hebbend, ga je vast lekker slapen.

“Prachtig toch? Vroom en vrolijk, ongeveer hetzelfde als vrij en zinnig!”  

Foto’s: Ivo de Jong

!10

Tineke Eenling

IN MEMORIAM

Tineke Eenling was voorzitter van onze Vrijzinnige Geloofgemeenschap NPB Schiedam ten tijde van de voorgangers Jan Klijnsma en Klaas Yntema. Na een ziekbed overleed zij op 5 juni 2021. Magda Heesen blikt terug. “Verdriet delen is zo iets rijks.”  

TEKST MAGDA HEESEN

Ik geloof

dat ik geen groter geschenk

kan ontvangen

dan door de ander

te worden gezien, 

te worden gehoord,

te worden begrepen

en aangeraakt. 

Het grootste geschenk

dat ik kan geven is

de ander te zien,

te horen, te begrijpen, 

aan te raken.

Wanneer dat gebeurt

voel ik 

dat er contact is gelegd.

Virginia Satir

Bovenstaande woorden zijn helemaal van toepassing op Tineke’s leven. In haar afscheidsdienst klonk het lied van Huub Oosterhuis: Ken je mij? Wie ken je dan?

Tineke had haar afscheidsdienst voorbereid in corona-tijd met Sjoerd en twee hartsvriendinnen. Het zou een bijzondere viering worden, zoals wij er met Tineke in onze kerk vele gehouden hebben. Ook bij het afscheid van Tineke en Sjoerd hadden we hen uitgeluid met een viering, speciaal voor hen gemaakt.

Na het vertrek van Tineke en Sjoerd naar Harlingen, misten wij hen persoonlijk, maar werd ook steeds meer duidelijk hoeveel ze voor en achter de schermen voor de geloofsgemeenschap gedaan hadden.  Er moest veel werk overgenomen worden.  Er was duidelijk een lege plek.

Nu is die lege plek er voor altijd: voor Sjoerd en voor allen met wie Tineke verbonden was. Via post en telefoongesprekken was ik met Tineke en Sjoerd warm verbonden. De corona-tijd maakte het niet mogelijk voor ons om hen te bezoeken.

Tineke en Sjoerd hebben de bedreigende ziekte onder ogen durven zien. Ze zijn samen naar het einde en een nieuw begin

toegegroeid. Zij konden er ook van delen. Het was ontroerend om dat op afstand toch mee te mogen maken. Verdriet delen is zo iets rijks. De dankbaarheid daarover is in mijn hart. 

Heel veel haiku, kleine gedichtjes, heb ik naar haar toegestuurd. Soms spraken we daar samen over.

Een schip vaart voorbij

stil als de bladzijden  

van  mijn leven.

        Anne Bijvoet

!11

Over de polder

glijdt de schaduw van een wolk

elk huis wordt geraakt.

       J.C. van Schagen 

Als je rouw vorm geeft

graaf je een kanaal 

waar het verdriet door kan. 

        Edel Maex

Hoelang nog 

de zon op mijn gezicht? 

Een gegeven dag.

         Eveline Rutgers

Vijf witte wolkjes

een trapje naar de hemel

ik wacht nog even,

         Ada Suir

De haiku deden Tineke terug denken aan die mooie tijd hier in Schiedam. Gedichten lezen en teksten schrijven, deed Tineke, die Nederlands gestudeerd had, zo graag. Ook bij teksten voorlezen lag haar kracht.

Tineke werd geboren op 22 februari 1946 en is gestorven op 5 juni 2021. Bovenaan de rouwkaart stond geschreven:

 “Niemand weet wat leven is,

    Alleen dat het gegeven is.”

         Huub Oosterhuis

Tineke en Sjoerd in Harlingen, 2013. [Foto: Richard van der Keur]

Zoals eerder aangekondigd, gaan we ons vanaf de maand september serieus bezinnen over de nabije toekomst van Vrijzinnigen Schiedam. Op doordeweekse middagen en avonden, in Schiedam en Vlaardingen. Thuis bij leden en vrienden, in een kleine, informele setting, met telkens maximaal vijf personen per keer, inclusief gastheer/vrouw en ikzelf als voorzitter en ‘gespreksbegeleider’. Op deze manier krijgt iedereen de gelegenheid om in alle rust zijn of haar gedachtes te delen. Doel is het schetsen van een nieuw en breed gedragen perspectief op onze toekomst. Van de uitkomst van de gesprekken volgt een samenvatting op schrift, tezamen met een concreet plan van het bestuur, welk wordt voorgelegd aan leden en vrienden.

Richard van der Keur

De voorlopige data: Di 14 september 2021, 14.00 - 16.00 uur. Thuis bij Nini Bottenberg, Schiedam.Do 23 september 2021, 20.00 - 22.00 uur. Thuis bij Jan en Edith van Broekhoven, Schiedam.Wo 29 september 2021, 14.00 - 16.00 uur.Thuis bij Els en Piet Pruijsers, Vlaardingen.Vrij 8 oktober 2021, 14.00 - 16.00 uur. Locatie volgt.

Afhangend van het aantal aanmeldingen plannen we eventueel meer middagen en avonden. Alle leden en vrienden zijn welkom. Opgeven bij Richard van der Keur: ravanderkeur@icloud.com of 06 81122040. U ontvangt een bevestiging per e-mail met vermelding van de locatie. Vragen? Bel of mail gerust.

In gesprek. Vrijzinnigen Schiedam en de toekomst. Praat u mee?

!12

’s Avonds in bed overviel mij een gevoel van paniek. Waar moest ik het in godsnaam over hebben? Ik besloot er een nachtje over te slapen. Misschien kreeg ik een ingeving, want God geeft het zijn beminden in de slaap. De andere dag zong bij het wakker worden de volgende popsong me vrolijk toe: Met mijn grote blote voeten op het koude zeil, ik heb geen zin om op te staan. O, nee, kreunde ik. Die niet! Maar omdat ik geloofde dat elke ingeving van God kwam, besloot ik dat lied als uitgangspunt te nemen. Mijn verhaal zou wellicht weinig realistisch zijn, maar om een realistisch verhaal had mijn collega niet gevraagd.

Ik besloot eerst Wikipedia te raadplegen, daar ik wel over veel fantasie maar niet over veel kennis beschik op het gebied van popsongs en vele andere zaken. Het bleek een lied te zijn van de groep Het en stond op naam van T. Bouber. Er waren 1000.000 resultaten bij de regel Ik heb geen zin om op te staan, een groot getal voor een klein land. Dit lied sneed blijkbaar een belangrijk thema aan. Inmiddels zijn er 23.600.000 resultaten, wat mogelijk iets zegt over de enorme crisis waar we ons in bevinden. En dit zegt misschien iets over de noodzaak van een Voorganger Nieuwe Stijl.

Het lied Ik heb geen zin om op te staan was de eerste single van de popgroep Het. Het was een Nederlandstalige groep uit Amsterdam, die als eerste beatgroep de zogenaamde popartsound introduceerde. Het was het begin van Nederlandstalige beat met gekke teksten. Het nummer, dat op naam stond van Tinka Bouber, was geschreven door haar man Bob. Ook dat blijkt mogelijk te zijn, dat vrouwen de eer krijgen voor iets wat hun man gemaakt heeft. Meestal is het andersom.

Iets wat stamt uit Bijbelse tijden, toen de namen van vrouwen voornamelijk genoemd werden als moeders van hun mannelijke kinderen. Het feit dat ze kinderen baarden gaf hun bestaansrecht.

De introductie van het lied was op 4 november 1965. De groep Het kwam met een verrijdbaar bed de Amsterdamse Dam op, ging op het bed zitten en zong het lied. Na tien minuten werden ze verwijderd door de politie. De oorlog was pas twintig jaar voorbij, de orde in Nederland was net hersteld. Men was nog niet toe aan nieuwe onrust.

Het lied werd een ongekend succes, een top tien hit. Al in 1966 werd het lied overgenomen door de Duitse groep The Blizzards met als titel

Hab keine Lust heut aufzustehn. Ook in Duitsland bleek het lied aan te slaan. Blijkbaar was het thema bij velen herkenbaar.

Daarom even naar de tekst, wat tot doel heeft voorgangers te inspireren tot een ander beleid en kerkgangers tot áctiviteit. Dit alles ter voorkoming van een verdere leegloop der kerken. Een leegloop ontstaan doordat wat voorgangers brachten niet aansloot bij de behoeftes van haar leden/kerkgangers. Een leegloop die het laatste jaar is aangemoedigd door het beleid van onze regering waarbij lange tijd een minimumaantal bezoekers werd gedoogd en zingen werd verboden. En dat laatste was vaak – samen met de koffie en het samenkomen met gelijkgestemden – het meest aantrekkelijke aan de kerkdienst.

OVERWEGING

Het is wél tijd om op te staan

“Dankzij popzangers, vaak langharig, worden maatschappelijke misstanden

aangekaart.”  

TEKST MARIANNE ZANDBERGEN

Jaren geleden werd ik gevraagd om een meditatie te houden voor de opening van Bijtanken, de tweedaagse jaarlijkse studiedagen voor voorgangers. Ik zei meteen ja, want het nee zeggen had ik nog niet onder de knie. Het thema zou zijn: ‘Voorganger nieuwe stijl’.

!13

Zoals vroeger op school gaan we de tekst ontleden.

1. Het is weer tijd om op te staan …

Deze zin is niet relevant voor de meeste, want bejaarde kerkgangers. Ze hoéven niet op te staan. Het is echter wél belangrijk dat ze wakker worden.

2. … maar ik heb geen zin om naar mijn baas te gaan.

Er staat niet: Ik heb geen zin om te werken. Hij heeft geen zin om naar zijn baas te gaan. Tegenwoordig heten bazen ‘managers’. Dat klinkt vriendelijker. Het zijn mensen die de orders uitdelen. “De taak en zorg van de manager is het beleid van de organisatie te realiseren en met overtuigingskracht de ideeën zodanig over te brengen dat anderen die visie op de organisatie gaan delen.” (Bron: Wikipedia) Managers hebben vaak geen verstand van wat er zich op de werkvloer afspeelt. Dat voorkomt dat ze zich inleven in de werknemers, wat mogelijk niet de bedoeling is.

Onze hedendaagse maatschappij is daar een voorbeeld van. Managers die geen verstand hebben van wat gezondheid inhoudt, bepalen de gezondheidsregels voor de bevolking. Hoewel op het Journaal en in de kranten de aandacht wordt gevestigd op leefstijl, wordt daar niet aan gewerkt. Ook het ophokken van dieren, wat in de afgelopen tientallen jaren tot uitbraken van virussen heeft geleid, wordt niet aangepakt.

Managers kortom, zijn goed in een beleid van dweilen met de kraan open. De bevolking (werknemers) krijgt geen taken en verantwoordelijkheden toebedeeld. Dat zou de kraan dicht kunnen draaien en dat is niet de bedoeling. De manager wil zichzelf niet overbodig maken, want dan heeft hij geen status en geen inkomen. De regels die de manager uitdeelt, worden door velen overgenomen en

gehandhaafd, zelfs als het niet meer verplicht is. Dit zegt iets over de overtuigingskracht van managers, maar ook iets over de vele gelovigen in Nederland. Wat dat betreft is er hoop en veel werk voor de Voorganger Nieuwe Stijl.

Wie geen zin had om naar zijn baas te gaan, zo is te lezen op Wikipedia over het betreffende lied, was ‘langharig tuig’. Hoewel het overgrote deel van de bevolking destijds kerkelijk was, had men snel een oordeel klaar. Jezus werd weliswaar met de mond beleden, maar zijn woorden – “Oordeelt niet, opdat u niet geoordeeld worde” – naar de daad opvolgen bleek een stuk lastiger. Dankzij popzangers, vaak langharig, worden maatschappelijke misstanden aangekaart. Neem bijvoorbeeld een zanger als Boudewijn de Groot, met zijn lied Welterusten meneer de president. Ook zijn er veel langharige kunstenaars en muzikanten die ons leven verrijken. Ondanks dat blijven mensen met lang haar

verdacht. Er is weinig veranderd in 45 jaar tijd. Mensen met keurig geknipt haar en een onberispelijke scheiding (hadden ze allemaal een moeder of zus als kapster in coronatijd, toen het verboden was naar een kapper te gaan?) worden alom gerespecteerd en vertrouwd. En dat vertrouwen blijft ook als ze beloftes en afspraken niet nakomen. De popgroep Vulcano zong in 1983 al: “Als je haar maar goed zit / sta je altijd vooraan.”

3. Ik blijf in bed, de hele dag … want ik heb geen

zin er nu nog uit te gaan.

Dit duidt op een depressie. Het gebruik van antidepressiva neemt elk jaar toe. In 2019 waren er 1,1 miljoen gebruikers van antidepressiva. Dan zijn er nog veel anderen die verslaafd zijn aan bijvoorbeeld alcohol en drugs. Verslaving speelt al van jaren vóór de coronacrisis. We hebben het in Nederland met al onze welvaart blijkbaar niet zo goed, als je zou verwachten. Een Voorganger Nieuwe Stijl zou een enorm werkgebied hebben als hij/ zij zich zou richten op dit probleem in de samenleving.

“In eenzaamheid ga je jezelf vragen stellen. We keren terug naar de wijsheid van Socrates en Jezus.” 

!14

4. Het is zo fijn om hier bij jou te zijn, met m’n grote blote voeten tegen je pyjama aan.

Er is veel eenzaamheid en behoefte aan menselijk contact, toen al. Met het verbod om samen te komen en de regel om 1½ meter afstand te houden, vervreemden we nog meer van elkaar. Alles wat goed is voor de ziel werd verboden: concerten, theaters, musea en elkaar ontmoeten in restaurants en cafés. Er werd in korte tijd een onmenselijke samenleving gecreëerd met als mogelijk motto: Verdeel en heers.

Maar er is hoop! Crisis is een aanzet tot verandering. In eenzaamheid ga je jezelf vragen stellen. We keren terug naar

de wijsheid van Socrates en Jezus. De eerste stelde vragen om vaste waarheden onderuit te halen.

De tweede gaf gelijkenissen, zodat mensen met zichzelf aan de slag konden. Twee manieren om de wereld lichter te maken, onze blik te verruimen. Een vriendin zei zojuist, toen we bespraken waarom kerken zulke magere resultaten bieden: “Je kunt niet zeilen op de wind van gisteren.” Klopt.

Er is een storm opgestoken. We lopen kans op de rotsen te slaan. Zijn er schippers, die samen met allen aan boord een nieuwe koers uit gaan zetten? We hebben het te doen met storm om ons heen. Nu eerst wakker worden en het bed uit … En dan aan de slag! <<

Van Eeden kiest voor de maan  “Waarheid en eerlijkheid dagen het egocentrisch denken en handelen voortdurend ethisch uit.’ Volgens Mogobe Ramose kunnen we allemaal wel wat maanziekte gebruiken. De maan associëren we misschien van oudsher met

abnormale dromen en irrationele gedragingen, maar tegelijkertijd is zij noodzakelijk voor het ecosysteem en de naamgever van het vooruitstrevende Maanverdrag uit 1979. Hierin verklaarde de mensheid gezamenlijk dat geen staat aanspraak kan maken op welk hemellichaam dan ook. Al hebben weinig grote staten het verdrag geratificeerd, de redenering erachter noemt Ramose toonaangevend voor een nieuwe manier van denken, waarin niet macht maar eendracht de boventoon voert. Aan de hand van de maan en de psychiater Frederik van Eeden ontwikkelt Ramose een hoogst originele filosofie over mens-zijn, waarbij hij grondige kritiek levert op de moderne, door geld gedreven maatschappij. Steeds houdt hij de lezer vergezichten voor, zoals de maan op onbewolkte nachten de weg wijst. Van Eeden kiest voor de maan bevat

zowel de originele Engelstalige tekst als de Nederlandse vertaling. Henk Haenen leidt de filosofie van Mogobe Ramose in.

Titel: Van Eeden kiest voor de maan. Auteur: Mogobe Ramose. Uitgeverij: ISVW. ISBN: 978-94-92538-63-5

Prijs: €12,50

Simone de Beauvoir Filosoof, schrijver en feministisch icoon – Simone de Beauvoir was het allemaal. Biografe Kate Kirkpatrick had voor het eerst toegang tot nooit eerder beschikbare dagboeken en correspondentie. Het resultaat is een echte pageturner: diepgravend, verrassend en ontroerend. Deze baanbrekende biografie werpt een geheel nieuw licht op De Beauvoir, die definitief neergezet wordt als een van de belangrijkste denkers van de twintigste eeuw.

Titel: Simone de Beauvoir. Een leven. Auteur: Kate Kirkpatrick Uitgeverij: Ten Have ISBN: 9789025907693 Prijs: €34,99

Met dank aan Zinweb.

Boeken Wat lezen we?

!15

Agenda Vieringen en activiteiten

Schiedam Westvest 90, Schiedam

www.vrijzinnigenschiedam.nl

Aanvang: 10.30 uur,

tenzij anders vermeld

2021

zo 29 augustusBijzondere Viering

zo 5 september

Ds. Ivo de Jong

zo 12 september Project Tweede Zondag

Ds. Maja Nieuwenhuis

Thema: Dromen

zo 19 septemberDs. Menno Hofman

zo 26 septemberDs. D.C. Peters

zo 3 oktoberDs. Ivo de Jong

zo 10 oktober Project Tweede Zondag

Thomasviering

zo 17 oktober Ds. J. Le Grand

zo 24 oktober Ds. M. Kits Nieuwenkamp

zo 31 oktober

Bijzondere Viering

Zo 7 novemberDs. Ivo de Jong

Zo 14 novemberProject Tweede Zondag

Ruud Kats

Zo 21 november Ds. J.F. Klijnsma

Zo 28 november - 1 adventDs. Ivo de Jong

Zo 5 december - 2e adventDs. Ivo de Jong

Zo 12 december - 3e adventProject Tweede Zondag

Zo 19 december - 4e adventRichard van der Keur

Vrij 24 december

KerstavondvieringAanvang: 22.00 uur

Ds. Ivo de Jong

Za 25 decemberKerstviering

Voor en door alle leeftijden.

Zondag 26 december is er geen viering.

Tijd om op te staan Er is een storm opgestoken. We lopen kans op de rotsen te slaan. Zijn er schippers, die samen met allen aan boord een nieuwe koers uit gaan zetten?