“Samen werken aan de toekomst! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg!
description
Transcript of “Samen werken aan de toekomst! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg!
“Samen werken aan de toekomst!
Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg!
Donderdag 24 januari 2013
1
Limburg op weg naar 2020 in woelige tijdenProf. dr. Koen HermansProjectleider Armoede en Welzijn LUCAS / Onderzoeksgroep Sociaal Werk KU Leuven
De huidige sociale situatie– Ruimer kader– Situatie in Limburg: door Steunpunt Sociale Planning
3 antwoorden op huidige crisis
Hefbomen voor een sterk sociaal beleid
Opbouw presentatie
3
De nieuwste sociale kwestie in tijden van crisis
4
Nieuwe sociale kwestie vanaf eind jaren ‘90:– Groeiende kloof tussen laag- en hooggeschoolden– Kloof tussen uitkeringsgerechtigden en werkenden – Antwoord: actieve welvaartsstaat
Huidige crisis = versterking van nieuwe sociale kwestie?
Financiële crisis economische crisis nieuwe sociale kwestie?
5
Huidige crisis is fundamenteler (Standing, 2011)
– Onzekerheid alom– Hooggeschoolden worden geraakt– Werkende middenklasse wordt geraakt – Sociale mobiliteit remt af– Draagvlak voor solidariteit daalt
Nieuwe armoede : middenklasse verglijdt naar armoede als gevolg van schuldenproblematiek
Nieuwste sociale kwestie?
6
Kwetsbaarheid monitoren ahv indicatoren Indicatoren geven indicatie
Selectie van een zevental indicatoren:– Werkzaamheidsgraad– Jongerenwerkloosheid– Geboorten in kansarme gezinnen– Mensen met betalingsachterstand– Voorkeursregeling in de ziekteverzekering en OMNIO– Leefloon– Eenoudergezinnen
Kwetsbaarheid in Limburgse gemeenten
7
Kwetsbaarheid in Limburg in cijfers
Overzicht
Steunpunt Sociale Planning even kort voorstellen Naar de indicatoren
Steunpunt Sociale Planning: even kort voorstellen
• meten en weten om te plannen• lokale besturen en actoren ondersteunen bij
• meten: cijfermateriaal ter beschikking stellen en ondersteunen bij studie en onderzoek
• weten: duiding en vorming geven om beleid op een meer onderbouwde manier te kunnen plannen
• aandacht voor• context• sociale grondrechten• maatschappelijk kwetsbare groepen en doelgroepen• behoeften en noden van doelgroepen• hiaten in het voorzieningenaanbod
Naar de indicatoren
• socio-economische situatieWerkzaamheidsgraad
• armoede• wettelijke armoedegrens
Leefloners• Europese armoedegrens
Voorkeurtarief in de ziekteverzekering• kwetsbare groepen
WerklozenPersonen met betalingsachterstandKansarme gezinnenEénoudergezinnen
Indicatoren: Limburg vs Vlaanderen
Werkzaamheidsgraad
Leefloners: leefloon en equivalent leefloon
Personen met voorkeurtarief in ziekteverzekering: verhoogde tegemoetkoming en OMNIO
Werklozen: niet-werkende werkzoekenden
Jonge werklozen: niet-werkende werkzoekenden jonger dan 25
Personen met betalingsachterstand
Geboorten in kansarme gezinnen
Eénoudergezinnen
Mogelijke antwoorden op de huidige crisis
30
Individueel schuldmodel– Hulpverlening versterkt slachtofferrol– Hulpverlening bestendigt afhankelijkheid– Sociale voorzieningen zijn niet de oplossing, maar de oorzaak
Oplossing: sociale voorzieningen (sterk) afbouwen
Voorbeelden: Groot-Britannië, Nederland, Duitsland
Oplossing 1: sociale voorzieningen zijn niet oplossing maar probleem (Dalrymple)
31
Tegenover aanbod vanuit sociaal beleid (onderwijs, huisvesting, leefloon) hoort een inspanning, een wederdienst
Activeren als verplichting
Sanctionering bij gebrek aan ‘inspanningen’– Sancties leiden tot tegenovergesteld gedrag– Maatschappelijke kost van sancties op langere termijn – Mogelijk gebruik van GAS-boetes in sociale huisvesting
En ‘working poor’ ? En wat met langdurige effecten van activering?
Oplossing 2: ‘Voor wat, hoort wat’ (Janssens, 2011)
32
Wilkinson, Marmot, WHO, OECD: – 30 jaar economische vooruitgang : (te) weinig effect op ongelijkheid– Focus niet enkel op armoede– Sociale ongelijkheid als oorzaak van sociale problemen en dus van
welzijnsproblemen
Onwelzijn creeërt hoge maatschappelijke EN economische kost
Noodzaak aan integraal beleid in de strijd tegen sociale ongelijkheid– Structureel beleid: sociale zekerheid, huisvesting, onderwijs en arbeidsmarkt– Welzijnsinterventies als fundamenteel onderdeel
Oplossing 3: sociale investeringsbeleid
33
Welzijnswerk als vorm van sociale investering
34
Kind en gezin : jonge kinderen en gezinnen Samenwerking tussen onderwijs en welzijn Ondersteuning van complexe opvoedingssituaties Ondersteuning bij specifieke behoeften, bv. handicap Overgang naar jongvolwassenheid Begeleiding bij relaties Gebrek aan inkomen Schulden Ontstaan van zorgsituatie Buurtwerk, opbouwwerk, jeugdwerk …
Welzijnswerk in iedere levensfase: breed palet van interventies
35
Verhouding tussen reactief en pro-actief beleid
– Reactief of curatief • Traditionele aanpak van welzijnswerk • nadat een probleem optreedt
– Pro-actief of preventief• Voorkomen dat problemen optreden• Effecten veel moeilijker te meten
Combinatie is essentieel
Rol van het welzijnswerk
36
Welzijnswerk: hefbomen
Enkele veelbelovende voorbeelden
37
Levensloopbenadering: cumulatie van achterstand
Vroeginterventies zijn het meest effectief (Heckman, 2006)
Huizen van het Kind als beloftevolle vernieuwing– Samenwerking tussen alle actoren (netwerkvorming)– Hoe ondersteuning op respectvolle wijze brengen bij gezinnen
met jonge kinderen?– Hoe gezinnen hierin betrekken– Focus niet enkel op gezinnen zelf, maar versterk vooral hun
sociale netwerk
Interventies bij jonge kinderen
38
Jongeren als kwetsbare groep Vrijetijd als vorm van empowerment Rol van jeugdverenigingen, jeugdhuizen, jeugdwerk
voor maatschappelijk kwetsbare groepen
Meerwaarde:– Ontdekken van talenten– Besef van invloed en participatie– Samenwerken met anderen aan gemeenschappelijke
doelstellingen
Vrijetijdsbesteding bij jongeren
39
Jongvolwassenen als grootste groep binnen leefloon
Studenten met een leefloon
Ongeveer de helft van de studenten volgt secundair onderwijs
Relatie met maatschappelijk werker als belangrijkste succesfactor
Activeren op korte termijn of investeren in lange termijn
Jongvolwassenen : jonge leefloongerechtigden
40
Verhouding tussen budgetbeheer en –begeleiding
Individuele hulp versus groepsbegeleiding
Onderwijs: aandacht voor financiële competenties
Schuldhulpverlening
41
Algemeen:– Slachtofferdenken doorbreken– Vertrekken vanuit krachten en sterktes
Lokale overheden: the moment is now– Durf targets te zetten– Durf met indicatoren te werken– Durft indicatoren te interpreteren en samen met stakeholders
op zoek te gaan naar de realiteit achter de cijfers
Uitsmijter
42