Seminar 14-10-09 - nieuw suppletieadvies van de gezondheidsraad voor vitamine d
-
Upload
stichting-interdisciplinaire-werkgroep-osteoporose -
Category
Documents
-
view
117 -
download
1
Transcript of Seminar 14-10-09 - nieuw suppletieadvies van de gezondheidsraad voor vitamine d
Nieuw suppletieadvies van de Gezondheidsraad voor vitamine D.
Prof. dr. ir. Gertjan Schaafsma
Lectoraat Sport, Voeding en Leefstijl
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Onderwerpen
• Inleiding
- Normen voor voedingsstoffen
- Werkwijze Gezondheidsraad
- De adviesaanvraag
• Stand van de kennis• Vitamine D status Ned. Bevolking• Algemeen- en Suppletieadvies• Beleid en Aanbevelingen• Conclusies
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Inleiding
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Normen voor voedingstoffen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Werkwijze van de Gezondheidraad
Advisering van de overheid en het parlement over volksgezondheid (‘Evidence-based beleid’)
Advies over gezondheidszorg, preventie, voedsel en voeding, milieu en arbeidshygiëne
Onafhankelijke advisering
Rapporten worden opgesteld door multidisciplinaire commissies
Peer review door beraadsgroepen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Adviesaanvraag Minister van VWS
Hoe kan een optimale inname van vitamine D worden gewaarborgd?
Houd rekening met:• Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen
• Europese wet- en regelgeving
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Samenstelling van de Commissie• Prof. dr. ir. G. Schaafsma (vz) Voedingsfysioloog• Dr. H. van den Berg Voedingskundige/biochemicus• Drs. E.N. Blok Beleidsadviseur VWS• Prof. dr. ir. H.J. Blom Klinisch Biochemisch Geneticus• Prof. dr. ir. C.P.G.M. de Groot Voedingsfysioloog• Dr. M. den Heijer Endocrinoloog• Dr. K.F.A.M. Hulshof Voedingskundige• Prof. dr. P.T.A.M Lips Endocrinoloog• Prof. dr. I.M.C.M. Rietjens Toxicoloog• Prof. Dr. P.J.J. Sauer Kinderarts• Prof. dr. P. van ‘t Veer Voedingskunige/epidemioloog• Dr. T. Vulsma Kinderarts/endocrinoloog• Dr. ir. R.M. Weggemans (secr.) Voedingskundige• Dr. ir. C.J.K. Spaaij (secr.) Voedingskundige
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Deelnemers werkconferentie vit. D• Prof. dr. ir. D. Kromhout (Vz) Vice Vz Gezondheidsraad• Dr. A.M. Boot Kinderarts/endocrinoloog• Prof. dr. R. Bouillon Endocrinoloog• Prof. Dr. H.J.J. Verhaar Internist/geriater• Prof. dr. B.J.C. Middelkoop Gezondheidszorgdeskundige• Leden van de Commissie
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Peer Review van het Advies
Beraadsgroep Geneeskunde van de GR Beraadsgroep Voeding van de GR
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Stand van de kennis
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Hoe komen we aan vitamine D?
Synthese van vitamine D in de huid onder invloed van zonlicht (80%)
Vitamine D in de voeding (20%) Serum calcidiol, indicator vitamine D
status
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Vitamine D in de voeding (µg/100g)
Haring 22,5Makreel 17,5Zalm 12,5Margarine 7,5Boter 2,5Ei 1,75Vlees 1,0Lever 3,0Melk 0,1
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Synthese van vitamine D in de huid
Zonlicht 280-320 nm Mate van blootstelling (oppervlak, duur) Bewolking Jaargetijde Geografische breedte Leeftijd Huidkleur
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Fysiologie en pathologie
Van belang voor stevige botten, en mogelijk ook groei en ontwikkeling van cellen, spierfunctie en immuunsysteem• Te weinig: spierzwakte en krampen, Engelse
ziekte, osteomalacie
• Te veel: hoog calciumgehalte
van bloed en urine,
nierstenen, calciumafzetting
in zachte weefsels
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Discussie over calcidiol steefwaarde (I)
There is considerable discussion of the serum concentrations of 25(OH)D associated with deficiency (e.g., rickets), adequacy for bone health, and optimal overall health. A concentration of <37.5 nanomoles per liter is generally considered inadequate; concentrations >37.5 nmol/L are recommended. Higher levels are proposed by some (>75 nmol/L) as desirable for overall health and disease prevention, but insufficient data are available to support them. Serum concentrations of 25(OH)D consistently >500 nmol/L are potentially toxic.
National Institute of Health (2009)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Discussie over calcidiol streefwaarde (II)
In March 2007, a group of vitamin D and nutrition researchers (Vieth et al., 2007) published a controversial and provocative editorial contending that the desirable concentration of 25(OH)D is ≥75 nmol/L. They noted that supplemental intakes of 400 IU/day of vitamin D increase 25(OH)D concentrations by only (7-12 nmol/L) and that daily intakes of approximately 1,700 IU are needed to raise these concentrations from 50 to 80 nmol/L.
National Institute of Healh (2009)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (I)
10-20 microgram vitamine D/dag en 0,5-1,0 gram calcium/dag:
Overtuigend: Verlaagt het risico een bot te breken met 13 % (95%-bti 0,77-0,97)(Cranney , 2007; Tang, 2007; Huang, 2006)
Aannemelijk: Vermindert de afname in botdichtheid(Cranney , 2007)
Vermindert het risico op vallen met 15 % (95%-bti 0,76-0,96)(Cranney , 2007)
Onderzoek in met name blanke, postmenopauzale vrouwen; sterkste effecten bij ouderen die niet-zelfstandig wonen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (II)
Serum calcidiolgehalte > 30 nmol/l: geen deficiëntieverschijnselen
Voor vrouwen vanaf 50 en mannen vanaf 70
Serum calcidiolgehalte > 50 nmol/l
Voordeel:
Lager risico op botbreuken en mogelijk ook lager risico op vallen en langzamere afname in botdichtheid
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (III)
Aannemelijk:• Een hoog serum calcidiolgehalte hangt samen met
lager risico op: inwendige vormen van kanker lagere bloeddruk
(WCRF, 2007; Holick, 2004)
Onvoldoende:• Relatie tussen vitamine D-inname en kanker/bloeddruk• Relatie tussen vitamine D-inname en status en hart- en
vaatziekten, auto-immuunaandoeningen, infectieziekten en type 2 diabetes(WCRF, 2007; Holick, 2004)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (IV)
Onvoldoende: Verhogen van de aanvaardbare
bovengrens voor vitamine D-inname (Hathcock, 2007)
• risicobepaling betreft voornamelijk kortdurende onderzoeken (max. 6 maanden)
• vitamine D vergiftiging treedt vaak pas na enige jaren van een te hoge inname op
Daarom: Veilige bovengrens van inname: EFSA
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (V)
Huidige suppletie-adviezen aan lage kant om minimumstreefwaarden voor calcidiol te behalen
Voorstel voor extra vitamine D nodig bovenop een gezonde voeding en voldoende buitenkomen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Vitamine D status van de Nederlandse bevolking
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Vitamine D-tekort onder alle lagen van de bevolking
Bewoners van verzorgingshuizen en verpleeghuizen: 80 % zelfstandig wonende ouderen: 50 %
lichte huidskleur donkere huidskleur
kinderen 5 % 15-30 %
zwangeren 5-10 % 55-65 %
volwassenen 5-10 % 15-60 %
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Gebruik van supplementen met vitamine D
Algemene bevolking
Kinderen• 1 jaar: 96 %• 3-4 jaar: 40 %
Volwassenen en ouderen: 25-30 % Allochtonen: 6-26 % (m.n. laag onder Turken en
Marokkanen) Vrouwen die zwanger zijn: 37-63 %
Ocké (2005);Van der Meer (2008)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Dosis vitamine D uit supplementen volgens advies op etiket
Kinderen:• P50 3,8 mcg/dag
• P95 9 mcg/dag
Niet specifiek voor kinderen:• P50 5,0 mcg/dag
• P95 10,0 mcg/dag
Ocké (2005)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Algemeen – en Suppletieadvies
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Algemeen advies
Gevarieerde voeding volgens Richtlijnen Goede Voeding.
Dagelijks kwartier naar buiten met ten minste hoofd en handen ontbloot.
Levert voldoende vitamine D voor: Personen van 4 tot 50 jaar (vrouwen) en 70 jaar
(mannen) met een lichte huidskleur én die voldoende buitenkomen.
Voor andere groepen: voorstel voor extra vitamine D
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Suppletie-advies (I)
10 µg vitamine D/dag
in combinatie met een voldoende calciuminname
Kinderen tot 4 jaar Personen met een donkere huidskleur Personen die onvoldoende buitenkomen Vrouwen die een sluier dragen Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven Vrouwen vanaf 50 jaar Mannen vanaf 70 jaar
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Suppletie-advies (II)
20 µg/dagin combinatie met een voldoende calciuminname
Personen met osteoporose of die in een verpleeg- of
verzorgingshuis wonen Vrouwen vanaf 50 jaar
• met een donkere huidskleur• die onvoldoende buitenkomen• die een sluier dragen
Mannen vanaf 70 jaar• met een donkere huidskleur• die onvoldoende buitenkomen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Andere maatregelen
Verrijking van basisvoedingsmiddelen die door risicogroepen worden gebruikt
• Melk en melkvervangers (10 µg/liter)
• Olie (4,5 µg/100 kcal)
Deze producten leveren samen ~ 5 µg/dag en voorzien in een deel van extra behoefte
Verkaik-Kloosterman (2008)
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Beleid en Aanbevelingen
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Effecten van het Nederlandse beleid (I)
Voorlichting• niet consistent m.u.v. jonge kinderen
• minder effectief bij deel van risicogroepen (allochtonen)
Zonlichtblootstelling• consistente boodschap
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Effecten van het Nederlandse beleid (II)
Vrijwillige verrijking: Vrijstelling: 4,5 µg vitamine D/100 kcal Geen gegevens over inname van vitamine
D uit deze producten
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Aanbevelingen (I)
Breid voorlichting over vitamine D uit en maak de boodschap consistent.
Tijd buitenshuis doorbrengen. Gezonde voeding (inclusief smeer- en
bakvetten, vette vis). Supplementen. Verrijkte voedingsmiddelen als niet-
geheel toereikend alternatief.
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Aanbevelingen (II)
Monitor effecten nieuw beleid Regel op Europees niveau het type
voedingsmiddel dat mag worden verrijkt Evalueer de voedingsnormen voor
vitamine D
IWO, 14-10-2009, Vitamiine D suppletieadvies
Conclusies
1. Vitamine D voorziening NL bevolking baart zorgen.
2. Consistente voorlichting m.b.t. suppletie heeft prioriteit.
3. Verrijking van basisvoedingsmiddelen (melk, olie) kan deel van problematiek oplossen.
4. Nader onderzoek noodzakelijk naar lange-termijn veiligheid en mogelijke gezondheidsvoordelen van hogere doses van vitamine D.