Smaakmakend 4-2012

| zomer 2012 1

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten nº4 | zomer 2012

Culinair paradijs in Groningen

Zorgen voor de grond en voor mensen

Aardbeien: zoet of hartig?

Je eigen boontjes doppen...mmm!

Lekker op de fi ets

2 s m a a k m a k e n d 4 | zomer 2012

VERZORGT DE MANNENHUIDNATUURLIJK Verbeterde receptuur en

populaire geuren

Met waardevolle extracten uit

Bio-Grinkgo* en Bio-Caffeïne*

Veganistisch**

Glutenvrij

* Uit gecontroleerde biologische teelt ** behalve Scheerschuim: BDIH-gecertifeerd en glutenvrij

GECONTROLEERDE NATUURCOSMETICA

NIEUW

www.logona.nl

smaakmakend 4-2012-02.indd 2 16-05-12 13:56

| voorjaar 2012 3

Bezoek onze veehouders tijdens "Lekker naar de Boer" op 23 en 24 juni!

- Luister naar het verhaal van de boer

- Proef Zuiver Zuivel producten

- Doe mee aan leuke kinderactiviteiten

Kortom zet 23 en 24 juni in je agenda en kom langs bij een van onze veehouders.

Voor een boerderij bij jou in de buurt kijk op www.zuiverzuivel.nl/lekkernaardeboer


adv.3

Verkrijgbaar in je natuurwinkel Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

°BE-BIO-02EU/non-EU Agriculture

info www.noble-house.tkSUPER VOEDING

10 g vezels, slechts 30 Kcal per eetlepel kokosmeel

Vezelbronnen op een rijtje

Kokos-meel

Tarwe zemelen

Lijn-zaad Gedroogde pruimen

Haver zemelen

g vezels / 100 g waarvan oplosbaar niet oplosbaarfytinezuurglutencyanide

61g6g

55gweinig

neenee

30g3g

27gjajaja

35g9g

26gja

neeja

16g11g5gneeneenee

16g8g8gjajaja

10 g vezels 10 g vezels

1 eetlepel30 Kcal

2 eetlepels72 Kcal

2 eetlepels114 Kcal

4 eetlepels150 Kcal

4 eetlepels253 Kcal

AMANPRANA

SERENE LEVENSKRACHT

0% GLUTEN

Amanprana bio kokosvezels voor een vlotte stoelgang en

met weinig calorieën

AUTHENTIEKE

ca

loriearm

Smakelijk !

Serge Restiau

- Chef bij Bertyn -

Bertyn Seitan: gezond, lekker & veggie

Proef Bertyn Seitan, eiwitrijk, vetarm, weinig caloriën. De lekkere vlees- en visvervanger. Bak of grill seitan vijf minuten aan elke zijde, in de pan of op de BBQ. Bertyn Seitan wordt vervaardigd op traditionele wijze van spelt of Manitoba-oertarwe in een heerlijke tamari- of shoyu marinade. Je proeft meteen zijn heerlijk

Seitan is supergezond: 100% plantaardig, eiwitrijk en lichtverteerbaar. Cholesterolvrij en suikervrij. Zoutarm, vetarm, caloriearm. Koolhydraat-arm en bron van vezels voor een gezonde darmtransit. Gezonder dan vlees of vis. Bertyn vind je vers in het koelvak van je biowinkel. Tel. 00 32 3 620 26 56. Recepten en info: www.bertyn.be

BE-BIO-02non-EU agriculture

SEITAN

FAIR TRADEBio kokosmeel van ‘eerlijke handel’ voor een duurzame, ethische en sociale wereld


inhoud

zomer 2012

recepten in dit nummer

18Portobellosandwich | Pestodip | Indiase linzendip | Quesadilla’s | Rauwkostsalade | Lime tea | Kipswirls | Falafelspiesjes

24Bread & butterpudding met aardbeien | Aardbeien op brood

32Tuinbonengratin met wijting | Doperwten-tabouleh met gegrilde halloumi | Kapucijners, gestoofd met tomaat met bladselderij

8 Welkom bij de boerOp 23 en 24 juni zwaaien de deuren van veel biologische boerenbedrijven weer open. Het belooft een uniek weekend te worden. Maak nu alvast kennis met een leverancier van heerlijke witte aalbessen, een maker van fantastische witte wijnen en een boer die zorgt voor zuivel én mensen

18 Neem de BBQ meeEen lichtgewicht barbecue, pittige happen en een frisse salade in de tas. En dan fluitend op de fiets op zoek naar dé plek om het picknickkleed uit te gooien. Het ultieme zomergevoel

24 ZomerfrisJa hoor, ze zijn er weer: verse aardbeien. Lekker puur, lekker zoet en lekker hartig. En vooral: lekker zomers

28 BijenhotelWilde bijen, we kunnen niet zonder in onze tuin. En omdat ze wel wat bescherming kunnen gebruiken, ontstond het idee voor een ludiek onderkomen

en verder in dit nummer 32 Elke dag lekker36 Winkelwaar39 Een frisse kijk van Roxane Catz

24

8

Cov

erfo

togr

afie

Sve

n B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| C

ulin

aire

real

isat

ie In

gmar

Nie

zen

18

smaakmakend 4-2012-nieuw.indd 5 23-05-12 15:44

Biodynamische kwaliteit

Leven begint met DemeterDemeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de bio-

dynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Eisen en richtlijnen zijn strenger.

Met grensverleggende landbouwmethoden versterken boeren de natuurlijke levenskracht die

bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Hun gewassen worden

rustig volwassen, dankzij een ruime vruchtwisseling en minimale bemesting. Echt lekker en

gezond voedsel komt uit het meest natuurlijke landbouwsysteem. Logisch dat je meer van leven

geniet, als je zulke goddelijke sla eet. www.stichtingdemeter.nl


| zomer 2012 7

Wij wonen aan de rand van de stad, tussen de boerderijen. Een paar honderd

meter verderop kan ik terecht voor verse melk. En voor een plukoogst uit de

biologische groentetuin hoef ik maar vijftien minuten op de fiets. Voor kaas

en eieren hoef ik zelfs de deur niet uit. Een boer uit de buurt komt er elke

week mee langs de deur.

Natuurlijk ben ik blij met al die verse producten uit eigen omgeving, maar

leuker en waardevoller vind ik het praatje met de boer over de jonge kalfjes,

de koeienmelk of over het boerenvak zelf. Dat is de laatste jaren echt wel

veranderd. Het gaat allang niet meer om het verbouwen van graan, het telen

van groenten of het houden van koeien. Natuurbeheer hoort nu standaard

bij het boerenbedrijf en heel wat boeren hebben nevenactiviteiten.

Activiteiten waarmee zij ooit uit financiële noodzaak zijn begonnen en die zij

nu zien als een verrijking van hun bestaan.

Drie van die heel bijzondere mensen stellen wij in dit nummer voor. Ieder

met een eigen inslag, met een eigen idee en een eigen drijfveer. Boeren

bij wie het gaat om de menselijke maat. Het zijn mooie verhalen van

biologische bedrijven met geweldige producten. Graag zouden we ze

allemaal aan u voorstellen, maar daar is helaas de ruimte niet voor. U kunt

ze wel bezoeken tijdens het ‘Het Lekker naar de Boer Weekend’ op 23 en 24

juni. Dan staan de deuren wijd open om te laten zien hoe ze werken, wat hun

filosofie is en om lekkere producten te proeven. Veel bedrijven organiseren

daarnaast nog allerlei andere activiteiten, ook voor de kinderen. Op pagina 8

in dit nummer leest u er meer over.

Waar ik zelf naartoe ga, weet ik nog niet. Het lijkt me wel heerlijk om een

grote zak vol jonge tuinboontjes, verse doperwten en aardbeien mee naar

huis te nemen. Om het zomergevoel compleet te maken, hebben we in dit

nummer een barbecue voor op de fiets bedacht met ‘vegan’ gerechten en

lekkere kipswirls. Veel plezier als u eropuit gaat!

Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

[column Anneke]

teteteteteeeeeeteeeeeeeeeeeeeeururuururururururururuuururruruuuruuuruuuurruururu

Praatje met de boer



Gewassen met een

goed verhaal

DE BOERDERIJ UIT DE JAREN TWINTIG ligt aan een doodlopende weg richting het wad. Ale Havenga, van oorsprong Noord-Drent, is ‘hier-naartoe getrouwd’ zoals hij het zelf zegt, maar hij zou niet meer terug willen. ‘Het is hier het land van de vergezichten en heldere, contraste-rende luchten, adembenemend mooi.’

Hele gezin Ale Havenga is boer en rentmeester; hij runt een taxatiekantoor en bewerkt met hulp van zijn buurman vijftig hectare land, waarvan de helft biologisch is. Bij de boerderij hoort ook een stuk kwelder, waar schapen van een andere boer op grazen. Landgoud wordt gedragen door het hele gezin. Niet alleen wordt er samengewerkt op de boerderij. Zoon Hero, dochter Ine en schoondochter Carina staan op streekmarkten, Hero twittert en retweet over de boerderij en grafisch ontwerper en schoonzoon Remy is huisfotograaf en ontwerper van hun website.

Vierduizend struiken Met hart en ziel wordt een gevarieerd arsenaal biologische producten geteeld, waaronder witte aalbessen, appels, mosterdzaad, baktarwe, bieslookpollen, spelt, en luzerne of grasklaver als wisselteelt. Elk gewas heeft z’n eigen verhaal. Neem bijvoorbeeld die witte aalbessen van het Blanka ras, waarvan er op Landgoud vierduizend struiken staan. ‘Ik heb een speciale zelfrijdende oogstmachine. Er komen witte wijn, sap, siroop en sauzen uit voort, producten die het keurmerk ‘Gegarandeerd Groningen’ en sinds kort ook ‘Waddengoud’ mogen dragen. De Blanka wijn wordt gebotteld door Flearstins in het Friese Oudkerk, van de witte aalbessen en een geheim deel kruisbessen. De smaak is licht, iets zoet en de afdronk friszuur. Dick Soek schenkt ’m in zijn sterrenrestaurant Piloersemaborg in Den Ham. En als je er blijft slapen, kun je ’s morgens bij het ontbijt witte-aalbessensap drinken. Speciaal op zijn verzoek heb ik miniflesjes laten maken, die ook door een aantal B&B’s in de buurt worden afgenomen, waaronder ’t Korensant in Molenrij.’

Tekst Nicole Willemse |

Fotografie Remy Vaartjes

Er gaat niets boven Groningen als je het Ale Havenga vraagt. Samen met echtgenote Fenna bezit hij Landgoud, een biologisch akkerbouwbedrijf in het Noord-Groningse Kloosterburen. Hun grootste uitblinkers: witte aalbessen en wuivend spelt.

Lekker naar de Boer

�


| zomer 2012 9



Witte-aalbessenijs De sappen, siroop en sauzen zijn in de provincie te krijgen bij natuurwinkels en speciaalzaken en op streekmarkten. Bij Eetcafé De Gans in Groningen kun je een menu bestellen rond de wijn en siroop. En IJssalon Toscana, met veertien filialen van Groningen tot Emmen, draait sorbetijs van het witte-aalbessap. ‘Ik richt me graag op de nichemarkt om een meerprijs voor mijn producten te krijgen en omdat ik zo direct in contact kom met de mensen die mijn producten verkopen of verwerken. Fenna en ik eten alleen maar biologisch. Biologisch betekent voor mij een eerlijke smaak en gezond. Je weet waar het vandaan komt. Zodra het in de technologische molen komt, zet ik grote vraagtekens bij de eerlijkheid en kwaliteit van voedsel.’

Groninger speltkoek Nog zo’n bijzonder product is spelt. Ale Havenga teelt het oerras Oberkulmer Rotkorn, speciaal voor het streekproject Spelt Pieterburen. ‘Het gaat om het zuiverste ras. De meest geteelde speltrassen zijn een aantal keren veredeld. Ik ben voor het gebruik van pure rassen. Spelt is een wintergraan dat in oktober wordt gezaaid en kou nodig heeft. Wist je dat spelt zichzelf dankzij de omhulling beschermt tegen schimmels en ziektes?’ Zijn spelt wordt gemalen door Groninger windmolen Joeswert in Feerwerd. Waar een meelfabriek tien gangen nodig heeft om spelt te malen, maalt molenaar Rolf Wassens het spelt op natuursteen in één gang, wat de smaak ten goede komt. Hij levert speltvolkorenmeel, speltbloem, speltbroodbakmix en speltpannenkoekenmix. Restaurantschip ’t Appeltje in Pieterburen bakt daar weer speltpannenkoeken van en bakker Peters uit Leens heeft er volkoren speltbrood, speltkoekjes van in het assortiment, en niet te vergeten de Groninger speltkoek, die zo langzamerhand behoorlijk bekend is. Van de spelt worden ook speltbier en whisky gemaakt. En de recentste aanwinst onder de speltproducten zijn de ‘Farro Funghi soep’ en het ‘Stoofpotje spelt en fijne kruiden’ van de Kleinste Soep Fabriek. Aanraders.’

Slimme zet ‘Het mooie van spelt vind ik dat het wuift in de wind. Het doet waar het zin in heeft, de aren groeien ongelijkmatig, wat een heel ander gezicht biedt dan een strak tarweveld. Sommigen ergeren zich daaraan, maar ik zie het als een slimme zet van de natuur. Als het heel hard waait, vangen de kleinere halmen de grotere op. Waar alle andere graansoorten plat gaan, blijft spelt overeind. Als het in de zomer bijna rijp is, krijgt spelt een oranjerode gloed met in het steeltje nog een paarse kleur erbij, en dat wuift dan tegen die hoge luchten.’ Ware romantiek onder de zeedijk. De familie Havenga moet welhaast op een van de mooiste plekjes van het land wonen. ‘Wij vinden van wel.’

www.landgoud.nl | Ale en Fenna Havenga

Dijksterweg 45 | 9977 TD Kloosterburen (Groningen),

Lekker naar de Boer: Landgoud is open voor

publiek op zaterdag 23 juni van 10.00 – 17.00 uur.

De rest van het jaar gesloten, maar wel regelmatig te

vinden op streekmarkten (zie website.)

Wandelen langs wierden, dijken en akkerranden ‘Samen met collega-landbouwers bieden we een wandeltocht door de landerijen, Landloop Pieterburen. De route is voorzien van informatie-borden en te downloaden op www.wierde-en-dijk.nl.Grijp die kans, want de meeste landerijen in de buitengebieden zijn voor wandelaars niet of slechts beperkt toegankelijk. Het pad begint bij een oud kerkhofje (waar ook folders liggen met de route) bij Wierhuizen. Je wandelt naar de zeedijk van de Waddenkust en weer terug, over ongebaande paden en langs sloten met oud riet. Je komt zo ook langs Landgoud. In de lente en zomer loop je langs onze bloemrijke akkerranden en met een beetje geluk tref je een blauwborstje, de kleine karekiet of het rietzangertje in het oude riet.’

Dick Soek schenkt de witte-aalbessenwijn in zijn sterrenrestaurant Piloersemaborg.

En als je er blijft slapen, drink je ’s morgens bij het ontbijt witte-aalbessensap

�

�

Lekker naar de Boer


| zomer 2012 11



Nederland wijnland

HET BEGON IN 2002. ‘Ik kreeg een hernia,’ vertelt John Huisman laconiek. ‘Het veebedrijf kon ik niet volhouden.’ In die tijd was het een ramp, maar de ramp pakte goed uit. Wijngoed De Reestlandhoeve in het Overijsselse Balkbrug behoort nu tot de top van de Nederlandse wijngaarden en levert aan top-horeca, zoals sterrenrestaurant De Librije van Jonnie en Thérèse Boer.

Gok ‘Het was een gok, een sprong in het duister,’ zegt Huisman. ‘Maar hij is goed uitgepakt. We zijn gewoon begonnen. In die tijd had niemand in Nederland verstand van wijn maken. We hebben anderhalve hectare volgezet met druivenstokken en afgewacht wat er gebeurde.’De aanplant sloeg aan, de grond bleek geschikt voor deze toch afwijkende teelt.Huisman: 'We zitten hier in het dal van het riviertje de Reest. Dat riviertje zorgt voor ijzer in de bodem, een ijzeroerlaag. Dit geeft een licht aardse smaak aan de wijn, een belangrijk kenmerk van onze pro-ducten.’Daarnaast speelt het Nederlandse klimaat de wijn-teelt volgens Huisman in de kaart.

Wijndruiven pesten Dat is verrassend. Wijn komt toch uit warme, droge landen? 'We hebben een koel klimaat,’ legt Huisman uit. ‘Dat geeft een frisse, fruitige smaak aan de wijn. Het is af en toe te voch-tig, wat dan problemen kan geven met schimmels. De Nederlandse wijnen zijn het beste te vergelijken met wijnen uit de Elzas in Frankrijk en de Moesel en Ahr uit Duitsland. Door de klimaatopwarming krij-gen de druiven uit deze gebieden steeds meer zon waardoor ze rijper worden en meer alcohol bevatten dan voorheen. Zij raken de frisheid kwijt die wij wel hebben. Onze frisse, fruitige wijnen worden zeer gewaardeerd door de wijnliefhebbers.’

Streng Niet slecht voor een biologische wijnboer. Biologisch werkte Huisman al voor hij naar wijn omschakelde. ‘Mijn vrouw, Wilma, is klassiek homeopaat. Ze is altijd erg bewust geweest van wat we eten en wat dat met ons doet.’ Ook het idee om een wijngoed te beginnen komt van haar. ‘Ze is wijnliefhebster, vandaar.’ Ook al is de bodem goed, succes groeit toch niet vanzelf. Huisman doet aan strenge kwaliteitsbewaking. ‘De opbrengst van de stokken is per jaar anders. Dat ligt aan het weer. Als het weer in de herfst minder goed is en er hangen veel trossen aan, dan haal ik een deel van de trossen weg. Zo kan de plant zijn energie in de overblijvende trossen steken.’ De opbrengst is wel minder maar de kwaliteit blijft hoog. ‘En daar gaat het om.’

Karakter Er zijn wel eens mensen die zeggen dat wijn van De Reestlandhoeve een streekproduct is. Huisman: ‘Dan zeg ik: mag het dan minder zijn? Natuurlijk niet. Ook al is het een streekproduct, de kwaliteit moet onovertroffen zijn.’ Hoe hoog die kwaliteit is, blijkt uit de gouden, de zilveren en bronzen medailles die wijn van De Reestlandhoeve behaalde op internationale beurzen in Berlijn en Wenen. Huisman: ‘We zijn nu zover dat het vanzelf gaat. Maar in het begin moest ik zelf de boer op. Restau-rants langs, inkopers langs. Dat moet in je karakter zitten. Ik heb dat karakter.’

www.reestlandhoeve.nlHoofdweg 22 | 7707 RB Balkbrug | tel. (052) 364 86 12

Lekker naar de Boer In het weekend van 23 en

24 juni is een bezoek aan het wijn-wandelpad gratis

(normaal € 2,50), kan er deel worden genomen aan

wijnproeverijen en zijn er diverse speelmogelijkheden

voor kinderen.

Tekst Jeroen Thijssen | Fotografie Remy Vaartjes

Van melkveehouder naar biologische wijnmaker, dat is een hele stap. Toch namen Wilma en John Huisman van De Reestlandhoeve die stap. Inmiddels oogsten ze medailles met hun wijnen.

Lekker naar de Boer

�


| zomer 2012 13



Zorg op Zonnehoeve

VAN IJZENDOORN WEET NIET BETER, hij doet het al ruim dertig jaar. Zorgen voor de grond en de laatste twaalf jaar ook voor mensen. ‘We zorgen voor de grond vanuit een gevoel van respect en gelijkwaardigheid,’ zegt hij. ‘Zo gaan we ook om met mensen. We zijn geen klassieke hulpverleners, maar staan op gelijke voet.’

Beste optie Ruim dertig jaar geleden kwam boerenzoon Van IJzendoorn met zijn toenmalige partner en drie kinderen naar de Flevopolder. ‘Het was er toen een modderige vlakte van vijftig hectare. Daar wilden we laten zien dat een gemengd biodynamische aanpak de beste optie is voor voedselzekerheid en -veiligheid.’Van IJzendoorns missie lijkt geslaagd, Zonnehoeve is een begrip in Flevoland. Acht ondernemers en gemid-deld vijf werknemers leven van het bedrijf en er is een bakkerij bijgekomen die brood bakt van eigen graan.

Bedrijfseigen koe Zonnehoeve is een gemengd bedrijf, in de klassieke zin. Behalve akkerbouw, melk-vee en tuinbouw zijn er paarden en kippen, varkens en loopt er ander kleinvee rond. Alle dieren krijgen ruwvoer: klaver, gras en andere natuurlijke planten. Geen krachtvoer dus. Van IJzendoorn: ‘Als je kracht-voer geeft, sojabonen of maïs, dan concurreer je binnen je eigen voedselsysteem. Alles wat geen melk geeft, eet van de natuurgebieden in de buurt.’Alle runderen zijn van eigen fok. ‘We zijn begonnen met een eigen stier en eigen koeien,’ vertelt Van IJzen-doorn. ‘Zo kregen we zestig kalfjes, waarmee we zonder

inteelt een bedrijfseigen koe konden fokken. Ze groeien probleemloos op, helemaal aangepast aan hun functie: mest produceren en daarnaast melk en vlees direct voor de mens.’ De melk gaat naar zuivelfabriek Zuiver Zuivel en de stiertjes gaan pas naar de slager als ze een paar jaar oud zijn - en dus niet zoals meestal gebeurt vlak na geboorte.

Vee voor de landbouw Wat Zonnehoeve verder bijzonder maakt: het vee is er voor de landbouw. ‘De zorg voor de grond staat voorop.’ Van IJzendoorn herhaalt het nog maar eens. ‘Als wij voor de bodem zorgen, zorgt de bodem voor ons.’De potstal, waarin de koeien ’s winters gehouden worden, is een oud systeem, maar effectief in de pro-ductie van goede mest. Dagelijks gaat stro op de verse laag koeienvlaaien, en vormt daarmee een vruchtbaar mengsel. Van IJzendoorn: ‘Dat gaat in de nazomer weer op de velden.’ Deze kringloop is, volgens hem ‘de basis van een sterk landbouwsysteem, een bedrijfsorga-nisme waarin ziekten geen kans krijgen.’

Weer op de rit De relatief nieuwe loot ‘zorg’ ligt Van IJzendoorn na aan het hart. Met een opleiding Hogere Agrarische School in Groningen op zak, richting Milieukunde, rondde hij in 2006 een master Orthopedagogiek in Amsterdam af. ‘Landbouw is zoveel meer dan zo goedkoop mogelijk zoveel mogelijk voedsel produceren,’ zegt Van IJzendoorn. ‘Het is de basis van het leven. Ik wilde mensen weer op de rit zetten door ze heel concreet daarmee kennis te laten maken.’ Inmiddels maken ruim veertig mensen gebruik van de mogelijkheden die Zonnehoeve daartoe biedt.

www.zonnehoeve.net Riempad 6 | 3896 LJ Zeewolde | tel. (036) 522 82 21

Lekker naar de Boer Tijdens het weekend van 23 en

24 juni is er op de Zonnehoeve een marktplein met kraampjes,

zijn er activiteiten rond het broodbakken, rondleidingen door

het bedrijf en demonstratie ponyrijden.

Tekst Jeroen Thijssen |

Fotografie Remy Vaartjes

Er is niet zo’n groot verschil tussen zorg voor mensen en zorg voor de grond, vindt Piet van IJzendoorn van biologisch-dynamische landbouwbedrijf Zonnehoeve. ‘Biologisch boeren betekent: samenwerken met de natuur. Dat is de basis voor alles wat wij doen.’

Lekker naar de Boer

�


| zomer 2012 15


16 s m a a k m a k e n d 4 | zomer 20121616161616 611616 166 s ms m as m as m ams m as m as mm ammms m am aaaaaaaaaaaaaa a k ma k ma k ma k ma k ma k ma k ma k mkka k mmmaa a k ea k ea ka k ea k ea k ek eaaa ka kka n dn dn dn dn dddn dn dn dn dd 4444444444 |||||||||||| zzozoooooooomomomomommmoooomommommzzoooommzzooooooomoommmmmooooommzomzoooommmeerer er erer eeer errr r 2012020120201201201201012012012012010120112 1122222222222222222


Wij – de biologische boeren

van Nederland – hebben

gemerkt dat er ieder jaar meer

liefhebbers “Lekker naar de

Boer” fietsen. Lekker in de

buitenlucht. Langs akkers en

weilanden. Als voorproefje van

de streekproducten die wij met

zorg en liefde hebben bereid en

feestelijk opdienen. Vorig jaar

kwamen er bij ons zo’n 65.000

feestgangers op bezoek.

Natuurlijk niet allemaal

op de fiets, maar omdat we

dit jaar 15 jaar “Lekker naar de

Boer” vieren, leek het ons toch

een leuk idee om fietsroutes

naar onze boerderijen uit te

stippelen, die niet al te ver van

je woonplaats vandaan liggen.

Als je een boerderij hebt

uitgezocht en je rijdt ons erf op, dan gaat er een

wereld voor je open. Over onze boergondische

feestmaaltijden in een stal, schuur, weiland of op

het erf wordt het meest gepraat. Logisch, want

onze gastkoks raken geïnspireerd door onze

mooie, biologische producten en verrassen

ons ieder jaar met culinaire hoogstandjes. Het

is altijd weer smullen, ook voor ons boeren.

Wat die maaltijden vooral ook

zo verrassend en verrukkelijk

maakt, dat zijn de verhalen

achter al dat lekkere eten. Of

we nu aardappelen, groenten,

fruit of kruiden kweken, kaas

maken, melkvee of kippen

houden, we leren iedere dag

van de natuur hoe we ons eten

nog weer beter, mooier en

smakelijker kunnen maken. En

wat we allemaal leren, willen

we graag aan onze gasten

vertellen.

Tijdens rondleidingen

over de boerderij. Wandelend

in onze wereld van vruchtbare

akkers , boomgaarden en

weilanden. Als je er nu al zin in

krijgt, ga dan alvast naar onze

website. Daar lees je alles wat

je wilt weten en zie je welke boerderijen hun erf

openstellen, en hoe je een boergondische maaltijd

kunt reserveren.

Noteer 23 of 24 juni in je agenda en kom ook

Lekker naar de Boer. We zullen je met open

armen ontvangen. Kom met of zonder

fiets….. maakt niet uit!

www.lekkernaardeboer.nl

Kom je ook opons feestje?

adver tor ial


Fietsbarbecue

Wat is er mooier dan buiten een barbecuevuurtje

stoken tijdens een mooie fietstocht? Met deze

pittige barbecuehapjes in het vooruitzicht is het

dagje Lekker naar de Boer compleet.

Recepten Anneke Ammerlaan |

Fotografi e Sven Benjamins |

Styling Ulrika Gustavsson |

Culinaire realisatie Ingmar Niezen



| zomer 2012 19



Portobellosandwichvoor 4 personen

4 portobellopaddenstoelen | 2 eetlepels olie | 1 kleine ui, heel fijngehakt | 1 teen knoflook, fijngehakt | 75 g gepelde walnoten, heel fijngehakt | 3 eetlepels grof gehakte peterselie | 75 g vers broodkruimcitroensap

Haal de steeltjes uit de portobello’s en hak

ze fijn. Verhit 1 eetlepel olie in een kleine

koekenpan en fruit de ui en knoflook zacht-

jes 3 minuten. Bak de fijngehakte steeltjes

en walnoten 1 minuut mee. Roer de peterse-

lie en de broodkruimels erdoor en breng pit-

tig op smaak met zout en peper en een heel

klein beetje citroensap. Laat het mengsel al

roerend afkoelen. Voeg als het mengsel wat

droog aanvoelt een beetje water toe.

Prik de hoedjes van de paddenstoelen met

een vork op 5 plaatsen in, bestrijk ze met de

resterende eetlepel olie en wat citroensap

en strooi er wat zou over. Sandwich de vul-

ling tussen de paddenstoelen en pak elke

sandwich strak in folie en bewaar ze in de

koelkast. Neem gekoeld mee.

GrillenDep eventueel het vrijgekomen vocht van

de paddenstoelen en rooster de ‘sandwi-

ches’ op de barbecue in ca. 12 minuten gaar.

Keer ze regelmatig om en druk ze telkens

met een spatel plat. Halveer de sandwiches.

Lekker met zowel de pesto- als de linzendip.

Pestodipcirca 100 ml

3 eetlepels groene pesto | 2 eetlepel olie1 eetlepel witte balsamicoazijn | 1 eet-lepel heet water | gemalen rode peper

Klop alles door elkaar en neem in een goed

afgesloten bakje mee. De dip hoeft niet

gekoeld te worden.

Indiase linzendipcirca 200 ml

2 eetlepels olie | 1 kleine ui, fijngehakt | 1-2 eetlepels Indiase currypasta | 75 g rode linzen | 2 eetlepels fijngehakte koriander

Verwarm de olie in een klein pannetje en

fruit hierin de ui zachtjes 2 minuten. Fruit

de currypasta 1 minuut mee. Roer de linzen

erdoor en voeg 150 ml water toe. Breng aan

de kook en kook afgedekt in ca. 20 minuten

gaar. Verwijder de deksel en laat eventueel

overtollig vocht nog verdampen. Pureer de

linzen met de staafmixer, laat de dip afkoe-

len en roer er dan de koriander door. Bewaar

in een goed afgesloten bakje in de koelkast

en neem gekoeld mee.

En erbij gegrilde pitabroodjesRooster de pitabroodjes op de barbecue aan

elke kant 1-2 minuten, zodat ze warm een

klein beetje bruin zijn. Ze zijn heerlijk bij alle

gerechten.

Quesadilla’svoor 4 personen

4 kleine bloemtortilla’s | 2 eetlepels tomatentapenade | 75 g geraspte belegen kaas | 1 bosui, in dunne reepjes | (½ rode peper, fijngehakt)

Bestrijk 2 tortilla’s met tomatentapenade

en verdeel de kaas, de bosui en eventueel

rode peper erover. Druk de andere tortilla’s

erop. Bestrijk de tortilla’s aan elke kant met

olie en pak beide quesadilla’s apart in huis-

houdfolie. Bewaar in de koelkast en neem ze

gekoeld mee.

GrillenRooster de quesadilla’s op de barbecue in

ca. 6 minuten licht gaar. Keer ze een of twee

keer om met een spatel en druk ze regelma-

tig met de spatel plat. Snijd de quesadilla’s

in punten. Lekker met zowel de pesto- als de

linzendip.

Handig om mee te nemen:Keukenpapier: als servet of om iets mee

droog te deppen � Spatel: om de gerecht-

jes te keren of plat te drukken � Tang: om

gerechtjes op of van de barbecue te halen

� Klein plankje en scherp mes: om van alles

op en mee door te snijden � Bakje met olie

en kwastje: om de gerechtjes eventueel nog

extra in te vetten

�

dit Is een vegan gerecht


Fiet

sman

d-D

utc

hB

ikeA

mst

erd

am |

BB

Q- I

nte

rhal

| F

less

enre

k- d

e W

eld

aad

| K

leed

- Zar

aHom

e |

Kla

pst

oel-

van

Wee

rde.


FIETSBARBECUE

Rauwkostsaladevoor 4 personen

2 eetlepels witte wijnazijn |

1 sjalot heel fijn gehakt |

1 eetlepel honingmosterd |

3 eetlepels olijfolie | 2 eetlepels

geroosterde arachideolie |

150 g bloemkool, in piepkleine

roosjes | 150 g broccoli, in piep-

kleine roosjes | 1 bosje radijs, in

plakjes | 150 g wortel, geraspt

Schenk de azijn in een goed

afsluitbare kom, schep de sjalot

erdoor en marineer 5 minuten.

Klop de mosterd, de olie en naar

smaak zout en peper erdoor.

Schep de groenten door de dres-

sing, sluit de kom af en bewaar

tot gebruik in de koelkast. Schud

de kom af en toe. Neem de

salade gekoeld mee. �

| zomer 2012 21

ets

ad

ut

est

ed

a|

Qte

a|

esse

ed

ee

daa

d|

eed

aa

oe

|ap

stoe

aee

de.


GEKOELDE LIME TEA

Fiets barbecue

voor 1 liter

1 literfles bronwater zonder koolzuur | 5 g groene theeblaadjes | geraspte schil van 1 limoen

Stop de theeblaadjes en de geraspte

limoenschil in de fles met bronwa-

ter en laat in de koelkast 12 uur of

een nachtje trekken. Schenk door

een zeefje in een met koud water

omgespoelde, of met wat ijsblokjes

gekoelde, thermosfles.

Kipswirlsvoor 4 personen

1 grote courgette | 2 kipfilets | Indonesische kruiden | 1-2 eetlepels olie | huishoudfolie | 8-10 prikkers

Schaaf de courgettes met een dun-

schiller in lange plakken, bestrooi ze

licht met zout en laat dit ca. 10 minu-

ten intrekken. Dep het zout en het

vocht goed van de courgette.

Snijd de kipfilets overlangs open en

leg ze elk tussen twee lagen huis-

houdfolie en sla ze met een klopper

of een kleine pan heel plat. Verwijder

de bovenste laag folie en bestrooi de

kip met de Indische kruiden. Spreid

de plakken courgette uit over de kip

en strooi er nog wat kruiden over. Rol

de kip met behulp van het folie heel

strak op. Verwijder het folie en snijd

de rollen in plakken van ca. 1 ½ cm dik.

Steek 2-3 plakken op de satéprikkers.

Bestrijk de plakken met olie en leg ze

in een goed afsluitbaar bakje. Bewaar

in de koelkast en neem gekoeld mee.

GrillenLeg de swirls op het rooster van de

barbecue en rooster ze in 3-4 minuten.

Keer ze en rooster de andere kant nog

2-3 minuten. Lekker met de pestodip.



| zomer 2012 23

KIPSWIRLS & FALAFELSPIESJESFalafelspiesjesvoor 4 personen

1 bakje falafel | 3-4 bosuien, in stukjes van 2 cm | olie | satéprikkers

Steek afwisselend falafelbal-

letjes en stukjes bosui op de

prikkers. Bestrijk ze met olie

en bewaar ze in een afgeslo-

ten bakje in de koelkast. Neem

gekoeld mee.

GrillenLeg de spiesjes op het rooster

van de barbecue en rooster

ze in ca. 6 minuten lichtbruin

vanbuiten en warm vanbin-

nen. Lekker met de pestodip.



Rec

epte

nA

nn

eke

Am

mer

laan

|Fot

ogra

fie

Sven

ven

Ben

jam

ins

|St

ylin

gU

lrik

aG

ust

avss

on|

Cu

linai

rere

alis

atie

Ingm

arN

ieze

n|


| zomer 2012 25 | zomer 2012 25

zomers

Simpel en goddelijk lekker: verse aardbeien op brood.

Zoet en muntfris of pittig met koriander. En de restjes kunnen

in een lauwwarme pudding met room of ijs. Hmmm…

Aardbeien op brood

Rec

epte

n A

nn

eke

Am

mer

laan

| F

otog

rafi

e Sv

en v

en B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| C

ulin

aire

real

isat

ie In

gmar

Nie

zen

|

Bread & butterpudding met aardbeiennagerecht, 4 personen

500 g aardbeien | 3 eieren | 75 g suiker | geraspte schil van 1 citroen + 1 eetlepel citroensap | 225 ml melk | 8 sneetjes (oud) brood | rechthoekige ovenschaal (ca. 1½ liter), ingevet

Verwarm de oven voor op 200 °C. Snijd

de helft van de aardbeien in kleine stuk-

jes en halveer de rest. Klop de eieren met

de suiker goed los en klop de melk, de

citroenschil en het citroensap erdoor.

Leg 4 sneetjes brood in de ingevette

ovenschaal. Schenk de helft van het

melkmengsel erover. Verdeel hierover

de kleine stukjes aardbei. Leg de laatste

4 sneetjes brood erop en schenk de rest

van het melkmengsel erover. Druk iets

aan.

Zet de schaal op het rooster in het

midden van de oven en bak de pudding

25 minuten. Verdeel de gehalveerde

aardbeien over de ‘pudding’ en bak ze

in de oven de laatste 5 minuten mee.

Serveer de pudding lauwwarm. Lekker

met room of ijs. �

met een restje brood


26 s m a a k m a k e n d 4 | zomer 2012 Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

Gula Java prestatiedranken van Amanprana met veel ORACDe nieuwe gezonde sportdrank voor kampioenenMichael Phelps, 8-voudig Olympisch zwemkampioen, dronk chocalademelk tijdens de Olympische Spelen. Nieuw onderzoek bevestigt dat je met magere chocolade-drank sneller herstelt van zware fysieke inspanningen en deze ook langer volhoudt dan met sportdrank. De James Madison Universiteit concludeerde dat bij voetballers die magere chocolademelk (Gula Java Cacao) drinken, er minder spierafbraak optreedt dan met traditionele sport-dranken. De Indiana Universiteit publiceerde dat wielren-sters 50% langer konden fietsen en sneller herstelden met magere chocomelk (Gula Java Cacao) dan met sportdrank. De Harrisonburg Universiteit in Virginia voegde een beetje eiwitten bij koolhydraatrijke sportdrank en ontdekte dat de maximale krachtinspanning met maar liefst 29% tot 40% verlengde.

Gezonde prestatiedranken met Gula Java zijn 100% natuurlijkGula Java Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao voldoen per-fect aan de nieuwe generatie sportdranken. Verschillende soorten koolhydraten (suikers/energie), een aantal eiwit-ten (aminozuren) en voldoende electrolyten (mineralen). Maar Amanprana doet het nog beter. Amanprana gebruikt Gula Java, waardoor deze prestatiedranken boordevol gezonde energie zitten. Geen geraffineerde suikers en geen kunstmatige zoetstoffen. Pure en gezonde energie uit de natuur. Bovendien bevatten al deze prestatiedranken veel antioxidanten van nature. Zij hebben een bijzonder hoge

ORAC-waarde en zijn hiermee de enige prestatie-, sport- of energiedranken ter wereld die tijdens inspanningen of na inspanningen zorgen voor een betere immuniteit en bescherming tegen aanvallen van buitenaf.

De nieuwe gezonde familiedranken voor betere prestatiesGula Java prestatiedranken (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao) zijn lekker zowel met melk, water, graandrank en fruitsappen. Warm, lauw of koud. Voor jong en oud. Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winterblues. Gula Java prestatiedranken laden je batterijen gezond op en doen je puur genieten. De kokosbloesem-energie is Fair World en helpt 850 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen.

Orac en antioxidanten Antioxidanten beschermen tegen veroudering. Ze vallen de agressieve vrije radicalen aan. De hoeveelheid antioxidan-ten in voeding drukken we uit met een ORAC-waarde per 100g. Verse groenten, peulvruchten en fruit scoren hoog. Toppers zijn kruiden en sommige essentiële oliën. Hoe minder de voeding bewerkt is, des te hoger de Orac-waar-de. Algemeen wordt aangenomen dat we per dag 3.000 à 5.000 Orac-eenheden moeten opnemen om ons lichaam te beschermen tegen vrije radicalen.

1 eetlepel Gula Java prestatiedrank (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao) in warme of koude melk, water, graandrank of fruitsap. In een glas, een gezellige mok of in je drinkfles.

1 2 3 4 5

ORAC 3040 ORAC 42 620 ORAC 19 152ORAC 17 740 ORAC 35 460

°BE-BIO-02EU/non-EU Agriculture

GOED GEVOEL SUPER ANTIOXIDANT FOCUSUITHOUDINGZONDER CAFEÏNE

info www.noble-house.tkFAIR WORLD

Mmmmmm!

ENERGIE

info www.noble-house.tkSUPER VOEDING

AMANPRANA

SERENE LEVENSKRACHT

+ENERGIE +ENERGIE +ENERGIE+ENERGIE+ENERGIE


| zomer 2012 27 | zomer 2012 27

ontbijt- of lunchgerecht, 4 personen

4 sneetjes vers brood naar keuze

| boter of margarine | 1 citroen,

schoongeboend | 250 g aardbeien |

mini-mespunt suiker | ½-1 theelepel

zo fijn mogelijk gehakte munt

Je kunt het weglaten, maar het mes-

puntje suiker haalt de smaak van het

fruit helemaal naar boven.

Bestrijk het brood met boter. Snijd de

citroen in en druppel een heel klein

beetje citroensap over de aardbeien.

Strooi er naar smaak suiker over en

kneus de aardbeien iets met een vork.

Zo komt de aardbeiensmaak nog

meer naar voren.

Verdeel de aardbeien over de sneetjes

brood. Rasp er een beetje citroenschil

boven en strooi de fijngehakte munt

erover. Serveer direct.

zoete versie

ontbijt- of lunchgerecht, 4 personen

4 sneetjes vers brood naar keuze | 2 eetlepels verse roomkaas | 1 limoen, schoongeboend | 250 g aardbeien | mini-mespunt suiker | mespunt fijngehakte rode peper | 1 eetlepel korianderblaadjes

Bestrijk het brood met roomkaas.

Snijd de limoen in en druppel een

heel klein beetje limoensap over de

aardbeien. Strooi er naar smaak sui-

ker en rode peper over en kneus de

aardbeien iets met een vork. Zo komt

de aardbeiensmaak nog meer naar

voren.

Verdeel de aardbeien over de sneetjes

brood. Rasp er een beetje limoenschil

boven en strooi de korianderblaadjes

erover.

aardbeien op brood

Hartige versie

aardbeien op brood

�



Bijenhotel: pure luxe of noodzaak?HET IS EEN MOOIE DAG, aan het einde van een lange, droge periode. De sla in de tuin laat zijn blaadjes hangen, zelfs de dahlia’s zien er dorstig uit. Hier rest de enthousiaste volkstuinder maar een ding: sproeien. Zacht-jes ritselend loopt het heldere water tussen de dorstige planten door, en blijft op de droge bodem in plasjes staan. De planten zijn niet de enigen met dorst.

Belangrijke beestjes Van overal komen kleine beestjes aanvliegen die neerstrijken bij het vocht. Het lijken honingbijen, maar dat zijn ze niet. Echte honingbijen ontbreken in dit gemeentelijke tuinencomplex dat als een eiland is omsloten door een zee van maïsakkers. Sommige beestjes hebben wel dezelfde bouw als honingbijen maar niet de strepen op het achterwerk. De meeste zijn kleiner en vertonen kleuren die lopen van kopergeel tot diepzwart. Ik heb zo nog niet eerder gezien in mijn tuin. Wat zijn dit voor beestjes?Dat zijn wilde bijen, zegt Bram Cornelissen, onderzoeker aan Wageningen Universiteit. ‘Heel belangrijke beestjes, vooral voor de natuur.’ Cornelissen deed onderzoek naar wilde en naar honingbijen. ‘Bepaalde soor-ten wilde bijen bestuiven maar een soort plant,’ legt hij uit. ‘Klokjesbijen vooral klokjes bijvoorbeeld, ze zijn onmisbaar bij die bestui-ving.’

Verhuurbedrijfjes Zijn wilde bijen ook belangrijk voor de landbouw? Cornelissen: ‘Dat moeten we nog uitzoeken. Wel is al gebleken, dat in bloeiende boomgaarden soms 41 soorten wilde bijen zitten. Die komen daar niet voor niets.’ Voor

koffieplanten, weet hij, is diversiteit van soorten bestuivers heel belangrijk. ‘Hoe gevarieerder, hoe groter de opbrengst.’ Dat beaamt Jeroen Vorstman, directeur van het Bijenhuis in Wageningen. ‘Wilde bijen doen volop mee aan bestuiving van cultuurgewassen als ze van nature in een veld aanwezig zijn.’ In het buitenland weten ze dat al langer. Vorstman: ‘In de Verenigde Staten zijn er bedrijfjes die wilde bijen kweken en verhuren voor de bestuiving.’

Oord voor wilde dieren Zulke belangrijke dieren, en dan zo bedreigd. Wat kan een mens doen om ze te helpen? ‘Een insectenflat in de tuin zetten,’ zegt Barbara Rijpkema. Rijpkema is biologe en heeft gewerkt bij De Vlinderstichting. Volgende maand publiceert zij Tuinieren voor (wilde) dieren, een boek waarin zij dierenliefhebbende tuinders uitlegt hoe ze hun domein tot een oord voor wilde dieren kan maken. Met egelhuizen, vogelbistro’s en paddenhotels, maar ook insectenhotels. Wilde bijen leven niet in kolonies, zoals honingbijen, maar solitair. Ze hebben behoefte aan gaatjes om hun eieren in te leggen of om in te schuilen. Een bijenhotel, waar veel verschillende gaatjes in zitten, biedt die broed- en schuilgelegenheid.Heeft de tuinier zelf ook nog nut van zo’n hotel? ‘Ja, nou!’ roept Rijpkema enthousiast. ‘Kleine bijen bestuiven net zo goed bloemen als honingbijen. En voor wilde bijen hoef je geen complete kast neer te zetten.’ Een ander voordeel: wilde bijen kunnen niet steken; hun angeltjes zijn te kort om door de mense-lijke huid heen komen. En de flat is volgens Rijpkema heel interessant voor kinderen.

duurzaamheid & innovatie

Wilde bijen, ze zijn uniek in hun soort en leven anders dan

de honingbij. Onze verslaggever ging op onderzoek uit en

stuitte op een in populariteit groeiend fenomeen: het

bijenhotel, ook wel de bijenflat genoemd of nog beter: de

insectenflat. Ook in zijn volkstuin staat er nu een.

Tekst Jeroen Thijsse | fotgrafie Kato Tan

�

Materiaal: bamboo plank(voor dak) • takken • 4x lengte boomstam • emmer met steenpuin • 8x bakstenen

Leg 4 bakstenen in een vierkant met openingen er tussen

Leg er een tweede laag op

Sla het puinsteen in kleine stukken10 vul het vierkant met puinsteen


| zomer 2012 29

Jeroen Thijsse, bij

zijn zelfgemaakte

bijenhotel gemaakt

van zo veel mogelijk

gevonden materiaal

Gereedschap: zaag • koffie • schroefboormachine • touw • schroeven • houtboren 6, 8 en 10 mm • schaar • hamer • snoeischaar

Zaag 4 stukken stam op gelijke lengte • ongeveer de lengte van een baksteen + de kopse kant v.d. baksteen

Boor gaatjes in de boomstammetjes aan beide einden met de 10mm boor

Leg de 4 boomstammetjes naast elkaar op de grond, trek er met een stok een lijn omheen om de oppervlakte te bepalen

Meet het bamboo op, om het op de maat van het vierkant te kunnen zagen



‘Neem de metselbij. Die legt een eitje in een gaatje en metselt dan het gaatje dicht. Dat is prachtig om te zien en heel leerzaam.’

Ook voor vlinders Behalve bijen komen er ook nog tal van andere dieren op af, daarom spreekt Rijpkema niet van bijen-, maar van insectenflats. ‘Lieveheersbeestjes,’ somt ze op. ‘Zweefvliegen, vlinders.’ Insectenflats hebben een dubbelleven; in de zomer dienen ze als broedkamers voor metselbijen, andere solitair levende bijen of zweefvliegen. Van de herfst tot de lente houden vlinders er hun winterslaap, overwinteren poppen en rupsen, zeker als de flat dicht bij planten staat.‘En als je ook laag maakt van snoeiafval, kapotte dakpannen en bakstenen’, legt Rijpkema uit, ‘over-winteren er ook padden en andere kleine dieren.’

Kopen of bouwen? Bijenflats zijn op internet zo gevonden. Ze zijn er in het klein, hooguit tien bij tien centimeter, en in het enorm: platen van vele vierkante meters vol gaatjes van verschillende diameter/formaat. Uiteraard verkopen groenwinkels en tuinsupers hun eigen versies voor een bedrag dat kan oplopen tot meer dan honderd euro. Er zijn kleine bouwpakketten verkrijgbaar voor €5,70, exclusief verzendkosten, en grote voor €85,00 of meer. En waarom zou je kopen wat je met veel plezier ook kunt maken? Op internet zijn volop bouwtekeningen te vinden (zie lijstje hieronder). Daarvoor moet je bouwmaterialen kopen, terwijl zelf bedenken en gebruiken wat voorhanden is voor mij de meeste vreugde oplevert.Het draait om de gaten. Grote gaten, kleine gaten, voor ieder dier zijn maat. Iedere tuin die groter is dan vier vierkante meter heeft bouwmaterialen om zelf mee aan de slag te gaan. En anders is er wel een naburig bos dat mooi plakken hout kan leveren, en een sloot voor overjarig riet.

Ik doe het zelf Mijn tuin heeft alles: tweehonderd vierkante meter grond, een bos nabij en een aangrenzende sloot. Een flinke tak, net deze winter van de knotwilg gezaagd, levert dikke schijven boom waar de machineboor een hele serie gaatjes in maakt. Schuin naar boven, zodat er geen water inloopt.

Alleen een stuk boom is eigenlijk maar niks. Een bundel twijgen, bij elkaar gehouden door een afzon-derlijke twijg, levert een maaswerk van miniscule openingetjes op, voor miniscule bijen. Dat maakt het al een stuk mooier. Mijn buren hebben woekerende bamboe, die me al jaren ergert maar nu zijn nut heeft. De staken van algauw twee meter lang zijn van nature hol, daar hoeft geen boor aan te pas te komen. Wel de zaag. Zorgvuldig zet ik de stalen tan-den net achter de ringen van het hout, zodat er buis-jes van verschillende diktes in het zand vallen. Met sisaltouw laten zij zich tot een mooi bosje binden, de gaatjes naar buiten gericht.

Regenvrij Zo langzamerhand begint het wel een rommeltje te worden, met al die verschillende materialen en openingen. Een dakje zit er ook nog niet op, en Rijpkema heeft nog wel benadrukt dat de flat regenvrij moet zijn. Voorlopig ontbreken ook de strooisellaag, de gebrokkelde dakpannen en bakstenen voor overwinterende padden.Er zit niets anders op. Ik moet toch een bouwwerkje maken met poten en ruimten om de buisjes, hout-plakken en samengebonden bamboepijpjes weg te stoppen. Ruimte ook graag om de bundeltjes riet in te leggen, even lang geknipt als de bamboe, maar met kleinere openingen.Nu komen de kromme takken van de wilg goed van pas. Op vier hoeken een poot, in de breedte zo’n vijftig, in de diepte twintig centimeter en tachtig centimeter hoog, aaneensnoeren met touw. Twee oude sierstenen met grote open gaten doen nu goed dienst. Op de rommelhoop, helemaal achterin het complex, ligt een schat aan bruikbare materialen: scherven baksteen, gehakseld hout, en dakpan om in stukjes te meppen. Dat gaat allemaal tussen de sierstenen. Daar bovenop komen de geboorde stam-metjes, de ingerolde twijgjes, bamboebuisjes en rietstengels. Een ruim bemeten, oude plank erop om de regen te weren en klaar is de tuinier. Laat het gedierte maar komen.

Verder lezen? Kijk op jaarvandebij.nl/Table/Publicaties ga naar Bouwtekening

Fleur de Bij Bijenbungalow en download de pdf .

Voor nog een andere tekening ga naar

imkerplatform.nl/downloads?view=files&id=1

duurzaamheid & innovatie

�

�


| zomer 2012 31

Zaag de bundels bamboo op maat van het vierkant

Maak bundels van bamboo

Leg boomstammen en bundels bamboo op het vierkant

Knip wat takken op lengte

Zaag 4 boomstammen op lengte voor de poten van het dak.

Sla palen op de hoeken in de grond. Let op: 2 boomstammen aan de voorzijde hoger dan de 2 achterste voor het schuine dak

Dak erop schroeven, klaar en trots!

Passend plaatje hout voor het dak zoeken

Leg de afgeknipte takken op het vierkant



hoofdgerecht, 4 personen

3 eetlepels olijfolie | 4 sjalotten, in dunne

plakjes | 1 teen knoflook, fijngehakt | 1,5

kg verse kapucijners, gedopt | 6 bosuien, in

stukjes van ca. 2 cm | 500 g trostomaten,

in partjes | 300 ml groentebouillon | ½-1

rode peper, in dunne ringetjes | 5 eetlepels

bladselderij, fijngesneden

Verhit de olie in een hapjes- of braadpan en

fruit hierin de sjalot en knoflook 2-3 minuten.

Schep de kapucijners, bosui en tomaat erdoor.

Voeg de groentebouillon toe en breng aan de

kook. Stoof de kapucijners, afgedekt, in 15-20

minuten gaar. Verdeel het gerecht over 4 diepe

borden of wijde kommen. Strooi de bladselderij

en rode peper erover. Lekker met grof brood om

in de bouillon te dippen en een waterkerssalade.

Tip: gebruik de stelen van de bladselderij voor

extra smaak. Hak ze fijn en voeg de fijngehakte

tegelijk met de kapucijners toe.

Kapucijners gestoofd met tomaat en bladselderij



Doperwten-tabouleh met gegrilde halloumi

Rec

epte

n Y

olan

da

van

der

Jagt

| F

otog

rafi

e Sv

en v

en B

enja

min

s |

Sty

ling

Ulr

ika

Gu

stav

sson

| C

ulin

aire

real

isat

ie In

gmar

Nie

zen

Kook de doperwten in ruim water met zout 2 minuten. Giet

de doperwten af en schep ze in een schaal. Trek met een

scherp mesje de draden van de stengels bleekselderij. Snijd

de stengels in flinterdunne plakjes en hak de bleekselderij-

blaadjes fijn. Schep de couscous, bleekselderij, bosui, peter-

selie, munt, citroensap en 4 eetlepels olie door de doperw-

ten. Laat de salade in ca. 30 minuten op smaak komen.

Snijd de halloumi in plakken van ½ cm dik en bestrijk ze met

olie. Verhit de grillpan en gril de kaas aan elke kant 3 minu-

ten. Schep de kaas met een spatel uit de grillpan en verdeel

de plakken over 4 borden. Serveer de tabouleh erbij. Lekker

met warm geroosterd zuurdesembrood. �

maaltijdsalade, 4 personen

1 kg verse doperwten, gedopt | 200 g

couscous, gewassen | 3-4 bosuitjes, in

ringetjes | 10 eetlepels peterselie,

fijngesneden | 5 eetlepels munt,

fijngesneden | 1 grote citroen, uitgeperst |

6 eetlepels olijfolie extra vierge | 2

bleekselderijstengels en gele blaadjes,

schoongemaakt | 250 g halloumi* |

grillpan

Elke dag lekker!

| zomer 2012 33


adv. 7


| zomer 2012 35

Elke dag lekker!

hoofdgerecht, 4 personen

1750 g verse tuinbonen, gedopt | 200 ml slagroom | 4 eetlepels fijngehakte peterselie | 4 sneetjes witbrood zonder korst, fijn gesneden | 500 g wijtingfilet, kamertemperatuur

Kook de tuinbonen in ruim

water zonder zout 2 minu-

ten. Giet de tuinbonen af en

schep ze in de ovenschaal.

Meng in een kannetje de

room met de peterselie en

naar smaak zout en peper

Schenk de room over de

bonen. Schep in een andere

kom het brood om met

2 eetlepels olie. Verdeel het

brood over de tuinbonen.

Zet de ovenschaal op het

rooster in het midden van de

oven en bak de tuinbonen

20 minuten.

Dep vlak voor de bonen gaar

zijn de vis droog met keu-

kenpapier en bestrooi de vis

met zout en peper. Verhit de

resterende 2 eetlepels olie

in een koekenpan en bak de

vis op de velkant 3 minuten.

Keer de vis met een spatel en

bak de andere kant nog

1 minuut. Verdeel de tuin-

bonen over 4 borden en leg

de vis ertegen aan.

Lekker met aardappelpuree

met knoflook. �

Tuinbonengratin met wijting

| zomer 2012 35


36 s m a a k m a k e n d 4 | zomer 2012ee n d 4 ||| zomer 2010 2

1 Vitaal crackertjeLima’s Fibre Plus maakt

crackers van tarwezemelen

en haver en crackers van

geroosterde tarwezemelen.

De tarwezemelen en haver-

mout worden geroosterd

op zeer lage temperaturen,

waardoor de vitaminen en de

mineralen behouden blijven.

Een eventueel vezeltekort is

snel weer op peil gebracht: de

crackers bevatten meer dan

42 procent vezels. Uitgaand

van een aanbevolen dagelijkse

hoeveelheid van 25 gram om

vitaal te blijven, heb je met

drie van deze crackers (lees: 30

gram tarwezemelen) per dag

al de helft binnen. Lekker en

gezond.

Adviesprijs crackers: € 2,89 en

tarwezemelen: € 5,31

2 Nog meer sapjesVitasappen zijn populair. En

daarom zijn er drie nieuwe,

niet zomaar voor de hand lig-

gende, smaken verkrijgbaar.

Mango-spirulina, pruim-

framboosblad en ACE-fruitsap.

Mango-spirulina fruitsap geeft

extra energie; spirulina is een

micro-alg waarvan wordt

beloofd dat het je immuun-

systeem stimuleert en zorgt

voor een verhoogde vitaliteit.

Pruim-framboosbladsap is al

even verantwoord en samen-

gesteld uit pruimensap en

framboosbladthee. Goed voor

de spijsvertering en ter onder-

steuning van gewichtsverlies.

ACE-fruitsap, een shake van

sinaasappel-, wortel-, en

appelsap, is rijk aan vitamine

A, C en E. Adviesprijs € 3,59 euro | 700 ml

3 Actie voor weidevogels Doe mee met Zuiver Zuivel en

Vogelbescherming Nederland

en bescherm de weidevogels!

Sms ‘weidevogel’ naar 4333

(als je in België woont: 3352)

en voilà: je steunt de weidevo-

gels met een eenmalig bedrag

van € 2,50. Na het versturen

van je sms ontvang je een

persoonlijke code waarmee je

kans maakt op een weekendje

of midweek weg, een fiets,

een van de verrekijkers of een

weidevogelboek. Tevens kun

je met je code een Zuiver Zui-

vel product gratis proberen.

Kijk op de Demeter- en EKO-

verpakkingen van halfvolle en

volle melk van Zuiver Zuivel of

op www.actie.zuiverzuivel.nl.

Adviesprijs € 2,99 | liter

4 GeliktBioBandits? Dat zijn biolo-

gische dressings, sauzen en

mayonaise met gelikte namen

in eigenzinnige potjes en fles-

jes. Frisse limoenmayonaise

(Lazy Lemon), lekker als dip

bij garnalen, of pittig-zoete

frambozendressing (Rebel-

lious Raspberry) over gegrilde

eendenborst. Italiaanse krui-

dendressing (Irresistible Ita-

lian), over zongerijpte plakjes

tomaat, een lik honingmosterd

(Humming Honey Mustard) op

een broodje beenham, een lik

rode-pepermayo (Chillin’ Chili)

op een stukje gegrild vlees,

mosterddip (Mighty Mustard)

bij de mosselen, knoflooksaus

(Groovy Garlic) en pepersaus

(Passionate Pepper) als onmis-

bare sauzen bij de bbq en een

citrusdressing (Crazy Citrus)

over een salade.

Adviesprijs € 3,95 | per stuk

Winkelwaar Tekst | Nicole Willemse

4

1

3

2

p j , |

1


| zomer 2012 37

5 Kilo’s fruitDiksap: het lekkere en puur

natuurlijke alternatief voor

limonadesiroop of een water-

ijsje. Diksap is het ingedikte

sap van vers fruit, zonder toe-

voegingen (ook geen suiker!).

Althans, dat geldt voor de

diksappen van Crombach. Zij

maken biologisch diksap van

onbespoten fruit met fruitei-

gen suikers. In een litertje dik-

sap gaan heel wat kilo’s fruit.

De appels, vaak oude rassen,

worden geplukt van hoog-

stamappelbomen uit Limburg.

Behalve appeldiksap zijn er nu

ook twee nieuwe smaken:

aardbei-appel en cassis ofwel

appel-zwarte bes. Frisse dorst-

lessers, met of zonder bub-

bels.

Adviesprijs appel-aardbei

€ 5,99 en appel-cassis €

4,99 | 500 ml

6 Super en raw TerraSana is al meer dan 30

jaar distributeur van biologi-

sche kwaliteitsproducten en

blijft met de tijd meegaan. Met

het assortiment superfood en

raw food bijvoorbeeld. Onder

de superfoods vallen volgens

Terrasana een range producten

uit de natuur, met een grote

hoeveelheid en variatie aan

voedingsstoffen. Ook raw food,

het nuttigen van ongekookt en

liefst onbewerkt voedsel, wint

steeds meer aan populariteit,

als een voedingspatroon voor

een lang en gezond leven.

Daaronder vallen (gedroogd)

fruit, zaden, noten en peul-

vruchten. Naast de al bekende

goji- en incabessen, biedt

TerraSana nu ook mulberries

(moerbeien), cacaobonen, chi-

azaad en hennepzaad. Super!

Voor complete lijst zie

www.terrasana.nl

Adviesprijs vanaf € 4,95 | 250 gr

7 ZomerklaarAlsjeblieft: drie zomertips

van Dr. Hauschka. 1. Ken je de

citroenproducten - bodyolie,

bodymilk en citroenbad? Ze

ruiken niet alleen zomers fris,

maar ondersteunen ook de

doorbloeding en stofwisseling

– goed voor een blijvend ver-

stevigende huid (minder cel-

lulitis). 2. Blote voeten horen

bij de zomer. Met Fitness Voet-

crème, die trekt direct in en

hydrateert de huid, kun je met

mooie verzorgde voeten naar

buiten. 3. Heb je ook last van

veel droger haar ’s zomers?

Probeer Dr. Hauschka haarolie

en haarlotion, wedden dat

je nergens last van hebt? Wil

je veel uitgebreider verwend

worden met verzorgings- en

gezondheidstips, kijk dan op

www.drhauschka.nl. Of Volg

Dr.Hauschka Cosmetica op

Facebook en Twitter voor

nieuws, acties en achtergrond-

informatie! Met zonnige groe-

ten van Dr.Hauschka!Adviesprijs vanaf € 13,50 | 100 ml

8 LekkerbesjeZoals Terschelling het is eiland

van de cranberry’s, zo is

Terschellinger het merk van

de cranberrysappen. Nergens

ter wereld worden biologi-

sche cranberry’s geoogst, wel

op dit eiland. Een groot deel

van die oogst wordt tot sap

geperst en ongezoet of een

beetje gezoet verwerkt. Cran-

berry’s zitten niet alleen vol

vitamine C en antioxidanten

die de weerstand verhogen,

ze hebben ook een zuiverende

werking op de blaas en nieren.

Dat maakt het sap populair.

Sinds kort zijn de sappenvari-

anten uitgebreid, en wel met

Fruitfris Cranberry en Fruitfris

Cranberry-granaatappel. Vol-

gens Terschellinger zelf ‘door-

drinkers’ van cranberrysap

aangelengd met welwater van

het eiland en licht gezoet met

agavesiroop. Schenk er rustig

een tweede glaasje van in. Adviesprijs vanaf € 3,29 | 675 ml

5

6

7

6

8


www.biogids.nlvoor een volledig overzicht

van alle biologische

winkels,boerenmarkten,

web winkels, restaurants

en nog veel meer

a d v e r t e n t i e s

de beste bio-adresjes

De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nat. Park Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl

OBILOT NATUURTEXTIEL in Zut-phen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl

www.BiologischGeschenkpakket.nlDé specialist in duurzame geschenken en kerstpakketten. Bezoek onze showroom in Huizen! Tel. (035) 5238 479

Franse vakantie met héérlijk bio/veg. eten? Rust, wandelen, mooie kamers in de Auvergne. www.lagarnasette.net

Kruidengeneeskunde Cursussen. Open Dag, producten, webshop www.Kruidenrijk.nl 06-3873 15 63

Alles over Natuurvoeding advies, lezingen, kookles en publicaties, www.pluimes.nl

VAKANTIE ANDERS FESTIVAL! Workshops & Actief ontmoeten www.VakantieAnders.nl

We wandelen je naar de beste wijn: landschap, geur en smaak www.wijnwandeltochten.nl

EKO textiel bij Pure Coverz. Zacht en kleurig beddengoed, keuken & badtextiel en stiffen. Webshop: www.purecoverz.nl

BEELDHOUWEN EN BIOLOGISCH ETEN [email protected] Onder kopje Zomercursus

Wilt u hier ook adverteren? Dat kan al vanaf 60,00 (excl. btw). Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. 06-186 50 517 en [email protected] of kijk op: www.smaakmakend.nl

SMAAKMAKEND 4 • zomer 2012Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aan geboden door uw natuur voe dingsspecialist. In Smaak makend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext.

UitgeverBionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | [email protected]

RedactieAnneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse

VormgevingMarc van Meurs

Fotografie & IllustratieSven Benjamins | Remy Vaartjes | Kato Tan | Shutterstock.com

Aan dit nummer werkten meeBianca Daniels | Ulrika Gustavsson | Ingmar Niezen | Jeroen Thijssen

LithografieGrafimedia Amsterdam

DrukwerkbegeleidingMachiel Oudheusden, Sumis Printmanagement

DrukRoto Smeets

AcquisitieRenáta Horenová | Advertenties kunnen zonder op gaaf van redenen worden geweigerd.

ISSN: 1385-9625© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en foto graaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

colofon

e

Start deze pittige zomer met kruiden of maak plannen voor een inspirerende opleiding vanaf september

Zomer(vakantie)week KruidenEen midweek waarin je kruiden intensief leert kennen en toepassenStart 16 juli

NatuurvoedingskundigeLeer alles over het inzetten van natuurvoeding bij ziekten van deze tijdDriejarige opleiding in deeltijdStart 21 september

Natuur- en tuintherapeutPas de natuur toe en spreek zo het zelfhelend vermogen van mensen aanTweejarige opleiding in deeltijdStart 25 september Bezoek ook onze landgoeddagen met workshops over ons aanbod op 23 juni en 1 september

Meer weten? Kijk op www.kraaybeekerhof.nl

of bel ons op telefoonnummer 0343-512925

Zomer

oer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

B


Gezond verstand. ‘Veel mensen zien biologisch eten nog steeds als alternatief voor

wat ze gewend zijn te eten, terwijl biologisch juist een heel normale, natuurlijke

keuze is. Alles wat we eten hoort gewoon biologisch te zijn. Vervolgens zoek je met

je gezond verstand uit welk voedsel het best bij je past.’

Cave-man. ‘Zelf eet ik regelmatig rauw. Het is puur en het geeft me veel energie.

Wat me aan het denken zette, is de vergelijking tussen een geroosterde en een

niet-geroosterde zonnebloempit. Stop je de geroosterde in de grond dan gebeurt er

niks, stop je de niet-geroosterde in de grond, dan groeit er een zonnebloem uit. Die

levenskracht is als het ware de ziel van de plant. Zo’n ongeroosterd pitje voedt ook

jou met z’n levenskracht. Mijn boek Rox Rauw gaat over die dingen. Ook over mijn

eigen zoektocht naar gezond leven. En natuurlijk staan er verrukkelijke variaties

met groenten en vruchten in. Het paleontische oerdieet van de cave-man heet dat

tegenwoordig. Sinds die oertijd zijn onze genen niet of nauwelijks veranderd. Maar

ons eten des te meer. We blijven ons volproppen met industrieel, voorverpakt en

kant-en-klaar voedsel, en vooral veel vlees van de barbecue. Logisch dat ons lichaam

tegenstribbelt.’

Overvliegende biefstukken. ‘Je hoort mij niet zeggen dat rauwe groenten en

vruchten eten alleen zaligmakend is. Dat je lichaam verhit voedsel beter ver-

teert, is ook een mening. Mijn lichaam vraagt ook af en toe om vlees. Dan

droom ik van overvliegende biefstukken. Ik ben een bourgondisch type, maar

doe m’n uiterste best om een matig mens te zijn. Want wàt je ook eet:

te veel eten is het aller-ongezondst, ook al eet je heel erg gezond.

Natuurlijk, matigen is moeilijk. We leven in een sociale wereld.

Samen eten is leuk, maar ook lastig. Het valt niet mee om nee te

zeggen als je alweer iets vriendelijk krijgt aangeboden in zo’n

gezellige sfeer van: schep nog maar lekker op.’

Ontbijtkoek. ‘De mens is een vat vol tegenstrijdigheden.

We eten onze buik vrolijk vol alsof er niets aan de hand is,

maar we leven ook in een angstmaatschappij. Eet vooral

geen rauwmelkse kaas, gooi alles weg wat de houdbaar-

heidsdatum overschrijdt, drink geen volle melk, smeer

margarine op je brood in plaats van roomboter. Dat er in

een ontbijtkoek veel suiker zit, daar hoor je niemand over.

Wel over die o zo gezonde omega-3 vetzuren, wat volgens

mij vooral een marketingtruc is.’ �

Kijk ook op: www.roxanecatz.nl

een frisse kijk

Roxane Catz Is freelance journalist. Schrijft

over duurzame onderwerpen in

het algemeen en gezonde

voeding in het bijzonder. Haar

boek Rox Rauw zet mensen aan

het denken over hun

eetgewoonten. ‘Ik ben verbaasd

als ik zie wat er achteloos in

supermarktkarretjes verdwijnt.’

Teks

t H

ans

Mol

tzer

| F

otog

rafi

e K

ato

Tan

| zomer 2012 39



Geniet van een verse...

Adopteer

Appelboom

een

Wil je genieten van zelfgeplukte biologische appels, of zoek je een origineel en smakelijk cadeau? Doe dan mee met Adopteer een Appelboom!

Een biologische teler verzorgt de boom het hele jaar in zijn boomgaard. In het najaar oogst je zelf de appels van je eigen adoptieboom. Of je plukt appels van één van de bomen op het zelfplukperceel. Verser kan niet. In alle delen van Nederland doen telers mee.

Kijk ook op www.adopteereenappelboom.nl

Adopteer een Appelboom is een campagne van BionextAdopteer nu, zodat je in het najaar kunt oogsten!

...biologische appel


Smaakmakend 4-2012

Documents

Transcript of Smaakmakend 4-2012