Ecologisch leven | koken | tuinieren | Nr. 5 | 2015

SEIZOENEN

2 Tweemaandelijks tijdschrift van Velt – 44ste jaargang – september/oktober 2015

Colofon

Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.

RedactieadresUitbreidingstraat 392c 2600 Berchem T +32 (0)3 281 74 75F 03 281 74 76redactie@velt.be www.velt.nu

Hoofdredacteur Jan Vannoppen – jan@velt.be Redactiecoördinator Koen Van den Broeck – koen@velt.beEindredactie Reine De Pelseneer – reine@velt.beLay-out & lay-outconcept Kurt Cornelis – www.sfumato.beAdministratie Karin Holemans – karin.holemans@velt.be Druk The Factory Brussels – www.thefactorybrussels.beVerzending Boes Mailing Services

RedactieraadSara Adriaensen, Lieven David, Lieven Gekiere, Riet Janssens, Luk Naets, Lies Rottiers, Nadia Tahon, Marc Temmermans, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn Verheyen

Werkten mee aan dit nummerLieven David, François De Heel, Emelie Heller, Karen Janssen, Leen Laenens, Hanne Lyssens, Geertje Meire, Norbert Mergen, Luk Naets, Frank Petit-Jean, Peter Ragaert, Lies Rottiers, Marieke Smets, Leentje Speybroeck, Nadia Tahon, Jan Vannoppen

Fotografen & illustratorenKenzo De Bruyn, François De Heel, Olli Henze, Stefan Jacobs, Karen Janssen, Jonathan Lovekin, Hanne Lyssens, Geertje Meire, Frank Petit-Jean, Lies Rottiers, Skutt, Marieke Smets

Gedrukt op Cyclus Print, milieuvriendelijk gerecycleerd papier.© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder de schriftelijke toestemming van Velt vzw.v.u. Leen Laenens, Eikendreef 19, 2390 Westmalle

© François de Heel – www.swadeheel.be

Als de appels rijp zijn, duiken Geertje en Jeroen onmiddellijk de tuin én de keuken in. Naar de winkel gaan ze maar zelden, want het koppel leeft zo veel mogelijk zelfvoorzienend. Lees meer over hun inspirerende levenswijze in 'Gretig groen' op p. 36.

Activiteiten Weg & WijzerAfdelingen voeren hun activiteiten voor het novembernummer in vóór 12 oktober via www.velt.nu/beweegt. Het gaat om de activiteiten van december en januari. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.nu en klik ‘in je buurt’ of bel +32 (0)3 281 74 75.

Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.nu/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.

SeizoenenarchiefVelt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.nu.

Word lid• België: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.• Nederland: stort € 30,00 op rekening 674848 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. IBAN: NL27INGB0000674848. BIC: INGBNL2A.• Andere landen: stort € 35,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.

Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.

LegatenLegaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfge- namen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoor- deel. Meer info bij jan.vannoppen@velt.be of bel 03 281 74 75.

←

35 | 2015

Inhoud

5

6

12202425

10

11

17

1836

23

29

3035

38

4849

50

51

51

Nu het nieuwe schooljaar van start is gegaan, wordt het weer tijd om schoolmoestuin- plannen te maken. De schooltuin van juf Anita is een bijzonder mooi voorbeeld!

Je tuin zonder pesticiden beheren gaat heel goed als je met de natuur meewerkt. Een goed ontwerp is de beste basis. Deel dit artikel met je buren en toon hen dat zonder gezonder is.

De kloof tussen vleeseters en vegetariërs is vaak groot. Hoe komt het dat we het soms zo moeilijk vinden om vlees te laten? En hoe kunnen we toch duurzaam van vlees genieten?

6

25

35

Zoom

Tuin▼

In de schooltuin van juf AnitaTuinieren met gevoel voor humus of

met een bodemanalyse? Composteren in de samentuin

Woelvork Ducoterre getestEen goede tuin maakt pesticiden overbodig

ConsumenT

Column

leZers reageren

samen eCo-aCTief ▼

Samen eco-actief: berichten Gretig groen: als de appels rijp zijn …

eCologie▼

Delen is het nieuwe hebben

Verbeeld▼

Een tuintje in de lucht

Culinair▼

Honger naar vlees? 7 x duurzaam vlees

Weg & WijZer

ledenVoordelen ▼

Hier is de Velt-zadenactie weer!Jouw voordeel

uiTgeliChT

ZoekerTjes

CarToon

4 Redactioneel

De schoolmoestuin, een vak apart Tekst Jan Vannoppen en Leen Laenens

Wim Lybaert liet eind vorig schooljaar met zijn uitlating over ‘de schoolmoestuin als verplicht vak’ nogal wat stof opwaaien. Pro’s en contra’s werden her en der geuit als weerwoord op zijn oproep. Het is echter van groot belang dat we de impact van een schoolmoestuin in het leer- programma eerst goed begrijpen voor we oordelen, want het gaat hier niet over zomaar een lukraak schoolproject-je waar kinderen als kleine boeren in de aarde wroeten.

Een schoolmoestuin biedt veel meer mogelijkheden dan groenten kweken op zich. Allereerst kun je zonder proble-men vakoverschrijdend werken in deze groene, zuurstof-rijke omgeving. Meer tijd in de buitenlucht heeft volgens wetenschappelijk onderzoek trouwens een prima invloed op concentratie, motivatie en prestatie. Je kunt in de schoolmoestuin gerust aan de slag met Franse woordjes of meetkunde, met biologie en zedenleer.

De schoolmoestuinhandleiding en het aanvullende les- materiaal van Velt bewijzen met hun waaier aan eind-termen dat de mogelijkheden eindeloos zijn. Rekenen in de openlucht: wat kan een mens daar nu tegen hebben? Met almaar meer andere buitenmogelijkheden zoals de openluchtklas en de groene speelplaats, lijkt de school-moestuin ons niet meer dan een gezonde ontwikkeling in dezelfde richting. Maar er is meer. Kinderen die werken aan een project van begin- tot eindpunt leren verantwoordelijkheid te dragen. Ze ontwikkelen organisatiezin, voelen zich betrokken en worden zelfredzaam. De diversiteitsproblematiek vaart hier eveneens wel bij. Nieuwe rollen en invalshoeken worden gecreëerd voor kinderen die in de klassikale context misschien uit de boot vallen.

Voeg daar nog aan toe dat het eindproduct een basis-behoefte als voeding betreft, een thema dat ons allen moet aanbelangen in het licht van volksgezondheid en klimaatproblematiek. Kinderen in direct contact brengen met de oorsprong van hun voeding lijkt ons dan ook een noodzaak.

Mooier nog wordt het als ook de schoolkeuken in dit verhaal betrokken wordt en er niet alleen een uur per week wordt getuinierd, maar ook een uur per week mét de oogst wordt gekookt. Zo breng je kinderen groot die anders omgaan met voeding. Niet alleen met het oog op gezondheid, maar ook met het oog op de voedsel-problematiek. Er is meermaals bewezen dat een heikel onderwerp als voedselverspilling in de eerste plaats wordt teruggedrongen door middel van mentaliteits-verandering. Door de afstandelijke verhouding die we met onze voeding hebben te veranderen, creëren we bewuste consumenten. Daar vaart de hele wereld wel bij. En laten we uiteraard niet vergeten dat een ecologische moestuin, net als een groene speelplaats, puur genieten is voor de kinderen.

Lees ook het artikeL over de schooLmoestuin van Juf anita, op p. 6

12 Tuin

Tuinieren met gevoel voor humus of met een bodemanalyse?Tekst Frank Petit-Jean Foto’s François De Heel en Frank Petit-Jean

De ene tuin is de andere niet. In sommige tuinen groeien bepaalde planten heel goed, terwijl ze het in andere tuinen duidelijk moeilijk hebben. Om te weten welke planten zich goed zullen voelen in je tuin en om het evenwicht in je bodem eventueel bij te sturen, kun je een bodemanalyse overwegen.

13Tuin

StandaardanalyseEen klassieke standaardanalyse onder-zoekt de zuurheidsgraad, de grondsoort (klei, leem, zand), het organische stofge-halte en de aanwezigheid van diverse voedingselementen (fosfor, kalium, calcium en magnesium). Ze geeft je een idee van hoe rijk of arm je bodem is, welke voedingsstoffen er te weinig aan-wezig zijn en in welke mate je eventueel moet bijsturen.

Tuinieren met gevoel voor humusDe praktijk leert dat veel mensen probleem- loos jarenlang tuinieren zonder gebruik te maken van bodemanalyses. Met een redelijke hoeveelheid compost en door groenbemesters en bodembedekking in te schakelen, sluit je de kringloop en krijgen je groenten al wat ze nodig hebben door de activiteit van een rijk bodemleven. In het artikel in Seizoenen nr. 1 van 2015 lees je wat een ‘redelijke’ compostgift betekent. Een gemiddelde jaarlijkse hoe-veelheid compost uit een hoop of bak van ongeveer 250 kg/are (2,5 kg/m²) zou moeten volstaan. Dat komt grofweg over-een met een laagje compost van ongeveer 0,5 cm. Gebruik voor kool-, vrucht- en blad- gewassen 1 cm en voeg geen compost toe bij peul- en wortelgewassen en aardappelen.

Observeer hoe je planten groeien en kweek je eigen gevoel voor humus. Veel blad en weinig vrucht wijst vaak op een overmaat aan compost. In dat geval kun je enkele jaren teren op de oude kracht van je grond. Vertrek je van een bodem met weinig organische stof, bijv. op een voormalige akker, dan kun je tijdelijk enkele jaren een dubbele hoeveelheid compost gebruiken.

Een bodem met een voldoende hoog orga-nische stofgehalte onderscheidt zich door zijn donkerder kleur, een goede door- worteling, een rijk bodemleven (bijv. regenwormen) en een mooie kruimel-structuur met weinig harde kluiten.(zie foto rechts t.o.v. foto links)

Wanneer is het sop de kool waard?In een aantal gevallen is het nuttig om toch een bodemanalyse te laten uitvoeren, maar dat vergt natuurlijk inspanningen en het kost ook geld. Hoe groter je moes-tuin is, hoe meer het de moeite loont. Misschien herken je een van de onder-staande situaties?

▶ Je beschikt over een nieuwe moestuin met een onbekende voorgeschiedenis en je wenst meer zekerheid voor de start. Een analyse, voor een beperkt bedrag, van het gehalte aan organische stof en de zuurheidsgraad zetten je al aardig op weg voor de juiste compostgift of eventuele bekalking.

▶ Je hebt aanhoudend problemen met ziekten, plagen of groei. Die kunnen wijzen op een onevenwicht, bijvoorbeeld veroorzaakt door een overmatige of verkeerde bekalking of bemesting.

▶ Je hebt grotere ambities op het vlak van opbrengst en je wenst je compostbemes-ting aan te vullen met extra giften van organische meststoffen. In dat geval kun je kiezen voor een uitgebreide analyse.

25Tuin

Woelvork Ducoterre

Om te delen met je buren !

Tekst en tekeningen Lies Rottiers Foto François De Heel

Nu openbare besturen geen pesticiden meer mogen gebruiken, doen we graag nog eens uit de doeken hoe je een tuin zonder pesticiden doet groeien en bloeien. Want Velt ziet natuurlijk het liefst álle tuinen pesticidenvrij! Je tuin zonder pesticiden beheren gaat heel goed als je met de natuur meewerkt in plaats van er tegenin te gaan. Een goed ontwerp is gericht op problemen voorkomen en op een vlot beheer. In dit artikel leggen we uit hoe je start. Welke groenvorm komt waar? In de volgende Seizoenen belichten we een aantal groenvormen met hun specifieke aandachtspunten.

Tuinen zonder gifSinds 1 januari 2015 mogen openbare besturen in Vlaanderen geen pesticiden meer gebruiken, tenzij voor een specifiek en afgebakend probleem, en met toe-stemming van de Vlaamse Milieumaat-schappij (VMM). Ook privéterreinen met een openbaar karakter moeten aan strengere regels voldoen. Als deze terrei-nen voor kwetsbare doelgroepen bedoeld zijn, dan mag men hier geen pesticiden meer gebruiken. Kwetsbare doelgroepen zijn kinderen, zieken en ouderen. Het gaat dus over crèches, scholen, rusthuizen, ziekenhuizen etc.

Samen met de VMM willen we duidelijk maken dat pesticiden overbodig zijn. Velt informeert over het ontwerp en het beheer in de ecologische tuin. De VMM geeft in-formatie met de website www.zonderisge-zonder.be, zowel voor openbare besturen als voor mensen met een tuinprobleem. Een goed begin is het halve werk; dat geldt zeker voor een tuin. Door op voorhand een goed ontwerp te maken, voorkom je heel wat onnodig werk en problemen zoals planten die niet willen groeien of onge-wenste kruidgroei. Hoe een ecologisch tuinontwerp daarbij helpt, lees je hier!

Een goede tuin maakt pesticiden overbodig

52 Geniet van zoetdat blijft duren …

met Ecozoet!

Wil jij ook graag minder suiker gebruiken, voor je gezondheid of het milieu? Er is veel meer zoet dan je voor mogelijk houdt. Het boekje Ecozoet! biedt je achtergrond, duiding, tips en recepten voor duurzaam zoet. Smul van ijsjes op basis van fruit, koekjes met gedroogde vruchten en noten, of kruidig-zoete drankjes.

Koop nu je exemplaar!Velt-ledenprijs: € 3,95 (excl. verz.) – Boekhandelsprijs: € 5,50ISBN: 9789082324013 – 50 pagina’sBestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties

€ 3,95VOORSLECHTS

Dankzij de Velt-vorming Ecozoet leer je alles over lekkerkoken zonder suiker. Kijk op www.velt.nu/activiteiten voor

een vorming in jouw buurt. Of boek zelf een vorming voor jeorganisatie of bedrijf via www.velt.nu/vorming-onderwijs!