S P E C I A L E E D I T I E

€ 8,

95

35 JAAR ONAFHANKELIJKHEID EN DE BLIJVENDE INVLOED VAN EEN TROPISCH WINGEWEST

Ons Suriname

ELSEVIER SP

EC

IA

LE

ED

IT

IE

ONS SURIN

AME

2 • ELSEVIER SPECIALE EDITIE

GEDEELD VERLEDENBezoeker bij de herdenking op 1 juli 2010 van de afschaffing van de slavernij in 1862

Ons Suriname

ESP013_002 TITEL 2ESP013_002 TITEL 2 06-10-2010 14:30:1006-10-2010 14:30:10

18 • ELSEVIER SPECIALE EDITIE

Gerlof Leistra Foto’s Lex Verspeek

Eén volk, zoveel kleurenSURINAMERS ZIJN ER IN ALLE SOORTEN EN MATEN. ELKE ETNICITEIT HEEFT

EEN EIGEN GEZICHT. GROEPSPORTRET VAN EEN KLEURRIJK VOLK

C reolen, Hindoestanen, Javanen, Chinezen, boeroes (nakomelingen van Nederlandse boeren), indianen: het Surinaamse volk telt een groot aantal verschillende etniciteiten. Al

meer dan een eeuw leven ze redelijk vreedzaam met elkaar samen en sommige zelfs nog langer.

De geliefde Surinaamse volksdichter R. Dobru (1935-1983) sluit zijn gedicht Wan (Eén) treffend af met de populaire strofe: Wan Sranan / Eén Suriname someni wiwiri / zoveel haartypes someni skin / zoveel huidskleuren someni tongo / zoveel talen Wan pipel / Eén volk.

De werkelijkheid is natuurlijk minder poëtisch. Ook in Suriname geldt: soort zoekt soort. Welis-waar zijn er gemengde huwelijken, maar de verzui-

ling op grond van etniciteit overheerst nog altijd.Al rijdend door Paramaribo maak je een mini-

reis over de wereld. Van de Javaanse dessa (dorp), via Chinatown naar de deels gemengde wijken van stadscreolen en Hindoestanen. Tegenwoordig kun je zelfs een tussenstop maken in ‘Klein-Brazilië’, een wijk waar naar schatting zo’n dertigduizend, deels illegale, Brazilianen wonen.

In de rivierdorpen van het binnenland, maar ook steeds meer in de stad, wonen de boslandcreolen, nakomelingen van gevluchte slaven of marrons. Tegen de grens met Brazilië, maar ook dichter bij de stad, wonen de indianen.

Elk volk heeft zijn eigen cultuur en karakter. Maar hoe verschillend al die Surinamers er ook uit-zien en zich gedragen, naast hun eigen taal spreken ze vrijwel allemaal Nederlands en Sranangtongo. De Nederlandse fotograaf Lex Verspeek brengt representanten van zeven ‘volken’ typerend in beeld: inderdaad, zoveel huidskleuren en haartypes. �

B EVOLK ING

Boeroes: Bregite Moniz-Bak-ker (1962), boerin.Met twee Hindoestaanse knechten runt Bregite Moniz-Bakker een boerderij buiten Paramaribo. De koeien wor-den gemolken met een melk-machine. Haar broer melkt nog met de hand. Boeroes zijn de nakomelingen van Nederlandse boeren die in 1845 naar de kolonie Suri-name reisden om daar een nieuw leven te beginnen.

Brazilianen: Cho (1978) en Solene (1982), goudzoeker en zijn vriendin.Samen kwamen Cho en So-lene vanuit de Braziliaanse stad Belém naar Suriname. Cho werkt als goudzoeker in het Surinaamse binnenland en Solene gaat vaak mee. Ze hebben een huis in ‘Klein-Brazilië’, zoals de Brazili-aanse wijk van Paramaribo wordt genoemd. Het stel spreekt alleen Portugees.

ESP013_018 VOLKEN 18ESP013_018 VOLKEN 18 06-10-2010 10:26:3506-10-2010 10:26:35

SPECIALE EDITIE ELSEVIER • 19

O N S S U R I N A M E

De grootouders van Mba Sikim kwamen als contractarbeiders vanuit Nederlands-Indië naar Suriname. Zelf is zij geboren in Domburg en woont ‘op’ Uitkijk.

Haar man was landbouwer. Mba Sikim werkt graag in haar tuin en exploiteert een parkeer-plaatsje waar mensen die met de bus naar de stad gaan hun brom-mer kunnen stallen. Ze spreekt alleen Javaans. In grootte vor-men de Javanen na de Hindoe-stanen en creolen de derde be-

volkingsgroep van Suriname. Ze wonen vaak bij elkaar in wijken rond Paramaribo. Daar heerst soms nog de sfeer van de dessa (Javaans voor ‘dorp’). Er zijn veel Javaanse keuterboertjes, maar Javanen zijn ook actief als ambtenaar, vaak dankzij minis-ters die de eigen groep bevoor-

delen. Voorman van de Javanen is Paul Somohardjo van de poli-tieke partij Pertjaja Luhur. Grote trots van de Javanen zijn de vele warungs (eethuizen) ‘op’ Blauwgrond, een buurt ten noor-den van Paramaribo. Vooral op vrijdagavond is het hier druk: de Javaanse keuken is geliefd.

Javanen zijn trots op de eethuisjes van ‘Blauwgrond’Mba Sikim (1935)Leeft net als veel Javaanse keuter-boertjes van wat ze zelf verbouwt

ESP013_018 VOLKEN 19ESP013_018 VOLKEN 19 06-10-2010 10:27:1406-10-2010 10:27:14

88 • ELSEVIER SPECIALE EDITIE

Gerlof LeistraFoto’s Edward Troon

Vanuit de lucht gezien, is het Suri-naamse binnenland overweldi-gend: het onafzienbare oerwoud, of het ‘bos’, zoals de Surinamers het noemen, wordt doorsneden door kronkelende rivieren en rode bauxietwegen. Alsof je boven een enorme maquette van het paradijs hangt.

Eenmaal geland op het gras van een dorpsvliegveld begint het grote genieten van de rijke flora en fauna, de soela’s (stroomver-snellingen) en de tastbare geuren.Met zijn foto’s wekt de Suri-naamse fotograaf Edward Troon die wonderbaarlijke wereld tot le-ven. Je hebt de neiging de bloe-men van de pagina’s te plukken, de dieren zo voorzichtig mogelijk te benaderen, om daarna verkoe-ling te zoeken in het water. Alsof je zelf door dit lustoord dwaalt.

N ATUUR

JungleVerborgen schoonheidin het ongerepte ‘bos’

ESP013_088 MOOISTE PLEKKEN 88ESP013_088 MOOISTE PLEKKEN 88 06-10-2010 11:31:3006-10-2010 11:31:30

38 • ELSEVIER SPECIALE EDITIE

P ROF IEL

CHARISMATISCH LEIDERZonder politieke ervaring wordt Bouterse in 1980 baas van het land

Gerlof Leistra

Van Desi tot ‘presi’: portret van Baas Bouta

VAN VOLKSJONGEN TOT PRESIDENT. HET LEVEN VAN DESI BOUTERSE LIJKT EEN SPROOKJE, MAAR WEL EEN MET VEEL ZWARTE BLADZIJDEN

eze slimme indiaan krijgen ze nooit te pakken.’ Desi Bouterse maakt in 1994 een strijdbare indruk nadat de Nederlandse justitie heeft bekendgemaakt

een gerechtelijk vooronderzoek tegen hem te be-ginnen. Hij wordt verdacht van grootschalige drugshandel. Toch vertrouwt Bouterse de uitkomst van het strafproces niet helemaal, want hij laat ver-stek gaan bij de zittingen van de rechtbank en het Gerechtshof in Den Haag.

In hoger beroep wordt hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van elf jaar. Omdat Bouterse sinds-dien op de internationale opsporingslijst van Inter-pol staat, kan hij officieel niet reizen. Zou hij Suri-name verlaten, dan kan hij worden opgepakt. In het geheim bezoekt Bouterse niettemin geregeld onder meer Brazilië, Trinidad en de laatste jaren steeds vaker Venezuela. Als leider van de Nationale De-mocratische Partij (NDP), die hij in 1987 heeft op-gericht, wordt Bouterse zelfs steeds meer een poli-tieke factor van belang in zijn land.

Met zijn onmiskenbare charisma werkt Bou-terse als een magneet op vooral jonge en onge-schoolde kiezers, in Suriname een grote groep. Hij is een geboren strateeg en kan, als hij het op zijn heupen heeft, geweldig speechen. De ene tori (een met humor verteld verhaal) na de andere, afwisse-lend in Sranang (Surinaams) en Nederlands. Een dansje, een sjansje, zingen als een crooner (‘I did it my way’): Bouta heeft het allemaal in huis.

De massabijeenkomsten in partijgebouw OCER

– Organisatie Centrum Eerste Rijweg, maar volgens zijn vijanden staan de letters voor Organisatie van Criminelen En Rovers – draaien steevast uit op een feestje met gratis eten, drank en muziek. Bouterse weet wat het volk wil.

Als stemmentrekker maakt Bouterse ook slim gebruik van zijn gemengde indiaans-creoolse ach-tergrond. Politiek in Suriname speelt zich nog altijd voor een belangrijk deel af langs etnische lijnen. De NPS bedient vooral de creolen, de VHP de hindoe-stanen, de PL en de KTPI de Javanen. Ieder zingt zijn eigen lied. De NDP van Bouterse is echter be-wust multi-etnisch en profileert zich zo als de een-heidspartij van de toekomst.

Terwijl de concurrentie versplintert, is de NDP onder leiding van Bouterse uitgegroeid tot de groot-ste partij van het land en de bepalende factor binnen de Mega Combinatie, de coalitie van partijen waar-mee Bouterse samenwerkt. Wat dat betreft, was zijn verkiezing tot president van Suriname in de zomer van 2010 geen echte verrassing.

REVOLUTIONAIRMet die benoeming is zijn droom uitgekomen: pre-sident van zijn land. Net als zijn grote voorbeeld Fi-del Castro, de voormalige president van Cuba. Bouterse mag zichzelf ook graag afficheren als re-volutionair. Tijdens de slotavond van de verkie-zingscampagne in mei 2010 droeg hij onder zijn loshangende paarse NDP-hemd demonstratief een T-shirt met de beeltenis van guerrillaleider Che Guevara. President Hugo Chávez van Venezuela zou als hoofdgast aanwezig zijn bij de inhuldiging, maar zegde op het laatste moment af.

‘DWie is Desi Bouterse?13 oktober 1945 Geboren in Domburg, Suriname1968-1974 Soldaat in Nederland1974-1975 Soldaat NAVO-basis Seedorf, West-Duitsland 1975 Terug naar Suriname25 februari 1980 Pleegt staatsgreep1982 Formeel verantwoordelijk voor Decembermoorden1987 Richt NDP op1991 Vertrekt als ‘Bevel’2010 President van Suriname

ESP013_038 BOUTERSE 38ESP013_038 BOUTERSE 38 06-10-2010 10:37:3606-10-2010 10:37:36

SPECIALE EDITIE ELSEVIER • 39

O N S S U R I N A M E

DWEPEN MET LINKSE HELDTijdens campagne draagt Bouterse T-shirt met portret van Che Guevara

ESP013_038 BOUTERSE 39ESP013_038 BOUTERSE 39 06-10-2010 10:38:0006-10-2010 10:38:00

www.elsevier.nl/suriname

Diverse 1-4 Ads.indd 4 1/5/11 4:43 PM