September 2003 Biologisch en chemisch terrorisme deel 2 1 Biologisch en chemisch terrorisme Deel 2:...

September 2003 Biologisch en chemisch terrorisme deel 2 1

Biologisch en chemisch Biologisch en chemisch terrorisme terrorisme

Deel 2: biologische agentiaDeel 2: biologische agentia

FOD VolksgezondheidHoge Gezondheidsraad


Bioterrorisme: historische aspectenBioterrorisme: historische aspecten 330 v.C.: Perzen, Grieken en Romeinen besmetten 330 v.C.: Perzen, Grieken en Romeinen besmetten

bronnen in vijandelijke gebied met karkassen van bronnen in vijandelijke gebied met karkassen van dierendieren

400 v.C.: Scythen dopen pijlpunten in lijken en bloed 400 v.C.: Scythen dopen pijlpunten in lijken en bloed vermengd met uitwerpselenvermengd met uitwerpselen

1344: Tataren katapulteren lijken van 1344: Tataren katapulteren lijken van pestslachtoffers over de muren van Kaffapestslachtoffers over de muren van Kaffa

1763: Britse soldaten infecteren de native bevolking 1763: Britse soldaten infecteren de native bevolking van America met pokken door besmette geschenkenvan America met pokken door besmette geschenken

1930 - 1945: Japanse experimenten met biologische 1930 - 1945: Japanse experimenten met biologische agentia tegen Russen en Chinezenagentia tegen Russen en Chinezen

1984: Oregon: sekte infecteert salad bars met 1984: Oregon: sekte infecteert salad bars met SalmonellaSalmonella

1995: Golf Oorlog: Iran en biologische wapens1995: Golf Oorlog: Iran en biologische wapens 2001: anthrax brieven in USA2001: anthrax brieven in USA


Mogelijke bioterroristische agentiaMogelijke bioterroristische agentia bacteriëlebacteriële

anthraxanthrax brucellosebrucellose choleracholera longpestlongpest tularemietularemie Q FeverQ Fever

viralevirale pokkenpokken virale virale

hemorragische hemorragische koorts (VHK)koorts (VHK)

toxinestoxines BotulinumBotulinum staphylokokken staphylokokken

enterotoxine-B (SE-enterotoxine-B (SE-B)B)

ricinericine T-2 mycotoxinesT-2 mycotoxines


Waarom déze agentiaWaarom déze agentia infectieus via aerosolinfectieus via aerosol organismen blijven stabiel na organismen blijven stabiel na

aerosolisatieaerosolisatie bevolking is vatbaar voor besmettingbevolking is vatbaar voor besmetting grote morbiditeit en mortaliteitgrote morbiditeit en mortaliteit overdracht persoon-tot-persoonoverdracht persoon-tot-persoon

pokken, pest, VHKpokken, pest, VHK moeilijke diagnose en behandelingmoeilijke diagnose en behandeling ooit ontwikkeld voor biologische oorlogooit ontwikkeld voor biologische oorlog


GI

Papule, vesikeloedeem + eschar

genezingToxic shockoverlijden

HemorrhagischeMeningitis

Cutane

Inhalatie

Tracheobronchiale Lymphadenitis

Mediastinitis, pneumonitis

1 - 6 dagen

plots optreden

50%

20%

24 - 36 uur

Anthrax: ziekteverloopAnthrax: ziekteverloop


Diagnose anthraxDiagnose anthrax kweek vesikelvocht, exudaat, eschar, of kweek vesikelvocht, exudaat, eschar, of

biopt uit huidlesiebiopt uit huidlesie typische radiologie (CT thorax)typische radiologie (CT thorax) sputum niet zinvolsputum niet zinvol neusuitstrijkje soms zinvol (~ wijze neusuitstrijkje soms zinvol (~ wijze

blootstelling)blootstelling) bloedkweek bloedkweek faeceskweek bij GI vormfaeceskweek bij GI vorm PCR, immunofluorescentie & PCR, immunofluorescentie &

immunohistochemieimmunohistochemie

7

Anthrax Casus Oktober 2001Anthrax Casus Oktober 2001


Cutane anthraxCutane anthrax

armarm halshals

zwart zwart eschar eschar

typische typische rode randrode rand


Anthrax: maatregelenAnthrax: maatregelen behandelingbehandeling

fluorochinolonenfluorochinolonen doxycyclinedoxycycline combinatie bij longaantastingcombinatie bij longaantasting

profylaxieprofylaxie fluorochinolonenfluorochinolonen doxycyclinedoxycycline vaccinatie: vaccinatie: indien voldoende voorraad aanwezig, kan indien voldoende voorraad aanwezig, kan

vaccinatie de duur van profylaxie met antibiotica vaccinatie de duur van profylaxie met antibiotica inkorteninkorten

hygiënehygiëne afspoelen, naspoelen met bleekwaterafspoelen, naspoelen met bleekwater geen overdracht persoon-tot-persoongeen overdracht persoon-tot-persoon


Pest: ziekteverloopPest: ziekteverloop

Inhalatie

SystemischeToxiciteit

Respiratoir falen & circulatoire collaps

Leverenzymes

6% latemeningitis

Fulminante Pneumonie

koorts, Grippaal syndroom

plots optreden

Leukemoidereactie

Gram negatieveStaven in sputum

Koorts, rillingen erytheem

Pijnlijke bubo1 - 10 cm

APTTDIC

stridor, cyanose,productieve hoest,bilaterale infiltraten

Pharyngitis2 –3 d

2 - 10 dagen

24 uur

9%


Longpest:Longpest:preventie van secundaire gevallenpreventie van secundaire gevallen

secundaire gevallen zijn mogelijk en secundaire gevallen zijn mogelijk en waarschijnlijkwaarschijnlijk Standaard- en contactmaatregelen , Standaard- en contactmaatregelen ,

bescherming tegen en druppeltjes bescherming tegen en druppeltjes gedurende minstens 48 u, gedurende minstens 48 u, tot sputumkweek tot sputumkweek negativeert of tot longpest werd negativeert of tot longpest werd uitgeslotenuitgesloten

omgeving desinfecteren omgeving desinfecteren met bleekwatermet bleekwater

geen vaccin beschikbaargeen vaccin beschikbaar prophylaxie van contact-prophylaxie van contact-

personen met doxycycline, personen met doxycycline, FQ, of chloramphenicolFQ, of chloramphenicol


TularemieTularemie incubatieduur 1-14 dagenincubatieduur 1-14 dagen zes klinische vormen (~ inoculatiewijze, -zes klinische vormen (~ inoculatiewijze, -

plaats)plaats) pneumonie of faryngitis meest pneumonie of faryngitis meest

waarschijnlijkwaarschijnlijk andere vormen mogelijkandere vormen mogelijk

diagnose door bloedkweek, sputumkleuring diagnose door bloedkweek, sputumkleuring en en -kweek, serologie, immuno-fluorescentie en -kweek, serologie, immuno-fluorescentie en -histochemie-histochemie

behandeling: gentamycine, doxycycline, behandeling: gentamycine, doxycycline, fluorochinolonenfluorochinolonen

13

TularemieTularemie typisch beeldtypisch beeld

homogene homogene verdichtingenverdichtingen

ipsilaterale hilaire ipsilaterale hilaire lymfeklierenlymfeklieren

holtevormingholtevorming

Tularemie: andere klinische vormenTularemie: andere klinische vormenulcus

bacteriemie

ulceroglandulair

glandulair - necrotische lymfeklier

oculoglandulair


Acute koorts met pleuropneumonie

Duurt + 2 wk

ConjunctivaInhalatie

plots optreden

infiltraten, reutels

nefrotischsyndroom

Milde leverstoornis

Rhabdomyolyse

Necrose alveolar septa& cavitatie

Papel, ulcusHuidletsels,

lymphadenitis

Oropharyngealepseudomembranen

50% secondaire longaantasting

7 - 10 dagen

2 - 10 dagen

Koorts, rillingen, hoofdpijn

Tularemie: ontsteking en necroseTularemie: ontsteking en necrose


Tularemie: maatregelenTularemie: maatregelen behandelingbehandeling

fluorochinolonenfluorochinolonen doxycyclinedoxycycline streptomycine, gentamycinestreptomycine, gentamycine

profylaxie contactpersonenprofylaxie contactpersonen niet nodigniet nodig

hygiënehygiëne afspoelen, naspoelen met bleekwaterafspoelen, naspoelen met bleekwater geen overdracht persoon-tot-persoongeen overdracht persoon-tot-persoon


Q Fever: ziekteverloopQ Fever: ziekteverloop

Inhalatie

Koorts gedurende 3 - 6 dagen, malaise, anorexie + hoofdpijn

plots optreden

CZS symptomen

ennek stijfheid

Meningitis

Milde stoornis Levertests

Milde primaireatypische pneumonie

Late verwikkelingen

Osteomyelitis

Chronische infectieuzeendocarditis(aortaklep)

2 - 14 dagen

Chemoprofylaxie & behandeling:doxycycline 100 mg bid, minstens gedurende 7 dagen

18

Q fever: radiologieQ fever: radiologie

Alveolaire infiltraten in lobair, segmentair, of verspreid patroon

Opaciteiten met halo of matglas aspect

Voloudaki et al. Q Fever Pneumonia: CT Findings. Radiology 2000, 215: 880-883


Grippale syndromen: kliniekGrippale syndromen: kliniek

Tularemie Q-fever Influenza

incubatie 1 – 10 d 2 – 14 d

ziekteduur 1 – 3 wk 2 – 14 d

hoofdsymptomen T°, hoofdpijn T° , 3 - 6 d, malaise, anorexie, hoofdpijn

hoest, T°,neusloop, anorexiemalaise, spierpijn

bijsymptomen vermagering

specifiek prikkelhoest leverfunctiestoornissen


Beleid bij bacteriële verwekkersBeleid bij bacteriële verwekkers behandelingbehandeling

fluoroquinolones fluoroquinolones doxycyclinedoxycycline penicillinepenicilline aminoglycosidenaminoglycosiden

profylaxieprofylaxie fluoroquinolonesfluoroquinolones doxycyclinedoxycycline





hemorragische hemorragische koortskoorts


enterotoxine-Benterotoxine-B ricinericine T-2 mycotoxinesT-2 mycotoxines


Inhalatie

Replicatie in de regionale ganglia van de luchtwegen 12 dagen na incubatie

Viremie (meest infectieuse fase) acute malaise, koorts, prostratie, hoofdpijn

Exantheem, aangezichtarmen en handen

Macula & papula Pustels & vesikels

korsten vallen af +patient niet besmettelijk

Variola minor

hemorrhagischepokken

8 - 10 dagen

2 - 3 dagen

varianten

+ wijziging van de mentale status

Pokken: samenvattingPokken: samenvatting

23

Pokken: klinisch verloopPokken: klinisch verloop

Inhalatie (neus, mond, pharynx)

Exantheem op gelaat, armen en handen

Maculae & papulae Pustels & vesikels

DesquamatieEinde besmettelijkheid

infectie

10-14 dagen

(gem. 12 )

Virusreplicatie in regionale lymfeklieren luchtwegen

Plotse malaise, koorts, uitputting, hoofdpijn, delier

(komt overeen met infectie van de huid)

Secundaire Viremie (meest besmettelijke

periode)

incubatie

prodromen

2-3 dagen

Virusreplicatie in reticulo- endotheliaal systeem (milt, lever, klieren, beenmerg)

Primaire Viremie

3-4 weken

huidletsels

Variola minor

5- 25%

Klinische afwijkingen bij nooit-gevaccineerden*

Variola major(klassieke, hemorragische, platte)

<1%

Mortaliteit

* Fenner et al., WGO 1988

24

Pokken: klinische afwijkingen

dag 5 dag 7 dag 13


Pokken vs. windpokkenPokken vs. windpokken

IncubatieIncubatie 7-17 dagen7-17 dagen 14-21 dagen14-21 dagen

ProdromenProdromen 2- 4 dagen2- 4 dagen minimaalminimaal

Distributie Distributie centrifugaalcentrifugaal centripetaalcentripetaal

ProgressieProgressie synchroonsynchroon asynchroonasynchroon

KorstvormingKorstvorming 10-14 d na rash10-14 d na rash 4-7 d na 4-7 d na rashrash

Korst verliesKorst verlies 14-28 d na rash14-28 d na rash <14 d na <14 d na rashrash

Variola Varicella


Pokken: medisch beleidPokken: medisch beleid volledige isolatie (aerosolisatie en contact volledige isolatie (aerosolisatie en contact

vermijden)vermijden) patienten zijn infectieus van zodra koorts patienten zijn infectieus van zodra koorts

optreedt tot wanneer alle korsten zijn afgevallenoptreedt tot wanneer alle korsten zijn afgevallen verwittig onmiddellijk de verwittig onmiddellijk de

gezondheidsinspecteurgezondheidsinspecteur identificeer personen die gedurende de identificeer personen die gedurende de

voorbije 17 dagen met indexpatiënt in voorbije 17 dagen met indexpatiënt in contact kwamencontact kwamen

vaccinatie (tot 5 dagen na contact) vaccinatie (tot 5 dagen na contact) Alle niet- noodzakelijke verplaatsingen Alle niet- noodzakelijke verplaatsingen

vermijden, eventueel quarantainevermijden, eventueel quarantaine


Plots onstaan, febriel syndroom

hoge koorts, myalgie,GI ongemakken

Systemische aantastingStollingsstoornissen

Snelle progressie naar shock en overlijden

Nierfalen

RespiratoirSyndroom

Majeureorgaannecrose

Four Corners Agent

Ebola

Marburg

Hantaan

Oropharyngeale letsels

Bloedingen, ecchymosen

Icterus

Lassa

Machupo

Congo fever

Yellow feverDengueRift Valley

7 dagen

Virale hemorragische koortsVirale hemorragische koorts Betrokken RNA virussen Betrokken RNA virussen





hemorragische hemorragische koortskoorts


enterotoxine-Benterotoxine-B ricinericine T-2 mycotoxinesT-2 mycotoxines


Relevante kliniek bij toxinesRelevante kliniek bij toxines

Botulinum Ricine SEB

interval 12 – 36 uur Enkele uren 3 – 12 uur

ziekteduur 24 – 72 uur 3 d tot 4 wk

hoofdsymptomen Paralyse nn. craniales, afdalende slappe paralyse

plotse T°, malaise, hoest,

T°, rillingen, hoofdpijn, nausea, hoest

bijsymptomen Convulsies, leverfalen

specifiek 3 – 12 uur interval na blootstelling


Wanneer moet men denken aan een Wanneer moet men denken aan een aanval met biologische middelen?aanval met biologische middelen?

ongewoon veel patiënten met ongewoon veel patiënten met gelijkaardige symptomen en gelijkaardig gelijkaardige symptomen en gelijkaardig klinisch verloopklinisch verloop

vele onduidelijke diagnosesvele onduidelijke diagnoses ongewone symptomenongewone symptomen meerdere zieken na gelijkaardige meerdere zieken na gelijkaardige

blootstelling blootstelling ““tropische” ziekte waarvan de vector hier tropische” ziekte waarvan de vector hier

niet voorkomtniet voorkomt ““onverklaarbare” infectie bij een voorheen onverklaarbare” infectie bij een voorheen

gezond individugezond individuprobleem: differentiaal diagnose tijdens “normale” epidemie

32

klinisch en radiologisch beeld van ernstige pneumonie Pneumonie buiten het ziekenhuis

Meningokokken sepsis

Longpest

Goed beleid: syndromen opsporenGoed beleid: syndromen opsporen

klinisch beeld van pneumonie met negatieve RX thorax

Inhalatie Anthrax

Rupturerend aorta aneurysma

Longembool

Longpest, Q fever, Staphylokokken enterotoxine B, Ricine, Fosgeen, Tularemie

plots hoge koorts, erge dyspnoe & hypoxemie

Influenza, Adenovirus, Mycoplasma

Staphylokokken enterotoxine B, Q fever

Brucellose

droge hoest en spierpijn

Acuut Respiratoir

syndroom

33

diplopie, bulbaire aantasting, spierzwakte, bewaarde sensitiviteit Botulisme

Myastenia gravis

Guillain-Barré

Poliomyelitis

Tekenbeten


encefalitis, epilepsie, meningiale prikkeling

Encefalitis virussen

Bacteriële meningitis

Acuut Neurologisch syndroom

34

ulcusAnthrax Vesikel -> ulcus -> zwart eschar met uitgesproken oedeem

Tularemie Klier en ulcus (ulceroglandulair, oculoglandulair

klieren Pest (pijnlijk, hard)

Tularemie (fluctuerend)


hemorragische rash Virale Hemorragische Koorts

Sepsis door pest

Variola (hemorragische vorm)

Meningococcemie (WF syndroom)

centrifugale, synchrone, pustulovesiculaire rash Variola

Huidafwijkingen

September 2003 Biologisch en chemisch terrorisme deel 2 1 Biologisch en chemisch terrorisme Deel 2:...

Documents

Transcript of September 2003 Biologisch en chemisch terrorisme deel 2 1 Biologisch en chemisch terrorisme Deel 2:...