Stappenplan Adoptiesoort

Adopteer een soort: Stappenplan

Fase 1: Voorbereiding & overleg

1 Informeer welke acties (provinciaal) al lopen en waar je ondersteuning kan krijgenDe keuze van een adoptiesoort gebeurt weloverwogen. Probeer zo veel mo-

gelijk aan te sluiten bij bestaande initiatieven. Ga na of jouw provincie reeds

een soortbeschermingsproject heeft lopen.

In de actiekit

Bijlage 1.1 Overzicht soortbeschermingsprojecten van de provincie

Bijlage 1.2 Contactadressen voor specifieke ondersteuning bij adoptieprojec-

ten

Bijlage 1.3 Soortbeschermingsmap ‘Biodiversiteit in jouw gemeente’

2 Zoek partners om het project uit te voerenZoek partners voor de uitvoering van dit soortbeschermingsplan. Durf daarbij

buiten de lijntjes te kleuren en spreek naast de gemeente, een vereniging of

een buurtcomité ook bedrijven en landbouwers aan. Ga voor de keuze van de

adoptiesoort zeker te rade bij de lokale Natuurpunt-afdeling. Probeer ook de

lokale Milieuraad te betrekken in dit overleg.

Bezorg je partners informatie waarin je het adoptieproject schetst en vraag

hun medewerking. Geef duidelijk aan wat je verwacht van de partner.

3 Overleg en verdeel takenPlan een overleg met de verschillende partijen. Zorg dat je een duidelijke

agenda/taakverdeling hebt. Zo creëer je reële verwachtingen en maak je

goede afspraken.

Hou rekening met de volgende vragen bij de keuze van de adoptiesoort:

* Is de soort voldoende aaibaar?

* Kan je er een verhaal aan ophangen?

* Komt de soort voor in de gemeente?

* Heeft de gemeente het juiste biotoop?

* Wat zijn actiemogelijkheden rond deze soort?

Heb je meer specifieke informatie nodig dan kan je terecht bij Natuurpunt

Studie, het INBO, ANB of de provinciale samenwerkingsondersteuner.

De gemeente staat meestal in voor de logistieke en financiële ondersteuning.

Zij beschikken ook over communicatiekanalen naar alle inwoners. Gemeen-

ten hebben daarom een belangrijke sensibilisatierol.

Natuurverenigingen hebben heel wat kennis over de soort en zijn dus de

ideale partner om samen activiteiten rond de soort te organiseren. De na-

tuurvereniging kan bovendien ondersteuning bieden op het vlak van correcte

toepassing van beschermende maatregelen en monitoring.

Fase 2: Evenement

7 Plan een evenementStel de adoptiesoort voor aan het grote publiek tijdens een plechtig adop-

tiefeest.

In de actiekit

Bijlage 7.1 Handleiding publieksevenementen

Bijlage 7.2 Infofiche Tips & tricks voor werve(le)nde activiteiten

Bijlage 7.3 Infofiche Happenings organiseren

Bijlage 7.4 Handleiding tips voor een professioneel persbericht

Bijlage 7.5 Voorbeeld uitnodiging voor publieksactiviteit

Bijlage 7.6 Voorbeeld persbericht

Andere verenigingen, bedrijven en landbouwers kunnen hun leden/mede-

werkers informeren en sensibiliseren.

In de actiekit

Bijlage 3.1 Tips voor acties en activiteiten

Bijlage 3.2 Biodiverse routekaart

4 Optioneel: organiseer een adoptiesoortverkiezingHang eventueel een verkiezing op aan de adoptie. Op die manier betrek je

inwoners en leden bij de adoptiesoort.

In de actiekit

Bijlage 4.1 Infofiche ‘Hoe organiseer ik een adoptieverkiezing?’

5 Advisering door MAR en goedkeuring door ge-meentebestuurZorg dat de keuze van de adoptiesoort gedragen worden door de Milieuraad

en het gemeentebestuur. Betrek hun dus tijdig bij de besprekingen. Het ge-

meentecollege zal bovendien zijn goedkeuring moeten geven aan de officiële

adoptie van de soort.

In de actiekit

Bijlage 5.1 Beter Adviseren dossier ‘Biodiversiteit’

Bijlage 5.2 Voorbeeld van collegebesluit

6 De schouders onder een ambitieus actieplanStel een actieplan op: Welke acties onderneem je? Op welke termijn? Welke

middelen en hoeveel zijn er beschikbaar voor het project? Welke resultaten

verwacht je? … Zorg dat je niet enkel oog hebt voor de soort op zich, elke

soort leeft in een specifiek ecosysteem. Door beschermingsacties voor een

bepaalde soort, liften andere soorten automatisch mee. Bekijk of je deze ac-

ties kan bundelen in een charter voor Biodiversiteit.

In de actiekit

Bijlage 6.1 Voorbeeld actieplan

Bijlage 6.2 Stappenplan Charter voor Biodiversiteit

Wim Dirckx, Freddy Lepoutre, Diane Appels, François Van Bauwel, Eric Malfait, Wouter Vanreusel, F. Vermeir, Eddy Macquoy, Zeno Goris

Meer info: www.natuurpunt.be/biodiversiteit met verwijzing naar diverse websites

V.U.: Willy Ibens - Coxiestraat 11 - 2800 Mechelen

Fase 3: Uitvoering en evaluatie

9 Implementatie in het MilieujaarprogrammaProbeer de acties uit het actieplan te implementeren in het milieubeleidsplan

en het milieujaarprogramma van de gemeente. En zorg ervoor dat de uitvoe-

ring van dit actieplan een vast agendapunt is op de lokale milieuraad.

10 CommunicatieCommunicatie vormt de rode draad doorheen de uitvoering van het actie-

plan. Betrek inwoners bij de lokale biodiversiteit!

In de actiekit

Bijlage 10.Voorbeeldartikels

11 Betrek inwoners/ledenBetrek inwoners en leden bij dit soortbeschermingsproject door laagdrempe-

lige sensibilisatieacties. Zo kunnen de partnerverenigingen een leuke activi-

teit of teamdag organiseren rond de gekozen soort.

In de actiekit

Bijlage 11.1 Tips voor acties en activiteiten

Bijlage 11.2 Voorbeelden van leuke activiteiten rond de adoptiesoort

12 Monitoring en opvolgingZorg voor een goede monitoring en opvolging van het adoptieproject. Be-

trek eventueel andere partners bij deelaspecten van het actieplan.

8 Vraag een tandemsubsidie aanTandem geeft een beperkte financiële ondersteuning voor verenigingen die

een Tandemproject opzetten in samenwerking met de gemeente. Projecten

die creatief en inspirerend zijn voor anderen krijgen de voorkeur. Tandem

geeft maximaal € 500 voor natuur- en milieuprojecten (vb. Charter voor

Biodiversiteit). Voor ééndaagse activiteiten (bv. Dag van de Aarde, Big Jump)

wordt de tandemsubsidie beperkt tot maximaal € 100. De onkosten worden

terugbetaald na uitvoering van het project en nadat we de geldige betalings-

bewijzen en het verslag hebben ontvangen.

In de actiekit

Bijlage 8.1 Aanvraagformulier Tandemsubsidie

Organiseer een adoptiesoortverkiezing

Een verkiezingscampagne is de ideale manier om de natuur dichtbij heel con-

creet te maken én om het draagvlak voor natuur en meer bepaald voor de

verkozen plant- of diersoort te vergroten. Met de verkiezing van een adoptie-

soort kan je alle lagen van de bevolking bereiken, jong & oud, internetadept &

digibeet. De verkiezingscampagne kan zowel op het internet gevoerd worden,

als op markten en in winkels via stemkaartjes. Om zoveel mogelijk mensen te

betrekken kan je best op lokaal of gemeentelijk vlak werken.

WanneerDeze actie kan het hele jaar door georganiseerd worden, maar de verkiezings-

periode zelf wordt best beperkt tot een periode van twee maanden. Anders

verslapt de aandacht.

Hoe begin je eraan

• Maak een selectie

Maak zelf een selectie van een zestal plant- of diersooten die meedingen naar

de titel adoptiesoort van de gemeente/vereniging. Hou bij je selectie reke-

ning met volgende criteria:

Is de soort voldoende aaibaar?

Kan je een verhaal ophangen aan de soort?

Komt de soort voor in de gemeente?

Heeft de gemeente het juiste biotoop voor de soort?

Zijn er voldoende actiemogelijkheden voor deze soort?

• Stel de genomineerde dieren en planten voor aan het publiek

De genomineerde soorten worden aan het grote publiek en de pers voorge-

steld. Publiceer bijvoorbeeld een artikel in het gemeentelijk infoblad of roep

inwoners en leden op om hun stem uit te brengen door middel van een pos-

tercampagne.

• De stemlokalen zijn open!

Vervolgens kunnen de inwoners en leden stemmen op hun favoriete soort.

Hiervoor kan je werken met een website waarop gestemd kan worden (zoals

een poll) of met stemkaartjes (die je verdeelt via het gemeentelijk infoblad,

op activiteiten, aan een stand, op markten of in winkels).

PromotiePromotie tijdens de verkiezing is heel belangrijk. Je kan dit op verschillende

manieren organiseren.

Posters: hang posters op met een foto van de kandidaat-adoptiesoorten met

een oproep om te stemmen.

Stemkaartjes: verdeel stemkaartjes (via het gemeentelijk infoblad, activitei-

ten, beurzen, standen, toeristisch kantoor,...), waarop inwoners direct kunnen

aanduiden welke soort ze verkiezen. Tip: Vergeet geen doos te voorzien waar

ze het kaartje kunnen insteken of vermeld een adres om het kaartje op te

sturen per post. Extra balpennen kunnen het aantal binnenkomende kaartjes

op een evenement sterk verhogen.

Stemmodule op website: gebruik de website om wat achtergrond informatie

te geven bij de soorten.

Kranten: de pers is dol op verkiezingen. Je kan ze dus al vroeg betrekken bij je

actie. Wanneer de stemming nog loopt, maar ook – en zeker – achteraf als de

adoptiesoort bekend is.

Infoblad gemeente: plaats zeker ook een oproep in het gemeentelijk info-

blad, dit is immers het ideale kanaal om veel inwoners te bereiken.

Verenigingen: betrek verenigingen. Zo bereik je direct meer mensen die kun-

nen stemmen en gaat de mond-aan-mondreclame ook vlugger!

Mond-aan-mond-reclame: nog steeds het beste middel! Spreek dus vooral

veel mensen aan. Een moderne vorm van mond-aan-mondreclame zijn soci-

ale netwerksites zoals Facebook en Netlog.

Samenwerking: een samenwerking tussen de gemeente en één of meerdere

verenigingen zorgt voor een groter bereik van je activiteit, een bredere mobi-

lisatie en biedt kansen op het vlak van promotie en logistieke medewerking.

Gemeente: betrek de gemeente vroeg genoeg. Gemeenten kunnen zorgen

voor promotie, logistieke en inhoudelijke ondersteuning.

Verenigingen: jeugdverenigingen, natuurverenigingen, socio-culturele ver-

enigingen, heemkundige kring kunnen allemaal een meerwaarde betekenen

voor de verkiezingscampagne of activiteiten die je rond de verkozen soort wil

organiseren.

Foto’s: Eric Malfait, Pieter Van Dorsselaer, Christine Verschuren, Jelle Van de Veire, Hugo Willockx



Wat na de verkiezing De campagne begint eigenlijk pas na de verkiezing! Onderneem acties om je

adoptiesoort en zijn leefomgeving te beschermen. Organiseer infoavonden,

wandelingen, … Publiceer artikels over de adoptiesoort of maak een speci-

ale webpagina aan. Vernoem een straat naar de adoptiesoort. Of brouw een

biertje ter ere van je adoptiesoort. Alles is mogelijk!

Lees zeker bijlage 3.1 Tips voor acties en activiteiten

Adopteer een soort: Tips voor acties en activiteiten

Speurneuzen speuren mee

De adoptie van een plant of een dier leent zich uitstekend om het grote pu-

bliek warm te maken voor natuur en lokale fauna en flora. In deze actiekit

vind je allerlei tips en ideeën om een communicatie- en sensibilisatiecam-

pagne op te zetten rond jouw adoptiesoort.

Trek er met een ervaren natuurgids op uit om de adoptiesoort in de natuur

te spotten. Laat je onderdompelen in de wondere wereld van wilde planten,

zeldzame beestjes en de biotopen waarin ze leven. Houd je fototoestel in de

aanslag en probeer het mooiste kiekje te schieten.

WanneerDe beste periode voor een wandeling is afhankelijk van de adoptiesoort, de

meeste planten en dieren zijn enkel in een bepaald seizoen of op een specifiek

tijdstip van de dag actief.

Hoe begin je eraanDe lokale Natuurpunt-afdeling beschikt over heel wat expertise en kennis

over de adoptiesoort en acties die kunnen ondernomen worden om de soort

een handje te helpen. Neem dus zeker contact op met hen:

www.natuurpunt.be/afdelingen.

Waar de mosterd halenStadssafari’s in Turnhout. Is jouw adoptiesoort een echte stadsmus? Vlaanderen is een erg verstedelijkte regio, heel wat Vlaamse soorten hebben zich dan ook aangepast aan het stadsleven. Or-

ganiseer een spannende ontdekkingstocht en ga op zoek naar stadsnatuur,

groene plekjes in de stad en haar bewoners. Inspireer de deelnemers door de

aandacht te vestigen op kleine acties die de biodiversiteit in de stad bevor-

deren: straatgeveltuintjes, nestkastjes, ecologische tuinen, trage wegen, …

Loeren en invoerenOm concrete beschermingsmaatregelen uit te stippelen en het effect er van

te meten is het inventariseren van de doelsoort erg belangrijk. In het kader

van het project Gemeenten Adopteren Limburgse Soorten, adopteerden alle

Limburgse gemeenten een streekeigen soort. Heel wat gemeenten en lokale

Natuurpunt-afdelingen sloegen de handen in elkaar en richtten een speciale

werkgroep op. Naast concrete soortbeschermingsacties, is één van de voor-

naamste taken het inventariseren en registreren van de soort op het gemeen-

telijk grondgebied.

www.waarnemingen.beHét invoerportaal voor waarnemingen van Vlaamse soorten is www.waarne-

mingen.be. Vooral voor kwetsbare soorten is deze databank de belangrijkste

bron van informatie. De website geeft een beeld van het voorkomen van de

soort en de toestand van de lokale biodiversiteit. Het is dan ook een belang-

rijk instrument om soortbeschermingsmaatregelen op maat uit te werken.

Er werd een speciale invoermodule ontwikkeld waarbij per gemeente de

waarnemingen van de prioritaire soorten kunnen ingevoerd en getoond wor-

den. Gemeenten en/of verenigingen die gegevens wensen op te vragen over

een bepaalde doelsoort kunnen hiervoor een beroep doen op Natuurpunt

Studie . In het kader van bepaalde projecten kunnen bovendien speciale pagi-

na’s aangemaakt worden met extra informatie en raadpleegmogelijkheden.

Meer info: [email protected]

Waar de mosterd halenLanaken koestert haar klaverblauwtjeOok vlinders lijden onder de achteruitgang van de biodiversiteit. In het kader

van het GALS-project (zie hieronder) adopteerde Lanaken daarom het kla-

verblauwtje. De gemeente, Natuurpunt Lanaken, JNM en het ANB sloegen

de handen in elkaar om het leefgebied van dit vlindertje te herstellen. Een

belangrijke beheermaatregel was de vlindervriendelijke inrichting van de ta-

luds van het Albertkanaal. Om dit te verwezenlijken werden in 2008 en 2009

enkele publieke werkdagen georganiseerd. Er werden bomen gekapt, braam-

struiken verwijderd, zwerfvuil geruimd en de verruigde graslanden gemaaid.

Ook het domein Pietersheim wordt sinds 2006 vlindervriendelijk beheerd.

Er werden infoborden geplaatst in het domein en een educatief pakket voor

schoolkinderen rond vlinders uitgewerkt. De gemeente betrekt ook bedrij-

ven bij dit soortbeschermingsproject: een deel van het bedrijventerrein van

de papierproducent Sappi wordt beheerd voor het klaverblauwtje.

Om de gemeentelijke initiatieven rond biodiversiteit aan de inwoners be-

kend te maken, werd in mei 2009 i.s.m. de provincie Limburg, Natuurpunt

Lanaken en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland de Week van de

Biodiversiteit georganiseerd. Er werd een fietstocht ingericht langsheen de

leefgebieden van het klaverblauwtje. Wandelaars konden deelnemen aan

een Rangertocht in het Nationaal Park Hoge Kempen. Als afsluiter was de

workshop ‘Biodiversiteit in jouw gemeente’ geprogrammeerd. Dankzij een

doorgedreven communicatie was de Week van de biodiversiteit een groot

succes.

Tijdens het internationaal jaar van de biodiversiteit zijn er nog heel wat ac-

ties gepland. Zo zullen Natuurpunt Lanaken, het ANB en het Regionaal Land-

schap Kempen en Maasland samen een SOLABIO-project uitwerken voor het

domein Pietersheim. En zullen in samenwerking met het Agentschap Wegen

en Verkeer en de NV De Scheepvaart stapstenen gecreërd worden voor het

klaverblauwtje langs de vaart en belangrijke verkeersaders in de omgeving

van Lanaken.

TelmeeIedereen kan meetellen! Met eenvoudige zoekkaarten en de juiste onder-

steuning kunnen alle inwoners de adoptiesoort spotten en tellen. Ook voor

deze waarnemingen kan je de website www.waarnemingen.be gebruiken.

Deze webpagina kan eventueel ook gekoppeld worden aan de gemeentelijke

website.

Natuurpunt heeft tal van telprojecten, waar gemeenten en/of verenigingen

aan kunnen deelnemen. Van het tellen van tuinvogels die naarstig de voer-

derplank bezoeken tot het tellen van de zeldzame sleedoornpage-eitjes. Op

de website www.telmee.be vind je alle informatie om zelf aan de slag te gaan.

NatuurkalenderDe Vlaamse Natuurkalender onderzoekt de relatie tussen klimaatverande-

ring en natuur. Iedereen kan helpen. Via de website www.natuur-kalender.

be registreer je waar en wanneer je de eerste bloeiende narcissen of sneeuw-

klokjes gezien hebt. Of wanneer de eerste blaadjes van de eik openrolden of

de eerste citroenvlinder rondfladderde. Je moet geen natuurspecialist zijn

om mee te doen. Al herken je maar één soort, iedereen kan meedoen. Verge-

lijk jouw waarnemingen met andere natuurspotters en kijk jaar na jaar hoe

de natuur evolueert.

Meer info: www.natuur-kalender.be

Handige harry’s in actie

Sensibilisatie en communicatie zijn erg belangrijk, maar daarnaast zijn con-

crete maatregelen nodig om de soort een handje te helpen. Dit formaliseer

je best in een actieplan. De provincie Limburg speelde een voortrekkersrol in

de adoptie van soorten met het project Gemeenten Adopteren Limburgse

Soorten (GALS).

Om zeldzame en bedreigde Limburgse soorten nieuwe kansen te geven start-

te het provinciebestuur het GALS-project op. Dit gebeurde in samenwerking

met de Limburgse Regionale Landschappen en met Europese steun. Eén van

de doelstellingen van dit project is dat gemeentebesturen een zeldzame of

bedreigde Limburgse soort ‘adopteren’. Zo ontfermde Peer zich over de knof-

lookpad, Borgloon over de gulden sleutelbloem en Kortessem over de eikel-

muis. De volgende jaren gaan de Limburgse gemeenten actief aan de slag om

‘hun’ koestersoort een duw in de rug te geven. Om hen te ondersteunen wer-

den kant-en-klare actieplannen uitgeschreven, inclusief concrete en prakti-

sche maatregelen. Daarnaast vormt monitoring een belangrijk onderdeel van

het project. Op die manier kunnen we nagaan of de doelstellingen bereikt

werden en de soorten er op vooruitgaan.

Waar de mosterd halenHasselt adopteert de gierzwaluw

“De afgelopen jaren hebben we heel wat acties op poten gezet ter bescher-

ming van de gierzwaluw”, getuigt Jos Coteur, voorzitter van Natuurpunt Has-

selt-Zonhoven. In het kader van het provinciale biodiversiteitsproject slaan

de stad, Natuurpunt, het regionaal landschap Haspengouw en het Groen-co-

mité de handen in elkaar. Er werden nestkasten opgehangen, er gebeurde een

grootschalige inventarisatieronde en er werden heel wat sensibilisatieacties

op touw gezet. De stad voorziet in een subsidiereglement voor het plaatsen

van nestkasten en zorgt voor een hoogtewerker. “Zo zorgen we er samen voor

dat de gierzwaluw niet langer een nobele onbekende is voor de Hasselaar.”

www.hasselt.be

Een dergelijk soortbeschermingsproject kan ook in andere gemeenten opge-

start worden. Kies bij voorkeur een soort die kenmerkend is voor de regio.

Vergroot het draagvlak door gerichte communicatie te voeren. Zo krijgen

zelfs minder voor de hand liggende maatregelen als grote infrastructuurwer-

ken een kans.

Het grote publiek mee op sleeptouw

Biodiversiteit vind je overalDe natuurgebieden zijn de schatkamers van de Vlaamse biodiversiteit. Vooral

voor kwetsbare soorten – de zogenaamde specialisten - vormen onze schaar-

se natuurgebieden een laatste toevluchtsoord. Voor deze soorten is investe-

ren in natuurgebieden essentieel.

Maar biodiversiteit vind je niet alleen in de natuurgebieden. Ook buiten de

natuurgebieden houden er zich heel wat planten en dieren schuil. Het is juist

deze biodiversiteit die veel kansen biedt om aan de slag te gaan met het grote

publiek. Iedereen kan met kleine eenvoudige acties ruimte creëren voor na-

tuur in zijn leef- en werkomgeving: van een ecologisch ingerichte tuin tot het

vlindervriendelijk inrichten van bermen, van nestkastjes voor zwaluwen tot

kiezen voor inheems plantgoed. Wist je bijvoorbeeld dat alle Vlaamse tuinen

samengeteld een grotere oppervlakte beslaan dan alle Vlaamse natuurgebie-

den?

Om het biodiversiteitsverlies te stoppen moeten we ons bijgevolg concentre-

ren op een tweesporenbeleid: we moeten investeren in de uitbouw van na-

tuurgebieden en bossen, maar tegelijkertijd moeten we ook buiten de lijntjes

van de natuurgebieden durven kleuren.

Waar de mosterd halenBegijnendijk en Heist-op-den-Berg adopteren de bruine vuurvlinderDe bruine vuurvlinder is terug van weg geweest! Deze in Vlaanderen uit-

gestorven gewaande soort wordt nu opnieuw waargenomen in een aantal

graslanden in Begijnendijk en omgeving. Na lokalisering van de laatste rest-

populatie van de bruine vuurvlinder in Vlaanderen, startte de lokale Na-

tuurpunt-afdeling samen met Natuurpunt Studie een groot verspreidings-

onderzoek op. Ook heel wat andere partners sprongen mee op de kar: de

gemeenten Begijnendijk en Heist-op-den-Berg, de Regionale landschappen

Noord-Hageland en Rivierenland, de provincies Vlaams-Brabant en Antwer-

pen, het ANB, verschillende particulieren en lokale vrijwilligers. Met succes:

de samenwerking leidde al tot concrete soortbeschermingsmaatregelen op

21,8 ha., zowel in natuurgebieden als op eigendom van particulieren. Er werd

een soortgerichte beheersubsidie ontwikkeld voor particulieren die graslan-

den vuurvlindervriendelijk beheren.

Naast onderzoek en beschermingsmaatregelen werd er ook veel aandacht

besteed aan sensibilisatie. Zo werd er een infobord geplaatst en een pu-

bliekshappening georganiseerd in het natuurgebied Papendel, verschenen

artikels in diverse tijdschriften en kranten, en werden informatiebrochures

verspreid aan omwonenden over de soort en het geschikte beheer.

Meer info en voorbeelden van soortbeschermingsplannen kan je vinden via:

www.limburg.be/limburgsesoorten

www.vlaamsbrabant.be/koesterburen

www.natuurpunt.be/lokalebiodiversiteit

Natuurpunt Begijnendijk: [email protected]

InspiratieTandem en Natuurpunt bundelden een aantal laagdrempelige initiatieven en

projecten om mensen warm te maken voor natuur in de nabije omgeving:

De Biodiverse routekaart toont een aantal laagdrempelige beschermings-

maatregelen die gemakkelijk uitgevoerd kunnen worden in samenwerking

met de lokale Natuurpunt- of Velt-afdeling, scholen, bedrijven, landbouwers

en/of andere verenigingen.

Ook in de Tandembrochures ‘Natuur in jouw gemeente – Handen uit de

mouwen voor groene tuinen, straten en buurten’ en ‘In de bres voor een rijke

natuur – Biodiversiteitsacties voor verenigingen’ vind je heel wat tips om aan

de slag te gaan. Je kan deze brochures gratis downloaden op de website van

Tandem: www.tandemweb.be.

De map ‘Biodiversiteit in jouw gemeente’ bevat 15 technische en educatieve

soortbeschermingsfiches die een antwoord geven op vragen als ‘waarom zit-

ten er geen gierzwaluwen in mijn nestkast?’; ‘hoe groot moet een nestkast

voor een steenuil zijn’; ‘welke acties onderneem ik om de bermen vlinder-

vriendelijk in te richten?’, …

Deze actiefiches combineren educatieve informatie en concrete tips om als

gemeente en/of vereniging aan de slag te gaan met een specifiek soortbe-

schermingsproject. Op basis van succesformules die hun kracht op het terrein

bewezen hebben, werden 15 modules samengesteld. De modules bestaan

steeds uit een educatieve en technische fiche die gebruikt kunnen worden als

leidraad voor acties, presentaties, tentoonstellingen en onderwijsprojecten.

Deze map kan gratis besteld worden door een mailtje te sturen naar annel-

[email protected]. Alle technische en educatieve fiches zijn ook digitaal

beschikbaar op de website van Natuurpunt: www.natuurpunt.be/lokalebio-

diversiteit.

Ook in Nederland gebeurt er heel wat om het grote publiek te betrekken bij

het biodiversiteitsverhaal. De provincie Noord-Brabant doet veel inspannin-

gen om biodiversiteit als maatschappelijk thema breder bekend te maken. Ga

eens gluren bij de buren en neem een kijkje op www.biodiversiteitbrabant.nl.

Op deze website vind je heel wat brochures met praktische tips en inspiratie

rond biodiversiteitsacties en –activiteiten:

• Biodiversiteit werkt in de regio!

• Werken aan biodiversiteit: een kans voor de overheid!

• Werken aan biodiversiteit: gemeenten en burgers samen aan de slag!

• Bedrijvigheid en biodiversiteit: een prima combinatie!

Nog meer ludieke acties en activiteiten voor lokale biodiversiteit? • Ambassadeurs voor de natuur: vaardig per wijk of vereniging een ambas-

sadeur voor de natuur af. Hij/zij onderneemt acties om de lokale biodi-

versiteit een duwtje in de rug te geven en communiceert hierover via

allerlei kanalen. Deze ambassadeurs proberen door middel van hun vurig

enthousiasme andere mensen warm te maken voor een biodivers enga-

gement. Straatnaamborden: de adoptiesoort is een belangrijke gast in de

gemeente. Een eigen straatnaam is dan ook een mooie actie om de soort

te eren. Zo kan jouw GPS je tegenwoordig in de gemeente Hechtel-Eksel

de weg wijzen naar de Nachtzwaluwstraat.

• Productontwikkeling: brouw een biertje ten voordele van je adoptie-

soort. Het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen zette haar acties nog

eens extra in de verf met de lancering van een nieuw streekbiertje ‘Het

Steenuilke’. Verkrijgbaar in de betere cafés!

• Zet je tanden in Natuur: een geanimeerde infosessie die je meevoert

doorheen de Vlaamse natuur. We gaan op zoek naar vergeten smaken

en de bijzonder rijke biodiversiteit die eraan verbonden is. Al proevend

leren we hoe het de korenwolf verging, wat we ons bij een hennepvreter

moeten voorstellen en welke dieren zich ophouden in oude hoogstam-

boomgaarden.

• Fotozoektocht

• 100-soortenwandeling

• 24u van de Natuur

• Fietszoektocht Biodiversiteit

• Ongekende werelden: waterbeestjes, nachtvlinders

• Soort van de maand

• …

Subsidies voor biodiverse acties

De gemeente kan de lokale biodiversiteit oa. stimuleren door particulieren

een kleine premie te geven voor soortbeschermingsmaatregelen: nestkasten

of mestplankjes voor zwaluwen, aanleg en onderhoud van poelen, groenda-

ken en andere kleine landschapselementen, ...

In bijlage 12.1 vind je alvast enkele modelsubsidiereglementen:

• Subsidiereglement + aanvraagformulier akkervogels

• Subsidiereglement + aanvraagformulier poelen

• Subsidiereglement + aanvraagformulier kleine landschapselementen

• Subsidiereglement + aanvraagformulier zwaluwnesten

• Subsidiereglement + aanvraagformulier groendaken

Waar de mosterd halenActies Merelbeke in het kader van het poelenplan

Merelbeke startte in 2005 een ambitieus poelenplan op. In het kader van

dit project heeft de gemeente in samenwerking met de lokale Natuurpunt-

afdeling de afgelopen jaren nieuwe biotopen gecreëerd voor de zeldzame

soorten zoals de vuur- en kamsalamander en andere amfibieën. Voor meer

dan 80 bestaande poelen werd een concreet en haalbaar actieplan opgesteld.

Bovendien werd gezocht naar geschikte locaties voor de aanleg van nieuwe

poelen. Ook particulieren worden betrokken in dit project: zij stellen grond

ter beschikking waarop de gemeente nieuwe poelen kan aanleggen.

Gemeenten die intekenden op de samenwerkingsovereenkomt 2008- 2013

kunnen de uitvoering van een poelenplan als project indienen onder het

thema Natuur. De activiteiten kunnen op die manier tot 50% gesubsidieerd

worden door de Vlaamse overheid. Ook op onderscheidingsniveau van de sa-

menwerkingsovereenkomst kunnen gemeenten punten sprokkelen door het

opstellen van een gemeentelijk subsidiereglement voor de aanleg en het on-

derhoud van kleinschalige landschapselementen door particulieren.

Acties uitgevoerd door de gemeente Merelbeke:

• Inventarisatie van bestaande poelen;

• opstellen van een poelenplan;

• grondboringen ter bepaling grondwatertafel (bij graven van nieuwe poe-

len);

• indien gronden belast zijn met een historische vervuiling, wordt een bo-

demanalyse uitgevoerd (indien vereist door de VLAREM-wetgeving);

• opstellen van een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning bij de

aanleg van nieuwe poelen (incl. het opstellen van de profielen);

• graven van nieuwe poelen;

• indien vereist door de verleende stedenbouwkundige vergunning, wordt

de afgegraven grond ook afgevoerd (indien nodig naar een gespeciali-

seerde erkende verwerkingsinstallatie);

• regulier onderhoud van poelen: afgraven tot op de minerale laag, omge-

vende boomopslag beheren als hakhout (bv. met een omloopcyclus van

9 à 15 jaar);

• regelmatige info over de voortgang van het poelenplan in het gemeen-

telijk infomagazine;

• financiële ondersteuning van de paddenoverzetacties die op het grond-

gebied van de gemeente uitgevoerd worden (plaatsen, afbreken of de

aankoop van schermen, verkeersborden, infoborden, zoekkaarten, …)

• wanneer kolonisatie door vis wordt vastgesteld in één van de amfibie-

enpoelen, wordt deze op kosten van de gemeente verwijderd (elektrisch

afvangen, droogpompen, …)

• alle kosten voor de aanleg van poelen worden gedragen door de ge-

meente.

De gemeente werkte samen met de lokale Natuurpunt-afdelingen en

Natuurpunt Studie voor de uitvoering van het Poelenplan.

Kosten van dit project

• Opmaak van het poelenplan: ca. €12.500 euro (eenmalige kost)

• Uitvoer van het poelenplan: 25.000 €/jaar

• Ondersteuning paddenoverzetactie: 1.500 €/jaar

Heel wat Natuurpunt-afdelingen zijn bovendien bereidt om de gemeente

hierin te ondersteunen. Vaak zorgt de gemeente voor logistieke en financi-

ele ondersteuning en zorgen de natuurspecialisten voor de correcte plaatsing

van nestkasten, amfibieëntunnels en educatieve ondersteuning voor natuur-

projecten, …

Communicatie

HoeHet gaat slecht met onze biodiversiteit. Met kleine en grote projecten ma-

ken gemeenten, afdelingen en bedrijven dagelijks het verschil. Ook het grote

publiek kan een belangrijke katalysator zijn. Maar biodiversiteit wordt nog te

vaak geassocieerd met het regenwoud, gorilla’s of smeltende gletsjers. Daar-

om is het belangrijk dat we biodiversiteit in de woonkamers van de Vlaamse

gezinnen brengen. Door de adoptie van een soort geef je die abstracte ‘na-

tuur’ een gezicht en biedt je een duidelijk handelingsperspectief voor con-

crete acties. Een goed communicatief verhaal vergroot het draagvlak voor

biodiversiteitsbescherming en zet mensen aan om zelf aan de slag te gaan.

Het doel is drievoudig:• Kennis: publiek informeren over het belang van biodiversiteit

• Houding: publiek betrekken bij de biodiversiteitsproblematiek

• Gedrag: publiek aanzetten om zelf aan de slag te gaan

Tips voor communicatie rond de adoptiesoort• Hang je communicatie bij voorkeur op aan het internationale jaar van de

biodiversiteit. Op die manier verhoog je de visibiliteit en verduidelijk je

het belang van de acties.

• Je kan hiervoor gebruik maken van de logo’s en sjablonen die ontwikkeld

werden door de VN. www.cbd.int/2010

• Breng steeds een positieve boodschap, draag oplossingen en resultaten

aan

• Zorg voor consistentie en eenduidigheid:

• Gebruik een korte en krachtige slogan

• Gebruik steeds dezelfde logo’s

• Bied mensen duidelijke acties aan

WatStel – met enige trots – je adoptiesoort voor aan het publiek! Zorg er zeker

voor dat je ook de boodschap achter deze soort – ‘Bescherm de Biodiversi-

teit!’ – meegeeft.

Gemeenten• Zorg dat de beleidsmakers en gemeentelijke ambtenaren een goede ken-

nis hebben over de biodiversiteitsproblematiek. Mogelijke instrumenten

om de kennis te verdiepen en het draagvlak bij de bestuurders te verbre-

den:

• Infonamiddag of –avond;

• Briefing op schepencollege;

• Informatie verspreiden via intranet, prikborden in de gemeentelijke

gebouwen, …

• Excursie of fietstocht naar een lokale biodiversiteitshotspot

Meer info: • Contacteer de lokale Natuurpunt-afdeling

(www.natuurpunt.be/afdelingen).

• Wil je een voordracht aanbieden aan het schepencollege of de milieu-

raad, dan kan je terecht bij Natuurpunt Educatie. Zij bieden zowel actie-

gerichte als beleidsgerichte workshops aan rond biodiversiteit.

• Waar was jij in 2010? Actuele voordracht over het biodiversiteitsbeleid

Foto’s: Velt, Edgard Verhasselt, Hans Marijns, Annelore Nys, Diane Appels, Guy Leys, VBV, Pieter Moysons, Kathleen Bervoets, Trage wegen, VBV, Michaël Vincent, Eric Malfait, Peter Mer-tens, Tinne Wouters, Ilf Jacobs, Ruben Walleyn, Marc Gottenbos



op alle bestuurlijke niveaus met aandacht voor acties op lokaal niveau.

• Zet je tanden in de natuur: laagdrempelige en interactieve workshop

rond biodiversiteit.

• Meer info: [email protected]

Inwoners en/of ledenMaak gebruik van de bestaande communicatiekanalen om het brede publiek

te informeren.

• Een vaste natuurpagina in het gemeentelijk infoblad en/of website

• Folders met praktische tips (verbouwingen, nieuwbouw, tuin, bedrijven-

terrein, …);

• Een aantrekkelijke poster;

• Infopanelen langs de openbare weg of een leuke tentoonstelling in open-

bare gebouwen. (vb. Biodiversiteitstentoonstelling Natuurpunt Educa-

tie)

• Organiseer een infoavond rond biodiversiteit tijdens een open milieu-

raad;

• Ontwikkel een adoptiekrant: zorg voor een mooie mix tussen duidelijke

en aantrekkelijke informatie en haalbare acties. Natuur in de tuin is hier-

voor een erg dankbaar onderwerp.

• Natuur en biodiversiteit zijn zeer mediagenieke onderwerpen; bv. tel-

ling van zwaluwen in de kunstnesten of het inventariseren van een poel.

Maak hiervan gebruik en nodig bij elke actie de lokale pers uit.

• Niets werkt beter dan mond-aan-mond reclame. Benoem per wijk een

ambassadeur van de adoptiesoort. Hij of zij onderneemt actief acties ter

bescherming van de adoptiesoort en communiceert hierover via het ge-

meentelijk infoblad of de gemeentewebsite.

• Gebruik nieuwe communicatieinstrumenten zoals Facebook en Twitter

om jongeren bij je project te betrekken.

PersNatuur is erg mediageniek. Nieuwtjes over lokale biodiversiteit worden ge-

makkelijk opgenomen in de regionale pers. Zorg dus zeker voor een persbe-

richt als je nieuws te melden hebt over een lokale biodiversiteitsgebeurtenis.

Zorg voor een aantrekkelijke foto of nodig de pers uit bij een actie en wie

weet staat jouw persbericht morgen al in de krant. Meer tips voor een ge-

slaagde perswerking vind je in Bijlage 7.4.

Stappenplan Adoptiesoort

Documents

Transcript of Stappenplan Adoptiesoort