| najaar 2012 1

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten nº5 | najaar 2012

Sauzen in geuren en kleurenPieperpad Oogstfeest in AmersfoortPluk de herfst Vergeten granen zaaien

Pasta Passionata

Ik heb al een kip geadopteerd.En jij?Tienduizenden Nederlanders hebben inmiddels een biologische kip geadopteerd. En het aantal blijft maar groeien. Logisch. Want het lekkerste eitje is een adoptiekip-eitje. Gelegd door een kip die buiten scharrelt tussen de struiken, regelmatig lekker in de zon een zandbad neemt, verse graankorrels pikt, haar snavel houdt en een haan in de buurt heeft. Een kip, kortom, die een kipvriendelijk leven leidt. Als je voor een kipadoptie kiest, dan geniet jij van haar eieren en de kip van het buitenleven. Fair deal, toch?

www.adopteereenkip.nl

Ado

ptee

r ee

n ki

p is

een

cam

pagn

e va

n B

ione

xt

inhoud

najaar 2012

recepten in dit nummer

10Doperwtensaus met artisjok en ham | Roomsaus met zalm en garnalen | Paddenstoelensaus met radicchio | Saus van pompoen met geitenkaas | Rauwe tomatensaus met krokant broodkruim

20‘Risotto’ van sperziebonen, granen met pit en walnoten | Kwarkclafoutis met verse maïs en paprika | Spitskool-noedelsalade met gebakken panir en zonnebloemdressing

4 Siciliaans goudZe maken al generaties lang pasta. En hoe. Guiseppe Barbagallo houdt een fantastische familietraditie in ere in het Siciliaanse Fiumefreddo

10 Nog lekkerder met sausEen verse saus maakt pasta verrassend veelzijdig. Neem de roomsaus met zalm en garnalen of een rauwe tomatensaus met krokant broodkruim

16 AardappelfeestTelers delen biologische aardappels uit, ‘kokoloog’ Pierre Wind geeft smaakles en er wordt culinair geschilderd. Kom naar Amersfoort, Hoofdstad van de Smaak, op 6 oktober!

20 Verse oogst, volle smaaklHeldergroene prinsessenbonen, bleekgele boterboontjes en dieppaarse sperziebonen. De herfst geeft weer veel nieuwe kookinspiratie

en verder in dit nummer 19 Een nieuw logo27 Winkelwaar31 Een frisse kijk: Louis Dolmans

20

4

Cov

erfo

togr

afie

Sve

n B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| C

ulin

aire

real

isat

ie In

gmar

Nie

zen

10

4 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

De pasta van de

Barbagallo’s

Middenin het korenveld dat zich tot aan de horizon uitstrekt, begroeten Angelo Barbagallo en signor Zingale elkaar als oude vrienden. dat zijn ze ook: de één is pastamaker, de ander boer. en beiden van de derde generatie. hun groot­vaders deden al zaken met elkaar, dus de band tussen beide families is diep en sterk. de zon zindert boven de halmen die wiegen in de wind. hier in het binnenland van Sicilië is het moeilijk voor te stellen dat al die korenvelden ooit bossen waren. toch is het zo, zegt Angelo Barbagallo. ‘in de romeinse tijd zijn alle bomen gekapt voor huizenbouw op het vaste land. daarna wilde er niets meer groeien behalve graan.’van de nood maakten de Sicilianen een deugd: Sicilië werd de graanschuur van italië. het kli­maat leent zich perfect voor de teelt van ‘grano duro’, de harde tarwe die nodig is voor échte pasta. ‘Pasta is niet voor niets een Siciliaanse uit­vinding’, zegt Angelo.

Zon en lava van de Etna Signor Zingale plukt een halm en wrijft hem tussen zijn handen fijn. de wind blaast het kaf weg. Wat overblijft

zijn goudgele graankorrels. hij streelt ze met zijn vingers alsof het kostbare edelstenen zijn. ‘Zie je hoe prachtig?’, zegt hij. ‘Alleen van het beste graan maak je de beste pasta. dit hier is puur Siciliaans goud.’het zijn volgens hem vooral de eeuwige zon en de lavarijke grond die Sicilië te danken heeft aan de etna, die zorgen voor de beste omstandighe­den voor het graan. ‘de voeding komt puur uit de bodem. daardoor hoeven we de grond niet te bespuiten of bij te mesten met kunstmest.’in de auto op weg naar Fiumefreddo, het dorp aan de kust waar Angelo’s (over)grootvader hon­derd jaar geleden de pastamakerij begon, vertelt Angelo dat die ultieme groeiomstandigheden er ook voor zorgden dat de stap naar biologisch in 1991 makkelijk gemaakt was. ‘Zowel de traditio­nele teelt als de ambachtelijke productie behoef­den nauwelijks aanpassing. Wat wél veranderde was de naam: onze pasta is in nederland sinds­dien te koop onder de naam la Bio ideA.’

Geur en smaak van echte pasta Fiume­freddo is amper een dorp te noemen. het bestaat uit een handjevol huizen, een kerk, de pastama­kerij en de oude molen. het dorp is genoemd naar de koude stroom afkomstig van de etna. dat riviertje was honderd jaar geleden reden voor Angelo’s grootvader om hier zijn pastamakerij te beginnen. het zuivere water is sindsdien één van de ingrediënten die de pasta van de Barbagallo’s zo bijzonder maakt.

Tekst Dorien Dijkhuis | Fotografie Amke

Aan de voet van de Etna maakt de familie Barbagallo al honderd jaar pasta. Daarin proef je behalve de Siciliaanse zon, ook honderd jaar liefde, ambacht en ervaring. Wat is hun geheim?

Pasta

W

| najaar 2012 5

Guiseppe Barbagallo

Guiseppe met zijn

zoon Angelo Barbagallo

6 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

in de fabriek ruikt het nootachtig en warm. ‘de geur van échte pasta’, zegt Angelo. ‘Zo hoort het te ruiken als je de pasta in je eigen keuken in een pan aan de kook brengt. Alleen goede pasta ruikt zo. Pasta die nergens naar ruikt, noemen wij plastic pasta.’ hij trekt zijn neus op. het is duidelijk dat hij daarvan geen hoge pet op heeft.het geheim van de volle smaak van ‘zijn’ pasta schuilt hem in het langzame productieproces. ‘Stress is niet goed voor mensen, maar ook niet voor pasta’, lacht hij. in de pastamakerij maalt de molenaar, die ook al decennialang voor de Barbagallo’s maalt, het graan in 28 stappen. ‘hoe meer stappen, hoe beter. verder malen we, in tegenstelling tot veel andere fabrieken, bij lage temperaturen. omdat er anders smaak, geur en waardevolle voedingsstoffen verlo­ren gaan. lysine bijvoorbeeld, een aminozuur dat we nodig hebben om ons gelukkig te voelen.’ hij lacht. ‘ik eet twee keer per dag pasta’, zegt hij. ‘Snap je nu waarom ik altijd zo vrolijk ben?’terwijl hij door de pastamakerij loopt en stilstaat bij alle stappen van het productieproces, zegt hij: ‘We maken binnen vierentwintig uur na het malen pasta van het meel. Anders treedt oxidatie op. ook daarmee gaan smaak en geur verloren. Als het deeg is aangemaakt persen we het door cilinders met matrijzen om de pasta de gewenste vorm te geven. ook dit gebeurt drie keer zo langzaam als bij normale industriële productie. Alles voor de kwaliteit van het deeg.’ De hand van opa op een dag, toen zijn vriend­jes naar zee gingen om te spelen op het strand, riep Angelo’s opa hem bij zich. hij was twaalf en het werd tijd dat hij iets leerde over graan en pasta in de praktijk. Want, zo zei zijn opa: ‘de kunst van pasta­maken kun je niet uit boeken leren’. het gaat om voelen, ruiken, kijken en proeven. die zomer werkte hij in de pastamakerij en leerde er van alles over pasta. inmiddels zijn de oude malerij en machines van vroeger vervangen door moderne, computer­gestuurde apparatuur. Angelo is voortdurend bezig processen te verbeteren om de kwaliteit van de pasta te behouden en te verbeteren. ‘de perfecte combina­

tie van ambachtelijke traditie en ervaring enerzijds en hedendaagse kennis en techniek anderzijds’, zegt hij. Met een speciaal ontworpen machine controleert hij in het laboratorium bij de fabriek de kwaliteit van het graan. Alle eigenschappen van de korrels rollen op een briefje uit het apparaat. ‘Maar het testen van het graan gaat ook altijd nog met de hand’, zegt hij. ‘ik weet nog hoe mijn opa dat deed. Met zijn ogen dicht stak hij een hand in een zak met graan. ik vond dat als klein jongetje een magisch gezicht.’dat testen kan niet iedereen zomaar. het vereist jarenlange ervaring. en dan nog is het maar de vraag of je er echt goed in bent. ‘ik loop inmiddels heel wat jaartjes mee’, zegt Angelo. ‘Maar mijn vader vindt dat ik nog niet ervaren genoeg ben om het graan met de hand te controleren. daarom is hij nog steeds de ‘oppertester’.

Lunch met Giuseppe in het kantoor bij de pastamakerij waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan sinds de eerste Barbagallo’s hier hun intrek namen, kijkt Angelo’s vader Guiseppe de boekhouding na. hij is de tachtig inmiddels gepasseerd, maar werkt nog dagelijks mee in het bedrijf.‘Al dat gepraat over pasta’, zegt hij. ‘hebben jullie onze pasta al geproefd? Blijf lunchen. Alleen als je de pasta geproefd hebt, weet je waarover wij praten.’via de stenen buitentrap die begroeid is met fuchsia­roze bougainville gaat hij voor naar het woonhuis waar hij al zijn hele leven woont. ook hier lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Met zijn driedelig pak en zijn trotse houding past hij perfect in het plaatje. Zijn drie kleindochters Agata (22), Fili (17) en Julia (16) hebben een ‘simpele’ lunch bereid. Maar dat is een understatement. de tafel is overdadig gedekt. er zijn vijgen en meloen met prosciutto, kaas met honing en peer, salades met tomaten en mozzarella, drie soorten wijn. en natuurlijk: verschillende schalen met pasta. een sterk staaltje Siciliaanse gastvrijheid, volgens Guiseppe een onmisbaar ingrediënt voor een italiaanse maaltijd.tijdens de lunch geeft Guiseppe Barbagallo zijn kleindochters een lesje ‘graancontrole’. Agata denkt erover haar vader en grootvader in het bedrijf op te

‘Goed graan voelt aan als fluweel. Als je de korrels van je ene in je andere hand laat rollen,

moet het bijna lijken alsof het graan leeft. Het moet van je handen springen.’

W

W

Pasta

| najaar 2012 7

Angelo Barbagallo met

signor Zingale, de boer

8 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

www.labioidea.com

Pasta met PassieAan de voet van de Etna in Sicilië ligt Fiume-freddo waar 3 generaties Barbagallo meer dan 100 jaar pasta maken. Angelo maakt nog steeds op authentieke wijze met moderne technieken pasta van biologische durum tarwe van Siciliaanse boeren wier grootvaders al aan de Barbagallo’s leverden.

De tarwe wordt vers gemalen, in 28 stappen om de semolina koel te houden en de voedingswaarde en smaak te bewaren. Het vormen van de pasta en het drogen gebeurt langzaam op lage temperatuur om voedingswaarde, geur en smaak te behouden.

Bij het koken van de pasta vult de geur van verse semolina de keuken, de pasta leeft en is gemaakt “con amore e passione”.

Goddelijke “azijn”De Balsamico en de Condimento Bianco van familie Lorenzi kunnen nauwelijks azijn worden genoemd. Aan de voet van de Apennijnen woont Lino Lorenzi en komend uit een geslacht van wijnmakers kan hij niet anders dan de beste kwaliteit biologische Balsamico Modena en Condimento Bianco maken. Het hele proces, vanaf de wijngaarden tot het rijpen op eikenhout en het afvullen gebeurt in eigen beheer en dat proef je.

Antico FornoOnze pizza’s en focaccia komen van Antico Forno (oude oven). Gestart als familiebedrijf wordt het zuurdesem deeg nog steeds met de hand gekneed, het rijzen gebeurt lang-zaam en het bakken in steenovens op hout. Geen wonder dat deze pizza en focaccia zeer smakelijk zijn als basis.

Siciliaanse olijfolieDe coöperatie APOM van olijfboeren ligt in de provincie Mes-sina in Sicilië, waar eeuwenoude olijfbomen groeien naast jonge aanwas. De strenge selectie bij de teelt, het plukken en snelle verwer-ken van de biologische olijven, wordt begeleid en gecontro-leerd door eigen agronomisten. Een professioneel proefpanel zorgt voor de juiste mix van 3 olijvensoorten wat resulteert in la BIO IDEA extra vierge olijfolie Exclusiva.

| najaar 2012 9

volgen en dus kan ze niet vroeg genoeg worden ingewijd in de wondere wereld van graan en pasta.‘les 1’, zegt Guiseppe tegen zijn kleindochters. ‘Sluit je ogen en steek je hand in een zak met graan. Goed graan voelt aan als fluweel. Als je de korrels van je ene in je andere hand laat rollen, moet het bijna lijken alsof het graan leeft. het moet van je handen springen.’‘les 2’, vervolgt hij. ‘kijk naar de korrels. Grano duro is goudgeel. dat komt door de zon. Witte spikkels duiden op regen. daar wordt graan zacht van en dan is het alleen nog geschikt voor brood. niet voor pasta.’‘Wat is les 3?’, vraagt hij aan de meisjes.‘ruiken’, zegt Agata.‘Brava’, zegt Guiseppe glimlachend en aait zijn oudste kleindochter over haar wang. ‘Brava, brava! Je ruikt of er ander zaad door het graan zit zoals anijs. Je ruikt ook of het graan goed is opge­slagen. Graan moet kunnen ademen.’de gedachte dat zijn kleindochters het bedrijf ooit wellicht zullen overnemen, vervult Guiseppe met trots. ‘ik ben heel trots dat ons bedrijf al honderd jaar bestaat’, zegt hij. ‘het zou prachtig zijn als die meiden ons opvolgen. en dat daarmee het ambacht, de traditie en de ervaring bewaard blijven.’hij laat de schaal met pasta nog eens rondgaan. ‘hoe smaakt dat? lekker hè?’hij knikt goedkeurend en geeft zijn kleindochters een complimentje over hun kookkunsten. dan zegt hij: ‘het zou toch fantastisch zijn als je over nog eens honderd jaar nog steeds de amore en passione in onze pasta kunt proeven?’

W

Guiseppe met

kleindochters Fili (links)

en Julia (rechts)

In het midden de oudste

kleindochter Agata

10 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

Supersauzen

Mooie pasta vraagt om mooie sauzen. Bijzondere smaken die niet veel tijd vragen, maar wel bijzondere, geurige gerechten met kleur opleveren.

W

Doperwtensaus met artisjok en ham hoofdgerecht, 4 personen

2 eetlepels olijfolie | 1 ui, gesnipperd | 400 g (diepvries)doperwten | 125 ml groentebouillon | 1 blik artisjokkenharten (240 g), uitgelekt | 125 ml crème fraîche | 2 eetlepels munt, grof gehakt | 150 g Parmaham | 1 citroen, schoongeboend | 75 g Parmezaanse kaas (stukje)

Verhit de olijfolie in een koekenpan en fruit de ui 3 minuten.

Voeg de doperwten en de bouillon toe en smoor 8 minuten

op laag vuur. Pureer de erwten grof met de staafmixer.

Roer de crème fraîche en de munt erdoor en breng

aan de kook. Breng op smaak met zout en flink

wat peper. Snijd de artisjokkenharten in zessen,

schep door de doperwtensaus en warm even mee.

Scheur de ham in repen en schep deze op het

laatste moment door de saus. Rasp de gele schil

van de citroen boven de saus. Schep de saus door

pasta en schaaf de kaas erboven.

RoomSauS met zalm en gaRnalen hoofdgerecht, 4 personen

3 trostomaten | 2 eetlepels olijfolie | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 1 grote sjalot, fijngehakt | 175 ml droge witte wijn | 150 ml visbouillon (instant) | 125 ml slagroom | 400 g zalmfilet, in stukjes | 15 g bieslook, fijngehakt | ½ citroen

Kruis het vel van de tomaten in. Dompel de tomaten 2 minuten

onder in kokend water. Trek de velletjes van de tomaten af en

snijd ze in vieren. Verwijder de zaadjes en snijd het vruchtvlees in

reepjes. Verwarm de olie in een ruime steelpan en fruit de knof-

look en sjalot 1 minuut. Schenk de wijn en de bouillon in de pan

en breng aan de kook. Kook op halfhoog vuur in ca. 10 minuten

in tot de helft van het vocht over is. Schenk de room in de pan,

breng aan de kook en laat nog 1 minuut flink koken. Zet het vuur

laag, voeg de zalm en garnalen toe en laat de vis in ca. 4 minuten

gaar worden zonder dat de saus kookt. Voeg de reepjes tomaat

toe en breng de saus op smaak met peper en zout.

Strooi de bieslook erover en rasp de schil van de citroen erover.

Lekker met spaghetti basilico-aglio

of conchiglio volkorenLekker met gigli spelt

| najaar 2012 11

Paddenstoelensaus met radicchio hoofdgerecht, 4 personen

150 ml groentebouillon | 2 eetlepels gedroogde porcini (of 1 eetlepel paddenstoelenpesto) | 4 eetlepels olijfolie | 1 sjalot, gesnipperd | 1 teen knoflook, gesnipperd | 350 g kastanjechampignons, fijngesne-den | 1 theelepel rozemarijnnaaldjes, fijngesneden | 150 g oester-zwammen, in grove stukken gescheurd | 1 kropje radicchio, flinter-dun gesneden | 75 g walnoten, grof gehakt

Breng de bouillon met de gedroogde paddenstoelen aan de kook,

neem van het vuur en laat de paddenstoelen 15 minuten weken.

Neem de paddenstoelen uit de bouillon, knijp het vocht eruit en hak

ze fijn. Bewaar bouillon en paddenstoelen.

Verhit 2 eetlepels olijfolie in een koekenpan en fruit de sjalot en de

knoflook zachtjes 2 minuten. Schep de champignons, de rozemarijn

en de fijngehakte porcini erdoor en bak op hoog vuur al

omscheppend 3 minuten.

Voeg de bouillon toe en laat op laag vuur 5 minuten koken.

Breng de saus pittig op smaak met zout en peper.

Verhit in een wok de resterende 2 eetlepels olijfolie en bak

de oesterzwammen al omscheppend tot ze wat zachter zijn,

maar nog wel bite hebben. Voeg de radicchio toe en roerbak

op hoog vuur 2 minuten.

Schep dit mengsel door de paddenstoelensaus. Schep de saus

door pasta en strooi de walnoten erover.

Saus van pompoen met geitenkaas hoofdgerecht, 4 personen

2 eetlepels olijfolie | 1 ui, gesnipperd | 1 teen knoflook, fijngesne-den | 2 eetlepels salieblaadjes, fijngesneden | 600 g pompoen, schoongemaakt gewogen | 125 ml groentebouillon | ½ theelepel nootmuskaat | 150 g zachte geitenkaas, verkruimeld | 3 eetlepels peterselie, fijngehakt

Verhit de olijfolie in een pan en fruit de ui met de knoflook en salie 3

minuten. Voeg de pompoen toe en bak al omscheppend 3 minuten

mee. Voeg de bouillon en naar smaak zout, peper en nootmuskaat

toe. Leg de deksel op de pan en stoof de pompoen op laag vuur in 12

minuten gaar. Meng de saus met pasta en strooi de geitenkaas en

peterselie erover.

W

W

Een heerlijke volzachte vegasaus

Lekker met penne R

ecep

ten

Ph

ilip

pin

e va

n d

er G

oes

| Fo

togr

afie

Sve

n B

enja

min

s |

Styl

ing

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| K

oken

Ingm

ar N

ieze

n

Lekker met farfalle

12 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

| najaar 2012 13

SuPeRSauzen

Rec

epte

n P

hili

pp

ine

van

der

Goe

s |

Foto

graf

ie S

ven

Ben

jam

ins

| St

ylin

g U

lrik

a G

ust

avss

on |

Kok

en In

gmar

Nie

zen

Biodynamischekwaliteit

In de weekenden van oktober nodigen acht biodynamische boeren u uit om handmatig een akker in tezaaien met wintergraan. Hiermee sluit Nederland zich als 12e deelnemende land aan bij het internationaleproject ‘Toekomst zaaien’. In 2006 begonnen twee Zwitserse biodynamische boeren dit project om burgers actief te betrekken bij de bron van de landbouw, het zaadgoed.

Houd de landbouw gentechvrijDe initiatiefnemers startten ‘Toekomst zaaien’ ook als een protest tegen de genetische manipulatie van zaad. Hoewel de effecten van het eten van gentech voedsel nog altijd onduidelijk zijn, blijkt uit experimenteel onderzoek dat dieren die de keuze krijgen tussen genetisch gemanipuleerd voer en niet gemanipuleerd voedsel, het eerste laten staan. Helaas hebben steeds minder dieren die keuze en eten wij vervolgens die dieren zonder te weten dat ze dit voedsel hebben gegeten, omdat dit niet op de etiketten hoeft te staan.

Mensen die komen zaaien krijgen een rond-leiding op het biodynamische landbouwbedrijfom te laten zien hoe er gewerkt wordt aan kringlopen van mest en voer, dierenwelzijn enbodemvruchtbaarheid. Verder is er uitleg overrassen en zaadgoed en na het zaaien nog eendrankje en een hapje. Het evenement is ook heel leuk voor kinderen.

Kom ‘Toekomst zaaien’ bij de boer

Demeter is het keurmerk voor voedsel uit de biodynamische landbouw.

Het project ‘Toekomst zaaien ‘wordt georganiseerd door Stichting Demeter en Stichting Zaadgoed en mede mogelijk gemaakt door de Iona stichting

en EkoPlaza, Ecomel, Estafette/Odin, de BioBakker en Eosta.

Zaadgoed is deel van ons cultureel erfgoed en komt voort uit duizendenjaren van selectie en vermeerdering. Wat ooit in handen was van vooralboeren en tuinders is sinds de laatste decennia voor ruim de helft inhanden gekomen van nog maar 10 multinationals, zoals Monsanto. Met deze machtsconcentraties van bedrijven die zaadgoed en bestrij-dingsmiddelen leveren, wordt het aanbod van rassen en gewassensteeds beperkter, omdat het voor deze multinationals commercieel interessanter is om te werken aan een klein aantal rassen waarover zijeigendom kunnen garanderen door patent/ kwekersrecht en/of hybridezaden. Dat doen ze in toenemende mate ook met genetisch gemanipu-leerde gewassen. Hierdoor ontstaan monoculturen in de landbouw, met steeds minder biodiversiteit en wordt de keus voor u in het winkelschap steeds kleiner.

Kijk voor adressen

en bezoekersinfo

op www.stichtingdemeter.nl

Deze biodynamische bedrijven doen in oktober mee:De Beukenhof, Breda (NB) : za 6 oktoberDe Eemstuin, Uithuizermeeden (GR) : zo 7 oktoberDe Zonnehorst, Punthorst (OV) : za 13 oktoberLandgoed Kraaybeekerhof, Driebergen (UT) : za 13 oktoberDoornik Natuurakkers, Bemmel (GD) : zo 14 oktoberHoeve Kraaiveld, Woudrichem (NB) : za 20 oktoberDe Groenen Hof, Hilvarenbeek (NB) : za 27 oktoberDe Stadshoeve Amsterdam, (NH) : zo 28 oktober

(advertorial)

| najaar 2012 15

Rauwe tomaten-saus met krokant broodkruimhoofdgerecht, 4 personen

600 g mix van gekleurde tomaten (geel, rood en groen), in stukjes gesneden | 7 eetlepels olijfolie | 2 tenen knoflook, fijngesneden | 1 sjalotje, gesnipperd | 2 theelepels balsamicoazijn | 3 eet-lepels basilicum, fijngesneden | 100 g broodkruim van zuurdesembrood | ½ gedroogd rood pepertje, fijngesneden

Meng in een kom de tomaten met 3 eet-

lepels olijfolie, 1 teen knoflook, 1 sjalot,

balsamicoazijn en het basilicum. Breng op

smaak met zout en peper. Laat de smaken

een half uur op kamertemperatuur intrek-

ken.

Verhit in een koekenpan de resterende 4

eetlepels olijfolie. Bak hierin het brood-

kruim samen met de resterende teen knof-

look, de rode peper en wat grof zeezout

bruin en krokant.

Schep de tomatensaus door de gekookte

pasta en strooi de krokante broodkruimels

over het gerecht.

SuPeRSauzen

Pittige vegasaus met een crumble

Lekker met fussili of conchiglie volkoren

16 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

Ieder jaar wordt er heftig gestreden

om de titel Held van de Smaak. Ook

dit jaar zal het weer spannend worden

tijdens de finale op 29 september

in Amersfoort. In voorrondes zijn

twaalf genomineerden gekozen,

uit elke provincie één! Of het nu

een boer is die ze verbouwt, of een

frietboer die ze verwerkt, de Held

van de Smaak doet dit jaar iets

bijzonders met aardappelen. Onder

de genomineerden zijn in ieder geval

twee biologische aardappelbedrijven:

Wilma Kraaij en Erik Smeenk

van Biologische Tuinderij Klein

Broekhuizen uit Wehl (Gelderland) en

Jan Overesch uit Raalte (Overijssel).

Er is een prijs van de vakjury en een

publieksprijs. Iedereen kan dus via

www.weekvandesmaak.nl stemmen

op zijn favoriete kandidaat.

En natuurlijk bent u welkom om op

29 september de kandidaten bij

te staan en de Held uiteindelijk te

huldigen! Alle informatie vindt u op de

website van de Week van de Smaak.

AARDAPPelooGStFeeSt 6 oKtoBeR

oP De GRoenmARKt en De

APPelmARKt In AmeRSFooRt vAn

12.00 tot cIRcA 16.00 uuR

www.weekvandesmaak.nl

HEt PiEPErPadAmersfoort en boerderij De Riet liggen aan het

Pieperpad (www.pieperpad.nl), een 1000 km.

lange fietsroute van noord- naar Zuid-nederland

langs biologische aardappelboerderijen.

Het Pieperpad oogstfeest wordt georganiseerd

door: Jasper vink van ketenorganisatie

Bionext in samenwerking met vrijwilligers

van Greenpeace. Het evenement wordt

mede mogelijk gemaakt door de werkgroep

biologische aardappels van de nAo.

aardaPPELHELd van dE Smaak

| najaar 2012 17

Pieperpad oogstfeest

Teks

t D

orie

n D

ijkh

uis

Bee

ld w

ww

.sh

utt

erst

ock.

com

Poten en oogsten op boerderij de riet oogsten aanstaande brugklassers van basisschool het Start­blok de aardappelen die ze zelf in mei hebben gepoot. Met een trekker vol van die aardappelen rijdt Coby de kruijff van boerderij de riet naar de stad. Zij gaat het winkelende publiek iets vertellen over de biologische aardappelteelt. over nieuwe resistente rassen zoals de Carolus en ontwikkelingen in de biologische aardap­pelteelt. Andere telers delen gratis zakjes biologische aardappelen uit. Zorg dus dat je erbij bent als je wilt weten hoe een Carolus smaakt!Ben je benieuwd hoe leuk de kinderen zoiets vinden? Ga dan naar www.pieperpad.nl en bekijk het filmpje van rtv eemlandvallei.

Smaakles Aardappelexpert worden? kom dan naar het plein waar ‘kokoloog’ Pierre Wind een van zijn inmiddels beroemde smaaklessen geeft aan kinderen. thema van deze smaakles, hoe kan het anders, de aardappel! hoewel, kun je wel spreken van ‘de aard­appel’? na de smaakles weten de kinderen in ieder geval hoeveel soorten aardappelen er zijn (250!) en dat je voor puree echt een andere soort moet hebben dan voor vlaamse friet.

Aardappeleters op de markt kun je zien hoe er op het grote doek van de Amersfoortse kunstschilder nor­bertus verduijn langzaam een eigentijdse versie van ‘de Aardappeleters’ ontstaat. verduijn zal er zeker niet zo lang over doen als vincent van Gogh destijds, maar hij zal er toch een groot deel van de dag mee bezig zijn. op een later tijdstip zal het doek worden geveild voor het goede doel. norbertus.org

Knol d’amour kom voor een fantastische aard­appelbeleving naar de knol d’Amour van Martijn Jansen. deze wonderlijke verschijning leeft van en met biologische aardappelen en toont haar liefde in de vorm van een smakelijke verrassing. knol d’Amour is een fantasierijk avontuur voor jong en oud in beeld, geluid, geur en smaak. Superhallo.nl

Eetbare verf Creatief of culinair? Bij Piet Casso hoef je niet te kiezen. hij is namelijk kunstenaar en kok ineen. hij maakt creatieve aardappelhapjes die hij decoreert met eetbare verf. voor kinderen neemt hij verschillende soorten pieperpuree mee waarmee gekleid kan worden. dat wordt smullen! Pietcasso.nl

Aardappelgerechten trek gekregen van alle aardappelactiviteiten? Strijk neer bij een van de cafés of restaurants aan de pleinen. diverse koks brengen met speciale gerechten een ode aan de onbetwiste nummer 1 van de hollandse culinaire hitparade. en zo hebben veel horecagelegenheden in Amersfoort ter gelegenheid van de Week van de Smaak wel een gerecht met biologische aardappelen op de kaart.

De aardappel heeft dit jaar de hoofdrol in de Week van Smaak. In de binnenstad van Amersfoort, Hoofdstad van de Smaak 2012, vindt dan ook op 6 oktober een bijzonder aardappelfeest plaats.

Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream

We zijn bij Royal Green trots op onze premium Extra Virgin 100% koud-

geperste en gecertifi ceerd biologische kokosolie. Proef de smaak van heerlijke

kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze kokosolie van gecertifi -

ceerd biologische teelt.

Bakken, braden, wokken en frituren is nog nooit zo gezond geweest. Ook

te gebruiken ter vervanging van boter. Rijk aan laurinezuur, goed voor de

cholesterolspiegel. De gecertifi ceerd biologische kokosolie van Royal Green is

een zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting.

Ideaal ter vervanging van onder andere olijfolie. Tijdens het braden, wokken,

bakken of frituren is er geen vorming van schadelijke stoffen of vrije radicalen.

Licht verteerbaar en zonder transvetzuren.

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-

serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen

en is 100% vegeta risch. Ervaar het verschil nu.

ook te gebruiken tervervanging van boter

en niet te

vergeten BRADEN

geen zwart vet in de

pan, oxideert niet

rijk aan laurinezuurgoed voor de cholesterolEen gouden resultaat, frituur

j e e

erst

e ge

zond

e fri

tes

en niet te

en niet te

vergeten BRADEN

vergeten BRADEN

vergeten BRADEN

geen zwart vet in de

geen zwart vet in de

geen zwart vet in de

geen zwart vet in de

pan, oxideert niet

pan, oxideert niet

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

minder calorieen,

licht verteerbaar en

zonder transvetzuren.

Enjoy life, stay healthy!

2500ml 500ml 250ml 325ml24,95 6,95 3,95 7,95

Skal 025099NL-BIO-01Non-EU Agriculture

134P_adv_rg_kokos_virgin_smaakmakend.indd 1 11-05-12 11:22

| najaar 2012 19

Nieuw blaadjey

Biologisch is een wettelijk beschermde term. Producten mogen alleen biologisch of

eko, eco of organic worden genoemd als het product biologisch gecertificeerd is. Met het officiële europese Bio­keurmerk weet de koper zeker dat een product biologisch is.

Strenge Europese regels tot voor een paar jaar had ieder land een eigen keurmerk voor biologische produc­ten. nederlandse biologische producten waren herkenbaar aan het nederlandse eko­keurmerk. het europese keurmerk, waarmee de lidstaten hebben ingestemd, garandeert dat elk europees land dezelfde criteria hanteert voor de biologische produc­tie en verwerking. het staat alleen op pro­ducten afkomstig uit de eU. voor producten van daarbuiten is mogelijk om het europese keurmerk te voeren, maar dan moet het product wel aan dezelfde strenge eisen en regels voldoen. de belangrijkste kenmerken zijn dat er geen kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, en dat er aan de producten geen chemische geur,­ kleur,­ of smaakstoffen zijn toegevoegd. Bij de vleesproductie zijn er strenge regels voor het welzijn van de dieren. Zo moeten de die­ren genoeg ruimte hebben om te leven en is een buitenuitloop verplicht. het preventief gebruik van antibiotica (zonder dat dieren ziek zijn) is niet toegestaan. een verwerkt product moet voor minimaal 95% uit biolo­

gische ingrediënten bestaan en de laatste 5 % mag alleen officieel goedgekeurde andere ingrediënten bevatten. dit komt bijvoor­beeld voor als een ingrediënt niet biologisch verkrijgbaar is en ook niet vervangbaar is door een ander biologisch ingrediënt. de controle op de naleving van deze regels en de certificering van de producten wordt in nederland uitgevoerd door de onafhanke­lijke certificeringsorganisatie Stichting Skal.

Plus een extra landelijk keurmerknaast een europees keurmerk kan er op de verpakking van biologische producten ook nog een nationaal keurmerk staan. in neder­land is dat het bekende eko­keurmerk. het eko­keurmerk gaat met de komst van het europese keurmerk niet verdwijnen. inte­gendeel: het keurmerk gaat zich aanpassen aan de hogere eisen van deze tijd. in de toekomst zal het eko­keurmerk niet alleen voor biologisch staan maar ook voor extra duurzaam. voor veel biologische onder­nemers en bedrijven is duurzaam werken nu al de normaalste zaak van de wereld, bijvoorbeeld door het gebruik van groene stroom of aandacht voor biodiversiteit. Ze gaan daarmee verder dan de toch al strenge regelgeving voor biologisch van hen eist. het eko­keurmerk geeft aan dat een pro­duct gemaakt is door een ondernemer met hart voor duurzame, biologische landbouw en voeding. het keurmerk gaat dus verder waar de wetgeving ophoudt.

Op biologische producten staat sinds kort een verplicht keurmerk dat op een groen blaadje lijkt. Waar staat dit keurmerk voor?

20 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

TypischnajaarNa een bloeiend zomerseizoen

is de tijd rijp om oogsten. Frisse appels, zoete druiven en knapperige sperziebonen. De herfst wordt weer een heerlijk eetseizoen.

SperziebonenDeze boontjes horen al jaren tot

de populairste groenten. Jaarrond

te koop maar het lekkerst als ze

in september van de Hollandse

grond komen. Behalve de helder-

groene prinsessenbonen zijn er

ook bleekgele boterboontjes en

dieppaarse sperziebonen, die weer

groen worden tijdens het koken.

De kleurige bonen doen het beet-

gaar ook goed in een salade.

Maïs September is ook de maand voor

maïs aan de kolf. De meeste maïs

wordt verbouwd als veevoer,

alleen suikermaïs is met zijn knal-

gele en knapperige korrels lekker

om als groente te eten. De kolven

worden geoogst als ze nog net niet

rijp zijn. Dan is het suikerpercen-

tage het hoogst en is de maïs op

z’n lekkerst. Hoe langer je de kol-

ven laat liggen, hoe meer suiker is

omgezet in zetmeel. Rooster beet-

gaar gekookte kolven nog even

op de barbecue of in de grillpan.

Lekker met (kruiden)boter.

* Appels

* druiven

* Peren

* Pruimen

* Stoofperen

* verse vijgen

Fruit

* rozemarijn

* Salie

* tijm

kruidEn

GroEntEn* Artisjok

* Aubergine

* Bieten

* Bleekselderij

* Bloemkool

* Broccoli

* Courgette

* Groene kool

* knolselderij

* Paddenstoelen

* Pompoen

* radicchio

* rodekool

* Snijbonen

* Sperziebonen

* Spitskool

* Spruiten

* venkel

* Witte kool

SpitskoolDeze variant op witte kool is, zoals de naam ook zegt, spits van

vorm. De langwerpige bladeren zijn malser dan die van witte kool

en daarom heerlijk om in een beetje olie te stoven of dungesneden

te verwerken in een salade. In brede repen doet spitskool het ook

goed in oosterse roerbakgerechten.

| najaar 2012 21 21

Verse oogst, volle smaak

‘Risotto’ van sperziebonen,

granen met pit en walnoten

Dat de ’bite’ van ingrediënten óók een

smaakmaker is, proef je als je tegelijk op

knapperige sperzieboon en een krokante pit

en een romige walnoot bijt. W

zie recept op pagina 22

22 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012

‘Risotto’ van sperzie-bonen, granen met pit en walnoten hoofdgerecht, 4 personen

150 g gepelde walnoten | 250 g graanmix met pit | 2 eetlepels olijfolie | 200 g sjalot-ten, in partjes | 2 tenen knoflook, fijnge-hakt | 1 prei, in dunne ringen | 1 eetlepel salie, fijngehakt | 600 g sperziebonen | 3 eetlepels walnotenolie

Verhit een koekenpan zonder vet en rooster

hierin de walnoten al omscheppend goud-

bruin. Schud ze op een bord.

Kook de granen met pit volgens de aanwij-

zingen op de verpakking gaar.

Verhit de olijfolie in een hapjespan en fruit

hierin de sjalotten en knoflook zachtjes

3 minuten. Voeg de prei en salie toe en

fruit alles nog 2 minuten. Roer de sperzie-

bonen erdoor, voeg 2 eetlepels water en

naar smaak zout en peper toe en stoof de

groente afgedekt in ca. 10 minuten gaar.

Schep de granen met pit door de sperzie-

bonen. Verdeel het gerecht over 4 borden,

druppel de walnotenolie erover en garneer

met de geroosterde walnoten.

Graanmix met pit Pit staat hier letterlijk voor pitten – van

de zonnebloem en pompoen – én voor de

pittige smaak die de pitten aan het graan

– een combinatie van tarwe bulgur, gierst

en boekweit- geven. Het mengsel dat maar

een kooktijd van 20 minuten heeft is lekker

in roerbak- of stoofgerechten. Serveer de

graanmix ook eens koud met veel gegrilde

groenten.

Kwarkclafoutis met verse maïs en paprikahoofdgerecht, 4 personen

2 grote maïskolven | 2 eetlepels olijfolie | 1 ui gesnipperd | 2 tenen knoflook, gesnip-perd | 2 theelepels tijmblaadjes | 1 rode en 1 groene paprika | 3 eieren | 250 ml halfvolle biogarde kwark | 75 g geraspte

oude kaas

Kook de maïskolven in ruim water zonder

zout in ca. 15 minuten gaar. Laat de kolven

afkoelen tot ze handelbaar zijn en snijd met

een scherp mes de korrels van de kolven.

Verhit de olie in een hapjespan en fruit de

ui, knoflook en tijm gedurende 2 minuten

zachtjes. Schep de paprika erdoor en stoof

de groenten in ca. 15 minuten beetgaar.

Breng pittig op smaak met zout en peper.

Verwarm de oven voor op 200 °C. Meng

in een ovenschaal de maïskorrels met het

paprikamengsel.

Klop in een maatbeker de eieren los en

klop de kwark, de kaas en naar smaak zout

en peper erdoor. Verdeel de kwark over de

groenten. Zet de schaal op het rooster in

het midden van de oven en bak de clafoutis

in ca. 35 minuten goudbruin en gaar.

Lekker met een gemengde groene salade

en zuurdesembrood.

Halfvolle Biogarde kwark Deze kwark met Demeter keurmerk wordt

gemaakt van biologisch-dynamische melk

met vegetarisch stremsel en de echte Bio-

garde culturen. De smaak is zacht en vol.

Lekker als basis van desserts, met muesli

of in originele hoofdgerechten, zoals deze

clafoutis. De kwark is ook in een magere en

volle versie verkrijgbaar.

SpitSKool-noedelSalade Met GeBaKKen paniR en zonneBloeMdReSSinGhoofdgerecht, 4 personen

1 blok panir naturel (250 g) | cayenne-peper | 2 eetlepels zonnebloempitten | 3 eetlepels zonnebloempasta | 5 eetlepels zonnebloemolie | 3 eetlepels witte balsa-micoazijn | 200 g noedels | 400 g spitskool, in dunne repen | 2 bosuitjes, in ringetjes | 250 kerstomaatjes, gehalveerd

Snijd de panir in blokjes en bestrooi ze met

zout en cayennepeper. Laat dit even intrek-

ken. Verhit een koekenpan en rooster de

zonnebloempitten goudbruin. Schud ze op

een bord. Roer in een kommetje de zonne-

bloempasta los met 3 eetlepels water. Roer

3 eetlepels olie en de azijn erdoor en breng

op smaak met cayennepeper en zout.

Week de noedels volgens de aanwijzingen

op de verpakking. Meng in een ruime kom

de spitskool met de bosui, de tomaatjes, de

afgespoelde noedels en 3 eetlepels van de

dressing. Laat dit ook even staan.

Verhit de resterende 2 eetlepels olie in een

koekenpan en bak hierin de blokjes panir

goudbruin. Verdeel de salade en blokjes

gebakken panir over 4 borden. Lepel de

saus erover en garneer de salade met

geroosterde zonnebloempitten.

zonnebloempastaVoor deze pasta worden de zonnebloem-

pitten eerst geroosterd en vervolgens

gemalen tot een smeuïge pasta. Zo krijgt

de pasta een volle geroosterde en lekker

verse, notige smaak. Gebruik de pasta zoals

andere notenpasta’s op brood, in een saus

of dressing, of als smaakmaker van een

gerecht. W

W

Rec

epte

n A

nn

eke

Am

mer

laan

| F

otog

rafi

e Sv

en v

en B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| K

oken

Ingm

ar N

ieze

n

| najaar 2012 23

Rec

epte

n A

nn

eke

Am

mer

laan

| F

otog

rafi

e Sv

en v

en B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| K

oken

Ingm

ar N

ieze

n

Verse oogst, volle smaak

Spitskool-noedelsalade met gebakken panir en zonnebloemdressing

Panir, een kaassoort uit de Indiase vegetarische keuken, is zacht van smaak. De kaas is zo stevig dat je hem kunt bakken en grillen. In dit gerecht heerlijk als tegenhanger van de rauwe spitskool.

zie

rece

pt h

iern

aast

24 s m a a k m a k e n d 5 | najaar 2012• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

Gula Java prestatiedranken van Amanprana met veel ORACDe nieuwe gezonde sportdrank voor kampioenenMichael Phelps, 8-voudig Olympisch zwemkampioen, dronk chocalademelk tijdens de Olympische Spelen. Nieuw onderzoek bevestigt dat je met magere chocolade-drank sneller herstelt van zware fysieke inspanningen en deze ook langer volhoudt dan met sportdrank. De James Madison Universiteit concludeerde dat bij voetballers die magere chocolademelk (Gula Java Cacao) drinken, er minder spierafbraak optreedt dan met traditionele sport-dranken. De Indiana Universiteit publiceerde dat wielren-sters 50% langer konden fietsen en sneller herstelden met magere chocomelk (Gula Java Cacao) dan met sportdrank. De Harrisonburg Universiteit in Virginia voegde een beetje eiwitten bij koolhydraatrijke sportdrank en ontdekte dat de maximale krachtinspanning met maar liefst 29% tot 40% verlengde.

Gezonde prestatiedranken met Gula Java zijn 100% natuurlijkGula Java Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao voldoen per-fect aan de nieuwe generatie sportdranken. Verschillende soorten koolhydraten (suikers/energie), een aantal eiwit-ten (aminozuren) en voldoende electrolyten (mineralen). Maar Amanprana doet het nog beter. Amanprana gebruikt Gula Java, waardoor deze prestatiedranken boordevol gezonde energie zitten. Geen geraffineerde suikers en geen kunstmatige zoetstoffen. Pure en gezonde energie uit de natuur. Bovendien bevatten al deze prestatiedranken veel antioxidanten van nature. Zij hebben een bijzonder hoge

ORAC-waarde en zijn hiermee de enige prestatie-, sport- of energiedranken ter wereld die tijdens inspanningen of na inspanningen zorgen voor een betere immuniteit en bescherming tegen aanvallen van buitenaf.

De nieuwe gezonde familiedranken voor betere prestatiesGula Java prestatiedranken (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao) zijn lekker zowel met melk, water, graandrank en fruitsappen. Warm, lauw of koud. Voor jong en oud. Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winterblues. Gula Java prestatiedranken laden je batterijen gezond op en doen je puur genieten. De kokosbloesem-energie is Fair World en helpt 850 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen.

Orac en antioxidanten Antioxidanten beschermen tegen veroudering. Ze vallen de agressieve vrije radicalen aan. De hoeveelheid antioxidan-ten in voeding drukken we uit met een ORAC-waarde per 100g. Verse groenten, peulvruchten en fruit scoren hoog. Toppers zijn kruiden en sommige essentiële oliën. Hoe minder de voeding bewerkt is, des te hoger de Orac-waar-de. Algemeen wordt aangenomen dat we per dag 3.000 à 5.000 Orac-eenheden moeten opnemen om ons lichaam te beschermen tegen vrije radicalen.

▲ 1 eetlepel Gula Java prestatiedrank (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao) in warme of koude melk, water, graandrank of fruitsap. In een glas, een gezellige mok of in je drinkfles.

1 2 3 4 5

ORAC 3040 ORAC 42 620 ORAC 19 152ORAC 17 740 ORAC 35 460GOED GEVOEL SUPER ANTIOXIDANT FOCUSUITHOUDINGZONDER CAFEÏNE

info www.noble-house.tkFAIR WORLD

Mmmmmm!

ENERGIE

info www.noble-house.tkSUPER VOEDING

AMANPRANA

SERENE LEVENSKRACHT

+ENERGIE +ENERGIE +ENERGIE+ENERGIE+ENERGIE0%

JUNK

50•Smaakmakend prestatiedrank sept2012.indd 1 16/08/12 14:39

| najaar 2012 25

Verse oogst, volle smaak

Kwarkclafoutis met

verse maïs en paprika

dit gerecht kun je ook maken met maïs uit

blik of met een combinatie van doperwten en maïs.

een fijngehakt rood pepertje geeft een

extra pittige smaak.

zie

rece

pt o

p pa

gin

a 22

26 s m a a k m a k e n d 4 | najaar 2012

Sneller, gladder, minder irritaties“Ik scheerde me altijd met scheerap-paraat, maar dat gaf nooit een super glad scheerresultaat. Mijn huid was vaak rood en geïrriteerd. Op een dag begon ik me te scheren met een mesje. Wat een verbetering. Sneller,

gladder en minder irritaties”, zegt Bart Maes, oprichter van Amanprana. “Ik zocht natuurlijke scheerzepen en scheercrèmes. Dit vond ik eigenlijk niet. Een natuurlijke aftershave zonder alcohol was er ook niet. Uiteindelijk kwam ik op het idee om een scheerolie te ontwikke-len, die 100% natuurlijk zou zijn, 100% bio, irritaties zou verminderen, super glad zou scheren, de huid zou voeden en als aftershave de huid zou verzachten en parfumeren. Razoli 3 in 1 Scheerolie van Amanprana werd gecreëerd. We ontwikkelden supervoeding voor een super glad scheerresultaat.”

Superglad scheren zonder scheerschuimRazoli 3 in 1 scheerolie zorgt ervoor dat het scheren zachter, gladder, sneller en makkelijker verloopt door

het creëren van een gladde barrière tussen de huid en het scheermesje. Door de scheerolie is de huid zacht en glad. Het scheermesje kan makkelijker over de huid glijden, waardoor sneetjes of krasjes minder makkelijk voorkomen. Razoli vervangt zowel scheerschuim, ge-zichtscrème én aftershave.

Voeden van de huid en aftershaveDe kokos-, olijf- en rode palmolie in combinatie met de 7 essentiële oliën in Razoli, de Amanprana Scheer-olie, zorgen voor een goede verzorging, voeding, be-scherming en zachte parfumering van de huid. Ze hy-drateren, herstellen, verstevigen en voeden de huid. Ze verzachten en verminderen irritaties. Je hebt dus geen scheercrème, scheerzeep of aftershave meer nodig.

Razoli 3 in 1 scheerolie voor man en vrouwRazoli scheerolie werd ontwikkeld om unisex te ge-bruiken. Voor het glad scheren van gezicht, lichaam of intieme delen. Vrij van chemicaliën en conserverings-stoffen. Met Razoli 3 in 1 scheerolie zie je perfect, waar je scheert.

‘Razoli’ scheerolie van Amanprana3 in 1: gladscheren, voeden en aftershave

100% bio • 100% actief • 100% natuurlijk • 100%

info www.noble-house.tksuper voeding AMAN

PRANASeReNe leVeNSkRAcHt

• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

0% junk

09•Smaakmakend Razoli Sept2012.indd 1 16/08/12 14:44

| najaar 2012 27

KokosfrisIn het winkelschap is een nieuwe Provamel Rijst-Kokosnoot Drink te vinden. Lekker verfrissend! Puur om te drinken, maar ook super bij de muesli, om te koken en in de koffie. Naast een uitgebreid aanbod aan sojaproducten, biedt Provamel al enige tijd de Rijst Drink en de Haver Drink aan en een heerlijke Amandel Melk. Ook zeker het proberen waard.

Adviesprijs €2,49 | 1l

nieuw

Smeren maar!In vervolg op de allernieuwste weten-schappelijke bevindingen is de receptuur van Logona verbeterd. De belangrijkste werkzame stof in nieuwe antiverouderingslijn Age Protection is Bio-Duindoornbes, een van de meest medicinale plantensoorten met een hoog gehalte aan antioxidanten en vitamine C, dat de huid zacht en elastisch houdt. En wie wil dat nu niet?Adviesprijs vanaf € 13,95 (€ 7,50 minitubes)

thee uit marokkoDrie theesoorten van biologische munt en gemaakt volgens traditioneel Marok-kaans recept. De ingrediënten van Pira-mide thee zijn 100 procent biologisch en komen van eigen (fairtrade)projecten. Munt original is verfrissend en zacht, Munt & gember heeft dankzij de gember verrassend veel pit en warmte en Munt & kaneel is zoet en kruidig. Met 10 in een doosje kun je altijd kiezen.

Adviesprijs € 1,25 | 10 in een doosje

zwarte rijstDe zwarte rijst van De Nieuwe Band is afkomstig uit de Camargue, de rijstregio van Frankrijk. Deze rijst is aromatisch en heeft een milde notige smaak met een vleugje vanille. De mooie lange zwarte korrels kleuren tijdens de bereiding don-kerpaars, en blijven stevig en glanzend. Een blikvanger op een bord, maar ook een gezond basisgraan (vitamine E en een antioxidant) in hartige gerechten salades, desserts, cake en pap.

Adviesprijs € 3,75 | 500g

bio · organic

TerraSana SUPER FOODen RAW FOOD

www.terrasana.nl

TerraSana, al ruim 30 jaar distributeur van kwalitatieve biologische producten,

heeft een groot assortiment aan Superfood en Rawfood.

Naast de bekende Goji- en Incabessen,

heeft TerraSana nu ook mulberries,

cacaobonen en -nibs, chiazaad en

hennepzaad in haar assortiment

opgenomen.

Kijk voor de complete lijst op de website.

| najaar 2012 29

lekker pittigCoriander&Wasabi, Hot Chili&Lemon, Saké Tamari & Roasted Sesame en Gin-ger Thaï: met de nieuwe sojasauzen van Lima Food voeg je pit toe aan verse wokgerechten, frisse salades, noedels, marinades, rijst, of vul-maar-in. En de flesjes zien er niet alleen goed uit thuis in de keuken, ze doen het ook goed op tafel en zijn leuk om als cadeau mee te nemen bij een etentje.Adviesprijs vanaf €3,99 | 200 ml

Shake it!In Engeland populair: frisse siropen aanlengen met koud water (squash) of warm water (kwast). Aan de keuze van Rocks zal het niet liggen. Naast citroen en limoen is er vlierbloesem en zwarte bes. Een iets pittiger Ginger Apple, de Red Five Super Fruit (met rode druiven, kersen, framboos, granaatappel en cran-berry) en de Blue Two (met appel, vlierbloesem, blauwe bes en aronia-bes).Adviesprijs vanaf €4,25 | 740 ml

nieuwe repenDe Rit heeft een compleet nieuwe lijn chocoladerepen met onweerstaanbaar lekkere varianten. De receptuur van de varianten puur en melk is vernieuwd. Proef de Pure chocolade of Melkcho-colade met hele hazelnoten. En daar-naast zijn er twee specialiteiten uit Panama (80%) en Ecuador(90%) bijge-komen. De chocola smelt op de tong en is biologisch én eerlijk!

Adviesprijs vanaf €2,19 | 70 g

100% fruitEkoland Puur Sap bestaat uit 100% puur fruitsap, vers geperst van biolo-gisch, zongerijpt fruit. Na het persen gaat het sap rechtstreeks – troebel en onbewerkt dus – de fles in. Nieuw zijn de smaken Appel & aardbei en Appel & zwarte bes. En er waren al zeven dorstlessende sappen.

Adviesprijs vanaf €2,19 | 70 g

www.biogids.nlvoor een overzicht

van biologische winkels, boerenmarkten,

web winkels, restaurants en nog veel meer

a d v e r t e n t i e s

de beste bio-adresjes

De Roek Vakantiebungalows in de

bossen bij Otterlo, 1500m van Nat.

Park Hoge Veluwe. Met biologische

winkel, speeltuin, kinderboerderij.

www.deroek.nl

OBILOT NATUURTEXTIEL in

Zutphen. Mode, basics, bio-baby-

uitzet, Demeterwol, hennep,

biokatoen, zijde, kinderwagens,

bed en zo. Groenmarkt 1,

www.obilot.nl

www.Bio-Ron.com Voor uw huis-

en hobby-dieren 035-6011166 /

info@bio-ron.com

Vakkundig leren koken met

biologische producten

www.groenekookacademie.nl

Workshops koken uit de natuur

in mooi Twente! info: www.

biocateringtwente.nl/workshops

OOGSTFEEST zondag 16 september

met al het goede van het land

www.devrolijkenoot.nl

GREEN FAIR Utrecht zo 16 sept.

Gezellige eco/fair trade markt. De

Moestuin, www.green-fair.nl

Nu voordelig EKO kippen kopen

bij www.hetlekkerstebiologische-

vleesgratisbijuthuisbezorgd.nl

EKO textiel bij Pure Coverz. Zacht

en kleurig beddengoed, keuken &

badtextiel en stiffen.

Webshop: www.purecoverz.nl

Wilt u hier ook adverteren?

Dat kan al vanaf 60,00 (excl. btw).

Meer info: Bionext, Renáta

Horenová, tel. 06-186 50 517 en

horenova@bionext.nl of kijk op:

www.smaakmakend.nl

SMAAkmAKenD 5 • najaar 2012Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aan geboden door uw natuur voe dingsspecialist. In Smaak makend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext.

UitgeverBionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl

RedactieAnneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse

VormgevingMarc van Meurs

Fotografie & IllustratieSven Benjamins | Remy Vaartjes | Kato Tan | Shutterstock.com

Aan dit nummer werkten meeBianca Daniels | Ulrika Gustavsson | Ingmar Niezen | Jeroen Thijssen

LithografieGrafimedia Amsterdam

DrukwerkbegeleidingMachiel Oudheusden, Sumis Printmanagement

DrukRoto Smeets

AcquisitieRenáta Horenová tel. 06 - 186 50 517 horenova@bionext.nl Advertenties kunnen zonder op gaaf van redenen worden geweigerd.

ISSN: 1385-9625© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en foto graaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

colofon

ontdek de vele antwoorden

meer weten? Kijk op: www.kraaybeekerhof.nlBel voor Academie: 0343-512925

coachen / begeleiden in natuur of tuin

natuurlijke voeding

Opleiding Natuurvoedingskunde

Cursussen:

Beter worden in je werkDe mens en zijn natuur

BD tuinieren

Opleiding Natuurlijk leiderschap

academieacademie

oer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

B

| najaar 2012 31

Vergeten granen. Zoals tuinders vergeten

groenten zaaien, zaaien wij vergeten granen.

Witte emmer en St-Jansrogge zijn de eerste

oogsten. Volgend jaar komen daar zwarte

gerst, rode emmer en Aaltertroshaver bij. Dat

zaaien gebeurt normaal met machines, maar

ditmaal doen we een stuk met de hand. Breed

met een zaaibak voor je buik, in rijtjes of met

kleine zaaiwieltjes.’

Paardenhooi. ‘Biologische landbouw is

ondenkbaar zonder wisselteelt. Daarom

zaaien we naast de granen ook grasklaver,

lupine en een mengsel voor paardenhooi,

bestaande uit traag groeiende grassen en

kruiden die goed zijn voor paardenmagen.’

Mooie broden. ‘Zeventig procent van mijn

areaal is voor graan dat naar de Biobakker

in het stadje Ahaus gaat, vlak over de Duitse

grens. Hun mooie broden kun je in steeds

meer Nederlandse, Belgische en West-Duitse

natuurvoedingswinkels kopen. Dertig pro-

cent bestaat uit heggen, randen en braakland

om de vogels, zoals de geelgors en de gele

kwikstaart, terug te krijgen. Zo hebben we

dat afgesproken met Staatsbosbeheer, van

wie we de grond pachten.’

Sowing the future. ‘Ik ben geboren in het

Zuid-Limburgse dorpje Itteren. Dat was in

1950. De landbouw was toen nog kleinscha-

lig. Als je veertig hectare had, was je een hele

grote boer. De Maas zette regelmatig akker-

tjes onder water, het was hard ploeteren.

Mijn jeugd in die wereld voor de ruilverkave-

ling, waar landbouw en natuur hand in hand

gingen en grond in mijn ogen nog de basis

was van de economie, heeft mij gevormd.

Maar je moet niet denken dat we in Bemmel

in ons eentje bezig zijn met een romantische

stap terug in het verleden. Integendeel. Onze

Stichting Doornik Natuurakkers heeft zich

aangesloten bij Sowing the future, een inter-

nationale beweging die zes jaar geleden in

Zwitserland begon en nu al over een groot

deel van de wereld inheemse, biologische en

biodynamische granen heeft uitgezaaid.’

Natuurboer. ‘Ik studeerde af in algemene

economie en bedrijfseconomie en

specialiseerde me in overheids-

financiën. Ik stapte zeer bewust

naar de overheid en kwam

bij de Rekenkamer terecht. Een Limburgse

dorpszoon in de Randstad. Nog steeds werk ik

samen met de overheid, maar nu als zelfstan-

dig onderzoeker en natuurboer in Bemmel.

Ik voel me daar beter op mijn plaats. Nu kan

ik met mensen praten over de natuur, in de

natuur. Economie verbinden met ecologie.’

Optimist. ‘Natuurlijk, mijn bijdrage aan een

betere wereld is klein, maar wel een klein

deel van een groter geheel. Van een bewe-

ging in onze samenleving die een alternatief

wil voor de grootschalige industriële land-

bouw- en voedingsindustrie, een monster dat

we steeds moeilijker kunnen beheersen. Een

monster dat de Belgische overheid ooit zo gek

kreeg om erover te denken alle mooie mei-

doornhagen in een deel van Vlaanderen te

laten kappen omdat een grote buitenlandse

fruitproducent bang was dat die meidoorns

zijn peren met perenvuur zouden besmet-

ten. Het is maar een klein voorbeeld van wat

het monster in de wereld allemaal met de

grond gelijk kan maken. Maar ik ben en blijf

een optimist. En gelukkig ken ik meer Neder-

landse boeren die straks in oktober samen

met niet-boeren toekomst gaan zaaien.’ www.doorniknatuurakkers.nl

een frisse kijk

Louis DolmansIs econoom en graanboer op

32 hectare in Bemmel, in de

gemeente Lingewaard, tussen

Arnhem en Nijmegen. ‘Begin

oktober komen zo’n honderd

mensen vergeten granen bij

me zaaien.’

Teks

t H

ans

Mol

tzer

| F

otog

rafi

e K

ato

Tan

Een stap verder dan biologisch!

U kent Zuiver Zuivel van de uitstekende kwaliteit biologische en biodynamische zuivel. Zuiver Zuivel streeft er naar

van koe tot consumentenproduct een stap verder te gaan in duurzaamheid dan de biologische eisen verplichten.

De 130 biologische melkveehouders van Zuiver Zuivel leveren dagelijks hun verse melk. Bij Zuiver Zuivel vinden de

melkveehouders het belangrijk om eerlijk om te gaan met het leven op aarde. In de zuivelfabriek vindt de productie

plaats met Groene stroom afkomstig van windmolens, biovergisters en zonnepanelen van onze eigen veehouders.

Alle verpakkingen worden klimaatneutraal gemaakt, en alle literpakken zijn gemaakt van FSC gecertifi ceerd karton.

Samen met de natuur, met passie en kennis geproduceerd!

www.zuiverzuivel.nl

Marijke & haar broertje Geert-Jan Familie Rutte, biodynamische melkveehouders in Zaandam

ZZ Smaakmak0912 stap verder-7208.indd 1 14-08-12 12:33