STARTERS - UNIZO · 2019-04-29 · starters voor hun rekening, samen met de zakelijke...

1 Startersatlas 2019

STARTERSATLAS 2019

© S

hutt

erst

ock

2Startersatlas 2019

Uitgave van UNIZO vzw, Graydon Belgium nv en UCM

RedactieRobin Deman (Expert Economie & Onderzoek UNIZO-Studiedienst)Charlie Tchinda (Economiste-Statisticien UCM Studiedienst)Eugene Kobiashvili (Research & Development Graydon Belgium)

Begeleidingscomité en databronnenPeter Thijs (Programmatie Graydon Belgium nv)Aimé Le Roy (Research & Development Graydon Belgium nv)Eric Van den Broele (Senior Manager Research & Development Graydon Belgium nv)Johan Bortier (Directeur UNIZO-Studiedienst)Arnaud Deplae (Sécretaire Générale UCM)

Pers en mediaGerd De Smyter (Corporate communications Graydon), 0474 49 00 69Filip Horemans (persverantwoordelijke Unizo), 0478 22 37 51Thierry Evens (Communication UCM), 0474 95 07 74

Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd mits bronvermelding “UNIZO – Graydon Belgium – UCM”. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn ontwikkeld op basis van de Graydon-databanken. De verwerking ervan gebeurde door de studiediensten van UNIZO en UCM. Uitgevers, informatieverstrekker noch auteurs kunnen aansprakelijk gesteld worden voor mogelijke onnauwkeurigheden. De uiteindelijke interpretatie van de gegevens is voor rekening van de lezer.

Colofon


Contact

UNIZO-Studiedienst www.unizo.be Willebroekkaai 37, 1000 Brussel Tel: 02 212 25 31 Fax: 02 230 93 54 [email protected]

UCM Service d’Etudes www.ucm.be Chaussée de Marche 637, 5100 WierdeTel: 081 486 287Fax: 081 486 [email protected]

Graydon Belgium nv www.graydon.be Uitbreidingstraat 84-b1 Tel: 03 280 88 55 Fax: 03 280 88 [email protected]

© Shutterstock

4Startersatlas 2019

© Shutterstock

The lean startup method is not about cost, it is about speed.


Voorwoord door UCM en Unizo 6

Enkele voorbeschouwingen door Graydon Belgium 8

Werkwijze 10

Stijging van het aantal starters met 5,29% 12

Recordaantal starters in Vlaanderen en Brussel 13

Zwaartepunt startersactiviteiten ligt in Vlaanderen 14

8,4 starters per 1.000 inwoners in België 15

Vlaamse startersdichtheid is het hoogst in Antwerpen 16

Meeste starters in Antwerpen 17

Procentuele stijging aantal starters meest uitgesproken 19in Oost-Vlaanderen

61% van de starters is een eenmanszaak, 19% een BVBA 20

Meer startende eenmanszaken dan vennootschappen 22

Meeste starters in de dienstensector en vrije beroepen 23

Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: 27adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer op nummer 1

Man-vrouwverhouding bij eenmanszaken is 59-41% 29

Twee op drie starters overleeft de eerste vijf jaar 30

Vlaams- en Waals-Brabant hebben hoogste overlevingsgraad 31

Industrie en groothandel hebben hoogste overlevingsgraad, 32horecasector het laagst

9,0% van de starters in 2018 stelt personeel tewerk 34

De financiële gezondheid van de starterscohorte van 2014 na 5 jaar 36

Nettogroei van het ondernemerslandschap 39

Nettogroei federaal en regionaal 40

Nettogroei naar sector 40

Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei 45

Graydon Index van de Nieuw Opgerichte 49Ondernemingen en Stopzettingen (GINOO-S)

Starters in het eerste kwartaal van 2019 54

Stijging aantal starters in eerste kwartaal 2019 enkel in Vlaanderen 55

Inhoud

6Startersatlas 2019

“Onze economie heeft meer ondernemende mensen nodig”, zeggen we al jaren bij UNIZO en UCM. En die oproep vindt van langsom meer gehoor. Steeds meer ‘dromers’, met plannen en ambities, worden ‘durvers’ en ‘doeners’, die springen en een eigen zaak starten. 2017 was al een ‘grand cru’-jaar, met in totaal 95.081 nieuwe ondernemingen (eenmanszaken en vennootschappen), of 5.304 meer dan de 89.777 van het jaar ervoor. En in 2018 doen we daar een nieuw ‘boerenjaar’ bovenop, met in totaal 100.113 starters, of 5,3 % meer dan in 2017. Over de afgelopen drie jaar kwamen er maar liefst 20 % meer ondernemers bij! De trend van afgelopen jaren blijft zich dus volop doorzetten. Ondernemen is meer dan ooit hip, dankzij een verbeterd imago van ondernemerschap in het algemeen en een sterk wijzigende tijdsgeest anderzijds.

Het – toenemend – aantal starters is een goeie graadmeter voor de algemene stemming en het vertrouwen in de toekomst bij de ondernemers. Meer starters betekent meer optimisme, opnieuw meer vertrouwen in de toekomst. De crisissfeer ligt steeds verder achter ons. En die opklaring wordt op haar beurt opnieuw versterkt door die vele nieuwe ondernemers, die zich volop smijten en investeren

in onze economie. Het cumulatoreffect doet hier zijn werk. Wat neerkomt op meer welvaart, meer jobs, meer aanbod, meer leven in de brouwerij. De regionale verschillen blijken wel groot. Zo groeide het aantal starters in Vlaanderen met 11,56 % en in Brussel met 5,33 %, terwijl we in Wallonië een bijna status quo zien (- 0,20 %).

De groeiende trend manifesteert zich trouwens in alle sectoren. Behalve in de horeca en de groothandel, waar we op Belgisch niveau een netto afname van het aantal ondernemingen zien. Vrije beroepers nemen, net als vorige jaren, het grootst aantal starters voor hun rekening, samen met de zakelijke dienstverleners. 9 % van de starters neemt al meteen personeel in dienst. Al die andere creëren op zijn minst al hun eigen job.

Ondanks al dit goede nieuws is dit niet het moment om achterover te leunen, niet voor de bevoegde overheden, maar evenmin voor ons. Ondernemers vormen nog altijd een (te) kleine minderheid in onze samenleving. Er lopen nog teveel mensen rond met ondernemersdromen die ze nooit kunnen of durven realiseren. We moeten hen meer vertrouwen geven in plaats van hen schrik aan te jagen. We moeten hen

bevrijden van overdreven administratieve rompslomp. Er is nog heel veel werk aan de winkel. Maar we zijn goed op weg. En we doen volop voort. Vanuit de UNIZO Startersservice proberen we kersverse ondernemers bij te staan met advies, persoonlijke begeleiding, haalbaarheidsstudies, workshops en opleidingen. Neem een kijkje op www.startersservice.be en ontdek wat wij voor starters kunnen doen. Ook UCM is aanwezig in elke levensfase van de ondernemer, bij de start, tijdens de groei, tot aan de overdracht. Een essentiële begeleiding naar succes. Maak kennis met onze experts via www.ucm.be/entreprendre.

Voorwoord door UCM en Unizo

Record aantal starters van voorgaande jaren andermaal verpulverd: meer dan 100.000 starters in 2018!

Danny Van Assche UNIZO – Gedelegeerd Bestuurder [email protected]

Arnaud Deplae UCM – Secrétaire Générale [email protected]

8Startersatlas 2019

Het jaar 2018 blijkt een historisch jaar. Voor het eerst werden méér dan 100.000 nieuwe bedrijven opgericht. Daarnaast blijkt sedert 2015 een vrij constante toename van het aantal nieuwe bedrijven. Met betrekking tot Vlaanderen noteren we zelfs de sterkste groeispurt sedert 2008.

De afgelopen jaren rapporteerden wij een stijging van het aantal starters die ervoor kiezen een zetel in het buitenland te nemen. Aan deze beweging lijkt in 2018 een halt toegeroepen. Waar dit in 2017 nog 6,24% van het totaal aantal starters uitmaakte is dit nu teruggedrongen naar 4,31%: verhoudingsgewijs het laagste aandeel sinds 2013.

Sterke cijfers. Toch is enige zin voor nuancering hier op zijn plaats. Zo blijkt de sterkste aanwas zich te situeren binnen de wereld van de vrije beroepen. Overigens ook die sector waar de hoogste netto-groei (nieuwe bedrijven ten opzichte van stopzettingen) meten. Deze populatie kende op tien jaar tijd een verdubbeling van het aantal starters per jaar. Ten opzichte van het jaar 2017 kende het aantal starters er nog een groei van ruim 9,27%. Dit alles concentreert zich voornamelijk binnen de medische beroepen en de juridische dienstverlening. Veeleer dan echt nieuwe bedrijven-starters gaat het hier in belangrijke mate

over bijvoorbeeld zelfstandig opererende advocaten, dokters of kinesisten die zich herorganiseren in een samenwerkingsverband.

De sector van de dienstverlening levert in absolute aantallen het grootste aantal groeiers. Ten opzichte van 2017 groeit het aantal starters er met 7,28%. De belangrijkste deelgroep heeft betrekking op adviesbureaus op niveau van bedrijfsbeheer gevolgd door computerconsultancy.

De sector met de grootste groei van het aantal starters ten opzichte van 2017 blijkt de transportsector. De sector komt bovendien op een tweede plaats wat betreft de procentuele aanwas van de populatie (nettogroei). Niet verwonderlijk met de enorme toename van de internethandel en de daarmee verbonden groeiende behoefte aan koerierdiensten. Onwillekeurig komt hier een vraag naar lange termijn houdbaarheid op de proppen. Hoe zit het op korte termijn met de bijdrage van dit fenomeen aan een verdere verkeerscongestie? En op langere termijn -waarbij het meer dan denkbaar is dat tussen nu en enkele jaren de drone de koerier uit zijn functie verdrijft- lijkt de koerierbusiness niet echt een lang leven beschoren...

Enkele voorbeschouwingen door Graydon Belgium

Starterscijfers tonen hoe het maatschappelijk weefsel evolueert.

Eric Van den Broele Graydon Belgium nv - Senior Manager Research & [email protected]


Dit terwijl er sedert begin van dit decennium regelmatig wordt vastgesteld dat er minder kleinhandelaars bijkomen dan het jaar voordien. Zo ook afgelopen jaar. Ook dat is symptomatisch als illustratie voor de wijziging die optreedt binnen een sociaal weefsel. Daarnaast zien we binnen twee sectoren een daadwerkelijke krimp van het aantal actieve ondernemingen. Specifiek tellen we een daling van het aantal actieve horecazaken met -0,71% en van het aantal actieve groothandelaars met -0,99%. Binnen de horeca is heeft die daling specifiek betrekking op restaurants en cafés. Het aantal zaken dat accommodatie verschaft is nog steeds in stijgende lijn. Op die manier tonen starters- en nettogroeicijfers veel meer dan enkel wat toenames of veranderingen. De cijfers zijn meer dan louter de weerspiegeling van een economisch gegeven. Ze tonen ook hoe ons maatschappelijk weefsel evolueert. In welke mate die evolutie ook op langere termijn duurzaam kan zijn of ons met nieuwe vraagstukken zal confronteren. De vraag kan gesteld worden of elke evolutie per definitie gunstig is, of die beantwoordt aan de keuzes die we als maatschappij (willen) maken?

Bij een volgende editie van deze startersatlas geldt dat elke nieuwe starter die kiest voor de format van een rechtspersoon vanaf 1 mei 2019 een format zal moeten kiezen die valt onder de nieuwe wet vennootschappen en verenigingen. Dat betekent dat we met betrekking tot sommige analyses en benaderingen met een nieuwe nulmeting gaan moeten starten, dat niet elke vergelijking die we nu naar voor brengen nog aan een realiteit zal beantwoorden. Bovendien is nu ook vanuit de wetgever duidelijk gesteld dat verenigingen (vzw’s in het bijzonder) volwaardige

ondernemingen zijn. Het wordt een mooie uitdaging de nieuwe benadering met de huidige te vergelijken.

10Startersatlas 2019

In 2004 startte UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers, met de publicatie van de Startersatlas. Dit werk bundelde voor het eerst alle relevante startersstatistieken. Naar jaarlijkse gewoonte maakt UNIZO een nieuwe update van de Startersatlas. Het is het zesde jaar op rij dat de Startersatlas in samenwerking met UCM wordt opgemaakt.

Sinds 2011 worden alle data voor de Startersatlas aangeleverd door Graydon Belgium. Graydon Belgium doet beroep op verschillende bronnen van data: de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO), de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), btw-gegevens en het Belgisch Staatsblad. Het resultaat is een scala aan statistieken dat zo dicht mogelijk aansluit bij de werkelijkheid. Daarbij dienen enkele methodologische keuzes te worden gemaakt waar we hieronder dieper op ingaan.

Toevoeging vrije en intellectuele beroepenAls niet-handelsondernemingen zijn vrije en intellectuele beroepen sinds 2009 opgenomen in de KBO met een eigen ondernemingsnummer. Net als in de vorige vier edities van de Startersatlas (2015, 2016, 2017 en 2018) zijn de vrije en intellectuele beroepen, waaronder apothekers, advocaten, architecten, dokters, notarissen en paramedische beroepen retroactief meegeteld in alle gepresenteerde startersstatistieken (dus ook die van voor 2009). In de Startersatlas-edities 2010-2014 werd deze categorie van ondernemingen nog niet in rekening gebracht vanwege het instabiele karakter van het materiaal.

Ondernemingen en ondernemersHet grootste deel van deze Startersatlas richt zich op nieuwe ondernemingen. Het gaat om ondernemingen die nieuw worden ingeschreven in de KBO. De gegevens hiervoor worden aangeleverd door Graydon Belgium nv. Wanneer twee of meer personen samen één nieuwe onderneming oprichten, wordt in de statistieken slechts één nieuwe onderneming geteld. Omgekeerd is het ook zo dat één persoon twee nieuwe ondernemingen kan oprichten. In dat geval komen deze twee nieuwe ondernemingen in de statistieken terecht. Er worden immers twee nieuwe ondernemingsnummers gecreëerd.

Reële startdatum in plaats van administratieveWanneer komt een onderneming in de statistieken terecht? Een onderneming die zich in december inschrijft in de KBO omdat ze in januari wil starten, kan ofwel in december ofwel in januari opgenomen worden in de statistieken. In de Startersatlas wordt geopteerd om voor de zelfstandigen zonder vennootschap ofwel eenmanszaken de effectieve startdatum als referentiedatum te gebruiken. Voor vennootschappen wordt als startdatum de datum van eerste inschrijving in de KBO genomen. Dit is in principe de datum van neerlegging van de akten bij de griffie van de Handelsrechtbank. Zo bekomen we de meest volledige statistieken.

Relevante juridische vormenIn de ‘brutostatistiek’ zijn alle ondernemingen en organisaties opgenomen die ingeschreven zijn in de KBO. Het probleem is echter dat niet alle inschrijvingen in de KBO betrekking hebben op bedrijven in de ware betekenis van het woord1.

Werkwijze

1 Zie de beschouwingen in de Graydon studie: ‘evolutie in het bedrijvenlandschap’ (augustus 2015): http://public.graydon.be/sites/graydon/files/uploads/GraydonBE_Evoluties-In-Het-Bedrijvenlandschap-2015.pdf,p.42: “wat is een bedrijf?”.


Daarom zijn in de Startersatlas enkel de eenmanszaken en de vennootschappen (NV, BVBA, EVBA, SVBA, VOF, COMA, COMV, CVBA, CVOH, MS, LV, VBR en ESV) opgenomen. Dit betekent dat volgende juridische vormen niet zijn opgenomen in de statistieken: vzw’s, verenigingen van mede-eigenaars, Europese Economische Samenwerkingsverbanden in diverse vormen en publiekrechtelijke vennootschappen.

Verder moet er ook rekening worden gehouden met het feit dat omvormingen van een eenmanszaak naar een vennootschap (of omgekeerd) niet kunnen worden getraceerd. Ze werden dan ook verwerkt als ‘startende’ ondernemingen, hoewel ze dit in feite niet zijn. Sectorindeling De sectorindeling is dezelfde als die uit het KMO-Rapport2, eveneens een gezamenlijke publicatie van UNIZO, Graydon Belgium nv en UCM. Op die manier kunnen de verschillende studies gemakkelijk onderling vergeleken worden.

De beste bronDe gepresenteerde statistieken zijn nog voor verbetering vatbaar. Ze zijn immers gebaseerd op de laatst beschikbare gegevens en die zijn op dit moment soms onvolledig. Alle cijfers in de Startersatlas geven de situatie weer zoals gemeten op 22 maart 2019.

Pas wanneer de gegevens (adressen, statuut, niet-btw-plichtigheid, onderscheid hoofd- en bijberoep) van de Rijksdienst voor Sociale Verzekering der Zelfstandigen (RSVZ) worden vrijgemaakt en gekoppeld worden aan de gegevens van de Startersatlas, kunnen 100% correcte cijfers worden weergegeven. In afwachting daarvan zal de Startersatlas echter de meest betrouwbare bron zijn. Een bron die duidelijk aangeeft wat de cijfers wél en niet zeggen.

2 De laatste editie van het KMO-Rapport: https://www.unizo.be/sites/default/files/kmo_rapport_2018_be-print.pdf


In 2018 werden er in België 100.113 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen opgericht. In vergelijking met 2017 zijn er 5.032 meer starters, een stijging van 5,29%. Het aantal nieuw opgerichte ondernemingen zit al zes jaar in de lift. De procentuele verandering van 5,29% is in lijn met de evolutie tussen 2016 en 2017 (+5,91%). En aangezien er tussen 2015 en 2016 8,73% starters bijkwamen betekent dit dat de starterspopulatie de laatste drie jaar met 19,93% is gegroeid.

Dankzij de stijging van 5,29% is er een nieuw record van het aantal starters in België. Het vorige record werd opgetekend in 2017 toen er 95.081 starters werden geteld. In 2018 gaan we hier dus vlot over met 100.113 nieuw opgerichte ondernemingen. In vergelijking met tien jaar geleden (2008) zijn er nu 28.435 meer starters (+39,67%). Deze significante stijging is een positief element voor de Belgische economie, onder meer omwille van de potentiële creatie van werkgelegenheid en productie.

Stijging van het aantal starters met 5,29%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Totaal 71.678 70.075 77.712 81.220 76.976 77.471 81.107 82.571 89.777 95.081 100.113

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

5,29%

FEDERAAL NIVEAU

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

71 678

70 075

77 712

81 220

76 976

77 471

81 107

82 571

89 777

95 081

100 113

-3,29%

-2,24%

10,90%

4,51%

-5,23%

0,64%

4,69%

1,81%

8,73%

5,91%

5,29%

Procentuele verandering t.o.v. vorig jaarTotaal

Grafiek 1: Evolutie van het aantal starters (België, 2008-2018)

Tabel 1: Evolutie van het aantal starters in absolute aantallen en procentuele verandering op jaarbasis (België, 2008-2018)


In vergelijking met 2017 tellen we in 2018 zowel in Vlaanderen (+11,56%) als in Brussel (+5,33%) meer starters. In Wallonië (-0,20%) is er een lichte daling van het aantal starters. Voor het vijfde jaar op rij is het Vlaamse groeicijfer positief en met 11,56% wordt het hoogste groeipercentage opgetekend sinds 2008. Het absolute aantal van 58.230 nieuwe eenmanszaken en vennootschappen is een record. Brussel tekent voor het derde jaar op rij een stijging op – net als in de voorbije jaren schommelt dit rond de 5%. Met 13.112 nieuwe ondernemingen heeft ook Brussel een recordaantal starters. De laatste daling in Wallonië dateert van 2015 en was

toen ook beperkt. In vergelijking met 2017 werden er in 2018 45 minder starters geteld. Op een totaal van ±24.500 betekent dit eigenlijk een status quo.

Als we de evolutie van het aantal starters bekijken tussen 2008 en 2018, dan zien we uiteenlopende percentages voor de verschillende gewesten. Voor Vlaanderen geldt een stijgingspercentage van 39,84%, voor Brussel 46,06% en voor Wallonië 23,77%.

Recordaantal starters in Vlaanderen en Brussel

FEDERAAL NIVEAU VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWESTBedrijven met zetel in

het buitenland of zonder gekend adres in België

Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal

Procentuele verandering

t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar

Tabel 2: Evolutie van het aantal starters per gewest en procentuele verandering op jaarbasis (2008-2018)

71.678

70.075

77.712

81.220

76.976

77.471

81.107

82.571

89.777

95.081

100.113

8.977

8.395

9.744

10.576

10.397

10.863

11.205

11.174

11.924

12.461

13.112

41.639

39.792

43.515

44.879

41.737

41.143

44.273

46.065

49.393

52.187

58.230

19.760

19.061

21.406

22.610

21.627

21.922

21.868

21.840

22.923

24.502

24.457

1.302

2.827

3.047

3.155

3.215

3.543

3.761

3.492

5.537

5.931

4.314

-3,29%

-2,24%

10,90%

4,51%

-5,23%

0,64%

4,69%

1,81%

8,73%

5,91%

5,29%

-8,19%

-6,48%

16,07%

8,54%

-1,69%

4,48%

3,15%

-0,28%

6,71%

4,50%

5,33%

-2,47%

-4,44%

9,36%

3,13%

-7,00%

-1,42%

7,61%

4,05%

7,22%

5,66%

11.56%

-3,81%

-3,54%

12,30%

5,62%

-4,35%

1,36%

-0,25%

-0,13%

4,96%

6,89%

-0,20%

18,15%

117,13%

7,78%

3,54%

1,90%

10,20%

6,15%

-7,15%

58,56%

7,12%

-27,26%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018


Bekijken we de proportie van het aantal starters per gewest, dan blijken de 58.230 Vlaamse starters in te staan voor 58,16% van het totale aantal starters in België in 2018. De 13.112 starters in Brussel en de 24.457 starters in Wallonië halen een aandeel van respectievelijk 13,10% en 24,43%. Ondernemingen met een zetel in het buitenland of zonder gekend adres in België hebben een aandeel gelijk aan 4,31%.

Ten opzichte van 2008 stellen we vast dat het aandeel van starters in Vlaanderen zakt van 58,09% naar 53,11% in 2013 om daarna al schommelend terug te stijgen tot 58,16% in 2018. Het Waalse aandeel is sinds 2013 met 3,87 procentpunt afgenomen, terwijl het Brusselse aandeel zo goed als constant blijft rond de 13,50%.

Zwaartepunt startersactiviteiten ligt in Vlaanderen

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

Vlaams gewest

Brussels gewest

Waals gewest

Bedrijven met een zetel in het buitenland of zonder gekend

adres in België

2008

41.639

8.977

19.760

1.302

2009

39.792

8.395

19.061

2.827

2010

43.515

9.744

21.406

3.047

2011

44.879

10.576

22.610

3.155

2012

41.737

10.397

21.627

3.215

2013

41.143

10.863

21.922

3.543

2014

44.273

11.205

21.868

3.761

2015

46.065

11.174

21.840

3.492

2016

49.393

11.924

22.923

5.537

2017

52.187

12.461

24.502

5.931

2018

58.230

13.112

24.457

4.314

2008 41.639 58,09% 8.977 12,52% 19.760 27,57% 1.302 1,82%

2009 39.792 56,78% 8.395 11,98% 19.061 27,20% 2.827 4,03%

2010 43.515 56,00% 9.744 12,54% 21.406 27,55% 3.047 3,92%

2011 44.879 55,26% 10.576 13,02% 22.610 27,84% 3.155 3,88%

2012 41.737 54,22% 10.397 13,51% 21.627 28,10% 3.215 4,18%

2013 41.143 53,11% 10.863 14,02% 21.922 28,30% 3.543 4,57%

2014 44.273 54,59% 11.205 13,82% 21.868 26,96% 3.761 4,64%

2015 46.065 55,79% 11.174 13,53% 21.840 26,45% 3.492 4,23%

2016 49.393 55,02% 11.924 13,28% 22.923 25,53% 5.537 6,17%

2017 52.187 54,89% 12.461 13,11% 24.502 25,77% 5.931 6,24%

2018 58.230 58,16% 13.112 13,10% 24.457 24,43% 4.314 4,31%

VLAAMS GEWEST

BRUSSELS GEWEST

WAALS GEWEST

Bedrijven met zetel in het buitenland of zonder gekend

adres in België

Aandeel Aandeel Aandeel AandeelTotaal Totaal Totaal Totaal

Tabel 3: Evolutie van het aantal starters per gewest en aandeel van de starterspopulatie per gewest, 2008-2018

(*) Opgelet: 10% zonder gekend adres, dit zijn eenmanszaken die zonder adres in de KBO opgenomen werden.

Grafiek 2: Evolutie van het aantal starters per gewest (2008-2018)


Net zoals de voorbije jaren is de startersdichtheid – met 10,9 starters per 1.000 inwoners – het hoogst in Brussel. Vlaanderen scoort beduidend lager met 8,9 starters per 1.000 inwoners, wat neerkomt op 1 startende onderneming per 91 inwoners. Wallonië scoort het minst goed met 6,7 starters per 1.000 inwoners of 1 startende onderneming per 148 inwoners. Ten opzichte van 2016 neemt de startersdichtheid in alle gewesten toe.

Brussel dankt zijn hoge startersconcentratie vooral aan zijn functie als hoofdstad van het land en de Europese Unie en de daaraan verbonden aanwezigheid van internationale ondernemingen. De ‘herkomst’ van een bedrijf wordt immers bepaald aan de hand van de maatschappelijke zetel van de onderneming en Brussel trekt als hoofdstad verhoudingsgewijs meer ondernemingen en maatschappelijke zetels aan. De Brusselse cijfers moeten dan ook vanuit een andere context bekeken worden dan die voor Vlaanderen en Wallonië. Dat blijkt ook uit de verhouding van het aantal inwoners en het aantal starters (telkens als % van het totaal).

8,4 starters per 1.000 inwoners in België

Federaal 11.376.070 100.113 114 8,8

Vlaams Gewest 6.552.967 57,60% 58.230 58,16% 113 8,9

Brussels Gewest 1.198.726 10,54% 13.112 13,10% 91 10,9

Waals Gewest 3.624.377 31,86% 24.457 24,43% 148 6,7

Aantal inwoners Bron: FOD Economie -

Algemene directie Statistiek en Economische informatie -

bevolkingscijfers per 1 januari 2018

Aandeel in % op totale bevolking

federaal

Aantal starters Bron: Graydon Belgium nv op

basis van een bedrijvendefinitie opgesteld in samenwerking

met Unizo en UCM

Aandeel in % op totaal aantal

starters federaal

1 starter per … inwoners

Aantal starters per

1000 inwoners

(*) Opgelet: de categorie “bedrijven met maatschappelijke zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België” werd niet opgenomen in deze tabel

Tabel 4: Startersdichtheid per gewest in 2018*


Federaal 11.376.070 100.113 114 8,8 Vlaams Gewest 6.552.967 57,60% 58.230 58,16% 113 8,0West-Vlaanderen 1.191.059 10.47% 10.476 10,46% 114 8,8Oost-Vlaanderen 1.505.053 13,23% 13.340 13.32% 113 8,9Antwerpen 1.847.486 16,24% 17.247 17,23% 107 9,3Limburg 870.880 7,66% 7.344 7,34% 119 8,4Vlaams-Brabant 1.138.489 10,01% 9.823 9,81% 116 8,6Brussel Hoofdstad 1.198.726 10,54% 13.112 13,10% 91 10,9Waals Gewest 3.624.377 31,86% 24.457 24,43% 148 6,7Waals-Brabant 401.106 3,53% 3.976 3,97% 101 9,9Henegouwen 1.341.645 11,79% 8.055 8,05% 167 6,0Namen 493.073 4,33% 3.467 3,46% 142 7,0Luik 1.105.326 9,72% 7.332 7,32% 151 6,6Luxemburg 283.227 2,49% 1.627 1,63% 174 5,7

Aantal inwoners Bron: FOD Economie -

Algemene directie Statistiek en Economische informatie -

bevolkingscijfers per 1 januari 2018

Aandeel in % op totale bevolking

federaal

Aantal starters Bron: Graydon Belgium nv op

basis van een bedrijvendefinitie opgesteld in samenwerking

met Unizo en UCM

Aandeel in % op totaal aantal

starters federaal

1 starter per … inwoners

Aantal starters per

1000 inwoners

Als we Brussel buiten beschouwing laten en ons enkel concentreren op de startersdichtheid in de Vlaamse en Waalse provincies, dan zien we dat in Vlaanderen Antwerpen de kroont spant en in Wallonië Waals-Brabant. In Antwerpen zijn er 9,3 startende ondernemingen per 1.000 inwoners (vorig jaar: 8,5) terwijl er in Waals-Brabant 9,9 starters zijn per 1.000 inwoners (vorig jaar: 10,0).

In vergelijking met Antwerpen scoren de andere Vlaamse provincies niet beduidend lager. Oost-Vlaanderen volgt op de voet met 8,9 nieuw opgerichte ondernemingen per 1.000 inwoners. Daarna volgende de andere Vlaamse provincies met telkens startersdichtheden tussen 8,4 en 8,8. In Wallonië zijn de provinciale verschillen meer uitgesproken. Daar ligt de startersdichtheid in Waals-Brabant (9,9 starters per 1.000 inwoners) 4,2 punten hoger dan in de laagst scorende provincie Luxemburg (5,7 starters per 1.000 inwoners).

Vlaamse startersdichtheid is het hoogst in Antwerpen

Opgelet: de categorie “bedrijven met maatschappelijk zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België” werd niet opgenomen in deze tabel

Tabel 5: Startersdichtheid per provincie in 2018*


Met 17.247 nieuw opgerichte ondernemingen (17,23% van de totale starterspopulatie in België) gaat de provincie Antwerpen de andere Vlaamse en Waalse provincies ruim vooraf. Op de tweede plaats volgt het Brussels gewest met 13.112 starters in 2018 of een aandeel van 13,10%. Oost-Vlaanderen komt op de derde plaats met 13.340 starters (aandeel van 13,32%). De provincies met de kleinste relatieve aandelen starters zijn terug te vinden aan Waalse zijde, met

als uitschieters Luxemburg (aandeel van 1,63%), Namen (aandeel van 3,46%) en Waals-Brabant (aandeel van 3,97%). Ten opzichte van de voorbije jaren blijven deze verhoudingen zo goed als ongewijzigd.

Meeste starters in Antwerpen

Bedrijven met zetel in het

buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen Antwerpen Limburg

Vlaams-Brabant

Brussel Hoofdstad

Waals-Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg

2008 7.679 9.325 12.075 5.857 6.703 8.977 3.017 6.673 2.799 5.877 1.394 1.302 71.678

2009 7.373 8.781 11.585 5.553 6.500 8.395 2.912 6.358 2.572 5.891 1.328 2.827 70.075

2010 8.117 9.649 12.672 5.984 7.093 9.744 3.248 7.007 2.947 6.812 1.392 3.047 77.712

2011 8.355 9.938 13.201 6.038 7.347 10.576 3.399 7.421 3.202 6.985 1.603 3.155 81.220

2012 8.032 9.265 12.022 5.506 6.912 10.397 3.119 7.097 3.180 6.755 1.476 3.215 76.976

2013 7.378 9.262 12.187 5.327 6.989 10.863 3.103 7.127 3.036 7.178 1.478 3.543 77.471

2014 8.266 9.800 12.952 5.758 7.497 11.205 3.378 7.266 3.021 6.734 1.469 3.761 81.107

2015 8.475 10.178 13.840 5.865 7.707 11.174 3.477 7.220 3.003 6.704 1.436 3.492 82.571

2016 8.935 11.040 14.727 6.437 8.254 11.924 3.735 7.332 3.337 6.982 1.537 5.537 89.777

2017 9.491 11.543 15.643 6.733 8.777 12.461 3.992 8.020 3.572 7.323 1.595 5.931 95.081

2018 10.476 13.340 17.247 7.334 9.823 13.112 3.976 8.055 3.467 7.332 1.627 4.312 100.113

AANDEEL

2018 10,46% 13,32% 17,23% 7,34% 9,81% 13,10% 3,97% 8,05% 3,46% 7,32% 1,63% 4,31% 100,00%

Tabel 6: Evolutie aantal starters per provincie (2008-2018)


LuxemburgLuik

Namen

Henegouwen

Waals-Brabant

Brussel Hoofdstad

Vlaams-Brabant

Bedrijven met een zetel in het buitenland of zonder gekend adres in België

2% 4%

11%

13%

17%

10%

14%

4%

8%

4%

7%

7%

Limburg

Antwerpen

Oost-Vlaanderen

West-Vlaanderen

Grafiek 3: Evolutie van het aantal starters per gewest


In Vlaanderen is de stijging van het aantal starters tussen 2017 en 2018 het meest uitgesproken in Oost-Vlaanderen. Het aantal nieuw opgerichte ondernemingen in 2018 stijgt er met 15,57% ten opzichte van 2017. In de andere Vlaamse provincies is er ook een stijging van het aantal starters ten opzichte van 2017. Daar schommelt de procentuele verandering rond de 10%. In Wallonië laten de provincies Waals-

Brabant (-0,40%) en Namen (-2,94%) een daling optekenen van het aantal nieuw opgerichte ondernemingen. In de andere Waalse provincies is er een beperkte stijging. Deze is het grootste in Luxemburg (+2,01%). In de vorige Startersatlas scoorde Luxemburg nog het minst goed van alle Vlaamse en Waalse provincies (+3,77%).

Procentuele stijging aantal starters meest uitgesproken in Oost-Vlaanderen

Bedrijven met zetel in het buitenland of zonder gekend

adres in België FEDERAALWest-

VlaanderenOost-

Vlaanderen Antwerpen LimburgVlaams-Brabant

Brussel Hoofdstad

Waals-Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg

2008 7.679 9.325 12.075 5.857 6.703 8.977 3.017 6.673 2.799 5.877 1.394 1.302 71.678 -3,54% -2,30% -1,17% -3,14% -3,19% -8,19% 0,10% -3,32% -4,18% -5,26% -7,25% 18,15% -3,29%2009 7.373 8.781 11.585 5.553 6.500 8.395 2.912 6.358 2.572 5.891 1.328 2.827 70.075 -3,98% -5,83% -4,06% -5,19% -3,03% -6,48% -3,48% -4,72% -8,11% 0,24% -4,73% 117,13% -2,24%2010 8.117 9.649 12.672 5.984 7.093 9.744 3.248 7.007 2.947 6.812 1.392 3.047 77.712 10,09% 9,88% 9,38% 7,76% 9,12% 16,07% 11,54% 10,21% 14,58% 15,63% 4,82% 7,78% 10,90%2011 8.355 9.938 13.201 6.038 7.347 10.576 3.399 7.421 3.202 6.985 1.603 3.155 81.220 2,93% 3,00% 4,17% 0,90% 3,58% 8,54% 4,65% 5,91% 8,65% 2,54% 15,16% 3,54% 4,51%2012 8.032 9.265 12.022 5.506 6.912 10.397 3.119 7.097 3.180 6.755 1.476 3.215 76.976 -3,87% -6,77% -8,93% -8,81% -5,92% -1,69% -8,24% -4,37% -0,69% -3,29% -7,92% 1,90% -5,23%2013 7.378 9.262 12.187 5.327 6.989 10.863 3.103 7.127 3.036 7.178 1.478 3.543 77.471 -8,14% -0,03% 1,37% -3,25% 1,11% 4,48% -0,51% 0,42% -4,53% 6,26% 0,14% 10,20% 0,64%2014 8.266 9.800 12.952 5.758 7.497 11.205 3.378 7.266 3.021 6.734 1.469 3.761 81.107 12,04% 5,81% 6,28% 8,09% 7,27% 3,15% 8,86% 1,95% -0,49% -6,19% -0,61% 6,15% 4,69%2015 8.475 10.178 13.840 5.865 7.707 11.174 3.477 7.220 3.003 6.704 1.436 3.492 82.571 2,53% 3,86% 6,86% 1,86% 2,80% -0,28% 2,93% -0,63% -0,60% -0,45% -2,25% -7,15% 1,81%2016 8.935 11.040 14.727 6.437 8.254 11.924 3.735 7.332 3.337 6.982 1.537 5.537 89.777 5,43% 8,47% 6,41% 9,75% 7,10% 6,71% 7,42% 1,55% 11,12% 4,15% 7,03% 58,56% 8,73%2017 9.491 11.543 15.643 6.733 8.777 12.461 3.992 8.020 3.572 7.323 1.595 5.931 95.081 6,22% 4,56% 6,22% 4,60% 6,34% 4,50% 6,88% 9,38% 7,04% 4,88% 3,77% 7,12% 5,91%2018 10.476 13.340 17.247 7.334 9.823 13.112 3.976 8.055 3.467 7.332 1.627 4.314 100.113 10,38% 15,57% 10,25% 9,07% 11,92% 5,22% -0,40% 0,44% -2,94% 0,12% 2,01% -27,26% 5,29%

Tabel 7: Evolutie aantal starters per provincie & procentuele verandering t.o.v. vorig jaar (2008-2018)


Met een aandeel van 60,64% blijft de eenmanszaak afgetekend de belangrijkste rechtsvorm voor startende ondernemingen. Behalve in 2016 bedroeg het aandeel eenmanszaken in de starterspopulatie sinds 2012 telkens meer dan 60%. Wat betreft de vennootschapsvormen is de BVBA de populairste met een aandeel van 19,06%. Op de tweede plaats staat de COMV met een aandeel van 5,88%. De top drie wordt vervolledigd door de EVBA (5,24%). NV’s vertegenwoordigen slechts

1,11% van de nieuw opgerichte ondernemingen in 2018. In vergelijking met vorige jaren is dit aandeel van 1,11% het laagste sinds 2008. Samen met de eenmanszaak vertegenwoordigt de BVBA een aandeel van 79,7% van de totale starterspopulatie. In 2008 was dit 79,4%.

61% van de starters is een eenmanszaak, 19% een BVBA

Venn. naar

Buitenlands recht FEDERAAL

NV BVBA EVBA SVBA CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS Eenmans-zaak

2008 1.651 18.160 5.931 0 324 403 77 2.534 160 1.792 15 3 1.848 38.780 71.678 2,30% 25,34% 8,27% 0,00% 0,45% 0,56% 0,11% 3,54% 0,22% 2,50% 0,02% 0,00% 2,58% 54,10% 100,00%2009 1.307 16.107 5.496 1 326 422 41 2.814 211 1.835 19 1 2.820 38.675 70.075 1,87% 22,99% 7,84% 0,00% 0,47% 0,60% 0,06% 4,02% 0,30% 2,62% 0,03% 0,00% 4,02% 55,19% 100,00%2010 1.368 18.191 6.098 403 381 413 54 3.204 197 1.993 21 1 2.644 42.744 77.712 1,76% 23,41% 7,85% 0,52% 0,49% 0,53% 0,07% 4,12% 0,25% 2,56% 0,03% 0,00% 3,40% 55,00% 100,00%2011 1.346 18.502 6.306 569 362 363 58 3.961 170 2.055 21 5 2.877 44.625 81.220 1,66% 22,78% 7,76% 0,70% 0,45% 0,45% 0,07% 4,88% 0,21% 2,53% 0,03% 0,01% 3,54% 54,94% 100,00%2012 1.037 14.927 4.588 512 349 343 31 3.433 169 1.918 27 3 2.887 46.752 76.976 1,35% 19,39% 5,96% 0,67% 0,45% 0,45% 0,04% 4,46% 0,22% 2,49% 0,04% 0,00% 3,75% 60,74% 100,00%2013 1.038 14.344 4.192 602 392 338 32 3.340 109 1.867 25 11 2.923 48.258 77.471 1,34% 18,52% 5,41% 0,78% 0,51% 0,44% 0,04% 4,31% 0,14% 2,41% 0,03% 0,01% 3,77% 62,29% 100,00%2014 990 14.911 4.417 716 461 299 23 3.870 118 1.989 18 15 3.220 50.060 81.107 1,22% 18,38% 5,45% 0,88% 0,57% 0,37% 0,03% 4,77% 0,15% 2,45% 0,02% 0,02% 3,97% 61,72% 100,00%2015 1.118 15.042 4.682 684 476 215 29 4.368 99 2.264 23 7 3.044 50.520 82.571 1,35% 18,22% 5,67% 0,83% 0,58% 0,26% 0,04% 5,29% 0,12% 2,74% 0,03% 0,01% 3,69% 61,18% 100,00%2016 1.141 16.689 5.080 780 490 279 29 4.884 75 2.331 20 23 5.092 52.864 89.777 1,27% 18,59% 5,66% 0,87% 0,55% 0,31% 0,03% 5,44% 0,08% 2,60% 0,02% 0,03% 5,67% 58,88% 100,00%2017 1.122 16.786 4.915 903 479 223 13 4.965 56 2.357 19 24 5.497 57.722 95.081 1,18% 17,65% 5,17% 0,95% 0,50% 0,23% 0,01% 5,22% 0,06% 2,48% 0,02% 0,03% 5,78% 60,71% 100,00%2018 1.111 19.080 5.246 1.058 409 180 13 5.888 70 2.316 20 14 3.999 60.707 100.113 1,11% 19,06% 5,24% 1,06% 0,41% 0,18% 0,01% 5,88% 0,07% 2,31% 0,2% 0,01% 3,99% 60,64% 100,00%

Tabel 8: Evolutie aantal starters en aandeel per rechtsvorm (België, 2008-2018)


60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

NV

BVBA

EVBA

SVBA

CVBA

CVOH

COMA

COMV

LV

VOF

ESV

MS

Venn. naar Buitenlands recht

Eenmanszaak

2008

1.651

18.160

5.931

0

324

403

77

2.534

211

1.792

15

3

1.848

38.780

2009

1.307

16.107

5.496

1

326

422

41

2.814

211

1.835

19

1

2.820

38.675

2010

1.307

18.191

5.496

403

381

413

54

3.204

197

1.993

21

1

2.644

42.744

2011

1.346

18.502

6.306

569

362

363

58

3.961

170

2.055

21

5

2.877

44.625

2012

1.037

14.927

4.588

512

349

343

31

3.433

169

1.918

27

3

2.887

46.752

2013

1.038

14.344

4.192

602

392

338

32

3.340

109

1.867

25

11

2.923

48.258

2014

990

14.911

4.417

716

461

299

23

3.870

118

1.989

18

15

3.220

50.060

2015

1.118

15.042

4.682

684

476

215

29

4.368

99

2.264

23

7

3.044

50.520

2016

1.141

16.689

5.080

780

490

279

29

4.884

75

2.331

20

23

5.092

52.864

2017

1.122

16.786

4.915

903

479

223

13

4.965

56

2.357

19

24

5.497

57.722

2018

1.111

19.080

5.246

1.058

409

180

13

5.888

70

2.316

20

14

3.999

60.707

Grafiek 4: Evolutie aantal starters per rechtsvorm in België (2008-2018)


De stijging van het aantal nieuwe eenmanszaken met 2.985 vertegenwoordigt een aandeel van 59,31% in de totale toename van de starterspopulatie tussen 2017 en 2018 (+5.033). De stijging van het aantal gestarte vennootschappen (+2.048) komt neer op 40,69% ten opzichte van het totaal. In 2018 tellen we in 60.707 nieuw opgerichte eenmanszaken en 39.406 nieuw opgerichte vennootschappen in België.

Meer startende eenmanszaken dan vennootschappen

65.000

60.000

55.000

50.000

45.000

40.000

35.000

30.000

25.000

Eenmanszaak

Vennootschappen

2008

38.780

32.898

2009

38.675

31.400

2010

42.744

34.400

2011

44.625

36.595

2012

46.752

30.224

2013

48.258

29.213

2014

50.060

31.047

2015

50.520

32.051

2016

52.864

36.913

2017

57.722

37.359

2018

60.707

39.406

2008 54,10% 45,90%2009 55,19% 44,81%2010 55,00% 45,00%2011 54,94% 45,06%2012 60,74% 39,26%2013 62,29% 37,71%2014 61,72% 38,28%2015 61,18% 38,82%2016 58,88% 41,12%2017 60,71% 39,29%2018 60,64% 39,36%

2008 38.780 32.898 -7,57% 2,28%2009 38.675 31.400 -0,27% -4,55%2010 42.744 34.968 10,52% 11,36%2011 44.625 36.595 4,40% 4,65%2012 46.752 30.224 4,77% -17,41%2013 48.258 29.213 3,22% -3,35%2014 50.060 31.047 3,73% 6,28%2015 50.520 32.051 0,92% 3,23%2016 52.864 36.913 4,64% 15,17%2017 57.722 37.359 9,19% 1,21%2018 60.707 39.406 5,17% 5,48%

Vennoot-schappen

Vennoot-schappen

Eenmans-zaak

Eenmans-zaak

Tabel 9: Aandeel eenmanszaken en vennootschappen in starterspopulatie (België, 2008-2018)

Tabel 10: Evolutie aantal nieuwe opgerichte eenmanszaken en vennootschappen (België, 2008-2018)

Grafiek 5: Aantal startende vennootschappen en eenmanszaken (België, 2008-2018)


Blijven we op het niveau van de hoofdgroepen, dan zien we dat, net als in voorbije jaren, de meeste ondernemingen worden opgericht in de dienstensector. In 2018 zijn er 39.596 starters in de dienstensector, wat overeenkomt met een aandeel van 39,55% ten opzichte van het totale aantal starters in België. Binnen de dienstensector zijn de zakelijke diensten en immobiliën het populairst met respectievelijk 10.575 en 8.605 starters. Van de 39.609 starters in de dienstensector situeert zich iets minder dan 50% in deze twee subsectoren.

De tweede grootste sector op niveau van de hoofdgroepen zijn de vrije beroepen. Zij hebben een aandeel van 15,35% ten opzichte van het totale aantal starters in 2018 met 15.369 starters. Binnen deze sector zijn de medische beroepen het sterkst

vertegenwoordigd met een aandeel van 67,10% of in totaal 10.312 starters. Na de dienstensector en de vrije beroepen volgen de bouwsector met een aandeel van 10,74% in de totale Belgische starterspopulatie of 10.753 starters en de detailhandel met een aandeel van 8,13% of 8.144 starters.

In vergelijking met 2017 kennen 7 van de 10 sectorale hoofdgroepen een stijging van het aantal starters in 2018. Een opvallende evolutie zien we in de transportsector: voor het vierde jaar groeit de starterspopulatie met meer dan 10%. Zowel de detail- (-1,11%) als de groothandel (-3,49%) tekenen een daling op.

Meeste starters in de dienstensector en vrije beroepen

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

DIENSTEN 28.004 26.582 29.815 30.797 28.646 29.047 30.032 31.659 34.220 36.922 26.609 Financiële diensten : banken, holdings 1.205 1.266 1.721 1.850 1.458 1.463 1.638 1.780 2.207 1.785 2.036Financiële diensten : Verzekeringen, pensioenfondsen 973 926 801 888 916 868 1.003 780 702 707 656Zakelijke diensten 7.015 6.750 7.438 7.374 7.194 7.146 7.773 8.290 8.829 9.537 10.575Immobiliën 6.015 5.509 6.513 7.078 5.768 5.822 6.605 6.779 7.660 7.939 8.605Communicatie 453 377 432 469 454 442 496 561 577 711 755IT 3.961 3.603 4.366 4.475 3.951 4.697 3.505 3.903 4.124 4.790 5.195Handelsbemiddeling 2.064 2.178 2.296 2.343 2.295 2.302 2.010 2.247 2.229 2.197 2.008Diensten aan personen 4.033 3.863 3.996 3.969 3.957 3.931 4.397 4.547 4.853 5.585 6.399Menselijke gezondheidszorg 6 12 14 3 8 8 8 9 6 13 13Maatschappelijke dienstverlening 363 417 413 544 776 566 597 560 533 522 501Kunst,amusement en recreatie 1.916 1.681 1.825 1.804 1.869 1.802 2.000 2.203 2.500 3.136 2.866

Tabel 11: Evolutie aantal starters volgens sector in België (2008-2018)

2018


2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

BOUW 8.453 7.571 8.161 9.018 8.286 8.377 8.496 8.998 9.417 9.812 10.753 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 1.382 1.106 1.400 1.583 1.526 1.520 1.482 1.724 1.962 1.958 2.050Weg- en waterbouw 242 256 315 391 339 306 290 320 242 205 276Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 6.829 6.209 6.446 7.044 6.421 6.551 6.724 6.954 7.213 7.649 8.427INDUSTRIE 4.562 4.068 4.234 4.901 4.752 4.437 4.705 4.806 5.027 5.316 5.814 Industrie : agro 1.826 1.475 1.520 1.680 1.595 1.560 1.605 1.501 1.465 1.455 1.533Industrie : voedingsmiddelen 337 310 321 394 389 347 410 460 526 582 656Industrie : overige 2.000 1.909 2.048 2.354 2.309 2.150 2.278 2.440 2.658 2.948 3.296Drukkerijen en grafische bedrijven 399 374 345 473 459 380 412 405 378 331 329DETAILHANDEL 6.547 6.365 6.801 6.775 6.616 7.233 7.622 7.572 7.995 8.235 8.144Detailhandel excl.automobielsector 6.148 6.365 6.801 6.775 6.616 7.233 7.622 7.572 7.995 8.235 8.144

HORECA 5.021 4.819 4.845 4.720 4.592 4.709 4.863 4.950 5.237 5.276 5.430Verschaffen van accommodatie 264 247 242 232 217 254 218 255 268 308 309Eet- en drinkgelegenheden 4.757 4.572 4.603 4.488 4.375 4.455 4.645 4.695 4.969 4.968 5.121

GROOTHANDEL 1.914 1.804 1.968 1.939 1.846 1.767 1.887 1.901 1.925 1.748 1.687Groothandel excl.automobielsector 1.914 1.804 1.968 1.939 1.846 1.767 1.887 1.901 1.925 1.748 1.687

AUTOMOBIEL 1.206 1.186 1.159 1.311 1.258 1.254 1.334 1.420 1.632 1.633 2.129Automobielsector 1206 1186 1159 1311 1258 1254 1334 1420 1632 1.633 2.129TRANSPORT 1.693 1.400 1.493 1.609 1.443 1.457 1.475 1.688 2.089 2.718 3.096Vervoer te land, te water en lucht 957 722 793 903 826 842 877 1.051 1.352 1.528 1.873Vervoer logistiek 736 678 700 706 617 615 598 637 737 1.190 1.223

VRIJE BEROEPEN 7.010 8.272 10.223 11.717 11.430 10.725 12.778 13.040 13.416 14.065 15.369Medische beroepen 3.032 4.479 6.003 6.893 7.193 6.621 8.120 8.605 9.010 9.344 10.312Juridische beroepen 1.201 1.380 1.637 1.966 1.765 1.724 2.022 1.806 1.717 1.843 2.077 Economische beroepen 654 567 613 699 580 586 654 578 574 591 673Bouwtechnische beroepen 2.123 1.846 1.970 2.159 1.892 1.794 1.982 2.051 2.115 2.287 2.307ANDERE/NIET GEKEND 7.667 8.008 9.013 8.433 8.107 8.465 7.915 6.537 8.819 9.356 8.082Andere activiteiten 2.265 1.244 877 926 855 762 1.038 1.132 811 853 718Onbekende activiteit 1.020 1.170 1.469 1.572 1.817 1.792 2.058 2.294 2.554 3.030 3.012Kan niet toegekend worden 4.382 5.594 6.667 5.935 5.435 5.911 4.819 3.111 5.454 5.473 4.352

TOTAAL 71.678 70.075 77.712 81.220 76.976 77.471 81.107 82.571 89.777 95.081 100.113

2018


2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

DIENSTEN -1,39% -5,08% 12,16% 3,29% -6,98% 1,40% 3,39% 5,42% 8,09% 7,90% 7,28%Financiële diensten : banken, holdings -16,26% 5,06% 35,94% 7,50% -21,19% 0,34% 11,96% 8,67% 23,99% -19,12% 14,06%Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen -20,70% -4,83% -13,50% 10,86% 3,15% -5,24% 15,55% -22,23% -10,00% 0,71% -7,21%Zakelijke diensten 4,44% -3,78% 10,19% -0,86% -2,44% -0,67% 8,77% 6,65% 6,50% 8,02% 10,88%Immobiliën -4,01% -8,41% 18,22% 8,67% -18,51% 0,94% 13,45% 2,63% 13,00% 3,64% 8,39%Communicatie -18,82% -16,78% 14,59% 8,56% -3,20% -2,64% 12,22% 13,10% 2,85% 23,22% 6,19%IT -0,03% -9,04% 21,18% 2,50% -11,71% 18,88% -25,38% 11,36% 5,66% 16,15% 8,46%Handelsbemiddeling -27,48% 5,52% 5,42% 2,05% -2,05% 0,31% -12,68% 11,79% -0,80% -1,44% -8,60%Diensten aan personen 9,03% -4,22% 3,44% -0,68% -0,30% -0,66% 11,85% 3,41% 6,73% 15,08% 14,57%Menselijke gezondheidszorg 0,00% 100,00% 16,67% -78,57% 166,67% 0,00% 0,00% 12,50% -33,33% 116,67% 0,00%Maatschappelijke dienstverlening 37,50% 14,88% -0,96% 31,72% 42,65% -27,06% 5,48% -6,20% -4,82% -2,06% -4,02%Kunst,amusement en recreatie 35,50% -12,27% 8,57% -1,15% 3,60% -3,58% 10,99% 10,15% 13,48% 25,44% -8,61%BOUW -15,18% -10,43% 7,79% 10,50% -8,12% 1,10% 1,42% 5,91% 4,66% 4,19% 9,59%Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten -16,95% -19,97% 26,58% 13,07% -3,60% -0,39% -2,50% 16,33% 13,81% -0,20% 4,70%Weg- en waterbouw -10,04% 5,79% 23,05% 24,13% -13,30% -9,73% -5,23% 10,34% -24,38% -15,29% 34,63%Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden -14,99% -9,08% 3,82% 9,28% -8,84% 2,02% 2,64% 3,42% 3,72% 6,04% 10,17%INDUSTRIE -14,02% -10,83% 4,08% 15,75% -3,04% -6,63% 6,04% 2,15% 4,60% 5,75% 9,37%Industrie : agro -9,20% -19,22% 3,05% 10,53% -5,06% -2,19% 2,88% -6,48% -2,40% -0,68% 5,36%Industrie : voedingsmiddelen -11,78% -8,01% 3,55% 22,74% -1,27% -10,80% 18,16% 12,20% 14,35% 10,65% 12,71%Industrie : overige -8,26% -4,55% 7,28% 14,94% -1,91% -6,89% 5,95% 7,11% 8,93% 10,91% 11,80%Drukkerijen en grafische bedrijven -45,57% -6,27% -7,75% 37,10% -2,96% -17,21% 8,42% -1,70% -6,67% -12,43% -0,60%

DETAILHANDEL -6,09% 3,53% 6,85% -0,38% -2,35% 9,33% 5,38% -0,66% 5,59% 3,00% -1,11%Detailhandel excl.automobielsector -6,09% 3,53% 6,85% -0,38% -2,35% 9,33% 5,38% -0,66% 5,59% 3,00% -1,11%HORECA -0,69% -4,02% 0,54% -2,58% -2,71% 2,55% 3,27% 1,79% 5,80% 0,74% 2,92%Verschaffen van accommodatie -17,24% -6,44% -2,02% -4,13% -6,47% 17,05% -14,17% 16,97% 5,10% 14,93% 0,32%Eet- en drinkgelegenheden 0,42% -3,89% 0,68% -2,50% -2,52% 1,83% 4,26% 1,08% 5,84% -0,02% 3,08%

GROOTHANDEL -8,99% -5,75% 9,09% -1,47% -4,80% -4,28% 6,79% 0,74% 1,26% -9,19% -3,49%Groothandel excl.automobielsector -8,99% -5,75% 9,09% -1,47% -4,80% -4,28% 6,79% 0,74% 1,26% -9,19% -3,49%

AUTOMOBIEL -9,53% -1,66% -2,28% 13,11% -4,04% -0,32% 6,38% 6,45% 14,93% 0,06% 3,37%Automobielsector -9,53% -1,66% -2,28% 13,11% -4,04% -0,32% 6,38% 6,45% 14,93% 0,06% 3,37%

Tabel 12: Procentuele verandering aantal starters per sector t.o.v. vorig jaar (2008-2018)

2018


2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

TRANSPORT -6,26% -17,31% 6,64% 7,77% -10,32% 0,97% 1,24% 14,44% 23,76% 30,11% 13,91%Vervoer te land, te water en lucht 3,13% -24,56% 9,83% 13,87% -8,53% 1,94% 4,16% 19,84% 28,64% 13,02% 22,58%Vervoer logistiek -16,17% -7,88% 3,24% 0,86% -12,61% -0,32% -2,76% 6,52% 15,70% 61,47% 2,77%

VRIJE BEROEPEN 0,31% 18,00% 23,59% 14,61% -2,45% -6,17% 19,14% 2,05% 2,88% 4,84% 9,27%Medische beroepen 0,00% 47,72% 34,03% 14,83% 4,35% -7,95% 22,64% 5,97% 4,71% 3,71% 10,36%Juridische beroepen -2,20% 14,90% 18,62% 20,10% -10,22% -2,32% 17,29% -10,68% -4,93% 7,34% 12,70%Economische beroepen 2,67% -13,30% 8,11% 14,03% -17,02% 1,03% 11,60% -11,62% -0,69% 2,96% 13,87%Bouwtechnische beroepen 1,53% -13,05% 6,72% 9,59% -12,37% -5,18% 10,48% 3,48% 3,12% 8,13% 0,87%

ANDERE/NIET GEKEND 15,90% 4,45% 12,55% -6,44% -3,87% 4,42% -6,50% -17,41% 34,91% 6,09% -13,62%Andere activiteiten 19,09% -45,08% -29,50% 5,59% -7,67% -10,88% 36,22% 9,06% -28,36% 5,18% -15,83%Onbekende activiteit -6,16% 14,71% 25,56% 7,01% 15,59% -1,38% 14,84% 11,47% 11,33% 18,64% -0,59%Kan niet toegekend worden 20,85% 27,66% 19,18% -10,98% -8,42% 8,76% -18,47% -35,44% 75,31% 0,35% -20,48%

TOTAAL -3,29% -2,24% 10,90% 4,51% -5,23% 0,64% 4,69% 1,81% 8,73% 5,91% 5,29%

2018


Met betrekking tot het aantal starters per individuele NACE 5-digitcode stellen we vast dat adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer en bedrijfsvoering net als de voorbije tien jaar de ranglijst aanvoert met in totaal 4.746 starters in 2018. Op de tweede plaats volgt de ambulante revalidatieactiviteiten met in totaal 2.355

nieuwe ondernemingen. De derde plaats is voor computerconsultancy-activiteiten met 2.304 starters. De top 5 wordt vervolledigd door de sector verpleegkundige activiteiten (2.117 starters) en schoonheidsverzorging (2.094 starters).

Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer op nummer 1

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 3 630 3 346 3.852 4.094 3.120 3.134 3.612 3.512 4.141 4.292 4 746Ambulante revalidatieactiviteiten 400 674 926 1.192 1.461 1.522 1.887 2.116 2.223 2.250 2 355Computerconsultancy-activiteiten 1 414 1 156 1.292 1.485 1.204 1.277 1.488 1.557 1.648 1.976 2 304Verpleegkundige activiteiten 522 866 1.297 1.626 1.824 1.517 1.930 1.905 1.936 1.932 2 117Schoonheidsverzorging 1 190 1 044 1.215 1.162 1.285 1.287 1.299 1.345 1.464 1.689 2 094Holdings 1 043 1 119 1.620 1.717 1.344 1.340 1.509 1.655 2.091 1.646 1 878Eetgelegenheden met beperkte bediening 1 406 1 447 1.551 1.490 1.532 1.556 1.624 1.713 1.810 1.833 1 847Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 1 029 1 037 1.154 1.043 986 894 1.060 1.123 1.208 1.437 1 833Activiteiten van advocaten 960 1 124 1.388 1.480 1.406 1.424 1.642 1.465 1.316 1.461 1 614Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel 429 643 807 979 1.165 1.479 1.709 1.667 1.673 1.823 1 562Praktijken van specialisten 360 732 1.018 1.036 858 747 1.031 995 1.108 1.102 1 469Detailhandel via postorderbedrijven of via internet 280 306 380 484 545 734 738 882 1.044 1.288 1 447Landschapsverzorging 1.133 1.023 1.085 1.078 1.033 1.068 1.050 1.143 1.286 1.333 1 446Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 587 615 707 917 884 930 1.124 1.163 1.165 1.203 1.313Haarverzorging 818 855 819 802 828 860 904 952 1.043 1.141 1.301Overige gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 818 653 690 656 740 925 1.034 1.039 1.011 1.181 1.287Sport- en recreatieonderwijs 280 308 427 475 608 620 708 867 954 1.213 1.249

Omschrijving

Tabel 13: Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten (België, 2018, gerangschikt op absolute aantallen)

2018


Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Algemene bouw van residentiële gebouwen 831 728 903 956 935 969 957 1.083 1.218 1.178 1.243Eetgelegenheden met volledige bediening 1.115 936 885 977 942 986 1.052 1.035 1.174 1.146 1.233Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 599 481 532 677 648 664 849 873 978 1.035 1.228Overige vormen van onderwijs 430 528 665 723 837 788 851 1.004 1.138 1.255 1.226Cafés en bars 1.698 1.682 1.626 1.504 1.398 1.417 1.368 1.290 1.279 1.201 1.185Elektrotechnische installatiewerken aan gebouwen 1.160 1.004 1.040 1.147 934 919 919 958 1.042 1.116 1.130Bouwarchitecten 1.077 833 926 1.027 946 938 1.024 996 1.057 1.113 1.074Schrijnwerk 904 847 842 962 816 811 874 937 878 1.040 1.065

2018


Met betrekking tot nieuw opgerichte ondernemingen die een eenmanszaak zijn kan er een onderscheid worden gemaakt tussen mannelijke en vrouwelijke starters. In 2018 is het aandeel mannelijke starters met een eenmanszaak gelijk aan 58,96%. In absolute termen startten in 2018 35.791 mannen en 24.899 vrouwen een eenmanszaak. In vergelijking met 2017 is dit een stijging van respectievelijk 8,26% en 1,05%. Deze jaar-op-jaar veranderingspercentages liggen lager dan die tussen 2016 en 2017. Toen steeg het aantal mannelijke (vrouwelijke) starters met een eenmanszaak met 9,51% (8,77%).

Man-vrouwverhouding bij eenmanszaken is 59-41%

35.000

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

02008

24.011

14.653

116

2009

23.758

14.811

106

2010

24.709

17.960

75

2011

25.659

18.908

58

2012

26.454

20.224

74

2013

27.930

20.232

96

2014

28.899

21.137

24

2015

28.973

21.532

15

2016

30.191

22.653

20

2017

33.061

24.640

21

2018

35.791

24.899

17

Man

Vrouw

Onbekend

2008 24.011 14.653 116 38.780

61,92% 37,78% 0,30%

2009 23.758 14.811 106 38.675

61,43% 38,30% 0,27%

2010 24.709 17.960 75 42.744

57,81% 42,02% 0,18%

2011 25.659 18.908 58 44.625

57,50% 42,37% 0,13%

2012 26.454 20.224 74 46.752

56,58% 43,26% 0,16%

2013 27.930 20.232 96 48.258

57,88% 41,92% 0,20%

2014 28.899 21.137 24 50.060

57,73% 42,22% 0,05%

2015 28.973 21.532 15 50.520

57,35% 42,62% 0,03%

2016 30.191 22.653 20 52.864

57,11% 42,85% 0,04%

2017 33.061 24.640 21 57.722

57,28% 42,69% 0,04%

2018 35.791 24.899 17 60.707

58,96% 41,02% 0,03%

TotaalOnbekendVrouwMan

Tabel 14: Evolutie aantal nieuw opgerichte eenmanszaken volgens geslacht en procentuele verandering t.o.v. vorig jaar (België, 2008-2018)

Grafiek 6: Genderevolutie bij startende Eenmanszaken (België, 2008-2018)


Van alle nieuw opgerichte ondernemingen in 2014 is vijf jaar later (eind 2018) nog 66,71% actief. Dit is gelijkaardig aan het percentage vermeld in de vorige Startersatlas (66,31%). Concreet betekent dit er vandaag nog 54.109 van de 81.107 starters in 2014 actief zijn. 26.998 ondernemingen (33,29%) overleefden de eerste vijf jaren dus niet. Overleeft een startende onderneming de eerste vijf jaar, dan daalt de kans op stopzetting substantieel. De overlevingsgraad op tien jaar bedraagt 54,67%. Op één jaar is dit 85,46%. 5,75% van de in 2018 opgerichte ondernemingen is in datzelfde jaar alweer gestopt.

Naast een faillissement kan de stopzetting van een bedrijf verschillende oorzaken hebben: een ontbinding, een splitsing, een vereffening, een vrijwillige stopzetting van de activiteiten en het overlijden van de zaakvoerder. Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak in onze statistieken als stopgezet beschouwd. Er wordt dan ook een nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. Deze omvorming wordt niet geregistreerd in de KBO. Het bedrijf wordt dus als stopgezet beschouwd, hoewel het in werkelijkheid blijft voortbestaan onder een andere juridische vorm. De reële slaagkansen van een startende onderneming liggen in werkelijkheid dus iets hoger dan onderstaande statistieken aangeven.

Twee op drie starters overleeft de eerste vijf jaar

FaillietAANTAL

STARTERSJaar van

oprichting GesplitstOntbondenSluiting van vereffening

Stopzetting activiteit

Uitbater overleden

Niet meer onderworpen aan de BTW-administratie

Geschrapt bij de BTW-

administratie

TOTAAL STOPZETTINGEN

OVERLEVINGS-GRAAD

2008 71 678 6 864 382 1 4 019 4 970 20 1 267 16 371 33 894 52,71%

2009 70 075 6 152 350 0 3 554 6 303 21 1 355 14 032 31 767 54,67%

2010 77 712 6 194 355 1 3 685 7 861 12 1 726 13 583 33 417 57,00%

2011 81 220 5 621 314 0 3 752 8 341 12 2 533 11 822 32 395 60,11%

2012 76 976 4 683 225 1 2 765 8 573 10 2 950 10 440 29 647 61,49%

2013 77 471 3 997 215 0 2 198 8 722 7 1 041 13 287 29 467 61,96%

2014 81 107 3 228 189 2 1 750 7 809 5 0 14 015 26 998 66,71%

2015 82 571 2 296 137 0 1 358 5 875 2 0 14 032 23 700 71,30%

2016 89 850 1 484 86 0 993 4 895 0 0 10 994 18 452 79,46%

2017 95 080 597 39 0 536 3 685 3 0 8 965 13 825 85,46%

2018 100 113 71 4 0 107 1 852 1 0 3 724 5 759 94,25%

Tabel 15: Evolutie aantal stopzettingen en overlevingsgraad van starters begin 2018 naar jaar van oprichting (België)


In Vlaanderen is de overlevingsgraad op vijf jaar van ondernemingen gestart in 2014 in alle provincies min of meer gelijk. Starters in West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant hebben de hoogste overlevingsgraad op vijf jaar met respectievelijk 68,50% en 67,97%. In Antwerpen is de overlevingsgraad op vijf jaar het laagst: 65,20%. Gemiddeld genomen heeft de Vlaamse starterscohorte van 2014 66,65% kans om vijf jaar later nog actief te zijn.

In Wallonië ligt deze overlevingsgraad met 64,24% lager in vergelijking met Vlaanderen. De provincie Waals-Brabant scoort evenwel beter dan eender welke Vlaamse provincie: 68,65% van de starterscohorte van 2014 is eind 2018 nog actief. Henegouwen is de provincie waar de overlevingsgraad op vijf jaar het laagst ligt: 61,92%. De overlevingsgraad van starters in het Brussels gewest is met 63,87% lager dan die van Vlaanderen en Wallonië.

Vlaams- en Waals-Brabant hebben hoogste overlevingsgraad

FaillietAANTAL

STARTERSProvincie GesplitstOntbondenSluiting van vereffening

Stopzetting activiteit

Uitbater overleden

Niet meer onderworpen aan de BTW-administratie

Geschrapt bij de BTW-

administratie

TOTAAL STOPZETTINGEN

OVERLEVINGS-GRAAD

WEST-VLAANDEREN 8.266 242 15 0 199 766 1 0 1.381 2.604 68,50%

OOST-VLAANDEREN 9.800 353 33 0 262 956 0 0 1.766 3.370 65,61%

ANTWERPEN 12.952 550 22 0 414 1.199 2 0 2.320 4.507 65,20%

LIMBURG 5.758 226 9 0 114 538 0 0 997 1.884 67,28%

VLAAMS BRABANT 7.497 150 16 0 178 675 1 0 1.381 2.401 67,97%

WAALS BRABANT 3.378 96 10 0 61 265 0 0 627 1.059 68,65%

HENEGOUWEN 7.266 318 36 0 138 912 0 0 1.363 2.767 61,92%

NAMEN 3.021 89 7 0 32 337 0 0 507 972 67,83%

LUIK 6.734 317 8 0 80 845 1 0 1.269 2.520 62,58%

LUXEMBURG 1.469 41 5 0 16 150 0 0 291 503 65,76%

VLAAMS GEWEST 44.273 1.521 95 0 1.167 4.134 4 0 7.845 14.766 66,65%

BRUSSELS GEWEST 11.205 846 28 2 256 891 0 0 2.025 4.048 63,87%

WAALS GEWEST 21.868 861 66 0 327 2.509 1 0 4.057 7.821 64,24%

FEDERAAL 81.107 3.228 189 2 1.750 7.809 5 0 14.015 26.998 66,71%

Tabel 16: Overlevingsgraad op vijf jaar (provincies en gewesten)


Splitsen we de overlevingsgraad uit naar sector op Belgisch niveau, dan vinden we de hoogste overlevingsgraad op vijf jaar in de industrie en groothandel (telkens 75,3%). Ook de bouwsector en de vrije beroepers halen een overlevingsgraad op vijf jaar hoger dan 70%: 71,4% en 72,3%, respectievelijk. De laagste overlevingsgraad op vijf jaar vinden we in de horecasector. Daar overleeft slechts 55,0% de eerste vijf jaar. Het tweede laagste cijfer vinden we in de detailhandel (exclusief automobiel): 55,3%.

Als we de tijdshorizon verlengen naar 10 jaar (oprichting in 2009), dan zijn begin 2018 nog 1 op 3 horecazaken actief (35,9%). In de transportsector (42,9%) en de detailhandel (44,8%) gaat het eveneens om minder dan de helft.

Industrie en groothandel hebben hoogste overlevingsgraad, horecasector het laagst

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

DIENSTEN 54,1% 55,8% 58,8% 62,6% 63,4% 63,4% 68,7% 72,7% 80,0% 85,5% 95,6%Immobiliën 63,5% 63,4% 67,8% 70,3% 70,3% 70,7% 74,1% 78,0% 81,5% 86,2% 96,0%Communicatie 54,9% 57,5% 60,7% 72,5% 66,4% 75,4% 78,9% 79,5% 80,3% 87,1% 98,0%IT 43,9% 43,2% 45,7% 50,4% 51,9% 49,1% 66,2% 68,6% 79,6% 86,2% 94,2%Handelsbemiddeling 34,8% 38,4% 41,0% 44,7% 44,2% 46,8% 55,0% 58,1% 77,1% 84,9% 93,9%Diensten aan personen 53,7% 56,5% 59,7% 61,8% 64,9% 64,9% 67,1% 71,9% 78,9% 85,1% 95,3%Menselijke gezondheidszorg 71,4% 82,4% 72,2% 83,3% 66,7% 66,7% 81,3% 87,5% 90,0% 89,5% 100,0%Maatschappelijke dienstverlening 67,4% 62,2% 67,1% 68,3% 67,9% 64,3% 55,9% 58,5% 76,9% 84,9% 98,3%Kunst,amusement en recreatie 57,3% 61,3% 64,1% 69,2% 71,0% 72,8% 75,1% 79,1% 80,8% 85,5% 97,3%

BOUW 51,7% 54,1% 57,9% 61,3% 62,1% 66,5% 71,4% 77,1% 79,8% 85,1% 97,1%Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 54,8% 53,0% 61,1% 66,3% 64,1% 70,5% 75,5% 81,2% 81,3% 85,1% 98,0%Weg- en waterbouw 40,2% 49,7% 54,8% 58,2% 57,7% 63,7% 68,3% 73,3% 75,5% 83,3% 97,7%Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 51,5% 54,5% 57,3% 60,4% 61,8% 65,7% 70,6% 76,2% 79,5% 85,2% 96,9%

Tabel 17: Overlevingsgraad begin 2018 naar jaar van oprichting en per sector (België, 2008-2018)


2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

INDUSTRIE 61,4% 63,5% 66,1% 68,2% 69,1% 72,9% 75,3% 79,0% 80,4% 84,9% 96,6%Industrie : agro 70,5% 76,9% 79,7% 82,1% 82,2% 83,6% 83,1% 87,5% 83,6% 82,5% 97,7%Industrie : voedingsmiddelen 52,3% 50,6% 57,2% 60,4% 57,3% 66,8% 75,1% 73,1% 78,9% 87,9% 95,4%Industrie : overige 56,4% 56,5% 58,6% 61,3% 63,0% 66,8% 71,4% 74,6% 78,6% 85,8% 96,4%Drukkerijen en grafische bedrijven 47,7% 53,5% 54,7% 56,2% 60,6% 65,9% 64,8% 75,9% 80,8% 84,4% 95,6%%

HORECA 33,5% 35,9% 38,1% 42,7% 46,0% 48,1% 55,0% 61,1% 77,6% 86,4% 94,3%Verschaffen van accommodatie 64,2% 59,5% 61,6% 69,2% 72,1% 64,4% 76,3% 80,6% 79,9% 86,7% 97,8%Eet- en drinkgelegenheden 31,7% 34,6% 36,8% 41,3% 44,7% 47,2% 54,0% 59,9% 77,4% 86,4% 94,1%

GROOTHANDEL 57,4% 57,4% 61,7% 64,1% 67,1% 70,6% 75,3% 80,4% 82,5% 86,6% 97,5%Groothandel excl. automobielsector 57,4% 57,4% 61,7% 64,1% 67,1% 70,6% 75,3% 80,4% 82,5% 86,6% 97,5%

AUTOMOBIEL 53,6% 55,0% 58,5% 60,5% 61,8% 65,1% 69,9% 76,6% 79,1% 84,9% 95,2%Automobielsector 53,6% 55,0% 58,5% 60,5% 61,8% 65,1% 69,9% 76,6% 79,1% 84,9% 95,2%

TRANSPORT 41,8% 42,9% 46,0% 52,7% 54,7% 59,2% 63,6% 70,5% 78,5% 86,7% 92,5%Vervoer te land, te water en lucht 47,8% 47,8% 52,7% 58,9% 59,8% 65,7% 69,3% 75,6% 80,0% 86,0% 96,1%

VRIJE BEROEPEN 66,8% 72,2% 75,3% 73,0% 73,2% 72,7% 72,3% 75,8% 80,6% 85,2% 97,8%Medische beroepen 73,0% 78,7% 79,7% 76,2% 75,6% 73,8% 72,1% 74,9% 80,3% 85,1% 98,5%Juridische beroepen 67,4% 67,1% 70,1% 69,1% 67,4% 67,9% 69,9% 75,8% 81,3% 85,9% 95,9%Economische beroepen 64,8% 72,1% 75,0% 77,9% 77,2% 78,9% 83,2% 85,9% 80,9% 85,9% 98,1%Bouwtechnische beroepen 58,2% 60,6% 66,2% 65,2% 68,5% 71,0% 72,4% 76,7% 81,2% 85,1% 96,0%1%

ANDERE/NIET GEKEND 68,4% 65,3% 58,7% 61,2% 66,6% 65,2% 72,8% 75,8% 79,5% 85,5% 84,5%Andere 57,7% 59,1% 62,8% 63,7% 66,2% 67,0% 67,7% 71,7% 81,0% 84,0% 95,8%Onbekend 70,8% 64,7% 55,3% 58,3% 64,2% 60,0% 69,6% 68,1% 76,6% 85,8% 71,9%Kan niet toegekend worden 67,4% 71,0% 69,7% 69,3% 74,9% 79,2% 83,8% 89,5% 82,9% 86,5% 98,9%


Van alle nieuw opgerichte ondernemingen in 2018 in België nam 8,96% datzelfde jaar minstens één medewerker in dienst. 7,90% nam 1 tot 4 medewerkers in dienst, 1,06% meer dan 4 medewerkers. In de vorige Startersatlas lag dit percentage iets hoger: toen nam 9,50% van de starters in 2017 binnen het jaar minstens 1 medewerker in dienst. De proportie ondernemingen die vijf jaar geleden werd opgericht en nu nog actief is met personeel ligt niet beduidend hoger: 10,99%. Verleggen we de tijdshorizon naar tien jaar, dan stijgt de proportie naar 19,63%. Van de starters in 2009 die nog actief zijn eind 2018 stelt dus één op vijf personeel tewerk.

Let wel: het feit dat de ondernemers voor zichzelf een job creëren, wordt in dit cijfermateriaal niet in rekening gebracht. Het gaat hier enkel en alleen om tewerkstelling in werknemersverband.

In Vlaanderen ligt het percentage nieuw opgerichte ondernemingen dat personeel tewerkstelt in 2018 iets lager in vergelijking met Wallonië en het Brussels gewest. In Vlaanderen heeft 8,19% van de starters in 2018 in datzelfde jaar minstens 1 medewerker tewerkgesteld. In het Brussels gewest is dit 9,58% en in Wallonië 9,90%. Ook ten opzichte van vijf jaar geleden (oprichting in 2014) ligt het aandeel van ondernemingen dat vandaag personeel tewerkstelt hoger in Wallonië (11,52%) dan in Vlaanderen (10,29%). In het Brussels gewest is dit 11,18%.

9,0% van de starters in 2018 stelt personeel tewerk

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

30.665 32.069 37.689 42.667 42.726 44.329 51.849 57.799 68.657 81.443 85.901 6.886 6.513 7.035 7.163 6.275 6.089 5.658 5.419 7.281 7.631 7.453 839 740 779 761 583 522 457 447 562 557 643 370 312 362 307 268 232 183 156 228 194 245 160 179 194 176 133 83 79 92 90 94 74 59 51 42 35 29 12 14 18 7 16 22 23 18 26 13 15 8 4 9 7 7 11 10 15 8 6 8 1 6 3 9 1 2 6 3 2 1 1 2 - 1 1 1 1 2 1 - - 1 1 - - - - -

0 werknemers of onbekendvan 1 tot 4 werknemersvan 5 tot 9 werknemersvan 10 tot 19 werknemersvan 20 tot 49 werknemersvan 50 tot 99 werknemersvan 100 tot 199 werknemersvan 200 tot 499 werknemersvan 500 tot 999 werknemersmeer dan 1000 werknemers

Tabel 18: Starters die nog actief zijn begin 2018 volgens aantal medewerkers (België)


2008

2008

2008

2009

2009

2009

2010

2010

2010

2011

2011

2011

2012

2012

2012

2013

2013

2013

2014

2014

2014

2015

2015

2015

2016 2017 2018

2016 2017 2018

2016 2017 2018

18.422 18.490 21.532 24.134 23.523 23.872 28.640 32.780 38.376 45.290 50.614 4.022 3.671 3.847 3.718 3.121 3.025 2.863 2.612 3.450 3.788 3.944 504 434 430 434 289 288 255 236 310 309 374 214 169 200 182 145 129 101 82 129 110 135 81 89 92 96 79 44 48 50 46 48 37 29 22 24 26 19 5 13 15 6 7 16 13 10 19 9 10 1 3 7 5 5 6 2 10 6 5 5 - 3 2 5 - 2 2 2 2 1 1 - - 1 1 - - 1 1 - - 1 - - - - - -

0 werknemers of onbekendvan 1 tot 4 werknemersvan 5 tot 9 werknemers van 10 tot 19 werknemersvan 20 tot 49 werknemers van 50 tot 99 werknemers van 100 tot 199 werknemersvan 200 tot 499 werknemers van 500 tot 999 werknemersmeer dan 1000 werknemers



7.888 8.066 9.569 11.082 11.344 11.767 13.272 14.406 16.500 20.260 20.397 1.914 1.817 2.064 2.082 1.829 1.711 1.529 1.534 2.145 2.226 1.965 238 202 221 217 190 139 134 144 141 166 185 106 90 115 73 81 63 43 49 69 53 67 50 59 64 42 32 24 20 24 30 31 18 21 12 9 4 4 6 - 1 1 5 3 4 4 2 1 2 2 - - 1 2 1 4 1 - - 1 - 2 - 1 - - 1 - - - - - - - - - 1 1 - - - - - - - - - -

3.345 3.311 4.201 5.082 5.440 6.000 6.985 7.784 8.986 10.588 11.134 793 780 840 993 914 945 766 781 1.127 1.059 1.041 91 94 116 101 94 84 62 54 100 72 78 49 48 44 47 40 37 38 22 28 28 40 29 30 37 34 19 14 10 17 13 10 15 9 17 9 5 5 1 1 2 - 3 2 6 4 5 3 3 5 1 2 - - 4 4 4 2 1 2 1 1 1 3 1 - 3 1 - - - 2 - - - 1 - - - - - - 1 - - - - -

Tabel 19: Starters die nog actief zijn begin 2018 volgens aantal medewerkers (Vlaanderen)

Tabel 20: Starters die nog actief zijn begin 2018 volgens aantal medewerkers (Wallonië)

Tabel 21: Starters die nog actief zijn begin 2018 volgens aantal medewerkers (Brussel)


We brengen de financiële gezondheid van de starterscohorte van 2014 in kaart op basis van een reeks ‘knipperlichten’ (momentopname: begin 2019). Deze knipperlichten zijn alarmerende waarden voor een aantal financiële parameters en indicatoren. Deze gegevens worden door Graydon Belgium structureel verzameld. Het gros heeft betrekking op jaarrekeninggegevens en zijn enkel beschikbaar voor vennootschappen. Informatie over de overige knipperlichten wordt door Graydon Belgium voor elke onderneming afzonderlijk verzameld. Het spreekt dan ook voor zich dat het eenvoudiger is om knipperlichten vast te stellen bij vennootschappen dan bij eenmanszaken.

De parameters die we als knipperlicht definiëren zijn:• Eigen vermogen is gedaald tot onder de helft van het kapitaal,• Liquiditeitsratio is kleiner dan 0,5,• Aanwezigheid van geprotesteerde wisselbrieven of ongedekte cheques,• Vervallen schulden aan de RSZ of fiscus genoteerd op de jaarrekening,• Algemene schuldgraad hoger dan 100%,• De onderneming is gedagvaard door de RSZ,• Rendabiliteit is 2 opeenvolgende jaren negatief,• Geen publicatie van de jaarrekening voor de jongste 2 opeenvolgende jaren,• Bedrijfsleider is in dezelfde functie gesignaleerd in een failliete onderneming,• Basislimietbedrag kredietadvies is negatief,• FiTo®-meter sterk negatief,• Meerdere dagvaardingen binnen 1 jaar,• Voorlopig bewindvoerder aangesteld,• Incassodossiers,• Ondernemingen gedagvaard door de RSZ, het Sociaal Zekerheidsfonds voor Zelfstandigen en/of het Fonds voor Bestaanszekerheid.

Naast de knipperlichten werd door Graydon Belgium ook de Graydon Multiscore berekend voor de starterscohorte van eenmanszaken en vennootschappen van 2014. De Multiscore geeft een indicatie van de kans op financiële moeilijkheden maar ook van de kans op groei van een onderneming. Het is een index die bedrijven onderverdeelt op een schaal van 0 tot 100. Hoe hoger de score, hoe gezonder het bedrijf en hoe groter het groeipotentieel. Scores van minder dan 20 wijzen op een financieel onstabiele situatie, weinig groeipotentieel en een grotere kans op faling. Scores boven 20 wijzen op een relatief gezonde tot zeer gezonde situatie in het geval de score boven 80 uitkomt.

De financiële gezondheid van de starterscohorte van 2014 na 5 jaar

Grafiek 7: Verdeling van het aantal in 2014 opgerichte ondernemingen volgens aantal knipperlichten begin 2019 (België)

1

2

3

4

5

Meer dan 5

62%

9%

6%

8%

8%7%


EENMANSZAKEN

EENMANSZAKEN

VENNOOTSCHAPPEN

VENNOOTSCHAPPEN

Aantal knipperlichten

Risicoklasse

TOTAAL

TOTAAL

Totaal excl.0 knipperlichten

Tabel 22: Verdeling van het aantal in 2014 opgerichte ondernemingen volgens aantal knipperlichten begin 2019 (België)

Tabel 23: Verdeling van het aantal in 2014 gestarte actieve ondernemingen volgens risicoklasse

Aantal % op totaal % op kolom Aantal % op totaal % op kolom Aantal % op totaal % op totaal

0 27.747 51,32% 99,38% 14.277 26,41% 54,60% 42.024 77,72%

1 169 0,31% 0,61% 7.262 13,43% 27,77% 7.431 13,74% 61,7%

2 4 0,01% 0,01% 1.154 2,13% 4,41% 1.158 2,14% 9,6%

3 697 1,27% 2,63% 687 1,27% 5,7%

4 1.028 1,90% 3,93% 1.028 1,90% 8,5%

5 941 1,74% 3,60% 941 1,74% 7,8%

meer dan 5 800 1,48% 3,06% 800 1,48% 6,6%

Totaal 27.920 51,64% 26.149 48,36% 54.069 100%

Aantal % op totaal % op kolom Aantal % op totaal % op kolom Aantal % op totaal

0 251 0,46% 0,90% 2.717 5,03% 10,39% 2.968 5%

1-19 16 0,03% 0,06% 2.377 4,40% 9,09% 2.393 4%

20-39 112 0,21% 0,40% 5.271 9,75% 20,16% 5.383 10%

40-59 21.775 40,27% 77,99% 8.040 14,87% 30,75% 29.815 55%

60-79 5.766 10,66% 20,65% 5.509 10,19% 21,07% 11.275 21%

80-100 0 0,00% 0,00% 2.235 4,13% 8,55% 2.235 4%

Totaal 27.920 51,64% 26.149 47,39% 100 54.069 100%


Van de 54.069 nog actieve bedrijven die werden opgestart in 2014 vertonen er 12.045 of 22,28% één of meerdere knipperlichten. Bijna 8 bedrijven op 10 laten dus geen enkel knipperlicht optekenen. Als we deze oefening opsplitsen tussen eenmanszaken en vennootschappen, dan zien we zeer grote verschillen tussen beide categorieën.

Bij de eenmanszaken stellen we vast dat slechts een miniem aantal bedrijven knipperlichten laat noteren. Bovendien scoren zo goed als alle eenmanszaken goed tot zeer goed op de Multiscore. Dit is niet uitsluitend het gevolg van het feit dat een eenmanszaak geen jaarrekening dient te publiceren. Enerzijds dient vastgesteld te worden dat een eenmanszaak, in tegenstelling tot een wijdverspreid misverstand, een beduidend lagere falingskans heeft dan eender welke vennootschapsvorm (de hoofdelijke aansprakelijkheid speelt hier ongetwijfeld een rol). Anderzijds detecteert Graydon ruim voldoende signalen om ook voor eenmanszaken de vinger aan de pols te houden. Bovendien wordt bij de berekening van de Multiscore ook actief rekening gehouden met het betaalgedrag dat door Graydon actief wordt verzameld zodat er een duidelijk en up-to-date beeld wordt verkregen over de actuele liquiditeitspositie.

Voor vennootschappen geldt dat 54,60% geen knipperlichten optekent, 27,77% één knipperlicht en 17,63% twee of meer knipperlichten. Een minderheid (6,66%) vertoont vijf of meer knipperlichten

Zoomen we in op de Multiscore, dan stellen we vast dat 90,08% van de nog actieve bedrijven uit 2014 een score halen van meer dan 20 op 100. 2.235 (4,13%) ondernemingen behalen een score boven de 80 op 100: deze bedrijven zijn financieel zeer gezond en hebben een hoog groeipotentieel. Toch stellen we ook vast dat 5.361 of 9,92% van de in 2014 opgestarte bedrijven het vandaag financieel moeilijk hebben (scores lager dan 20). Ook hier zijn er duidelijke verschillen tussen eenmanszaken en vennootschappen. Van de 26.149 nog actieve vennootschappen, detecteren we in 19,48% van de gevallen een Multiscore tussen 0 en 20, hetgeen wijst op financiële moeilijkheden. Bij de eenmanszaken is dit slechts 0,96%.

Grafiek 8: Verdeling van het aantal in 2014 gestarte ondernemingen volgens risicoklasse begin 2019

5% 4%

10%

55%

21%

4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0 1-19 20-39 40-59 60-79 80-100


In de vorige hoofdstukken werd vooral aandacht besteed aan de startende ondernemingen. Echter, naast startende ondernemingen zetten ook heel wat bedrijven hun activiteiten stop. Binnen het kader van deze studie lijkt het ons daarom zinvol om de starters met de stopzettingen te vergelijken om zo te komen tot een nettogroei van het aantal bedrijven in België, de verschillende regio’s en de verschillende sectoren. Binnen het kader van deze uitgave beperken we ons tot de evolutie tussen de jaren 2017 en 20183.

Om tot conclusies te komen brengen we het aantal bedrijven dat gedurende een gegeven jaar zijn opgericht in mindering met het aantal bedrijven dat de activiteiten datzelfde jaar hebben stopgezet. Het resultaat hiervan geeft de nettogroei weer in absolute eenheden. Dit getal zetten we ook af ten opzichte van de totale populatie geregistreerd bij aanvang van onze telling (de KBO-situatie op 1 januari 2017 en 1 januari 2018 voor nettogroei in 2018). Aldus bekomen we een nettogroei in procent.

We kiezen er bewust niet voor om de totale aanwas van de populatie opgenomen in de KBO als referentie te gebruiken. Graydon Belgium toonde in eerdere publicaties aan dat KBO-gegevens constant wijzigen: zo worden er vandaag ondernemingsnummers toegevoegd die betrekking hebben op entiteiten die al jaren geleden zijn opgericht4. Daarenboven dienen de door de KBO geregistreerde actieve entiteiten verregaand te worden gecorrigeerd. Zo stelt Graydon Belgium vast dat duizenden entiteiten als actief staan geregistreerd terwijl zij in werkelijkheid al jaren geleden zijn ontbonden of zelfs failliet werden verklaard.

Nettogroei van het ondernemerslandschap

3. Indien de lezer zich wil documenteren over eerdere nettogroei verwijzen we naar de publicatie ‘evolutie in het bedrijvenlandschap’ (augustus 2015) : http://public.graydon.be/sites/graydon/files/uploads/GraydonBE_Evoluties-In-Het-Bedrijvenlandschap-2015.pdf. De cijfers die we in deze studie opnemen kan gezien worden als een, zij het beperkte, update. De lezer dient er wel mee rekening te houden dat de cijfers die we hier weergeven zich beperkten tot de bedrijven die we als KMO beschouwen.

4. Zie hiervoor onder meer de Graydon studie: ‘evolutie in het bedrijvenlandschap’ (augustus 2015) : http://public.graydon.be/sites/graydon/files/uploads/GraydonBE_Evoluties-In-Het-Bedrijvenlandschap-2015.pdf, blz 10, 12, 46


Naast de 100.113 nieuwe bedrijven in België (jaar 2018) telden we ook 77.504 eenmanszaken en vennootschappen die hun activiteiten hebben stopgezet in 2018. Netto betekent dat een aanwas van 22.607 ondernemingen. Tussen 2017 en 2018 noteren we dus een groei van het aantal ondernemingen in België met 1,88%. Dit is een vergelijkbaar resultaat met de laatste jaar-op-jaar veranderingspercentages: tussen 2016 en 2017 bedroeg die 2,45%, tussen 2015 en 2016 2,09%, tussen 2014 en 2015 1,57% en tussen 2013 en 2014 0,27%.

De sterkste nettogroei van ondernemingen werd de voorbije jaren opgetekend in het Brussels gewest. In 2018 spant Vlaanderen echter de kroon met een nettogroei van 14.970 bedrijven of 2,26%. Brussel noteerde in 2018 een nettogroei van 2.913 bedrijven of 2,04%. In Wallonië telden we in 2018 een nettogroei van 932 bedrijven of 0,28%.

De sterkst groeiende hoofdsectoren op Belgisch niveau zijn de vrije beroepen (4,77%) en transportsector (3,90%). De top 3 wordt vervolledigd door de dienstensector met een nettogroei tussen 2017 en 2018 van 3,45%. Van de zes overige sectorale hoofdgroepen (exclusief de restcategorie ‘andere’) noteren er twee een negatieve nettogroei: in de horeca (-0,71%) en de groothandel (-0,99%) is de bedrijvenpopulatie gekrompen. Ook tussen 2016 en 2017 tekenden deze sectoren als enige negatieve groeipercentages op. Op twee jaar tijd is het aantal bedrijven in de horeca met 612 gedaald. Het gaat daarbij wel enkel om restaurants en cafés: in sector ‘verschaffen van accommodatie’ stijgt het aantal ondernemingsnummers. In de groothandel gaat het om 594 bedrijven die verdwenen zijn.

Kijken we naar de top 25 groeisectoren op NACE 5-digit niveau in absolute aantallen, dan staat ‘adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer’ op nummer 1 op Belgisch en Vlaams niveau. In Wallonië en Brussel staat de sector ‘ambulante revalidatietechnieken’ op plaats 1.

Nettogroei federaal en regionaal Nettogroei naar sector


Nettogroei naar sector

Groei op % populatieTotale Populatie Groei op % populatieNettogroei BelgiëStopgezet België

2017 Evo 18-17 2018 2017 2018 2017 20182017 20182017 Evo 18-17 2018

DIENSTEN 36.922 7,3% 39.609Financiële diensten : banken, holdings 1.785 14,1% 2.036Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 707 -7,2% 656Zakelijke diensten 9.537 10,9% 10.575Immobiliën 7.939 8,4% 8.605Communicatie 711 6,2% 755IT 4.790 8,5% 5.195Handelsbemiddeling 2.197 -8,6% 2.008Diensten aan personen 5.585 14,6% 6.399Menselijke gezondheidszorg 13 0,0% 13Maatschappelijke dienstverlening 522 -4,0% 501Kunst,amusement en recreatie 3.136 -8,6% 2.866BOUW 9.417 4,2% 9.812Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 1.958 4,7% 2.050Weg- en waterbouw 205 34,6% 276Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 7.649 10,2% 8.427INDUSTRIE 5.316 9,4% 5.814Industrie : agro 1.455 5,4% 1.533Industrie : voedingsmiddelen 582 12,7% 656Industrie : overige 2.948 11,8% 3.296Drukkerijen en grafische bedrijven 331 -0,6% 329DETAILHANDEL 8.235 -1,1% 8.143Detailhandel excl.automobielsector 8.235 -1,1% 8.143HORECA 5.276 2,9% 5.430Verschaffen van accommodatie 308 0,3% 309Eet- en drinkgelegenheden 4.968 3,1% 5.121GROOTHANDEL 1.748 -3,5% 1.687Groothandel excl.automobielsector 1.748 -3,5% 1.687AUTOMOBIEL 1.633 30,4% 2.129Automobielsector 1633 30,4% 2129TRANSPORT 2.718 13,9% 3.096Vervoer te land, te water en lucht 1.528 22,6% 1.873Vervoer logistiek 1.190 2,8% 1.223VRIJE BEROEPEN 14.065 9,3% 15.369Medische beroepen 9.344 10,4% 10.312Juridische beroepen 1.843 12,7% 2.077Economische beroepen 591 13,9% 673Bouwtechnische beroepen 2.287 0,9% 2.307ANDERE/NIET GEKEND 9.356 -13,6% 8.081Andere activiteiten 853 -15,8% 718Onbekende activiteit 3030 -0,6% 3011Kan niet toegekend worden 5473 -20,5% 4352TOTAAL (01 tot 10) 95.081 5,3% 100.111

Aantal startende ondernemingen in België 2017-2018

21560 16,4% 250975607 24,2% 754279 48,4% 4146212 15,4% 71704338 16,0% 5031319 28,5% 4102615 17,8% 30801936 13,9% 22053535 18,7% 41963 100,0% 6196 -5,6% 1851520 8,3% 16467398 11,0% 82111283 8,6% 1393237 -2,5% 2315878 12,1% 65874357 11,8% 48731610 9,5% 1763428 22,2% 5231986 9,4% 2173333 24,3% 4146893 9,8% 75716893 9,8% 75715480 6,5% 5838228 9,2% 2495252 6,4% 55891869 15,6% 21601869 15,6% 21601292 25,7% 16241292 25,7% 16241661 26,0% 2093933 20,0% 1120728 33,7% 9735617 18,0% 66282018 20,5% 24311368 19,3% 1632530 23,8% 6561701 12,2% 190910494 27,8% 13409697 68,6% 11751109 34,0% 14868688 23,7% 1074866621 16,3% 77504

15.362 14.5121178 1282428 2423325 34053601 3574392 3452175 2115261 -1972050 220310 7326 3161616 12202414 2542675 657-32 451771 1840959 941-155 -230154 133962 1123-2 -851342 5721342 572-204 -40880 60-284 -468-121 -473-121 -473341 505341 5051057 1003595 753462 2508448 87417326 7881475 44561 17586 398-1138 -5328156 -4571921 1525-3215 -639628460 22607

395349 420534 23976 2569814834 1479593886 102537101506 1094477343 786637862 3996325004 2451359284 61867192 5855429 535926033 27904121906 12863324675 263163883 391293348 98405104297 10632951112 520148235 837538533 397866417 615499155 9964999155 9964955842 572544674 510051168 5215449352 4758649352 4758626344 2717526344 2717523902 2574716120 172117782 8536183133 183307113569 11242424062 2458614912 1499530590 31302101689 10758217422 1992983856 87515411 1381160969 1203797

3,89% 3,45% 4,91% 4,99%2,89% 1,64%3,54% 3,32%3,55% 3,27%5,34% 4,39%5,74% 5,29%1,04% -0,80%3,46% 3,56%5,21% 1,20%6,00% 5,90%6,21% 4,37%1,98% 1,98%2,74% 2,50%-0,82% 1,15%1,90% 1,87%0,92% 0,88%-0,30% -0,44%1,87% 1,59%2,50% 2,82%-0,03% -1,38%1,35% 0,57%1,35% 0,57%-0,37% -0,71%1,71% 1,18%-0,56% -0,90%-0,25% -0,99%-0,25% -0,99%1,29% 1,86%1,29% 1,86%4,42% 3,90%3,69% 4,38%5,94% 2,93%4,61% 4,77%6,45% 7,01%1,97% 1,81%0,41% 0,11%1,92% 1,27%-1,12% -4,95%0,90% -2,29%2,29% 1,74%-782,24% -4634,78%2,45% 1,88%

Tabel 24: Nettogroei van de bedrijven in België


Totale Populatie Groei op % populatieSaldo VlaanderenStopgezet Vlaanderen

2017 Evo 18-17 2018 2017 2018 2017 20182017 20182017 Evo 18-17 2018

Aantal startende ondernemingen in Vlaanderen 2017-2018

Tabel 25: Netto groei van de bedrijven in Vlaanderen

DIENSTEN 22.920 9,7% 25.145 12792 16,4% 14890 10128 10255 242940 259314 4,17% 3,95%

Financiële diensten : banken, holdings 1.388 14,4% 1.588 384 32,0% 507 1004 1081 17432 18797 5,76% 5,75%Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 396 -4,8% 377 158 50,6% 238 238 139 8722 8666 2,73% 1,60%Zakelijke diensten 5.947 16,9% 6.951 3618 17,4% 4247 2329 2704 55776 61387 4,18% 4,40%Immobiliën 4.565 10,4% 5.038 2407 17,9% 2838 2158 2200 62477 67385 3,45% 3,26%Communicatie 384 4,9% 403 179 34,6% 241 205 162 4033 4232 5,08% 3,83%IT 3.038 5,3% 3.200 1665 8,5% 1807 1373 1393 22710 24244 6,05% 5,75%Handelsbemiddeling 1.092 -7,7% 1.008 1066 10,5% 1178 26 -170 13709 13387 0,19% -1,27%Diensten aan personen 3.599 21,8% 4.383 2281 15,3% 2631 1318 1752 37733 39513 3,49% 4,43%Menselijke gezondheidszorg 4 50,0% 6 2 100,0% 4 2 2 94 280 2,13% 0,71%Maatschappelijke dienstverlening 337 -10,4% 302 132 0,0% 132 205 170 3661 3503 5,60% 4,85%Kunst,amusement en recreatie 2.170 -12,9% 1.889 900 18,6% 1067 1270 822 16593 17920 7,65% 4,59%BOUW 5.277 21,0% 6.385 3864 13,6% 4388 1413 1997 72032 76339 1,96% 2,62%Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 930 15,4% 1.073 615 2,3% 629 315 444 13908 14772 2,26% 3,01%Weg- en waterbouw 117 61,5% 189 135 -2,2% 132 -18 57 2441 2440 -0,74% 2,34%Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 4.230 21,1% 5.123 3114 16,5% 3627 1116 1496 55683 59127 2,00% 2,53%INDUSTRIE 3.112 16,8% 3.634 2790 4,8% 2923 322 711 64230 65032 0,50% 1,09%Industrie : agro 797 9,2% 870 1129 -7,1% 1049 -332 -179 31179 31527 -1,06% -0,57%Industrie : voedingsmiddelen 318 29,6% 412 261 14,2% 298 57 114 5046 5065 1,13% 2,25%Industrie : overige 1.789 19,1% 2.131 1164 13,1% 1317 625 814 23882 24518 2,62% 3,32%Drukkerijen en grafische bedrijven 208 6,3% 221 236 9,7% 259 -28 -38 4123 3922 -0,68% -0,97%DETAILHANDEL 4.072 4,2% 4.241 3618 14,2% 4130 454 111 54233 54021 0,84% 0,21%Detailhandel excl.automobielsector 4.072 4,2% 4.241 3618 14,2% 4130 454 111 54233 54021 0,84% 0,21%HORECA 2.941 10,4% 3.248 3075 2,0% 3135 -134 113 32108 33055 -0,42% 0,34%Verschaffen van accommodatie 197 -5,6% 186 119 20,2% 143 78 43 2646 2962 2,95% 1,45%Eet- en drinkgelegenheden 2.744 11,6% 3.062 2956 1,2% 2992 -212 70 29462 30093 -0,72% 0,23%GROOTHANDEL 784 -0,5% 780 1195 3,0% 1231 -411 -451 29578 28137 -1,39% -1,60%Groothandel excl.automobielsector 784 -0,5% 780 1195 3,0% 1231 -411 -451 29578 28137 -1,39% -1,60%AUTOMOBIEL 897 60,4% 1.439 644 33,7% 861 253 578 15127 15677 1,67% 3,69%Automobielsector 897 60,4% 1439 644 33,7% 861 253 578 15127 15677 1,67% 3,69%TRANSPORT 1.270 23,1% 1.563 894 21,0% 1082 376 481 13904 14692 2,70% 3,27%Vervoer te land, te water en lucht 614 48,0% 909 475 21,1% 575 139 334 8956 9261 1,55% 3,61%Vervoer logistiek 656 -0,3% 654 419 21,0% 507 237 147 4948 5431 4,79% 2,71%

VRIJE BEROEPEN 7.669 12,0% 8.589 3017 20,9% 3648 4652 4941 98367 98131 4,73% 5,04%Medische beroepen 5.062 13,6% 5.749 1113 23,3% 1372 3949 4377 59719 59068 6,61% 7,41%Juridische beroepen 974 14,8% 1.118 686 26,8% 870 288 248 13108 13235 2,20% 1,87%Economische beroepen 321 23,4% 396 324 11,4% 361 -3 35 8325 8332 -0,04% 0,42%Bouwtechnische beroepen 1.312 1,1% 1.326 894 16,9% 1045 418 281 17215 17496 2,43% 1,61%ANDERE/NIET GEKEND 3.245 -1,2% 3.205 5729 21,7% 6971 -2484 -3766 39669 41598 -6,26% -9,05%Andere activiteiten 318 -20,1% 254 411 28,5% 528 -93 -274 9693 11205 -0,96% -2,45%Onbekende activiteit 1787 3,0% 1840 681 33,9% 912 1106 928 29784 30323 3,71% 3,06%Kan niet toegekend worden 1140 -2,5% 1111 4637 19,3% 5531 -3497 -4420 192 70 -1821,35% -6314,29%TOTAL (01 tot 10) 52.187 11,6% 58.229 37618 15,0% 43259 14569 14970 662188 662188 2,20% 2,26%


Totale Populatie Groei op % populatieSaldo WalloniëStopgezet Wallonië

2017 Evo 18-17 2018 2017 2018 2017 20182017 20182017 Evo 18-17 2018

Aantal startende ondernemingen in Wallonië 2017-2018

Tabel 26: Nettogroei van de bedrijven in Wallonië

DIENSTEN 8.633 1,9% 8.795 5511 17,0% 6446 3122 2349 97531 104089 3,20% 2,26%Financiële diensten : banken, holdings 224 4,9% 235 73 23,3% 90 151 145 3327 3532 4,54% 4,11%Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 207 -15,0% 176 96 14,6% 110 111 66 4662 4619 2,38% 1,43%Zakelijke diensten 2.272 2,8% 2.335 1533 20,5% 1848 739 487 24232 27015 3,05% 1,80%Immobiliën 1.813 5,1% 1.905 887 30,6% 1158 926 747 21904 23713 4,23% 3,15%Communicatie 153 21,6% 186 81 7,4% 87 72 99 1492 1666 4,83% 5,94%IT 863 6,5% 919 680 5,9% 720 183 199 8905 9147 2,06% 2,18%Handelsbemiddeling 825 -7,5% 763 765 -0,9% 758 60 5 8160 8079 0,74% 0,06%Diensten aan personen 1.495 1,1% 1.512 1002 23,2% 1234 493 278 16784 17635 2,94% 1,58%Menselijke gezondheidszorg 3 100,0% 6 0 0 0 3 6 62 232 4,84% 2,59%Maatschappelijke dienstverlening 158 -2,5% 154 47 -31,9% 32 111 122 1304 1429 8,51% 8,54%Kunst,amusement en recreatie 620 -2,6% 604 347 17,9% 409 273 195 6699 7022 4,08% 2,78%BOUW 2.423 -7,1% 2.252 2001 19,5% 2391 422 -139 32670 34514 1,29% -0,40%Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 589 -2,5% 574 396 25,8% 498 193 76 7221 7661 2,67% 0,99%Weg- en waterbouw 52 0,0% 52 56 5,4% 59 -4 -7 856 885 -0,47% -0,79%Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 1.782 -8,8% 1.626 1549 18,4% 1834 233 -208 24593 25968 0,95% -0,80%INDUSTRIE 1.719 -1,5% 1.694 1367 19,4% 1632 352 62 34582 35732 1,02% 0,17%Industrie : agro 633 -0,9% 627 621 12,1% 696 12 -69 19517 20068 0,06% -0,34%Industrie : voedingsmiddelen 198 -2,5% 193 125 44,8% 181 73 12 2503 2626 2,92% 0,46%Industrie : overige 804 0,1% 805 531 22,8% 652 273 153 11062 11535 2,47% 1,33%Drukkerijen en grafische bedrijven 84 -17,9% 69 90 14,4% 103 -6 -34 1500 1503 -0,40% -2,26%DETAILHANDEL 2.623 -1,3% 2.588 2218 13,6% 2519 405 69 30467 30498 1,33% 0,23%Detailhandel excl.automobielsector 2.623 -1,3% 2.588 2218 13,6% 2519 405 69 30467 30498 1,33% 0,23%HORECA 1.565 -7,4% 1.449 1725 10,8% 1912 -160 -463 16108 16436 -0,99% -2,82%Verschaffen van accommodatie 84 9,5% 92 75 5,3% 79 9 13 1536 1617 0,59% 0,80%Eet- en drinkgelegenheden 1.481 -8,4% 1.357 1650 11,1% 1833 -169 -476 14572 14819 -1,16% -3,21%GROOTHANDEL 287 -4,5% 274 417 30,7% 545 -130 -271 9721 9201 -1,34% -2,95%Groothandel excl.automobielsector 287 -4,5% 274 417 30,7% 545 -130 -271 9721 9201 -1,34% -2,95%AUTOMOBIEL 530 -1,9% 520 480 16,9% 561 50 -41 8603 8839 0,58% -0,46%Automobielsector 530 -1,9% 520 480 16,9% 561 50 -41 8603 8839 0,58% -0,46%TRANSPORT 424 -1,9% 416 359 35,7% 487 65 -71 4615 4854 1,41% -1,46%Vervoer te land, te water en lucht 229 -0,4% 228 210 31,0% 275 19 -47 3114 3251 0,61% -1,45%Vervoer logistiek 195 -3,6% 188 149 42,3% 212 46 -24 1501 1603 3,06% -1,50%VRIJE BEROEPEN 4.428 4,0% 4.605 1593 19,0% 1896 2835 2709 61700 61525 4,59% 4,40%Medische beroepen 3.243 5,9% 3.433 682 21,1% 826 2561 2607 42311 42000 6,05% 6,21%Juridische beroepen 393 3,8% 408 255 13,7% 290 138 118 5519 5474 2,50% 2,16%Economische beroepen 173 9,2% 189 189 15,9% 219 -16 -30 4814 4860 -0,33% -0,62%Bouwtechnische beroepen 619 -7,1% 575 467 20,1% 561 152 14 9056 9191 1,68% 0,15%ANDERE/NIET GEKEND 1.870 -0,3% 1.864 3175 61,8% 5136 -1305 -3272 23324 23572 -5,60% -13,88%Andere activiteiten 253 -15,8% 213 221 96,8% 435 32 -222 5464 6264 0,59% -3,54%Onbekende activiteit 847 -2,0% 830 321 26,5% 406 526 424 17682 17267 2,97% 2,46%Kan niet toegekend worden 770 6,6% 821 2633 63,1% 4295 -1863 -3474 178 41 -1046,63% -8473,17%TOTAL (01 tot 10) 24.502 -0,2% 24.457 18846 24,8% 23525 5656 932 319321 319321 1,77% 0,29%


Totale Populatie Groei op % populatieSaldo BrusselStopgezet Brussel

2017 Evo 18-17 2018 2017 2018 2017 20182017 20182017 Evo 18-17 2018

Aantal startende ondernemingen in Brussel 2017-2018

Tabel 27: Nettogroei van de bedrijven in het Brussels gewest

DIENSTEN 4.941 5,6% 5.220 3225 13,8% 3669 1716 1551 52325 54297 3,28% 2,86%Financiële diensten : banken, holdings 155 29,0% 200 131 10,7% 145 24 55 3086 3219 0,78% 1,71%Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 97 -11,3% 86 49 30,6% 64 48 22 1395 1454 3,44% 1,51%Zakelijke diensten 1.172 -4,0% 1.125 957 9,5% 1048 215 77 12922 13055 1,66% 0,59%Immobiliën 1.508 4,8% 1.580 835 21,2% 1012 673 568 16728 17928 4,02% 3,17%Communicatie 159 -4,4% 152 93 -12,9% 81 66 71 1745 1883 3,78% 3,77%IT 820 22,3% 1.003 480 13,3% 544 340 459 5952 6239 5,71% 7,36%Handelsbemiddeling 226 -8,8% 206 246 3,7% 255 -20 -49 2892 2781 -0,69% -1,76%Diensten aan personen 454 3,3% 469 252 31,3% 331 202 138 4544 4477 4,45% 3,08%Menselijke gezondheidszorg 3 -66,7% 1 0 0 1 3 0 31 65 9,68% 0,00%Maatschappelijke dienstverlening 23 78,3% 41 26 -19,2% 21 -3 20 448 411 -0,67% 4,87%Kunst,amusement en recreatie 324 10,2% 357 156 7,1% 167 168 190 2582 2785 6,51% 6,82%BOUW 1.691 3,7% 1.754 1105 22,8% 1357 586 397 14384 14589 4,07% 2,72%Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 301 2,3% 308 193 27,5% 246 108 62 2942 3163 3,67% 1,96%Weg- en waterbouw 19 10,5% 21 44 -18,2% 36 -25 -15 515 495 -4,85% -3,03%Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 1.371 3,9% 1.425 868 23,8% 1075 503 350 10927 10931 4,60% 3,20%INDUSTRIE 341 15,0% 392 302 -0,7% 300 39 92 4970 4926 0,78% 1,87%Industrie : agro 21 38,1% 29 26 -42,3% 15 -5 14 367 369 -1,36% 3,79%Industrie : voedingsmiddelen 55 -20,0% 44 39 12,8% 44 16 0 646 634 2,48% 0,00%Industrie : overige 233 20,6% 281 196 -3,1% 190 37 91 3175 3211 1,17% 2,83%Drukkerijen en grafische bedrijven 32 18,8% 38 41 24,4% 51 -9 -13 782 712 -1,15% -1,83%DETAILHANDEL 842 -3,9% 809 836 -0,7% 830 6 -21 11244 11133 0,05% -0,19%Detailhandel excl.automobielsector 842 -3,9% 809 836 -0,7% 830 6 -21 11244 11133 0,05% -0,19%HORECA 716 -1,5% 705 681 14,1% 777 35 -72 7530 7626 0,46% -0,94%Verschaffen van accommodatie 25 20,0% 30 25 4,0% 26 0 4 482 509 0,00% 0,79%Eet- en drinkgelegenheden 691 -2,3% 675 656 14,5% 751 35 -76 7048 7117 0,50% -1,07%GROOTHANDEL 180 -0,6% 179 292 -2,4% 285 -112 -106 6648 6571 -1,68% -1,61%Groothandel excl.automobielsector 180 -0,6% 179 292 -2,4% 285 -112 -106 6648 6571 -1,68% -1,61%AUTOMOBIEL 167 -13,2% 145 159 22,6% 195 8 -50 2425 2450 0,33% -2,04%Automobielsector 167 -13,2% 145 159 22,6% 195 8 -50 2425 2450 0,33% -2,04%TRANSPORT 738 22,5% 904 304 61,8% 492 434 412 3663 4230 11,85% 9,74%Vervoer te land, te water en lucht 419 27,4% 534 150 61,3% 242 269 292 2450 2855 10,98% 10,23%Vervoer logistiek 319 16,0% 370 154 62,3% 250 165 120 1213 1375 13,60% 8,73%VRIJE BEROEPEN 1.907 11,9% 2.134 873 23,0% 1074 1034 1060 22719 23268 4,55% 4,56%Medische beroepen 1.029 8,8% 1.120 166 38,6% 230 863 890 11446 11266 7,54% 7,90%Juridische beroepen 470 16,6% 548 396 19,2% 472 74 76 5410 5849 1,37% 1,30%Economische beroepen 97 -9,3% 88 74 1,4% 75 23 13 1762 1795 1,31% 0,72%Bouwtechnische beroepen 311 21,5% 378 237 25,3% 297 74 81 4101 4358 1,80% 1,86%ANDERE/NIET GEKEND 938 -7,4% 869 1092 11,6% 1219 -154 -350 13848 13696 -1,11% -2,56%Andere activiteiten 282 -11,0% 251 167 22,2% 204 115 47 2149 2339 5,35% 2,01%Onbekende activiteit 387 -15,0% 329 118 40,7% 166 269 163 11658 11330 2,31% 1,44%Kan niet toegekend worden 269 7,4% 289 807 5,2% 849 -538 -560 41 27 -1312,20% -2074,07%TOTAL (01 tot 10) 12.461 5,2% 13.111 8869 15,0% 10198 3592 2913 139756 142786 2,57% 2,04%


Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei

PopulatieFEDERAAL Gestart Gestopt Groei aantal Groei % pop. Rang op aantal Rang op %

Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 50181 4746 2650 2096 4% 1 255Ambulante revalidatieactiviteiten 24351 2355 315 2040 8% 2 100Verpleegkundige activiteiten 14398 2117 320 1797 12% 3 67Holdings 21245 1878 591 1287 6% 4 176Praktijken van specialisten 23940 1469 241 1228 5% 5 215Computerconsultancy-activiteiten 16980 2304 1119 1185 7% 6 141Huisartspraktijken 9398 1044 91 953 10% 7 80Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel 7946 1562 631 931 12% 8 71Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 12197 1833 1006 827 7% 9 149Detailhandel via postorderbedrijven of via internet 5682 1447 636 811 14% 10 52Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen 7717 1006 198 808 10% 11 76Schoonheidsverzorging 16852 2094 1319 775 5% 12 234Sport- en recreatieonderwijs 6983 1249 575 674 10% 13 83Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 8787 1228 602 626 7% 14 139Overige vormen van onderwijs 8075 1226 612 614 8% 15 124Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 9317 1313 742 571 6% 16 172Tandartspraktijken 8917 600 96 504 6% 17 197Landschapsverzorging 15411 1446 944 502 3% 18 302Huishoudens als werkgever van huishoudelijk personeel 3278 517 35 482 15% 19 47Scheppende kunsten, m.u.v. ondersteunende diensten 4536 710 277 433 10% 20 86Handel in eigen onroerend goed 9677 684 255 429 4% 21 242Overige menselijke gezondheidszorg, n.e.g. 11429 1039 648 391 3% 22 295Activiteiten van grafische designers 2774 645 277 368 13% 23 59Ontwikkeling van residentiële bouwprojecten 8235 660 298 362 4% 24 244Reclamebureaus 8431 977 661 316 4% 25 278

Tabel 28: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in België, 2018


Vlaams gewest

PopulatieVLAANDEREN Gestart Gestopt Groei aantal Groei % pop. Rang op aantal Rang op %

Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 32038 2728 1475 1253 4% 1 287Ambulante revalidatieactiviteiten 12844 1281 175 1106 9% 2 114Holdings 16357 1518 417 1101 7% 3 165Verpleegkundige activiteiten 7537 1169 165 1004 13% 4 66Computerconsultancy-activiteiten 10736 1451 654 797 7% 5 145Praktijken van specialisten 12372 896 163 733 6% 6 201Schoonheidsverzorging 11693 1545 918 627 5% 7 223Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 8045 1199 613 586 7% 8 147Huisartspraktijken 5149 618 57 561 11% 9 82Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen 3973 582 129 453 11% 10 76Landschapsverzorging 10024 993 577 416 4% 11 283Sport- en recreatieonderwijs 3926 760 346 414 11% 12 87Overige vormen van onderwijs 4869 803 396 407 8% 13 123Huishoudens als werkgever van huishoudelijk personeel 2364 388 24 364 15% 14 47Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 5444 700 349 351 6% 15 180Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel 4128 741 408 333 8% 16 128Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 5072 704 375 329 6% 17 174Detailhandel in auto’s en lichte bestelwagens (= 3,5 ton) 4914 594 274 320 7% 18 173Ontwikkeling van residentiële bouwprojecten 4970 460 153 307 6% 19 194Detailhandel via postorderbedrijven of via internet 2393 651 353 298 12% 20 71Activiteiten van grafische designers 1921 472 195 277 14% 21 54Handel in eigen onroerend goed 5823 393 123 270 5% 22 259Haarverzorging 12738 875 605 270 2% 22 377Activiteiten van fotografen, met uitzondering van persfotografen 3673 544 289 255 7% 24 158Reclamebureaus 4736 682 434 248 5% 25 233

Tabel 29: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in Vlaanderen, 2018


PopulatieWALLONIE Gestart Gestopt Groei aantal Groei % pop. Rang op aantal Rang op %

Ambulante revalidatieactiviteiten 9542 863 120 743 8% 1 135Verpleegkundige activiteiten 6218 835 133 702 11% 2 78Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel 3430 765 193 572 17% 3 41Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 10133 1024 596 428 4% 4 223Praktijken van specialisten 8510 367 50 317 4% 5 234Huisartspraktijken 3147 292 21 271 9% 6 113Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen 2828 300 57 243 9% 7 114Sport- en recreatieonderwijs 2392 389 167 222 9% 8 99Overige menselijke gezondheidszorg, n.e.g. 4527 398 231 167 4% 9 235Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 2811 427 264 163 6% 10 178Detailhandel via postorderbedrijven of via internet 1130 331 177 154 14% 11 59Scheppende kunsten, m.u.v. ondersteunende diensten 1461 209 63 146 10% 12 94Handelsbemiddeling gespecialiseerd in andere goederen 2424 373 229 144 6% 13 174Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 1904 286 143 143 8% 14 144Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 2046 275 141 134 7% 15 163Holdings 2403 190 57 133 6% 16 183Tandartspraktijken 2691 161 29 132 5% 17 197Schoonheidsverzorging 4505 457 330 127 3% 18 261Overige vormen van onderwijs 2254 267 148 119 5% 19 186Handel in eigen onroerend goed 2182 185 75 110 5% 20 192Landschapsverzorging 4751 403 325 78 2% 21 297Computerconsultancy-activiteiten 3420 307 230 77 2% 22 280Activiteiten van advocaten 4159 294 221 73 2% 23 295Diverse administratieve activiteiten ten behoeve van kantoren 1511 236 167 69 5% 24 206Reclamebureaus 2349 215 151 64 3% 25 264

Tabel 30: Ttop 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in Wallonië, 2018

Wallonië


PopulatieBRUSSEL Gestart Gestopt Groei aantal Groei % pop. Rang op aantal Rang op %

Ambulante revalidatieactiviteiten 7843 967 563 404 5% 1 210Verpleegkundige activiteiten 2707 525 230 295 11% 2 114Overige detailhandel, niet in winkels en exclusief markt- en straathandel 4037 699 431 268 7% 3 186Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 1948 209 20 189 10% 4 131Praktijken van specialisten 3030 205 28 177 6% 5 198Huisartspraktijken 1064 212 74 138 13% 6 88Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen 1431 146 14 132 9% 7 138Sport- en recreatieonderwijs 1097 134 13 121 11% 8 111Overige menselijke gezondheidszorg, n.e.g. 911 124 12 112 12% 9 96Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 721 162 51 111 15% 10 77Detailhandel via postorderbedrijven of via internet 1190 222 111 111 9% 10 136Scheppende kunsten, m.u.v. ondersteunende diensten 635 111 21 90 14% 12 84Handelsbemiddeling gespecialiseerd in andere goederen 2237 312 224 88 4% 13 236Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 932 156 68 88 9% 13 134Ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s 988 195 118 77 8% 15 165Holdings 510 84 8 76 15% 16 79Tandartspraktijken 316 163 88 75 24% 17 52Schoonheidsverzorging 1301 201 127 74 6% 18 200Overige vormen van onderwijs 2954 261 192 69 2% 19 266Handel in eigen onroerend goed 1538 233 170 63 4% 20 233Landschapsverzorging 841 109 48 61 7% 21 177Computerconsultancy-activiteiten 2375 159 105 54 2% 22 268Activiteiten van advocaten 68 62 8 54 79% 22 11Diverse administratieve activiteiten ten behoeve van kantoren 532 160 109 51 10% 24 132Reclamebureaus 1653 105 55 50 3% 25 256

Tabel 31: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in het Brussels gewest, 2018

Brussels gewest


Op de achtergrond van de Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzettingen draaien twee deelindexen: een eerste parameter wordt opgebouwd op basis van de nieuw opgerichte ondernemingen, een andere op basis van alle stopzettingen. De beide parameters vertrekken vanuit de waarnemingen van de conjunctureel opgaande periode 2005-2006-2007. Het indexijkpunt met getal 100 werd telkens vastgelegd op januari 2007, dus ongeveer één jaar voor de economische topperiode van het afgelopen decennium. Beide parameters worden samengebracht in één waarde: de GINOO-S. Deze index toont dan de seizoensgezuiverde evolutie van de nieuw opgerichte ondernemingen en stopzettingen op maandelijkse basis.

Met betrekking tot de stopzettingen houden we rekening met het totaal aantal ondernemingen dat er op maandbasis het bijltje bij neerlegt: die met faillissement maar ook met de grote meerderheid zonder (sluitingen, ontbindingen, stopzettingen, pensionnering, overlijdens, …). Deze evolutie van de ondernemingen die hun activiteiten stopzetten zetten we om in een eerste seizoensgezuiverde waarde. Op dezelfde wijze en eveneens maandelijks brengen we alle nieuw opgerichte ondernemingen samen in een tweede index: de GINOO (Graydon Index van Nieuw Opgerichte Ondernemingen).

Het verschil tussen de GINOO en de stopzettingsindex geven we weer in de hieronder gepubliceerde GINOO-S. Deze index toont aan in welk mate een relatieve aanwas van nieuwe bedrijven de aanwas van stopzettingen van ondernemingen overstijgt of integendeel in welke mate een mogelijke aanwas van het aantal jonge ondernemingen wordt ondermijnd door de stopzettingsevolutie. Cijfers onder de 100 betekenen niet (noodzakelijk) dat er meer bedrijven zouden stoppen dan starten, maar geven weer dat het totale aantal stopzettingen sneller groeit dan

het totale aantal oprichtingen en dus dat de globale groei ligt onder dat uit de periode van het ijkpunt. Per extensie wijzen zulke waarden aan dat de impact van stopzettingen van ondernemingen in belangrijke mate en zelfs versterkt doorweegt op de capaciteitscreatie terwijl indexcijfers boven het ijkpunt 100 een voordelige groeipotentie doen veronderstellen.

Graydon publiceert de index tot op provinciaal niveau, maar deze kan, samen met de deelindexen op basis van commerciële afspraken ook geleverd worden tot op postcodeniveau én rekening houden met andere parameters zoals sector, rechtsvorm, … Onder meer verschillende gemeentebesturen en belangengroepen maken hiervan gebruik om het economisch weefsel binnen hun gemeente of sector van nabij te volgen.

Omdat Graydon Belgium nv met deze index een grootst mogelijke nauwkeurigheid nastreeft, rekening houdend met het feit dat gegevens met betrekking tot de oprichting en stopzetting van ondernemingen in belangrijke mate steevast met enkele dagen vertraging worden verkregen (dit in tegenstelling tot hun gegevens met betrekking tot faillissementen die de dag zelf rechtstreeks vanop de rechtbanken wordt verzameld), opteert Graydon ervoor de index systematisch met één à twee maand vertraging te berekenen.

In 2008, het jaar dat de economische crisis doorbrak, stelden we vanaf de maand mei een opvallende vertraging vast bij het aantal opgerichte ondernemingen. Deze vaststelling in combinatie met niet alleen de voortdurende, nieuwe pieken in de faillissementscijfers maar ook met de vele stopzettingen zonder faillissement, komt zeer goed tot uiting in onderstaande grafiek, waarin we constateren dat de GINOO-S op federaal niveau reeds vanaf april 2008 onder het ijkpunt van de

Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzettingen (GINOO-S)


indexwaarde zakte. Vanaf midden 2009 werd een eerste remonte ingezet, maar die kon niet worden aangehouden, wat resulteerde in een absoluut dieptepunt in januari 2010. Sindsdien stagneerde de index op een laag niveau. Zowel in 2010 als in 2011 bleef de verhouding tussen oprichtingen en stopzettingen nagenoeg gelijk.

Door de opflakkerende crisis ging het aantal faillissementen en stopzettingen opnieuw de hoogte in wat resulteerde in een nieuw dieptepunt van de GINOO-S index midden 2012. De index zakte zelfs nog dieper weg in de volgende 4 kwartalen. Vanaf de zomer van 2012 tot einde 2013 noteerden we een toename van het aantal stopgezette ondernemingen, niet in het minst als gevolg van de aanpassingen met betrekking tot de liquidatiebonus, en tegelijk slechts tegen einde 2013 een voorzichtig toenemend aantal nieuwe zaken.

Het aantal nieuw opgerichte ondernemingen is in 2014 gevoelig gestegen. Midden 2013 kwamen de eerste signalen van een voorzichtig herstel van de economie in België en daarbuiten. Aan het hoge aantal stopzettingen kwam een einde in het laatste kwartaal 2013, de trend boog om in 2014. De trend van de index was toen duidelijk opwaarts om vanaf midden 2015 te stabiliseren en vervolgens in 2016 gelijke tred te houden op een niveau dat ver verwijderd is van een pre-crisis niveau, maar de desastreuze waarden die we maten in 2012 en 2013 lijken achter de rug. Voor het jaar 2017 noteerden we, in het bijzonder gedurende de tweede jaarhelft, een duidelijk opwaartse trend, in die mate zelfs dat we toen konden vermoeden tegen einde 2018 op het pre-crisisniveau uit te komen. En inderdaad: ook gedurende het eerste trimester 2018 zette de opwaartse beweging zich verder door. Vanaf het tweede trimester echter noteerden we, als gevolg van een dramatische achteruitgang in het Waalse Gewest, een neerwaartse knik op federaal niveau en een verdere betekenisvolle daling gedurende de tweede jaarhelft.

Vooral de gewestelijke trends, weergegeven over een ruimer historisch perspectief, geven stof tot nadenken. Uiteraard toont de GINOO-S voor de drie gewesten een neerwaartse trend gedurende de dubbele crisisperiode, uiteraard tonen de drie gewesten tekenen van herstel erna. Maar daar waar het Brusselse gewest in de periode 2007 en begin 2008 hoge toppen scheerde hinkt het gewest nu stevig achterop. Omgekeerd zien we dat het Waalse gewest vanaf midden 2011 een inhaalmaneuvre heeft ingezet en, in vergelijking met de andere gewesten én met 2007 als ijkpunt, sindsdien tot en met het eerste trimester 2018 betere groeiwaarden noteerde…. Echter, gedurende het tweede trimester 2018 meten we er een hevige terugval die gedurende het tweede halfjaar 2018 enkel maar verder uitdiept en naar het jaareinde toe stabiliseert op het allerlaagste niveau sinds het begin van de crisis. In die mate zelfs dat de waarden gemeten binnen het Waalse gewest sedert het tweede trimester onder die van het Brusselse duiken. Ook het Vlaamse Gewest ontsnapt niet aan een duidelijk neerwaartse trend, die echter op het jaareinde 2018 lijkt gestuit.


Grafiek 9: GINOO-S (Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle Stopzettingen) Federaal


Grafiek 10: GINOO-S (Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle Stopzettingen) Vlaanderen


Grafiek 11: GINOO-S (Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle Stopzettingen) Wallonië


Bij het afsluiten van de cijfers voor het eerste kwartaal van 2019 (op 17 april 2019) stellen we een stijging vast van het aantal starters met 0,44% ten opzichte van de eerste drie maanden van 2018. De stijgende trend van de voorbije jaren lijkt dus te worden aangehouden. Het absoluut aantal van 27.667 starters is het hoogste kwartaalcijfer van de afgelopen 10 jaar. Deze cijfers voor het eerste kwartaal zullen naar alle waarschijnlijkheid nog verder evolueren.

Starters in het eerste kwartaal van 2019

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Totaal 18.208 20.675 21.730 21.080 20.321 21.355 21.386 23.844 25.552 27.545

2019

27.667

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.0000,44%

FEDERAAL NIVEAU

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

18.208

20.675

21.730

21.080

20.321

21.355

21.386

23.844

25.552

27.545

27.667

-7,61%

13,55%

5,10%

-2,99%

-3,60%

5,09%

0,15%

11,49%

7,16%

7,80%

0,44%

Procentuele verandering t.o.v. vorig jaarTotaal

Grafiek 12: Evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019)

Tabel 32 : (Relatieve) evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019)


Uit de voorlopige cijfers blijkt dat enkel het Vlaamse geweest een stijging noteert van het aantal starters in het eerste kwartaal van 2019 ten opzichte van een jaar eerder. Het Waalse (-4,80%) en het Brusselse gewest (-8,90%) tekenen een negatief percentage op in deze periode. Kijken we naar de relatieve bijdrage van de gewesten

in het totale aantal starters in België, dan is het Vlaamse gewest verantwoordelijk voor 61,90% van de starters, het Waalse gewest voor 22,99%, het Brussels gewest voor 11,95% en de bedrijven met zetel in het buitenland of zonder gekend adres voor 3,16%.

Stijging aantal starters in eerste kwartaal 2019 enkel in Vlaanderen

FEDERAAL NIVEAU VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWESTBedrijven met zetel in

het buitenland of zonder gekend adres in België

Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar


t.o.v. vorig jaar

Tabel 33: Gewestelijke evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019)

18.208

20.675

21.730

21.080

20.321

21.355

21.386

23.844

25.552

27.545

27.667

2.117

2.491

2.789

2.703

2.780

3.001

2.964

3.229

3.281

3.628

3.305

10.437

11.550

12.107

11.718

10.918

11.804

11.879

13.498

14.259

15.746

17.126

4.954

5.710

5.962

5.840

5.787

5.660

5.544

5.983

6.387

6.683

6.362

700

924

872

819

836

890

999

1.134

1.625

1.488

874

-7,61%

13,55%

5,10%

-2,99%

-3,60%

5,09%

0,15%

11,49%

7,16%

7,80%

0,44%

-10,56%

17,67%

11,96%

-3,08%

2,85%

7,95%

-1,23%

8,94%

1,61%

10,58%

-8,90%

-9,87%

10,66%

4,82%

-3,21%

-6,83%

8,12%

0,64%

13,63%

5,64%

10,43%

8,76%

-9,94%

15,26%

4,41%

-2,05%

-0,91%

-2,19%

-2,05%

7,92%

6,75%

4,63%

-4,80%

170,27%

32,00%

-5,63%

-6,08%

2,08%

6,46%

12,25%

13,51%

43,30%

-8,43%

-41,26%

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019


18.000

16.000

14.000

12.000

10.000

8.000

6.000

4.000

2.000

02009

10.437

2.117

4.954

700

2010

11.550

2.491

5.710

924

2011

12.107

2.789

5.963

872

2012

11.718

2.703

5.840

819

2013

10.918

2.780

5.787

836

2014

11.804

3.001

5.660

890

2015

11.879

2.964

5.544

999

2016

13.498

3.229

5.983

1.134

2017

14.259

3.281

6.387

1.625

2018

15.746

3.628

6.683

1.488

2019

17.126

3.305

6.362

874

Vlaams gewest

Brussels gewest

Waals gewest

Bedrijven met een zetel in het buitenland of zonder gekend

adres in België

Grafiek 13: Evolutie van het aantal starters per gewest (2009-2019)


Tabel 1: Evolutie van het aantal starters in absolute aantallen 12 en procentuele verandering op jaarbasis (België, 2008-2018)

Tabel 2: Evolutie van het aantal starters per gewest en procentuele 13 verandering op jaarbasis (2008-2018)

Tabel 3: Evolutie van het aantal starters per gewest en aandeel van 14 de starterspopulatie per gewest, 2008-2018

Tabel 4: Startersdichtheid per gewest in 2018 15

Tabel 5: Startersdichtheid per provincie in 2018 16

Tabel 6: Evolutie aantal starters per provincie (2008-2018) 17

Tabel 7: Evolutie aantal starters per provincie & procentuele verandering 19 t.o.v. vorig jaar (2008-2018)

Tabel 8: Evolutie aantal starters en aandeel per rechtsvorm (België, 2008-2018) 20

Tabel 9: Aandeel eenmanszaken en vennootschappen in starterspopulatie 22 (België, 2008-2018)

Tabel 10: Evolutie aantal nieuwe opgerichte eenmanszaken en 22 vennootschappen (België, 2008-2018)

Tabel 11: Evolutie aantal starters volgens sector in België (2008-2018) 23, 24

Tabel 12: Procentuele verandering aantal starters per sector t.o.v. vorig jaar 25, 26 (2008-2018)

Tabel 13: Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten 27, 28 (België, 2018, gerangschikt op absolute aantallen)

Tabel 14: Evolutie aantal nieuw opgerichte eenmanszaken volgens 29 geslacht en procentuele verandering t.o.v. vorig jaar (België, 2008-2018)

Tabel 15: Evolutie aantal stopzettingen en overlevingsgraad van starters 30 begin 2018 naar jaar van oprichting (België)

Tabel 16: Overlevingsgraad op vijf jaar (provincies en gewesten) 31

Tabel 17: Overlevingsgraad begin 2018 naar jaar van oprichting en per sector 32, 33 (België, 2008-2018)

Tabel 18: Starters die nog actief zijn begin 2018 volgens aantal medewerkers (België) 34

Tabel 19: Starters volgens aantal werknemers (Vlaanderen) 35

Tabel 20: Starters volgens aantal werknemers (Wallonië) 35

Tabel 21: Starters volgens aantal werknemers (Brussel) 35

Tabel 22: Verdeling van het aantal in 2014 opgerichte ondernemingen volgens 37 aantal knipperlichten begin 2019 (België)

Tabel 23: Verdeling van het aantal in 2014 gestarte actieve ondernemingen 37 volgens risicoklasse

Tabel 24: Nettogroei van de bedrijven in België 41

Tabel 25: Netto groei van de bedrijven in Vlaanderen 42

Tabel 26: Nettogroei van de bedrijven in Wallonië 43

Tabel 27: Nettogroei van de bedrijven in het Brussels gewest 44

Tabel 28: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in België, 2018 45

Tabel 29: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in Vlaanderen, 2018 46

Tabel 30: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in Wallonië, 2018 47

Tabel 31: Top 25 van de activiteiten met sterkste nettogroei in het Brussels gewest, 2018 48

Tabel 32: (Relatieve) evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019) 54

Tabel 33: Gewestelijke evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019) 55

Grafieken Grafiek 1: Evolutie van het aantal starters (België, 2008-2018) 12

Grafiek 2: Evolutie van het aantal starters per gewest (2008-2018) 14

Grafiek 3: Evolutie van het aantal starters per gewest 18

Grafiek 4: Evolutie aantal starters per rechtsvorm in België (2008-2018) 21

Grafiek 5: Aantal startende vennootschappen en eenmanszaken (België, 2008-2018) 22

Grafiek 6: Genderevolutie bij startende Eenmanszaken (België, 2008-2018) 29

Grafiek 7: Verdeling van het aantal in 2014 opgerichte ondernemingen volgens 36 aantal knipperlichten begin 2019 (België)

Grafiek 8: Verdeling van het aantal in 2014 gestarte ondernemingen volgens 38 risicoklasse begin 2019

Grafiek 9: GINOO-S (Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen 51 versus alle Stopzettingen) FEDERAAL

Grafiek 10: GINOO-S Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen 52 versus alle Stopzettingen) Vlaanderen

Grafiek 11: GINOO-S (Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen 53 versus alle Stopzettingen) Wallonië

Grafiek 12: Evolutie van het aantal starters in het eerste kwartaal (2009-2019) 54

Grafiek 13: Evolutie van het aantal starters per gewest (2009-2019) 56

Overzicht tabellen en grafieken

STARTERS - UNIZO · 2019-04-29 · starters voor hun rekening, samen met de zakelijke...

Documents

Transcript of STARTERS - UNIZO · 2019-04-29 · starters voor hun rekening, samen met de zakelijke...