SAW DC 44 Methodieken sociaal-cultureel werk - Profi-leren

1SAW DC 44 Methodieken sociaal-cultureel werk

1 InleidingHet sociaal-cultureel werk kan van verschillende methodieken gebruikmaken om doelgroe-pen te bereiken en het werk uit te voeren. Aansluitend op de informatie over methodieken in de thema’s ‘Het aanbod van projecten en programma’s’, ‘Methodieken en werkwijzen in het sociaal-cultureel werk’ en ‘Netwerken en sociale kaart’ vind je in dit thema nog een aantal methodieken. In de laatste paragraaf zijn verschillende methoden en technieken ondergebracht ten bate van het multiculturele werken in een buurt of wijk.

Methodieken sociaal-cultureel werk:

1

2 Systeemgerichte benadering

3 Bemoeizorg

4 Community website

5 Seniorenadviseurs

6 Zelforganisatie

7 Sociale activering

8 Multicultureel werken

44Methodiekensociaal-cultureel werkD

C

saw_dc44_methodieken_scw.indd 1 19-07-12 14:27

SAW Digitale Content2

2 Systeemgerichte benaderingIn het sociaal-cultureel werk, maar bijvoorbeeld ook in de hulpverlening en de zorg, worden cliënten gezien en benaderd als onderdeel van een groter geheel, van een systeem: wonend in een bepaalde buurt, of deel uitmakend van een gezin. Deze benadering gaat ervan uit dat interventies (ingrepen) bij problemen of ziekten niet alleen gericht moeten zijn op de cliënt maar ook op het systeem waar hij in leeft. In deze paragraaf leggen we de systeemgerichte benadering uit.

Systeemgerichte benadering:

2

• systemen op verschillende niveaus

• subsystemen

• cliëntsysteem

• systeemgerichte benadering binnen programma’s en

projecten

• systemische benadering

Systemen op verschillende niveaus

We geven eerst een definitie van een systeem.

Een systeem is een samenhangend geheel van delen die elkaar beïnvloeden en onderling van

elkaar afhankelijk zijn.

In de sociale sector kun je bijvoorbeeld denken aan:• eengezin: oudersenkinderen;• eenfamilie: grootouders,ouders,kinderenenkleinkinderen,oomsentantes,

nevenennichten;• eenbuurthuis: professionals,buurthuisraad,verenigingen,deelnemers,vrijwilligers;• eenstraat: huizenmetfamilies,openbareruimte,verkeer.



Je ziet in deze voorbeelden verschillende niveaus: van een klein systeem als het gezin naar een groot systeem als de straat. Er zijn drie niveau: micro, meso en macro. Een gezin is een klein systeem op microniveau. Samen met de directe ooms en tantes, neven en nichten heb je een systeem op mesoniveau. Betrek je daar ook alle achterooms, achtertantes, achterne-ven en achternichten bij dan heb je een systeem op macroniveau.

Kijk je vanuit de leefomgeving dan kun je een straat beschouwen als een systeem op micro-niveau, een buurt, stadsdeel of wijk als een systeem op mesoniveau en het dorp of de stad als een systeem op macroniveau.

Diezelfde stad kan echter ook een systeem op microniveau zijn. Dat is het geval als je de stad vanuit een landelijke visie bekijkt. Het land is dan het macroniveau, een provincie is het mesoniveau en de stad is het microniveau.

Waar het om gaat, is dat de verschillende niveaus aangeven hoe de systemen met elkaar samenhangen.

Subsystemen

Een systeem is in verschillende onderdelen of subsystemen uit elkaar te halen. Zo bestaat een gezin uit twee subsystemen: de ouders en de kinderen.

Hieronder zie je een aantal voorbeelden van systemen en de onderlinge samenhang. Elk onderdeel kun je als een subsysteem beschouwen.

Enkele voorbeelden van systemen

• Onzeeconomieiseensysteemdatbestaatuitdeonderdelen:inkoopvangrondstoffen,

produceren,verkopen,handel,arbeid,salaris,kopenvanproductenendiensten.

• Eenthuisbioscoopiseensysteemdatbestaatuitdeonderdelen:tuner/versterker,luidspre-

kerboxen,dvd-speler,tvofbeamereneventueeleenlosprojectiescherm.

• Eenpciseensysteemdatbestaatuitdeonderdelen:systeemkast,moederbord,processor,

vasteschijf,dvd-station,grafischekaart,geluidskaartenrandapparatuur.

• Eenorganisatieiseensysteemdatbestaatuitbijvoorbeelddeonderdelen:directie,inkoop,

financiëleadministratie,personeelszaken,ICTenallerleiafdelingen.

• Eenlogistieksysteembestaatuitdeonderdelen:orderverwerking,opslag,transporten

distributie.

Ook hier gaat het dus om de onderlinge samenhang van de systemen.



Cliëntsysteem

Vooral in de zorg, maar ook wel in het sociaal-cultureel werk, praten we ook over cliëntsy-stemen.

Definitie cliëntsysteem:

3

een cliëntsysteem is het netwerk rond de cliënt;

daarbinnen zijn relaties die het probleem veroorzaken,

versterken of kunnen bijdragen aan de oplossing

Heb jij te maken met een kind met problemen, dan betrek je daar de situatie in het gezin bij, maar ook de situatie op school, de vrijetijdsbesteding en het verdere sociale netwerk van het kind (vriendjes, familie, buren, onderwijzers, enzovoort). Je bekijkt de problemen van het kind in samenhang met dit grotere geheel. Wie of wat veroorzaakt de problemen? Welke omstandigheden of personen verergeren de problemen? Wie of wat voor omstan-digheden kunnen bijdragen om de problemen op te lossen?

Systeemgerichte benadering binnen programma’s en projecten

Bij veel projecten en programma’s wordt gebruikgemaakt van de systeemgerichte benade-ring.

Zo zijn klussendiensten voor ouderen bijvoorbeeld vanuit deze benadering opgezet. Het

sociale systeem rondom ouderen wordt steeds kleiner. Kinderen verhuizen of zijn druk met

hun werk. Vrienden en familieleden van de eigen leeftijd overlijden. Zo komen ouderen

voor problemen te staan die niet meer door henzelf of de mensen om hen heen (hun sociale

systeem)optelossenzijn.Eenouderediemoeilijkloopt,kanbijvoorbeeldmoeilijkmeerhaar

eigen boodschappen doen of een simpel klusje uitvoeren als een lamp indraaien. Dat moet dus

gecompenseerdworden,zodathetsysteemweergeslotenwordt.Inbuurtenwordendaarom

klussendiensten in het leven geroepen. Dat zijn vrijwilligersorganisaties die ervoor zorgen dat

de klussen bij de ouderen thuis gedaan worden.



Iemanddielangdurigwerkloosis,heeftwaarschijnlijknietéénprobleem,maarmeerdere

problemen. Hij heeft bijvoorbeeld problemen met het aangaan van verplichtingen en het

aangaanvansocialecontacten.Omdathijveelthuisis,heefthijinmiddelsookproblemenmet

zijn persoonlijke verzorging; want wie heeft daar nu last van? Hij is het verleerd om op tijd op te

staan en zijn week te plannen. En hij heeft geen idee hoe je een sollicitatiebrief schrijft. Je ziet

dat zijn werkloosheid waarschijnlijk het laatste probleem is waar je aan begint. Eerst zal deze

werklozeweereenenigszinsnormaallevenmoetengaanleiden,zijnvaardighedenverbeteren

en een sociaal netwerk opbouwen. Het systeem moet eerst weer opgebouwd worden. Daarna

lost het probleem van de werkloosheid zich misschien wel vanzelf op.

Bij deze benadering staan de sociale relaties en de zelfredzaamheid centraal. Je neemt de hulpvraag van de cliënt als uitgangspunt. Daar betrek je de sociale en fysieke omgeving bij.

Systemische benadering

Hierboven zag je voorbeelden van de benadering van individuele cliënten. Daarbij werd ervan uitgegaan dat één cliënt een probleem had. Het kan ook zijn dat een heel systeem nietkloptof‘ziek’is.Bijvoorbeeldalsdesfeerineenwijkverziektis;bewonerstegenoverelkaar komen te staan en elkaar het leven zuur maken. Dan ligt het probleem niet meer bij één cliënt maar bij de hele buurt. Je hebt dan dus ook andere methoden nodig om de problemen weer op te lossen. In ieder geval benader je de problemen in hun onderlinge samenhang met elkaar en zoek je oplossingen voor het totaal (het systeem) én voor de afzonderlijke problemen.

Zo kan het zijn dat buren ruzie met elkaar hebben gekregen vanwege geluidsoverlast. Het

probleemkanzittenindeonderlingerelaties,detehardemuziekófdedunnemurendiegeluid

al te makkelijk doorlaten. Bij het zoeken naar de oplossing moeten dan ook al deze aspecten

betrokken worden.

De problemen van de werkloze in het eerdere voorbeeld kunnen zich uitbreiden naar zijn

gezin.Doorzijnsituatieendemanierwaarophijermeeomgaat,raaktdeverhoudingmetzijn

kinderen en met zijn vrouw verstoord. Zijn kinderen gaan het misschien op school slechter

doen of raken ook geïsoleerd om dat vriendjes liever niet bij hen thuis komen. Zijn vrienden

zien het niet meer zitten om met hem om te gaan. Zijn familie heeft de hoop allang opgegeven

enwachtapathischafwatergaatgebeuren.Hethelesysteemwaardezecliëntinleeft,isdus

ziek en heeft behoefte aan ondersteuning.



3 BemoeizorgBemoeizorg is een methodiek om mensen in psychische en/of sociale nood te helpen. Het gaat vaak om mensen die op straat leven of thuis geïsoleerd en vereenzaamd leven en hun huis en zichzelf verwaarlozen. De omgeving vindt vaak dat zij overlast veroorzaken en beschouwt hen als ongewenst. Vaak gaat het ook om gezinnen met grote problemen.

Degene die hulp nodig heeft, zoekt zelf geen hulp en accepteert hulp van anderen niet. Zij zijn vaak teleurgesteld in mensen en de hulpverlening. Vaak zijn ze niet goed in staat om hun hulpvraag te formuleren en vallen daarom in de reguliere hulpverlening buiten de boot. Ondanks dat zij in eerste instantie geen hulp accepteren gaat bemoeizorg er dan toch op af en probeert hen te overreden hulp te aanvaarden. Het is specialistisch werk dat vaak in teamverband wordt uitgevoerd. De teams maken meestal onderdeel uit van een instel-ling voor de geestelijke gezondheidszorg (GGZ).

Als sociaal-cultureel werker doe je zelf dus niet aan bemoeizorg. Het kan echter wel zijn dat je een bemoeizorgteam moet inschakelen omdat een bewoner overlast veroorzaakt of omdat je ziet dat iemand hulp nodig heeft maar die niet accepteert. Vóór je een bemoei-zorgteam inschakelt, moet je eerst goed nadenken of je bij hen op de juiste plek bent. Als de cliënt al in behandeling is bij een instantie, heeft het geen zin het bemoeizorgteam in te schakelen, ook al is er een calamiteit. Voor calamiteiten moet je bij de politie zijn. Als een cliënt dringende problemen heeft, probeer je hem eerst naar de reguliere hulpverlening te verwijzen, zoals een huisarts of de GGZ. Lukt dat niet dan schakel je een bemoeizorgteam in.

Je neemt contact op met een bemoeizorgteam als:• ersprakeisvangroveverwaarlozingofvervuilingvanmensendieopstraatmoeten

leven(dak-en/ofthuislozen);• groveverwaarlozingofvervuilingvanmenseninwoningen;• drugs-,medicatie-enalcoholmisbruikineenwoningofopstraat;• straatprostitutie;• ernstigevereenzaming;• vluchtelingenproblematiek;• mensendieeengevaarvoorzichzelfofhunomgevingvormen.



Een bemoeizorgteam gaat als volgt te werk.1 Na een melding bekijkt het bemoeizorgteam eerst of zij de zaak zelf gaat behandelen,

alleen advies geeft of de zaak doorverwijst naar een andere hulpverleningsinstantie.2 Wanneer het Bemoeizorgteam zelf aan de slag gaat, dan doet zij dat bij voorkeur op

locatie en indien mogelijk met medewerking van mensen uit de directe omgeving (fa-milie, buurtbewoners).

3 In overleg met alle partijen bekijken zij het probleem en gaan na welke oplossing het beste is. Dat kan zijn ondersteuning, begeleiding of opvang.

4 Het bemoeizorgteam gebruikt daarbij de mogelijkheden binnen de GGD, GGZ, of welzijn. Daarnaast regelt zij contacten met bijvoorbeeld de sociale dienst, thuiszorg of huisarts, een opvanghuis of andere instellingen.

5 Het doel van bemoeizorg is hoe dan ook te komen tot een aanvaardbare leefsituatie voor zowel de persoon in kwestie als voor de directe omgeving.

(Bron: Bemoeizorgteam Eindhoven)

Bemoeizorg is een vorm van outreachend werken (vindplaatsgericht of ambulant werken). De meeste tijd en energie gaat in het leggen van het contact zitten. Omdat het vertrouwen van de cliënten in anderen en in de hulpverlening is geschaad, kan dat maanden en soms zelfs jaren duren. Een bemoeizorgteam werkt nauw samen met de politie, de gemeente en woningbouwcorporaties.

Welkom op de website van Dokus bemoeizorgteam Midden-Limburg.

BemoeizorgteamDokusiservoormensenmetpsychischeproblemen,mensenmetsociaal-

maatschappelijke problemen en mensen met een verslavingsprobleem die wel zorg nodig

hebben,maargeenzorgwillen(dezogenaamdezorgwekkendezorgmijders).Hetteamheeft

alstaakdezemensenoptevangen,teondersteunenentebegeleiden.BemoeizorgteamDokus

iseensamenwerkingtussenRiaggZuid,RCGGzWeert,GGZNoord-enMidden-Limburg,divisie

Verslavingszorg.



Community websiteDe community website waar het in dit kader om gaat, is een website voor een bepaalde wijk of een bepaalde groepering, zoals ouderen. Buurtbewoners kunnen er nieuws over de wijk vinden, acties, activiteiten en andere buurtbewoners leren kennen. Websites voor bepaalde groeperingen bieden de mogelijkheid om andere mensen te leren kennen, samen met andere acxtiviteiten te ontwikkelen, informatie met elkaar te delen of raad bij elkaar te vragen.

50 plusnet.nl

Een website voor 50 plussers

Het is een gratis internetcommunity waar nu ruim 30.000 ouderen actief zijn. Het doel is voor-

komen van sociaal isolement en stimuleren van zelfredzaamheid.

50plusnet is een internetcommunity waar men afspraken maakt om elkaar ‘real live’ te ont-

moeten.Degebruikersvulleneenprofielinengevenaanwiezezoeken.Bijvoorbeeldiemand

omeenhobby’stedelen,opstaptegaanofietssportiefsteondernemen.Hetautomatische

matchingssysteemgaatopzoekenhoudtdesgewenstrekeningmetleeftijd,geslacht,afstand

ten opzichte van de eigen wijk of woonplaats. Elke week krijgt men een mail met de nieuwe

matches. Mensen die liever in groepsverband leeftijdgenoten willen leren kennen kunnen zich

aanmeldenbijéénvande800groependiedoordedeelnemerszelfzijnopgericht.50plusnetis

een mooi voorbeeld van hoe je empowerment via internet kunt organiseren.

Omdebekendheidvandeinternetcommunitytevergrotenendesitebinnendeleefwereld

vanouderentebrengen,wordengebruikslicentiesverstrektaanouderenbondenenlokale

(welzijns)organisaties. Via deze lokale subsites hebben deelnemers toegang tot hun lokale

community en de nationale community. De lokale beheerder heeft ook de mogelijkheid andere

dienstenaantebieden,bijvoorbeeldcursussen,gymnastiekofontmoetingsbijeenkomsten.

Met deze partnersites wordt gestreefd naar een grotere verspreiding van de interventie. Door-

datdeelnemerslokaalgeorganiseerdworden,ishetmakkelijkerclubstevormen,enonderlinge

activiteiten te organiseren.

De 50plusnet community is een actieve ontmoetingsplek. Bijna de helft van de clubs richt zich

openigevormvanfysiekeactiviteit(afvallen,wandelen,nordicwalking,fietsen,dansen).Ruim

6.000 mensen hebben zich aangemeld bij een club. Uit deze cijfers blijkt dat de community vol-

doet aan een behoefte en het ouderen stimuleert tot het ondernemen van (fysieke) activiteiten.

De zelfredzaamheid van 50plussers wordt vergroot en daarmee ook de autonomie.



5 SeniorenadviseursEen seniorenadviseur helpt ouderen door hen te informeren over regelingen, voorzieningen en diensten die het hen mogelijk maken langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Soms adviseren zij ook, helpen bij de invulling van formulieren of treden op als belangenbeharti-ger naar instanties en organisaties. De seniorenadviseur kan ook tussenpersoon zijn tussen de oudere en de gemeente als het gaat om inkomen en de aanspraak op voorzieningen in het kader van het gemeentelijk armoedebeleid.

Seniorenadviseurs zijn meestal aangesloten bij een welzijnsstichting of bij de gemeente.

Een seniorenadviseur:• iseendeskundigevrijwilligerdieopgeleidisominformatieteverstrekken;• werktvoorallezelfstandigwonendeouderen;• kentderegelingen,voorzieningenendienstendieaangebodenwordenindebuurt;• komteenmaligophuisbezoekomdeinformatieteverstrekken;• gaatuitvandewensenvandeoudereendiensbehoefteaaninformatie;• verwijsteventueelnaardejuisteinstantie;• gaatvertrouwelijktewerk.

De seniorenadviseur geeft informatie op het gebied van wonen, welzijn en zorg, verkeer en vervoer en financiële regelingen aan ouderen.



De seniorenadviseur informeert u over:

Wonen

Aanpassingeninuwwoning(WMO),huurtoeslag,klussendienst,hetzoekenvaneenpassende

woning.

Welzijn

ServicepuntvoorSenioren,MeerBewegenvoorOuderen,educatieveactiviteiten,socialecon-

tacten,vrijwilligerswerk,personenalarmering,mantelzorg.

Zorg

CentrumIndicatiestellingZorg(CIZ)hulpmiddelen,thuiszorg,zorgtoeslag,verzorgingshuizen,

dagopvang,maaltijdvoorziening.

Verkeer en vervoer

Collectiefvervoer,Valys,invalidenparkeerkaart.

Financiëleregelingen

Bijzonderebijstand,participatiefonds,zorgtoeslag,hulpbijdeadministratiethuis,kwijtschel-

dingen,schuldhulpverlening.Kortom:informatiedienuofindetoekomstbelangrijkvoorukan

zijn.

(Bron:Wel.KomRoermond)

Ouderen kunnen in contact komen met een seniorenadviseur door zelf contact op te ne-men of door te reageren op een brief die hen toegezonden wordt waarin informatie over de seniorenadviseurs staat.



6 ZelforganisatieEen zelforganisatie is een op eigen initiatief van bewoners ontstaan samenwerkingsverband tussen bewoners in een wijk. Een zelforganisatie kan allerlei vormen en samenstellingen hebben en verschillende doelstellingen. Elke groep mensen die met elkaar activiteiten wil ontwikkelen zonder professionele ondersteuning is dus al een zelforganisatie.

Het sociaal-cultureel werk ondersteunt bewoners in hun leefsituatie. Dat doet zij niet door dingen over te nemen maar door het activeren van de bewoners om hun problemen zelf-standig aan te pakken en op te lossen. De sociaal-cultureel werker stimuleert daarbij dus de zelforganisatie van de bewoners en bevordert hun zelfredzaamheid.

Het doel van zelforganisatie is integratie, participatie en een volwaardige deelname aan de samenleving.

Turkse zelforganisatie TIOD steunt tuinbouwarbeiders

Hetorganiserenvanmensenaandeonderkantvandesamenlevingisnoodzakelijk,maarook

lastig.DatondervindthetdoordeTurksezelforganisatieTIODopgerichtesteuncomitétuin-

bouwarbeidersinhetWestland.Diearbeiderswordenflinkuitgebuitenhebbenvaaknauwe-

lijks nog geloof in de strijd voor een betere toekomst. Hun collega’s in de schoonmaaksector

laten zien dat verzet nog steeds succesvol kan zijn.

Een woensdagavond in het buurthuis aan het Mandelaplein in Den Haag. Enkele mannen zitten

tekaartenentedammen,anderenlezendekrant.Zodrawebinnenkomen,krijgenwekoffie

aangeboden.Langzaamdruppelensteedsmeermensenbinnen.Indekantoorruimtevanhet

buurthuis kruipen jonge mannen en vrouwen achter de computer en overleggen met elkaar.

WezijntegastbijTIOD,deTurksearbeiders-enstudentenzelforganisatie.TIODisaangesloten

bijHTIF,eenconfederatievanTurksezelforganisatiesinEuropa.Wewordenontvangendoor

SerdaDemir,studenteeneenvandeactievejongevrouwenbijTIOD.Weleerdenhaarkennen

in het buurthuis tijdens een solidariteitsbijeenkomst voor schoonmakers die strijden voor een

betereCAO.Zehieldtoeneenkrachtigbetoogvoorgezamenlijkearbeidersstrijdvanonderop.

Ookzagenweeenposteropdemuurhangenmetdetekst‘Tuinbouwarbeiders,slavenvannu?’



7 Sociale activeringSociale activering is bedoeld voor mensen die al langere tijd niet hebben gewerkt en mede daardoor in een sociaal isolement dreigen te raken. Door sociale activering worden hun kansen op deelname aan de samenleving bevorderd. Sociale activering is bedoeld voor mensen met een uitkering via de gemeente op grond van de Abw, Ioaw en Ioaz. Het gaat met name om mensen die door het centrum voor werk en inkomen (CWI) in fase 4 zijn ingedeeld. Dat zijn mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt die meestal langdu-rig werkloos zijn.

Deze beschrijving van sociale activering is erg gericht op het toeleiden naar betaald werk. Sociale activering kun je echter ook zien als het stimuleren van mensen om deel te namen aan activiteiten in de samenleving om zo bijvoorbeeld sociaal isolement bij ouderen te voorkomen. Dat is een meer algemene benadering die dichter bij het sociaal-cultureel werk ligt. Over deze vormen van activering is in het boek Sociaal-cultureel Werk saw 4 al vol-doende gezegd. Hier gaat het om de definitie van sociale activering zoals die nu algemeen gehanteerd wordt in het kader van arbeid.

Volgens de Thesaurus zorg en welzijn is sociale activering het volgende.

Sociale activering

Vormvanintensieveindividuelebegeleiding(georganiseerddoorgemeenten,zorginstellingen

of welzijnsorganisaties) waardoor mensen op vrijwillige basis nieuwe activiteiten gaan onder-

nemen en hun isolement doorbreken. Het kan ook een opstap zijn naar betaald werk. Sociale

activeringstrajecten worden gezien als eindige trajecten met uitstroom naar activerende

arbeidsmarkttrajecten,vrijwilligerswerkzonderbegeleidingofzorgtrajecten.

De kern van sociale activering is het verhogen van de maatschappelijke participatie en het doorbreken en/of voorkomen van sociaal isolement van langdurig werklozen. Deelname aan maatschappelijk zinvolle activiteiten kan een eerste stap naar betaald werk beteke-nen, maar het vinden van betaalde arbeid is geen doel op zich. Uitgangspunt van sociale activering is het inventariseren van de mogelijkheden en kwaliteiten van mensen in plaats van het concentreren op onmogelijkheden en belemmeringen. De deelnemer staat centraal, zijn of haar wensen en mogelijkheden zijn het vertrekpunt van het activeringstraject.



Sociale activering omvat activiteiten zoals vrijwilligerswerk, cursussen en stage-achtige acti-viteiten of het volgen van een training of opleiding. Sommige mensen vergroten via sociale activering hun kansen op werk, maar dat hoeft niet altijd het belangrijkste doel te zijn. Sociale activering vraagt om maatwerk: per deelnemer wordt het aantal uren en de mate van begeleiding vastgesteld en de duur van het traject. Immers, sommige deelnemers kun-nen goed zelfstandig activiteiten verrichten, andere hebben (zeker in het begin) meer bege-leiding nodig. Sommige kunnen veel tijd aan hun activiteiten besteden, andere niet zo veel.

Voor dit werk moet je opgeleid zijn. Als sociaal-cultureel werker verricht je deze werkzaam-heden niet zelf maar je hebt er wel mee te maken. Vaak zijn vrijwilligers mensen die in dit kader een opleidingstraject volgen. Jij verzorgt dan de stageplaats en de begeleiding op de werkplek.

Sociale activering wil mensen letterlijk weer mee laten doen in de maatschappij en een maat-

schappelijk isolement doorbreken of voorkomen. Dit gebeurt door deelnemers te begeleiden

bij het vinden van duurzaam vrijwilligerswerk en eventueel andere activiteiten (zoals deelname

aan het verenigingsleven of sociaal-culturele activiteiten) die eventueel een eerste stap op weg

naar betaald werk kunnen betekenen.

BijTrajektwordtsocialeactiveringuitgevoerdonderdenamenIkdoemee!enWeeractief.

’Ikdoemee!’richtzichopmensenmeteenuitkeringinhetkadervandeWWB(WetWerken

Bijstand)enwoonachtiginMaastrichtofinhetHeuvelland.’Weeractief’richtzichopmensen

diewerkelooszijnengéénbijstandsuitkeringontvangen,woonachtiginMaastricht.

(Bron:Trajekt)



8 Multicultureel werkenHet sociaal-cultureel werk tracht alle bevolkingsgroepen te bereiken, de wensen en behoef-ten van alle bevolkingsgroepen te achterhalen en activiteiten te ontwikkelen die daarbij aansluiten. Om dit voor mensen met een andere etnische achtergrond dan de Nederlandse waar te maken, kun je speciale methoden en technieken inzetten. Over deze methoden en technieken gaat deze paragraaf.

Multicultureel werken:

4

• de integrale aanpak

• dualistisch werken

• werken met sleutelfiguren en intermediairs

• werven en voorlichten

• buurtpanels

• intercultureel werken in groepen

In onderstaande tekst is gebruikgemaakt van informatie in de publicatie bij het project ‘Heel de buurt’ samengesteld oor H. Broekman.



8.1 De integrale aanpak

Cees van Baardwijk van FORUM (Instituut voor multiculturele ontwikkeling) onder-scheidt vijf aspecten aan multicultureel werken die samen een allesomvattende aanpak vormen. In onderstaande tekst is gebruikgemaakt van zijn methode.

De integrale aanpak:

5

• totaalbenadering

• werken met actietrajecten

• integrale werkwijze in netwerken

• sturing van het lokale ontwikkelingsproces

• participatie van allochtonen

Totaalbenadering

Je kiest de doelgroep waarvoor je werkt, bijvoorbeeld moeders, doorstromers naar het voortgezet onderwijs, jongeren. Daar voer je een doelgroepanalyse op uit. Vervolgens maak je een plan voor het werken aan de problemen van die doelgroep, bijvoorbeeld uitval van tieners uit het onderwijs.

De interventies (ingrepen) die je pleegt, worden op zoveel mogelijk terreinen gericht, bijvoorbeeld onderwijs en opleiding, vrije tijd, werk en inkomen. Per terrein formuleer je één kernprobleem dat je steeds centraal stelt. Voor de uitval uit het onderwijs kan dat bij-voorbeeld de samenwerking met het voortgezet onderwijs met betrekking tot huiswerkbe-geleiding zijn. Voor de vrije tijd kan dat de afstemming met activiteiten van het onderwijs en sportscholen zijn. Wat je centraal stelt is natuurlijk afhankelijk van de analyse van de doelgroep die je eerst gemaakt hebt.

Voor elk probleem maak je een plan van aanpak. In elk plan van aanpak komen steeds drie niveaus aan bod:1 deuitvoering:watgajeindepraktijkdoen;2 samenwerking en afstemming met ander partijen, zoals onderwijs, maatschappelijk

werkendegemeenteenmeteventueleandereprojecten;3 aansluiting van je plan bij (stedelijke) plannen en beleid.



Werkenmetactietrajecten

Actietrajecten zijn alle acties, activiteiten en voorzieningen die gericht zijn op de oplossing van de problemen in een logische volgorde en in onderlinge afstemming en samenhang. Het totale actietraject geeft een zo compleet mogelijk antwoord op de problemen.

Actietraject schooluitval 13 tot 16-jarigen

• doelgroepanalyseenkeuzespecifiekedoelgroep

• omschrijvingvandegeconstateerdeproblemen

• vastsellingbetrokkenen:individuenengroepenofgroeperingen

• inventarisatievoorzieningenenprojectenopditterrein

• mogelijkesamenwerkingenafstemmingmetdezevoorzieningenenprojecten

• mogelijkeaanvullendeinterventies

• beschrijvingaardvandeteplegeninterventies:individueelofingroepsverband,outreachend

werken,enzovoort

• uitvoeringenevaluatie

Integralewerkwijzeinnetwerken

Je maakt een ontwikkelplan om tot samenwerking en afstemming met andere voorzieningen en organisaties te komen. Samen met hen en de doelgroep werk je aan de oplossingen.

Sturing van het lokale ontwikkelingsproces

Hierbij gaat het erom het ontwikkelingsproces in een wijk vanuit een centrale regie vorm te geven. Met alle samenwerkende partijen maak je dus afspraken over wie de regie heeft en wat de bijdra-gen en verantwoordelijkheden van alle partijen zijn. Meestal wordt een kleine regiegroep gefor-meerd die de sturing geeft.

Participatie van allochtonen

Allochtonen zijn niet slechts deelnemer aan de activiteiten. Zij zijn ook partner bij de ontwikke-ling en de uitvoering. Zij zijn dus op alle niveaus betrokken.

Bij deze werkwijze is het een uitdaging om de acties en activiteiten concreet en uitvoerbaar te houden en resultaten op de korte termijn te realiseren.

Aandachtspunten effectieve samenwerking• deinhoudstaatcentraal;• iedersbelangenzijnduidelijk;• dedeelnemersstaanopenvooreenboodschapvandeander;



• blauwdrukken(algemeneontwerpen)dienenactieftewordenaangepastaandeeigensituatie;• dedeelnemersonderkennenhetnutvansamenzakenaanpakken.(Bron: Kempen)

Tips om de participatie van allochtonen in de wijk te bevorderen:• Omtevoorkomendatintercultureelwerkenbeperktblijfttotincidenteleactiesofprojecten

is het belangrijk dat dit beleid ingebed wordt in de organisatie en door het management en de werkers uitgedragen worden. Een bewuste keuze geeft een duidelijk signaal, schept helderheid over de koers en kan weerstanden verminderen.

• Duidelijkverwoordenwatdeopvattingen,rolenbetekenisvandeorganisatiezijn.• Zorgdatjevoldoendetijdhebtomdeparticipatievormtegevenenhouderrekeningmeedat

het een proces van lange adem is.• Hetmoetduidelijkzijndatergeensprakeisvaneenspeciaalaanbodvooreenallochtonedoel-

groep naast het bestaande. Het gaat om diversiteit in de dienstverlening, die correspondeert met de diverse samenstelling van de lokale bevolking.

• Zorgvooreenevenwichtigaanbodaanactiviteitendatrechtdoetaanverschillendewensen.Overweeg bijvoorbeeld of er een ruimte moet zijn voor aparte activiteiten voor allochtonen naast de gezamenlijke activiteiten.

• Zorgdatervoldoendebudgetisvooractiviteitenmetallochtonenendatdezeactiviteitennietten koste gaan van andere activiteiten. Dat kan verzet oproepen. Zorg daarom dat de middelen naar rato verdeeld worden over de bevolkingsgroepen.

• Werkaanjedeskundigheid.Zorgdatjekennishebtvandeverschillendeculturen,achter-gronden en groepen allochtonen in de buurt. Let daarbij op kennis, taal, waarden en normen, eigen belangen en kennis over en ervaringen in de wijk.

• Maakgebruikvandekennisvanandereorganisatiesenpersonen,enmaakgebruikvansleutel-figuren in de doelgroep.

• Probeermeerderegroepenmethetzelfdebelangbijelkaartebrengen.Samenwerkingbetekentmeer draagvlak, macht en daadkracht. Houd dan wel rekening met de verschillende kenmer-ken van de groepen. Gebruik daarvoor heldere en goede communicatiemiddelen.

• Besteedaandachtaanorganisatievorming(bijvoorbeelddooreencursus)enaankadervormingbijvoorbeeld door via sleutelfiguren in de wijk nieuwe mensen te werven.

• Hebeenduidelijkdoelvoorogen.Datdoelmoetdebelangenvaneengroepofhetalgemenebelang van de wijk ondersteunen.

• Houderrekeningmeedatbewonersalleenparticiperenalszijdatzelfwillenenalshuneigenbelang ermee gediend wordt. Sluit aan bij waar zij zich betrokken op voelen.

• Zetinopkorte-termijntrajectenwaardoorsnelresultaatgeboektkanworden.Zorakenzijsneller betrokken bij de aanpak van een probleem.



8.2 Dualistisch werken

Dualistisch wil zeggen dat je uitgaat van twee beginselen. In het geval van multicultureel werken wil dat zeggen dat culturen enerzijds samen activiteiten ontplooien en anderzijds juist apart activiteiten hebben. Er zijn zelforganisaties in bijna alle etnische groeperingen die voor de eigen groepering activiteiten ontwikkelen en de belangen van die groepering behartigen. Daarnaast zijn er overbruggende activiteiten. Dat wil zeggen activiteiten die mensen met verschillende etnische achtergronden met elkaar in contact brengen en waarbij zij samenwerken. Dualistisch werken wil ook zeggen dat je daar waar nodig extra aandacht geeft aan de eigen cultuur.

Samenwerking ontstaat waar gezamenlijke belangen gevonden worden, bijvoorbeeld bij het opknappen van een buurt of het aanleggen van een speelterrein voor kinderen. Vóór dat gebeurt, worden alle groeperingen in de buurt benaderd om hun visie te geven en aan de realisatie mee te werken.

Ineenmulticulturelewijkwordteenspeelterreingerealiseerd.DeTurksebelangenvereniging

wordtaangeschrevenomdaterergveelTurksemensenindewijkwonenmetjongekinderen.

Ookde‘witte’wijkraadwordtaangeschreven.Erwordteenwerkgroep‘speelterrein’geformeerd

indeTurksebelangenverenigingeneen‘werkgroepallochtonen’indewijkraad.Dewijkraad

heeft daarmee tot doel expliciet aandacht te geven aan de belangen van allochtonen en hen

bijditprocestebetrekken.DeTurksewerkgroepwilaandachtvragenvoordewensenenbe-

hoeftenvandeTurksebevolkingsgroep.Beidewerkgroepenwerkenmetelkaarsamenomeen

speelterreintecreërendataandewensenvanalleallochtonebewonersvoldoet.

Er zouden overigens nog meer werkgroepen kunnen komen, bijvoorbeeld als de Marok-kaanse vrouwen vinden dat hun belangen onvoldoende aandacht krijgen. Misschien for-meren zij dan ook wel een aparte werkgroep die wil samenwerken met de andere werkgroe-pen, maar ook apart wil kunnen vergaderen. Het lijkt dubbelop om verschillende werkgroepen te hebben die vervolgens gaan samen-werken. Maar toch heeft dit voordelen. Het maakt het voor sommige mensen gemakke-lijker om voor zichzelf op te komen als zij eerst samen met mensen uit hun eigen cultuur hebben kunnen overleggen en als zij het gevoel hebben een achterban te hebben die hun mening deelt. Het biedt ook de mogelijkheid om expliciet stil te staan bij de specifieke wensen en behoeften van verschillende groeperingen.



Dualistisch werken heeft natuurlijk ook nadelen. Het kan de daadkracht beïnvloeden omdat er steeds teruggekoppeld wordt naar de achterban en het zal soms lastig zijn om alle groeperingen hun zin te geven.

Bij dualistisch werken of het werken in een multicultureel samengestelde werkgroep is het zaak om vooral goed op de taakverdeling en de verantwoordelijkheden te letten. De taken en verantwoordelijkheden moeten evenwichtig verdeeld worden over de werkgroepleden. Pas op dat je geen mensen onderschat omdat ze de taal misschien wat minder beheersen dan een ander. En dat je niet in stereotypen vervalt als: ‘vrouwen zorgen voor de koffie en de thee en het typewerk, allochtone mannen doen het praktische werk als folders versprei-den, de blanke mannen praten met de gemeente.’ Waak er ook voor mensen te bevoogden want daar leren ze niets van.

Sociaal-cultureel werk is erop gericht om mensen zelf verantwoordelijkheid te laten nemen

voor hun concrete woon- en leefsituatie. Dat lukt niet wanneer beroepskrachten plaatsvervan-

gendvoordebewonersinitiatievennemen,problemenoplossen,activiteitenorganiserenen

beslissingennemen.Wanneerdewerkersnietmeerverwachtendatdebewonersnoginitiatie-

ven nemen en als de bewoners verwachten dat de werkers het wel zullen doen (zij worden er

immersvoorbetaald),danschiethetsociaal-cultureelwerkzijndoelvoorbij.

(Marcel Spierts)

Voorwaarden voor dualistisch werken in de buurt:• Creëerdraagvlakindebuurtenbijvoorbeeldbijdewijkraadofvrijwilligersgroepvoor

het werken met allochtonen door bijvoorbeeld de noodzaak ervan in te laten zien.• Geefallochtonemensendekanszicheerstteorganiserenindeeigenkring.Mensen

in die kring hebben vergelijkbare ervaringen, dezelfde informatiebehoefte en spreken dezelfde taal. Zij zijn in staat veel meer mensen bij het proces te betrekken.

• Overweegwatdemeestwenselijkeorganisatievormis:ééngezamenlijkewerkgroepofmeerdere werkgroepen. Dit hangt ook af van de aard en de grootte van de groepen en van de aard en grootte van het project. Soms is één handzame, daadkrachtige organi-satie nodig, zoals bijvoorbeeld bij de organisatie van een buurtfeest. De belangen zijn daarbij te klein en de organisatie zou te log worden als er meerdere werkgroepen zijn waar steeds naar teruggekoppeld moet worden.

• Leggoeduitwaaromvooreenbepaaldeorganisatievormgekozenisensteldeorganisa-tievorm en de werkwijze duidelijk vast.

• Bijallebetrokkenenmoetbereidheidzijnommetelkaarsamentewerkeneneventueelextra moeite te doen om elkaar te begrijpen.



8.3 Werken met sleutelfiguren en intermediairs

Als je met sleutelfiguren werkt, benader je een groep via een bekend iemand. Meestal is dat iemand die binnen een bepaalde groepering veel gezag heeft, die actief is, veel mensen kent en die vertrouwd wordt. Als hij of zij zich voor iets inzet, heb je meer kans op succes. Zo kun je allochtone vrouwen bijvoorbeeld vaak beter benaderen via andere vrouwen uit de eigen cultuur. Sleutelfiguren kunnen bijvoorbeeld ook leiders in moskeeën zijn, maatschap-pelijk werker, peuterspeelzaalleidsters, voorzitters van verenigingen, enzovoorts. Benader hen persoonlijk, leg goed uit wat je bedoelt en geef zoveel mogelijk informatie.

Een alternatief is het werken met intermediairs. Organisaties van allochtonen zijn door-gaans zelforganisaties met veel vrijwilligers. De goed ingevoerde vrijwilligers treden vaak op als belangenbehartiger en aanspreekpunt voor instanties en organisaties zoals het welzijns-werk, maatschappelijk werk, de GGD en de overheid.

Intermediairs kunnen ook beroepskrachten zijn. Het zijn mensen die de kloof tussen al-lochtonen en de voorzieningen dichten. In de gezondheidszorg wordt bijvoorbeeld met Voorlichters Eigen Taal en Cultuur (VETC) gewerkt. In het onderwijs worden schoolcon-tactpersonen aangesteld voor de contacten met allochtonen, of klassenassistenten krijgen deze rol. Bij voorschoolse activiteiten worden buurtmoeders ingezet die allochtone ouders met jonge kinderen wegwijs maken in de Nederlandse opvoedgewoonten en de Neder-landse spelmaterialen. In het welzijnswerk vormen daartoe opgeleide intermediairs de link tussen allochtonen en voorzieningen, zoals instanties die zich inzetten voor langdurig werklozen. Zelforganisaties zetten hier ook vaak een kaderlid voor in. Meestal worden intermediairs hiervoor getraind.

Er kunnen ook nadelen zitten aan het werken met sleutelfiguren en intermediairs. Jij en de organisatie kunnen er lui van worden: als het makkelijk kan via een sleutelfiguur waarom zou je dan nog anderen vragen of jezelf inzetten. Een ander nadeel kan zijn dat het voor één iemand altijd moeilijk is om voor anderen te praten: de meningen kunnen vertekend weergegeven worden of niet alle meningen worden verteld.

Om deze reden pleiten sommigen ervoor om niet via bestaande minderhedenorganisaties of via andere intermediairs te werken maar om allochtonen rechtstreeks en individueel te benaderen, dus niet als groep. Ook pleit men ervoor de eigen organisatie zo aantrekkelijk voor allochtonen te maken dat allochtonen gemakkelijk naar de organisatie toe komen.



Elke organisatie zou uit moeten gaan van de diversiteit van culturen en van de verschillen tussen culturen en dit in hun aanpak meenemen. Je mag omgekeerd ook van allochtonen eisen dat zij meedenken en –organiseren. Werk aan de verbetering van hun zelfredzaam-heid en zelfstandigheid. En kijk eens naar je manier van werken. Ga je er niet teveel vanuit dat allochtonen zich aansluiten bij jouw manier van werken? Accepteer je ook dat het misschien op een andere manier ook heel goed kan? Luister je echt voldoende naar wat allochtonen belangrijk vinden en naar hoe zij met dingen omgaan?

‘Sleutelfiguren cruciaal in wijk’

Zoekinproblemenwijkennaarsleutelfigurenengeefzederuimte.Datishetideeachtereen

nieuwonderzoekvanondermeerUvT-hoogleraarGabriëlvandenBrink.

Sleutelfigureninprobleemwijkendwingenrespectafenkunnenbewonersmotiveren.Dat

uitgangspuntwordtvanafnovembergetoetstineenonderzoekvanhetNicisInstituteende

UniversiteitvanTilburg.

Deonderzoekersgaanhetprofielvandeze‘bestpersons’inkaartbrengenenverkennende

speelruimtediesleutelfigurennodighebben.Ditthemasluitaanbijeerderwerkvanhoog-

leraarMaatschappelijkebestuurskundeVandenBrink,waarinhijmeerruimtebepleittevoor

professionals zoals politieagenten en leraren.



8.4 Werven en voorlichten

In de Nederlandse samenleving zijn we gewend veel schriftelijk te doen: een foldertje en een advertentie bijvoorbeeld. Bij allochtonen werkt dat vaak niet. Mondelinge informatie-overdracht werkt het beste. Het is voor hen van groot belang wíe de informatie overbrengt. Het hangt van de waardering die iemand voor de boodschapper heeft af of de informatie goed overkomt. Ook de juiste plaats en tijd waarop de informatie gegeven wordt zijn van belang.

Tips:• Brengeerstderelevantekenmerkenvandedoelgroepinkaart:taal,watlezenzij,welke

plekken bezoeken ze? Sluit bij de verstrekking van informatie en werving daarbij aan. Lever dus maatwerk voor zover mogelijk, want er zijn in feite geen algemene kenmer-ken per groep. Eventueel benader je organisaties die met de doelgroep bekend zijn om meer informatie over de doelgroep te vergaren.

• Vooradressenbestandenkunjevaakterechtbijpeuterspeelzalen,scholen,zelforganisa-ties, buitenlands vrouwencentrum, enzovoort.

• Zoekdemensenopplaatsenopwaarzezijn,bijvoorbeeldbijdezelforganisatiesofdemoskee. Laat na afloop eventueel een folder of brochure achter zodat de informatie nagelezen kan worden.

• Maakvoorheteerstecontactgebruikvansleutelfiguren.• Eenpersoonlijkebenaderingwerkthetbeste.• Gebruikmediawaarmeededoelgroepbereiktwordt,zoalsdelokaleradiooftv.Mond-

op-mondreclame werkt goed.• Geefdeinformatieindeeigentaal.• Alsjegebruikmaaktvaneenschriftelijkeuitnodiging,herhaaldeuitnodigingdan.

Ondersteun de schriftelijke uitnodiging met een telefoontje of een bezoekje. Het is niet voldoende om mensen uit te nodigen door een zinnetje aan het eind van de notulen. Stuur liever apart nog een uitnodiging.

• Ditallesvraagtveeltijd.Trekdusookvoldoendetijduitvoordewerving.• Gebruikindeschriftelijkeinformatiekortezinnen,vermijdmoeilijkewoordenen

ambtelijke taal. Beperk de inhoud tot één duidelijk geformuleerde boodschap en maak duidelijk wat het belang is.

• Geefdevoorkeuraaneenbriefmeteenduidelijkeafzender,boveneenstrooifoldermetonduidelijke herkomst. Die wordt niet zo snel gelezen.

• Zorgvooreenbijeenkomstvoorkinderopvang.• Zorgdatallochtonevrouwennietinaanrakinghoeventekomenmetvreemdeman-

nen.



8.5 Buurtpanels

Een buurtpanel is een bewonersnetwerk van actieve burgers dat zich bezighoudt met de leefbaarheid in de buurt. Het buigt zich bijvoorbeeld over de woningen, voorzieningen, eventuele overlast en contactmogelijkheden in een buurt.

Een buurtpanel verschilt van een zelforganisatie omdat het doorgaans multicultureel samengesteld panels zijn die het liefst een goede afspiegeling van de buurt vormen. Zelfor-ganisaties zijn willekeurige organisaties. Elke bewonersgroep die zelfstandig functioneert en activiteiten ontwikkelt, is in feite een zelforganisatie.

Een buurtpanel overlegt over de eigen buurt met organisaties, instanties en vooral met de gemeente. Zij prikkelt medebuurtbewoners om mee te doen aan (interculturele) buurtac-ties. Zij kiezen zelf hun acties en voeren daar zelfstandig de regie over. Zij komen in de plaats van bewonerscommissies die vaak niet als representatief worden ervaren en gezien worden als een instrument van gemeenten en instellingen om hun eigen beleid te legitime-ren.

Als sociaal-cultureel werker kun je zo’n buurtpanel ondersteunen. Je kunt meewerken aan de opzet van een buurtpanel en het panel faciliteren door een ruimte ter beschikking te stellen en materialen, koffie, thee en dergelijke. Als zij daarom vragen, kun je hen adviseren en informeren. Uiteraard is het wel zaak ervoor te zorgen dat de buurtpanels zelfstandig en onafhankelijk blijven functioneren en eigen verantwoordelijkheid blijven dragen. Dat is hun kracht.



Waarom een buurtpanel in Pathmos?

Inveelgemeentenen/ofwijkenblijkthetmoeilijkombewonersvoorlangeretijdteinteresse-

renvoorhuneigenwoon-enleefomgeving.Omgekeerdzijningesletengewoontenengebrui-

ken van bestaande vormen van bewonersparticipatie (bewoners denken en praten mee) vaak

eendrempelvoorparticipatievan‘nieuwe’groepenburgers,zoalsjongerenenallochtonen.

Antwoord:

Hetoprichtenvaneenbuurtpaneliswellichteenantwoordomopeeneigentijdse,flexibeleen

open manier richting te geven aan het zelforganiserend vermogen van bewoners ten aanzien

van hun directe leef- en woonomgeving

DEFINITIEBUURTPANEL

Eenbuurtpanelbestaatuitbewonersvaneenzelfdestraaten/ofbuurtmetallenhetzelfdedoel:

ze voelen zich betrokken en willen zich inzetten voor de leefbaarheid in hun directe woon- en

leefomgeving.

SAMENSTELLINGBUURTPANEL

Eenbuurpanelbestaatuitminimaal3enmaximaal7personen.Wenselijkiseenbredeverte-

genwoordigingwatbetreftleeftijd,afkomst(autochtoneofallochtone)ensekse.

UITGANGSPUNTENBUURTPANEL

• Buurtbewonersdenken,praten,enwerkenmeeaanzakenindestraat,buurt,wijk,die

henzelf aangaan.

• Maniervansamenwerkenomsignalenenideeënaftegevenaanbijvoorbeelddegemeen-

te,dewoningcorporatieofandereinstantiesomuiteindelijkeenbepaalddoeltebereiken.

• Ervaringenvanverschillendebuurtpanelswordenbreedverspreidindewijk.Anderebe-

wonerskunnenhiermogelijkdirectvanprofiterenofzichuitgenodigdvoelenominhun

straaten/ofbuurtookactiviteitentestarten.

STATUSBUURTPANEL

Buurtpanels kunnen geheel zelfstandig opereren en stellen binnen zekere grenzen (gemeen-

schappelijkbelang,geografischereikwijdte)huneigenagendasamen.

Mogelijkenwellichtookwenselijkvoordetoekomstis,datbuurtpanelsaansluitingvindenbij

bestaandevormenvanbewonersparticipatie,zoalsbijvoorbeeldeenwijkraad.



MOGELIJKEACTIVITEITENBUURTPANEL

• Werkenaanversterkingvanonderlingesamenhangbijeengrootgevoelvan(sociale)on-

veiligheid.

• Pleitenvoorontwikkelingvangroenvoorzieningenenspeelterreinen.

• Stimulerenvanlaagdrempeligeontmoetingen.

• Hetopzettenvaneenbuurtvereniging.

Sommigesignalenen/ofproblemenvragenomeendirecteaanpak/oplossing.Anderekun-

nen vastgelegd worden op een zogenaamd ‘panelformulier’ en bijeen worden gebracht in de

verschillende buurtpanels en indien wenselijk de wijkraad.

ONDERSTEUNING

Bijhetoprichtenvaneenbuurtpanelbiedtdebewonersondersteuner,diealsbelangrijketaak

bewonersondersteuning-enparticipatieheeft,ondersteuningeneenstukbegeleiding.Viade

verschillendenetwerkenenoverlegvormenwaarhijaanzit,kanhijviceversasignalenuitwis-

selen om het buurtpanel te stimuleren en gaandeweg meer draagvlak geven. Hij kan tevens

fungerenalsintermediairtussenbewonersideeënenwensenindewijkendeinstellingenen

beleidsafdelingen welke hierin een rol kunnen spelen.

STRUCTUURBIJEENKOMSTEN

Bijhetoprichtenvaneenbuurtpanelwordengezamenlijkeafsprakengemaaktover:

1 Samenstelling.

2 Het aantal en duur van de bijeenkomsten.

3 Spelregelsvoorhetoverleg:

• Eenvoorzitter,secretarisenzonodigeenpenningmeesterwordenbenoemd..

• Eenalgemeenreglementvoorbuurtpanels.

• Eenhuishoudelijkreglementwaarperbuurtpaneldeeigenwerkwijzewordtvastge-

legd.

(Bertus Siemerink)



8.6 Intercultureel werken in groepen

Intercultureel werken is een manier om culturele verschillen te overbruggen en gemeen-schappelijke waarden en activiteiten naar voren te laten komen. Intercultureel werken is meer dan je verdiepen in de achtergronden van verschillende culturen en sociale systemen zodat je beter met elkaar kunt communiceren.

Een interculturele benadering en werkwijze houdt rekening met persoonlijke ervaringen, waarden, wensen en behoeften. Bij een interculturele benadering laat je ‘het vreemde’ toe. Je accepteert het dat de ander zich presenteert zoals hij dat zelf wil. Dat vraagt om flexibili-teit, ruimte geven en een ruime blik. Je treedt daarbij de ander onbevangen en ontvankelijk tegemoet.

Bij intercultureel werken in een groep draag je uit dat mensen gelijkwaardig zijn, ongeacht hun kleur, religie, gewoonten of taal. Je besteedt aandacht aan de verschillende meningen, gewoonten, ideeën en gevoelens en laat de overeenkomsten en verschillen zien vanuit acceptatie. Verschillen kunnen en mogen gewoon naast elkaar bestaan. Laat groepsleden zelf uitleggen wat de achtergrond is van hun ideeën en gewoonten. Dan vergroot je het onderlinge begrip. Probeer veralgemenisering te vermijden en stereotypen als ‘alle moslims bidden vijf keer per dag’. In feite bestaat er niet zoiets als één cultuur of één geloof. Binnen elke cultuur en elk geloof kunnen grote onderlinge verschillen bestaan. Praat neutraal over verschillen tussen culturen en leg de verschillen feitelijk, objectief en concreet naast elkaar. Interpreteer ze niet als anders, slechter of beter. Als je op deze manier groepsleden bena-dert, biedt je een multicultureel perspectief.

Wees er jezelf van bewust dat je meestal vanuit je eigen perspectief praat. Probeer de din-gen ook eens vanuit het perspectief van een ander te zien. Laat de groepsleden stilstaan bij hun eigen denkpatronen en probeer daar samen met hen van los te komen. Vermijd zoveel mogelijk het ‘wij-zij denken’ maar stimuleer de interesse in elkaar.

Stimuleergroepsledenomassertieftezijn;datwilzeggenmetrespectvoorelkaarsmeningde eigen mening naar voren te brengen. Gaat het een keer mis, bespreek dan het gedrag maar niet de persoon. Verwijt niet maar laat open en nuchter zien wat er gebeurt, waarom iets een discriminerende opmerking was en waarom die niet respectvol was. Maak ook duidelijk dat je niet alles hoeft te begrijpen van een andere cultuur om er respect voor te hebben. Je hóeft zelf ook niets met dingen die je niet begrijpt. Het gaat erom dat je die ac-cepteert en anderen in hun waarde laat.



Let ook op het materiaal dat je in een groep brengt, de fysieke omgeving, de manier waarop mensen benaderd worden en de schriftelijke informatie. Zijn in boeken voor kin-deren zienswijzen en levensstijlen uit verschillende culturen zichtbaar? Is de aankleding van de ruimte aantrekkelijk voor meerdere culturen? Worden mensen op een correcte manier ontvangen waarbij rekening gehouden wordt met de gebruiken? Sluit wat er te eten en drinken is aan op wat mensen in verschillende culturen waarderen?


SAW DC 44 Methodieken sociaal-cultureel werk - Profi-leren

Documents

Transcript of SAW DC 44 Methodieken sociaal-cultureel werk - Profi-leren