VolgensdeDikkeVanDalebetekentElan"aandrift waarmeementewerkgaat,bezieldheid,vuur' ~Wat datbetrefthaddeontwerpervandezeboxgeen beterenaamkunnenkiezen.Eengoede geluidskwaliteitishiergekombineerdmeteen gewaagduiterlijk.Meteenbijhetzienvandeze aparteboxwarenweverkocht.DeElaniseengroot drieweg-systeemmetintotaalvijf luidsprekersin eend 'Appolito-opstelling. Scan-Speak Elan Indrukwekkendinklanken uiter-lijk,datwashetdoeldatRolph Smulderszichsteldebijhetontwer-pen vandeElan.Alsimporteurvan dehoogwaardigeScan-Speak-units wildehijookeenzelfbouw-ont-werpinzijnprogrammahebben datdezeluidsprekersvolledigtot hunrechtlaatkomen.Zoalsdat hoortvooreentop-ontwerp,werd hetgeenkleinebox.Meteenhoog-tevan1,35misdeElaneennogal indrukwekkendeverschijningge-wordendiedoorzijnapartevorm weliswaaropvalt,maartochgeen overheersenderolgaatspeleninde hlJiskamer. IndeElanmoestnatuurlijkeenuit-Technischegegevens naam: Scan-SpeakElan ontwerp: RolphSmulders typebehuizing: basreflex netto-i nhoud: 70 I afmetingen: 1350 x280x350 mm (hx bx d) luidsprekerbezetting: 221-cm-woofers 213-cm-middentoners 128-mm-dome-tweeter nominaleimpedantie: 42 belastbaarheid: 220 W geschattebouwkostenperbox (luidsprekersplusfilter,zonderkast) : circaf1750, -importeur: AudioComponents,Postbus554,5340 ANOss,tel.04120-2661 0 38HIFI - LUIDSPREKERS6 gelezenserieluidsprekersuithet Scan-Speak-assortimenteenplaatsje krijgen.DatwerdenenkeleKevlar-konusluidsprekerseneentweeter mettextiel-dome.Omookquage-luidsdrukgeenkompromissente hoevensluiten,werdenvoorde woofersensquawkerselktwee exemplarentoegepast.Bovendien werdendezeineend'Appolito-kon-figuratieopgesteld,zodatdecentra-leafstraalloboverhethelefrekwen-tiegebiedkeurignaardeluisteraar gerichtblijft.Verderheeftdeopstel-lingvandewoofersopeenafstand vancirca60cmvanelkaarhetvoor-deeldatmenminderproblemen ondervindtmetdebas weergave, omdatdeluchtopverschillende plaatsenindeweergaveruimte(en bovendienvrijvervandevloerver-wijderd)inbeweginggebracht wordt. Deapartevormvandekastwerd bereiktdooreen"hap"uiteenzij-kanttehalen,terhoogtevande tweeter.Opdetekeningdeedons datineersteinstantiedenkenaan eensoortverkleindeMatrix800van deEngelseboxenfabrikantB&W. Maarinlevendelijvezietudirekt datdittocheen heelandermodel is(eerlijkgezegdveelmooier!). Zelfsalwiltudezeboxnietkopen, umoeter beslisteensnaargaan kijken! Gelekonussen DekonusluidsprekersvanScan-Speakzijnleverbaarmetverschil-lendemembraanmaterialen,vanhet "ouderwetse"papiertothetsuper-moderneKevlar.Ditlaatsteiseen zeertaaisynthetischmateriaalmet eenkarakteristiekegelekleur.Het wordtverwerktindevormvanve-zelsdietotmattengevlochtenwor-den.Hiervanwordendandemem-branen gemaakt,waarbijnogeen dikkedoorzichtigecoatingwordt aangebrachtomdegaatjesinhet groveKevlar-weefselaftedichten. LuidsprekersmetKevlar-membra-nenhebbeneenuitstekendimpuls-gedrag,ook bijgroteuitslagen,en een zeerlagevervorming. Voordewooferszijnhiertwee 21-cm-modelleningezetmetdety-pe-aanduiding 21W/8554.Demag-neetvan12cmdiameterleverteen sterkmagneetveldvoordealu-miniumspreekspoeldieopeenalu-miniumdragerisgewikkeld.Dehe-HIFI - LUI DSPREKERS6 C3 11 3mH9 Figuur1.Dankzijhetrustigeverloop vandegekozenluidsprekerskunnenvrij slappefilterhellingentoegepastworden. Ieafwerkingvandezeluidspreker (gegotenkorf,aansluit-konnektor, magneetsysteem)weerspiegelteen topklasse-produktdatweliswaar veelgeldkost,maardatookzeker waardis. Demiddentoner13M/8636iswerke-lijkheelapart.In principeishij hetzelfdeopgebouwdalsdewoofer, maardoordeverhoudingtussen konusgrootteenmagneetlijkthet alsofjehiertemakenhebtmeteen grotemagneet(9cm0 )waareen montageflensaanisbevestigd.Aan deachterkantvandezeluidspreker ziejenauwelijksdekonusende ophanging.Evenalsbijhet21-cm-modelishiereenaluminium spreekspoelopeendragervanhet-zelfdemateriaaltoegepast.Eenbij-zonderheidbijdezemiddentoneris destofkapmiddenopdekonus. Hiervoorisnamelijkhetrondedeel vande38-mm-dome-tweeter uithet Scan-Speak-programmagebruikt. Detweeter02905/9000isdeenige inditgezelschapdieeennormaal "konus"materiaalheeft.De28mm grotedomevandezetweeterisna-melijkvangempregneerdtextiel. Despreekspoel beweegtinferroflui-deenisgewikkeldopeenalu-miniumdrager.Deresonantiefre-kwentieligtheellaag,op800Hz. Lageovernamepunten Het filtervoordeElan(figuur1) 0 2905/9000 2X 13M/8636 2x 21W/8554 922001- 14- 11 Onderdelenlij st(perbox) lu id spreker-chassis: LS 1 ,LS2=Scan-Speak21 W/ 8554 LS3,LS4=Scan-Speak13M/ 8636 LS5=Scan-Speak02905/ 9000 komponentenscheidingsfilter: L 1=3, 9mH,metE130-trafokern L2=1,2mHluchtspoel,CuL-draad2mm o L3=0,82mHluchtspoel ,CuL-draad1mm o C1=100!,FMKT C2=47 !,FMKP C3=10!,F MKP C4=47 !,FMKT R1=3,3Q/ 20W R2=8, 2Q/ 10 W hout(22mmdikMOFof extraverdichte spaanplaat) : voor- enachterkant : 2stuks1 340x280mm rechtzijpaneel : 1stuk1 340x306mm ingesnedenzijpaneel : 1stuk1340 x306mm 1stuk400x203mm(=tevenszijkant middentoon-kastje) 2stuks189x203mm 1stuk444x140 mm boven- enonderzijde: 2stuks236x306 mm middentoner-kastje: 1stuk356x96mm 1stuk96x100 mm 1stuk96x306 mm verstevigingspanelen: 1stuk306x80mm 2stuks64x78mm(voormiddentoon-kastje) basreflex-paneel : 1stuk236x228mm voet : 1stuk260x330mm(10mmdik) Diversen: circa1m2 zelfklevendelood bitumen-plaat (8mmdik) circa1,1m2 Pritex circa100 glangharigeschapewol aansluitdoos(evt .voorbi-wiring) 39 2 C>( [ V :L CD U') '" .. 77 '"

1/ // '/' //'/ C>i --- - -------------------- - -v v v v v v v V 1---228 /// / V /// ///// VTf ;ij:! ;; & =rr ISIISI :::!:l

=rr ISIISI :::!:l @ Di;

H .. vT v

B B 1 L__ ________II TI 1I :-- ----- ---: I I , _ _ _____ _ ___ L& -- - ----- .,., 1 1 ---,-1 I- - - -.-- -- -I - - - -1 ___ J - - - -' 1 _ _ _ _1_ L___ _II 11 11 1 _ __ 1_1 _ _ _ _--1 _ 1 __ _ - - - - - - - - -'-1- --- - - - - - - - _1_1- __ ::::::::: :'- - -922001 14 12 Figuur 2.Vooreenbijzondere vormgevingmoethelaas watmeer moeite gedaanworden.Hetlevertweleenbijzonder fraaire-sultaatop. 40HIFI - LUIDSPREKERS6 bestaatuitslechtsnegen kompo-nenten,waarvanervijfvoorde werkelijkefilteringzorgen.Erisbe-wustgekozenvoorslappe filterhel-lingenomhetfasegedragvanhet helesysteem zogoedmogelijkte houden. Ookbijdekeuzevandefilterkom-ponenten isnietnaardeprijsgeke-ken.Overalishet bestetoegepast watmomenteelopditgebiedver-krijgbaaris(o.a.eentrafokern-spoel inhet laagen inalletakkenfilm-kondensatoren) . Defilteringvandewoofersvindt plaatsdoormiddelvaneenenorme E130-trafokern-spoelvan3,9mHen een 100-JlF-MKT-kondensator.Het kantelpuntvandittweede-ordefil-terligtopcirca250Hz.Daarboven mogende13-cm-middentonershet overnemenviaeen 47-JlF-kondensa-tor(C2).Samenmetdenatuurlijke laag-afvalvande13M/8636geeft datookeen hellingvan12dB/ok-taaf.Aandebovenzijdewordt slechtsmet6dB/oktaafafgefilterd op2kHz(L2).Rlzorgtvoorde rendementsaanpassingvandetwee 13-cm-Iuidsprekertjes.Boven 2000Hzmagdetweeterhetwerk alleendoenviaheteerste-orde-net-werkC3.Eenimpedantiekompensa-tie-netwerkoverdetweeter(C4,L3, R2)zorgtervoordatderesonantie-piekvandetweeterbij800Hzde filterwerkingvanC3nietverstoort. Leukwerkvoorde timmerman Vooreenapartekastvormisnatuur-lijkwatmeerwerkvereistdanvoor 3a eengewoon rechthoekigboxje. Maarjemoetvoorzo' nElanwat overhebben endetimmermanzal erwaarschijnlijknietzdn probleem meehebben. De boxwordtvervaardigdvan 22mmdikMDF,waarbijeigenlijk alleendeinhamineen zijkantde konstruktiegekompliceerdmaakt. Indeboxziteenapartkomparti-mentvoordetweeterendetwee middentoners.Inditkastjeworden nogtweeverstevigingsplatenge-lijmddietevensstaandegolvenin het langwerpigekastjeonderdruk-ken.Onderindegrotekastkomt nogeenverstevigingspaneel,onge-veerhalverwegehetrechtestuk on-derdeinham.Onderindekastzit debasreflex-opening,bestaandeuit eensleuf van25cmdiep. Hetkasten paarwordtnatuurlijkzo-daniggebouwddatertweespiegel-symmetrischeexemplarenontstaan. Bijdeopstellingindehuiskamer dienende boxenzodanigteworden opgestelddatdetweeterszodicht mogelijkbijelkaarzitten(dein-hammenaandebuitenkant) . Vooreengoededempingvande kastzijnuitgebreidemaatregelen genomen.Allebinnenwandenwor-den eerstbekleedmeteenlaagdik-kezelfklevendebitumenplaten. Daarnawordenallewandenmet Pritexbekleed.Inhetmidden-kom-partimentstoptutenslottelanghari-geschapewol. High-endals zelfbouw? Eenboxalsdezebeluisterjenietzo Ul.. I- -+-t-i--i--'-++--+-+--7--+--i-++t--i-t--:---'-+--+--t-----1 SeQ..- ::'feo..k /5" . .. N f---+-I'-\\--+"';-"'f--+-+--+---f-++1H--+--+--+-i--f---+---+---IFiL ... " /0 , .'12100 I -I'{ - I Y HIFI - LUIDSPREKERS6 maareven.Daarmoetjedenodige tijdaan besteden.Tochbleekde Elannaenkeleminutenmuziekal bijonseenindruktegevenvan:al-leskomtermoeiteloosuit,opeen natuurlijkewijze.Ooknalangere luistersessiesbleefdieindruk.We hoevendaarbijeigenlijknietsmeer tevertellenoverdespecifiekeweer-gavevanlaag,middenofhoog.Dat vormtgewoonn geheel.DeElan hebbenwijindekortetijddatwe hemterbeschikkinghadden,leren kennenalseen boxdiepuurmu-ziekgenotgeeft.EndatdeElaner ooknog bijzonderfraaiuitziet,dat isgewooneenextrapluspunt voor dezebox. Nogeenwoordoverdeopstelling. Het lijkthetonsverstandigomde Elandenodigeruimtetegunnen, anderszullendelaagsteoktavente veelbenadrukt worden.Zekereen halvemetervandemuur,zouden wewillenadviseren. WehaddennietgedachtdatRolph Smuldersnadepresentatievande Opusvorigjaaralzosnelzouko-men meteenboxdiequavormge-vingenklankkwaliteitduidelijkde overtreffendetrapvanzijnvoorgan-gervormt! (922001-14) Figuur3.Opdefrekwentiekarakteristiek iswerkelijknietsaantemerken.De impedantie daaltslechtseenmaaltot 3Q,daarmoeteenfatsoenlijkeverster-ker geenmoeitemeehebben. 41