Stand van zaken risicocommunicatieMei 2007

Cisca Vroom, communicatie VRR

Wegwijzer risicocommunicatie ‘Sleutelbos binnen handbereik’

Stappenplan risicocommunicatie volgens de ‘Wegwijzer’:

• vorm een projectgroep• werk een plan van aanpak uit• voer een publieksonderzoek uit• maak een plan voor risicocommunicatie-activiteiten• voer het plan uit en houd een evaluatieonderzoek• maak een plan voor vervolgacties

De ‘Wegwijzer’ helpt communicatieadviseurs en beleidsmedewerkers te communiceren over omgevingsrisico’s.

Stap 4

Schrijf een plan met daarin de volgende hoofdstukken:

• inleiding/doelstellingen• relevante actoren• interne communicatie• segmentatie/omschrijving externe doelgroepen*• inhoud en boodschapformulering• keuze van middelen• evaluatieonderzoek• ‘tijdpad• in de markt zetten/zenderprofilering• borging van de communicatie

*Deel de burgers in hoe betrokken ze zijn bij omgevingsrisico’s; met deresultaten van het publieksonderzoek kunt u deze doelgroepen concreetmet ‘personen’ of ‘groepen personen invullen’.

Behoefteonderzoek Risicocommunicatie Rijnmond

Behoefteonderzoek Risicocommunicatie

• onderzoek in opdracht van Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en DCMR Milieudienst Rijnmond

• zo goed mogelijk aansluiten bij de behoefte van burgers aan informatie over veiligheidsrisico’s

Kennis van risicobronnen

• ruime meerderheid (88%) benoemt risicobronnen in de regio

• respondenten maken zich het meest zorgen over: - transport gevaarlijke stoffen - geen vluchtwegen of goede ontsluiting- (chemische) industrie

• lokale risicobronnen redelijk onbekend

• Meerderheid kan risico’s in de regio benoemen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

verkeerssituatie/geen vluchtwegen of goedeontsluiting bij rampen/tunnels/snelwegen

transport gevaarlijke stoffen (weg/rails/water)

chemische industrie/chemische gassen/chemie

Botlek

luchthavenZestienhoven/vliegtuigen/vliegtuigongeluk

terrorisme/aanslagen

raffinaderijen

havengebied/scheepvaart

Europoort/Europoortgebied

watersnood/overstroming/leven onderzeespiegel

Hoe vaak genoemd Aantal resp dat zich zorgen maakt Bron: b&a

Kennis van aanwezige risicobronnen

Invloed en verantwoordelijkheden

• meer dan 90% van de ondervraagden vindt dat gemeente en bedrijven verantwoordelijk zijn voor een veilige omgeving

• ruim de helft van de ondervraagden heeft daadwerkelijk de indruk dat de gemeente de risicobronnen goed controleert

• ruim de helft meent geen invloed te hebben op aanwezigheid van risicobronnen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

De gemeente isverantwoordelijk voor een

veilige woonomgeving.

Bedrijven (risicobronnen) zijnverantwoordelijk voor een

veilige omgeving.

Ik heb zelf geen invloed op deaanwezigheid van

risico's/risicobronnen.

Ik kan zelf voorkomen dat ik temaken krijg met de gevolgen

van deze risico's/risicobronnen.

Ik heb de indruk dat degemeente risicobronnen goed

controleert.

Bron: b&a

Invloed op risicobronnen en verantwoordelijkheden

Informatiezoekgedrag

• 85% van de respondenten geeft aan te weten wat men moet doen als de sirene op een ongebruikelijk tijdstip gaat

• meerderheid volgt min of meer voorgeschreven procedure (naar binnen gaan, ramen en deuren sluiten en radio/tv aanzetten); maar 19% doet daarnaast ook andere dingen zoals kinderen in veiligheid brengen, bellen naar gemeente etc.

• respondenten geven aan sirene niet goed te horen

• slechts 30% van de respondenten geeft aan voldoende te weten om zelfredzaam te zijn als zich daadwerkelijk iets voordoet

• slechts 30% geeft aan zélf de verantwoordelijkheid te hebben informatie in te winnen over risico’s; 96% geeft aan de informatie wél op prijs te stellen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Ik verdiep me zoveel mogelijk inde risico's/risicobronnen bij mij in

de buurt

Ik weet voldoende om mezelf enanderen in veiligheid te brengen

bij een ongeval met gevaarlijke enbrandbare stoffen.

Ik weet wat ik moet doen als desirene op een ongebruikelijk

tijdstip gaat (anders dan de eerstemaandag van de maand om 12.00

uur).

Ik heb zelf deverantwoordelijkheid om mij te

informeren over risico's enrisicobronnen.

% (zeer) mee eens

Informatiezoekgedrag

Bron: b&a

Gewenste communicatie

• informatiebehoefte is groot; gemeente en bedrijven zijn gewenste afzenders

• voorkeur voor schriftelijke communicatiekanalen (krant, folder, brief)

• één keer per jaar of bij gewijzigde omstandigheden

Meerderheid (66%) heeft geen informatie ontvangen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

De gemeente is verantwoordelijk voorcommunicatie over risico's en

risicobronnen.

Bedrijven (risicobronnen) zijnverantwoordelijk voor communicatie en

hun risico's.

Ik verwacht dat de gemeente burgers openen volledig gaat informeren over risico's en

risicobronnen.

Als bedrijven de burger voorzien vaninformatie over risico's dan doen ze dat

open en volledig.

De gemeente heeft veel kennis in huis overrisico's.

Ik heb behoefte aan alle informatie overrisico's en risicobronnen in mijn gemeente.

Het is een goed idee om bij het praten overrisico's en risicobronnen ook voorlichting te

krijgen over wat te doen bij een ramp.

Gewenste communicatie

Bron: b&a

Advies

Samenvattend:• kennisgebrek risico’s en zelfredzaamheid• twijfels aan invloed en controle• zorgen over risico’s • onjuiste respons op sirene

Paradox: • hoge informatiebehoefte • lage zoekbereidheid - voorkeur voor traditionele info-dragers

Advies: • aantoonbare reden voor grotere inspanning op gebied van

risicocommunicatie• communicatieplan: op maat van de doelgroep, gericht op

gedragsverandering, veelheid aan communicatiemiddelen

Actieplan Risicocommunicatie

Uitgangspunten en legitimering

• het Actieplan Risicocommunicatie is gericht op het kweken van begrip voor het bestaan van risico’s, het draagvlak voor crisisbeheersende maatregelen en het verhogen van zelfredzaamheid onder de bevolking

• het Actieplan gaat uit van de 19 bekende maatramptypen

• als mensen weten wat zij moeten doen tijdens een crisis, dan raken ze minder snel in paniek en is de kans op adequaat handelen groter

• de gemeente communiceert op eigen initiatief (en ongevraagd) met mensen die aan een risico blootstaan

• de overheid is wettelijk verplicht en heeft de bestuurlijke verantwoordelijkheid burgers te informeren over risico’s

• het Actieplan sluit aan bij wat in de regio en daarbuiten is bedacht en beschikbaar is

Efficiëntie en eenduidigheid

• verspilling van mens- en denkkracht om in elke gemeente te komen tot een eigen plan

• voordeel boeken door uitwisselen en gezamenlijk inkopen van middelen

• vanuit optiek van hulpverleningsinstanties en bedrijfsleven is het wenselijk dat de 20 gemeentelijke overheden op een vergelijkbare wijze uitvoering geven aan de risicocommunicatie

• risico’s laten zich weinig gelegen aan gemeentegrenzen

Plan van aanpak

• wie (doelgroepen)

• wat (boodschap)

• met welke effecten (doelstellingen)

• via welke middelen

• op welk moment

Doelgroepen

• betrokkenen binnen gemeentegrens (primaire doelgroep); inwoners 18+, omwonenden risicolocaties, bewoners woon- en zorgcentra, directies organisaties wonen, zorg, welzijn en onderwijs, leden van buurtraden, klankbordgroepen en belangengroepen etc.

• betrokkenen binnen gemeentelijke organisatie (secundaire doelgroep); gemeenteraadsleden, ambtenaren integrale veiligheid/crisisbeheersing, ambtenaren voorlichting etc.

• betrokken instanties binnen VRR (tertiaire doelgroep); DCMR Milieudienst Rijnmond, Leden Stuurgroep Veiligheid Deltalinqs, Directies Openbaar Vervoer, Havenbedrijf Rotterdam etc.

Rollen

• meeweters; degenen die van info moeten worden voorzien

• meedenkers; leveren vanuit eigen optiek een inhoudelijke inbreng

• meewerkers; spelen een rol in de uitvoering door het beschikbaar stellen van menskracht, middelen of deskundigheid

• meebeslissers; degenen die beslissingen nemen over het risicocommunicatieproject

Boodschappen en middelen

• per doelgroep zijn, gegeven de geformuleerde doelstellingen, boodschappen geformuleerd

• er is aangeven met welke boodschappendragers (middelen, activiteiten) de boodschap onder de aandacht komt van de verschillende doelgroepen

• doelgroepen, rollen, boodschappen en middelen zijn samengevat in een aantal matrices

Kalender

Indicatie van de voortgang inzake het Actieplan:

• april/mei besluitvorming Dagelijks en Algemeen Bestuur • juni alle gemeenten – communicatieafdelingen en

ambtenaren Openbare Orde en Veiligheid - worden geïnformeerd over acties die VRR voor haar rekening neemt inzake het Actieplan

• aug./sept. communicatieafdelingen van alle gemeenten brengen onder andere het volgende in kaart: contactgegevens

van klankbordgroepen/belangengroepen en bedrijven/organisaties die staan vermeld op de

risicokaart; tevens zorgt elke gemeente er voor dat de Denk Vooruit- campagne op de website van de gemeente te vinden is

• sept./jan. VRR Stafdirectie Risico- en Crisisbeheersing laat producties ontwikkelen die de gemeenten kunnen gebruiken in hun risicocommunicatie

• februariuitrollen communicatietrajecten gericht op specifieke doelgroepen