1

2

Slimmer werken doe je om tijd te maken voor belangrijke dingen

Het lijkt een onmogelijk plan. Ondernemer of manager zijn en dan toch elke werkdag 1 of 2 uur vrijmaken voor

belangrijke dingen. Doe normaal, dat is alleen weggelegd voor mensen die extreem veel geluk hebben.

Nou, ik hoor wat je zegt en ik beweer niet dat het simpel

gaat worden, maar ik ben vast van plan om het komende

jaar een heel aantal ondernemers en managers te

helpen om het tegendeel te bewijzen. Met een nieuwe

mindset, wat praktische stappenplannen en een iets

andere manier van werken kun je dit namelijk zeker

bereiken – en nog wel méér ook als je echt fanatiek

bent. En ook als het niet simpel is; het wordt wel heel

leuk en lucratief.

Tien jaar geleden richtte ik meereffect op. Het begon als

een blog en groeide binnen een paar jaar uit tot het

3

leukste en misschien wel grootste timemanagement

trainingsbureau van Nederland. Waarschijnlijk omdat we

er niet alleen over praten, maar ook doen wat we zeggen.

In die jaren ben ik zelf ook veel bezig geweest met het

optimaliseren van het bedrijf en het werk van het team.

Zo kon ik uiteindelijk het hele bedrijf aansturen in 2 uur

per week. Die kennis wilde ik graag delen met andere

moderne leiders, ondernemers, directeuren en managers.

En zo ontstond het Extreem Productief programma, wat

ik samen met mijn collega Marleen Kruyswijk heb

gebouwd.

Eén ding wat dan me steeds weer opvalt, in binnen- en

buitenland, is dat ondernemers en managers veel te

weinig delegeren en uitbesteden. Ik heb veel leiders

getraind en gecoacht en ik zie dat ze te vaak blijven

hangen in rompslomp en regelwerk.

En helaas geldt voor veel ondernemers: hoe succesvoller

je bedrijf wordt, hoe minder tijd je gaat besteden aan dat

waar je écht goed in bent, wat je natuurlijke gaven zijn

en waar je uiteindelijk de meeste waarde toevoegt in

deze wereld.

Dat is niet goed, want ik geloof dat ondernemers en

managers een cruciale rol vervullen. Niet alleen in de

economie, maar ook ver daarbuiten. Zodra je je eigen

bedrijf start of een team gaat leiden, begin je aan een

levenslang traject van persoonlijke vorming. Niet dat je

dat meteen doorhad ofzo. En natuurlijk, dat traject lukt

voor sommige mensen beter dan voor andere, maar het

herkennen van kansen, ombouwen van frustraties in

4

nieuwe oplossingen en het stimuleren van andere

mensen om er alles uit te halen is wezenlijk belangrijk

voor de hele samenleving.

Gelukkig is dat rompslomp-probleem goed op te lossen

en kunnen we weer gaan doen waar we écht goed in zijn.

En zo een heleboel waarde toevoegen voor iedereen om

ons heen. In Nederland en wereldwijd.

5

Bedenk eerst welke productiviteits-breakthrough je het meest nodig hebt

Waar moet je beginnen? Als het om productiviteit gaat, zijn er waarschijnlijk wel 200.000 dingen die je zou kunnen

verbeteren in je werk en leven. Geloof mij. Nodig een productiviteitsconsultant uit om een paar dagen met je mee te

lopen en je krijgt een waslijst aan goede suggesties, tips en gewoontes die je zou moeten veranderen.

Maar veranderen kost tijd en energie,

doorzettingsvermogen en geld. Dus lijkt het mij het

meest handig als je jezelf eerst afvraagt wat op dit

moment precies de bottleneck is die jouw productiviteit

het meest beperkt. En dat is meteen de eerste tip, die je

overal in je bedrijf kunt gebruiken: vraag je eerst af waar

de bottleneck zit, voordat je iets probeert te verbeteren.

Misschien herken je daarin de Theory of Constraints van

Eli Goldrath. Zijn boek “Het Doel” is een soort

businessroman, waarin hij uitlegt dat het oplossen van

problemen die niet de feitelijke bottleneck zijn eigenlijk

zonde is van je tijd. Oorspronkelijk waren zijn ideeën

vooral gericht op de productiesector, maar ook in jouw

leven als ondernemer kan het je enorm helpen om

voldoening te ervaren wanneer je het belangrijkste

probleem als eerste oplost.

6

In mijn eigen ervaring is het trouwens niet áltijd het

meest verstandig om eerst de bottleneck aan te pakken.

Soms is het domweg leuker om een klein probleempje te

fixen en geeft dat succesje dan de broodnodige energie

en flow om je daarna met goede moed te storten op

grotere problemen. Maar meestal zoek ik dus eerst naar

de bottleneck.

Bij mij was de afgelopen weken projectmanagement de

bottleneck. Ik weet en merk hoe belangrijk goed

projectmanagement is en heb er tegelijkertijd een

gloeiende hekel aan om het zelf te doen.

Elk uur wat ik besteed aan projectmanagement levert een

enorme daling op van mijn persoonlijke productiviteit,

niet alleen omdat ik dan niet toe kom aan andere

belangrijke dingen, maar vooral omdat het me extreem

veel negatieve energie kost. Bij projectmanagement kom

ik bijvoorbeeld steeds in aanraking met dingen die niet

goed gaan, want alles goed zou gaan, hadden we

nauwelijks projectmanagement nodig. En dat kost me

energie.

7

De afgelopen weken heeft één van mijn medewerkers

een dappere poging gedaan om dat projectmanagement

uit te voeren, maar toen ik dinsdagmiddag alles uit mijn

handen moest laten vallen en naar kantoor moest rijden

om iets hopeloos kleins maar belangrijks te fixen, wat

gewoon van tevoren getest had moeten zijn, wist ik dat

dat jammerlijk is gestrand. Dus heb ik diezelfde dag nog

een externe projectmanager ingehuurd voor 1 of 2 uur

per dag. Met haar heb ik goede ervaringen en nu weet ik

vrijwel zeker dat dit voor mij belangrijke project goed zal

worden bewaakt en dat alle deadlines netjes worden

gehaald. Maar ik hoef er geen energie meer in te steken

om dat voor elkaar te krijgen. En zo werkt het.

De opluchting die ik meteen na de eerste briefing met

deze dame had, gaf wel aan hoeveel negatieve energie

dit probleem mij had gekost de afgelopen weken. Dat

was dus mijn bottleneck. Nog één of twee weken, dan is

de nieuwe projectmanager op dreef en ga ik zoeken naar

de volgende bottleneck, die me op dat moment weer het

meeste dwars zit en mijn productiviteit het meest

belemmert.

Bij productiviteitsbottlenecks zul je merken dat het

meestal gaat om dingen die je tijd kosten, of energie, of

je humeur. Als je die op kunt lossen, hou je dus meteen

meer tijd en energie over voor meer belangrijke dingen.

Dus als ik een vraag mag stellen: wat is op dit moment de

bottleneck in jouw eigen productiviteit?

8

Leer je productiviteitsprofiel kennen en doe er dan ook wat mee

De term “Hollandse ziekte” wordt in de economie gebruikt om teleurstellende macro-economische cijfers te verklaren. Ik

denk dat er ook een psychologische versie zou moeten komen van diezelfde term.

De Hollandse ziekte is de pathologische aandoening waarbij

grote delen van de bevolking ervan overtuigd zijn dat

iedereen hetzelfde is, in alle facetten.

Nu ik dit schrijf, vind ik het heel grappig om bij mezelf te

merken dat ik meteen de neiging heb om mezelf te gaan

verdedigen en uit te leggen dat ik het allemaal helemaal

niet zo erg bedoel als dat het lijkt (“Nee, ik ben geen

racist of anti-feminist en ik ben er 100% van overtuigd

dat ieder mens evenveel waarde heeft en gelijk zou

9

moeten zijn qua medemenselijkheid.”) . Blijkbaar voelt

mijn onderbewuste hoe sterk dit heerst.

Het probleem met die Hollandse ziekte is, dat jij als

ondernemer of manager vanaf je geboorte opgroeit in

een cultuur die vertelt dat je hetzelfde bent als ieder

ander en dat ieder ander hetzelfde is als jij. Dat is

domweg niet waar en kan voor nogal wat verwarring

zorgen.

Elk mens is uniek. Elk mens is anders. Ook iedere

ondernemer is anders dan elke andere ondernemer. En je

teamleden zijn weer heel andere mensen dan jij. Elk van

je teamleden is ook weer heel anders dan elk ander

teamlid.

Laat ik een voorbeeld geven: één van mijn medewerkers

geniet ervan om de boekhouding te doen. Zij buigt zich

met liefde over bonnetjes, facturen, spreadsheets en

resultatenrekeningen. Heerlijk vindt ze dat, al die

structuur.

Ik daarentegen, ik heb er een gloeiende hekel aan! Net

als bij projectmanagement weet ik dat de boekhouding

goed gedaan moet worden. Maar wat zij leuk vindt om te

doen, voelt voor mij als een noodzakelijk kwaad, iets wat

moet gebeuren maar mij afhoudt van de dingen die ik

wel graag doe. Voor mij is het een bezoeking, iets waar ik

huizenhoog tegenop zie en me alleen maar met moeite

doorheen kan slepen.

Dus wat gebeurt er, als ik mezelf niet genees van deze

Hollandse ziekte? Mijn brein, die boekhouding

10

verschrikkelijk vindt, denkt dat dat ook geldt voor alle

andere mensen op deze aarde. Iedereen is toch

hetzelfde? En omdat ik een liefdevol mens wil zijn,

aarzelt mijn brein om die verschrikkelijke klus aan

iemand anders over te dragen. Als ik dan uiteindelijk door

omstandigheden gedwongen, besluit om dat toch maar te

gaan doen, voel ik me continue lichtelijk schuldig.

Je zit nu te lachen, want je kunt je niet voorstellen dat jij

ooit zo dom kunt zijn als ik, maar ik durf te wedden dat

we na een coachingsgesprek van een half uur één of

twee van diezelfde patronen in jouw hoofd boven tafel

zouden halen. En bij de meeste managers heb ik daar

geen half uur, maar slechts 10 minuten voor nodig. Voor

de helderheid: ik ben hier al jaren doorheen, heb geen

moeite meer met delegeren, maar het was wel echt mijn

eigen ervaring.

En zie waar dat heen gaat? Als je denkt dat iedereen

hetzelfde is als jij, met dezelfde mogelijkheden, dezelfde

voorkeuren, dezelfde dromen en ambities, dan sta je

buiten de werkelijkheid en doe je zowel jezelf als je team

tekort.

Ik zei al: elke ondernemer is anders dan elke andere

ondernemer. En elke manager ook. En je teamleden zijn

stuk voor stuk weer totaal anders dan jij. En dat moet

ook. Voorbeeldje: 80% kans dat jij als ondernemer een

quick-start bent, iemand die van afwisseling houdt,

moeite heeft met hiërarchie en een hekel heeft aan te

veel structuur. Guess what? Als je medewerkers precies

hetzelfde zijn als jij, krijg je een explosie van energie, de

meest geweldige business ideeën en een kerkhof aan

onafgemaakte projecten.

11

Hoe meer jullie op elkaar lijken, hoe minder makkelijk

het is om al het werk wat gedaan moet worden te

verdelen over mensen die er echt plezier in hebben om

dat goed te doen. Diversiteit is extreem belangrijk voor

productieve ondernemingen.

En jij bent de ondernemer of de manager, de baas. Dus

zorg in elk geval dat je weet wie jij bent. Daar begint het

allemaal mee. Doe wat persoonlijkheidstestjes en plaats

jezelf lekker in een hokje. Niet omdat jij helemaal

samenvalt met die hokjes, maar puur omdat het je helpt

om na te denken over jezelf en dingen te leren die je

anders niet zo makkelijk boven tafel krijgt.

Ik ben zelf nogal enthousiast over de teamrollen van

professor Belbin, maar heb ook veel over mezelf geleerd

door de Meyers-Briggs test, door Birkman en de test van

Kolbe. Als je een stuk of vier van die tests achter de rug

hebt, weet je precies hoe je ze kunt relativeren, maar heb

je waarschijnlijk ook een stuk meer inzicht over welke

soorten werk en welke werkmethoden het beste

aansluiten op jouw persoonlijkheid.

En als je dat weet, ga dan op zoek naar mensen die juist

niet op jou lijken, maar die je het beste aanvullen. Ben je

pionier? Zoek dan iemand die houdt van dingen afmaken.

Ben jij de creatieve geest? Zorg dan dat je iemand hebt

om organisatie- en regelwerk aan uit te besteden. Of

projectmanagement natuurlijk…

Waar zit jouw natuurlijke drive? Boekhouding of

productontwikkeling? E-mail of sales? Projectmanagement of

trouble-shooting?

12

Weet wat je wilt, niet wat je denkt dat je moet willen, maar wat je écht wilt

Als je extreem helder hebt wat jouw visie is en wat jouw doelen zijn, wordt het een stuk makkelijker om slimme keuzes te

maken.

Productiviteit kun je op allerlei manieren meten en hangt

erg af van jouzelf en wat je wilt met je bedrijf. Om je

eigen productiviteit te verhogen, moet je allereerst heel

goed weten waar je naartoe wilt. Als ondernemer

betekent dat dat je zélf goed moet nadenken over jouw

visie, missie en doelen voor je bedrijf. Als jij het al niet

weet, hoe moeten je medewerkers dan weten welke

beslissingen ze moeten nemen om productief te zijn?

In andere woorden: waar doe je het allemaal voor?

Weten wat je wilt is trouwens niet per se hetzelfde als

weten wat je dénkt dat je moet willen.

Het is een stuk eenvoudiger om te weten wat je zou

moeten willen, dan weten wat je echt wilt. En dat is niet

per se een taalgrapje. Natuurlijk weet je verstand wel wat

verstandig is om te willen, maar daarnaast heb je ook nog

te maken met je emoties, je onderbewuste, je lijf en

volgens mij ook je geest, die allemaal inspraak willen

hebben in wat jij als complete persoon wilt.

13

We lopen hier

natuurlijk het

risico om met

een noodvaart

de weg af het

moeras van de

vaagheid in te

rijden, maar als

we samen

opletten komt

het niet zover

en kunnen we

volgens mij

best even

nadenken over

de diepere lagen in elke ondernemer.

Ik vind het namelijk bijzonder interessant dat ik

ondernemers en managers tegenkom die vastomlijnde

ideeën hebben over wat ze willen, maar zichzelf daarbij

voortdurend saboteren en zo hun eigen succes

ondermijnen. En als je een beetje om je heen kijkt, ken jij

die mensen ook. Of misschien loop je zelf wel steeds

weer vast in dezelfde zandbank, hoe hard je ook je best

doet.

Stel dat je werknemer bent, dan kun je op zoek gaan naar

wat jij eigenlijk wilt met je leven en daar een goede baan

bij zien te vinden. Maar als ondernemer heb je de unieke

kans om jouw organisatie zo te vormen, dat die als een

goede handschoen om jou heen past. Maar dan moet je

wel eerst weten, wat jij eigenlijk wilt. En dan helpt het

als je verstand en de rest van jezelf af en toe met elkaar

14

communiceren en het er langzamerhand over eens

worden wat dat doel dan precies is.

Wat heeft dit met productiviteit te maken? Nou, het helpt

bijvoorbeeld een heel eind bij motivatie. Dat woord is

afgeleid van het Latijnse ‘movere’, wat zoiets betekent als

bewegen. Motivatie gaat over in beweging komen, of

mensen in beweging krijgen. En het is niet voor niets dat

ons woord ‘emoties’ van datzelfde woord afstamt en er zo

dicht tegenaan ligt. Zonder emoties geen motivatie.

En wie zal ontkennen dat productiviteit gebaat is bij

motivatie? Natuurlijk heb je je hoofd nodig om na te

denken over wat je gaat doen, maar het helpt een stuk

als er passie en enthousiasme in zit. En als je meer

energie hebt, kun je een stuk productiever werken.

Dus: waarom ben je eigenlijk ondernemer geworden? Wat

was je gevoel erbij? Wat verwachtte je toen je begon?

Ging het je om vrijheid? En heb je die vrijheid dan nu al

gekregen? Of ben je eigenlijk slaaf van je bedrijf, waarin

je misschien officieel gezien geen baas meer hebt, maar

toch eigenlijk een 9 tot 5 baan hebt met jezelf als

leidinggevende slash slavendrijver?

Of ging het je om geld? Wilde je rijk worden? En waarom

dan? Waar had je al dat geld voor nodig? Is het puur het

cijfertje op het scherm wanneer je internetbankieren

opstart waar het je om gaat, of was al dat geld alleen

maar een middel voor iets wat eigenlijk nog belangrijker

voor je is? En dieper? En wat is dat dan? En heb je dat al

gekregen door ondernemer te worden?

15

Let op: ik heb niet zomaar een oordeel over deze dingen.

Het zijn ook de vragen die ik aan mezelf stel. Maar ik

weet wel dat het een stuk kan helpen om heel af en toe,

zeg één keer per jaar, een goed gesprek met jezelf te

hebben en jezelf af te vragen wat je uiteindelijke doel is

en of je daar wel echt dichterbij in de buurt komt. Al is

het maar omdat dit soort doelen nog best eens wat

kunnen variëren door de jaren heen.

Terug naar productiviteit. Als je echt weet waar je het

voor doet, kun je stoppen met al die dingen die daar niets

mee te maken hebben. Dat is snel verdiend. Activiteiten

die tijd kosten waar je mee kunt stoppen, acuut of

langzamerhand, leveren een enorme

productiviteitsverbetering op.

Vervolgens kun je je gaan concentreren op die

activiteiten die je wél dichter in de buurt brengen van

jouw doel. Daar heb je nu meer tijd en energie voor, dus

zul je daar waarschijnlijk ook sneller resultaat gaan zien.

Bovendien helpt het je om heldere keuzes te maken over

welke dingen je zelf blijft doen en welke dingen je gaat

delegeren of uitbesteden. Ook dat is productiviteitswinst.

Tenslotte zul je merken dat je met een duidelijker en

beter kloppende focus makkelijker in beweging komt,

meer motivatie voelt en daardoor kunt werken op de

toppen van je kunnen.

Maar dan is het misschien wel nodig om eerst eens een

vergaderafspraak te maken met alle delen van jezelf.

16

Maak alles wat je wilt doen sneller, leuker en makkelijker

Maar genoeg over jou (en mij). Laten we kijken naar de dingen die je doet. En wel aan de hand van Taco’s Tweede

Axioma.

“Als het je te veel moeite kost, doe je het waarschijnlijk

niet.”

Dat is het leuke van optimaliseren. Heel veel dingen die

stomvervelend zijn om te doen, maar die toch moeten

gebeuren, kun je met een beetje eenmalige moeite

sneller, leuker en makkelijker maken.

Kunstenaars en ondernemers hebben één ding gemeen:

de meesten van hen hebben een gloeiende hekel aan het

17

netjes bijhouden van bonnetjes en declaratieformulieren.

Het woord formulieren alleen al… En dus is het aan het

eind van de maand weer zoeken naar alle

benzinebonnetjes, afrekeningen van zakenlunches en

kwitanties uit de parkeerautomaat.

Kunnen we dat sneller, leuker en makkelijker maken?

Nou, misschien wel. Wat zou de ideale situatie zijn?

Volgens mij zou dat zijn dat ik na het afrekenen het

bonnetje krijg van de pompstationmedewerker en ‘m

meteen aan m’n secretaresse kan overhandigen. Hoef ik

er nooit meer over na te denken of naar te zoeken.

Complicerende factor: ik wil m’n secretaresse niet overal

mee naar toe nemen. Dus dat moet één stap

ingewikkelder. Bijvoorbeeld met een mapje. Een simpel

mapje in je dashboardkastje helpt al een boel. Als je het

tankstation uitloopt hou je het bonnetje in je hand, totdat

je het binnen 10 seconden in dat mapje hebt gedaan. Dat

aanleren kost in het begin even wat moeite, maar na een

maand zit het systeem erin en gaat het net zo

automatisch als tandenpoetsen. Als je dan ook nog met je

secretaresse afspreekt dat zij eens per maand je

autosleutels vraagt om dat mapje leeg te maken, per slot

van rekening heb je haar aangenomen omdat zij wél

plezier heeft in structuur en regelmaat, is het hele

probleem de wereld uit voor de rest van je werkzame

leven.

En datzelfde geldt voor nog zoveel meer dingen. Als het

per se moet gebeuren, en je het niet kunt delegeren,

probeer het dan simpel, snel en fun te maken. Zeker voor

vervelende taken die vaak terugkomen.

18

Neem archiveren. Waarom denk je dat zoveel mensen

stapels papier op hun bureau hebben liggen? Volgens mij

zijn er twee redenen: aan de ene kant zijn die stapels niet

alleen maar stapels papier, maar ook stapels onverwerkte

emoties. Als je namelijk het papier gebruikt om je te

helpen herinneren aan iets wat je nog moet doen, en je

hebt om welke reden dan ook geen zin om het te doen,

dan blijven die papieren liggen en worden het vanzelf

stapels besluiteloosheid.

Maar er is nog een reden en die is makkelijker op te

lossen: pak eens een stopwatch en meet hoeveel tijd het

kost om een A4'tje in een ordner te archiveren. Ready,

set, go! Zoek de perforator, dan het papier netjes

inleggen en op de juiste plek gaatjes maken, dan opstaan

van je bureaustoel, naar de kast lopen en de juiste ordner

eruit pakken.

Terwijl ik dit schrijf voel ik, dat ik dit al te veel moeite

zou vinden. Maar we zijn nog niet klaar! Ordner op je

bureau leggen, openklappen, drukspanner losklikken of

draadspanner opschuiven en die dan over de bocht naar

links schuiven, het juiste tabblad zoeken, alle papieren

die daarvoor zitten ook naar links schuiven, hefboom

omhoog bewegen, gaatjes in het A4'tje netjes oplijnen

met het mechaniek, het velletje erop schuiven en dan het

hele verhaal achterstevoren, totdat de ordner weer netjes

in de kast staat en jij op je stoel zit.

En dan ga ik er nog vanuit, dat er voldoende ruimte is in

die ordner. Als je eenmaal een nieuwe ordner moet

maken, wordt de ellende nog een heel stuk erger. Hoe

moet ik ook alweer zo’n rugetiket printen?

19

Vervang het systeem door slimme hangmappen en een

labelprinter, dan kun je datzelfde A4'tje binnen een

seconde of 20 archiveren. Ik heb het geprobeerd: toen

het archiveren van elk los papiertje me nog 2 minuten

kostte, deed ik het ook niet.

En als je wilt kan het nog simpeler en sneller: laat

gewoon je hele archief en alle binnenkomende post

scannen. Als je dat goed laat doen, kun je daarna meteen

door je hele archief Googlen. Als dat geen tijd bespaart!

Dus staar je niet blind op discipline. Discipline is vastly

overrated. Het is een paardenmiddel voor extreme

situaties, of voor het inleren van nieuw gedrag. De taken

die moeten gebeuren, maar je nu nog irriteren kun je

liever eerst simpeler en sneller maken en dan kijken of

dat je niet veel beter bevalt.

Wat irriteert jou elke dag?

En valt dat te fixen?

20

Zorg voor focus op de manier die voor jou werkt

In de natuurkunde hebben ze een mooie term voor een verschijnsel waar ik als ondernemer ook vaak mee

te maken heb: entropie.

Als manager of ondernemer kun je op één dag wel

duizend dingen aan je hoofd hebben. Eerst sta je tien

minuten te praten met een medewerker, dan gaat de

telefoon en sta je een klant te woord, of de

belastinginspecteur, of een leverancier, of een

concullega.

Ondertussen denk je na over je Blackberry, die net nog

een geluid maakte alsof er een sms binnenkomt. Zou dat

je dochter zijn? En terwijl je erbij wordt geroepen, omdat

jij de enige bent die een probleem in de productiehal

kunt oplossen, vraag je je af hoe je ooit tijd moet maken

om na te denken over het nieuwe jaarplan.

Hoe mooi het ook is dat je werk zo veelzijdig is, het doet

wel wat met je productiviteit. Als je dag bestaat uit 4

hoofdonderwerpen waar je echt even tijd voor hebt, voelt

het anders dan wanneer je diezelfde dag verdeelt in 200

21

taartpuntjes die allemaal maar een fractie van je

aandacht krijgen.

Als het erop aan komt, levert aandacht een stuk meer

geld of waarde op dan entropie. Zonder aandacht geen

creativiteit, geen problem-solving en geen echte

doorbraken. Als je je aandacht verdeelt over 200 dingen

elke dag zul je niet alleen merken dat je doodop raakt, je

zult domweg oppervlakkiger werk afleveren. Dat is niet

erg voor een dag of een paar dagen, maar als dat je

modus operandi is voor een heel jaar, zul je minder

productief zijn dan had gekund. Hoewel het voelt alsof je

enorm veel gedaan krijgt!

Met een vergrootglas en de zon kun je een vuur

aansteken, doordat je de energie bundelt. Wat zou jij wel

niet kunnen bereiken als je jouw denkenergie zou

bundelen?

Entropie merk je ook bij ondernemers en managers die

altijd overal bereikbaar willen zijn. “Mijn deur staat altijd

open”, dat soort onzinzinnen. Als je continue bereikbaar

22

bent, ben je dus nooit compleet geconcentreerd. En denk

je dat je teamleden echt gaan problem-solven, als ze

voor elk wissewasje een beroep op jou kunnen doen?

Zorg ervoor dat de weg van de minste weerstand ook

voor hen wordt afgesloten.

Hoe vaak heb je vandaag al naar kantoor gebeld? Hoe

vaak je mail gechecked? En stel dat je voor een

weddenschap één dag zonder telefoon zou moeten, wat

zou dat met je doen? Wat zou je voelen? Gewoon fysiek.

En wat zegt je dat? Je hoeft geen alcoholprobleem te

hebben om toch knap verslaafd te zijn.

Beste harde werker, je smartphone heeft een heel aantal

gadgets die je kunnen helpen met slimmer werken. Ik

geniet bijvoorbeeld van Dropbox en Captio, maar de

beste app op alle telefoons is nog steeds de “uit” knop.

Doe eens gek en pak ouderwets pen en papier om na te

denken. Neem wel een goedschrijvende pen en investeer

in een schrijfboek waar je blij van wordt. Elke dag een

paar regels schrijven over wat er gebeurd is die dag en

wat je geleerd hebt. Af en toe een schemaatje schetsen

om een ingewikkeld probleem te doordenken. Het hoeft

niet mooi te zijn, als jij je gedachten maar uit je hoofd

krijgt. Terwijl je op een afspraak wacht nog snel even een

opzetje schetsen van een stappenplannetje voor het

volgende project. Ik werk veel met m’n computers, heb

twee laptops, een iPad, iPhone, twee Kindle e-readers en

die gebruik ik allemaal regelmatig, behalve de iPad die

steeds door m’n kinderen wordt ingepikt.

Maar nog steeds hou ik m’n vulpen in ere, schrijf ik elke

dag een flink stuk en heb ik ondertussen tientallen van

die schrijfboeken achter slot en grendel liggen. En nee,

23

het gaat me niet om de artistieke kwaliteit, maar puur om

de inzichten die ik wél met papier krijg, maar niet

digitaal. Probeer het eens.

Als het om concentratie gaat, zijn veel ondernemers

wantrouwig. Veel van ons zijn extravert aangelegd en

hebben moeite met stilzitten. Dat geldt natuurlijk niet

voor alle ondernemers, maar een groot percentage van

ons had moeite om het tempo op school bij te houden.

En niet omdat het te snel ging. En het was ook

doodvermoeiend om geïnteresseerd te blijven voor al die

dingen die we daar verplicht moesten leren, maar die

geen enkele relatie hadden met ons leven. Logisch dat

we niet zulke goede associaties hebben bij de woorden

‘aandacht’, ‘concentratie’, ‘je hoofd erbij houden’. Die

woorden klinken toch een beetje als ‘stilzitten’ en ‘saai’.

Toch?

Maar wat niemand je op school heeft vertelt is dat er

twee manieren zijn om je concentratie te verhogen: je

kunt prikkels weghalen, maar je je kunt ook juist prikkels

toevoegen. Welke van de twee precies het beste werkt

hangt af van je werk, van jou en van de situatie. Moet je

geconcentreerd werken aan een adviesrapport voor een

klant? Dan is het waarschijnlijk handig om de deur van je

kantoor te sluiten, je email, Twitter en Facebook uit te

zetten en te zorgen dat je niet wordt afgeleid door wat er

net buiten je raam gebeurt.

Maar tegelijkertijd kan het goed helpen om juist up-beat

muziek áán te zetten, met je voet mee te tikken op de

maat of zelfs in de stationsrestauratie te gaan zitten. Zelf

schrijf ik dit nu op Schiphol, terwijl honderden mensen

langs me lopen, met elkaar praten en de muziek aan

staat. Voor mij is het prima.

24

Concentratie en focus hoeft dus helemaal niet saai of

rustig te zijn. Maar vind vooral uit wat voor jóu werkt.

Hoe en waar kun jij goed werken aan de dingen die jouw

onverdeelde aandacht verdienen?

25

Leer werken met Getting Things Done – een superpraktisch systeem

waarmee je je hoofd leeg kunt maken

Als iets kan helpen om productiviteit kwijt te raken, dan is het wel informatie. Niet alleen leven we in een tijd van

information overload, we hebben ook een probleem met informatie obesitas. Wees eerlijk: als je 20 jaar geleden een

kantoorbaan had en 30 brieven per dag kreeg, was het bijzonder. Tegenwoordig kun je gerust 200 emails per dag krijgen.

En sommigen daarvan hebben bijlagen van tientallen of honderden pagina’s. Hoe komt een mens nog toe aan z’n normale

werk?

Maar het is niet alleen maar email; ook andere brokjes

informatie vragen om een zorgvuldige afhandeling. Een

toezegging die je doet in de gang, een telefoongesprek

terwijl je in de auto zit of een creatief idee als je bij het

schoolplein op één van je kinderen wacht.

Al die losse informatie zit in je hoofd. En het zit in de

weg van belangrijker werk. Alle afspraken, plannen,

ideeën, prioriteiten en beloftes van de laatste tijd nemen

elk een paar procent van je hoofd, je gedachten, in

beslag. Wanneer één van de collega’s bij meereffect een

26

ondernemer of directeur coacht, hengelen ze met gemak

honderden van die 'open eindjes' naar de oppervlakte.

Allemaal rompslomp. Allemaal stukjes data die elk een

klein beetje aandacht van je vragen.

En het grappige is dat veel van die gedachten onbewust

naar boven komen, maar dan op de meest onhandige

momenten. Je bent lekker geconcentreerd een voorstel

aan het schrijven voor een nieuw project en opeens

schiet het door je hoofd dat je de aannemer nog moet

bellen. Je loopt door de supermarkt en maakt je

ondertussen zorgen over de vergadering morgen.

De meeste mensen beseffen niet eens meer hoe vaak ze

aan dingen denken waar ze op dat moment toch niets

mee gaan doen. Maar elke storende gedachte levert een

beetje stress op. En als je maar genoeg van die losse

eindjes hebt, is dat samen heel veel stress. Onnodige

stress.

Bovendien: als je steeds op de verkeerde momenten aan

de juiste dingen denkt, kun je nooit erg betrouwbaar zijn

27

in het nakomen van afspraken en beloftes. Wat dan weer

niet handig is, want betrouwbaarheid is belangrijk; per

slot van rekening gaat leven en werk in de eerste plaats

om mensen en relaties. En mensen zijn er gevoelig voor

of je betrouwbaar bent. Ik wel in elk geval. Als je steeds

opnieuw je beloftes breekt, afspraken niet nakomt, slecht

of traag reageert op e-mails, als je geen overzicht hebt

over je werk, dan schaadt dat de relatie. En dat levert ook

alweer meer stress op.

Het beste systeem om daarmee te dealen is volgens mij

“Getting Things Done”, van David Allen. Deze

Californische business coach leert mensen om al die

losse eindjes op te slaan in een betrouwbaar systeem

buiten hun hoofd. Dat kan gewoon met pen en papier,

maar net zo makkelijk met je computer of smartphone.

Eigenlijk gaat het precies op dezelfde manier als dat je

niet probeert om al je afspraken uit je hoofd te

onthouden, maar ze voor het gemak en betrouwbaarheid

opschrijft in een agenda.

David stelt daarvoor een paar speciale lijsten voor:

Eerstvolgende Acties met alle taken voor deze week, je

Agenda alleen maar voor die taken of afspraken die

tijdgebonden zijn, een Wachten Op lijst met alles waar je

nog op wacht, een Later/Misschien lijst met alle taken of

ideeën die je later nog eens wilt doen, maar waar je deze

week niet aan toe gaat komen, een Archief voor dat waar

je geen actie aan hangt maar wat je wel wilt bewaren en

een Projectenlijst om alle projecten waar je nu mee bezig

bent in de gaten te houden.

Hoewel ik zelf nogal creatief ben ingesteld, gebruik ik dit

systeem nu al jarenlang fanatiek, omdat het domweg het

28

enige systeem is wat me relatief weinig moeite kost en

heel veel resultaat oplevert.

Experimenteer bijvoorbeeld eens met een Wachten Op

lijst. Dat scheelt meteen 150 losse eindjes die de hele

dag in je hoofd heen en weer stuiteren. Zodra je

onderbewuste dat externe systeem gaat vertrouwen,

zoals in dit geval een simpele lijst met alles waar je nog

op wacht, zal het stoppen om je steeds weer te

herinneren aan al die details. Of lig jij ’s avonds soms

wakker over de vraag waar je volgende week

donderdagavond verwacht wordt? Nee toch?

Bovendien: als je nog geen Wachten Op lijst hebt, dan

raad ik je sowieso aan om er één te maken om het hele

delegeer-proces een stuk te versoepelen. En delegeren

kan op zichzelf al een enorme boost worden voor je

productiviteit – als je het slim doet.

Wil je leren werken met Getting Things Done?

Check dan de trainingen op www.meereffect.nl

29

Wring het 10-100-1000 principe uit totdat het om genade smeekt

Elk uur wat je werkt kost iets – en levert hopelijk ook veel op. Als je dat een beetje uitrekent, kun je handige beslissingen

maken over waar jij het meest productief bent en wat je misschien beter kunt stoppen, delegeren of uitbesteden.

Laten we beginnen met een lagere school sommetje.

Neem je salaris uit de BV, tel daar je dividend,

autokosten, kantoorkosten en belastingen per jaar bij op.

Stel dat dat bedrag uitkomt op 150.000 Euro per jaar.

Dan is dat het bedrag wat jij per jaar kost aan je eigen

bedrijf.

Deel vervolgens dat bedrag door het aantal uren wat je in

dat jaar werkt. Ik ga even uit van een gemiddelde 50 uur

per week. En laten we dan rekenen met een relaxte 40

30

werkweken per jaar, dan kom je op 2.000 werkuren per

jaar. Voor die anderhalve ton per jaar komt dat erop neer

dat jij 75 euro kost per uur.

Als beginnend ondernemer ligt je salaris misschien wat

lager, dan reken je met 40 euro per uur. En dan is het dus

nog belangrijker om dit principe zo snel mogelijk te leren

kennen en in de praktijk uit te buiten, want voor jou is

het helemaal belangrijk om zoveel mogelijk uren te

besteden aan activiteiten waar je heel veel waarde

toevoegt voor andere mensen en dus voor je bedrijf. Dat

is de enige logische manier om je winst te laten groeien.

Gaan je ogen al glimmen als het nu tot je doordringt

hoeveel werk je wel niet kunt uitbesteden voor minder

dan 75 euro per uur? Want als jij iets doet, wat dan ook,

dan kost dat 75 euro per uur. Dus als je dat werk kunt

uitbesteden voor minder, ben je een dief van je eigen

portemonnee als je dat niet doet en niet ander werk gaat

doen waar je meer mee kunt verdienen. Vooral als het

toch rotwerk is.

Controlevraagje: wat is het eerste waar je nu aan moet

denken? En waarom schiet er meteen ook een excuus in je

hoofd om dat niet te delegeren?

Maar goed. Help jezelf dus daaraan herinneren en schrijf

in je agenda bij elk uur het getal “75”. Of als je met een

digitale agenda zoals Outlook werkt, maak een duurt-de-

hele-dag taak aan met de titel “8 x 75 = 600”. Dat zal je

leren.

De andere kant van de medaille is natuurlijk de vraag

hoeveel een uur oplevert. Elk uur wat je werkt levert een

31

bepaalde waarde op, anders is het geen werk maar

vakantie. Die waarde hoeft helemaal niet per se meteen

financieel te zijn. Een bedrijf bestaat niet alleen voor

geld, er speelt veel meer mee. Maar omdat dit vooral een

handvat is om beslissingen te nemen, maak ik het je even

gemakkelijk en kijken we nu alleen naar de geldelijke

opbrengst van elk uur wat je werkt.

Je werkt een uur. Dat kost 75 Euro. En wat levert het op?

Als je een factuur kunt sturen naar een klant voor dat uur

is het helder. Maar kun je dat ook omslaan naar al die

uren voorbereiding? Neem deze sessie tijdens de Week

van de Ondernemer. Ik factureer een mooi bedrag voor

die zes sessies en als ik die omsla naar de uren dat ik

daarvoor sta te presenteren, hebben we het over een zeer

respectabel uurtarief met een heleboel nullen. Maar

hoeveel blijft daar nog van over per uur als ik mijn

reistijd naar Den Bosch voor onze eerste bespreking

meeneem? En de vergadertijd daar en later nog de

telefonische conferentie?

En de tijd voor het schrijven van dit e-book? En de uren

van m’n team rond dit hele verhaal? En zometeen de

wachttijd tussen de sessies en de reistijd naar Utrecht?

En de evaluaties tussendoor? Hou me ten goede: ik doe

niet zielig, maar al die uren moet ik meerekenen om op

een reële opbrengst per uur uit te komen. Anders reken ik

mezelf ten onrechte rijk.

Andersom geldt het ook: het geld wat je verdient met een

uur werk hoeft niet per se meteen binnen te komen. Als

ik een hoofdstuk schrijf voor m’n nieuwe boek, kost het

wel even tijd voordat die opbrengst bij mij terug komt.

Maar een goedgeschreven boek kan ik de loop van de

32

jaren honderdduizenden euro’s opleveren. En m’n boek

‘Elke dag je hoofd en inbox leeg’ heb ik in één week

geschreven. Kun je nagaan hoeveel die uren achteraf per

stuk waard bleken te zijn.

Welke uren zijn bij jou veel waard? Brainstormen over

nieuwe producten, bij je belangrijkste klanten op bezoek

gaan of tijd besteden aan marketing en

productontwikkeling? Een paar uur 1.000 euro per uur

werk komt al een heel stuk in de buurt van een

succesvolle dag. En het grappige is dat hoogrenderend

werk je waarschijnlijk een stuk minder moeite kost dan

het meer routinematige werk wat je gewoon heerlijk kunt

uitbesteden.

En wees eerlijk: wil je écht een uur bij de autowasstraat

in de rij staan, als je eenmaal hebt uitgerekend dat je in

diezelfde tijd ook iets kunt doen wat de komende weken

1.000 euro gaat opleveren? Dat wordt een dure wasbeurt

dan voor je auto.

Een heel handige manier om tijd te besparen voor

ondernemers en managers is zoeken naar uren die weinig

geld kosten om in te kopen voor werk wat je eenvoudig

kunt delegeren of uitbesteden. De boekhouding kan

iemand anders doen, de rest van je administratie ook en

het bijhouden van je website is waarschijnlijk ook niet de

activiteit waarmee jij persoonlijk de meeste waarde

toevoegt. Dat geldt trouwens ook thuis: als je iemand

inhuurt om je tuin bij te houden, de was te doen of eten

te koken, dan komen die uren vrij voor werk wat jij alleen

kunt doen.

33

(Maak het niet te gek trouwens – zodra je jezelf hoort

zeggen dat je niet meedoet met Monopoly omdat je daar

te duur voor bent, is het tijd voor enige zelfspot en

relativering.)

Dus: extreem delegeren.

Het lijkt zo simpel.

Maar een ontelbaar aantal ondernemers en managers in

Nederland vindt fanatiek delegeren knap lastig. En een

beetje pijnlijk. Wij hebben namelijk zelf met onze eigen

handen het hele bedrijf van de grond af opgebouwd.

Bloed, zweet en tranen. En dus kunnen we alles zélf.

Sterker nog: we kunnen het vaak nog een stuk beter dan

onze medewerkers ook. Heel vaak snappen die het niet

(zei één van mijn medewerkers toen ik dit net voorlas).

En dat maakt het lastig. Want die gedachte is niet per se

onwaar. En het is sowieso een stuk ingewikkelder om

dingen te delegeren die je zelf ook kunt. Als mijn auto

problemen heeft met schakelen, gaat ‘ie naar de garage.

Geen haar op m’n hoofd die erover denkt om zelf de

versnellingsbak open te schroeven, daar heb ik namelijk

totaal geen verstand van.

Maar als er iets is met de website, is de verleiding om er

zelf ‘even’ naar te kijken al een stuk groter. Dat kan ik

namelijk wél. Alleen blijkt in de praktijk ‘even’ nooit echt

‘even’ te zijn. Daarom is mijn nieuwste strategie dit

zinnetje: “Sorry, maar ik weet niet hoe dat moet.”

Zo probeer ik te voorkomen dat ik mijn medewerkers

werk uit handen neem, wat ze prima zelf zouden moeten

kunnen doen of kunnen oplossen. Zelfs als ik het

34

inderdaad beter weet en sneller kan. Maar vooral probeer

ik daarmee mezelf te hersenspoelen, zodat ik die neiging

om iedereen alles uit handen te nemen ga afleren. En dat

ik steeds meer tijd krijg voor die dingen die ik moet doen,

die ik alleen kan doen, die voor mij belangrijk zijn of die

alles bij elkaar de meeste waarde toevoegen in m’n

bedrijf.

En als je nou niet kunt delegeren omdat je niet

voldoende personeel hebt voor al het werk wat moet

gebeuren, kun je nog overwegen om werk uit te

besteden. Bijvoorbeeld aan een Virtual Assistant (die zijn

er ook in Nederland – kun je gewoon vinden op Google),

of via (internationale) websites waar freelancers zich

aanbieden.

Let er dan wel op dat je niet alleen op zoek bent naar

vakinhoudelijk capabele mensen, maar ook naar

leveranciers die betrouwbaar communiceren en goed met

deadlines overweg kunnen.

Zoals ik al zei: bij delegeren werkt de Wachten Op lijst

heel goed. Alles wat ik delegeer komt erop terecht en

tijdens overlegjes of functioneringsgesprekken komt die

lijst boven tafel om te kijken hoe het gaat. Ook mijn

eigen medewerkers moeten natuurlijk betrouwbaar

communiceren en deadlines halen.

En ten slotte gaat het je ook nog eens heel veel tijd

schelen als je je medewerkers afleert om werk naar jou te

‘delegeren’. Al die mailtjes waarin ze problemen

beschrijven en aan jou vragen hoe ze die moeten

35

oplossen kosten jou veel tijd en zorgen ervoor dat ze

zichzelf klein houden.

Ik probeer mijn mensen strak te houden op het schrijven

van ja/nee mails: “Taco, ik zie dit probleem. Ik stel voor

dat we het zus en zo gaan oplossen. Vind je dat okay?”.

Op zo’n mailtje hoef ik alleen maar “ja” te beantwoorden.

Of als ik het een keer niet okay vindt, kan ik ervoor kiezen

om wat uitgebreider antwoord te geven. Scheelt mij uren

per dag en heeft m’n team de afgelopen jaren geholpen

om een stuk verder door te groeien en beter na te

denken. En daar betaal ik ze toch een mooi salaris voor?

36

Maak lachend je inbox leeg in de helft van de tijd

Alweer bijna 15 jaar werk ik met Microsoft Outlook voor het ontvangen en versturen van e-mail. In die tijd heb ik een

aantal manieren ontdekt om Outlook in de turbo te zetten en veel slimmer te werken. Veel sneller in elk geval dan

webmail.

Nu is praktisch elke dag m’n inbox wel één keer leeg en heb ik veel meer rust in mijn hoofd over alles wat speelt. Dat

heeft natuurlijk weer veel te maken met de ideeën en principes van David Allen, die ik eerder al noemde.

En de beste principes moet je natuurlijk wel combineren

met wat slimme handelingen. “Maak alles sneller, leuker

en makkelijker” noemde ik dat hierboven.

Ik maak daarvoor veel gebruik van het toetsenbord.

Werken met de muis (‘muizen’) is namelijk een stuk

intensiever dan werken met sneltoetsen en het gaat een

fors stuk langzamer. Handig dus om zoveel mogelijk

afscheid te nemen van de muis. Vooral voor acties die je

tientallen of honderden keren per dag doet, zoals bij het

verwerken van email.

37

Outlook bevat een enorme hoeveelheid sneltoetsen, die

je gelukkig echt niet meteen allemaal uit je hoofd hoeft

te leren. Met slechts drie sneltoetsen kun je al zo’n 40%

snelheidswinst verdienen bij het verwerken van e-mail:

Ctrl+Shift+Y voor het kopiëren van een e-mail naar een

andere map of takenlijst, Ctrl+Shift+V voor het

verplaatsen en Alt+S (of Alt+U voor 2003/2007) voor het

opslaan van een item (bijvoorbeeld het opslaan en

sluiten van een nieuwe taak of agendaitem).

38

Stop met typen, in elk geval als het nergens op slaat

Typen is traag. En toch moet het in onze moderne informatiesamenleving nog veel gebeuren. Had een directeur vroeger

een stenografiste in dienst, vandaag is hij meestal aan zijn eigen typevaardigheid overgeleverd. Als je dat fanatiek

aanpakt kun je tempo maken, maar dames en heren, met twee vingers is het nog steeds een beetje behelpen.

Iedereen snapt dat je liever een extra cursus marketing,

psychologie, of speedracing gaat doen, maar een

typecursus zou voor veel ondernemers en managers meer

waarde kunnen opleveren. Reken even mee: als je 50

tekens per minuut tikt, doe je 12 minuten over hetzelfde

mailtje wat ik in 2 minuten al af had. Na tien van dat

soort mailtjes heb ik bijna 2 uur tijd meer dan jij om

belangrijk werk te gaan doen.

Maar hoe snel je ook typt, het blijft altijd relatief traag.

Dus als je daarin meer kunt automatiseren; des te beter.

Sinds de laatste versie van Dragon NaturallySpeaking is

het bijvoorbeeld een serieus alternatief om teksten in te

spreken, in plaats van in te tikken. Zorg wel voor een

goede headset, maar dan kun je met enige oefening een

enorme hoeveelheid tekst produceren in erg weinig tijd.

39

En er is nóg een alternatief. Er zijn allerlei slimme

programmaatjes te vinden om hele teksten in te voeren

door alleen een afkorting in te tikken. Met TypePilot of

Fingertips voor Windows, of Typinator voor Apple, is het

eenvoudig om veelvoorkomende frasen simpelweg te

automatiseren. Kies dan een afkorting die voor jou

eenvoudig te onthouden is en zo’n simpel stukje software

kan je enorm veel tijd besparen.

Ik type bijvoorbeeld “vnv” en op mijn scherm verschijnt:

“Mocht je verder nog vragen hebben, dan hoor ik het

graag.”

Als ik dat schrijf, meen ik dat wél. Ik wil het alleen niet

steeds weer opnieuw uittikken. Netto rendement: 54

tekens die ik niet zelf hoef in te tikken.

En dat is nog maar het begin. Routebeschrijvingen, mini

projectplannetjes, vragen die je vaak stelt (jnm = “Wil je

hier alstjeblieft een ja/nee mailtje over sturen?”),

bedankjes (bvu = “Bedankt voor de update. – Taco”), dat

soort dingen. Voor je het weet type je alleen nog maar

echt nuttige, inhoudelijke, creatieve dingen waar je over

hebt nagedacht. Hoe onvoorstelbaar is dat?

40

Dat was het voor dit e-book. Ik hoop dat je deze tips niet

alleen met plezier hebt gelezen, maar er ook een paar

gaat uitproberen. Ik heb net m’n cappuccino op en loop

zo terug naar m’n appartement voor deze week in Buenos

Aires. Morgenochtend weer lekker puzzelen aan het werk

wat deze week hopelijk de meeste waarde gaat

opleveren. En ondertussen houdt m’n team keurig de

administratie bij en loopt de projectplanning weer op

rolletjes. Hoe mooi is het leven als ondernemer?

Wil je door mij persoonlijk geholpen worden om Extreem

Productief te worden als ondernemer of manager?

Check dan mijn website FridaysOff.nl

Tekst en inhoud © Copyright 2015 Kapalua B.V., Postbus 504, 3500 AM, Utrecht.

41

Over Taco Oosterkamp

Veel experts hebben enorme wapenfeiten op hun naam staan en delen hun haast encyclopedische kennis met je. Zo

niet Taco Oosterkamp. Hij is meer van in het diepe springen en dan heel hard zwemmen om zichzelf weer uit de

problemen te redden. ‘Just-in-time learning’ noemt hij dat eufemistisch. Gelukkig heeft hij op deze manier de nodige

successen behaald. Maar hij maakte ook ongeveer alle fouten die je kunt verzinnen. Daar heeft hij dan op zijn beurt

wel weer veel van geleerd.

Als Business Thinker inspireerde Taco de afgelopen jaren duizenden ondernemers, directeuren en managers met zijn

seminars, trainingen en artikelen. Hij coachte tientallen moderne leiders in binnen- en buitenland en keek mee in de

cockpit van snelgroeiende bedrijven. Taco was jarenlang lid van de exclusieve Roundtable in Amerika en werkt met de

ideeën van experts in binnen- en buitenland.

Verder was hij de best beoordeelde spreker op Challengerday met ruim vijfhonderd ondernemers, en had hij de eer om

ooit door Microsoft gevraagd te worden als lid van de jury van Speakers Idols. Hij is vaste columnist van Management

Team en schrijft een tweewekelijkse e-mail met tips die door duizenden leiders wordt gelezen.

Wil je meer leren van Taco? Voor informatie over spreekbeurten, seminars en coaching kun je het best even kijken op FridaysOff.nl