nummer 4 • juni 2013 • www.primaonderwij s.nl • verschij nt 6x per jaar •

Klaar voor de start?Zo vul je een jaar lang

Voor alle professionals in het onderwijsOnderwijsnl

Zo vul je een jaar lang

leesonderwij s!

Extradikkeeditie

& Gedrag in de klas met o.a. respect voor de leraar • taalontwikkeling voorbode op slecht gedrag • ouderbetrokkenheid 3.0 • onderwij s en het kinderbrein • hoogbegaafdheid • leren di� erentiëren

18

maakt feiten leren leuk

SCAN MET LAYAR VOOR MEERHet tij dschrift 4W, Weten Wat Werkt en Waar-om, biedt elk kwartaal een actueel overzicht van wetenschappelij ke bij dragen van onder-zoekers over de werking en opbrengsten van ict. Zo ook het verhaal van onderzoeker Hedderik van Rij n waarin hij wat dieper in-gaat op de theoretische achtergronden van de werking van SlimStampen. Scan deze pagina om dat te lezen. Het tij dschrift is te vinden op 4W.kennisnet.nl.

SlimStampen

houdt met individuele verschillen tussen leerlingen. De methode is volgens Van Rij n gebaseerd op een een-voudig principe: als je iemand tij dens het overhoren vraagt wat de hoofdstad van Drenthe is en hij antwoord snel ‘Assen’, dan hoef je die vraag later niet te herhalen. Maar als je vraagt wat de hoofdstad van Friesland is en die persoon moet erover nadenken (hij weet wel dat het Leeuwarden is, maar het duurt even voor hij erop komt), dan is het nodig om de vraag later nog eens te herhalen. SlimStampen meet hoe lang je erover doet om een feitje uit je geheugen op te halen en hoe snel het dan herhaald moet worden. Het systeem bevat een computersimulatie van de werking van het menselij k geheugen en kan op ieder moment een inschatting geven van hoe goed een feitje wordt beheerst.

Motiverend‘SlimStampen past zich automatisch aan het niveau van de leerling aan en zou daarom goed moeten werken in heterogene klassen’, aldus Van Rij n. ‘Leerlingen die meer moeite hebben met leren worden op hun eigen niveau uitgedaagd. Het systeem kan zien dat een leer-ling iets wel weet, maar het moeilij k vindt (het duurt even voor hij erop komt). Uit de neurowetenschappen weten we dat het goed is om dingen steeds moeilij -ker te maken, dan leer je beter. Maar als het té moeilij k is, leer je niet, want dat is frustrerend. SlimStam-pen is bij voorbeeld met succes ingezet bij NT2-lessen (Nederlands als Tweede taal) op het ROC. Zowel leerlin-gen met een beperkte taalachtergrond als leerlingen met een academische opleiding hadden er profij t van.’ Het systeem maakt voor ieder individu een apart leerpro-fi el aan en weet zo het leren te optimaliseren. Voor leer-lingen die moeilij k leren, blij ft het systeem langer herha-len. Als duidelij k is dat iemand het antwoord snel weet, krij gt hij een nieuw feit aangeboden. Niemand heeft zo het idee dat hij boven of onder zij n niveau zit te werken en dat werkt motiverend. Toen op de scholen waar de methode werd getest het systeem uitviel, kwamen de leerlingen in opstand: ze wilden SlimStampen. Van Rij n: ‘Dat is een goed teken. SlimStampen maakt feiten leren leuk.’

L

ICT IN HET ONDERWIJS 19

Feiten uit het hoofd leren is saai, maar

wel noodzakelijk. Je leert feiten het

beste als je ze regelmatig herhaalt en

je overhoord wordt door iemand die

rekening houdt met wat je wel en niet

goed kent, zo schrijft onderzoeker

Hedderik van Rijn in het wetenschap-

pelijk tijdschrift 4W (4W.kennisnet.nl).

De app SlimStampen biedt deze vorm

van maatwerk en maakt feiten leren

effi ciënt en leuk.

tekst simone barneveld | beeld shutterstock.com

Leren bestaat uit het aanleren van vaardigheden, maar ook uit het leren van domme feitjes. Dat is nodig om din-gen te begrij pen en in een verband te kunnen plaatsen. Zonder kennis van jaartallen bij voorbeeld zij n geschied-kundige trends niet te begrij pen. Maar feiten stampen is een saaie bezigheid, vaak niet meer dan het herhaalde-lij k overlezen van rij tjes woorden. Het is al lang bekend dat deze manier van leren op lange termij n ine� ciënt is. Tij dens de toets weten leerlingen het geleerde nog wel te produceren, maar al snel daarna is het vergeten. Hedderik van Rij n, onderzoeker cognitieve psychologie bij de Rij ksuniversiteit Groningen, ontwikkelde daarom de methode SlimStampen, een aangename en e� ectieve manier om feiten te leren. Hij schreef daarover een boeiend artikel in 4W van Kennisnet. Volgens Van Rij n is overlezen weinig e� ectief omdat de informatie die je zo passief tot je neemt, minder beklij ft dan informatie die je actief ophaalt. Dit is het zogenoemde overhoore� ect: als iemand overhoord wordt, haalt hij de stof actief op waardoor betere verbindingen worden gemaakt in het geheugen en onthoudt hij de stof dus beter.Daarnaast speelt het zogeheten spreidingse� ect een positieve rol bij het onthouden van kennis. Veel mensen weten uit eigen ervaring dat het beter is om het leren over een aantal dagen te verspreiden dan alles de avond voor de toets in het hoofd te stampen. Latere herhaling verbetert het onthouden van feiten. Dat geldt zelfs bin-nen één leersessie. Van Rij n geeft daar een mooi voor-beeld van: ‘Als ik jou vertel hoe mij n zus heet en doe dat drie keer snel achter elkaar (mij n zus heet Sofi e, mij n zus heet Sofi e, mij n zus heet Sofi e) dan klontert de in-formatie aan elkaar en is het geen apart feit meer. Bied ik je deze informatie gespreid aan, dan wordt iedere herhaling een apart feit, en onthoud je het wel.’SlimStampen is een digitale methode die het overhoor-e� ect en het spreidingse� ect combineert én rekening

GETEST!SlimStampen is getest op een aantal middelbare scholen en in de eerste jaren van de universiteit. In 15 minuten moesten leerlingen 20 woorden leren; met SlimStampen, met een andere methode die ook het overhoore� ect en spreidingse� ect in zich heeft maar geen rekening houdt met individuele verschillen (de zogeheten Leitnermethode), of op de klassieke manier. De volgende dag kregen ze een onverwachte overhoring. Leerlingen scoorden over het algemeen goed , een 7, maar met SlimStampen scoorden ze een vol punt hoger, een 8.

www.slimstampen.nl