Sessie 1 voorwaarden voor leesonderwijs s_goorhuis-brouwer

Voorwaarden voor leesonderwijs

Lectoraat Early Childhood

Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer.

Moderne inzichten t.a.v onderwijs› Taal en rekenen zijn de zuurstof van het onderwijs

( Van Bijsterveld, 2 september 2011)

2 |

Cito scores in groep 8

“De lat moet omhoog”

Marja Van Bijsterveld

Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep 0)

Hugo de Jonge

3 Lectoraat Early Childhood

Centrale vraag

› Leidt taalonderwijs aan peuters tot betere Ciotoscores voor taal in groep 8?


Antwoorden vinden in de neurobiologische ontwikkeling› Bij de geboorte zijn de

hersenen nog niet af.

› 0-7 jaar: primair sensorische gebieden

› 7-12 jaar: associatiegebieden

› Puberteit: prefrontale cortex.


Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden› Deels algemeen

› mijlpalen in motorische en taalontwikkeling

› Deels specifiek › een of tweetalig

waarden/normen› Niet even snel › Ontwikkeling gaat lang door


Ontwikkeling van de associatiegebieden

› Installatie soft ware:

› lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc.

› Didactische aansturing van groot belang


Ontwikkeling prefrontale cortex› Verdere ontwikkeling van

motivatie, waarden en normen

› Komen tot zelfverantwoordelijke zelfbepaling


Opbouw primair sensorische gebieden: spontane ontwikkeling

› Didactische aansturing versus vrij spel

› Führen oder Wachsen lassen

› Biologie versus educatie


Peuters en kleuters zijn nog geen leerlingen› Sensomotorisch denken

› Pre-reflexief denken – meedoen en zeker weten

› Magisch denken en aarzelende reflexie

› Concreet operationeel denken

› 1e levensjaar

› Peuters

› Kleuters

› Leerlingen groep 3


Voor- en vroegschoolse educatie

2002 – peuterspeelzalen voor allochtone kinderen

2008 – wet OKE

voorschoolse programma’s vanaf 2 jaar


MoedertaalontwikkelingSpontaan proces

› Bloemenwaterzeef› Monden› Heb jij die gebrookt?› Jij hebt een foute mond› Doe je hoofd eens open.

Lezen en schrijvenBewust didactisch proces.

› Operationeel denkniveau

› Taal niet meer gebonden aan persoon of situatie

› Taal heeft objectieve status

Hardware en software

Leren praten

Leren lezen en schrijven

Vooronderstellingen VVE

Een rijk taalaanbod voorkomt

taalachterstand


› Taal is niet los te verkrijgen:

› Gehoor› Motoriek› Denken› Sociaal-emotionele

ontwikkeling


Eerste levensjaar › Klankherkenning (1)› vanaf 6 maanden

taalspecifieke klankherkenning en intonatiepatronen

› (GEHOOR)› Klankproduktie (4)› vanaf 6 maanden

taalspecifiek brabbelen› de tongval › (MOTORIEK)

17 |

Het tweede levensjaar

› Luisteren, kijken, bewegen en voelen hebben de denkontwikkeling op gang gebracht

› Objectconstantie en symboolbewustzijn

18 |

Objectconstantie

Zoeken naar iets dat niet in het blikveld is.

Kiekeboespel

19 |

Symboolbewustzijn

Verwijzende functie van taal

Taal:

Appel Kijk!Uitdrukking Au!Verwijzing Bloem

20 |

Tweede levensjaar› Woordbegrip (2) › persoonlijk

woordenboek

› Woordproductie (5)

(Taalinput en leervermogen)

21 |

Taalontwikkeling

› Tractor, amen

› Sherry, tapas

› Acuoor, fufa, hame

› Persoonlijke competentie


Rijke omgeving: praten

› Woordenschatontwikkeling

› Benoemen, aanwijzen, vertellen.

› Eenvoudige prentenboeken.


Derde levensjaar

› Zinsbegrip (3)

› Zinsproductie (6)

24 |

MoedertaalontwikkelingSpontaan proces, eigen ontwikkelingslijn

› Bloemenwaterzeef› Monden› Draaiwater› Heb jij die gebrookt?› Jij hebt een foute mond› Doe je hoofd eens open.

25 |

26 |

SNEL, the language screening instrument SNEL (Luinge, 2005).

Woorden in context plaatsen› Ik ben so dorst

› Heb jij zo’n dorst, zullen we wat te drinken halen?

› Ik doe zo laten staan› Zet jij het zo neer, dat kan niet, kijk maar, dat gaat

vallen het is te smal.

27 |

Rijke omgeving: voorlezen

› Start literaire beleving

› Holistische ervaring


Doorgaande leerlijn: 2;6 – 3;6 jaar

› Een boekje moet vaker dan een keer voorgelezen worden

Rustig voorlezen – verwerkingstijd

Prentenboeken lezen als literatuur

Goed voorlezen – er spanning in brengen

Interactief voorlezen, maar dan anders (achteraf)

Beleving, identificatie en verbeelding


Vooronderstellingen VVE

Verwerven van gesproken Nederlands

Directe relatie met lezen en schrijven

enCITO scores in groep 8


At risk for dyslexia

Oefenen van:› fonologische vaardigheden› Benoemsnelheid› Letterkennis

Niet bijdragend aan de snelheid en accuraatheid

van het leren lezen

in groep 3


Leessnelheid en leesniveau

Literaire beleving

Concentratievermogen

Methodiek


Taalleerlijn

LezenSpellenReflectie

Voorlezen en vertellen: ontluikende geletterdheid Rijmen en zingen; ontwikkeling van auditieve

waarnemingsprocessen Vertellen, voorlezen uitleggen: uitbreiding

zinsproductie en woordenschat Uitleggen : start zinsproductie

Benoemen: start woordenschat ontwikkeling en woordgebruik

Kijken, lachen, vocaliseren: start communicatie

3-6

Eén toetsmoment: eind groep 2 op schoolrijpheid?

› Kan een verhaaltje vertellen› Beheerst grove en fijne

motoriek› Is geconcentreerd(ca. 15

minuten) en kan luisteren› Kind is trots op zichzelf› Kan concreet-operationeel

denken

Dyslexieprotocol?

› Dyslexie

› hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.

Dyslexieprotocol?

› Vóór de leeftijd van 7 à 8 jaar kan dyslexie niet vastgesteld worden!

Toetspakket beginnende geletterdheid (2010)

› Woordenschat› Letterkennis› Klankbewustzijn› benoemsnelheid

Toetspakket beginnende geletterdheid (2010)› Bij uitvallen: direct in groep 3

extra aandacht voor het lezen

› Waarom dan al toetsen in groep 1 en 2???

Literaire beleving

› De basis voor zin hebben in leren lezen.

Ontwikkeling fonemisch bewustzijn

› Rijmpjes en versjes

› Onbewuste inprenting

› Ook eigen taalspel: › lik-lak-loek› hik-hak-hoek› stik-stak-stoek

Ontwikkeling fonemisch bewustzijn

› Bewegen op liedjes en versjes

› Een tulp, en een narcis en een hyacint, kom hier lief kind, ga weg stout kind!

Sessie 1 voorwaarden voor leesonderwijs s_goorhuis-brouwer

Documents

Transcript of Sessie 1 voorwaarden voor leesonderwijs s_goorhuis-brouwer