Sier

lijk

& k

ruid

igKe

uken

krui

den

in d

e si

ertu

in

2 3

Keukenkruiden: lekker én mooi!

Keukenkruiden hebben naast een lekkere smaak, vaak ook een mooie bloeiwijze of een opvallend blad. Denk maar aan de hoge, groengele schermen van venkel of aan de gras-achtige structuur en de bolvormige paarse bloemen van bieslook. Dit maakt keuken-kruiden tot leuke planten voor een bloemenborder.

Kruiden doen het vaak een stuk beter in het gezelschap van andere planten die dezelfde standplaats verkiezen, dan in een kruiden-tuintje waar je alle keukenkruiden verzamelt, louter omdat ze allemaal eetbaar zijn. In een ecologische siertuin ga je op zoek naar de juiste plaats voor de juiste plant.Dat maakt het voor jou ook gemakkelijker: planten die je op de juiste plaats zet, staan er goed bij. Ze vragen geen extra zorgen zoals bijmesten of meer water geven. Bovendien krijgen ze minder snel last van plagen of ziekten.

In dit boekje ontdek je welke keukenkruiden een goed gezelschap vormen en hoe je keu-kenkruiden kunt integreren in een bloemen-border. We maakten een selectie van keu-kenkruiden die lekker zijn in de keuken én die een meerwaarde geven aan de siertuin. Het resultaat? Een boeiende en bloeiende siertuin die mooi, lekker en ecologisch is!

ColofonTekst: Maite Grugeon

Foto’s: Stefan Jacobs

Eindredactie en lay-out: Reine De Pelseneer

Met dank aan ons leespanel:

• Yo De Beule (Kruidenkwekerij Duizendblad

www.duizendblad.be )

• Ann Van Roy (Annetannes Kruidenklets:

www.annetanne.be/kruidenklets)

• Annick Hollebeke (herboriste en Velt-lesgever)

ISBN: 9789081612814

Velt voluitGezond leven op het ritme van de seizoenen, met respect

voor de natuur. Dat is ecologisch leven in een notendop. Velt

helpt je graag om een ecologische levensstijl te ontwikkelen in

keuken, tuin en daarbuiten. Word samen met meer dan 12000

gezinnen en 100 lokale groepen eco-actief ! → www.velt.be

Velt vzw

Uitbreidingstraat 392c

2600 Berchem

T 03 281 74 75

info@velt.be

© 2011 Velt vzw. Niets uit deze uitgave mag worden overgeno-

men zonder de schriftelijke toestemming van Velt vzw.

Velt Nederland

De Lathyrus 22

5552 PJ Valkenswaard

T 040 201 74 53

velt-nederland@hetnet.nl

Gedrukt op ‘Revive 50:50 silk’.

4 5

Wat zijn keukenkruiden?

Keukenkruiden zijn planten die omwille van hun smaak en geur geliefd zijn in de keuken. Ze worden ‘kruiden’ genoemd, omdat ze gebruikt worden om gerechten op smaak te brengen, om het eten ‘kruidiger’ te maken.

Maar keukenkruiden zijn net zo goed planten als alle andere; ze groeien, bloeien en komen in zaad. Ze hebben ook elk hun favoriete standplaats en die verschilt van plant tot plant. Sommige planten staan graag droog, zonnig en op een stenige bodem, tijm en lavendel bijvoorbeeld. Andere planten vragen dan weer een voedselrijke grond met meer vocht en schaduw. Roomse kervel en peterselie zijn hiervan voorbeelden.

Als je rekening houdt met de natuurlijke standplaats en je zet planten op de juiste plaats, dan groeien ze uit tot sterke gezonde planten. Dat is immers wat je verwacht van keukenkruiden, zodat je ze volop kunt gebruiken in de keuken.

Goed gezelschap

Vaak staan keukenkruiden in een hoekje van de tuin of in een kruidenbak bij elkaar. De basilicum naast de rozemarijn, het bonenkruid naast de lavas. Ze lijken een logisch gezelschap te vormen, omdat ze het-zelfde doel hebben: in een lekkere maaltijd belanden.

Maar is het zo’n goed idee om alle keuken-kruiden bij elkaar te zetten? Als keukenkrui-den op één plek bij elkaar staan – vaak een plek die rijkelijk is voorzien van compost, dan zullen een aantal planten het waar-schijnlijk goed doen, maar andere planten zullen wegkwijnen. Niet alle planten zijn op dezelfde plaats gelukkig. Een plant als rozemarijn, die graag op een zonnige plek en op een droge, stenige bodem staat, is moeilijk te combineren met bijvoorbeeld lavas, die schaduw wil en het liefst met zijn wortels in een frisse voedsel-rijke grond staat.

Als je planten groepeert die om dezelfde standplaats vragen – bijvoorbeeld tijm, roze-marijn, salie en lavendel – dan maak je een succesvol plantengezelschap.

We maken je graag wegwijs in wat de goede standplaats is van keukenkruiden en tonen welke keukenkruiden je kunt samenzetten en waarom.

Wilde marjolein en lavendel

←

28 29

Venkel Foeniculum vulgareForse doorlevende plant voor een frisse plek in de zon. Lekker bij vis en in salades. Aromatisch zaad.

Bloemkleur: geel. Bloei: augustus-september. Hoogte: 150 cm.Variëteiten: Bronsvenkel, ‘Smokey’

Dit is een sierlijke plant met fijn vertakte bladeren en geelgroene bloemschermen. Venkel is geschikt voor een ruigere border, waarin hij bijvoorbeeld een plekje kan vinden naast lavas en grote engelwortel. Samen met andere forse planten zoals leverkruid en boerenwormkruid vormen ze een fraai geheel.

Ruige keukenkruiden voor in de zon

StandplaatsVenkel staat graag zonnig en warm, op een vochthoudende, voedselrijke bodem.

AanlegBuiten zaaien kan van maart tot juni.

OostenDe jonge, zachte blaadjes kun je doorlo-pend plukken. In het najaar, vanaf sep-tember, oogst je de naar anijs smakende zaden.

BeheerVenkel behoort tot de ruigtekruiden. Hij wordt groot en fors, en het is een sterke groeier. Ruigtekruiden combineer je het best met andere sterke groeiers in een hoekje. Zet je ruigtekruiden samen met graslandplan-ten, dan zullen ze die verdringen. Maai het hoekje met ruigtekruiden om de drie à vijf jaar kort. Zo kan de ruigte zich verjongen.

30 31

Grote engelwortel Angelica archangelica Een tweejarige plant voor een vochtige standplaats in de zon of halfschaduw. Ge-bruik in gebak en likeur. Aromatische zaden. Bloemkleur: geelgroen. Bloei: mei-juli. Hoogte: 200 cm.

Mierikswortel Cochlearia armoracia (syn. Armoracia rusticana )Doorlevende plant voor een zonnige stand-plaats en een voedselrijke, frisse bodem. Gebruik de geraspte wortel als smaakmaker in sauzen en meng de jonge bladeren door sla. Mierikswortel woekert, zet hem eerst in een voldoende grote pot en zet hem zo in de grond.Bloemkleur: wit. Bloei: juni-augustus. Hoogte: 140 cm.

Lavas Levisticum officinale(ook wel maggiplant)Forse doorlevende plant voor een plek in de zon of halfschaduw en een vochtige stand-plaats. Gebruik het blad in soepen, bij mos-selen, in kruidenzout of selderiezout. Eetbaar zaad. Bloemkleur: geelgroen. Bloei: augustus-september. Hoogte: 140 cm.

Andere ruige keukenkruiden, met hetzelfde beheer als venkel

Keukentip: mieriksworteldressingMierikswortel heeft een scherpe, maar aangename smaak als je er zuinig mee omspringt. Voeg wat fijngeraspte wortel toe aan een dressing van 1/2 mayonaise, 1/2 yoghurt, gehakte groene kruiden en wat peper en zout.Mierikswortel is niet alleen lekker, dit sterk smakende goedje zou ook bijzonder gezond zijn.

Grote engelwortel →