Spel (game) · Web viewAls P2 realiseert dat P1 rationeel is, en P2 weet dat P1 weet dat P2...

81
Samenvatting Markt en Strategie 2017-2018 De cursusdienst van de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Op het Weduc forum vind je een groot aanbod van samenvattingen, examenvragen, voorbeeldexamens en veel meer, bijgehouden door je medestudenten. www.weduc.be 1

Transcript of Spel (game) · Web viewAls P2 realiseert dat P1 rationeel is, en P2 weet dat P1 weet dat P2...

Samenvatting Markt en Strategie 2017-2018

De cursusdienst van de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit

Antwerpen.

Op het Weduc forum vind je een groot aanbod van samenvattingen, examenvragen, voorbeeldexamens en veel meer, bijgehouden door je medestudenten.

www.weduc.be

1

Markt en strategie

SpeltheorieSpel (game)= een gestileerde beschrijving of een model met situaties van strategisch gedrag waarbij het resultaat voor één agent afhankelijk is van zijn eigen acties evenals van de acties van andere agentenSpel en industriële organisatie

Industrie met een paar spelers Elk bedrijfsresultaat is afhankelijk van

o Eigen prijszettingo Prijzetting van andere bedrijven

Bedrijven opereren daarom in een wereld van strategisch gedrag: een spel

Spellen en strategieënDe optimale strategie van

Een specifieke speler hangt af van de verwachtingen tegenover het rationeel gedrag van de andere spelers

De andere spelers hangt ook af van de verwachtingen omtrent het rationeel gedrag van deze specifieke speler

Deze specifieke speler houdt rekening met wat de anderen van hem verwachten en de andere spelers doen hetzelfde (ad infinitum)

Als de strategische interactie over een aantal perioden evolueert, houdt elke speler er rekening mee dat haar acties van vandaag invloed zullen hebben op de vermoedens en acties van de andere spelers in de toekomst

Samenvatting: pay-off-afhankelijkheid introduceert een groot aantal mogelijkheden voor strategisch gedrag - dit is het onderwerp van speltheorie

Speltheorie: basisconcepten Speltheorie = essentieel om het concurrentiegedrag tussen een klein aantal bedrijven

te begrijpen Optimale strategie = (beste) actieplan dat de acties van de speler weergeeft voor elke

mogelijke onvoorziening en hangt af van de acties die andere spelers kunnen nemen Resultaten zijn afhankelijk van elke combinatie van acties, zodat strategisch gedrag

optimaal wordt. Een "spel" is een strategische situatie Spel bestaat uit

o Spelerso Mogelijke acties dat elke speler kan nemeno Resultaten (pay-offs)

Classificatie

InformatieCompleet Incompleet

2

Timing

Statisch Statisch, compleet informatiespel

Statisch, incompleet informatiespel

Dynamisch Dynamisch, compleet informatiespel

Dynamisch, incompleet informatiespel

Dominante strategieDominante strategie van een rationele speler

Gaat niet uit van:o rationaliteit van de andere spelerso "pay-offs" van de andere spelers

Vertelt wat een speler kiest (is "informatief") Robuuste strategie Zeer veeleisende eigenschap om de optimale strategie van een speler te zijn: weinig

spellen hebben een dominante strategie

Prisoner’s dilemma

Het dilemma kan gemakkelijk worden opgelost met behulp van het concept van een "dominante strategie"

Beide spelers geven de voorkeur aan één strategie ten opzichte van de ander, onafhankelijk van de keuze van de andere speler:

o Speler 1 geeft de voorkeur aan L1 boven R1o Speler 2 geeft de voorkeur aan L2 boven R2

Stelt veel economische instellingen voor, zoals b.v. prijsconcurrentieo Wanneer alle bedrijven hoge prijzen hanteren, profiteert de sector er als

geheel van (gemeenschappelijk belang)o Elk individueel bedrijf heeft een dominante strategie om af te wijken naar een

lagere prijs, ongeacht de andere bedrijven (individueel belang) Conflict tussen individuele prikkels en gezamenlijke prikkels

o (L1,L2) resulteert in gezamenlijke resultaat van 1+o (L1,R2) en (L2, R1) resulteren in een gezamenlijk resultaat van 5 + 0o (R1,R2) resulteert in een gezamenlijk resultaat van 4 + 4o Individuele interesse in speler

L1 voor speler 1 welke speler 2 ook kiest L2 voor speler 2 welke speler 1 ook kiest

3

Statische spellen met complete informatie We beginnen met een 2 spelers, simultane-bewegingen spel Speler 1 kiest een actie a1 van en set haalbare acties A1, simultaan kiest speler 2 een

actie a2 van een set haalbare acties A2 Nadat de spelers hun acties gekozen hebben, ontvangen ze resultaten u1(a1, a2)

voor speler 1 en u2(a1, a2) voor speler 2 Voorbeeld: spel met herhaalde eliminatie van dominante strategieën

Speler 2

Speler 1Links Midden Rechts

Boven 1, 0 1, 2 0, 1Onder 0, 3 0, 1 2, 0

Hoe dit spel (niet) spelen?o Herhaalde eliminatie van gedomineerde strategieën

Als speler 2 (P2) volgens speler 1 (P1) rationeel is, zou "rechts" niet gespeeld moeten worden

P1, wetende dat P2's enige rationele keuze links of midden is, geeft rationeel de voorkeur aan boven dan beneden

Als P2 realiseert dat P1 rationeel is, en P2 weet dat P1 weet dat P2 rationeel is, weet P2 dat P1 voor boven zal kiezen, waarvan P2 links beschouwt als gedomineerd door midden

Nadeleno Veronderstelt kennis over de rationaliteit van de andere spelero Heeft onnauwkeurige voorspellende kracht

Voorbeeld: spel zonder dominante strategieën die geëlimineerd moeten wordenL C R

T 0, 4 4, 0 5, 3M 4, 0 0, 4 5, 3B 3, 5 3, 5 6, 6

Herhaalde eliminatie van dominante strategiën Veronderstelt veel "rationaliteit" Elke speler neemt aan dat

o de andere spelers rationeel zijno ze weten dat je rationeel bento ze weten dat je weet dat de anderen rationeel zijno ...

Rationaliteit wordt gezegd dat het "algemene kennis" is

Risky game

4

Kleine kans op irrationaliteit kan grote gevolgen hebben voor resultaat van speler 1 Spel met een gedomineerde strategie is erg gevoelig voor het aannemen van

algemene kennis over elkaars rationaliteit

Nash-evenwicht Stel dat onze theorie om een oplossing voor een game te bieden een unieke

voorspelling oplevert Welke eigenschappen moet deze theorie hebben?

o Elke speler moet bereid zijn om de strategie te kiezen die de theorie voorspelt dat de agent zal spelen

o Anders gezegd: de voorspelde strategie van elke speler moet de beste reactie zijn van de speler op de voorspelde strategieën van alle spelers

o Een dergelijke verzameling voorspelde strategieën voor alle spelers wordt strategisch stabiel of zelfdwingend genoemd omdat geen enkele speler wil afwijken van zijn of haar voorspelde strategie

Formeel In het 2 speler, simultane-bewegingen spel zijn de acties (a1*, a2*) een Nash-

evenwicht als a1* een beste reactie is voor speler 1 bij a2* en a2* is een beste reactie voor speler 2 bij a1*

a1* moet aan u1(a1*, a2*) u1(a1, a2*) voldoen voor elke a1 in A1 a2* moet aan u2(a1*, a2*) u2(a1*, a2) voldoen voor elke a2 in A2

Voorbeeld: spel met herhaalde eliminatie van dominante strategieënSpeler 2

Speler 1Links Midden Rechts

Boven 1, 0 1, 2 0, 1Onder 0, 3 0, 1 2, 0

Voorbeeld: spel zonder dominante strategieën die geëlimineerd moeten worden

L C RT 0, 4 4, 0 5, 3M 4, 0 0, 4 5, 3B 3, 5 3, 5 6, 6

Voorbeeld van een uniek Nash-evenwicht: Prisoners’ Dilemma

5

Voorbeeld van meer dan 1 Nash-evenwicht: Dating Game

Voorbeeld van geen Nash-evenwicht (in zuivere strategieën): Matching Pennies

Elk spel waarbij spelers elkaar overtreffen heeft geen Nash-evenwicht in zuivere strategieën zoals hierboven gedefinieerd

Een gemengde strategie is een strategie die gebruik maakt van een kansverdeling over enkele of alle zuivere strategieën van de speler

Uitbreiding van het Nash-evenwicht om gemengde strategieën mogelijk te makeno “any game with a finite number of players, each of whom has a finite number

of pure strategies, has a Nash equilibrium (possibly involving mixed strategies)”. (Nash, J., 1950, Equilibrium Points in n-Person Games, Proceedings of the National Academy of Sciences, 36, 48-9)

Dynamische spellen met complete informatieSimpel 2 personen spel

Speler 1 kiest een actie a1 van een set haalbare acties A1 Speler 2 observeert de keuze van speler 1 en kiest dan een actie a2 van een set

haalbare acties A2 Nadat de spelers hun acties hebben gekozen ontvangen ze hun resultaten: u1(a1, a2)

voor speler 1, u2(a1, a2) voor speler 2 Voorbeelden

o Het dictatorspel Speler 1 (de dictator) verdeelt € 100 tussen zichzelf en een andere

speler 2o Het (ultimatum) onderhandelingsspel

P1 verdeelt € 100 tussen zichzelf en een andere P2 die mag accepteren of weigeren. In het laatste geval ontvangt niemand iets ...

o Het vertrouwensspel P1 vertrouwt of vertrouwt P2 niet Als P1 P2 niet vertrouwt, eindigt het spel: P1 maakt een einde aan de

relatie met P2

6

Als P1 ervoor kiest om P2 te vertrouwen, dan kiest P2 het vertrouwen van P1 te vereren of te verraden

Achterwaartse inductie Als P2 gaat bewegen, levert "Verraad" 2 op, terwijl "Eer" hem 1

oplevert Anticiperend hierop geeft P1 er de voorkeur aan om P2 niet te

vertrouwen

Geloofwaardigheid van bedreigingen en leegte van beloften Sommige spellen hebben verschillende Nash-evenwichten:

o Geloofwaardige bedreigingen / belofte gebaseerdo Niet-geloofwaardige bedreigingen / belofte gebaseerd

Voorbeeld: spel dat rekent op niet-geloofwaardige bedreiging

Het duizendpoot spel

7

Voorbeeld Valentijns liefdesspel

Subgame Perfect Nash Equilibrium (SPNE) Verfijning van Nash Equilibrium (NE)

o Elke SPNE is een NEo Niet elke NE is een SPNE

SPNE sluit NE uit die afhankelijk is van niet-geloofwaardige bedreigingen Een unieke oplossing voor een speltheoretisch probleem moet voldoen aan de

wederzijdse beste reactievereisten van Nash (mututal best-response requirement) In dynamische spellen moet wederzijdse beste reactiviteit ook gelden voor delen van

het spel, dat wil zeggen subgames, die nog moeten worden gespeeld Bijv. onderdeel van de Trust-game die P2 speelt; ruilspel met P1's keuze al genomen

Dynamische spellen met interactie over de tijd Bedreigingen en beloften over toekomstig gedrag kunnen van invloed zijn op het

huidige gedrag Bijv. Vertrouwensspel dat na verloop van tijd wordt herhaald Spelers volgen de "grim-trigger" of "Nash-reversion" strategie:

o Speler 1: in de 1e periode vertrouwen spelen, daarna als alle zetten in vorige perioden vertrouwen en eer waren, speel vertrouwen, anders speel niet vertrouwen

o Speler 2: als je deze zet deze periode krijgt, speel dan eer als alle zetten in alle vorige periodes vertrouwen en eer waren, anders speel verraden

Eenmalige Trust-spel resulteert in (Geen vertrouwen, Verraden) of (0,0) De "trigger" -strategie gebruikt deze uitkomst als straf (P):

o Herhaald spel stort in op de one-shot-versie als samenwerking niet wordt vereerd

o Per periode Uitgaven van samenwerking (C) zijn (1,1)o Samenwerking wordt bedreigd door een defect (D), wat resulteert in een

onmiddellijke en eenmalig resultaat (-1,2)o P2 werkt samen als de samenwerking vruchten afwerpt

o r: spelersgeduld

8

P1 ontvangt alleen 0 door niet mee te werken en 0 daarna Als P2 het optimaal vindt om te eren, zo zal P1 bereid zijn te vertrouwen Algemeen inzicht

o Samenwerking is vatbaar voor ontrouw (defection)o Ontrouw kan worden voldaan met straf (punishment)o Potentiële overlopers wegen de verdisconteerde (the discounted)

Lange termijn voordelen van de voortgezette samenwerking <-> korte termijn voordelen van ontrouw en de langetermijnkosten

van straf Voldoende geduld kan leiden tot samenwerking in een herhaald spel dat niet

haalbaar was in de one-shot game

Statische spellen met incomplete informatie Onzekerheid over de functie van het resultaat van een andere speler gebeurt heel

vaak Voorbeeld: in een verzegelde biedingsveiling elke bieder

o kent zijn eigen waardering voor het goedeo kent de waardering van de andere bieders nieto gelijktijdig indienen van zijn bod in een verzegelde enveloppe

Bayesiaanse games resulteren ino geïnformeerde partijen om strategisch te communicereno niet-geïnformeerde partijen die waardevolle informatie proberen te

ontvangen

Voorbeeld: dating game zonder onzekerheid

Dating spel resulteert ino Twee pure evenwichtsstrategieën: (steak, red) en (chicken, white)o Gemengd strategisch evenwicht waarbij

Chris kiest Steak met Prob 2/3 en Chicken met Prob 1/3 Pat kiest Red met Prob 1/3 en White met Prob 2/3 interpretatie:

Chris is onverschillig tussen Steak en Chicken gegeven de strategie van Pat

Pat is onverschillig tussen Red en White gegeven de strategie van Chris

Gemengde strategie van elke speler is een best-response gegeven de strategie van de ander en daarom een Nash-evenwicht in gemengde strategieën

9

Voorbeeld: Dating game met onzekerheid

Veronderstel

Chris is privé geïnformeerd over

Pat is privé geïnformeerd over Voorgestelde strategieën

o Chris kiest steak als

o Pat kiest white als Dus

o Voor Pat kiest Chris Steak met probabiliteit

o Voor Chris kiest Pat White met probabiliteit Chris zijn verwachte resultaat met keuze

o Steak

o Chicken

o Beste reactie Pat zijn verwachte resultaat met keuze

o White wine

o Red wine

o Beste reactie White wine als

Harsanyi’s purificatie

oplossen, resulteert in waarvan (regel van l’hopital)

of wanneer de onzekerheid verdwijnt, benadert het gedrag van de spelers in dit pure Bayesiaanse Nash-evenwicht van het incomplete informatiespel hun gedrag in de gemengde Nash-evenwicht strategie in het originele spel met volledige informatie

10

Statische Bayesiaanse spellen en Bayesiaans Nach-evenwicht Type vector t = (t1, t2) waar ti onafhankelijk is van de probabiliteit distributie p(ti) van

speler i zijn set van mogelijke types Ti Onthult ti aan speler i maar niet aan speler j De spelers kiezen simultaan acties, speler i kiest ai van een set haalbare Ai Resultaten ui(ai, aj, ti) voor elke speler Het evenwichtsconcept

o Een strategie in een statisch Bayesiaans spel is een actieregel, niet zomaar een actie, formeel: een pure strategie voor speler i specifieert een haalbare actie (ai) voor elk van de mogelijke types (ti)

o Voorbeelden van de dating game en cournot competitie In een statisch Bayesiaans spel is de strategie van speler 1 een beste

reactie op speler 2 als, voor elk van de mogelijke types van speler 1, de actie gespecifieerd door speler 1 zijn actieregel voor dat type, speler 1 zijn verwachte resultaat maximaliseert, gegeven speler 1 zijn mening over speler 2 zijn type en gegeven speler 2 zijn actie regel

Dynamische spellen met incomplete informatiePerfect Bayesiaans evenwicht (Kreps & Wilson, 1982)

Definitie bestaat niet langer uit juist een strategie voor elke speler Omvat nu ook een overtuiging voor elke speler wanneer de speler aan zet is, maar is

niet zeker het verloop van het vorige spel. Het voordeel van het expliciet maken van de overtuigingen van de spelers is dat, net

zoals we eerder beweerden dat de spelers geloofwaardige strategieën kiezen, we nu ook kunnen aandringen op het hebben van redelijke overtuigingen

Vereisteno Wanneer speler aan zet is en niet zeker is van het verloop van het vorige spel,

moet de speler geloven in de reeks bruikbare verlopen van het spelo Gezien hun overtuigingen, moeten de strategieën van de speler sequentieel

rationeel zijn. Dat wil zeggen, wanneer een speler aan zet is, moet de actie van de speler optimaal zijn gegeven de overtuiging van de speler op dat moment

o Waar mogelijk moeten overtuigingen worden bepaald door Bayes' regel uit de evenwichtsstrategieën van de speler

11

Signaling spellen Type ti voor de afzender van een set haalbare types Y = (ti,…,tt) volgens een

probabiliteitsdistributie p(ti) Zender observeert ti en kiest een boodschap mi van een set haalbare boodschappen

M = (mi,…, mj) Ontvanger observeert mj (niet ti) en kiest een actie ai van een set haalbare acties

A = (ai,…, ak) Resultaten zijn gegeven door Us(ti, mj, ak) en Ur(ti, mj, ak)

12

Duopolistische prijsconcurrentieOligopolistische concurrentie

2 extreme marktsituatieso Monopolie: onafhankelijk prijszettingsgedrago Perfecte competitie: prijsnemers

Alle andere markteno Oligopolie: strategisch, interdependent prijszettingsgedrag

2 basis modelleno Bertrand’s modelo Cournot’s model

Prijsconcurrentie tussen 2 benzinestations Tankstations verkopen op eerste zicht

o Homogene goedereno Concurreren in prijzeno Zetten simultaan prijzeno Hebben constante marginale kosten MCo Hebben ongelimiteerde capaciteit

Prijsconcurrentie: Bertrand model 2 bedrijven i (i=1, 2)

o homogene goedereno concurreren in prijzeno zetten simultaan hun prijzeno constante marginale kosten MCo ongelimiteerde capaciteit

Bedrijf i heeft een vraagcurve

Reactiecurve bedrijf 1 Beide bedrijven hun reactiecurve

13

P’ > MC: geen evenwicht sinds

o p < MC: geen evenwicht Nash-evenwicht is een paar strategieën (en prijzen) zodanig dat geen bedrijf de winst

verhoogt door een eenzijdig veranderende prijs Gegeven door de intersectie van de reactiecurven (N)

o Unieke punt van intersectie is p = MC Bertrand paradox

o Onder prijsconcurrentie met een homogeen product en constante, symmetrische marginale kosten (Bertrand-concurrentie), wordt de prijs van op het niveau van de marginale kosten geschat

o Bertrand resultaat is een extreem resultaat 2 bedrijven die concurreren in prijzen, zijn voldoende om perfectie

competitie te garanderen Meer dan 2 bedrijven veranderen dit resultaat niet

o Realistische extensies Capaciteitsbeperkingen Dynamische concurrentie Productdifferentiatie

Bertrand model met capaciteitsbeperkingen Inverse vraagcurve: P(Q) Marktvraag = totale capaciteit als p = P(k1 + k2) Enige Nash-evenwicht bestaat uit: pi = P(k1 + k2)

o Veronderstel dat p1 = P(k1 + k2)o Het is optimaal voor bedrijf 2 om p2 = p1 = P(k1 + k2)

Lagere prijs betekent dezelfde output aan een lagere prijs Hogere prijs betekent opbrengstverlies meer dan kostbesparing

Als totale industrie capaciteit laag is in verhouding tot de marktvraag, dan is evenwichtprijs groter dan marginale kost

Als bedrijven op voorhand kunnen beslissen hoeveel te produceren voor ze prijzen zetten

o Verkopen zijn gelijk min(qi, ki)o Voor iedere (q1, q2) zijn evenwichtprijzen bepaald door p1 = p2 = P(q1 + q2)

Voorbeeldo P = 1 – Q

Qi = 1 – ki – Pjo Kj arg maxQj PjQj Q*jo Winstmaximalisatie: kj = 1 – ki – P*jo Anders: P* = 1 – ki – kj

Cournot model Als bedrijven simultaan hun output kiezen voor ze de prijs zetten Marktprijs: p1 = p2 = P(q1 + q2)

14

Winst voor bedrijf i: i = qi(P(q1 + q2) – c) Residuele vraag d1(q2) geeft alle mogelijke hoeveelheid-en prijscombinaties van

bedrijf 1 voor een gegeven waarde van q2 Residuele vraag bedrijf 1 2 extreme conjectures

Reactiefunctie bedrijf 1

Combinatie (q1, q2) is een Nash-evenwicht also Hoeveelheid q1 optimaal is gegeven de beslissing van bedrijf 2 om q2 te

producereno Hoeveelheid q2 optimaal is gegeven de beslissing van bedrijf 1 om q1 te

produceren Evenwicht in Cournot model is bepaald door: q1 = q1*(q2) en q2 = q2*(q1) Cournot evenwicht

15

Algebraïscho P(Q) = a – bQ met Q = q1 + q2o C(q) = cqo Winst bedrijf 1: 1 = Pq1 – C(q1) = (a – b(q1 + q2)) q1 –cq1o 1e orde voorwaarde: -bq1 + a – b(q1 + q2) – c = 0

of q1 = (a – c/ 2b) – (q2/2)

Vergelijking Cournot evenwicht met monopolie en perfectie concurrentie

Bertrand en/of Cournot Cournot

o Outputkeuze is een belangrijke en onomkeerbare lange termijn investeringsbeslissing

o Outputkeuze gebeurd voor prijszetting Bertrand

o Outputkeuze is makkelijk omkeerbaaro Prijszetting gebeurd voor outputkeuze

Comparatieve statistiek in het Cournot model Parameters veranderen vb hogere marginale kosten

o Prijzen stijgen

16

o Output daalto Reactiecurves verschuiven naar de originele

o

Toepassingen Wisselkoers fluctuaties en marktaandelen

o Microships van Japan (bedrijf 1) en US (bedrijf 2)o Markt voor microships in US en betaald in US dollaro Amerikaanse bedrijven hebben kosten in US dollaro Japanse bedrijven hebben kosten in Japanse Yeno Cournot concurrentie (eerst output, dan prijzen)

17

o In het oorspronkelijke evenwicht hebben de bedrijven identieke kosten en hetzelfde marktaandeel

o Wat is de impact op marktaandeel bij een devaluatie van 50% van de Yen? Veranderd marginale kost in dollars, terwijl marginale kosten van

bedrijf 2 constant blijven Marginale kost van bedrij 1 veranderd naar c/e door devaluatie met

e = wisselkoers in Yen/dollar Japanse reactiecurve na devaluatie

Nieuwe Cournot evenwicht

18

Andere toepassingen Hoeveel is een bedrijf bereid te betalen voor een kostenbesparende moderne

technologie Importquota veranderen de reactiefunctie van het importerende bedrijf Export en import subsidies

Waarom vergelijkende statica? Naïve metingen under- of overschatten de gevolgen van oa een daling van de

marginale kosten door nieuwe technologieën Houden rekening met reacties van alle spelers, kijkt naar wat er gebeurd in het

evenwicht

Sleutelconcepten Oligolpolie Duopolie Cournot en Bertrand Best reply/response (reactie) Reactiefunctie Residuele vraag Vergelijkende statica

Productdifferentiatie= prijsconcurrentie met horizontaal gedifferentieerde producten

Voorbeeld Benzine is homogeen product Waarom?

o Maken bedrijven winsto Zijn er grote prijsverschillen tussen verschilende tankstationso Gaan consumenten niet altijd naar het goedkoopste tankstation

19

Inleiding Homogene goederen en consumenten zorgen voor perfecte concurrentie and p = MC Als er geen homogene goederen en consumenten zijn? Welke effecten hebben heterogene goederen en consumenten op

o Evenwichtprijso Marktstructuuro Bedrijfswinst

Horizontale differentiatie: consumentenvoorkeuren lopen vaak uiteen mbto Kleuren, smaken, geuren

Verticale differentiatie: alle consumenten geven de voorkeur aan het ene product boven het andere, al de rest is gelijk

o Vb Porsche boven Nissan aan gelijke prijzeno Vb 1e klas boven 2e klas aan gelijke prijzen

Kenmerken benadering Veel producten hebben verschillende kenmerken

o Snelheid en opslag PCo Paardenkracht, afstand/euro, comfort auto

Consumenten geven de voorkeur aano Meer van alle kenmerken (verticale differentiatie)o Niet alle kenmerken zijn even belangrijk (horizontale differentiatie)

= vraag van de consument is niet zozeer gericht op producten, maar veeleer op de kenmerken ervan

Waardering van een consument voor een goed is de (gewogen) som van de waarderingen voor elk specifiek kenmerk

Voorbeeld: kenmerken van 2 auto’s

Consumentenwaardering

Consument maximaliseert

Netto surplus van 2 auto’s voor 2 verschillende consumenten

20

Benadering omvat conceptueel horizontale en verticale differentiatie:o Beide consumenten zijn het eens

Geo presteert beter dan de Porsche qua brandstofefficiëntie Porsche presteert beter dan de Geo in versnelling

o Echter: topmanager geeft de voorkeur aan de Porsche student geeft de voorkeur aan de Geo

Horizontale differentiatie: tegen gelijke prijzen zijn consumenten het oneens over product

Verticale differentiatie: tegen gelijke prijzen zijn alle consumenten het eens over welk product (niet) te kopen

Deze aanpak is nuttig vanuito standpunt consument

kwaliteit gecorrigeerde prijs kan worden berekend (kwaliteit / prijs) netto surplus kan worden berekend

o standpunt bedrijfsstrategie betalingsbereidheid kan worden afgeleid productpositionering kan worden geoptimaliseerd

Kruiselingse prijselasticiteit van de vraag prijselasticiteit van de vraag naar goed i met betrekking tot de prijs van een andere

goed j

waarde van de kruiselingse prijselasticiteit iso positief wanneer goederen substituten zijno negatief wanneer goederen complementen zijn

Directe concurrenten Als bedrijf prijzen verhoogt: vraag naar concurrerende geoderen stijgt Als bedrijf prijzen verlaagt: vraag naar concurrerende goederen daalt Som van alle kruiselingse prijselasticiteiten is prijselasticiteit van eigen bedrijfsvraag Inzicht: kruiselingse prijselasticiteiten meten mate waarin producten onderling

substitueerbaar zijn

21

Elasticiteit van de marktvraag en elasticiteit van de bedrijfsvraag Prijselasticiteit van de marktvraag verschilt in het algemeen van de elasticiteit van de

bedrijfsvraag Voorbeeld uit de Amerikaanse automarkt:

o Marktvraag prijselasticiteit ligt ergens tussen [-1.5, -1]o Gemiddelde prijselasticiteit van de bedrijfsvraag ligt ergens tussen [-6.755, -

3.085] Interpretatie:

o Zijn meer alternatieven voor consumenten op het niveau van de bedrijfsvraag wanneer één bedrijf zijn prijs verhoogt

o Kleinere wagens vertonen de grootste prijselasticiteito Luxewagens zijn minder elastisch omdat er minder alternatieven beschikbaar

zijn

Horizontale productiedifferentiatie en marktmachtHotelling model: ijsverkopers op het strand

Consumenten eisen één eenheid ijs Hun bereidheid om te betalen is gelijk aan r voor één ijsje r is groot genoeg zodat alle consumenten kopen De locatie van de consument op het eenheidsinterval geeft hun relatieve voorkeur

voor de ene of de andere ijsverkoper weer Twee bedrijven 1 en 2 hebben gelijke marginale kosten c Hoge voorkeur voor 1 (2) betekent lage voorkeur voor 2 (1) Verkopers worden geplaatst op de twee uitersten van het eenheidsinterval Consumenten maken bij het kopen van ijs een (lineaire) transportprijs t per

afstandseenheid als de locatie van de verkoper verder van zijn locatie ligt

Vraag bedrijf 1

22

Vraag bedrijf 1

Evenwichtprijs

Winstfunctie bedrijf 1

De winstmaximaliserende prijs van elk bedrijf voldoet

Reactiecurve bedrijf 1: p1 = 0,5(p2 + t + c) Reactiecruve bedrijf 2: p2 = 0,5(p1 + t + c) Beide bedrijven zullen dezelfde prijs hanteren: p1 = p2 p1* = p2* = c + t Beide bedrijven hebben in evenwicht een vraag van: x = 1 – x = 0,5 Evenwichtprijzen zijn boven MC Met kleinere transportatiekost t, converteert de evenwichtprijs p naar MC Een hoge t weerspiegelt een hoge graad van productdifferentiatie Hoe groter de graad van productdifferentiatie, hoe groter de graad van marktmacht

Productpositionering Productkenmerken zijn niet altijd exogeen bepaald: bedrijven kiezen strategisch voor

de positionering van hun producten! Bijv. wat is de optimale positie van

o Ryanair tegenover Brussels Airlines?o Pepsi ten opzichte van Coca-Cola

23

o CNN ten opzichte van BBC World Service Welke positie maximaliseert de winst, rekening houdend met de positie van de

concurrent(en)? Er wordt gezegd dat de markt in een Nash-evenwicht verkeert wanneer geen enkel

bedrijf op een winstgevende manier een andere positie kan kiezen, gezien de positie van zijn concurrenten

Hotelling model met endogene positionering Bedrijven kiezen

o Prijs gegeven elkaars product positioneringo Langetermijnbeslissing over productpositionering

Dit is een "tweetraps" -spel dat recursief is opgelost:o Neem elke productpositionering als gegeven en kies die prijs die uw winst

maximaliseerto Kies vervolgens uw positionering rekening houdend met de effecten van

toekomstige concurrentie op de prijzen Direct effect op product positionering

Directe effect trekt beide bedrijven naar positie van concurrent Indirecte of strategische effect houdt rekening met het competitieve effect wanneer

producten op elkaar lijken:o Hoe dichterbij producten zijn, hoe intenser de prijsconcurrentie zal zijno Wanneer beide producten identiek zijn: p = MCo Hoe minder producten substituten zijn, hoe hoger de prijzen zullen zijn

Hotelling variaties MC verschillen tussen bedrijven Transportkosten voor consumenten verschillen Bedrijf 1 kondigt aan dat het x% verkoopt onder zijn directe concurrenten

(bijvoorbeeld: grijze importeur van auto's "Cardoen" of eigenaar van een benzinestation die beweert: "Ik volg de prijs van mijn overbuurman")

Twee naburige bedrijven zijn in handen van één en hetzelfde bedrijf Vaste kosten om markt te betreden Nieuwkomer introduceert nieuw concurrerend product

24

Sleutelconcepten Horizontale en verticale differentiatie Kenmerken benadering Productpositionering Direct en strategisch effect

Als de prijsconcurrentie intens is dan hebben bedrijven de neiging om ver uit elkaar te lokaliseren = hoge mate van productdifferentiatie

Als de prijsconcurrentie niet intens is dan hebben bedrijven de neiging zich dicht bij het centrum te vestigen = lage mate van productdifferentiatie

25

Vrije toetredingToegangskosten en marktstructuur

Wat is de relatie tussen:o Technologie, marktomvang, industriële concentratie

"Vrij toegangsevenwicht" impliceert een aantal actieve bedrijven zodanig dato geen enkele actieve onderneming markt wil verlateno geen inactieve onderneming markt wil betreden

Cournot concurrentie Kostenfunctie: C = F + cq1 Inverse vraagcruve: p = a – Q/S waar Q = qi* Winstfunctie: (n) = ((a – Q/S) – c) qi – F 1e orde voorwaarde

In een symmetrisch evenwicht hebben we qi – qj

Na substitutie

In een evenwicht met vrije toegang: (n) = 0

= aantal bedrijven in evenwicht

Marktgrootte en marktstructuur Aantal bedrijven stijgt als de marktgrootte stijgt Aantal bedrijven nj = ((a – c) S/F – 1) stijgt minder dan proportioneel met de

marktgrootte Meer bedrijven betekent meer concurrentie Door toegenomen concurrentie varieert het evenwichts van actieve bedrijven minder

dan proportioneelmet betrekking tot de marktgrootte Als de marktprijs constant zou zijn (met betrekking tot het aantal bedrijven), zou de

relatie tussen de grootte en het aantal ondernemingen evenredig zijn! Wanneer het aantal bedrijven toeneemt, neemt ook de concurrentie toe wanneer de

prijzen vrij worden bepaald door bedrijven: de prijs-kostmarge neemt af!

26

History matters Voorgaande inzichten gaan uit van symmetrisch marktevenwicht:

o gelijke toegang tot dezelfde unieke technologie voor alle bedrijveno perfecte marktinformatieo gecoördineerde invoer: "geen fouten"

In werkelijkheid: asymmetrisch marktevenwicht:o verschillende beschikbare technologieëno informatieve voordelen van de marktvraag

Verschillende/andereo startpositieso toegang tot beschikbare technologieën (octrooien!)o positie op de leercurveo gebruikte technologie (laag / hoog c vs. hoog / laag F)o imperfecte informatie over marktomstandigheden kan impact hebben op

marktstructuur "First-mover advantage" kan leiden tot

o "Incumbency" voordeleno "duurzaam concurrentievoordeel"

Te veel/weinig ingang kan te wijten zijn aano verkeerde beslissingeno coördinatie mislukkingen tussen potentiële nieuwkomers vermengd in een

"wachtspel" De specifieke historische details van de evolutie van een bedrijfstak kunnen in

sommige gevallen de langetermijnmarktstructuur bepalen op manieren die verder gaan dan eenvoudige determinanten van technologie

Marktstructuur en endogene vs exogene toetredingskosten Exogene toetredingskosten F: onafhankelijk van marktomvang

o Sectoren: lokale winkels, restaurants, musea, ... Endogene toetredingskosten F (S): positief afhankelijk van marktomvang

o Voorbeelden: investeringen, advertentie-uitgaven, licentiekosten, R & Do Sectoren: luchtvaartmaatschappijen, supermarktketens, brouwerijen, ...

Met exogene toetredingskosten: aantal bedrijven neemt niet-proportioneel toe met marktomvang vanwege de toenemende concurrentie

Met endogene toetredingskosten: aantal bedrijven is minder gevoelig voor veranderingen in marktomvang

Empirisch bewijs:o lage versus hoge advertentie-industrieën

Vrije toegang sociale welvaart Vrije toegang en perfecte concurrentie resulteren in sociale efficiëntie als aan

bepaalde specifieke voorwaarden wordt voldaan Met imperfecte concurrentie resulteert vrije toegang niet noodzakelijkerwijs in

sociale efficiëntie! De "winst" drijfveer die tot toegang leidt, is niet altijd sociaal optimaal: het

"bedrijfsstelen" -effect is verantwoordelijk voor deze uitkomst

27

Cournot concurrentie

Prijsconcurrentieo Consumenten

Uniform verdeeld op cirkel met lengte 1 met eenheidsdichtheid is het aantal consumenten S = 1

Positie van elke consument bepaald zijn preferenties Transportkost t is lineair

o Bedrijven N bedrijven Marginale kost c Vaste (exogene) toetredingskosten F Symmetrische locatiie op de cirkel

o Tweetraps-spel: Fase één: N bedrijven beslissen gelijktijdig over toetreding. Fase twee: gezien het toetredingsbesluit van n N bedrijven,

concurreren zij gelijktijdig in prijzeno Centrale vragen:

Wat bepaalt het aantal bedrijven dat binnenkomt? Wat is de concurrerende prijs? Wat is het "sociaal" optimale aantal bedrijven?

o Cirkel model

o "Recursief" oplossen: wanneer er n bedrijven zijn toegetreden, wat moet dan de winstmaximaliserende prijs worden?

o De onverschillige consument tussen elk aangrenzend paar bedrijven i, j wordt

gekenmerkt door:

28

o Met een bepaald aantal bedrijven n en een gegeven prijs pj van de twee naburige rivalen, is de vraag van elk bedrijf i:

o Winst in symmetrisch evenwicht

o Winstmaximalisatie resulteert in best-response voor elke bedrijf i

o

o In een symmetrisch evenwicht

o waarvan o Interpretatie: voor een gegeven aantal bedrijven is de prijs

Stijgend in c en t Dalend in n

o De beslissing om een markt te betreden houdt rekening met de evenwichtsprijs pi*

o Met vrije toegang hebben alle bedrijven zero winsto Aantal bedrijven dat markt toetreden voldoet

o Met vrije toegang is de evenwichtprijs

lineair stijgend in c niet-lineair stijgend in r en F niet-lineair dalend in S

29

o Sociaal optimaal aantal oplossingen

o Optimaal aantal bedrijven

o Vanuit sociaal standpunt is er een overmatige toegang als n* < nj

Vrije toegang, productdifferentiatie and sociale welvaart Felle concurrentie leidt tot te weinig toegang vanuit sociaal oogpunt Geen concurrentie leidt tot te veel toegang vanuit sociaal oogpunt

Sleutelconcepten Marktevenwicht met gratis toegang Toegangsbarrières Endogene en exogene toegang Zakelijk stelen Sociale efficiëntie, toegang en productdifferentiatie

Toegang en concurrentie in geconcentreerde markten Empirische meting van effecten van toetreding op concurrentie

o In geografisch geïsoleerde markten met monopolistische, duopolistische en oligopolistische markstructuur

o Relatie tussen #bedrijven, de marktgrootte en de concurrentiegraad Inzichten:

o In markten met ten hoogste vijf aanbieders neemt concurrentie Snelst toe met tweede en derde aanbieder Weinig toe vanaf vierde aanbieder

o Kleine markten vertonen hogere prijzen dan competitieve prijzen in grote steden

Analyse kwantificeert ‘entry treshold’: hoe groot is de markt om het antal bedrijven te kunnen dragen?

Branches: dokters, tandartsen, apothekers, loodgieters, bandenverdelers 202 afgescheiden geografische markten met verschillend aantal inwoners als maat

voor “entry threshold” Probit modellen Marktvraag: Q : d(Z, P) S(Y)

o vraag van representatieve consument: d(Z, P)o marktgrootte: s(Y)o (p) prijs; (Y,Z) demografische factoren

Marktaanbod:o vaste kost F(W)o marginale kost MC(q, W)o (q) output; (W) exogene kostfaktoren

30

Monopolie heeft geen winst als

of

in het algemeen vinden we dat De perfecte concurrentiedrempel is gelijk

de procentuele toename van de vraag van een bedrijf die vereist is om break-even te

maken, is gelijk aan de drempelratio

In een homogene, symmetrische industrie met N bedrijven en :

dus als bedrijf geen winst maakt:

toegangsdrempelratio:

31

Toegangsdrempelratio wordt geïnterpreteerd als maatstaf voor verandering in concurrentiegedrag:

o Indien groter dan één, markt meer competitief na nieuwkomerso Gelijk aan één, verandert het concurrentiegedrag niet met een extra bedrijf:

er kunnen twee mogelijkheden zijn heimelijke verstandhouding tussen bedrijven perfecte concurrentie tussen bedrijven

In het algemeen

Omdat er geen winst wordt geobserveerd betreden bedrijven zolang het

winstgevend is

In waarschijnlijkheidstermen

Illustratie toegangsdrempel voor Cournot evenwicht

We weten dat

Als a = 1; b = 0; b = 1 2

( ) 0( 1)Sn F

N

Dus

En

32

Toepassing: marktstructuur in Bitcoin mijnbouw Bitcoin protocol trekt miners aan Het aantal miners dat kan toetreden is onbeperkt Transacties komen tot stand wanneer een miner een puzzle oplost De winnaar krijgt een beloning in Bitcoins Winnen is het gevolg van (i) rekenkracht en (ii) geluk Dit is equivalent aan een all-pay veiling:

o iedereen die deelneemt betaalt zijn hoogste inlego De hoogste inlegger wint (met een bepaalde kans)

Aantal toetreders wordt bepaald door kans op winnen, kost van inleg, en waarde van de beloning

Gelijkenis met patentenrace

Toepassing: effecten van consumentenzoekkosten op toegang en kwaliteit in de mobiele app-markt

Begin 2014 veranderde Google Play mobile app store de indeling van de één product type: game apps

Aanleiding: té hoge zoekkosten voor consumenten Nieuwe indeling verlaagt zoekkosten voor consumenten Empirisch resultaat: lagere zoekkosten

o Verhoogde het aanbod van de game apps met 33% stijgeno Verlaagde de kwaliteit van de game apps

33

E-commerceBelang van de industrie: verstorende bedrijfsmodellen?

Welke gevolgen heeft e-commerce?o Prijszetting

lagere zoekkosten voor consumenteno Producteigenschappeno Marktstructuur:

aantal en type spelers nieuwkomers en exit van bestaande leveranciers ("verstorende"

gevolgen)o Grensoverschrijdende handel

indirecte belastinggevolgen arbeid

o Voorbeelden: Uber, Alibaba, economische benaderingen: theorie en empirisch bewijs

Maatschappelijk belang Traditionele, lokale fysieke detailhandel lijdt ... gevoelig politiek thema Efficiëntieverbeteringen resulteren in meer op kapitaal georiënteerde 'superster'-

bedrijven:o aandeel van kapitaal in bbp is toegenomeno burgers uit de middenklasse hebben minder profijt van de moderne

detailhandelsmethoden

Bedrijfsstrategieën Bricks versus clicks of bricks & clicks?

o Amazon.com (clicks): opende "Amazon Books" (bricks):

o Tripadvisor.com (clicks)o Colruyt (bricks)

breidt zich uit naar "clicks"

E-commerce in de EU28 in 2016 1/5 bedrijven bieden e-sales aan ongeveer 18% van de totale omzet van ondernemingen met > 10 werknemers

bestaat uit e-commerce sterke jaarlijkse groei 44% van de grote ondernemingen maakt meer dan ¼ van de totale omzet uit e-

commerce bijna 1/3 van de middelgrote ondernemingen maakt 13% uit van e-commerce slechts 18% van de kleine ondernemingen haalt 7% uit e-commerce een op de vijf ondernemingen maakte elektronische verkoop percentage van omzet op e-sales bedroeg 18% van de totale omzet van

ondernemingen met 10 of meer werkzame personen

34

grote variatie tussen soorten bedrijven grote variatie tussen landen

Economisch perspectief E-commerce beïnvloedt de marktstructuur in de detailhandel

o Prijs Dalende prijzen: het gemak waarmee consumenten meer

aanbiedingen kunnen vergelijken tegen lagere zoekkosten Minder prijsdispersie

o Industriestructuur Goedkope bedrijven winnen marktaandeel ten koste van dure

bedrijven Verschuiving in industrie naar goedkope bedrijven kan hun

winstgevendheid vergroten Meer geconcentreerde industrie

Empirisch bewijs van Goldmanis et al. (2010) over veranderingen in de industrie structuur van "brick" reisbureaus, boekhandels, autodealers

o Afname van het aantal kleine (dure) leverancierso (zwakke) toename van het aantal grote (goedkope) leveranciers

Benadering Consumenten

o Variëren in zoekkosteno Ga optimaal op zoek door kosten en baten te verruilen voor het zoeken naar

een andere prijso Hun aantal zoekopdrachten uitbreiden naar lagere prijzen vanwege lagere

zoekkosten Verkopers

o Moet vaste kosten dekkeno Ervaar gemiddeld lagere en minder versnipperde evenwichtsprijzen vanwege

de uitgebreide zoekactiviteit van consumenteno Goedkope bedrijven winnen marktaandeel terwijl dure bedrijven hun

marktaandeel verliezen of zelfs de markt verlaten

Bewijs – reisbureau’s Aantal instellingen in arbeidsklassen

o 1-49 afgenomeno 50-100 + verhoogd met 70%

9/11-effect vanaf 2001 Hoger aantal grotere bedrijven suggereert

o Goedkope bedrijven doen het betero Consumenten kopen bij lage kost, lage-prijsbedrijven

Boekhandels en dealers van nieuwe auto's hebben vergelijkbare patronen

35

Empirische inzichten E-commerce beïnvloed retailmarkten

o met lagere en minder verspreide prijzeno anders: goedkope bedrijven winnen, dure bedrijven verliezen

Evenwichtsmarktstructuur wordto meer geconcentreerdo gedomineerd door grotere spelers

Sectorspecifieke redenen voor diensten:o Reisbureaus: gemeenschappelijke, niet-marktspecifieke diensten,

aangedreven door online-aankoop van tickets en verlaagde provisies voor reisbureaus

o Boekhandels en autohandel: internetgebruik verklaart het verlaten van kleinere winkels

Brick concurreren met clicks: simpel model Wat gebeurt er met het aantal "bricks" wanneer "clicks" de markt kunnen betreden? opstelling:

o cirkelmodel à la Salop met elke "brick" i die op gelijke afstand van de cirkelomtrek is gepositioneerd

uniforme prijs aanrekenen aan hun klanten klanten lopen lineaire transportkosten op per eenheid afstand

"clicks" kunnen klanten op locatie-onafhankelijke vaste kosten betreden en bedienen 0

Bedrijven treden toe als "brick" of "click" Markt is bedekt Opstelling

o Spel in drie fasen fase 1: bedrijven besluiten om al dan niet deel te nemen en betalen

een vaste positieve kost van toegang F fase 2: bedrijven observeren de toegang en besluiten om toe te treden

als "brick" of "click" fase 3: na het observeren van de beslissing van elk bedrijf,

concurreren ze in prijzen Inzicht 1

o Er wordt maximaal één "click" ingevoerd meer dan één "click" resulteert in pure Bertrand-competitie en

schadeloosstelling van F is onmogelijko Als er geen "click" toetreed, komen we uit bij het S-evenwicht met

36

Visuele representatie met N = 7: 6 bricks en 1 click

Oligopolie evenwichtsanalyseo als er maar één "click" toetreed, zijn er twee onverschillige consumenten:

consument y onverschillig tussen "brick" i en de aangrenzende brick

consument z onverschillig tussen een "brick" i en de "click"

"click" dient slechts een deel van de markt als y > z

Totale vraag en winst voor een ‘brick’ i kan geschreven worden als

Totale vraag en winst voor een ‘click’ M kan geschreven worden als

Eerste orde voorwaarde als alle bedrijven een positief marktaandeel resultaat hebben in een beste-reactie voor

37

o Bricks

o Clicks Evenwichtprijzen

Winsten

o Voor een brick bedrijf op de cirkel

o Voor een click bedrijf in het middelpunt

Alleen als zal een bedrijf bereid zijn actief te worden als een click M-evenwicht als een bedrijf het winstgevend vind om een click te worden

o Evenwichtsprijzen daleno de winst in marktaandeel moet voldoende hoog zijn, dus moet voldoende

klein zijn In een S-evenwicht hebben we een gelokaliseerde competitie:

o Elk bedrijf concurreert alleen rechtstreeks met zijn aangrenzende concurrenten

In een M-evenwicht hebben we een niet-gelokaliseerde of wereldwijde competitie:o "click" bedrijf concurreert met alle "brick" bedrijven

"bricks" bedrijven zien hun winst in het M-evenwicht dalen

Vrije toegang evenwichtsanalyse In een S-equilibrium met vrije toegang

o Wil geen enkele onderneming toetreden of verlateno Alle bedrijven zijn "bricks"

In een vrije toegang M-evenwicht,o Wil geen enkele onderneming toetreden of verlateno "bricks" zijn break-eveno één "click" levert positieve winst op

38

Monopolie en prijsdiscriminatiePrijsdiscriminatie= de praktijk van het variëren van de prijs van een bepaald goed of een bepaalde dienst afhankelijk van hoeveel er is gekocht en wie het koopt, ervan uitgaande dat de marginale kosten niet verschillen voor kopers

Voorbeelden Treinkaartjes zijn minder duur voor studenten en gepensioneerden «All-in» vakanties worden niet berekend per verbruik Chirurgen brengen patiënten een vergoeding in rekening die afhankelijk is van hun

mate van verzekering

Prijsdiscriminatie en publiek beleid Twee Europese cases (prijsdiscriminatie in de ruimte):

o United Brands: het voorkomen van parallelle import binnen de EU is een ernstige overtreding!

o Silhouette: Parallelle invoer van buiten de Europese Unie was verbodeno bedrijven mogen prijsdiscriminatie toepassen tussen de EU en de rest van de

wereld: Silhouette is een Oostenrijkse fabrikant van high-end eyewear. Hartlauer, een detailhandelaar bekend om zijn lage prijzen,

importeerde silhouetbrillen van Bulgarije in Oostenrijk Silhouette had zijn bril in Bulgarije tegen lagere prijzen verkocht Parallelle import werd niet toegestaan door het Europees Hof van

Justitie

When does price discrimination pay? Prijsdiscriminatie vereist de afwezigheid van doorverkoop Wederverkoop kan moeilijk zijn vanwege

o hoge transactiekosten Voorbeelden:

o parallelimporto elektriciteit: dag- en nachttarieveno vliegticketso abonnement op tijdschrift

Prijsdiscriminatie en kostenverschillen Verschillende prijzen kunnen verschillende kosten weerspiegelen Prijsverschillen kunnen te groot zijn om kostenverschillen weer te geven Voorbeeld:

o paperback (5 $) versus hardcover (15 $) Verhoudingstest:

o Neem de verhouding tussen prijzen en marginale kosten op verschillende markten

39

Perfecte prijsdiscriminatie Elke consument betaalt haar individuele maximale betalingsbereidheid voor de

hoeveelheid die ze consumeert Is maximale mate van prijsdiscriminatie Geen consumentensurplus meer over

The perfect price-discriminating monopolist will produce at the point where marginal costand marginal revenue are equal (point a). Its output level, Qc is therefore the same as thatachieved under perfect competition. But because the monopolist charges as much as themarket will bear for each unit, its profits – the shaded area ATC1P1ab – are higher than thecompetitive firm’s.

Imperfecte prijsdiscriminatie Marktgebaseerde prijsdiscriminatie (3e graad) Incentive-gebaseerde prijsdiscriminatie (2e graad)

3e graads prijsdiscriminatie Prijsdiscriminatie door «marktsegmentatie» Markt voor een product wordt opgesplitst in verschillende segmenten, op basis van

objectieve en / of waarneembare criteria Voorbeelden

o Speciale prijzen voor studenten en oudereno Institutionele versus individuele abonnee van een tijdschrifto Landspecifieke prijzen (= ruimtelijke prijsdiscriminatie)

Verschillende prijs voor verschillende marktsegmenten = pricing-to-market principe Elasticiteitsregel: de hogere prijs zal aangerekend worden bij het meer

prijsinelastische marktsegment Voorbeelden: studenten vs niet-studentenprijzen, nationaliteit

40

Grafische analyse van 3e graads prijsdiscriminatie

3e graads prijsdiscriminatie: monopolistisch model Monopolist verkoopt in 2 gesegmenteerde markten 1 en 2

Winstmaximalisatie resulteert in

met

3e graads prijsdiscriminatie in de Europese automarkt Vooruitgangsprijzen voor identieke automodellen kunnen met meer dan 90%

verschillen van land tot land Tabel geeft relatieve markups van geselecteerde auto's in geselecteerde Europese

landen, in% (Markup = verschil tussen prijs en eenheidskosten gedeeld door eenheidskosten)

2e graads prijsdiscriminatie Bedrijf onderscheidt verschillende soorten consumenten, maar kent niet het exacte

type van elke consument Biedt consumenten een menu om contracten te verkopen en consumenten kiezen

vervolgens zelf Voorbeelden

o Kwantiteitskortingeno Apex vliegtarieveno Volledige versus gedeeltelijke verzekering

41

2e graads prijsdiscriminatie Verschillende manieren om consumenten zelf te laten kiezen

o (meerdere) tweedelige tarieven elektriciteit, telefonie, ...

o versioning bij auto’s Intertemporele prijsschema’s (seizoensdeals)

Tweedelige tarieven Tweedelig tarief bestaat uit

o vast onderdeel: fo variabel gedeelte dat afhangt van q: p q

Totale betaling door consument = f + p q Tweedelig tarief is een speciaal geval van «niet-lineaire» prijsstelling Tweedelige tarieven zijn

o eenvoudigo winstgevend zolang er geen arbitrage tussen consumenten is

Voorbeeldeno pretparken bieden vaste vergoeding en een nulprijs voor evenveel attracties

als waar u van kunt genieteno taxi's berekenen een minimumtarief en rekenen daarna per afstand

Prijs per eenheid daalt als q stijgt Is dus een soort kwantiteitskorting

42

Tweedelige tarieven met identieke consumenten Wat zijn de optimale waarden van f en p voor een winstmaximaliserende

monopolist? Wanneer consumenten een identieke vraagcurve hebben, is het optimaal om aan te

rekenen: p * = c = MC en f * = CS (p *) welvaartsimplicaties

o efficiënte toewijzing/allocatieo consumentensurplus is gelijk aan nulo alle overschotten zijn in handen van de producent

Tweedelige tarieven met heterogene consumenten Met waarneembare heterogene consumenten en geen arbitrage-mogelijkheden bij

consumenten, komt winstmaximalisatie samen met (f, p) = (CS(c); c) Wat gebeurt er wanneer slechts één prijs kan worden berekend en er is

o (on)observeerbare heterogeniteit tussen consumenteno geen arbitragemogelijkheden voor consumenten tussen verschillende

consumentengroepen Voorbeelden: golfclubs, privébarclubs, ... rekenen 1 keer lidmaatschapskosten aan en

uniforme prijzen voor dranken

Consumentengroep

o 1 heeft low taste: in grootte

o 2 heeft hight taste: in grootte

43

Groep 1

o Kleinste betalingsbereidheid omdat o Laagste consumentensurplus S(p) voor een gegeven prijs p

Wanneer beide groepen worden bediend, komt winstmaximalisatie met een constante marginale kost en een enkel tweedelig tarief neer op:

Waar en

Enkelvoudig tweedelig tarief met heterogene consumenten Wanneer beide groepen worden bediend, zien we dat de optimale variabele prijs p *

o hoger is dan de marginale kosten c

o lager is dan de eendelige uniforme monopolieprijs : Intuitie

o Wanneer de vaste vergoeding S(c) is en de variabele p = c, kan de verkoper zijn winst verhogen, aangezien een kleine stijging van de variabele prijs heeft

Alleen tweede orde effect op de winst van groep 1-consumenten: prijsverhoging resulteert in een lagere vaste vergoeding en

houdt deze consumenten onverschillig Eerste orde effect op de winst van groep 2-consumenten

prijsverhoging leidt tot hogere winsten, aangezien deze consumenten meer eenheden kopen – in vgl met consumenten uit groep 1 - alleen ten koste van een lagere gemeenschappelijke vaste vergoeding

Intuitieo Als de prijs die wordt aangererkend gelijk is aan de monopolieprijs, kan de

verkoper zijn winst verhogen, aangezien een kleine daling van de variabele prijs

alleen tweede-orde effect heeft op de variabele winst aangezien meer eenheden tegen een lagere prijs worden gekocht

heeft eerste-orde effect op de inkomsten uit de vaste vergoeding, omdat dit evenredig toeneemt met de daling van de variabele prijs

Welzijnseffecten:o Totale welvaart verbetert in vgl met uniforme prijzen:

44

variabele prijs is lager dan uniforme monopolieprijs meer consumenten worden bediend producenten hebben een hoger surplus ten koste van de consument

Menus Veronderstel

o Hoge en lage consumentenvraago Bedrijf kan niet zeggen wie wie iso Zero marginale kost

45

Probleem: H consumenten zullen L nabootsen en hen achterlaten met CS = B Oplossing 1: Laat H met surplus en enkel aanrekenen Fl = A, Fh = A + C Oplossing 2: Vervorm consumptie van L

o Kleine reductie in Fl = Ao Grote toename in Fh = A + C

Intuitie: Ql beetje verlagen maakt veel uit voor L, enkel klein beetje reduceren, voor H is de waarde van L veel gereduceerd, aangezien het al te weinig eenheden heeft dus prijs van H veel verhogen

Meerdere tweedelige tarieven Monopolist biedt menu aan van tweedelige tarieven: (f1, p1), (f2, p2), … Consumenten maken dan zelf een keuze Voorbeeld: mobiele telefoonoperator heeft 2 typen klanten: zware en niet-zware

gebruikers Operator biedt 2 plannen aan: (f1, p1), (f2, p2) met f1 > f2 en p1 < p2

46

Zware gebruikers prefereren plan 1, lichte gebruikers prefereren plan 2

Versioning: kwaliteitsdifferentiatie Consumenten verschillen in hun betalingsbereidheid voor kwaliteit Bedrijven bieden een menu van combinaties

o prijs, kwaliteit, levertijd, ... Consumenten selecteren zelf Voorbeelden:

o paperback versus hardcovero 1e en 2e klas op treino Amazon.com: «verzending van één dag», ...o beschadigde goederen

Versioning: beschadigde goederen Bedrijven kunnen hun eigen producten beschadigen, zodat ze een goede en een

slechte kwaliteit van hun product hebben

Intertemporele prijsdiscriminatie Aankoop van duurzaam goed (auto, CD-speler, digitale camera, ...) kan vaak worden

uitgesteld Modieuze kleding

o sommige consumenten kopen alleen tijdens soldenperiodeo einde seizoen alleen («beschadigd»)o risico van rantsoenering

Twee soorten consumenteno hoge waardering (ongeduldige) consumenteno lage waardering (geduldige) consumenten

Biedt bedrijven de mogelijkheid verschillende prijzen in rekening te brengeno Initieel

Hoge prijs aanrekenen Aanbieding bedoeld voor consumenten met hoge waardering

o In de toekomst Als alle consumenten met hoge waardering hebben gekocht Stellen ze lage prijs vast om consumenten met een lage waardering

aan te trekkeno Geduldige consumenten

47

Wachten strategisch Verlagen de marktmacht van de verkoper

Misschien niet altijd een winstgevende strategie aangezien toekomstige lage prijso met de huidige hoge prijs concurreerto druk uitoefent op de huidige hoge prijs

Bundelen en koppelverkoop: definities Verkoper biedt zijn product aan op voorwaarde dat er ook een ander product wordt

gekocht Zuiver bundling: vaste verhoudingen. Bijv. computer + OS + toepassingssoftware,

auto Gemengde bundeling: de consument heeft de keuze tussen een bundel en

afzonderlijke componenten Statische en dynamische koppelverkoop: variabele verhoudingen. Bijv.

kopieermachine en tonercartridge

Zuiver bundelen In een zuivere bundel, b.v. twee goederen, A en B, zijn alleen samen beschikbaar Goederen A en B zijn niet afzonderlijk verkrijgbaar Bij pure bundeling worden A en B alleen in een vaste verhouding aangeboden Contractuele bundel: b.v.

o all-in vakantieo bouwgrond en woningbouwo routetrein + vliegtuig

Technologische bundel: b.v.o één motor als onderdeel van een auto

Gemengd bundelen in een gemengde bundel, b.v. twee artikelen, A en B, worden verkocht als een pakket

{A, B} en als {A} gescheiden van {B}. Prijs van het pakket is lager dan de som van de afzonderlijke componenten.

o Microsoft Office Suite; Excel; Word; ppt; Outlook.o Restaurant menu; voorgerecht; hoofdgerecht; dessert; wijno Vlucht- en hotelpakket; vlucht; hotel

Waarom bundelen bedrijven? Efficiëntie redenen

o Computers, autoo Kan kwaliteit verbeteren

schaalvoordelen, dankzij een betere taakverdeling besparingen door de lagere informatiekosten

Prijsdiscriminatie (2e graads)o Bundelen: vaste proportieso Koppelverkoop: variabele proporties

Uitsluitingseffecten

48

Bundelen met vaste proporties

Mogelijke strategieo Elke applicatie apart verkopeno Optimale prijs voor elke applicatie = 50 euroo Winst: (50 x 40) + (50 x 40) = 4000

Alternatieve strategie van gemend bundeleno Elke applicatie apart verkopen voor 50 euroo Het complete pakket verkopen voor 60 euroo Winst (50 x 40) + (50 x 40) + (60 x 20) = 5200

Winstverhogend bundelen door consumenten heterogeniteit te reduceren Monopolist

o biedt twee producten A en Bo bedient 2 (groepen) consumenten met negatief gecorreleerde bereidheid om

te betalen

consument 1:

consument 2: Afzonderlijke verkoop van producten levert maximaal 20 op Zuiver bundeling levert 30 op Bundeling dient als een alternatief voor "menu-prijsstelling" Voorbeelden: all-in vakantiepakketten, kabel-tv, ...

Winstverhogend bundelen met onafhankelijke goederen Monopolist

o biedt twee producten A en Bo bedient N-klanten met betalingsbereidheid tussen 0 en 1

Afzonderlijke verkoop van producten: Zuiver bundelen opbrengst: N(Pab (1 – 0,5 p^2ab))

49

Afzonderlijk verkopen brengt minder winst dan zuiver bundelen Gemengd bundelen

o Laat winst van monopolist nog meer stijgeno Maakt de bundel duurdero Verhoogt de prijs van de afzonderlijke goederen

Algemeen: monopolisto Verhoogt zijn winst wanneer er een negatieve relatie is tussen de

betalingsbereidheid van de consument o Verlaagt zijn winsten wanneer de goederen voldoende substitueerbaar zijno Verhoogt zijn winst naarmate er meer producten aan de bundel worden

toegevoegd

50

Uitsluitingseffecten Als een monopolist van product A zijn product bundelt of koppelt met product B, kan

dit concurrentie op de B-markt uitsluiten Voorbeelden

o Microsoft's (bijna) monopolie op besturingssystemen gebundeld met Explorero Hilti verkocht zijn gepatenteerde spijkerpistoolpatronen (monopolie) alleen

samen met spijkers (een concurrerende markt)

Winstverhogend bundelen "Bundelen" als apparaat voor prijsdiscriminatie

o Gebruikt om gebruiksverschillen tussen consumenten te meten Voorbeeld:

o Kopieermachines en cartridges: verlaag de prijs van de machine en verhoog de prijs van de cartridge

zodanig dat de marginale consument even goed af is inframarginale consumenten (hoge gebruikers) zullen meer betalen en

de winst zal toenemeno Consument H vraagt 1 printer voor 20 en 5 catridges voor 10/eenheido Consument L vraagt 1 printer voor 20 en 1 cartridge voor 5o Max WTP voor L is 25, voor H is WTP 70o Voor prijs van 5/cartridge en 20/printer is totale winst 45+25=70 (L en H

kopen)o Voor prijs van 10/cartridge en 20/printer is totale winst 70 (enkel H koopt)o Voor prijs van 10/cartridge en 15/printer is totale winst 65+25=90 (L en H

kopen)

Imperfecte prijsinformatie en zoekkosten Perfecte prijsinformatie is niet altijd realistisch

o Consumenten soms niet de middelen om voldoende prijsvergelijkingen te maken (bijvoorbeeld toeristen die restaurants in "rue des Bouchers" betuttelen, lokale valutakoersen in uw hotel, begrafenisondernemingen)

Bedrijven kunnen imperfecte prijsinformatie omzetten in een winstgevende mogelijkheid met betrekking tot prijszetting

Wanneer imperfecte prijsinformatie de marktvraag te veel verlaagt, kan geografische industriële concentratie een vraaguitbreiding creëren, b.v.

o Antiek winkelstrateno Diament en juweel wijkeno Modieuze winkelstrateno Tweedehands autoverkopers

51

Simpel model over competitie met zoekkosten en imperfecte informatie over prijzen

N bedrijven verkopen homogeen product en hebben constante marginale kosten c Consumenten hebben

o eenheidsvraago betalingsbereidheid voor uo kennen de prijs p alleen bij hun lokale winkelo zoekkosten s > 0 om de prijs p'met een andere winkel te vinden

Met s = 0 is er een perfecte prijsconcurrentie, zodat p = p '= MC Met s > 0 vragen bedrijven de monopolieprijs: p = p '= u Redenering

o Stel dat alle bedrijven p = c heffen

o Eén bedrijf kan aanrekenen zonder marktaandeel te verliezen

o Deze redenering geldt voor elke prijs Alleen als p = u heeft geen enkele onderneming een prikkel om een andere prijs aan

te rekeneno "monopolie- of diamantparadox" (Monopoly or Diamand paradox, Peter

Diamond, Nobelprijs economie 2010) Conclusie: positieve zoekkosten resulteren in de monopolieprijs, ongeacht het aantal

bedrijven, hoe klein de (positieve) zoekkosten zijn

Prijsdispersie Geen enkele prijsinformatie is een harde veronderstelling Concurrentie tussen bedrijven met toeristen en lokale consumenten

o Toeristen (f) hebben positieve zoekkosteno Locals (1-f) hebben zero zoekkosteno Als de fractie f van toeristen daar hoog is, rekenen veel bedrijven hoge prijzen

aan wat resulteert in een hoge gemiddelde prijs. Als de fractie f van toeristen laag is, rekenen weinig bedrijven hoge prijzen aan, wat resulteert in een laag gemiddelde

Prijsdispersie is niet hetzelfde als prijsverschillen Prijsverschillen kunnen worden veroorzaakt door verschillen in belastingregimes,… Prijsdispersie kan het gevolg zijn van verschillen tussen consumenten met betrekking

tot informatie, zoekkosten, ... Zogenaamde "toeristen-locals" modellen kunnen verklaren waarom bepaalde

bedrijven een hoge prijs handhaven, terwijl anderen een lage prijs in evenwicht aanrekenen

Overstapkosten Op veel markten loop consument kosten op als hij van leverancier verander

o Bankrekeningen en hypothekeno Elektriciteit en telecommunicatieo Arbeidsmarkt

Bedrijven creëren ook overstapkosten

52

o Loyaliteitsprogramma'so Langlopende contracten met contractbreuk

Schakelkosten creëren marktmacht Hoe groter de waarde van zoekkosten of overstapkosten, hoe groter the verkoper

hun marktmacht wordt

Systemen en competitie Veel goederen zijn afzonderlijk waardeloos en hebben alleen waarde in combinatie

met andere goedereno lokale lus (koper, kabel, draadloos) en elektronische communicatiediensteno Hardware en software

Platforms en applicaties zijn complementaire delen van een "systeem" Meerdere eigen platforms kunnen leiden tot incompatibiliteit van applicaties op

verschillende platforms

Vaste proportie voorbeeld Twee bedrijven A en B concurreren in prijzen Bedrijf A en B produceren aanvullende inputs 1 en 2 tegen marginale kosten

en

Veronderstel en Incompatibele systeemcomponenten resulteren in totale prijs

Compatibele systeemcomponenten resulteren in totale prijs Duidelijk, incompatibele systeemconcurrentie komt de consument ten goede!

53

Moderne verdienmodellen: een economisch perspectiefVerdienmodel

Ook wel “business” model of zakenmodel genoemd: “The essence of a business model is in defining the manner by which the enterprise

delivers value to customers, entices customers to pay value, and converts those payments to profit.” (Teece, 2010)

Héél breed concept:o financieringsbenadering: eigen vermogen/vreemd vermogen, coöperatieve, …o eigendomsstructuur: management/aandeelhouders, verticale integratie,…o distributie-aanpak: eigen distributie/franchises/…o prijszettingstechniekeno gedragsprikkels: financiële stimuli, fairness, wederkerigheido klantenbinding: klantvriendelijkheid , (h)eerlijke communicatie, …

Eenvoudige, algemene prijszettingsrelatie Optimale prijszetting

Prijs Pi verhoogt als

o Klant minder prijsgevoelig is

o Kost stijgt:

o Marktmacht toeneemt

o In gereguleerde context: wanneer de terg te verdienen vaste kosten belangrijker worden

Platformen Netwerken, externaliteiten, two-sided markten Verdeler (dealer)

o koopt boeken/CDs/… en verkoopt ze met winstmarge verder Platform operator

o verkopers en kopers “matchen” (“peer-to-peer”)

54

Infomediaryo gebruikers leveren online indrukken over boek, CD, …o platform geeft koopaanbevelingen: koopgedrag van vergelijkbare klanten

Trusted third-partyo kopers geven info over betrouwbaarheid van verkoper op basis van eigen

ervaringen

Netwerk en externaliteiten Geen netwerk externaliteiten

o Aardappels Consumptienut hangt niet af van wie nog aardappels eet

o Huis,…o Stand alone waarde is positief

Netwerk externaliteiteno Telefoon

Waarde van telefoon hangt af van aantal telefoongebruikers (n n(n-1) of n^2)

o Taal, geld, FB,…o Stand aline waarde is nul

Direct netwerkexternaliteiteno Consumptiewaarde hangt af van het aantal mensen dat het goed consumeerto Adoptie hangt af van wie wat gekozen heeft/zal kiezeno “vraaggedreven schaaleffecten” zijn positief (of negatief: “congestie”)

Indirecte netwerk externaliteiteno Stijgend gebruikersaantal nodigt uitbreiding diensten uito Verhooft aantrekkelijkheid: nodigt meer netwerkgebruikers uito Vb: software toepassingen

Indirecte intergroep externaliteiten Voorbeeld: zoekmachines en gouden gids Adverteerders willen zoveel mogelijk klanten bereiken Consumenten willen oplossing zoeken voor hun probleem (loodgieter voor verstopte

waterafvoer…) Indien adverteerders meer baten ondervinden dan een extra consument die zoekt,

dan betalen adverteerders de toegang tot het platform voor de consumenten “It takes two to tango”: succes aan één kant van het platform hangt af van succes aan

de andere kant van het platform…

55

Two-sided markets

Economische kenmerken two-sided markt Bedrijf biedt toegang tot een platform aan twee groepen gebruikers Elke gebruikersgroep waardeert het platform meer wanneer de andere

gebruikersgroep het platform intensiever gebruikt Er zijn "indirecte network effecten": gebruikers van de ene groep zijn beter af

wanneer het aantal gebruikers van de andere groep toeneemt of meer consumeertVoorbeeld 1: Reclame-ondersteunene platformen

(gratis) kranten, magazines, commerciële radio en TV stations, Gouden Gids, zoekmachines,…

o dienen als platform voor lezers, kijkers, informatie voor oplossingen adverteerders op zoek naar ogen

o resulteren in hogere waarde voor lezers wanneer meer reclame-inkomsten leiden

tot betere kwaliteit van de inhoud betere ‘value for money’ voor adverteerders indien meer ogen meer winst voor het platform indien je meer kan vragen voor

advertentieruimteo observatie: lezers/kijken betalen prijs beneden de kostprijs

Losse verkoop actie (single copy sales action)o Gratis 4 overheerlijke bieren bij DSo Wat is extra verkoop hiervan?o 1,5 euro voor krant: reguliere prijs + 4 premium biereno Financieringsmodel

Korting op bier Meer losse verkoop Meer advertentie-inkomsten

o Niet zo verschillend van kranten weekend edities

Oplossing/informatieLezers (ogen)StudentenGebruikersKaarthoudersOvernachtingenTaxiklantInvesteerders

Gouden gids/googlePortalen, kranten, TVUniversiteitOSKredietkaartbedrijfAirbnb, booking.comTaxi/UberKickstarter (crowdfund)

AdverteerdersImmoweb, Metro, VTMProfessorenSoftware ontwerpersHandelaarsVerhuurders/hotelsTaxi/UberchauffeurStart-ups

56

Voorbeeld 2: (ruil)beurzen Financiële beurzen, immobiliën makelaars, e-veilingen, …

o Brengen verkopers en kopers sameno proberen een goede match tot stand te brengeno verhogen de opportuniteiten voor vragers en aanbiederso brengen toegevoegde waarde omdat

kopers hun kans verhogen om een gepaste verkoper te vinden verkopers beter een koper ontmoeten met congruente voorkeur

o observatie: kopers betalen geen fee terwijl verkopers wel… Interim kantoren

Financiële markten: vraag en aanbod op beuzen Marktaanbod dicht bij elkaar doet zoekkosten daln en marktvraag stijgen (interimkantoren samen)

Voorbeeld 3: betaalsystemen Cash, betaalkaarten, elektronische transacties

o dienen zowel kopers als verkopers vermits de kans op wederzijdse opbrengst verhoogt t.o.v. ruilhandel efficiëntie van “handel” verhoogt

o resulteren in meer voordelen voor kopers (i.e. kaarthouders) wanneer meer

verkopers de betalingsmodus aanvaarden meer surplus voor verkopers wanneer meer kopers gebruik maken van

de betalingsmodaliteit meer winsten voor het betalingsplatform wanneer kopers geen

toegangsprijs betalen terwijl handelaars wel betalen voor het gebruik van het platform

Voorbeeld 4: softwareplatforms Nintendo, Iphones, Adobe zijn software platform die

o Gebruikers en ontwikkelaars samenbrengeno Meer ontwikkelaars aantrekken als het aantal gebruiker toeneemto Meer gebruikers aantrekken als het aantal ontwikkelaars toeneemto Tot hogere winsten leiden bj de juiste prijsstructuur

In two-sided markt Beïnvloedt het platform het transactievolume door de prijs met €X te verhogen aan

één kant van de markt en de prijs te reduceren met €X voor de andere kant van het platform

Prijsstructuur is essentieel om beide kanten van het platform aan boord te halen Transactievolume tussen eindgebruikers hangt cruciaal af van

o Prijsstructuur die het platform elke kant aanrekent en niet alleen vano Prijsniveau dat het platform aanrekent

57

Two-sided markets: prijszetting age prijs voor de gebruiker aan platformkant i wiens aanwezigheid meest opbrengt

voor gebruikers aan andere platformkant j Platform verhaalt deze “ontmoetingsprijs” Vj op de platformkant die er het meest wil

voor betalen Lagere prijs dus ook voor die platformkant met de grootste prijselasticiteit

Two-sided markets: prijsstructuur Scheve prijsstructuur

o Indien één platformkant extreem prijselastisch is én heel waardevol voor de andere platformkant

o Voorbeelden Gratis krant Metro, commerciële TV-zenders Lezers/kijkers ervaren reclame als storend tenzij zonder betaling… Reclame-aanbieders bereid veel te betalen om “gezien” te worden

o Andere voorbeelden: gratis zoekservice, cash-back bonus voor kredietkaartgebruik, verlaagde prijs smartphone, gratis parking in Wijnegem

Prijsstructuur (soms)o Onder kostprijs voor één platformkanto Exuberant hoog voor andere platformkant

In one-sided markt Resulteert het totaal surplus enkel uit de prijs en niet uit de prijsstructuur tussen de

partijen aan de twee kanten van het platform Is de prijsstructuur neutraal voor de winst One-sided benadering van een two-sided markt maakt abstractie van de

externaliteiten tussen de twee kanten van het platform:

Voorbeeld: parkerenOne-sided benadering Two-sided benaderingGent-Zuid (Q park) Charleroi (Q park)

Kort (1h): 1,30 1 dag: 10 1 week: 140

Kort (1h): 3 1 dag: 25 1 week tot maand: 125 - 245

Antwerpen centrum (Q park) Zaventem kort (1h): 2 1 dag: 20 1 week: 100

Kort (0,5 – 1h): 2,5 – 5 1 dag: 22 -25 10 dagen-maand: 149,160 – 210,

245)

Luchthavens: two-sided markets Amerikaanse luchthavens gedragen zich niet als two-sided markets

58

o De niet-aeronatische activiteiten (parkeren, shopping) worden benaderd vanuit een monopolistische winstmaximalisatie

o De aeronautische activiteiten gedragen zich meer als gereguleerde activiteit en onder performeren vanuit winstmaximalisatie

Formele benadering: set up Monopolistisch platform bedient:

o groep 1 en groep 2 Elk groepslid

o Hecht waarde aan de grootte van de andere groep:o Betaalt prijs Pi

o Heeft nut o Kost het platform fi

Groepsgrootte bepaald door

Het platform maximaliseert haar winst

Analyse en interpretatie Vermits kunnen we de winst schrijven als

Welvaartsfunctie is

o Met het consumentensurplus waarbij

Welvaart-optimale prijzen zijn Intuïtie: optimale prijzen bevatten

o De kost om elk groepslid te bedieneno Min de externe baat die elk groepslid creëert voor alle leden van de andere

groep

59

Prijzen

Winst-maximaliserende prijzen zijn dan Prijselasticiteit mbt het nut, gegeven de grootte van de andere groep is

Winstmaximaliserende prijs voldoet aan

Echte kost is directe kost f1, min de opportuniteitskost Evenwichtprijs kan negatief(nul) zijn als de externe baten zeer groot zijn

Single-homing en multi-homing Single homing: je maakt gebruik van slechts 1 platform

o Vb proximus/telenet, HLN/Nieuwsblad Multi homing: je maakt gebruik van meerdere platformen

o Vb handelaars aanvaarden meerdere betaalkaarten, je belt naar verschillende platformen

Opmerking: platformen hebben meestal 1 kant met single-homers en de andere kant met multi-homers

o Indien handelaars alle kaarten aanvaarden, waarom dan als consument meer dan 1 kaart aanschaffen?

o Indien consumenten alle kaarten op zak hebben, waarom dan als handelaar meer dan 1 kaart aanvaarden?

Concurrentiële flessenhals (competitive bottlenecks)o 1 kant single homeso 1 kant multi homes

Belangrijke marktfalingo Multi homing kant moet monopolistische bottleneck passeren om te

interageren met single homing kanto Elke platform oefent monopoliemacht uit tov de multi homers kanto Te hoge prijzen voor multi-homers maakt de single-homing minder

aantrekkelijko Concurrentie om de single-homers kan daarom heel scherp worden

Single-homing en multi-homing in krantenmarkt Merendeel van krantenlezers kopen één krant (single-homers) Adverteerders kunnen enkel potentiële consument bereiken indien ze adverteren in

haar/zijn krant (multi-homers) Adverteerders moeten een flessenhals passeren Meer lezers

o Betekent meer opbrengst voor adverteerderso Verhoogt reclame-inkomsten voor de krant

60

Kranteno Adverteren tot op het punt waar lezers niet teveel hinder ondervinden van de

“storende” reclameo Geven deel van hun reclame-inkomsten door aan hun lezers om meer lezers

aan te trekkeno Kunnen beslissen om de krant tegen €0 aan te bieden om hun aantal lezers

nog te verhogen en zo reclame-inkomsten verder te verhogen

Single-homing en multi-homing in mobiele telefoonmarkt Typische abonnees

o Hebben één abonnement bij één provider (single-homing)o Bellen naar verschillende providers (multi-homing)

Providers betalen elkaar een tarief om oproepen af te wikkelen Terminatie- of afwikkeltarieven

o Gedaald van €18,7 in 2001 tot €1,18 in 2014 (door regulatie!)o Worden gebruikt om abonnees aan te trekken tegen lage prijzen

Aantal providers o Lost de markfaling niet op!o Vergroot wel concurrentie voor abonnees

Platform concurrentie: geconcentreerde markt Hoge vaste kosten Succesvolle platforms kunnen de markt doen kantelen (“tipping”) Concurrentie voor de markt

o Toetredingsbarrières …o Grotere netwerk externaliteiten met groot netwerko “toetredingstarieven”:

Uber’s strijd om toe te treden in China door kapitaalronde: “Met het extra kapitaal kan Uber ritten subsidiëren en onder de prijs duiken van Didi Kuaidi, de lokale concurrent die in China veel groter is dan Uber.” (DT 27/10/2015)

Waanzinnige overnameprijzen Skype en WhatsAppo Verkoopprijs reflecteert wat het voor je kost alsiemand anders overneemto Vb exclusieve voetbalrechten

Platform concurrentie en (exclusieve) TV-content: numerieke illustratie TV-kijkers nemen abonnement op één platform (single-homers) Premier League beslist over (niet)-exclusieve verkoop van voetbaluitzendrechten Twee concurrerende TV-platformen hebben identieke omzet van €50m zonder

voetbaluitzendrechten Niet-exclusieve toewijzing van voetbaluitzendrechten aan beide platformen (“multi-

homing”) resulteert in €55m omzet voor elk platform Exclusieve toewijzing van voetbaluitzendrechten aan één platform (“single-homing”)

resulteert in o €100m voor platform met voetbaluitzendrechten o €30m voor platform zonder voetbaluitzendrechten

61

Premier League ontvangto €100m-€30m=€70m voor exclusieve voetbaluitzendrechten o 2*(€55m-€30m)=2*(€25m)=€50m voor niet-exclusieve voetbaluitzendrechten

Consument google: misbruik van machtspositie

o bevoordeelt haar eigen diensten voor vergelijking prijzen booking.com: maakt misschien misbruik van machtspositie

o parity clauses: contracten met hotels bieden booking.com dezelfde of betere prijzen aan als het hotel zelf aanbiedt en aan alle andere distributiekanalen

o booking.com stelt voor om deze clausule te laten vallen enkel mbt andere distributiekanalen

Concurrentiebeleid en two-sided markets Relevante marktanalyse:

o Brengt aanbod- en vraag-substitutie in kaarto Kijkt naar de effecten van fusies op marktmachto Belang van multi-homing en single-homing

Misbruik van marktmachto neemt beide kanten van het platform tegelijkertijd in beschouwing:

belangrijk indien één platformkant prijst beneden kostprijs… totale kosten en totale prijs aan beide kanten zijn de maatstaf om anti-

competitief gedrag te kunnen vaststellen!

Concurrentie met two-way toegang Twee telecommunicatiebedrijven i met i = A, B

o concurreren voor consumenteno één service aanbieden (pack)

N-gebruikers kopen elk vanaf slechts één netwerk Elk bedrijf

o verleent interconnectie (toegang) aan de andere firma om oproepen te beëindigen

o geniet monopolie op essentiële input (bottleneck) die de andere onderneming nodig heeft

Bedrijveno Rekenen uniforme prijs aano doen geen prijsdiscriminatie tussen online en offline oproepen

Voor de eenvoud, stel dat elke firma een hoge of een lage prijs berekent: Vraagstructuur:

o tegen gelijke prijzen trekt elk netwerk aan 0,5No bij ongelijke prijzen is de marktvraag asymmetrisch Pl < Pho als enkel 1 netwerk een lage prijs aanrekent

trekt Ni aan met 0 < 0,5N < Nl < N als hoge prijs netwerk minder dan de helft van de markt aantrekt

0 < N –Nl < 0,5No vraag is ql > qh met pl < ph

62

o online en offline oproepen zijn proportioneel met marktaandelen tegen gelijke prijzen: 50% online, 50% offline tegen ongelijke prijzen maken gebruikers

Nl/N > 0,5 proportie online oproepen (Nl-N)/N < 0,5 proportie offline oproepen als men van lage prijs

bedrijf koopt Kostenstructuur

o Vaste kost F voor abonneeo Marginale kost bedrijven voor

Gespreksopbouw C1 Gespreksafgifte C2 Totale online oproepstransmissie: C1 + C2 Opzegvergoeding t: symmetrisch, exogeen Totale offline oproepstransmissie: C1 + t

Winstfunctie voor gelijke prijzeno Hoge prijzen

o lage prijzen

winsten zijn onafhankelijk van opzegvergoeding t kosten voor uitgaande oproepen vallen samen met inkomsten uit inkomende oproepen

Winstfunctie voor ongelijke prijzeno Hoge prijs bedrijven

o Lage prijs bedrijven

o winsten afhankelijk van opzegvergoeding t onderneming met hoge prijzen heeft een netto-opbrengst van inkomende oproepen, terwijl de onderneming met lage prijzen een netto-uitgave heeft voor haar uitgaande gesprekken

63

Concurrentie met two-way toegang Bedrijven geven de voorkeur aan hoge prijzen tegen lage prijzen: Consumenten geven de voorkeur aan hoge prijzen "Lage" prijzen met "competitief" gedrag "Hoge" prijzen met "monopolistisch" gedrag Met vrije keuze uit opzegkosten:

o Kiezen bedrijven t zodat Wijkt geen firma af van de hoge prijs

als t hoog genoeg is Beide bedrijven

o Hebben congruente voorkeureno Verkiezen om elkaar een hoge t aan te rekenen om under-cutting duur te

maken intuïtie: off-line oproepen worden erg duur ... bevorderen van collusie!

Regelaaro verkiest bedrijven om lage prijzen in rekening te brengeno kan dit laten gebeuren als geen bedrijf zijn prijzen wil verhogen, ofo moet een laag genoeg toegangstarief t opleggen

Inzichteno zelfs met felle concurrentie zijn de toegangskosten het waard om naar

beneden te worden gereguleerd

64