STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie...

24
STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB

Transcript of STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie...

Page 1: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB

| 2

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 3

Visie en beleid 4 Visie op onderwijs 4

Verantwoordelijkheden op het gebied van onderwijs 5 Docent 5

Opleidingsraad 6

Faculteitssecretariaat 6

Kalender academiejaar 7

Opleidingsonderdeelfiches 8 Ondersteuning bij het invullen 8

Deadlines 9

(Eerste) hulp bij lesgeven 10 Voorbereidingen treffen 10

Tijdens de colleges 12

Evalueren van studenten 13

Verdere ondersteuning 14

Onderwijstechnologie 15

Examens 17 Organisatie van het examen 17

Verloop van het examen 17

Na het examen 18

Studentenfeedback 19 Wat doe je met deze resultaten 19

Voorzieningen en regelingen voor studenten 20

Nuttige webadressen 22

Afkortingen 23

DIGITAAL EXEMPLAAR HTTPONDERWIJS-STUDENTENZAKENVUBACBESTARTPAKKET

| 3

Deze gids heeft als doel om jou als (nieuwe) docent op weg te helpen bij je onderwijsopdracht aan de VUB De gids staat vol (didactische) tips aandachtspunten verwijzingen naar richtlijnen en handleidingen die betrekking hebben op onder-wijs aan de VUB In deze gids wordt verwezen naar belang-rijke bepalingen uit het onderwijs- en examenreglement en naar andere relevante reglementeringen

We houden alles bewust zo beknopt mogelijk en verwijzen dmv links naar extra literatuur webpaginarsquos enz Er wordt geregeld verwezen naar paginarsquos en documenten op het intra-net van Onderwijs amp Studentenzaken

De opbouw van dit document is chronologisch van het voorbereiden en invullen van je opleidingsonderdeelfiche(s) naar het lesgeven zelf gevolgd door de examens en ten slotte de resultaten van de Studentenfeedback (de feedback die studenten op het einde van het semester geven over jouw opleidingsonderde(e)l(en))

In deze gids vind je de belangrijkste informatie terug die betrekking heeft op onderwijs eacuten die centraal is vastgelegd (Contact)informatie over andere domeinen (ICT Mens amp Organisatiehellip) vind je terug op het VUB intranet na inloggen met je VUB Net-ID

Sommige onderwijsgerelateerde zaken worden niet op cen-traal maar op facultair of opleidingsniveau bepaald Zo is er naast het centrale onderwijs- en examenreglement (verderop afgekort tot OER) voor elke faculteit een aanvullend facultair onderwijs- en examenreglement Dit kan je raadplegen via de facultaire website

Deze gids wordt jaarlijks geuumlpdatet De meest actuele versie vind je steeds terug via Starten met lesgeven of httponderwijs-studentenzakenvubacbestartpakket

We ontvangen graag feedback over hoe de gids jou heeft ge-holpen bij je onderwijs Uiteraard zijn suggesties om de gids nog beter te maken altijd welkom Stuur je feedback naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

We wensen je veel succes bij het lesgeven

Prof Dr Jan DanckaertVicerector Onderwijs- en Studentenzaken

INLEIDING

| 4

Je geeft les aan de VUB een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid

VISIE OP ONDERWIJSHet onderwijs aan de VUB is gebaseerd op een mens- en maatschappijvisie waarin de fundamentele waarden van de VUB vervat zijn vrije oordeelsvorming sociale bewogenheid kritische vorming en verantwoordelijkheid Het VUB-onder-wijs is erop gericht studenten te vormen met competenties op het vlak van kennis vaardigheden inzicht en attitudes noodzakelijk om als verantwoordelijk onbevooroordeeld indi-vidu te functioneren in een complexe maatschappij

Om ervoor te zorgen dat haar studenten zich deze fundamen-tele waarden eigen maken biedt de VUB in al haar opleidin-gen een kwalitatief ontwikkeltraject dat vijf elementen bevat Deze vijf pijlers vormen volgens de VUB de basiskenmerken die studenten nodig hebben om op een academisch niveau te kunnen functioneren in de huidige en toekomstige maat-schappij

1 Studenten ontplooien zich tot ldquoredelijk eigenzinnigerdquoindividuen

2 Studenten engageren zich voor een duurzame huma-nistische maatschappij

3 Studenten worden gevormd tot wereldburgers4 Studenten ontwikkelen een vrije onderzoekende houding5 Studenten worden voorbereid op hun professionele

loopbaan

De 5 pijlers zijn vertaald in de leerresultaten van alle VUB-op-leidingen De inhoud en opbouw van de curricula de inhoud van de individuele opleidingsonderdelen de gehanteerde werkvormen en de attitude van de docenten zijn essentieumlle elementen in de concretisering van de VUB-visie op onderwijs

Lees de volledige Visie op onderwijs

Ben je benieuwd naar hoe deze visie zich concreet vertaalt naar beleid Lees dan het VUB Beleidsplan onderwijs

VISIE EN BELEID

| 5

Onderwijs aan de VUB bij wie ligt welke verantwoordelijk-heid Bepaalde taken en bevoegdheden zijn verbonden met specifieke organen (bijv Faculteitsraad Onderwijsraad) of functies (Decaan Vicerector Onderwijs- en Studentenzaken) Hieronder worden de voor een beginnend docent meest relevante organen en functies besproken1

DocentIndividuele docenten zijn verantwoordelijk voor de aan hen toegewezen opleidingsonderdelen Concreet betekent dit2

bull Per opleidingsonderdeel definieumlren van de leerresul-taten die stroken met de actuele maatschappelijkerelevantie

bull Afstemmen van de inhoud van het opleidingsonderdeelop de leerresultaten

bull Selecteren van geschikte werkvormen en het voorzienin adequaat studiemateriaal en gepaste begeleiding

bull Selecteren van adequate evaluatievormen die het ver-werven van de vooropgestelde leerresultaten toetsen

bull Doceren van de lessenbull Opmaak uitvoering en beoordeling van examensbull Beoordeling van masterproeven en andere studieop-

drachten

Op basis van onder andere nieuwe inzichten (nieuwe) afspra-ken die er binnen de opleidingsraad zijn gemaakt resultaten van de Studentenfeedback focusgesprekken met studenten passen docenten elementen uit hun opleidingsonderdelen aan

Daarnaast werken docenten mee aan initiatieven ter bevorde-ring van de kwaliteit van het onderwijs die worden genomen door de opleidingsraad nemen zij deel aan professionalise-ringsactiviteiten zorgen zij ervoor dat de opleidingsonderdeel-fiches van hun opleidingsonderdelen correct en volledig zijn ingevuld en houden zij zich aan de afspraken met betrekking tot het evaluatiebeleid

1 Wil je meer weten over andere organen en functies die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan de VUB lees dan het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVerantwoordelijkhedenrdquo

2 Onderstaande verantwoordelijkheden worden uitgebreider toegelicht in het hoofdstuk (Eerste) hulp bij lesgeven

VERANTWOORDELIJKHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS

TIP VAN EEN COLLEGAGa vroeg genoeg na (best zo snel mogelijk) of alle voorzie-ne uren ingepland zijn of er genoeg tijd is voorzien voor het examen in de grote auditoria of de WPO-uren voor de assis-tenten correct ingeboekt zijnhellip Al deze praktische factoren kan je dikwijls niet meer aanpas-sen eens het semester loopt maar kunnen een grote impact hebben vooral op studenten in het eerste jaar (waar je moei-lijk stof kan comprimeren mochten er plots lessen blijken weg te vallen)

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 2: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 2

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 3

Visie en beleid 4 Visie op onderwijs 4

Verantwoordelijkheden op het gebied van onderwijs 5 Docent 5

Opleidingsraad 6

Faculteitssecretariaat 6

Kalender academiejaar 7

Opleidingsonderdeelfiches 8 Ondersteuning bij het invullen 8

Deadlines 9

(Eerste) hulp bij lesgeven 10 Voorbereidingen treffen 10

Tijdens de colleges 12

Evalueren van studenten 13

Verdere ondersteuning 14

Onderwijstechnologie 15

Examens 17 Organisatie van het examen 17

Verloop van het examen 17

Na het examen 18

Studentenfeedback 19 Wat doe je met deze resultaten 19

Voorzieningen en regelingen voor studenten 20

Nuttige webadressen 22

Afkortingen 23

DIGITAAL EXEMPLAAR HTTPONDERWIJS-STUDENTENZAKENVUBACBESTARTPAKKET

| 3

Deze gids heeft als doel om jou als (nieuwe) docent op weg te helpen bij je onderwijsopdracht aan de VUB De gids staat vol (didactische) tips aandachtspunten verwijzingen naar richtlijnen en handleidingen die betrekking hebben op onder-wijs aan de VUB In deze gids wordt verwezen naar belang-rijke bepalingen uit het onderwijs- en examenreglement en naar andere relevante reglementeringen

We houden alles bewust zo beknopt mogelijk en verwijzen dmv links naar extra literatuur webpaginarsquos enz Er wordt geregeld verwezen naar paginarsquos en documenten op het intra-net van Onderwijs amp Studentenzaken

De opbouw van dit document is chronologisch van het voorbereiden en invullen van je opleidingsonderdeelfiche(s) naar het lesgeven zelf gevolgd door de examens en ten slotte de resultaten van de Studentenfeedback (de feedback die studenten op het einde van het semester geven over jouw opleidingsonderde(e)l(en))

In deze gids vind je de belangrijkste informatie terug die betrekking heeft op onderwijs eacuten die centraal is vastgelegd (Contact)informatie over andere domeinen (ICT Mens amp Organisatiehellip) vind je terug op het VUB intranet na inloggen met je VUB Net-ID

Sommige onderwijsgerelateerde zaken worden niet op cen-traal maar op facultair of opleidingsniveau bepaald Zo is er naast het centrale onderwijs- en examenreglement (verderop afgekort tot OER) voor elke faculteit een aanvullend facultair onderwijs- en examenreglement Dit kan je raadplegen via de facultaire website

Deze gids wordt jaarlijks geuumlpdatet De meest actuele versie vind je steeds terug via Starten met lesgeven of httponderwijs-studentenzakenvubacbestartpakket

We ontvangen graag feedback over hoe de gids jou heeft ge-holpen bij je onderwijs Uiteraard zijn suggesties om de gids nog beter te maken altijd welkom Stuur je feedback naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

We wensen je veel succes bij het lesgeven

Prof Dr Jan DanckaertVicerector Onderwijs- en Studentenzaken

INLEIDING

| 4

Je geeft les aan de VUB een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid

VISIE OP ONDERWIJSHet onderwijs aan de VUB is gebaseerd op een mens- en maatschappijvisie waarin de fundamentele waarden van de VUB vervat zijn vrije oordeelsvorming sociale bewogenheid kritische vorming en verantwoordelijkheid Het VUB-onder-wijs is erop gericht studenten te vormen met competenties op het vlak van kennis vaardigheden inzicht en attitudes noodzakelijk om als verantwoordelijk onbevooroordeeld indi-vidu te functioneren in een complexe maatschappij

Om ervoor te zorgen dat haar studenten zich deze fundamen-tele waarden eigen maken biedt de VUB in al haar opleidin-gen een kwalitatief ontwikkeltraject dat vijf elementen bevat Deze vijf pijlers vormen volgens de VUB de basiskenmerken die studenten nodig hebben om op een academisch niveau te kunnen functioneren in de huidige en toekomstige maat-schappij

1 Studenten ontplooien zich tot ldquoredelijk eigenzinnigerdquoindividuen

2 Studenten engageren zich voor een duurzame huma-nistische maatschappij

3 Studenten worden gevormd tot wereldburgers4 Studenten ontwikkelen een vrije onderzoekende houding5 Studenten worden voorbereid op hun professionele

loopbaan

De 5 pijlers zijn vertaald in de leerresultaten van alle VUB-op-leidingen De inhoud en opbouw van de curricula de inhoud van de individuele opleidingsonderdelen de gehanteerde werkvormen en de attitude van de docenten zijn essentieumlle elementen in de concretisering van de VUB-visie op onderwijs

Lees de volledige Visie op onderwijs

Ben je benieuwd naar hoe deze visie zich concreet vertaalt naar beleid Lees dan het VUB Beleidsplan onderwijs

VISIE EN BELEID

| 5

Onderwijs aan de VUB bij wie ligt welke verantwoordelijk-heid Bepaalde taken en bevoegdheden zijn verbonden met specifieke organen (bijv Faculteitsraad Onderwijsraad) of functies (Decaan Vicerector Onderwijs- en Studentenzaken) Hieronder worden de voor een beginnend docent meest relevante organen en functies besproken1

DocentIndividuele docenten zijn verantwoordelijk voor de aan hen toegewezen opleidingsonderdelen Concreet betekent dit2

bull Per opleidingsonderdeel definieumlren van de leerresul-taten die stroken met de actuele maatschappelijkerelevantie

bull Afstemmen van de inhoud van het opleidingsonderdeelop de leerresultaten

bull Selecteren van geschikte werkvormen en het voorzienin adequaat studiemateriaal en gepaste begeleiding

bull Selecteren van adequate evaluatievormen die het ver-werven van de vooropgestelde leerresultaten toetsen

bull Doceren van de lessenbull Opmaak uitvoering en beoordeling van examensbull Beoordeling van masterproeven en andere studieop-

drachten

Op basis van onder andere nieuwe inzichten (nieuwe) afspra-ken die er binnen de opleidingsraad zijn gemaakt resultaten van de Studentenfeedback focusgesprekken met studenten passen docenten elementen uit hun opleidingsonderdelen aan

Daarnaast werken docenten mee aan initiatieven ter bevorde-ring van de kwaliteit van het onderwijs die worden genomen door de opleidingsraad nemen zij deel aan professionalise-ringsactiviteiten zorgen zij ervoor dat de opleidingsonderdeel-fiches van hun opleidingsonderdelen correct en volledig zijn ingevuld en houden zij zich aan de afspraken met betrekking tot het evaluatiebeleid

1 Wil je meer weten over andere organen en functies die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan de VUB lees dan het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVerantwoordelijkhedenrdquo

2 Onderstaande verantwoordelijkheden worden uitgebreider toegelicht in het hoofdstuk (Eerste) hulp bij lesgeven

VERANTWOORDELIJKHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS

TIP VAN EEN COLLEGAGa vroeg genoeg na (best zo snel mogelijk) of alle voorzie-ne uren ingepland zijn of er genoeg tijd is voorzien voor het examen in de grote auditoria of de WPO-uren voor de assis-tenten correct ingeboekt zijnhellip Al deze praktische factoren kan je dikwijls niet meer aanpas-sen eens het semester loopt maar kunnen een grote impact hebben vooral op studenten in het eerste jaar (waar je moei-lijk stof kan comprimeren mochten er plots lessen blijken weg te vallen)

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 3: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 3

Deze gids heeft als doel om jou als (nieuwe) docent op weg te helpen bij je onderwijsopdracht aan de VUB De gids staat vol (didactische) tips aandachtspunten verwijzingen naar richtlijnen en handleidingen die betrekking hebben op onder-wijs aan de VUB In deze gids wordt verwezen naar belang-rijke bepalingen uit het onderwijs- en examenreglement en naar andere relevante reglementeringen

We houden alles bewust zo beknopt mogelijk en verwijzen dmv links naar extra literatuur webpaginarsquos enz Er wordt geregeld verwezen naar paginarsquos en documenten op het intra-net van Onderwijs amp Studentenzaken

De opbouw van dit document is chronologisch van het voorbereiden en invullen van je opleidingsonderdeelfiche(s) naar het lesgeven zelf gevolgd door de examens en ten slotte de resultaten van de Studentenfeedback (de feedback die studenten op het einde van het semester geven over jouw opleidingsonderde(e)l(en))

In deze gids vind je de belangrijkste informatie terug die betrekking heeft op onderwijs eacuten die centraal is vastgelegd (Contact)informatie over andere domeinen (ICT Mens amp Organisatiehellip) vind je terug op het VUB intranet na inloggen met je VUB Net-ID

Sommige onderwijsgerelateerde zaken worden niet op cen-traal maar op facultair of opleidingsniveau bepaald Zo is er naast het centrale onderwijs- en examenreglement (verderop afgekort tot OER) voor elke faculteit een aanvullend facultair onderwijs- en examenreglement Dit kan je raadplegen via de facultaire website

Deze gids wordt jaarlijks geuumlpdatet De meest actuele versie vind je steeds terug via Starten met lesgeven of httponderwijs-studentenzakenvubacbestartpakket

We ontvangen graag feedback over hoe de gids jou heeft ge-holpen bij je onderwijs Uiteraard zijn suggesties om de gids nog beter te maken altijd welkom Stuur je feedback naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

We wensen je veel succes bij het lesgeven

Prof Dr Jan DanckaertVicerector Onderwijs- en Studentenzaken

INLEIDING

| 4

Je geeft les aan de VUB een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid

VISIE OP ONDERWIJSHet onderwijs aan de VUB is gebaseerd op een mens- en maatschappijvisie waarin de fundamentele waarden van de VUB vervat zijn vrije oordeelsvorming sociale bewogenheid kritische vorming en verantwoordelijkheid Het VUB-onder-wijs is erop gericht studenten te vormen met competenties op het vlak van kennis vaardigheden inzicht en attitudes noodzakelijk om als verantwoordelijk onbevooroordeeld indi-vidu te functioneren in een complexe maatschappij

Om ervoor te zorgen dat haar studenten zich deze fundamen-tele waarden eigen maken biedt de VUB in al haar opleidin-gen een kwalitatief ontwikkeltraject dat vijf elementen bevat Deze vijf pijlers vormen volgens de VUB de basiskenmerken die studenten nodig hebben om op een academisch niveau te kunnen functioneren in de huidige en toekomstige maat-schappij

1 Studenten ontplooien zich tot ldquoredelijk eigenzinnigerdquoindividuen

2 Studenten engageren zich voor een duurzame huma-nistische maatschappij

3 Studenten worden gevormd tot wereldburgers4 Studenten ontwikkelen een vrije onderzoekende houding5 Studenten worden voorbereid op hun professionele

loopbaan

De 5 pijlers zijn vertaald in de leerresultaten van alle VUB-op-leidingen De inhoud en opbouw van de curricula de inhoud van de individuele opleidingsonderdelen de gehanteerde werkvormen en de attitude van de docenten zijn essentieumlle elementen in de concretisering van de VUB-visie op onderwijs

Lees de volledige Visie op onderwijs

Ben je benieuwd naar hoe deze visie zich concreet vertaalt naar beleid Lees dan het VUB Beleidsplan onderwijs

VISIE EN BELEID

| 5

Onderwijs aan de VUB bij wie ligt welke verantwoordelijk-heid Bepaalde taken en bevoegdheden zijn verbonden met specifieke organen (bijv Faculteitsraad Onderwijsraad) of functies (Decaan Vicerector Onderwijs- en Studentenzaken) Hieronder worden de voor een beginnend docent meest relevante organen en functies besproken1

DocentIndividuele docenten zijn verantwoordelijk voor de aan hen toegewezen opleidingsonderdelen Concreet betekent dit2

bull Per opleidingsonderdeel definieumlren van de leerresul-taten die stroken met de actuele maatschappelijkerelevantie

bull Afstemmen van de inhoud van het opleidingsonderdeelop de leerresultaten

bull Selecteren van geschikte werkvormen en het voorzienin adequaat studiemateriaal en gepaste begeleiding

bull Selecteren van adequate evaluatievormen die het ver-werven van de vooropgestelde leerresultaten toetsen

bull Doceren van de lessenbull Opmaak uitvoering en beoordeling van examensbull Beoordeling van masterproeven en andere studieop-

drachten

Op basis van onder andere nieuwe inzichten (nieuwe) afspra-ken die er binnen de opleidingsraad zijn gemaakt resultaten van de Studentenfeedback focusgesprekken met studenten passen docenten elementen uit hun opleidingsonderdelen aan

Daarnaast werken docenten mee aan initiatieven ter bevorde-ring van de kwaliteit van het onderwijs die worden genomen door de opleidingsraad nemen zij deel aan professionalise-ringsactiviteiten zorgen zij ervoor dat de opleidingsonderdeel-fiches van hun opleidingsonderdelen correct en volledig zijn ingevuld en houden zij zich aan de afspraken met betrekking tot het evaluatiebeleid

1 Wil je meer weten over andere organen en functies die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan de VUB lees dan het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVerantwoordelijkhedenrdquo

2 Onderstaande verantwoordelijkheden worden uitgebreider toegelicht in het hoofdstuk (Eerste) hulp bij lesgeven

VERANTWOORDELIJKHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS

TIP VAN EEN COLLEGAGa vroeg genoeg na (best zo snel mogelijk) of alle voorzie-ne uren ingepland zijn of er genoeg tijd is voorzien voor het examen in de grote auditoria of de WPO-uren voor de assis-tenten correct ingeboekt zijnhellip Al deze praktische factoren kan je dikwijls niet meer aanpas-sen eens het semester loopt maar kunnen een grote impact hebben vooral op studenten in het eerste jaar (waar je moei-lijk stof kan comprimeren mochten er plots lessen blijken weg te vallen)

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 4: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 4

Je geeft les aan de VUB een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid

VISIE OP ONDERWIJSHet onderwijs aan de VUB is gebaseerd op een mens- en maatschappijvisie waarin de fundamentele waarden van de VUB vervat zijn vrije oordeelsvorming sociale bewogenheid kritische vorming en verantwoordelijkheid Het VUB-onder-wijs is erop gericht studenten te vormen met competenties op het vlak van kennis vaardigheden inzicht en attitudes noodzakelijk om als verantwoordelijk onbevooroordeeld indi-vidu te functioneren in een complexe maatschappij

Om ervoor te zorgen dat haar studenten zich deze fundamen-tele waarden eigen maken biedt de VUB in al haar opleidin-gen een kwalitatief ontwikkeltraject dat vijf elementen bevat Deze vijf pijlers vormen volgens de VUB de basiskenmerken die studenten nodig hebben om op een academisch niveau te kunnen functioneren in de huidige en toekomstige maat-schappij

1 Studenten ontplooien zich tot ldquoredelijk eigenzinnigerdquoindividuen

2 Studenten engageren zich voor een duurzame huma-nistische maatschappij

3 Studenten worden gevormd tot wereldburgers4 Studenten ontwikkelen een vrije onderzoekende houding5 Studenten worden voorbereid op hun professionele

loopbaan

De 5 pijlers zijn vertaald in de leerresultaten van alle VUB-op-leidingen De inhoud en opbouw van de curricula de inhoud van de individuele opleidingsonderdelen de gehanteerde werkvormen en de attitude van de docenten zijn essentieumlle elementen in de concretisering van de VUB-visie op onderwijs

Lees de volledige Visie op onderwijs

Ben je benieuwd naar hoe deze visie zich concreet vertaalt naar beleid Lees dan het VUB Beleidsplan onderwijs

VISIE EN BELEID

| 5

Onderwijs aan de VUB bij wie ligt welke verantwoordelijk-heid Bepaalde taken en bevoegdheden zijn verbonden met specifieke organen (bijv Faculteitsraad Onderwijsraad) of functies (Decaan Vicerector Onderwijs- en Studentenzaken) Hieronder worden de voor een beginnend docent meest relevante organen en functies besproken1

DocentIndividuele docenten zijn verantwoordelijk voor de aan hen toegewezen opleidingsonderdelen Concreet betekent dit2

bull Per opleidingsonderdeel definieumlren van de leerresul-taten die stroken met de actuele maatschappelijkerelevantie

bull Afstemmen van de inhoud van het opleidingsonderdeelop de leerresultaten

bull Selecteren van geschikte werkvormen en het voorzienin adequaat studiemateriaal en gepaste begeleiding

bull Selecteren van adequate evaluatievormen die het ver-werven van de vooropgestelde leerresultaten toetsen

bull Doceren van de lessenbull Opmaak uitvoering en beoordeling van examensbull Beoordeling van masterproeven en andere studieop-

drachten

Op basis van onder andere nieuwe inzichten (nieuwe) afspra-ken die er binnen de opleidingsraad zijn gemaakt resultaten van de Studentenfeedback focusgesprekken met studenten passen docenten elementen uit hun opleidingsonderdelen aan

Daarnaast werken docenten mee aan initiatieven ter bevorde-ring van de kwaliteit van het onderwijs die worden genomen door de opleidingsraad nemen zij deel aan professionalise-ringsactiviteiten zorgen zij ervoor dat de opleidingsonderdeel-fiches van hun opleidingsonderdelen correct en volledig zijn ingevuld en houden zij zich aan de afspraken met betrekking tot het evaluatiebeleid

1 Wil je meer weten over andere organen en functies die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan de VUB lees dan het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVerantwoordelijkhedenrdquo

2 Onderstaande verantwoordelijkheden worden uitgebreider toegelicht in het hoofdstuk (Eerste) hulp bij lesgeven

VERANTWOORDELIJKHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS

TIP VAN EEN COLLEGAGa vroeg genoeg na (best zo snel mogelijk) of alle voorzie-ne uren ingepland zijn of er genoeg tijd is voorzien voor het examen in de grote auditoria of de WPO-uren voor de assis-tenten correct ingeboekt zijnhellip Al deze praktische factoren kan je dikwijls niet meer aanpas-sen eens het semester loopt maar kunnen een grote impact hebben vooral op studenten in het eerste jaar (waar je moei-lijk stof kan comprimeren mochten er plots lessen blijken weg te vallen)

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 5: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 5

Onderwijs aan de VUB bij wie ligt welke verantwoordelijk-heid Bepaalde taken en bevoegdheden zijn verbonden met specifieke organen (bijv Faculteitsraad Onderwijsraad) of functies (Decaan Vicerector Onderwijs- en Studentenzaken) Hieronder worden de voor een beginnend docent meest relevante organen en functies besproken1

DocentIndividuele docenten zijn verantwoordelijk voor de aan hen toegewezen opleidingsonderdelen Concreet betekent dit2

bull Per opleidingsonderdeel definieumlren van de leerresul-taten die stroken met de actuele maatschappelijkerelevantie

bull Afstemmen van de inhoud van het opleidingsonderdeelop de leerresultaten

bull Selecteren van geschikte werkvormen en het voorzienin adequaat studiemateriaal en gepaste begeleiding

bull Selecteren van adequate evaluatievormen die het ver-werven van de vooropgestelde leerresultaten toetsen

bull Doceren van de lessenbull Opmaak uitvoering en beoordeling van examensbull Beoordeling van masterproeven en andere studieop-

drachten

Op basis van onder andere nieuwe inzichten (nieuwe) afspra-ken die er binnen de opleidingsraad zijn gemaakt resultaten van de Studentenfeedback focusgesprekken met studenten passen docenten elementen uit hun opleidingsonderdelen aan

Daarnaast werken docenten mee aan initiatieven ter bevorde-ring van de kwaliteit van het onderwijs die worden genomen door de opleidingsraad nemen zij deel aan professionalise-ringsactiviteiten zorgen zij ervoor dat de opleidingsonderdeel-fiches van hun opleidingsonderdelen correct en volledig zijn ingevuld en houden zij zich aan de afspraken met betrekking tot het evaluatiebeleid

1 Wil je meer weten over andere organen en functies die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan de VUB lees dan het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVerantwoordelijkhedenrdquo

2 Onderstaande verantwoordelijkheden worden uitgebreider toegelicht in het hoofdstuk (Eerste) hulp bij lesgeven

VERANTWOORDELIJKHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERWIJS

TIP VAN EEN COLLEGAGa vroeg genoeg na (best zo snel mogelijk) of alle voorzie-ne uren ingepland zijn of er genoeg tijd is voorzien voor het examen in de grote auditoria of de WPO-uren voor de assis-tenten correct ingeboekt zijnhellip Al deze praktische factoren kan je dikwijls niet meer aanpas-sen eens het semester loopt maar kunnen een grote impact hebben vooral op studenten in het eerste jaar (waar je moei-lijk stof kan comprimeren mochten er plots lessen blijken weg te vallen)

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 6: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 6

Voor een meer gedetailleerd overzicht van verwachtingen ten aanzien van docenten die als ZAP-lid zijn aangesteld lees Bijlage I ZAP_reglement Competentietoets

OpleidingsraadDe opleidingsraad (OLR) is het belangrijkste orgaan dat de kwaliteit van een opleiding of cluster van opleidingen be-waakt en verbetert Belangrijke taken zijn onder andere

bull Het formuleren van de leerresultaten van de oplei-ding(en)

bull Het vaststellen van het curriculumbull Het afstemmen van de leerresultaten van opleidingson-

derdelen op de leerresultaten van de opleidingbull Het bespreken van werkvormen die aansluiten bij de

leerresultaten alsook de evaluatievormen die bewijzendat de leerresultaten zijn behaald

bull Het opstellen van opleidingsbrede richtlijnen rond stu-diemateriaal stages masterproef

bull Het opvolgen van de (aanpassingen aan) opleidingson-derdeelfiches

bull Het opvolgen van de opleidingsspecifieke resultaten uitde Studentenfeedback

Een volledige beschrijving van de samenstelling bevoegd-heden en werking van de opleidingsraad vind je terug in het lsquoCentraal reglement betreffende de bestuurlijke inrichting en de werking van de faculteiten van de Vrije Universiteit Brusselrsquo afdeling 3 lsquoDe opleidingsradenrsquo artikel 23 24 en 25

FaculteitssecretariaatHet faculteitssecretariaat is belangrijk als ondersteunende dienst bij het onderwijs Voorbeelden van onderwijsonder-steunende taken zijn het maken van college- en examen-roosters het inplannen van lessen in lokalen (met eventuele lesopnames) enz Het verschilt per faculteit waarin ondersteuning wordt geboden We raden daarom aan om eens langs te gaan bij jouw faculteitssecretariaat en te vragen waarvoor je bij hen terecht kan Door de url httpwwwvubbeltAfkortingengt (bijvoorbeeld httpwwwvubbePE) in te typen kom je op de website van je faculteit Daar vind je de contactgegevens en locatie

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 7: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 7

Het academiejaar is ingedeeld in twee semesters Elk semes-ter telt 13 lesweken

De academische kalender vind je in het OER Art 7 (indeling academiejaar) of op de VUB-website httpswwwvubacbeacademische-kalender

Ben je niet bekend met begrippen als ldquozittijdrdquo of ldquoblokweekrdquo Hieronder vind je meer uitleg over de onderdelen uit deze kalender Ze zijn afkomstig uit het OER Art 3 (definities)

BLOKWEEK periode voorafgaand aan de examenperiode waarin - behoudens de uitzondering voorzien in artikel 7 - geen examens of andere vormen van evaluatie gebeuren en geen lessen gegeven worden Het is de periode waarin studenten tijd ter beschikking krijgen om zich voor te bereiden op examens

EERSTE ZITTIJD bestaat uit een eerste examenperiode (weken 18 tem 20) en een tweede examenperiode (weken 39 tem42) waarin de student gebruik maakt van zijn eerste ofdesgevallend enige examenkans De eerste zittijd wordtafgesloten met een deliberatie en elektronische bekend-making van de resultaten

LESVRIJE WEEK periode waarin er geen examens lessen of andere onder-wijsactiviteiten doorgaan met uitzondering van onthaal- en voorbereidingsactiviteiten en pretoetsen tijdens de lesvrije week van het eerste semester

TWEEDE ZITTIJD bestaat uit eacuteeacuten examenperiode (weken 49 tot 52) waarin de student gebruik maakt van zijn tweede examenkans indien deze is voorzien De tweede zittijd wordt afgesloten met een deliberatie en elektronische bekendmaking van de resultaten

KALENDER ACADEMIEJAAR

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 8: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 8

Als docent ben je titularis en dus verantwoordelijk voor eacuteeacuten of meer opleidingsonderdelen Voor elk opleidingsonderdeel wordt een digitale ldquoopleidingsonderdeelficherdquo gemaakt3 Dit wordt ook wel ldquoOO-ficherdquo of ldquoECTS-ficherdquo genoemd Deze fiche bevat de inhoudelijke beschrijving van het opleidingson-derdeel en wordt zowel in het Nederlands als in het Engels aangeboden aan de studenten

Als titularis van een of meer opleidingsonderdelen draag je de verantwoordelijkheid om jouw fiche(s) correct en volledig in- en aan te vullen en jaarlijks waar nodig te actualiseren

Opleidingsonderdeelfiches zijn om verschillende redenen belangrijk

1 JURIDISCH BELANGbull contract dat de docent aangaat met de studenten

bij inschrijving voor een opleidingsonderdeelbull basis voor verlenen van vrijstellingen

2 COMMUNICATIE NAAR STUDENTENbull helpt de student te kiezen (indien keuzevak) en te

plannen (in geval van deeltijds studenten zoalswerkstudenten)

bull geeft informatie over de leerresultaten inhoudstudiemateriaal examen (beoordelings- enaanvullende info)

3 COMMUNICATIE TUSSEN DOCENTENbull geeft informatie aan andere docenten over

vakinhoudenbull wordt besproken op de opleidingsraad

Meer details over de inhoud van de opleidingsonderdeelfi-ches kan je in het OER lezen

bull Art 16 (opleidingsonderdeelfiche)bull Art 17 (studieomvang en studietijd

opleidingsonderdeel)Ter info In sommige faculteiten wordt er gewerkt met een veelvoud van 3 ECTS-credits Een OO is dan 3 6 ECTS in omvang

bull Art 103 (partieumlle of permanente evaluatie)bull Art 138 (examencijfer - sect3)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen

examen)

Ondersteuning bij het invullenDe basisregels aandachtspunten verdere ondersteuning bij het invullen van deze fiches (handleidingen contactperso-nen) vind je op de webpagina Studiedeelfiches

Om fiches aan te passen ga je naar het CALI-systeem en log je in met je VUB Net-ID Fiches voor het komende academie-jaar kunnen het hele jaar door aangepast worden Er is echter een deadline waarop alle wijzigingen voor het volgende

3 In dit document zal veelal de term ldquoOpleidingsonderdeelficherdquo (de officieumlle term ndash gehanteerd in reglementen zoals het OER) gebruikt worden en in een uitzonder-lijk geval ldquoStudiedeelficherdquo (de technische term gehanteerd in CALI handleidingen ed) Het gaat echter steeds over hetzelfde

OPLEIDINGSONDERDEELFICHES

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 9: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 9

academiejaar aangebracht moeten zijn (zie hieronder) Is het noodzakelijk om na de deadline jouw fiche(s) nog aan te pas-sen neem dan contact op met jouw faculteitssecretariaat

DeadlinesElk jaar op 1 maart roept de Vicerector Onderwijs en Studen-tenzaken via e-mail de titularissen op om hun opleidingson-derdeelfiches tbv het komende academiejaar tegen eind april in te vullen en te actualiseren

De opleidingsraad volgt jaarlijks de aanpassingen in de opleidingsonderdeelfiches op controleert of de gemaakte af-spraken erin zijn verwerkt en of alle fiches correct en volledig zijn ingevuld

LET OPWat er in de opleidingsonderdeelfiche staat is BINDEND Je kan niet gedurende het academiejaar beslissen om het in de praktijk anders te doen dan beschreven in de fiche

TIP VAN EEN COLLEGAEvalueer bij vakken in het eerste semester maw na het ex-amen van januari of er iets hoort te veranderen aan de evalu-atievorm voor het volgend academiejaar Voor vakken in het tweede semester moet je de facto wachten tot de maand april van het jaar X+1 om toepassing te krijgen in academie-jaar X+2Bespreek de fiche met het hele onderwijsteam (assistenten praktijkassistenten pedagogisch medewerkers co-titula-rissen) De fiche moet gedragen zijn maar ook gekend bij de andere leden van het team Zij moeten eacuteeacuten en dezelfde boodschap communiceren naar de studenten

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 10: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 10

Aan de VUB willen we studenten maximaal ondersteunen in hun leerproces Zowel op instellings- opleidings- als docent-niveau ondernemen we acties om studenten zoveel mogelijk kansen te bieden om succesvol te zijn Als docent geef je de studenten deze kansen door kwaliteitsvol onderwijs te ont-werpen en verzorgen Hieronder vind je concrete richtlijnen en tips om dit te bereiken

Voorbereidingen treffenEEN OPLEIDINGSONDERDEEL ONTWERPEN

bull Bij het ontwerpen of aanpassen van je opleidingsonder-deel start je met het (her)definieumlren van de leerresulta-ten Leerresultaten beschrijven het geheel van kennisinzichten vaardigheden en attitudes die studenten naafronding van een leerproces moeten beheersen Zijdienen ook altijd vermeld te worden in je OO-fiche(s)Deze leerresultaten moeten afgestemd zijn op de op-leidingsspecifieke leerresultaten Zo wordt duidelijk opwelke manier ieder OO bijdraagt aan het verwerven vande ruimer geformuleerde opleidingsspecifieke leerre-sultatenGa voor de leerresultaten van jouw opleiding naar deopleidingspagina via httpwwwvubacbeopleidingen

bull Na het (her)definieumlren van de leerresultaten bepaal jede volgende zaken

bull Tot welke studiematerialen ((hand)boeken rea-dershellip) hebben de studenten toegang nodig om dezeleerresultaten te bereikenAls docent dien je met betrekking tot studiemate-riaal een aantal richtlijnen na te leven mbt onderandere communicatie kwaliteit en beschikbaarheid4

bull Welke oefeningen (projecten papershellip) en activitei-ten (laborsquos discussieshellip) geven studenten de kansom deze leerresultaten te bereiken

bull Hoe kunnen de studenten aantonen dat ze dezeleerresultaten hebben bereikt Het antwoord op dezevraag is de basis voor zowel tussentijdse op-drachten als de vorm en inhoud van de evaluatie(s)die je bij de studenten afneemt Bijvoorbeeld alskritisch kunnen denken een belangrijk lerresultaat iszorg er dan voor dat deze vaardigheid wordtbeoordeeld in tussentijdse oefeningen en hetuiteindelijk examen

bull Vervolgens ga je de inhoud verder bepalen en structu-rerenbull Welke themarsquos wil ik behandelen in welke volgordebull Hoe vul ik de contacturen in Bespreek ik de be-

langrijkste inhoudenconcepten en wissel ik deze afmet interactieve elementen Laat ik eacuteeacuten of tweecontactmomenten oningevuld om veelvoorkomendevragen te beantwoorden of moeilijke onderwerpen teherhalen

4 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaal gt ldquoRichtlijnen op het niveau van de docentrdquo

(EERSTE) HULP BIJ LESGEVEN

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 11: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 11

bull Wat moeten studenten doenlezen ter voorberei-ding op enof opvolging van de collegesOp basis hiervan kun je een kalender opstellenwaarin je per week de themarsquos leesopdrachtenoefeningen ed plant

bull Denk bij het invullen van je contacturen aan hetvolgendebull Studenten kunnen maximaal 20 minuten ge-

concentreerd luisteren Wissel jouw spreektijdaf met gebruik van media (filmpje geluidsfrag-menthellip) of interactieve elementen Dit zorgt voorvernieuwde aandacht

bull Begin met een inleiding waarin je aanhaalt welkeonderwerpen je gaat bespreken welke vragen julliegaan beantwoorden welke activiteiten de studentengaan uitvoeren

bull Belicht maximum drie tot vijf onderwerpen Over-laad de studenten niet met allerlei randinformatieBlijf dicht bij je onderwerpen en geef voorbeeldenanalogieeumln

bull Sluit af met een herhalingopsomming van de be-langrijkste conclusiesantwoorden Geef als lsquoteaserrsquoalvast de problemenvragen die in een volgendcollege besproken worden

bull Houd bij het ontwerpen van je opleidingsonderdeel -waar mogelijk - rekening met oa volgende contextuelefactoren (= beginsituatie)bull Studenten Over welke voorkennis beschikken zij

Waar liggen hun interessesbull Materieumlle omstandigheden Waarover beschikt

jouw lokaal (bord beamer internet verplaatsbaretafelshellip)

bull Concrete lesomstandigheden Welke lessen hebbende studenten voorna jouw les gehad Hebben zenet pauze gehad of niet

PRAKTISCHbull De eerste kennismaking met een opleidingsonderdeel

gebeurt via de OO-fiche Meer hierover vind je in hethoofdstuk Opleidingsonderdeelfiches Belangrijk is datdeze fiche tijdig correct en duidelijk is ingevuld

bull Zorg ervoor dat je in de eventuele studiewijzer slides(tbv contactmomenten) enz toelichting geeft overa de beoogde leerresultatenb de gehanteerde werk -en evaluatievormenc het examen verloop beoordelingscriteria punten-

verdeling en eventuele wegingd het studiemateriaal

e eventuele opdrachten wat wordt er concreet ver-wacht beoordelingscriteria deadlines hoe inleverenenz

f hoe en aan wie studenten evt vragen kunnen stelleng de voorziene begeleiding en feedback

bull Indien eacuteeacuten of meer assistenten het opleidingsonderdeelmee begeleiden spelen zij een belangrijke rol in hetonderwijs en het begeleiden van oefeningena Stem goed met hen af zodat ze over de meest

recente informatie beschikkenb Stimuleer hen om deel te nemen aan de onderwijs-

training voor assistentenOok afstemming met eventuele co-titularissen ofgastsprekers is essentieel

bull Onderwijs wordt meer en meer ondersteund doortechnologie Aan de VUB is het mogelijk om gebruik temaken van oa een online voting systeem of een videomanagement systeem In het onderdeel Onderwijstech-nologie lees je meer hierover Belangrijk is om je tijdigte informeren aangezien er meestal wat voorbereidingbij komt kijken

bull Waar en wanneer je lessen plaatsvinden kun je steedscontroleren via het algemene lessenroostera Raadpleeg het rooster geregeld om te zien of het

niet is gewijzigdb Vergeet niet om aan de facultaire roosteraar

door te geven wanneer een les niet doorgaat ver-plaatst wordt of in een ander lokaal doorgaat dangewoonlijk

TIP VAN EEN COLLEGAWanneer je interactieve momenten inbouwt concentreer je je in het begin best op eacuteeacuten of twee methodes De studenten zijn in het eerste jaar de facto een testpubliek voor een nieu-we lesgever die ook vertrouwen moet winnen in de pedago-gische vormen die worden aangereikt om er daarna creatief mee aan de slag te gaan Goed lesgeven is geen kwestie van een checklist overlopen maar van traag opbouwen en leren hoe je het contact met het publiek legt behoudt en uitbouwt

LET OPDit moet altijd in overeenstemming zijn met wat er in de opleidingsonderdeelfiche staat

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 12: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 12

Tijdens de collegesbull Praat niet te snel Wanneer je ziet dat studenten noti-

ties nemen praat dan nog iets langzamer of geef zeeven de tijd om hun notities aan te vullen

bull Kijk studenten zoveel mogelijk aan

bull Laat ruimte voor vragen of vraag er zelf na het behan-delen van een onderwerp expliciet naar Dat kan meteen algemene vraag als ldquoWelke vragen heb je nogrdquoLaat studenten altijd even nadenken over evt vragen enstap dus niet meteen over op het volgende onderwerp

bull Daarnaast is het effectief om ook zelf geregeld concre-te vragen te stellen aan je studenten Op die manier kanje checken of studenten mee zijn en eventueel bepaal-de lesinhoud nog eens herhalen

EERSTE COLLEGEHieronder een aantal specifieke zaken die je in een eerste college behandeltbull Stel jezelf voor oa waarom geef je dit opleidingson-

derdeel waarom interesseert deze materie jou zo

bull Toon de relevantie van het opleidingsonderdeel aanwelke fascinerende problemenvragen zijn er aan ditdomein verbonden (maakt studenten nieuwsgierig engemotiveerd) Hoe is het verbonden met andere dis-ciplines (de studentengroep kan immers uit meerdereopleidingendisciplines komen) Welke plaats heeft hetin het curriculum of een specifieke leerlijn

bull Geef weer welke leerresultaten studenten met dit oplei-dingsonderdeel bereiken en hoe je hen daarin onder-steunt

bull Verduidelijk je verwachtingen met betrekking tot het ge-drag van studenten tijdens de colleges en het nalevenvan deadlines Een aantal bepalingen hieromtrent uitVUB-reglementenbull OER Art 5 (modaliteiten bij onderwijsactiviteiten en

communicatie)bull Tuchtreglement voor studenten Art 1

bull Geef verdere toelichting bij het examen enz (zie ookldquoVoorbereidingen treffenrdquo)

bull Vraag aan studenten zichzelf voor te stellen Hiermeekrijg ook jij als lesgever een beter beeld van je studen-tengroepbull In kleinere groepen kun je ze vragen naar hun naam

(probeer deze zo snel mogelijk te onthouden) oplei-ding interesse wat ze tot nu toe het interessantsteOO vonden en waaromhellip

bull In grotere groepen kun je met behulp van handop-steking of de tool Poll Everywhere werken en vragenstellen als wie komt er uit opleiding X wie heeft er aleens gehoord van (en andere vragen naar voor-kennis)hellip

bull Laat voldoende ruimte voor vragen van studenten Dezezijn bij een eerste college vaak praktisch van aardlocatie van lessen beschikbaarheid en prijzen vanstudiemateriaalhellip

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 13: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 13

bull Adviseer studenten om notities te nemen tijdens decolleges Hierdoor verwerken ze de lesinhoud beter encreeumlren ze materiaal waarmee ze zich kunnen voorbe-reiden op evaluatiemomenten

LAAGDREMPELIG CONTACT STUDENTENUit de feedback die we zowel van studenten als externe commissies (die ons onderwijs beoordelen) krijgen komt steeds een belangrijke troef van de VUB naar voren het laagdrempelige contact tussen docenten en studenten Dit is een bewuste keuze en komt voort uit onze Visie op onderwijs In deze visie spreken we over onderwijs op maat ldquogekenmerkt door individuele begeleiding van stu-denten onderwijs in kleine groepen en een laagdrempelig contact met het academisch personeelrdquo

Een aantal tips om dit laagdrempelige contact in de praktijk te brengen

bull Laat studenten tijdens je contactmomenten weten datze je aansluitend nog kunnen aanspreken of dat zeeventueel een afspraak kunnen maken

bull Veelgestelde vragen kun je op het leerplatform zettenen beantwoorden (bijvoorbeeld in een forum) Geeftijdens je contactmomenten aan waar deze vragen tevinden zijn Dit voorkomt dat je de ene na de anderemail krijgt met dezelfde vraag

bull Als studenten vragen via mail mogen stellen weestransparant over de termijn waarbinnen ze een ant-woord kunnen verwachten

bull Als een student met vragen komt rondom toelating toteen opleiding(sonderdeel) inschrijvingen leerkrediet

vrijstellingen regelingen rond examens verwijs dan altijd eerst door naar httpsstudentvubbe Daar zijn alle (facultaire) procedures te vinden

Evalueren van studentenAls docent dien je met betrekking tot evalueren

bull Een aantal centrale richtlijnen te volgen om kwali-teitsvol te evalueren5

bull De opleidingsspecifieke richtlijnen te volgen Dezerichtlijnen bevatten generieke afspraken met betrek-king tot de verschillende gehanteerde evaluatievor-men (bijvoorbeeld mondelinge of schriftelijke evalu-atie practicahellip) om zodoende deze evaluaties meerte stroomlijnen op het niveau van de opleiding6 Endit waar van toepassing na te leven

Maak gebruik van formatieve (tussentijdse) evaluatie om studenten te ondersteunen in het leerproces Hiermee geef je jezelf ook inzicht over hoe je studentengroep het doet wat gaat al goed en met welke aspecten hebben ze nog moeite Deze kun je dan nog eens extra onder de aandacht brengen

Voorbeelden van tussentijdse evaluatiesbull Maak een korte quiz en laat studenten stemmen

dmv handopsteking kleurkaartjes of via de toolPoll Everywhere Je kan ook een quiz aanmaken inhet leerplatform en studenten vragen deze voor ofna een contactmoment te doorlopen

bull Laat studenten een eerste versie van een paperindienen en geef (afhankelijk van de grootte van destudentengroep) individuele of collectieve feedback(veelvoorkomende fouten)

bull Organiseer een proefexamen

Als het gaat om summatieve evaluaties (bv examens) is het belangrijk

bull Alle leerresultaten en leerinhouden af te toetsenWanneer een evaluatie bestaat uit vragen dient eentoetsmatrijs hierbij als hulpmiddel gebruikt te worden

bull Het examen niet te lang (en niet te kort) te makenAls jij het in ongeveer frac14 van de tijd kan maken heb-ben studenten voldoende tijd

bull Vragen duidelijk en ondubbelzinnig te stellenbull De vragen in moeilijkheidsgraad te laten toenemen

(om studenten met examenvrees te ondersteunen)Eventueel kun je een collega vragen het examen opbovenstaande punten na te kijken

In het hoofdstuk Examens wordt dieper ingegaan op de for-mele regels rond examensEr zijn tal van digitale informatiedocumenten beschikbaar die

5 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo gt ldquoRichtlijnen evaluatiebeleidrdquo6 Voor meer informatie hierover neem je best contact op met de voorzitter van de opleidingsraad

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 14: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 14

betrekking hebben op evalueren Deze kunnen je helpen bij het aanpassenoptimaliseren van je evaluatievorm(en) In het document Evaluatievormen worden alle mogelijke evaluatie-vormen kort toegelicht

Daarnaast worden er regelmatig trainingen rond evalueren georganiseerd Kijk hiervoor in het actuele aanbod aan trai-ningen amp infosessies

Naast bovenstaande concrete tips en richtlijnen geven we je hieronder nog een aantal meer algemene verwachtingen ten aanzien van docenten mee die de VUB vooropstelt in het kader van het studiesucces bij studenten7

CONGRUENTIEZorg binnen alle opleidingsonderdelen die je verzorgt voor een goede afstemming tussen de leerresultaten de lesinhouden en de werk- en evaluatievormen Grootscha-lig meta-onderzoek8 toont aan dat studenten die op een congruente9 (=passende) wijze geeumlvalueerd worden die goed op de hoogte zijn van de vereisten en criteria van een evaluatie en die feedback krijgen op hun prestaties een beter leerproces doorlopen en meer kans hebben op slagen

COMMUNICATIE Communiceer duidelijk je verwachtingen aan de studen-ten in de OO-fiche maar ook tijdens contactmomenten

enof via het leerplatform Wat betreft examens Stel modelvragen en voorbeeldexamens ter beschikking Wees transparant over het verloop van de examens over de beoordelingscriteria de puntenverdeling en eventuele weging Formuleer heldere evaluatie-instructies

ACTIVEREND Zorg dat je lesmomenten voldoende (inter)actief zijn Dat kan gaan van korte overlegmomenten tussen studenten tijdens een hoorcollege tot project- of probleemgestuurd onderwijs Wanneer studenten actief leren zijn ze meer geconcentreerd gemotiveerd eacuten verwerken ze de leerstof beterIn Hoe maak ik mijn colleges interactiever en Activerende werkvormen voor kleinere groepen vind je meer inspiratie

FORMATIEF

Evalueer studenten ook tijdens het leerproces (en niet enkel tijdens de examens) en geef hen tussentijdse feed-back10 zodat ze hun leerproces nog kunnen bijsturen en zich kunnen verbeteren Dit kan collectieve of individuele feedback zijn

STUDIEMATERIAAL Zorg voor kwalitatief studiemateriaal dat voor de studen-ten vlot toegankelijk is dat congruent is met de leerresul-taten en dat aangepast is aan de groep studenten Voorzie waar mogelijk een studiewijzer11 die studenten begeleidt om de doelen te bereiken

RELATIE MET ACTIES OP OPLEIDINGSNIVEAU Houd rekening met de acties die op opleidingsniveau wor-den uitgevoerd (bv mbt knelopleidingsonderdelen of studeerbaarheid)

FEEDBACK DOOR STUDENTEN Houd - waar relevant - rekening met de feedback die via verschillende kanalen12 door studenten gegeven wordt

Verdere ondersteuningHopelijk geven voorgaande richtlijnen en tips inspiratie om je opleidingsonderde(e)l(en) te ontwerpen enof waar nodig te optimaliseren Je kan daarnaast gebruik maken van een aantal digitale informatiebronnen boeken en het onderwijs-professionaliseringsaanbod aan de VUB

7 Zie Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudierendementrdquo gt ldquoVerwachtingen ten aanzien van docentenrdquo8 John C Hattie Visible Learning A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement London amp New York Routledge Taylor amp Francis 20099 Op een congruente wijze evalueren betekent dat de evaluatievormen zo gekozen zijn dat ze goed kunnen meten in welke mate de beoogde leerresultaten bereikt zijn10 Uit het meta-onderzoek (zie noot 8) blijkt dat instructiestrategieeumln waarbij nadruk ligt op feedback geven het effectiefst zijn oftewel studieprestaties het meest

positief beiumlnvloeden Belangrijk hierbij is dat het zowel gaat over feedback van docent naar student (zodat de student zich kan verbeteren) maar ook van student naar docent (zodat de docent aanpassingen kan doen)

11 Een studiewijzer is een papieren of elektronisch document dat als doel heeft om de studenten te begeleiden door duidelijke informatie te geven over het oplei-dingsonderdeel aan de hand van instructies voor taken studietips enz Daarnaast ondersteunt de studiewijzer studenten in het actief verwerken van de leerstof Uit Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStudiemateriaalrdquo

12 Oa resultaten Studentenfeedback focusgesprekken

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 15: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 15

DIGITALE INFORMATIEBRONNENOp de pagina Ondersteuning (ga bovenin het scherm met je muis over ldquoondersteuningrdquo heen) vind je paginarsquos die informatie geven rond verschillende didactische onder-werpen zoals leerresultaten evalueren werkvormen studiemateriaal enz

BV-DATABANKDe BV-databank (bijvoorbeeld-databank) bevat didactisch materiaal en praktijkvoorbeelden van activerend hoger onderwijs in Vlaanderen httpswwwbvdatabankbe

BOEKENOp de pagina Boekentips vind je een overzicht van boeken die kunnen helpen bij het opzettenverbeteren van je onderwijs De boeken zijn ingedeeld per thema en worden kort ingeleid

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGNaast de hierboven vermelde digitale informatiebronnen kan je ondersteuning vinden in het aanbod aan trainingen Het is ook een manier voor docenten om van elkaar te leren en ideeeumln en ervaringen uit te wisselen

Alle trainingen worden gratis aangeboden inschrijven is wel verplicht Ons aanbod bestaat oa uit

ONDERWIJSPROFESSIONALISERINGSTRAJECT VOOR (BEGINNEND) ZAP Het VUB-onderwijsprofessionaliseringstraject voor do-centen wordt in eerste instantie ingericht voor alle recent ingestroomde ZAP-leden van de Vrije Universiteit Brussel Het onderwijsprofessionaliseringstraject begeleidt je als docent in het (verder) ontwikkelen van je didactische com-petenties voor het verzorgen van universitair onderwijs Hiermee ondersteunen we je in de ontwikkeling van de vooropgestelde onderwijscompetenties uit de Competen-tietoets ZAP luik Onderwijs

ONDERWIJSTRAINING VOOR ASSISTENTENVoor AAP- enof WPP-leden van de VUB met een of meerdere onderwijstaken is er een eacuteeacutendaagse training gefocust op basisdidactiek Onderlinge uitwisseling van ervaringen en de eigen onderwijspraktijk centraal staan Opvolgend wordt er een terugkommoment voorzien

TRAININGEN EN INFOSESSIESIeder academiejaar wordt er een ruim aanbod aan korte trainingen en infosessies georganiseerd De lengte vari-eert van eacuteeacuten uur tot een halve dag Meestal wordt er eacuteeacuten

specifiek didactisch enof onderwijstechnologisch thema behandeld De sessies staan open voor al het onderwij-zend personeel van de Vrije Universiteit Brussel Enkele trainingen kunnen ook volledig of gedeeltelijk online gevolgd worden

Ook kunnen opleidingsraden een onderwijsprofessionalise-ringsactiviteit op maat aanvragenVoor vragen over het onderwijsprofessionaliseringsaanbod mail je naar onderwijsprofessionaliseringvubbe

OnderwijstechnologieTechnologie is ons in het dagelijks leven steeds meer gaan omringen In haar Visie op onderwijs streeft de VUB naar een doordachte gevarieerde en (inter)actieve vorm van leren Nieuwe technologieeumln en onderwijsvormen kunnen dit leren ondersteunen

BLENDED LEARNINGBlended learning is onderwijs waarbij ICT-ondersteund (afstands)leren en contactonderwijs zinvol gecombineerd en optimaal geiumlntegreerd worden

LEERPLATFORM CANVASCanvas is het digitale leerplatform van de VUB Het plat-form wordt onder andere gebruikt om het leerproces te begeleiden het studiemateriaal met studenten te delen als communicatietool tussen de studenten de docenten en de faculteitssecretariaten

VIDEO IN ONDERWIJSBinnen de VUB zijn er verschillende mogelijkheden om opnames te maken in het kader van onderwijs Op de campussen Etterbeek en Jette zijn verschillende lokalen

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 16: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 16

uitgerust met apparatuur voor lesopnames In deze loka-len is het mogelijk om integrale opnames te maken van je lessen (inclusief slides) en om deze vervolgens via het leerplatform ter beschikking te stellen voor de studenten Aanvragen voor lesopnames gebeuren op dezelfde manier als aanvragen voor leslokalen namelijk via de facultaire roosteraar Daarnaast kan je als docent de opnamesoft-ware (Panopto) zelf downloaden en met behulp van een webcam en microfoon opnames maken met je eigen laptop Dit biedt de mogelijkheid om bijvoorbeeld screen-casts korte kennisclips of een presentatie op te nemen Ook deze opnames zijn te bekijken via het leerplatform

STUDENT RESPONS SYSTEEMDe VUB beschikt over een campusbrede licentie voor Poll Everywhere een student respons systeem dat toelaat interactief te werken in kleine eacuten grote groepen Met Poll Everywhere geven studenten hun antwoord op jouw vra-gen via hun smartphone tablet of laptop Door studenten regelmatig te laten antwoorden op gerichte vragen kan je hen actief laten meedenken het inzichtelijk leren bevorde-ren en hun aandacht langer vasthouden

ANDERE BESCHIKBARE TECHNOLOGIEEumlNNaast de hierboven beschreven technologieeumln en onder-wijsvormen faciliteert de VUB nog andere vormen van ICT-ondersteund leren De ontwikkelingen op onderwijstechnologisch gebied gaan snel Er worden binnen de VUB geregeld nieuwe mo-gelijkheden onderzocht Heb je ideeeumln good practices of suggesties geef ze door via onderwijsinnovatievubbe

ONDERWIJSVERNIEUWINGSPROJECTEN (OVPrsquoS)De VUB voorziet middelen voor OnderwijsVernieuwings-Projecten (OVPs) Deze projecten bieden (groepen van) docenten concrete mogelijkheden om hun onderwijs te innoveren Er wordt jaarlijks in december via diverse kanalen een oproep tot indiening van projectvoorstellen gelanceerd Er zijn inmiddels al talrijke voorbeelden van gerealiseerde OVP-projecten

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 17: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 17

Dit hoofdstuk gaat in op de verschillende regels die er aan de VUB gelden ten aanzien van examens Deze worden chrono-logisch weergegeven voor tijdens en na het examen Er wordt steeds een opdeling gemaakt in enerzijds bepa-lingen die vermeld staan in het OER en die bindend zijn en anderzijds aanvullende informatie die je verder kan helpen in je werkzaamheden mbt examens (waaronder de Handlei-ding examens)

Verder is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de visie en het beleid rond evalueren Deze vind je terug in het Kwa-liteitshandboek Onderwijs (onderdeel ldquoVisie en beleid rond evaluerenrdquo) Wanneer je praktische vragen krijgt mbt examens waar je zelf het antwoord niet (zeker) op weet stuur de student in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt zijn vraag daar niet beant-woord verwijs hem dan naar het faculteitssecretariaat

Organisatie van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot de organisatie van examens

bull Art 106 (examenrooster)bull Art 111 (overmacht)bull Art 107 (inclusiviteit)

Afwijkingen kunnen gaan over bijvoorbeeld de verlen-

ging van het examen met een uur voorzien in extra voorbereidingstijd bij het examen enz

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoNota overmachtrdquo

Verloop van het examenBepalingen uit het OER met betrekking tot het examenmo-ment zelf

bull Art 108 (deelname aan de examens)bull Art 109 (deelname aan de examens ndash facultaire crite-

ria)bull Art 114 (openbaarheid examens - sect1 en 2)bull Art 113 (vervanging examinator)bull Art 118 (onregelmatigheden)

Aanvullendbull Handleiding examens onderdeel ldquoIdentiteitscontrole

tijdens de examensrdquo en ldquoAanwezigheid van de titularistijdens de examensrdquo

EXAMENS

LET OPPas nadat de decaan heeft beslist dat er sprake is van overmacht mag je als titularis een nieuwe datum in-plannen

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 18: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 18

bull Vermoedenvaststellen onregelmatigheid Je kan hetexamen onderbreken en je kan de examenkopij enhet antwoordblad waarop de student werkt in beslagnemen Je mag het examen echter niet stopzetten (inde zin dat je de student dwingt het examenlokaal teverlaten) Je bent verplicht de student een nieuwe exa-menkopij en blanco antwoordblad aan te bieden Voor-aleer de (vice-)decaan en examencommissie uitspraakdoen over het geval mag de student namelijk zijnhaardeelname aan de examens voortzetten (inclusief jouwexamen)

bull Op de pagina Plagiaat vind je meer informatie overbull de plagiaatdetectiesoftware die aan de VUB wordt

gebruiktbull de maatregelen die je in je onderwijs kunt nemen ter

preventie van plagiaat

bull Handleiding examens onderdeel ldquoRichtlijn aantekenin-gen bij mondelinge examenrdquo

bull Neerslag bij mondelinge examens

Na het examenBepalingen uit het OER die weergeven wat er na een examen kan enof moet gebeuren

bull Art 138 (examencijfer)bull Art 139 (slagen voor een opleidingsonderdeel)bull Art 141 (overzetten verschillende onderdelen exa-

men)bull Art 153 (procedure intern beroep met uitzondering

van beslissing houdende redelijke aanpassing)bull Art 114 (inzagerecht en feedback - sect3 en 4)

Aanvullendbull Bij indienen van hun examenkopij vragen studenten

soms al feedback op de vragen (ldquoik antwoordde opvraag X met antwoord lsquozo en zorsquo Is dat correctvol-doenderdquo) Geef liever geen feedback dan feedbackdie later betwist kan worden

bull Voor het invoeren van punten ga je naar het CALI-sys-teem

bull Meer info Handleiding examens onderdeel ldquoNota inza-gerechtrdquo

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 19: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 19

Op het einde van ieder semester organiseert de VUB bij de studenten een elektronische bevraging van (onder andere) de onderwezen opleidingsonderdelen De resultaten van de enquecircte worden na elke afname gerapporteerd via de Offici-ele Resultatensite voor Academisch Personeel en Studenten Na inloggen met je VUB-NetID kan je daar jouw persoonlijke resultaten raadplegen

Wat doe je met deze resultatenONDERWIJS OPTIMALISEREN

Het is belangrijk om regelmatig te reflecteren over je onderwijs Deze feedback van de studenten kan hierbij relevante input bieden Het informatiedocument Opvolgen van de studentenfeedback als docentonderwijsteam geeft je een overzicht van de minimale verwachtingen bij het opvolgen van de studentenfeedback en concrete tips bij het nadenken over en verder verbeteren van de onder-wijskwaliteit aan de hand van deze feedback

STUDENTEN INFORMERENVerder is het belangrijk dat de studenten weten dat er iets met hun feedback wordt gedaan Zodoende zullen ze in de toekomst gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen aan de bevraging De globale resultaten worden via de Officieumlle Resultatensite aan de studenten beschikbaar gesteld Op het niveau van het individuele opleidingson-derdeel of de individuele docent ligt de verantwoordelijk-heid voor de terugkoppeling bij de docent Hijzij licht toe hoe hijzij rekening houdt met de (eerdere) resultaten van de studentenfeedback

In het Kwaliteitshandboek Onderwijs onderdeel ldquoStuden-tenfeedbackrdquo lees je meer over de opzet doelstellingen inhoud enz van deze bevraging

STUDENTENFEEDBACK

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 20: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 20

Als docent is het belangrijk om op de hoogte te zijn van onder-staande voorzieningen en regelingen voor studenten Zodoen-de kun je er je studenten indien nodig naar doorverwijzen

StudiebegeleidingBij de Studiebegeleiding kunnen studenten terecht voor informatie advies begeleiding en training Er wordt een geiumlntegreerd aanbod aan begeleiding voorzien gedurende het volledige studietraject om het studierendement te verhogen en het studentenwelzijn te verbeteren Bijzondere aandacht gaat onder andere uit naar

bull Het ontwikkelen van studievaardigheden waaronderstudiemethode studieplanning en voorbereiden vanexamens

bull Het aanbieden van studietrajectbegeleiding waaronderhet uitstippelen van een individueel traject en herorieumln-tering

bull Het bijdragen tot het welzijn van de student onder an-dere door psychologische ondersteuning en trainingenrond faalangst

bull Het aanscherpen van onderzoeksvaardigheden voor hetschrijven van de bachelor- en masterproef en papers

bull Het ondersteunen van studenten in bijzondere situatieszoals studenten met een functiebeperking werkstuden-tenstudent-ondernemers topsportstudenten en studenten-vertegenwoordigers Meer info hierover onder het kopjeldquoRedelijke Flexibiliteitrdquo

De Studiebegeleiding biedt aan de studenten ook een aange-paste studeerruimte en seminarielokalen waar studenten in kleine groepjes gebruik van kunnen maken In het bijzonder wordt deze ruimte ingezet om in examenperiodes het stude-ren in groep te faciliteren

Kijk voor het volledige aanbod op de website van de Studie-begeleiding

Redelijke Flexibiliteit (ReFlex)Het is mogelijk dat je als docent te maken krijgt met de vraag voor redelijke aanpassing aan de onderwijs- of examenrege-lingen in het kader van het inclusief beleid Deze aanpassin-gen zijn bijvoorbeeld het toestaan van voldoende tijd bij het afleggen van een examen het aanpassen van deadlines of het aanpassen van het formaat van slides voor leesbaarheid in een braille-programma ReFlex-maatregelen worden als redelijk beschouwd wanneer zij haalbaar zijn voor de student

VOORZIENINGEN EN REGELINGEN VOOR STUDENTEN

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 21: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 21

verdedigbaar naar medestudenten toe en aanvaardbaar voor de docent Belangrijk hierbij is dat het niet de bedoeling is om van de leerresultaten af te wijken ReFlex-maatregelen worden op basis van een professioneel attest en een per-soonlijk gesprek met een studentenpsycholoog toegekend en worden gecooumlrdineerd door de Studiebegeleiding Flexibi-liteitsmaatregelen voor studenten met een topsportstatuut verlopen via de dienst Topsport en Studie Meer info en tips vind je op de pagina ReFlex

Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 93 (inclusief onderwijs)bull Art 107 (inclusiviteit)bull Art 116 (afwijking examenvorm)

VrijstellingenStudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor oplei-dingsonderdelen Bepalingen uit het OER hieromtrent

bull Art 87 (procedure)bull Art 84 (beoordelingscriteria)

Verwijs studenten met vragen rond vrijstellingen in eerste instantie door naar het studentenportaal (httpsstudentvubbe gt faculteit) Wordt hun vraag daar niet beantwoord verwijs dan naar het faculteitssecretariaat Maak zeker geen beloftes aan studenten wat aanvragen voor vrijstellingen betreft

OmbudspersonenWanneer studenten klachten hebben met betrekking tot onderwijsorganisatie en examens kunnen zij terecht bij een ombudspersoon Denk aan het veelvuldig annuleren van lessen het niet beschikbaar zijn van cursusmateriaal facili-teiten om het onderwijs te kunnen volgen enz Per faculteit wordt er een ombudspersoon en een plaatsvervanger aange-steld Er is ook eacuteeacuten centrale ombudspersoon

Lees meer OER Art 148 (Aanstelling en taakomschrijving)

StudiefinancieringAls je merkt dat een student financieumlle moeilijkheden zou hebben verwijs hem dan naar de dienst Studentenstatuut en studiefinancieringstudentenjobs Deze dienst kan via een stevig financieel ondersteuningsbeleid vele studenten financieel verder helpen

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 22: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 22

NUTTIGE WEBADRESSEN

Hieronder een overzicht van nuttige VUB webadressen

CALI-SYSTEEMHet studentenadministratiesysteem voor het invullen en raadplegen van de puntenlijsten en het aanpassen van opleidingsonderdeelfiches

ONDERWIJSONDERSTEUNINGHier vind je niet alleen dit startpakket terug maar ook veel andere informatie die jou ondersteunt in het ontwikkelen en verzorgen van je onderwijs

ONDERWIJSINNOVATIEVoor alle nieuwe technologieeumln en tools die je kan inzet-ten om je onderwijs kwaliteitsvol en activerend te maken moet je hier zijn

STUDIEBEGELEIDINGWil je weten welke informatie advies begeleiding en training een student tijdens zijn studie kan krijgen kijk dan op deze site

HET STUDENTENPORTAALHet studentenportaal waar je via ldquomijn faculteitrdquo bij de pagina van jouw faculteit terecht komt

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 23: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan

| 23

Hieronder vind je een lijst met alle faculteiten en hoe zij afgekort worden

Hieronder een lijst met afkortingen die betrekking hebben op lesgeven binnen de VUB

AFKORTINGEN

ES Sociale Wetenschappen amp Solvay Business School

GF Geneeskunde en FarmacieIDLO Interfacultair Departement LerarenopleidingIES Instituut voor Europese StudiesIR Ingenieurswetenschappen

LK Lichamelijke Opvoeding en KinesitherapieLW Letteren en WijsbegeertePE Psychologie en Educatiewetenschappen RC Recht en CriminologieWE Wetenschappen en Bio-ingenieurswetenschappen

AAP Assisterend Academisch PersoneelAP Academisch PersoneelATP Administratief en Technisch PersoneelBa BachelorBAP Bijzonder Academisch PersoneelCALI Campus Lifecycle

(het studenteninformatieinschrijvingssysteem)SB StudiebegeleidingEhB Erasmushogeschool BrusselHOC HoorcollegeIRMO International Relations

Ma MasterOER Onderwijs- en examenreglementOO OpleidingsonderdeelOLR OpleidingsraadOS Onderwijs amp StudentenzakenOWR OnderwijsraadUAB Universitaire Associatie BrusselWPO Werkcolleges practica oefeningenZAP Zelfstandig Academisch PersoneelZELF Zelfstudie

Page 24: STARTEN MET LESGEVEN AAN DE VUB...| 4 Je geeft les aan de VUB, een instelling met haar eigen visie op onderwijs en haar eigen onderwijsbeleid. VISIE OP ONDERWIJS Het onderwijs aan