So British & Irish! 36

Tek

st e

n fot

o’s:

Lin

da K

orst

en /

Tek

stbure

au L

ink &

co

“Mijn vroegste herinneringen zijn verbonden met dit landschap”

De meeste mensen bezoeken Snowdonia National Park in Noord-Wales om de

bergtop Snowdon te beklimmen. Maar er is meer te beleven. De onlangs

overleden berggids Pete Bursnall stelde op eigen initiatief een route samen

die de verschillende kanten van deze magnifieke berg toont. Dit verhaal, dat eerder is geplaatst in Trouw, geeft een

mooi beeld van deze bevlogen man.

Een wandelgids maken is een enorm karwei. Niet iets wat je onbezoldigd doet, zou je zeggen. Berggids Pete Bursnall denkt daar gelukkig anders over. Zijn boek over de door hem samengestelde route rondom Snowdon, vol anekdotes en geschiedenis, is gewoon gratis te downloaden van zijn site. “Veel mensen vinden de beklimming van Snowdon te pittig”, zegt hij. “En het kan ook wel erg druk worden op de

Snowdon toont zijn charme

in de valleien

www.sobritishenirish.nl 37

verschillende routes naar de top van Snowdon. Er zijn genoeg paden om Snowdon heen die een prachtig zicht bieden op de bergruggen en de valleien, ze hoefden alleen maar met elkaar verbonden te worden.” Je loopt het geheel in een dag of drie. Het leuke is ook dat je deze route het hele jaar door kunt lopen, het weer is in het dal niet zo extreem als op de top. De wandeling leidt onder andere door leuke dorpen waar je even rond kunt kijken en iets kunt eten of overnachten. Dat

sluit mooi aan bij het duurzaamheidprincipe dat bij Pete hoog in het vaandel staat. Hij is lid van allerlei (overheids-) commissies met betrekking

tot duurzaam toerisme. Als wij hem spreken heeft hij net een project afgerond voor de National Trust, waarbij hij alle eigendommen in Wales na is gegaan om te zien of er zonne-energie panelen geplaatst kunnen worden.Ook de cafeetjes waar hij ons mee naartoe neemt blinken uit in duurzaamheid. Het zijn bijzondere pandjes, vaak in handen van de gemeenschap, waar gebruik wordt gemaakt van verse lokale producten. Zoals Cafe Caban, een cafeetje op de plaats

“Als ik de wereld opnieuw zou mogen scheppen zou alles er zo uit zien: bergen, meren, rotsen, heide”

So British & Irish! 38

van de voormalige school. Pete heeft nog gewoond op deze plek, zijn vader was leraar. Hij heeft zijn jeugd doorgebracht aan de oevers van het prachtige meer Llyn Pardan en woont al haast zijn hele leven woont in het zicht van Snowdon.Het routeboek is ook heel goed te gebruiken als basis voor kortere rondwandelingen als het weer niet goed genoeg is om dagenlang met bagage te lopen. Dat komt heel goed uit, want ook ons bezoek valt in een paar natte dagen. Een middagje wandelen rond Llyn Pardan geeft meteen een mooie samenvatting van wat er hier te beleven valt in de regio: natuur, maar ook industrieel erfgoed. De mijn aan de rand van het meer heet ironisch genoeg Vivian – zo’n vrouwennaam

past niet echt bij deze steile, grijze hellingen. Bergbeklimmers en duikers maken hier nu de dienst uit – van dichtbij is goed te zien hoe helder blauw het water is dat de verlaten mijn in is gelopen. Verderop wandelen we door één van oudste eikenbossen van Wales – de helling is zo steil, dat het bos niet te ontginnen is. We steken een bergbeekje over, het water snelt over de rotsen naar beneden, omgeven door oergroen. Een magisch plekje. We houden stil op een open stuk met bloeiende heide. Snowdon en het meer liggen majestueus uitgestrekt voor ons. Pete verzucht: “Als ik de wereld opnieuw zou mogen scheppen zou alles er zo uit zien. Bergen, meren, rotsen, heide. Mijn vroegste herinneringen zijn verbonden met dit landschap.”De enorme leisteenmijnen zoals de Dinorwig Quarry recht tegenover Llanberis zijn toeristen vaak een doorn in het oog. De meesten zijn zoek naar een lieflijk, romantisch Wales, waarin geen plaats is voor industrieel erfgoed. Een bezoek aan de mijn blijkt echter een eyopener. Het is haast intiem, omdat je zo in het binnenste van de berg kijkt. Pete wijst op openingen waar hij eens naar binnen is gegaan, hij heeft de mijnen op alle mogelijke manieren ontdekt: “De bergen hier zijn hol van binnen.”Hij hoorde in een pub eens iemand vertellen over een onderaardse route die hij had gevolgd, dwars door een berg heen. Dat vind ik wel, dacht hij, en hij zette een paar steekwoorden op een bierviltje. Diep in de berg raakte hij samen met een vriend de weg kwijt. Vijf opties moesten ze proberen voor ze de weg naar buiten vonden. Misschien is het niet voor niets dat hij nu mountainbike- en wandelgidsen schrijft. De waarde van een goede route heeft hij in ieder geval wel leren inzien.De volgende dag wandelen we op de flanken van de berg Yr Aran. Het is net alsof we de wildernis in lopen, maar als we de hoger gelegen vallei zich voor ons opent zien we overal sporen van koper- en leisteenmijnen. Je gaat hier vanzelf het industriële erfgoed steeds meer waarderen: het is niet moeilijk voor te stellen hoe arbeiders hier in de 19e eeuw af en aan liepen. Hoog weggestopt in de bergen, overgeleverd aan weer en wind – het moet een zwaar leven zijn geweest, nog afgezien van de gevaren in de mijn zelf. De ruige overblijfselen van de mijnbouw passen ook mooi bij het stoere leisteen dat je hier overal om je heen ziet. Om ons heen rijzen hele bergwanden op van deze donkergrijze steen, wat zorgt voor een duistere sfeer. Recht voor ons lijkt de top van Snowdon ons in de gaten te houden. Pete wijst op een steile wand vlak onder de top: “Daar komen wandelaars vaak in de problemen, want door de losse stenen is de route niet goed te zien. Eer ze erachter komen dat ze van het pad zijn geraakt durven ze niet meer voor- of achteruit. Ze schamen zich rot als ze erachter komen dat ze maar een klein stukje waren afgedwaald.” Terwijl hij vertelt laat Pete zien hoe hij als lid van het lokale reddingsteam de doodsbange wandelaars weer terugleidt. Alsof hij een bang oud dametje helpt de weg over te steken.De Yr Aran rondwandeling die Pete in zijn boek beschrijft laten we verder voor wat hij is. Het weer dwingt ons naar beneden.

Praktisch

- Het routeboek is gratis te downloaden van web.mac.com/petebursnall, er wordt nog een uitgever voor gezocht om het te laten drukken.

- De route is niet bewegwijzerd, maar Pete hoopt dat daar verandering in komt. Er is echter een flinke overheidsinvestering voor nodig en hoe meer wandelaars de route lopen, hoe duidelijker het wordt dat de route potentieel heeft.

- De 18 km lange Yr Aran rondwandeling is een prachtige route die je in een (lange) dag kunt lopen. Veel rustiger dan de beklimming van Snowdon en zeker zo interessant, vanwege het industrieel erfgoed. Eventueel neem je vanuit het leuke dorp Beddgelert de Sherpa bus terug naar de parkeerplaats om de route in te korten.

- Caban Cyf, Brynrefail vind je in de noordoostelijke hoek van Llyn Pardan, www.caban-cyf.org

- Cafe Crynant ligt aan de weg van Llyn Gwynant naar Beddgelert

- Pete’s Eats is van oudsher het café waar alle outdoorfans samenkomen, maar het is wat over z’n top heen. Pen-y-Ceunant, vlak boven Llanberis, is veel leuker. In dit 18e eeuwse pandje mag je van de gezellige eigenaar je eigen boterhammen opeten (maar hij maakt ook heerlijke scones). Wandel vanaf het station langs het Royal Victoria Hotel en neem dan het voetpad rechtsaf tussen de bomen door (Coed Victoria). www.ceunant.co.uk

- Pen-Y-Gwryd Hotel: inspirerend bergbeklimmershotel aan de voet van Snowdon. Vanaf € 45,- per nacht. www.pyg.co.uk

- Aan de route vind je de authentieke YHA’s Byr Gwynant en Snowdon Ranger: http://www.yha.org.uk

- De moeite waard : het National Slate Museum (gratis entree), aan het pad langs Llyn Padarn in Llanberis www.museumwales.ac.uk/en/slate

- Meer info: www.visitwales.nl

www.sobritishenirish.nl 39

Pete’s waterdicht tips

Het weer in Wales is wisselvallig. Bereid je goed voor met deze tips! - Spuit je schoenen niet in, maar smeer ze in met wax, dan kun je zo door de plassen lopen. - Strijk je jas met bakpapier op plaatsen die pillen en spuit ‘m dan in met waterdichtspray. - Stop al je spullen eerst in plastic zakken voor ze je in je rugzak doet. - Handig bij kleine buitjes: een synthetische wandelbroek droogt lekker snel. - Met slecht weer is het een idee om eerst met de auto een rondje langs je overnachtingplekjes te maken en overal

een tasje af te droppen voor de nacht, dat scheelt veel gesjouw.

Op weg terug laten we de spookwereld van de mijnen al gauw weer achter ons. We lopen langs een woest stromende bergbeek, het water is een prachtige tint blauwgroen van het metaal dat hier van nature in de grond voorkomt. Bos en paars bloeiende heide zorgen voor een mooi landelijk plaatje. Maar eigenlijk gaven die ruige muurtjes en vreemde metalen constructies van daar boven toch een net wat interessantere ‘edge’.We schuilen in Cafe Crynant, een voormalige kapel die door de gemeenschap is omgevormd tot cafeetje. Het goede eten, gemaakt van lokale ingrediënten, smaakt heerlijk na de wandeling. Tijdens de lunch vertelt Pete dat de leisteenmijnen eigenlijk beter behouden zouden moeten worden. Ze zijn

zo diep geworteld in de lokale historie, ze verdienen meer respect. “Veel mijnen dreigen simpelweg te verdwijnen. Gebouwen storten in, prachtige leistenen trappetjes schuiven langzaam de diepte in en de gigantische hopen leisteenresten verdwijnen steeds verder in de meren. De mijnen raken ook steeds langzaamaan overgroeid. Over 100 jaar is er haast niets meer van te zien. Ik hoop dat mijn verre nakomelingen dan mijn digitale foto’s nog eens bekijken en zich verwonderen over hoe het landschap er toen uitzag.” ‘Poetic justice’ misschien, de natuur die de industrie overmeestert. Maar de tastbare sporen van een bijzondere episode uit de geschiedenis zouden daarmee wel verloren gaan.

In memoriam

Pete BursnallPete Bursnall overleed op 5 januari 2012 aan de gevolgen van huidkanker. De berggids laat een vrouw en twee kinderen na. Hij is 45 jaar oud geworden. Duurzaamheid stond bij hem hoog in het vaandel en hij had met dat oogpunt zitting

in verschillende overheidscomités in Wales. Hij pleitte voor de hierboven beschreven wandelroute rond Snowdon om inkomsten te genereren in de dorpen. Een ander stokpaardje was outdoor onderwijs voor schoolkinderen in Snowdonia National Park, om jongeren een baan dichtbij huis te bezorgen.

“Ik hoop dat mijn verre nakomelingen mijn digitale foto’s nog eens opdiepen en zich verwonderen over hoe het landschap er toen uitzag”