PEUTER – KLEUTER

ONTWIKKELING

ontwikkelingspsychologie

menselijk gedragontwikkelen van de wetenschap die het bestudeert

kinderen en mensen komen in verschillende fasen terecht:

ongeboren kind – zuigeling – peuter – kleuter – schoolkind – puber – adolescent – volwassene – oudere mens

PEUTER

18 maanden – 4 jaar

persoonsontwikkeling

motorische ontwikkeling

taalontwikkeling

cognitieve ontwikkeling

persoonsontwikkeling

peuterperiode = ‘peuterpuberteit’ omwille van gedrag in deze fase

ontwikkeling van eigen persoonlijkheid (identiteit)

sterk wisselende emoties: van dwars en koppig naar ontzettend veel plezier hebben of onzekerheid

originele kijk op de wereld

verrassend, spontaan reageren

wijzen op details ( + / -- )

op ontdekking

compromis tussen ontdekking en veiligheid

nog geen kennis van gevaar

grenzen uitproberen

grenzen ontdekken, met ondeugend en uitdagend gedrag

grenzen duidelijk stellen = veiligheid bieden

Persoonsontwikkeling, vervolg

zelfstandigheid

grote drang om zelfstandig te zijn: “ikke doen”

ook nog…

ongeduldig

verlegen

nood aan complimentjes

ongeduldig, de dingen gaan niet zoals het zou moeten

vanaf 3 jaar: “eerst zelf proberen” = klusjes opknappen

egocentrisch

driftbuien

motorische (lichamelijke) ontwikkeling

groei

de snelle ontwikkelingen zijn achter de rug

motoriek

steeds evenwichtiger en gecoördineerder: lopen, rennen, klimmen ! In de gaten houden !

steeds meer verfijning: kralen rijgen, bladzijden omslaan, gaatjes vullen met de juiste vorm, prikken, knippen, plakken

belangrijkste mijlpaal = zindelijk worden

steeds beter met een potlood overweg kunnen

taal- en cognitieve ontwikkeling

tussen 2 en 4 steeds rijker en ingewikkelder taalgebruik

meerwoordstadium

tweewoordzinnetjes

vanaf 2,5 zinnetjes van 3 tot 5 woorden

taalregels

begrijpen en toepassen

grammatica

inzicht !

meervoud, enkelvoud, werkwoorden vervoegen, experimenteren met verleden tijd: “Ik heb opge-eet”

krijgt nieuwe woorden en taalinformatie terug

creatieve aspect van taal: versjes, rijmen, nieuwe woorden bedenken: “bloemenwaterzeef voor gieter” = logica

iemand anders kunnen onderscheiden van hemzelf

taal- en cognitieve ontwikkeling, vervolg

spraakmotoriek

uitspraak wordt beter maar fouten zijn er nog

sommige woorden zijn nog te moeilijk: soepstengel = stoepstengel, yamaha = hamahama

verhalen begrijpen

steeds moeilijkere “boekjes lezen”

‘r’ (wordt ‘l’ of ‘w’) en ‘s’ zijn nog moeilijke klanken

bezoek aan de bib

KLEUTER

4 jaar – 6 jaar

persoonsontwikkeling

motorische ontwikkeling

taalontwikkeling

cognitieve ontwikkeling

persoonsontwikkeling

sociaal – emotionele ontwikkeling

de echte wereld: zichtbaar, hoorbaar & voelbaar

de fantasiewereld: fantasiespel, rollen vervullen, eigen regels hebben

echte en fantasiewereld bestaan naast elkaar

twee werelden

angsten

omwille van die fantasie

wel kennis van gevaar: bang voor onveiligheid (wespen, honden, vallen, water, …

vrienden

belangrijk om bij een groep te horen die buiten het gezin staat (sterke sociale vaardigheden)

bang voor het onbekende: verhuizen, de tandarts, kamp, …

spel, waarden, normen, rituelen … greep op de wereld !

Persoonsontwikkeling, vervolg

actie - reactie

driftbuien blijven hangen

conflicten oplossen

morele ontwikkeling

nadenken over = eerst denken, dan doen

motorische (lichamelijke) ontwikkeling

groei

bijna voltooid

motoriek

steeds complexer: nieuwe bewegingspatronen kunnen aangeleerd worden (zwemlessen volgen, een sport beoefenen, …)

nog meer verfijning: tekenen, schrijven, …

gaat er volwassener uitzien (slanker)

lateralisatie: links- of rechtshandigheid

taalontwikkeling

hand in hand met zijn cognitieve en sociale ontwikkeling

de taal…

steeds langere zinnen, met juiste woordvolgorde

grammatica

steeds vlekkelozer, fouten kunnen en mogen: zwembatten, ik keekte, …

niet vloeiend spreken

zo veel te vertellen, gevolg = de juiste woorden niet vinden

haperen, woorden herhalen, pauzes inlassen, …

woordsoorten breiden uit: de, het, maar, en, omdat,…

vraagzinnen met ‘waarom’, ‘hoe’ en ‘wanneer’, …

stotteren enthousiasme

Taalontwikkeling, vervolg

verhalen

begrijpt steeds moeilijkere verhalen, voorlezen is heel belangrijk

vertel verhalen waarin kleuters zelf ingrediënten aandragen: hoofdpersonen, plek waar het verhaal zich afspeelt

creatief vertellen: tekenend, in het bos, muzikale verhalen, bewegingsverhalen, …

taal- & cognitieve ontwikkeling

hand in hand met sociale ontwikkeling

cognitieve ontwikkeling

de wereld steeds beter begrijpen (realistisch)

stelt “waarom”- vragen en vraagt door

het grote plaatje

het echte ‘grote plaatje’ is er nog niet: klokkijken, plattegronden tekenen, lezen, schrijven, …

geïnteresseerd in oorzaak en gevolg

antwoorden stimuleren om verder na te denken

volgende fase = schoolkind

Mogelijkheden van het kind

Tijd

Kind 1

Kind 2

De ontwikkelingsvolgorde is in grote lijnen voor alle kinderen gelijk, maar de ontwikkelingssnelheid verschilt…

STAGNATIE

IN ELKE ONTWIKKELINGSFASE ZOEKT HET KIND EVENWICHT TUSSEN UITDAGING EN VAARDIGHEDEN

VOORUITGANG

ontwikkelen van het samenspelen

parallelspel

= het samenspelen met hetzelfde soort materiaal, waarbij ieder kind met een eigen individuele spelactiviteit bezig is (peuters)

samenspel

= het samenspelen met waarbij spelers op elkaar reageren en op elkaar gaan inspelen (kleuters)

spelontwikkeling wordt beïnvloed …

… enerzijds door belemmerende factoren en anderzijds door stimulerende factoren

een positieve omgeving

1. Sociale omgeving = de zone van de naaste ontwikkeling

De cognitieve handelingen die een kind nog net niet alleen, maar wel met behulp van volwassenen kan uitvoeren = STIMULEREN !

spel = iets waaraan kinderen zelf vormgeven = initiatief

spelbegeleiding = basishouding bestaande uit actief kijken, luisteren, aanvoelen, uitnodigen tot initiatief, wachten op initiatief, verder uitlokken, inspelen op wat kinderen aangeven,…

spelbegeleiding

spelbegeleider:

meespelen met de kinderen

een voorbeeldfunctie stellen, model staan

toeschouwer van het spel

overzicht houden over het gehele spel

reageren op situaties die zich voordoen

bevestigen en belonen

tonen van betrokkenheid en meeleven = voorwaarde

alert zijn voor de positieve aspecten van het samenspel

helpen

het spel over een (dreigende) frustratie heen helpen

assistentie verlenen waardoor het spel op gang blijft

Spelbegeleider, vervolg:

verwoorden

spelgebeurtenissen verduidelijken, ordenen, intensiveren

een beeld vormen

het ‘van te voren’ samen opbouwen van ideeën over het spelonderwerp

vragen stellen, zelf informatie geven, prenten of boeken bekijken over het onderwerp

stimuleren

uitbouwen van de spelinhoud

het spel boeiender maken en spelmogelijkheden uitbreiden

structureren

vaststellen van regels en bieden van houvast

voorbereiden op het speleinde

een beeld vormen, verwoorden, …

verstoppertje

2. Fysieke omgeving = ruimte (binnen & buiten) en speelgoed

De omgeving zo aanpassen dat deze stimulerend werkt voor de ontwikkeling

Zorg voor voldoende ruimte en bewegingsvrijheid

Richt speelzones in, dit zijn afgebakende stukken ruimte waarin het bij elkaar horend speelgoed wordt bijeengezet

3. Speltypen

creatieve spel

de wereld om zich heen onderzoeken en ontdekken (zintuiglijk)

speelgoed of vertrouwd materiaal in een nieuwe of ongewone situatie gebruiken

= scheppend bezig zijn

coöperatief spel = samenwerking staat centraal

het doel ligt in de activiteit zelf

leren overleggen, naar elkaar luisteren, samen beslissingen nemen en creatief denken

onderhandelen over taakverdeling, verantwoordelijkheid en eindresultaat

elkaars mogelijkheden en beperkingen aanvaarden, vertrouwen hebben

4. Spelletjes = activiteitenaanbod

ter bevordering van het samenwerken: De groepen worden groter en kinderen moeten steeds meer en meer gaan samenwerken.

Jij tekent me

Steeds twee kinderen zitten tegenover elkaar met papier en potlood, waarbij ze van elkaar een portret maken zonder op het papier te kijken

Doel: oogcontact maken, elkaars prestaties accepteren

Spiegeldans

Steeds twee kinderen zitten tegenover elkaar (1 meter) waarbij één van beiden op zachte muziek kleine, langzame armbewegingen maakt. De andere is het spiegelbeeld en maakt tegelijkertijd dezelfde armbewegingen. In staande houding kan het hele lichaam gebruikt worden

Doel: rekening houden met elkaar, leren omgaan met elkaars ideeën

Groepstekening / -schilderij

Kies samen met de kinderen een thema (vissen, bloemen,…). Als de keuze gemaakts begint ieder voor zichzelf een tekening te maken over het afgesproken thema. Nadien worden met alle tekeningen één geheel gemaakt (bv. is het thema ‘vissen’, dan kan er een aquarium gemaakt worden.

Doel: prestaties van anderen accepteren en omgaan met elkaars ideeën

Zeil omkeren

Leg een zeil (laken) op de grond en vraag alle kinderen erop te gaan staan. Het hele zeil (laken) moet worden omgedraaid zonder dat er iemand van het zeil afstapt.

Doel: communiceren en samen een doel bereiken

Samen op één stoel

Er staat één stoel minder in een kring als het aantal kinderen dat meespeelt (cfr. stoelendans). Wanneer de muziek speelt stappen de kinderen rond de stoelen. Als de muziek stopt, proberen zij allemaal snel te gaan zitten. Wie overblijft gaat op iemands school zitten. Telkens opnieuw wordt een stoel weggenomen en moeten steeds meer kinderen op iemands schoot gaan zitten. Uiteindelijk blijft er één stoel over en zitten alle kinderen op elkaar.

Doel: elkaar hulp bieden, vertrouwen en samen een doel bereiken

Gordiaanse knoop

De kinderen staan in een kring met gesloten ogen en de handen in de lucht. Op een gegeven signaal wandelen de kinderen rustig naar elkaar toe (naar het midden) en grijpen zij met elke hand een hand van iemand anders. Da ogen mogen terug open om te trachten terug uit elkaar te geraken zonder los te laten

Doel: elkaar hulp bieden, aanwijzingen geven en sameneen doel bereiken

Nog meer spelletjes en activiteiten zijn te vinden in:

Speelkriebels voor kleuters: een ontwikkelingsgerichte kijk op bewegingsspelen

Speelkriebels voor kleuters is een praktisch bewegingsspelenboek. Het bevat ruim 220 bewegingsspelen voor 2,5- tot 6-jarigen. De spelen werden in de praktijk getoetst en bijgestuurd op basis van de speelreacties van kleuters. Bij elk spel wordt vermeld vanaf welke leeftijd de kleuters het spel aankunnen. Speelkriebels richt zich naar begeleiders van jonge kinderen die een plezierig en ontwikkelingsgericht bewegingsaanbod willen doen. De spelen zijn gegroepeerd vanuit ontwikkelingskansen zoals omgaan met ruimte en tijd, lateraliteit aanvoelen, bewegingsproblemen oplossen enz. Het theoretisch deel biedt de nodige inzichten om op een verantwoorde manier het bewegingsplezier en de bewegingsontwikkeling van jonge kinderen te ondersteunen.

Auteurs: Veerle Florquin en Els Bertrands

ISBN: 9789033431043 

neem zeker eens een kijkje op:

www.juflievevb.be

Succes !!!