• Scheepsbouw profiteert van opbloei– lage invoerrechten materialen– technische voorsprong– lage belastingen– standaardisatie

2

• Vanaf 1595 ontwikkeling van het fluitschip (vrachtvaart, weinig tol betalen, kannonen)

3

4

5

6

3 Handel, scheepvaart en visserij

• Handel, scheepvaart groeien enorm door– val Antwerpen– Amsterdam is stapelmarkt (centrale ligging)

• Ontwikkeling van de bank– Wisselbank– Bank van lening– Koopmansbeurs

7

• Hollanders zijn vooral vrachtvervoerders (Middellandse Zee, Noorden van Rusland, Afrika, Amerika en Azië)

• 1602 oprichting VOC.

• 1604 Noordse Compagnie

• 1621 WIC

8

Aandelen (VOC eerste en eerste multinational)

9

• 1628 Piet Hein verovert de Spaanse Zilvervloot

10

Driehoekshandel

• Geweren, kralen alcohol van de Rep naar Afrika, daar slaven kopen en daarmee naar Amerika. Daar slaven ruilen voor cacao, tabak, suiker en in het noorden ook katoen

• Zeeland en de Hollanden (kust van Friesland en Groningen) groeien de rest blijft achter.

11

3 De overheid in de Republiek

• Binnen de Republiek geen gezamenlijke koers. – Particularisme overheerst.

• Gewestelijke overheid probeert wel de handel etc. te stimuleren.

• Regenten spelen een belangrijke rol• Overheid en ondernemers zijn wederzijds

afhankelijk en vaak dezelfde persoon• Overheid is de grootse klant en de grootste

schuldenaar

12

4 Internationaal

• De Republiek profiteert van het feit dat Spanje in het begin van de 80 jarige oorlog (1568-1648) met meer landen oorlog voert.

• Intern wordt de Rep stabieler, extern superieur.

• Omliggende landen hebben de Hollanders ook vaak nodig (geld, vervoer)

• Hugo de Groot: Mare Liberum (1609)

13

• De oorlog biedt de Rep kansen– bestaande afzetpatronen verstoord– schaarste

• Periode van 1609-1621 (12 jarig bestand) algemene crisis in de Europese handel

14

• Na 1621 problemen– Hervatting oorlog met Spanje– Sterke groei Vlaamse kapersvloot– Verhoging verzekeringspremies– Dertigjarige oorlog

• Zorgt weer voor toenemende vraag uit Dtsl (landbouwproducten en textiel)

• 1648 Vrede van Munster15

• Tweede helft 17e eeuw (1650-1700)– Meer concurrentie door mercantilistische

maatregelen (groei export; grondstoffen importeren, producten exporteren. Hierdoor zou de staat machtiger worden)

– Spanningen Rep en Eng (1e 1652-1654 en 2e 1665-1667 Engelse oorlog)

• 1e Eng wint• 2e Rep wint (NY en Suriname)

16

• 1650 Stadhouder Willem II overlijdt, tot 1672 eerste stadhouderloze tijdperk

• Gevolg daarvan is dat het landleger in verval raakt

• 1672 Rampjaar Radeloos, Reddeloos en Redeloos

• Na 1680 weer herstel

17

5 Sociale verhoudingen

• Sociale gelaagdheid

• Steden belangrijker dan platteland

• Tamelijk mobiele samenleving (weinig standsverschillen, beperkte macht vd adel)

• Men leeft over het algemeen in kerngezinnen

18

• Sterke migratie van platteland naar stad

• Groot aantal ongehuwden

• Hoge gemiddelde huwelijksleeftijd

• Rol van vrouwen is vrijer en belangrijker dan elders

• Het gezin is vooral een productie-eenheid

19

• Verhoudingen binnen het bedrijf

• Gilden zijn in de Rep niet zo sterk als elders

• te weinig investeringen

• geen moderne werkwijze

20

• Naast de gilden ontwikkelen zich:– huisnijverheid (platteland)– trafieken– manufacturen (zelfde als huisnijverheid, maar

dan met een grote groep)– grote bedrijven

• suikerraffinaderijen• scheepswerven

21

• Deze vormen kenmerken zich door:– bedrijfsvrijheid– arbeidsdeling– kapitalistische prod. wijze

• De positie van de werknemer is zwak, maar door het tekort aan arbeiders niet onmogelijk.

• Eind 16e eeuw (1580) toename kinderarbeid

22

Immigratie en demografie

• Na 1580 instroom Zuid-Nederlanders (rijke handelaren en arbeiders)

• Na 1620 instroom uit Duitsland (arme arbeiders)

• Motieven– arbeidsmarkt– geloofsvrijheid– hoge lonen– VOC en WIC

23

• Joodse immigranten verhaal apart. • Eerst kwamen er veel Portugese of Sefardische joden

naar de Rep uit Antwerpen (na 1580). – Deze mensen hadden religieuze en economische motieven en

waren over het algemeen rijk en hoog opgeleid.

• De tweede en grotere groep joodse immigranten kwam rond 1620 uit Duitsland en Polen. – Deze waren laag- of niet geschoold en arm. De Askenazische

joden.

• Beide groepen hadden moeite met integreren, maar met arme mensen is dat natuurlijk erger. Men wantrouwde de joden vanwege hun taal en geloof.

24

• Na 1590 explosieve groei steden in kustprovincies

• Sterfteoverschot

• 2e helft 17e eeuw (vanaf 1650) afname bev. groei

25