Samen denken, durven en doen · 2018-12-11 · Halle-Vilvoorde en een groot deel van Waals-Brabant....

1

Samen denken, durven en doen

Voor de bedrijfswereld is het evident dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en zijn economisch hinterland onderling sterk verweven zijn en functioneel een geheel vormen. Grosso modo kunnen we hierbij spreken van Brussel, Halle-Vilvoorde en Waals-Brabant als één economische metropool.

De ontwikkelingsplannen binnen die metropool worden echter opgesteld door verschillende overheden, op basis van troeven en problemen die ze in hun eigen bevoegdheidsgebied identificeren. Daarbij wordt weinig rekening gehouden met de realiteit en de plannen aan de overkant van de gewestgrens.

De Brusselse metropool heeft dringend nood aan een globale visie voor zijn sociaal-economische ontwikkeling op lange termijn. Omdat deze metropool de economische motor is voor heel het land. Omdat deze metropool met Brussel als sterk merk enorme troeven biedt in de globale economie, die we niet mogen verspelen. Omdat we moeten uitstijgen boven de dagjespolitiek, het ieder voor zich.

De drie regionale werkgeversorganisaties VOKA, BECI en UWE sloegen alvast de handen in elkaar om met de actieve steun en participatie van het VBO een toekomstvisie uit te tekenen, met concrete actievoorstellen: de Business Route 2018 for Metropolitan Brussels. Onze visie en acties worden in deze brochure uitgerold. We gaan resoluut voor een strategie die verder bouwt op de fantastische troeven van de Brusselse metropool, een strategie die borg staat voor meer groei, en meer jobs.

Die strategie zal enkel succes hebben binnen een aanpak van duurzame ontwikkeling. Economische groei, sociale samenhang en levenskwaliteit voor iedereen zijn de hoekstenen van duurzaam succes. Voor een stedelijke metropool is zorg voor milieu en zuinig energiegebruik een zaak van overleven.

Succes kunnen we bovendien ook enkel boeken indien alle maatschappelijke stakeholders samenwerken: de beleidsmakers, het bedrijfsleven, de sociale partners, de milieubeweging en het verenigingsleven… met de steun van de brede bevolking.

De lancering van Business Route 2018 is slechts een eerste stap. Nu begint het werk pas, om op het terrein onze toekomstvisie waar te maken. We nodigen alle belanghebbenden uit om samen aan de toekomst te timmeren.

De Brusselse metropool wacht een grote toekomst. Samen kunnen we die realiseren, met een gemeenschappelijk doel, durf en daadkracht.

Emmanuel van Innis Karel LowetteCo-voorzitter Stuurgroep Co-voorzitter StuurgroepBusiness Route 2018 Business Route 2018for Metropolitan Brussels for Metropolitan Brussels

2

Business Route 2018 Samen voor meer jobs en welvaart in de Brusselse metropoolWaarom dit project?

Brussel en zijn economisch hinterland vormen een steeds hechtere econo-mische metropool. De regio is een van de meest productieve in Europa maar verliest langzaam terrein tegenover andere Europese stadsregio’s. Bovendien worden er te weinig jobs gecreëerd, vooral voor laaggeschoolden.

Het werd dan ook de hoogste tijd om actie te ondernemen en onze troeven niet langer te verspelen. Vier werkgeversorganisaties sloegen de handen in elkaar en tekenden een concreet actieplan uit voor een duurzame econo-mische ontwikkeling in de regio.

Een klare en duidelijke visie voor de lange termijn. Een langetermijnvisie laat toe om ideeën te lanceren die over de politieke en eco-nomische cycli heen kijken.

Om een duurzame economische groei te realiseren, mogen we ons niet laten be-perken tot de politieke en economische haalbaarheid van de dag. Bovendien kunnen we dankzij een langetermijn-visie de verschillende initiatieven beter integreren.

Over de grenzen van gewesten heen. Economische activiteiten stoppen niet aan de grenzen van gewesten. Business Route 2018 ontwikkelde daarom een overkoepelende visie voor Brussel en zijn economisch hinterland, waartoe ook grote delen van het arrondissement Halle-Vilvoorde en de provincie Waals-Brabant horen. Deze verruimde blik vergt een nieuwe aanpak.

Een geïntegreerd economisch beleid en samenwerking tussen de verschillende overheden zullen cruciaal zijn voor een duurzame groei in de regio.

Een initiatief vanuit de bedrijfswereld. Business Route 2018 is een initiatief van vier werkgeversfederaties: BECI, UWE, VOKA en VBO. De visie en de concrete actieplannen werden ontwikkeld in nauw overleg met bedrijfs leiders en sectorfede-raties. Daarmee wil het bedrijfsleven zich eensgezind engageren om zelf initiatieven te nemen binnen een gemeenschappelijke visie. Uiteraard willen we de verschillende overheden nauw bij ons project betrekken.

Wat maakt dit project uniek?

3

Gebaseerd op grondig studiewerk

We zijn voor dit project niet over één nacht ijs gegaan. We baseerden ons op twee grote studies:

Europese benchmarkstudie. We schakelden in 2007 BAK Basel Economics in om een Europese benchmarkstudie uit te voeren. Het Zwitserse bedrijf is gespecialiseerd in regionale en urbane statistieken voor heel Europa. Een team van experts vergeleek de economische situ-atie in de Brusselse metropool met veertien andere Europese stadsregio’s: Berlijn, Dublin, Edinburgh, Frankfurt, Londen, Luxemburg, Lyon, Madrid, Milaan, Parijs, Randstad-Holland, Stockholm, Wenen en Zurich. De voornaamste resultaten van het onderzoek vatten we op de volgende pagina’s samen.

Bevraging van Belgische bedrijfsleiders. Tussen november 2007 en januari 2008 peilden we in samen-werking met het bureau Kate Thomas & Kleyn, gespecialiseerd in “future management”, bij 120 bedrijfsleiders naar hun visie op de toekomst van BMR. We vroegen hen onder meer welke opportuniteiten en bedreigingen ze zien voor de regio en wat de voornaamste troeven en handicaps zijn. De resultaten leverden ons de nodige inzichten en inspiratie voor het uitwerken van de visie en de concrete actieplannen.

Gecreëerd en gedragen door bedrijfsleiders op het terrein

Ontwikkeling van ideeën in tien themagroepen. Tussen maart en juni 2008 brachten we ongeveer 150 bedrijfs-leiders die actief zijn in BMR samen in tien aparte themagroepen om ideeën te ontwikkelen voor de visie en de acties. We maak-ten daarbij gebruik van een specifieke methodiek voor toekomst-management, mede geïnspireerd door Kate Thomas & Kleyn. De groepen lieten hun licht schijnen over BMR vanuit verschil-lende perspectieven:• Centrumvoorinternationaleondernemingen• Financieelcentrum• Centrumvoorzakelijkediensten• Europesehoofdstad• Toeristischenvrijetijdscentrum• CentrumvoorICT• Logistiekedraaischijf• Kennis-envormingscentrum• Centrumvoorkennisintensieveindustrie• Centrumvoorzorgdiensten

U vindt de deelnemers van de groepen achteraan in deze brochure.

Integratie van de ideeën uit de themagroepen. Tussen juni en september 2008 werden de ideeën en de voor-stellen van de themagroepen samengebracht en geïntegreerd in één globale visie.

Brussels Metropolitan Region Een stand van zaken

6-7 Één economische stadsregio Ondanks administratieve en politieke versnippering.

8-9 Schijn bedriegt BMR is vandaag nog altijd een economische topregio, maar de groeimotor sputtert.

10-12 Sectoren onder de loep Sterk in kennisintensieve activiteiten, lokale diensten presteren ondermaats.

13 War For Talent Kunnen we voldoende talent aantrekken om onze kenniseconomie verder te ontwikkelen?

© O

PT

- J.

P. R

emy

6

De economische contouren van Brussels Metropolitan Region (BMR) waaieren tot ruim buiten

het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ze omvatten ook belangrijke delen van het arrondissement

Halle-Vilvoorde en de provincie Waals-Brabant.

Het economische belang van de regio voor ons land kan nauwelijks worden overschat. Er wonen twee miljoen mensen en de

economische activiteiten maken ongeveer 30 procent uit van de totale Belgische economie.

Één economische stadsregioOndanks administratieve en politieke versnippering.

Steden zijn de belangrijkste motoren voor onze economische ontwikkeling. Overal deinen steden uit tot economische metropolen. In België is Brussel de belangrijkste attractiepool.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is sterk verweven met zijn economisch hinterland door de migratie van inwoners en bedrijfsactiviteiten van het centrum naar de rand, door dichte logistieke verbindingen en door de pendelaarstromen naar het centrum.

De administratieve en politieke versnippering van de regio bemoeilijkt het ontwikkelen van een geïntegreerde visie voor de regio in zijn geheel.

Dat is nochtans noodzakelijk voor een effectief economisch beleid.

• Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en zijn hinterland, samen Brussels Metropolitan Region (BMR), vormen door de vele verbindingen vanuit economisch oogpunt één regio.

• De Brusselse metropool is economisch een zwaargewicht. Ze staat in voor 30 procent van de economische activiteit in ons land.

• Enkel een geïntegreerde aanpak, over de grenzen van de gewesten heen, kan ook effectief resultaten opleveren.

Te onthouden: Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

7

Brussels Metropolitan Region (BMR) – Een blik op de kaartGeografen brachten de Brusselse metropool in sociaal-eco-nomische termen al enkele jaren geleden in kaart. De jongste geografische update kwam tot een geheel van 62 gemeenten, bestaande uit de stadskern met daar rond de banlieu, waar woonzones en bedrijven rond de stad zijn gevestigd. Deze zone strekt zich uit over het grootste deel van het arrondissement Halle-Vilvoorde en een groot deel van Waals-Brabant.

Tot nu toe ontbraken economische cijfers over werkgelegen-heid en groei in de regio, zowel voor het geheel als per sector. Die cijfers werden door BAK Basel Economics voor het eerst samengebracht in het kader van dit project. Het Zwitserse bureau baseerde zich daarvoor op de officiële statistieken voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Halle-Vilvoorde en Waals-Brabant en bracht ze samen in een econometrisch model voor de volledige regio. De cijfers geven een zeer goed beeld van de economie van BMR. Het model liet ook toe om het belang en de ontwikkeling van BMR te vergelijken met 14 andere stads-regio’s in Europa.

De economie in de stadskern draait uiteraard niet op zich, maar kan enkel bestaan door uitwisseling met de omgeving. Ook BMR zelf staat trouwens niet op zich, maar heeft nauwe banden met andere omliggende stadsregio’s in dit land. De nabijheid van de Antwerpse haven, de luchthaven van Charleroi of de universiteit van Leuven, evenals de economische interactie met andere naburige stadsregio’s en de pendelaar-stromen uit grote delen van het land dragen evengoed bij tot de economische ontwikkeling van BMR.

Bovendien bevindt BMR zich midden in een zone van Europese metropolen die steeds verder uitdeinen en met elkaar worden verbonden: Londen, Randstad-Holland, het Ruhrgebied en Parijs. Al die metropolen hebben een duidelijk toekomstplan opgesteld. BMR kan en mag niet achterblijven.

Globale integratiezones

Metropolitan European Growth Areas (MEGAs)

Integratiezones en mogelijke uitbreiding

Globale geïntegreerde scharnierregio

Internationale benchmarking BAK Basel Economics met 14 stadsregio’s (metropolen)

Paris

Lyon

Madrid

Milan

Zürich

FrankfurtLuxembourg

Vienna

Berlin

Stokholm

RandstadLondon

Dublin

Edinburgh

Brussels Metropolitan Region

“ Competenties worden steeds belangrijker op de arbeidsmarkt. Dat is de reden waarom we midden in een planetaire war for talent zitten: elk land is op zoek naar die compe-tenties. In BMR tekent het probleem zich nog scherper af vanwege de sterk gespecialiseerde economie.”

Herwig Muyldermans, Afgevaardigd beheerder Federgon

« »

© E

SP

ON

Pro

ject

2.4

.2 a

nd B

BR

Sp

atia

l mon

itorin

g of

Eur

ope

8

Schijn bedriegt BMR is vandaag nog altijd een economische topregio, maar de groeimotor sputtert.

BMR komt uit de Europese benchmark als een economische topregio. De productiviteit ligt bijzonder hoog, evenals het Bruto Binnenlands Product (BBP) per capita. Tot zover het goede nieuws.

Wanneer we naar de economische groei en de evolutie van de werkgelegenheid kijken, krijgen we een ander beeld. De groei in de regio is eerder middelmatig en sinds 2001 worden netto nauwelijks nog jobs gecreëerd. Het zijn duidelijke tekenen dat de Brusselse groeimotor aan het sputteren is.

Andere Europese stadsregio’s toonden zich de afgelopen tien jaar heel wat dynamischer en we dreigen onze positie als topregio te verliezen.

BMR evolueert langzaam naar een jobless economic growth. De economische groei is voornamelijk gebaseerd op een verhoogde productiviteit en levert nauwelijks extra jobs op. Slecht nieuws voor een regio die in bepaalde delen nog heel wat werklozen telt.

Nummer één in productiviteitBMR is de productiefste van alle Europese stadsregio’s onderzocht in de studie. De output per gewerkt uur ligt nergens hoger. Ook wat het BBP per persoon betreft scoort BMR heel sterk. We moeten enkel Luxemburg laten voorgaan. We mogen BMR vandaag dan ook nog steeds als een economische topregio beschouwen.

Fig 1.0 BMR hoogste productiviteitOutput per gewerkt uur, in USD, 2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.

Average share in nom. GDP 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%


Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%

Brussels Capital Region

Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei

Gemiddeld aandeel in BBP

LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin

Bijdrage tot BBP - groei 1995-2006Negatieve bijdrage tot groei

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei

Gemiddeld aandeel in BBP 1995-2006

Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon

MEAV*London Paris Zürich

Frankfurt

EdinburghBerlin

Negatieve bijdrage tot groei

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Traditional Industries

Bijdrage tot BBP - groei 1980-2006

2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%

Bijdrage tot BBP - groei 1995-2006 Negatieve bijdrage tot groei

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei



EdinburghLondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0

Index: 0 = zeer vrij / 6 = zeer restrictief

1%

0.6%

0.3%

0.1%


Grote pijler: stadsregio Kleine pijler: overeenkomstig land * MEAV = gemiddelde 15 stadsregio’s

Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s

9

Middelmatige economische groeiTussen 1995 en 2006 tekent BMR een continue groei van ge-middeld 2% op. Daarmee zitten we in vergelijking met andere Europese stadsregio’s in de middenmoot. Stadsregio’s als Dublin, Londen, Luxemburg en Stockholm groeiden in dezelfde periode veel sterker. Bovendien zien we dat de groei tussen 2000 en 2006 nog verder afneemt.

Nauwelijks netto jobs gecreëerd sinds 2001Op vlak van werkgelegenheid hinkt BMR duidelijk achterop. Sinds 2001 werden per saldo nauwelijks nog bijkomende jobs gecreëerd. Uit de studie blijkt dat de groei van het BBP vrijwel volledig te danken is aan productiviteitsverbeteringen. In bepaalde sectoren worden wel nog nieuwe jobs gecreëerd, maar die kunnen het verdwijnen van arbeidsplaatsen in andere sectoren niet compenseren. Ook binnen bepaalde sectoren zien we hetzelfde fenomeen opduiken.

Sterke groei in het hinterland kan niet compenserenDe Europese benchmarkstudie vergeleek ook de resultaten tussen de verschillende regio’s binnen BMR. Daaruit blijkt dat de economie de voorbije 25 jaar vooral in het hinterland rond Brussel gegroeid is, zowel noordelijk als zuidelijk. Daar stijgt de groei ver boven het Belgische gemiddelde uit, net als de jobcre-atie. Binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vallen beide echter een stuk lager uit dan dat gemiddelde, waardoor de regio in zijn geheel in de Europese middenmoot terechtkomt. We mogen ook niet vergeten dat het economische gewicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog altijd dubbel zo groot is als dat van het hinterland. Daardoor kan de sterke groei in het hinterland de relatieve stagnatie van het kerngebied van de regio onmogelijk compenseren.

Te onthouden:

• Groei komt voornamelijk uit verhoogde productiviteit.

• Langzame maar zekere evolutie naar jobless growth.

• Sterke groei in het hinterland heeft de beperkte groei in de kern niet kunnen compenseren.

Fig 4.0 BMR: gewicht in het centrum, groei in de RandGroei BBP 1980-2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s

Fig 2.0 Economische groei BMR middelmatigGroei BBP per hoofd

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s

* MEAV = gemiddelde 15 stadsregio’s

Fig 3.0 Groei werkgelegenheid BMR beperktGemiddelde groeivoet per jaar

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


10

Sectoren onder de loep Sterk in kennisintensieve activiteiten, lokale diensten presteren ondermaats.

De economische groei in BMR wordt voornamelijk gedreven door kennis-intensieve sectoren en niches. Op vlak van financiële diensten, post en telecom behoren we tot de best performers in Europa. Ook de politieke sector staat sterk in BMR.

Helemaal anders ligt het voor de lokale diensten, die ondermaats presteren. Sectoren als horeca, vrije tijd, toerisme en transport tekenen zelfs een negatieve groei op en bengelen helemaal onderaan het Europese peloton.

En dat terwijl we in deze arbeidsintensieve sectoren net heel wat jobs zouden kunnen creëren voor de grote groep laaggeschoolden in de regio. Deze situatie moeten we rechttrekken.

• Kennisgedreven activiteiten zetten sterke prestaties neer.

• Lokale diensten en transport presteren ondermaats en vertonen zelfs een negatieve groei.

• BMR laat daardoor heel wat kansen liggen om jobs te creëren voor laaggeschoolden.

Te onthouden:

11

Boven het Europese gemiddelde

Financiële sector tekent sterke groei opDe financiële sector is de traditionele sterkhouder in BMR en heeft een aandeel van ruim 12% in het BBP. Enkel in Londen, Luxemburg en Zurich weegt de sector nog zwaarder door. Bovendien blijft de sector in BMR een sterke groei neerzetten. Op dat vlak moeten we enkel Londen en Edinburgh voor laten gaan. Enig nadeel is dat er netto weinig jobs worden gecreëerd. De wereldwijde financiële crisis plaatst de sector echter wel voor nieuwe uitdagingen.

Politieke sector blijft groeienDe politieke sector is goed voor ruim één vijfde van de econo-mie en 30% van de tewerkstelling. Het gaat hier onder meer om (overheids)administratie, gezondheidszorg, onderwijs, energie en water. De politieke sector weegt sterker door dan in de meeste andere Europese stadsregio’s. Ook de groei is relatief sterker in BMR. Een belangrijke verklaring hiervoor ligt in het hoofdstedelijke karakter van Brussel en de aanwezigheid van de Europese instellingen.

Nieuwe economie verdubbelt aandeel in BBPNet als in andere Europese steden doet de nieuwe economie het uitstekend in BMR. De sector zag zijn gewicht in de economie de voorbije 25 jaar verdubbelen, tot ruim 8%. Het gaat hier onder meer om ICT, telecom, elektronica, audiovisueel materiaal, … Vooral post en telecom scheren hoge Europese toppen met een gemiddelde jaarlijkse groei van 10% in de periode tussen 1995 en 2006.

“Klassieke” economie verrassend dynamischOpvallend is ook de sterke dynamiek in de zogenaamde “klassieke” economie van BMR. Het gaat hier om activiteiten met hoge productiviteit en toegevoegde waarde, gegroeid uit traditionele industrieën. Daartoe behoren onder meer de chemie, de biotechnologie en de farmaceutische sector. Toonaangevende bedrijven als GSK, UCB en Solvay groeiden uit tot onbetwiste marktleiders in verschillende kennisintensieve niches. De sector heeft met amper 3% wel een vrij beperkt gewicht in de economie. “ Op de arbeidsmarkt van BMR zien we

twee problemen opduiken: enerzijds bestaat er een grote vraag naar hoog-geschoolde profielen waarvoor we niet de geschikte personen vinden. Ander-zijds hebben we te weinig jobs voor het grote aantal laaggeschoolden. Er moet innovatief en snel worden gewerkt aan die twee knelpunten, zoniet blokkeren we de evolutie van BMR.”

Guy F. Detrilles, Managing Director Egon Zehnder Associates International

« »

Fig 6.0 Bijdrage sectoren in de groei BMR

Fig 5.0 Financiële diensten belangrijke groeimotorGroei 1995-2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


12

Onder het Europese gemiddelde

Horeca en vrije tijd staan nergens in Europa zwakkerHoreca, toerisme, vrije tijd en cultuur zetten de zwakste pres-tatie neer in de hele Europese groep. De sector noteert een negatieve groei en het aandeel in de economie is heel laag in vergelijking met andere stadsregio’s.

Transportsector kent negatieve groeiDe transportsector is relatief belangrijk maar kent een negatieve groei. Tot de sector rekenen we onder meer trans-port, logistiek, openbaar vervoer en luchtvaart. BMR bengelt hier helemaal onderaan het Europese peloton. Enkel Stockholm doet nog slechter.

Groei van zakelijke diensten onder het Europese gemiddelde De zakelijke diensten zijn relatief sterk uitgebouwd in BMR. Het gaat hier onder meer om alle vormen van consultancy en een zeer gevarieerde groep dienstenleveranciers, van advocaten-kantoren over beveiligingsdiensten tot schoonmaakbedrijven. De sector groeit echter minder sterk dan in de meeste andere Europese stadsregio’s. Met een gemiddelde groei van 4% de voorbije tien jaar bevindt BMR zich in de onderste regionen.

Traditionele sector zakt verder wegDe traditionele productiesector zag zijn aandeel de voorbije 25 jaar halveren tot 7%. Het gaat hier onder meer om textiel, voeding, uitgeverijen en drukkerijen, hout- en papierproductie, metallurgie en de bouwsector. We zien dezelfde trend ook in andere Europese stadsregio’s opduiken.

Fig 7.0 Horeca, cultuur, sport, vrije tijd: beperkte omvang -negatieve groeiGroei 1995-2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


Fig 8.0 Transport belangrijk maar groei ondermaats Groei 1995-2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


Fig 9.0 Zakelijke diensten belangrijk maar groei ondermaats Groei 1995-2006

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s


13

War For Talent Kunnen we voldoende talent aantrekken om onze kenniseconomie verder te ontwikkelen?

Onze kennisintensieve economie staat of valt met een gestage instroom van hooggekwalificeerde arbeidskrachten. Maar kunnen we de groei in deze domeinen volhouden wanneer straks de internationale war for talent in alle hevigheid losbarst?

De hoge fiscale druk doet internationaal georiënteerde talenten andere oorden opzoeken. Daarnaast weegt een gebrek aan dynamiek in de lokale dienstensectoren op de aantrekkelijk-heid van de regio. Tegelijk blijft daardoor een groot deel van de omvangrijke groep werklozen in de kou. Bovendien zien we dat mobiliteitsproblemen en de gebrekkige leefkwaliteit in bepaalde stadswijken ook lokaal talent ontmoe-digt om in BMR te werken. Al die factoren samen maken dat BMR langzaam maar zeker in een neerwaartse spiraal dreigt terecht te komen.

Dat mogen we niet laten gebeuren.

Zeer hoge belastingdruk, vooral voor hoogopgeleidenNergens in Europa weegt de belastingdruk op hooggekwalifi-ceerde arbeidskrachten zwaarder. Dat belemmert de verdere uitbouw van kennisintensieve domeinen, waarvoor een gestage toevloed van lokaal en internationaal talent nodig is.

Streng gereguleerde arbeidsmarktDe streng gereguleerde arbeidsmarkt maakt het moeilijk om jobs te creëren, vooral in de lokale dienstenactiviteiten. Sec-toren als horeca, vrije tijd en transport vereisen juist een hoge mate van flexibiliteit, zowel op vlak van arbeidstijden als op vlak van verloningsystemen.

Fig 10.0 Vooral belasting hooggeschoolden zeer zwaarEffectieve belastingsdruk 2007

Fig 11.0 Regulering arbeidsmarkt en productmarkten2004

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s

80.00075.00070.00065.00060.00055.00050.00045.00040.00035.00030.00025.00020.00015.00010.000

5.0000

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tadLyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

300

275

250

225

200

175

150

125

100

75

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

8%

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olm Milan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

44% 46% 48% 50% 52% 54% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68%

Gro

wth

of

real

GVA

199

5-20

06 p

.a.


1995-2000 2000-2006 1995-2006

1995-2000 2000-2006 1995-2006

7%

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

Luxe

mbour

gZü

rich

Bruss

els

Lond

onPari

s

Vienna

Dublin

Stokh

olmMilan

Rands

tad Lyon

MEAV *

Fran

kfurt

Madrid

Edinbu

rgh

Berlin

België

Share in Belgium

70%

20%

7%

3%



Waals-Brabant

Halle-Vilvoorde

160

140

120

100

80

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Belgium

75%

16%

6%

3%


Brabant Wallon

Halle-Vilvoorde

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


LondonZürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

StokholmMadrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilanLyon

2%

1.2%

0.75%

0.3%

Paris MEAV*

Berlin

London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*

StokholmMadrid

Randstad

ViennaFrankfurt

MilanLyon

Paris

Berlin


4%

3%

2%

1%

0%

-1%

-2%

-3%

-4%

-5%

8% 9% 10% 11% 12% 14%13% 15% 16% 17% 18% 19% 20% 21%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Milan

Luxembourg

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

RandstadVienna

Lyon


Frankfurt

EdinburghBerlin


8%

6%

4%

2%

0%

-2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


Urban Sector

Political Sector

New Economy

Classic Economy

2%

1.2%

0.75%

0.3%



2%

1.2%

0.75%

0.3%


1980-2000 2000-2006

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

DublinEdinburgh

MEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

Frankfurt

Milan

Lyon

ParisBerlin

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

-6%

-8%

-10%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

EdinburghMEAV*

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtMilan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%

-4%

3% 4% 5% 6% 7%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei


1%

0.6%

0.3%

0.1%


London

Zürich

Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh

MEAV*


Vienna

Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

10%

8%

6%

4%

2%

0%

7% 8% 9% 10% 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%

Gem

idd

eld

e ja

arlij

kse

gro

ei




Luxembourg

Brussels

Dublin

Edinburgh Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna Frankfurt

Milan

LyonParis

Berlin

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.10.1 0.2 0.3 0.4

Bel

asti

ng

ho

og

ges

cho

old

en

Bedrijfbelasting

EdinburghLondon

Zürich

Brussels

Dublin

Stokholm

Madrid

Randstad

Vienna

FrankfurtBerlin

Milan

LyonParis

Pro

du

ctm

arkt

en

Arbeidsmarkt

2.0

1.5

1.0

0.50.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0


1%

0.6%

0.3%

0.1%


Bro

n: B

AK

Bas

el E

cono

mic

s

Een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken

Te onthouden:

• De hoge fiscale druk maakt van BMR een weinig aantrekkelijke regio voor internationaal talent.

• De uitbouw van lokale diensten wordt bemoeilijkt door een streng gereguleerde arbeids-markt.

• Deze twee factoren versterken elkaar en maken dat BMR zich in een vicieuze cirkel bevindt.

14

De internationale war for talent maakt het steeds moeilijker om

hooggeschoolden aan te trekken.

Het gebrek aan lokale diensten zorgt voor een hoge werkloosheid

onder laaggeschoolden.

Onvoldoende talent beschikbaarBMR krijgt het steeds moeilijker

om het nodige talent aan te trekken om de kenniseconomie verder

te ontwikkelen.

Minder aantrekkelijkBMR wordt een steeds minder

aantrekkelijke regio om in te wonen en te werken.

Groei verzwaktDe groei in onze belangrijkste sectoren verzwakt, met minder inkomsten voor

de overheid als gevolg en minder vraag naar lokale diensten. De werkloosheid

onder laaggeschoolden blijft hoog.

Minder middelenDe fiscale druk voor hooggeschoolden blijft stijgen en er zijn weinig middelen

beschikbaar om de mobiliteit en de leefbaarheid in de regio

te verbeteren.

Een nieuwe groeidynamiek voor BMR

15

Talent aantrekkenOm onze kenniseconomie een nieuwe drive

te geven, moeten we ervoor zorgen dat BMR opnieuw een aantrekkelijke regio wordt voor

hooggeschoolden.

Lokale diensten versterkenEen nieuwe groeistimulans voor horeca,

toerisme en vrije tijd maakt onze stadsregio aantrekkelijker en creëert jobs

voor laaggeschoolden.

Zuurstof voor de kenniseconomieBMR krijgt het gemakkelijker om het

talent aan te trekken dat nodig is om de kenniseconomie verder uit te bouwen.

Aantrekkingskracht regio verhoogtBMR wordt een steeds aantrekkelijker

regio om in te wonen en te werken.

Groei versterktDe groeiende kenniseconomie

verhoogt het BBP en de vraag naar nieuwe jobs in lokale dienstensectoren stijgt, waardoor de werkloosheid daalt.

Meer middelenEr komen middelen vrij om de fiscale druk te verlagen en om te investeren in de mobiliteit, de leefbaarheid en de

aantrekkelijkheid van de stad.

Business Route 2018 De weg ligt open naar meer jobs en welvaart voor iedereen.

Eén visie, drie speerpunten, één duurzaam fundament

De visies en voorstellen geformuleerd door de tien themagroepen werden geïntegreerd in één visie, uitgaande van de troeven van BMR. De visie is gefocust op drie speerpunten: •BMRontwikkelentotkloppendhartenbreinvanEuropa•Nichesontwikkeleninwereldwijdegroeimarkten•Werkmakenvaneenbruisendestad,aantrekkingspool

voor talent en bedrijven. De drie speerpunten rusten op een stevig fundament van duurzame ontwikkeling. De drie speerpunten en het fundament van de visie zijn onderling sterk verbonden. Indien BMR zich verder ontwikkelt als bruisende attractiepool, dan zal de regio ook het talent kunnen aantrekken om zijn Europese rol waar te maken en om diverse niches verder te ontplooien. Omgekeerd zal BMR aantrekkelijker worden voor talent door toonaangevend te zijn in een aantal niches en als EU-kenniscentrum. En succes in de drie speerpunten is slechts verzekerd als we in BMR volop gaan voor een duurzame ontwikkeling.

De visies en acties geformuleerd door de tien themagroepen werden allemaal in dit document verwerkt. Soms zitten ze verspreid omdat bepaalde thema’s in verschillende speerpunten of in het fundament terugkomen, waardoor ze een bindmiddel vormen.

© J

-L V

ande

wie

le -

BG

E

18-19 “Brussels, your ticket to Europe” Van administratief centrum naar kloppend hart en brein van Europa.

22-23 Focus op troeven in de mondiale economie Niches ontwikkelen in wereldwijde groeimarkten.

28-29 “From boring to daring” Een bruisende stad, aantrekkingspool voor talent en bedrijven.

Mobiliteit

32-33 Een stevig fundament Naar een positief klimaat voor duurzame economische groei.

18

De aanwezigheid van Europese en internationale instellingen is de afgelopen decennia bepalend geweest voor de economische groei van BMR. Een groot deel van onze huidige welvaart hebben we rechtstreeks aan deze unieke positie te danken.

We mogen de situatie echter niet langer als vanzelfsprekend beschouwen. Integendeel. Door de uitbreiding van de Europese Unie krijgt BMR steeds meer concurrentie van andere Europese stadsregio’s op dit vlak. De ontwikkeling van moderne communicatiemiddelen zal dat proces enkel nog versnellen.

Daarom moeten we onze troeven als Europese hoofdstad nadrukkelijker uitspelen, zowel naar internationale instellingen als naar multinationals over de hele wereld. Alleen op die manier zullen we ook in de toekomst de vruchten blijven plukken van onze unieke positie. En nieuwe vruchten oogsten die we nu niet cultiveren.

VISIE

“Brussels, your ticket to Europe” Van administratief centrum naar kloppend hart en brein van Europa.

“ Omwille van de aanwezigheid van de vertegenwoordigers van de 27 lidstaten, talloze diplomaten en journalisten, van het groeiend belang van de Europese regelgeving en de verdere Europese integratie, zullen de activiteiten in het kader van Brussel als Europees centrum alsmaar toenemen. Dit alles vormt een belangrijke troef voor BMR, op voorwaarde dat iedereen zich voorbereidt om op deze evolutie in te spelen en zich bewust is dat op Europese schaal moet worden gedacht.”

Philippe de Buck van Overstraeten, BUSINESSEUROPE

« »

19

Duidelijke visie, concrete doelstellingen

Tegen 2018 moet BMR uitgroeien tot…

• HetkloppendehartvanEuropa,zowelcultureelalsecono-misch. De Europese dimensie van BMR moet duidelijk zicht-baar worden in het straatbeeld en onlosmakelijk verbonden zijn met het imago dat we wereldwijd uitdragen.

• Hétexpertisecentrumvoorinternationalaffairs,datprofes-sionals uit de hele wereld aantrekt om kennis op te doen over EU- en NAVO-aangelegenheden en hun interculturele managementskills aan te scherpen.

• DebelangrijksteEuropesehubvoorbedrijvenuitopkomendemarkten als Brazilië, Rusland, India en China.

Belang van internationale instellingen neemt toe

De rol van de Europese en internationale instellingen wordt in een globaliserende wereld steeds belangrijker. De verdere verdieping en verruiming van Europa en het toenemende in-ternationale overleg rond defensie en veiligheid creëren unieke opportuniteiten voor BMR. Dat is in het bijzonder het geval voor juristen, lobbyisten, organisatoren van congressen en topconfe-renties en alle leveranciers van de EU.

Tegelijk houdt de uitbreiding van Europa ook risico’s in. De con-currentie tussen Europese stadsregio’s voor een deel van de Europese koek wordt steeds heviger. Door de snelle ontwikke-ling van communicatiemiddelen wordt het bovendien gemakke-lijker om activiteiten te decentraliseren. Als we de internationale instellingen stevig in onze regio willen verankeren, moeten we onze rol als Europese hoofdstad versterken en onze troeven duidelijk in de verf zetten.

Brug tussen Europa en de wereld

Mede dankzij de aanwezigheid van de Europese instellingen heeft BMR altijd een grote aantrekkingskracht uitgeoefend op de bedrijfswereld. Heel wat internationale bedrijven vestigden hun hoofdkantoor in BMR of centraliseerden er een aantal belangrijke activiteiten, vaak in domeinen als verkoop en mar-keting, financiële transacties of personeelsbeleid. Ze creëer-den daardoor niet alleen volop werkgelegenheid, ze maakten van BMR in veel opzichten ook een economisch centrum van Europa.

Vandaag zien we dat ook andere Europese stadsregio’s zich steeds sterker profileren op dit vlak. Daarom moeten we onze concurrentiepositie aanzienlijk verstevigen en onze troeven als Europese hoofdstad nadrukkelijker uitspelen. Vooral naar bedrijven uit opkomende markten als Brazilië, Rusland, India en China (BRIC) is een meer proactieve benadering noodzakelijk. Een stroom van investeringen en handel vanuit die landen komt op ons af. BMR moet zich daarom profileren als toegangspoort naar de Europese markten.Een stroom van investeringen en handel vanuit die landen komt op ons af. BMR moet zich daar-om profileren als toegangspoort naar de Europese markten.

• De aanwezigheid van de Europese Unie en de NAVO zijn bepalend geweest voor de economische groei van BMR. Vandaag spelen we die unieke positie nog te weinig uit.

• De geografische uitbreiding van Europa en het toenemende belang van internationaal topoverleg vormen een uitdaging maar creëren heel wat nieuwe opportuniteiten voor BMR.

• Om bedrijven naar BMR te lokken, zullen we onze concurrentiepositie ten opzichte van andere Europese stadsregio’s aanzienlijk moeten versterken.

Te onthouden:

Europa

20

ACTIEPUNTEN EN PROJECTEN

Business Route 2018 formuleert verschillende projectvoorstellen die de rol van BMR als Europese hoofdstad duidelijker in de verf zetten.

Brussel zichtbaar maken als Europese ontmoetingsplaats

Business Route 2018 ijvert voor moderne architectuur-projecten die van BMR de onmiskenbare hoofdstad van Europa maken.

Een aantal pistes willen we grondig onderzoeken:

• Eenarchitecturaalgedurfdmuseumvoorhedendaagse kunst openen op een locatie dicht bij het EU-district, met de Europese cultuur als centraal thema.

• DegebouwenvandeEuropeseinstellingenenandereopen-bare overheden omvormen tot echte vlaggenschepen van de Europese cultuur en architectuur.

Internationale evenementen bieden de kans om BMR te promoten als Europees centrum voor zaken, cultuur en vrije tijd.

Business Route 2018 onderzoekt onder meer de mogelijkheid om:

• Deorganisatievaneeninternationaalsport-ofcultureeleve-nement binnen te halen. Het Wereldkampioenschap Voetbal in 2018 is daarbij een belangrijke kanshebber.

• HetBelgischevoorzitterschapvandeEuropeseUniein2010aan te grijpen om tal van culturele evenementen en politieke en economische topconferenties te organiseren.

Ambitieuze architectuur-projecten kunnen stedelijke regio’s transformeren tot populaire trekpleisters voor toeristen en zakenreizigers.

21

Unieke expertise bundelen, ontwikkelen en valoriseren

Business Route 2018 bevat concrete plannen om onze expertise rond internationale aangelegenheden beter te valoriseren.

• Competentiecentrum voor EU- en NAVO-aangelegenheden. Het centrum brengt specialisten van over de hele wereld samen om onze expertise in domeinen als EU-recht, EU-beleid, defensie en internationale veiligheid verder te ontwikkelen en uit te dragen met conferenties en vormingsprogramma’s. Het zal zowel langdurige masterprogramma’s voor studenten aanbieden als kortere trainingsmodules voor zakenmensen, topambtenaren en Erasmus-studenten. Het centrum zou ook de rol kunnen opnemen van Europese school voor magistraten.

• Expertisecentrum voor intercultureel management. Moderne bedrijven hebben steeds meer nood aan kennis en inzicht in andere culturen. De multiculturele omgeving van BMR, waar professionals uit de hele wereld samenwerken, is de ideale locatie voor een competentiecentrum in dit domein.

• Expertisecentrum voor vertaal- en tolkdiensten. De mas-sale aanwezigheid van vertalers en tolken en de bestaande expertise in de Europese instellingen maakt van BMR een absolute wereldleider in de snel groeiende markt van vertalingen. Het competentiecentrum zal niet alleen professi-onals opleiden, maar ook nieuwe diensten en technologieën ontwikkelen die we ook aan bedrijven kunnen aanbieden.

• Internationaal pers- en mediacentrum. Met meer dan 1.500 buitenlandse journalisten is BMR een van de belangrijkste perscentra in de wereld. We willen de bestaande infrastruc-tuur van de Résidence Palace verder ontwikkelen tot een absolute toplocatie voor internationale persconferenties en media-evenementen.

Het economische hart van Europa

Business Route 2018 wil samen met de bevoegde overheden:

• BMR promoten als vestigingsplaats voor Europese hoofdkantoren. We richten ons daarbij in de eerste plaats op bedrijven uit opkomende markten als Brazilië, Rusland, India en China, die vandaag op zoek zijn naar een uitvalsbasis voor hun Europese activiteiten.

• Toplocaties zoeken en ontwikkelen hiervoor. We willen be-drijven actief begeleiden in hun zoektocht naar een geschikte locatie. We brengen potentiële locaties in kaart en zorgen waar nodig voor de verdere ontwikkeling.

BMR dient hét competentiecentrum voor EU-aangelegenheden en

internationale defensie- en veiligheidskwesties

te worden.

Johan F. Van den Driessche, Chairman KPMG EU Tax Centre

“ Brussel heeft als hoofdstad van Europa enorme troeven om hoofdkantoren van ondernemingen uit de BRIC-landen aan te trekken. De concurrentie met andere steden is echter zeer groot. Er is dan ook nood aan specifieke promotie en een betere coördinatie tussen de verschillende gewestelijke initiatie-ven. Die hoofdkantoren komen echt niet vanzelf naar BMR.”

« »

Europa

Foto

arch

ief N

ATO

22

Vandaag zijn in BMR talloze bedrijven actief die over toonaangevende expertise beschikken in specifieke niches met internationaal groeipotentieel.

De voorsprong in deze niches moeten we verder uitbouwen en internationaal valoriseren. Het gaat in de eerste plaats om kennisintensieve niches, waaronder financiële diensten, ICT en life sciences.

Daarnaast biedt BMR een uitstekende uitvalbas is voor de ontwikkeling van logistieke activiteiten met een hoge toegevoegde waarde.

VISIE

Focus op troeven in de mondiale economie Niches ontwikkelen in wereldwijde groeimarkten.

“ Het is opvallend dat de drie gewesten dezelfde sectoren voor ogen hebben bij hun promotie van onderzoek en ont-wikkeling: ICT, biotechnologie, groene technologie en logistiek. Voor de be-drijven zelf maakt het echter niet uit in welk gewest ze actief zijn. Ze wer-ken voor dezelfde markt rond dezelfde technologieën. Succes in R&D hangt bovendien nauw samen met kritische massa en samenwerking, ook op vlak van moeilijk te vinden competenties. Die samenwerking vormt dan ook de sleutel tot toekomstig succes.”

Luc Willame, Voorzitter Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOMB)

« »

23

© V

eer

FINANCIëlE DIENSTEN

GEZONDHEIDSZORG EN lIFE SCIENCES

ICT

TRANSPORT EN lOGISTIEK

24

We moeten opportuniteiten creëren op basis van onze sterke punten: de aanwezige expertise en onze positie als Europese hoofdstad. Ze geven BMR een uniek kwaliteits-label, waarmee we ook in het volgende decennium een voorkeurlocatie kunnen blijven voor specifieke financiële diensten.

Verder bouwen op onze huidige troeven:

• BMRhuisvestnogsteedsbeslissings-enspecialisatiecentrain een brede waaier van financiële activiteiten.

• BelgiëenBMRbeschikkenovereenzeergroteexpertiseopvlak van banktechnologie. BMR is het belangrijkste centrum voor de afhandeling van financiële transacties ter wereld en een toonaangevende speler op vlak van betaaldiensten en internetbankieren.

• BelgiëenBMRbeschikkenoverbelangrijkefinanciëleken-niscentra. In een financiële sector die steeds meer gebaseerd is op kennis, is onze knowhow rond financiële producten en diensten een belangrijke troef voor de toekomst.

• DeEuropeseUnietreedtsteedsmeerregelgevendop in de financiële markten en diensten. Door de nabijheid van de EU-instellingen staat BMR op de eerste rij om kennis daarover te vergaren.

• OokdemulticultureleomgevingentalenkennisvanBMRzijnbelangrijke troeven in de financiële sector.

Wereldwijd staat de financiële wereld op een kantelmoment. Alle paradigma’s in de sector zijn grondig aan het veranderen. Dat betekent echter niet dat BMR zijn ambities als Europees financieel centrum moet opbergen. Integendeel. BMR wil die positie consolideren en verbeteren.

VISIE, ACTIEPUNTEN EN PROJECTEN

FINANCIëlE DIENSTEN BMR als Europees financieel centrum.

De bedrijfswereld wil de volgende initiatieven nemen:

• Eenhoogstaande“FinanceAcademy”oprichten.Ditexpertise-en opleidingscentrum rond financiële diensten wordt niet alleen een aantrekkingspool voor talent, maar fungeert ook als “think tank” voor het detecteren en uitwerken van opportuniteiten.

• DeexpertiserondfinanciëletransactiesenICTbenuttenvoorverdere technologische innovatie en om een wereldwijde testmarkt te creëren voor nieuwe producten en diensten.

• BMRlancerenalscentrumvoorpan-Europesepensioen-fondsen van internationale bedrijven die hun pensioenver-plichtingen centraal willen beheren. BMR beschikt over de competenties, de klantgerichte aanpak en het wettelijke kader om dit te realiseren.

Van de overheid verwachten we:

• DatzedekandidatuurverdedigtvanBMRvoordezetelvantoekomstige financiële instellingen. We denken meer bepaald aan agentschappen voor “credit rating”, een Europese over-legstructuur voor financiën of een Europees toezichtagent-schap voor financiële instellingen.

• DatookdegewestenBMRactiefpromotenalsfinancieelcentrum bij het aantrekken van buitenlandse investeerders.

“ De financiële crisis is een opportuniteit om BMR te positioneren als bruggen-hoofd van en naar Europa voor de financiële sector. Het vergt visie en een doortastende aanpak om de financiële sector – die een sleutelrol speelt in onze economie - de gezonde basisom geving en de ontwikkeling te verlenen die de sector verdient. Dit is onze ambitie in BMR.”

Jean-Yves Dopchie, Forum 187

« »

25

Verder bouwen op huidige troeven:

• BMRligtcentraalopdeasAntwerpen–Mechelen–Brussel–Nijvel–Charleroi,diegoedisvoor65%vandeBelgischeICT-werkgelegenheid.

• WekunneneenberoepdoenopdeuitgebreideICT-expertisein de universiteiten van Brussel, Gent, Leuven en Louvain-la-Neuve.

• InBMRzijnheelwatICT-multinationalsgevestigd,waaronderCisco, Econocom, Getronics, IBM, Microsoft, Nokia, Philips, Siemens, Sogeti, Telindus en Unisys.

• DevoorbijetienjaarkondenheelwatlokaleICT-spelerszichmet succes op de wereldmarkt positioneren dankzij partner-ships met de aanwezige multinationals. Dat bewijst hoe groot het potentieel en het dynamisme van de ICT-sector in BMR zijn.

Business Route 2018 wil een aantal ICT-niches extra groeikansen geven:

E-cards - Multifunctionele en gebruiksvriendelijke chip-kaartenConsumenten hebben steeds meer elektronische kaarten op zak, met telkens verschillende functies: betalingen, identificatie, klantenkaarten, … Er is een duidelijke vraag vanuit de markt om die verschillende functies te combineren op één kaart.De sterke verspreiding van chipkaarten in ons land en de know-how van bedrijven als Zetes en Proximus geven ons de perfecte uitgangspositie om een leidende rol te spelen in deze ontwikke-lingen. Met de introductie van de elektronische identiteitskaart toonde ook de overheid zich een voortrekker.

Business Route 2018 wil de toonaangevende positie van BMR versterken in ICT-oplossingen die inspelen op de wereldwijde vraag naar efficiënte systemen voor betalingsverkeer, logistiek en gezondheidszorg.


ICT Inspelen op wereldwijde vraag naar efficiënte systemen.

“Secure Trade lanes” - Efficiënte beveiligingssystemen voor wereldwijde goederenstromenDe wereldhandel kent niet alleen een voortdurende groei, bedrijven zijn ook op zoek naar efficiënte beveiligingssystemen van de goederenstromen. Als logistiek knooppunt is BMR ideaal geplaatst om dergelijke systemen te ontwikkelen en te commercialiseren en als testcase te fungeren voor de uitbouw van “Secure Trade Lanes”.

BMR beschikt daarvoor over goede kaarten. Brussel huisvest de International Container Security Organisation (ICSO), bedrij-ven uit BMR zijn nauw betrokken bij het project “Smart Con-tainer Management” en België loopt voorop in het digitaliseren van douaneformaliteiten. BMR moet dan ook de leiding nemen in de ontwikkeling van een Global Customs Communication Network. Via webgebaseerde technologie worden douanead-ministraties wereldwijd met elkaar verbonden, waardoor ze in real-time informatie kunnen uitwisselen.

E-health - Geavanceerde technologieën voor de medische sectorDe medische sector investeert volop in systemen voor de op-slag, het beheer en het uitwisselen van patiëntengegevens, on-derzoeksdata en foto’s. De e-healthmarkt is vandaag misschien nog vrij bescheiden, maar groeit wel pijlsnel, naar schatting met 7% per jaar.

België speelt een voortrekkersrol in dit domein. Zo wordt de Kruispuntbank voor de Sociale Zekerheid als uniek beschouwd in de wereld. Tal van bedrijven ontwikkelen bovendien geavan-ceerde technologie op maat van de medische sector. Deze expertise kan internationaal worden gevaloriseerd.

“ Technologie is de motor van de kennis-industrie. BMR heeft enorme troeven om competence centers naar hier te halen. Als we rond de gekozen niches de juiste mensen en ondernemingen samenbrengen, dan kunnen we niet anders dan slagen.”

Tony Mary, bestuurder van vennootschappen

« »

Niches

26


• BMRenBelgiëgenieteneenhogereputatiealshetopme-dische verzorging aankomt. We beschikken over de nodige competenties en de hoogtechnologische infrastructuur om een internationaal georiënteerde gezondheidszorg uit te bouwen.

• BepaaldegezondheidsdienstenwaarinziekenhuizenuitBMReen toonaangevende expertise hebben ontwikkeld, kunnen wereldwijd worden aangeboden. Een recente studie geeft aan dat België 100.000 patiënten per jaar uit het buitenland zou kunnen aantrekken (VBO, Dare & Care, 2006). Het aantal patiënten dat jaarlijks de grenzen overtrekt voor medische verzorging wordt tegen 2010 op 38 miljoen geraamd.

• BinnenBMRzijntoonaangevendegeneesmiddelenbedrijvengevestigd, die beschikken over een omvangrijke onderzoeks-capaciteit. Denk maar aan GSK, Solvay en UCB. Vooral in de groeiende wereldmarkt voor vaccins kunnen ze een vooraan-staande rol spelen.

De toenemende vergrijzing in Westerse landen en de welzijnsevolutie in de snel ontwikkelende BRIC-landen creëren overal een groeiende vraag naar kwalitatieve medische zorgen en producten. Business Route 2018 wil voort-bouwen op de aanwezige expertise in BMR om onze medische producten en diensten op internationale markten aanbieden.


GEZONDHEIDSZORG EN lIFE SCIENCES Internationalisering van medische producten en dienstverlening.

Business Route 2018 bevat hiervoor de volgende actiepunten:

• Eengrootscheepse promotiecampagne voor het aantrek-ken van buitenlandse patiënten, zonder verdringingseffect voor binnenlandse patiënten. We focussen daarbij op een aantal specifieke chirurgische ingrepen waarvoor we nodige competenties en capaciteit in huis hebben. Het door het VBO opgerichte platform Healthcare Belgium kan hierin een leidende rol opnemen.

• Deoprichting van zorghotels in de buurt van ziekenhuizen in BMR, waar buitenlandse patiënten na de ingreep met hun familie kunnen verblijven. Ze bieden ook medische nazorgen zoals bijkomende tests en screenings, monitoring en reha-bilitatie. De zorghotels zouden ook onderdak kunnen bieden aan buitenlandse onderzoekers en stagiairs die actief zijn in onze ziekenhuizen.

• Bundeling van de aanwezige expertise in bedrijven en uni-versiteiten, met de gezamenlijke steun van de drie gewesten in het kader van hun innovatiebeleid rond life sciences.

“ Iedereen beseft dat door de vergrijzing en de vooruitgang van de geneeskunde het belang van de gezondheidszorg in de komende jaren sterk zal toenemen. BMR heeft heel wat kennis en een breed aanbod in huis, waarmee we een nieuw publiek kunnen aantrekken. BMR moet ook volop investeren in de groeiende markt van senioren-voorzieningen.”

Noël Coessens, zaakvoerder Noël Coessens bvba, Real Estate Development & Consulting

« »

27


• Detoenemendeproductieinopkomendeeconomieënmoethaar weg vinden naar Europese afzetmarkten. Het intercon-tinentale goederenvervoer verloopt voor het overgrote deel via schepen die aankomen in havens tussen Le Havre en Hamburg. BMR is dan ook strategisch gelegen om logistieke taken uit te voeren.

• DeaansluitingopdeconsumptiemarktenvanBrussel,Vlaams-Brabant en Waals-Brabant, de aanwezigheid van een haven en een internationale luchthaven, en de goede ontslui-ting via weg en spoorweg maken dat BMR een hoogwaardig deel van de logistieke koek kan krijgen.

• BMRiseenbestemmingsmarktvoorwaardevollegoederendie hoge eisen stellen aan logistieke processen. Denk hierbij aan electronica, ICT-producten, automotive en farmaceuti-sche producten.

• Ditvraagteenbestemmingslogistiek,waarbijdeklemtoonligt op geoptimaliseerde goederenstromen, een veilige en een snelle distributie en de (na)behandeling van goederen op maat van de klant.

Business Route 2018 wil volgende acties ontwikkelen:

• Stedelijk logistiek platform. De Brusselse haveninfrastructuur, die toegang geeft tot een zone van twee miljoen inwoners, is van groot belang voor de aanvoer en distributie van goederen binnen BMR. Om een efficiënt stedelijk logistiek platform te realiseren wil de havengemeenschap van Brussel samen met partners in de haven van Antwerpen werken aan een optimale integratie tussen de twee havens. Ook intermodaal vervoer en de uitbreiding van overslagruimte zullen belangrijk zijn. De nabijheid van Brussels Airport verzekert BMR dan weer van een logistieke ontsluiting van wereldklasse.

BMR wil een geavanceerde logistieke draaischijf zijn voor de bevoorrading van de regio en van naburige markten. Daarbij wordt ingezet op logistieke activiteiten met een hoge toegevoegde waarde, zoals de finale afwerking van producten op maat van de klant.


lOGISTIEK Geavanceerde logistieke draaischijf.

• Centrum voor “airport logistics”. Het logistieke centrum van Brussels Airport moet het meest efficiënte van Europa wor-den. Daarvoor is een gedragen actieplan nodig en diepgaand overleg tussen alle bedrijfsactoren op de luchthaven. Zodat er één gesprekspartner en één visie is naar de overheid. Het huidige SCALE-initiatief moet daarom worden versterkt en verder uitgebouwd. Brucargo op Brussels Airport is een ideaal laboratorium voor innovatie in de logistieke keten: er is voldoende kritische massa, er zijn tientallen internationale logistieke bedrijven actief en we kunnen een beroep doen op talloze kennisinstellingen in Brussel en Vlaanderen. De bedrijfswereld neemt hierin vandaag al het voortouw met Flanders Smart Hub (FLASH).

• Agentschap voor Import. Import is voor onze ondernemingen en onze economie even belangrijk als export. Import kan de ontwikkelingsprojecten van lokale ondernemingen vergemak-kelijken en verbeteren. Dit vraagt niet alleen kennis van mo-gelijke invoerders en transporteurs, maar ook van wetgeving, financiële regelingen en formaliteiten. Een Agentschap voor Import in BMR vormt dan ook een bijkomende troef voor onze logistieke draaischijffunctie.

Van de overheid verwachten we:

• DatzekansenbiedtomdepositievanBrusselsAirportalsinternationale luchthaven te vrijwaren. Dan kan onder meer door de ontsluiting te verbeteren en de nodige capaciteit te bieden voor vluchten, zodat Brussels Airport concurrentieel blijft met omliggende luchthavens in de buurlanden. Dit vergt een rechtszeker kader voor de uitbating van de luchthaven.

• Datzevoldoendebedrijfsterreinenvoorzietvoorhoogwaar-dige bestemmingslogistiek.

Niches

28

Steeds meer Europese stadsregio’s profileren zich als echte trekpleisters voor talent en bedrijven. Ze gooien daarbij niet alleen hun internationale uitstraling en hun zakelijke netwerken in de strijd. Cultuur, nightlife, shopping en vrije tijd zijn minstens even belangrijk.

BMR heeft de troeven in huis om de concurrentie met andere Europese stads-regio’s aan te gaan. We kunnen vandaag al bogen op een internationaal en multicultureel karakter, waar talenten uit de hele wereld zich thuis voelen. Dat imago willen we met Business Route 2018 verder uitdragen.

De lokale diensteneconomie krijgt zo extra groeistimulansen. De ontwikkeling van een trendy en innovatief aanbod in horeca, cultuur, vrije tijd en persoonlijke diensten maakt BMR niet alleen aantrekkelijker voor internationaal talent, maar creëert ook de hoognodige jobs voor laaggeschoolden in de regio.

VISIE

“From boring to daring” Een bruisende stad, aantrekkingspool voor talent en bedrijven.

“ Brussel heeft alles om dé multiculturele, artistieke en gastronomische ontmoetingsplaats bij uitstek te worden. De stad kan bovendien bogen op een rijke traditie van architecten, schilders, striptekenaars en muzikanten. De stad mist in haar internationale marketing echter nog de structuur en de bezieling om zich naar de buitenwereld te profileren als een echt bruisende stad.”

Baudouin Gillis, Vice-President Carlson Wagonlit Travel Belgium

« »

29

Duidelijke visie, concrete doelstellingen

Tegen 2018 moet BMR uitgroeien tot…

• Eenstadwaarhetgoedisomwerkenenwonen.

• Eenvande‘hipste’stedeninEuropa,meteentrendyenin-novatief aanbod aan culturele evenementen, entertainment, shopping en diensten.

• EenpopulaireEuropesebestemmingvoorcitytrips.Dege-middelde bezettingsgraad van de hotels tijdens het weekend moet stijgen van 50% in 2007 tot 80% in 2018.

• DebelangrijksteEuropesebestemmingvoorcongressen,ende derde aantrekkelijkste zakenstad, na Londen en Parijs.

• Eentrekpleistervoorhooggekwalificeerdinternationaaltalent.Het aantal expats moet tegen 2018 significant stijgen.

Verder bouwen op huidige troeven…

BMR heeft alle troeven in huis om een internationale aantrek-kingspool te worden. De regio staat bekend als een multicul-turele, grootstedelijke omgeving waar talent uit de hele wereld zich thuis voelt. De aanwezigheid van internationale instellingen oefent een unieke aantrekkingskracht uit.

Als middelgrote stadsregio combineert BMR bovendien het beste van beide werelden. We beschikken over de faciliteiten en de zakelijke netwerken van een echte metropool, maar tege-lijk staat de kleinere schaal ook garant voor een hoge levens-kwaliteit. Een factor waarvoor heel wat internationaal talent niet ongevoelig is.

… door intense samenwerking met de privé-sector

Een bruisende stadsregio wordt in de eerste plaats gemaakt door de vele bedrijven en initiatieven die dagdagelijks de stad doen leven. Zonder hen is er geen bruisende metropool.

Een evenwichtige samenwerking tussen publieke en private partners is dan ook de sleutel tot succes. Als we het grote gamma van events dat in Brussel plaats vindt - van kunst en sport tot Europese topconferenties en buitenlandse bezoeken - optimaal willen laten renderen voor iedereen, dan moeten die worden gecoördineerd door een centrale overleginstantie. Die heeft als taak om alle partijen - horeca, organisatoren van evenementen, de culturele sector, … - nauw bij alle events te betrekken zodat ze snel en adequaat kunnen inspelen op behoeften en opportuniteiten.

• BMR moet zijn aantrekkingskracht naar internationaal talent verhogen.

• De ontwikkeling van lokale diensten zoals horeca, vrije tijd, cultuur en zorgdiensten zal hierin cruciaal zijn.

• De extra groeistimulans voor de lokale diensten zal tegelijk ook heel wat jobs creëren voor laaggeschoolden.

Te onthouden:

Bruisendestad

30


Van BMR een bruisende metropool maken kan enkel door de inbreng van iedereen die begaan is met de regio.

Betere diensten voor bewoners, vrijetijdstoe-risten, zakenreizigers en internationaal talent

Business Route 2018 wil de volgende initiatieven nemen:

• Uitbreiding van persoonlijke en medische dienstverlening. Actieve professionals hebben nood aan heel wat persoon-

lijke diensten, van huishoudelijke hulp tot medische zorgen. Vooral de vraag naar die laatste groeit sterk. Daarop willen we inspelen door met de betrokken zorgverstrekkers een aanbod te ontwikkelen van medische screenings, check-ups en verzorging op maat van expats en lokale professionals.

• Internet Hotspots in heel BMR. Moderne professionals verwachten op ieder moment een vlotte toegang tot hun mobiele kantoor, waar ze zich ook bevinden. De aanwezig-heid van draadloos internet is dan ook onontbeerlijk voor een zakelijke omgeving. Daarom willen we investeren in gebruiks-vriendelijke en kostefficiënte hotspots in de volledige regio.

BMR moet investeren in moderne faciliteiten die het leven van bewoners, toeristen en zakenreizigers aangenamer maken.

© B

russ

els

Inte

rnat

iona

l

Business Route 2018 wil verschillende initiatieven opstarten die van BMR een bruisende stadsregio maken voor professionals over de hele wereld. Die initiatieven komen meteen ook ten goede aan bewoners, aan vrijetijdstoeristen en aan zakenreizigers.

31

• Innovatief shoppen. We zien wereldwijd een trend naar innovatieve shoppingfaciliteiten, waarbij outlets van sterke merken worden gecombineerd met business en entertain-ment (belevenis-shopping). Met Business Route 2018 willen we samen met de betrokken overheden op zoek gaan naar toplocaties voor dergelijke projecten. De overheid kan ook helpen door de openingsuren voor winkels te versoepelen.

• Alles voor een gezond leven. Moderne consumenten hechten steeds meer belang aan gezondheid en welzijn. Er is ruimte om - naast de vele gezondheids- en fitness-centra - een health campus te ontwikkelen waar klanten in één complex terecht kunnen voor een breed aanbod aan gezondheidsgerelateerde diensten en producten: fitness, schoonheidssalon, apotheek, bioproducten, …

Business Route 2018 vraagt aan de overheid om:

• Persoonlijkedienstenzoalshuishoudelijkehulpvooractieveprofessionals fiscaal aantrekkelijk te maken. Deze diensten maken het voor bewoners en expats gemakkelijker om privé en werk te combineren.

• Eenwelkomstpakketteontwikkelenvoorprofessionalsdiezich in de regio komen vestigen. Het pakket biedt praktische informatie over leven en werken in BMR en maakt de nieuw-komers wegwijs bij de verschillende overheidsdiensten.

• DeinformatievandeverschillendeoverheidsdiensteninBMR voor buitenlandse bedrijven en professionals ook in het Engels beschikbaar te maken, zowel online als face-to-face.

• Hetverstrekkenvanvisatefaciliterenviaeenuniekloket.

• WelcomedesksindeluchthavenvanZaventemendeHST-treinstations te voorzien en een internationaal reizigers-centrum op te richten dat de nodige informatie biedt aan zakenreizigers

Communicatie met investeerders stroomlijnen

Business Route 2018 voorziet de oprichting van:

• “Board of Foreign Investors”. De “Board of Foreign Investors” moet hét platform worden van buitenlandse investeerders voor al hun communicatie met de overheden. Het platform vormt samen met bestaande netwerken van internationale kamers van koophandel (zoals Amcham), Forum 187 en de werkgeversorganisaties een informeel netwerk. Doel is om de boodschappen naar overheden te stroomlijnen en de impact van buitenlandse investeerders in BMR te verhogen.

• Account Management buitenlandse investeerders. De verschillende overheden moeten hun acties om buitenlandse investeerders te begeleiden bij hun vestiging en verdere expansie in BMR beter afstemmen en dienen meer gezamenlijke initiatieven te ontwikkelen. Zo komen we tot een coherent beleid en wordt de kans op slagen van de verschillende initiatieven veel groter.

Een doorgedreven partnership tussen publieke en private sector voor citymarketing

Investeringen in citymarketing moeten buitenlandse toeristen en zakenreizigers beter vertrouwd maken met BMR. Nauw overleg tussen de verschillende overheden is noodzakelijk om onze inspanningen beter op elkaar af te stemmen en te zorgen voor een totaalbeeld van het aanbod in de regio. De creatie van een PPS, met gelijkwaardige inbreng van de publieke en private sector, is dan ook aangewezen.

Internationaal talent moet zich welkom voelen in Brussel. Daarom moet

alle communicatie van de verschillende overheids-

diensten ook in het Engels beschikbaar worden.

Bruisendestad

Een trendy en innovatief aanbod van horeca en shoppingfaciliteiten maakt BMR aantrekkelijker voor bewoners, toeristen en pendelaars, en creëert jobs.

32

Business Route 2018 gaat resoluut voor de lange termijn. We willen vandaag een stevig fundament leggen voor de economische groei van morgen. Nieuwe businessopportuniteiten zoeken is één ding, we moeten ook het klimaat creëren waarin die tot volle ontplooiing kunnen komen.

Kwalitatief onderwijs en een flexibele arbeidsmarkt moeten het talent leveren dat we nodig hebben in onze diensten- en kenniseconomie. We moeten ook de toekomstige mobiliteit en leefbaarheid van de regio verzekeren als we aantrekkelijk willen blijven voor wie er werkt en woont.

Een competitieve belastingdruk moet de drempels wegnemen voor bedrijven die willen investeren in de regio. Er is ook nood aan een coherent sociaal-economisch beleid met voldoende overleg tussen de verschillende bevoegde overheden, over de gewestgrenzen heen.

We roepen hierbij zowel de overheid als de bedrijfswereld op om hun verantwoordelijkheid te nemen.

Een duurzame economische ontwikkeling kan enkel vanuit een langetermijnvisie, die rekening houdt met de impact op mobiliteit, milieu en leefbaarheid van een stadsregio.

VISIE

Een stevig fundament Naar een positief klimaat voor duurzame economische ontwikkeling.

33

Duurzameontwik-keling

34


Business Route 2018 wil een positief klimaat creëren voor een duurzame economische ontwikkeling. Zowel de bedrijfswereld als de politiek heeft hierin een belangrijke rol te vervullen.

Talent ontwikkelen voor de diensten- en kenniseconomie

levenslang leren is een sleutelvoorwaarde voor BMR om op wereldvlak te kunnen meedraaien in de kenniseconomie. Privé-instellingen voor naschoolse vorming, die over het opleidingsaanbod en de competenties daarvoor beschikken, moeten kunnen opereren in een open markt en aan gelijke voorwaarden als publieke opleidingsaanbieders.

Business Route 2018 wil in samenwerking met de overheid:

• Eenvisiecreërenopdeontwikkelingvandespecifiekeken-nis en vaardigheden die we nodig hebben in een economie gebaseerd op diensten en kennisintensieve activiteiten.

• Decommunicatievaardighedenentalenkennisvanlokaaltalent aanscherpen. Die zijn essentieel voor de ontwikkeling van lokale diensten als horeca, toerisme en vrije tijd.

• Debeschikbarenascholingsprogramma’svoorhoogge-schoolden uitbreiden, onder meer door onze bestaande expertise en competentie te bundelen.

Een nauwe samenwerking tussen de bedrijfswereld en onderwijsinstellingen mag geen taboe zijn.

Enkel een geïntegreerde aanpak, over de grenzen

van de gewesten heen, zal de mobiliteit in BMR

verhogen op lange termijn.

35

Mobiliteit–Over de grenzen van de gewesten heen

Business Route 2018 wil werk maken van:

• Eengeïntegreerdeverkeerscontroletoren.Ditcentrummo-nitort alle transport in BMR en verhoogt de efficiëntie van de trafiek. Knelpunten worden snel gedetecteerd en opgelost.

• Flexiblestadsdistributie.Hetstadscentrumwordtbuitendespitsuren bevoorraad vanuit specifieke distributiecentra.

Business Route 2018 verwacht van de overheid:

• EeninterregionaalmobiliteitsplanvoorBMR.Hetplanmoetzowel de toegang tot de regio als de mobiliteit binnen de regio aanpakken en maatregelen bevatten om de milieu-impact tot een minimum te beperken. Multimodaliteit en een optimaal gebruik van de huidige infrastructuur staan centraal.

• EeninterregionaalmasterplanvoorruimtelijkeordeninginBMR. De overheid moet een langetermijnvisie ontwikkelen op ruimtelijke ordening in BMR, zodat zowel bedrijven als mensen de nodige ruimte krijgen om zich verder te ontwik-kelen. De ruimtelijke ordeningsplannen van de drie gewesten moeten op elkaar worden afgestemd.

Fiscaliteit en arbeidsmarkt - Grondige hervormingen dringen zich op

Business Route 2018 pleit bij de overheid voor:

• EenfiscaledrukdiedecompetitiviteitvanBMRverhoogt.BMR kent vandaag de zwaarste belastingsdruk van Europa op het loon van werknemers. Dat bemoeilijkt het aantrekken van internationaal talent, dat we nodig hebben voor de verdere ontwikkeling van onze kenniseconomie. We pleiten ook voor gunstige fiscale regimes voor kennisintensieve activiteiten.

• Eeningrijpendehervormingvandearbeidsmarkt.Omjobstecreëren in lokale diensten zoals horeca, toerisme en vrije tijd is meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt een noodzaak. Met een efficiënt activeringsbeleid en specifieke opleidingen kunnen we de werkloosheid onder laaggeschoolden terugdringen.

Een competitieve fiscaliteit en meer flexibele arbeidsmarkt zijn nodig om bijkomende jobs te creëren en werkzoekenden aan de slag te krijgen.

Duurzameontwik-keling

36


Bestuurlijke organisatie - Naar meer interre-gionale samenwerking op economisch vlakBusiness Route 2018 wil dat de overheid werk maakt van:

• Eéncentraalaanspreekpuntvoorinvesteerders.Bedrijven die willen investeren in BMR komen vaak terecht in een kluwen van bevoegdheden en wetgevingen. Een centraal aanspreekpunt verlaagt de drempel voor nieuwe investeringen en vergemakkelijkt de communicatie.

• Eeninterregionaaleconomischplatform.Binnenhetplatformkunnen de verschillende betrokken overheden overleg plegen rond economische thema’s die de volledige regio aanbelan-gen en hun beleid op elkaar afstemmen.

• Administratievevereenvoudiging.Ookophetvlakvanadmi-nistratie is er ruimte voor verbetering. Van de openingsuren voor overheidsdiensten tot het aanvragen van vergunningen. De veel te complexe besluitvorming dient doorzichtiger te worden door een betere doorstroom van informatie en een beter afgestemde taakverdeling tussen de verschillende overheden. Vooral de taakverdeling tussen de gemeenten en het regionale niveau binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet worden herbekeken met het oog op een meer efficiënte bestuurlijke organisatie.

Levenskwaliteit voor iedereen

Business Route 2018 bevat plannen voor:

• Bouwprojectendiewonencombinerenmetzorgendiensten.Met de vergrijzing in het achterhoofd, willen we innovatieve bouwprojecten ontwikkelen die wonen combineren met zorg-verlening. Ook professionals zijn op zoek naar woonruimtes met persoonlijke diensten vlakbij.

• EenmeerduurzaamenergiegebruikinBMR.Eengecoör-dineerde aanpak tussen de drie gewesten moet van BMR een toonbeeld maken op het vlak van duurzaam energiege-bruik. De inzet van groene technologieën en een verhoogde energie-efficiëntie van woningen en kantoren zijn cruciaal.

Economische activiteiten stoppen niet aan de

grenzen van een gewest. BMR vormt één

economische regio met heel wat gemeenschap-

pelijke belangen tussen de verschillende overheden.

Bouw- en renovatieprojec-ten die wonen combineren met zorgverlening en thuisdiensten vallen in de smaak bij senioren én professionals.

“ Vervoer van personen en goederen vormt zowel de grootste uitdaging als de grootste opportuniteit voor de ver-dere groei van BMR. Het aanpakken van de files en het verminderen van de milieu-impact vereisen volgehou-den overleg en inspanningen van alle actoren. Tegelijk creëert de logistieke sector in BMR enorm veel tewerkstel-ling voor laaggeschoolden en boeken we een aanzienlijke technologische vooruitgang.”

Jean-Claude Delen, CEO DHL Global Forwarding

« »

Hen

dery

ckx

foto

grafi

e

38

Het bedrijfsleven neemt met Business Route 2018 het voortouw om werk te maken van een toekomstgerichte strategie die de Brusselse metropool nieuwe kansen geeft voor meer welvaart en jobs voor meer mensen.

We ontwikkelden hierover niet alleen een klare en duidelijke visie, we stellen meteen ook verschillende concrete projecten voor en formuleren aanbevelingen.

De lancering van onze visie en voorstellen is slechts het begin. Nu moeten we ze ook realiseren op het terrein. De vier betrokken organisaties zullen de voorgestelde acties verder concretiseren en de uitvoering ervan ondersteunen met een vaste projectorganisatie.

Uiteraard willen we hierbij ook de verschillende maatschappelijke actoren betrekken, waaronder overheden, vakbonden, socioculturele verenigingen en de groene beweging. We willen immers tot een breed gedragen visie komen. Om succes te boeken zullen we hun medewerking hard nodig hebben.

Vele uitdagingen wachten ons, zeker in de moeilijke sociaaleconomische omstandigheden die we vandaag meemaken. Maar het is onze vaste overtuiging dat we succes kunnen boeken, met de hulp van velen. Andere stadsregio’s hebben het ons overigens al voorgedaan, zoals u op deze bladzijden kunt lezen.

… Laten we er vandaag nog werk van maken!

U wilt meewerken aan dit project? Contacteer ons, u vindt al onze gegevens op www.metropolitanbrussels2018.eu

De weg ligt open naar meer jobs en meer welvaart voor iedereen …

39

Hoe doen zij het?Metrobasel.De regio om en rond Basel is de meest gefragmenteerde en politiek versnipperde grootstedelijke zone in Europa. De stadsregio Basel ligt verspreid over drie landen: Zwitserland, Frankrijk en Duitsland.

Metrobasel is een platform van bedrijven en beleidsmensen, dat in 2006 startte als een visiegroep en in 2008 werd omgevormd tot een “verein” (vzw). Het wil beslissers in de ondernemingswereld en de politiek sensibiliseren en mobilise-ren om van deze gefragmenteerde trinationale agglomeratie een dynamische metropool te maken. Metrobasel wil burgers en politici overtuigen om de regio als één eenheid te beschou-wen en samen een innovatie-georiënteerd beleid uit te werken.

http://www.metrobasel.ch/wDeutsch/index.php

london FirstLondon First werd in 1994 opgericht en wil van Londen de meest aantrekkelijke businessstad ter wereld maken. Het initiatief brengt nationale en lokale beleidsmensen samen om de competitiviteit van Londen te ondersteunen. Ook inves-teringen in de zone worden zo veel mogelijk gebundeld. Een succesvol Londen is vitaal voor de gezondheid van de Britse economie.

London First kan op de steun rekenen van de voornaamste werkgevers in de regio, die samen een kwart van het BBP van Londen vertegenwoordigen. Daardoor heeft het project voldoende impact om echte verandering waar te maken. Het initiatief bouwde geloofwaardigheid op door de kwaliteit van de beleidsvoorstellen, de proactieve en creatieve communi-catie en de effectieve resultaten die ze hebben bereikt.

http://www.london-first.co.uk/

Ook wij kunnen dit!

Oakland PartnershipDe Amerikaanse stad Oakland, gelegen in de baai van San Francisco, was het zwakke broertje in de regio. De stad werd geconfronteerd met hoge werkloosheid en criminaliteit in de binnenstad en een tanende industrie. Op initiatief van de Oa-kland Metropolitan Chamber of Commerce werd in 2007 een nieuwe toekomstvisie voor de metropool ontwikkeld. De visie focust op een aantal nieuwe toekomstgerichte niches zoals gezondheidszorg, digitale media en groene industrie evenals een versterking van de logistieke functie.

Om dat te bereiken werd een publiek-privaat partnership opgericht, het Oakland Partnership, geleid door de burgemees-ter van Oakland. Het bedrijfsleven neemt de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsclusters voor zijn rekening. De overheid neemt dan weer het voortouw in de verbetering van het onderne-mingsklimaat op cruciale thema’s als onderwijs, veiligheid en ruimtelijke ordening. Een jaar na de start boekte het initiatief al heel wat mooie resultaten.

http://www.oaklandpartnership.com

«

40

lijst van deelnemers

Abols Béryl, Businesseurope

Anciaux Jan, Woon- en Zorgcentrum De Stichel

Battaille Marc, Casinos Austria International Holding Gmbh

Battiau Piet, KBC Bank & Verzekering

Baudewyns Didier, Dulbea

Becart Carl, Del Monte Brands N.E.

Beerten Falk, Health Care Belgium

Beirens Frank, SN Brussels Airlines

Bouchlis Efi, Brusselse Havengemeenschap BHG

Brouhns Alexis, Solvay

Broze Bernard, Essenscia Bruxelles Association de fait

Brusselaers Bart, Axent architects

Burhin François, O.G.M.

Camhis Victor, Le Châtelain All Suite Hotel

Cannegieter Hein, Nederlandse Provincieën

Cantone Sergio, Euronews

Claes Marcel, American Chamber of Commerce

Cloots Kris, ISS

Coessens Noel, NOEL COESSENS BVBA

Colmant Bruno, Euronext Bruxelles

Combes Ignace R., Euroclear

Courtois Jean-Paul, COURTOIS SPRL

Croisé Michel, Sodexo

Damster Xavier, Hôtel Le Plaza

Dandoy Vincent, Transports Dandoy

Daoust Jean-Claude, Daoust Interim

De Beir Theo, De Beir & Vanraes Advocatenkantoor

De Bièvre Michel, Project T & T (Tour&Taxis)

Debing Eric, UZ Brussel

De Bode Herman, McKinsey & Company

de Buck van Overstraeten Philippe, Businesseurope

de Callataÿ Etienne, Banque Degroof

De Decker Olivier, VBO-FEB

De Greef Sarah, VBO-FEB

de Kerchove Floriane, Agoria

De Keyser Frans, BECI

de Lame Jean, Union Wallonne des Entreprises

De Meeûs Brieuc, Flightcare Cargo

De Witte Freek, Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde

Deceulaer Dirk, HUB

Deckmyn Stefaan, Loyens & Loeff

Degadt Jan, HUB

Deguelle Arianne, Hôtel Métropole

Delbar Jean, Procter & Gamble

Delen Jean-Claude, DHL Global Forwarding

Delvaux Vincent, Bozar

Demeulemeester Jari, Ancienne Belgique

Demuynck Peter, Agoria

Denaux Veerle, FCM Travel

Deneef Alain, Aula Magna

Denys Jan, Randstad Group Belgium

Deroo Peter, Kanakna Productions

Descheemaecker Marc, NMBS

Deschuyffeleer Johan, Hewlett-Packard Belgium

Desclée de Maredsous François, GDF Suez

Dessart Paul-Marie, Mobistar

Detrilles Guy, Egon Zehnder Associates

Dieusaert Stijn, McKinsey & Company

Domb Eric, Paradisio

Dopchie Jean-Yves, Forum 187

Ducable Stéphane, Microsoft Corporate Affairs Europe

Ducarme Jean-Paul, Jones Lang Lasalle

Dufremont Anne, Rohm and Haas Europe Trading

Dugardyn Olivier, Dugardyn & Partners

Dujardin Paul, Bozar

Dupuis Michel, Total Petrochemicals

Exterbille Kaat, Kate Thomas & Kleyn

Fautre Serge, Cofinimmo

Fonck Yves, Accor Hospitality

Gessler Evelyn, Decider’s

Gillet Daniel, Allen & Overy Belgium

Gillis Baudouin, CWT Belgium

Gilson Jean-Pierre, Parc des Expositions de Bruxelles

Hegge Paul, Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde

Hermant Jean-Pierre, CCI du BRABANT WALLON

Herrewijn Gust, Ernst & Young Bedrijfsrevisoren

Hofmans Jo, Data Translations Int

Hummler Jean, D & H Lambic

Huygens Charles, Haven van Brussel

Huyghebaert Yvan, BECI

Jacobs Christian M., JP Morgan

Jonnaert Erik, Procter & Gamble

Joris Olivier, VBO

Josz Marc, GDF Suez Energy International

Kalantarian Yannick, 4 Advice

Kennes Jean-Michel, L’Oreal - Bureau Europe

Konings Pierre, KBC Bank & Verzekering

Lacroix Philippe, Manpower Belgium - Head Office

Lagae François, SN Brussels Airlines

Lambrecht Johan, HUB

Lampe Jean, Solvay Chemicals International

Lannoo Karel, Center for European Policy Studies

Le Grelle Arnaud, Federgon

Leclercq Ilse, Caterpillar Logistics Services Inc.

Lepoudre Danny, Thomas Cook Travel Ltd

Lhomme Philippe, FISA

Lizin Pascal, GSK - Glaxosmithkline Biologicals

Lonbois Eric F., Accenture

Longeval Jan, Banque Degroof

Lowette Karel, Architectenbureau Lowette

Macharis Cathy, VUB

Malherbe Didier, U.C.B. BELGIUM

Malschaert Michel, Challenger Organisation

Marcq Fiona, British American Tobacco

Mariën Ine, Terma

Mary Tony, IP Globalnet

Mattheus Rudy, Health Care Services ISS Belux

Meeus Thierry, Mini-Europe

Mestdagh Silvio, TNT Express

Meysman Philippe, Hudson Belgium

Missorten Luc, Corelio

Mossoux Jean, Ichec Entreprises

Mottet Pierre, Ion Beam Applications

Muyldermans Herwig, Federgon

Nelissen Grade Sandrine , Belgacom

Neyt Philip, Belgacom

Noels Geert, Petercam

Noppen Marc, UZ Brussel

Onghena-’t Hooft Olivier A., Ormit België

Origer Geneviève, Haven van Brussel

Palmieri Giovanni, NMBS

Peeters Chris, McKinsey & Company

Peeters Eric, Cushman & Wakefield

Pellichero Raymond, Sabca

Perignon Claude, Sunjets

Plancke Frank, Komatsu Europe

Platieau Jacques, IBM Belgium

Poulaert Olivier, Bed & Brussels

Renaer Jan, Clockwork

Reuter Vincent, Union Wallonne des Entreprises

Robberechts Marc, Talent & Vision

Scheen Benoît, Mobistar

Scheers Thierry, Groupe Léon Vanlancker 1893

Schmidt Xavier, Aramark

Sickinghe Duco, Telenet Solutions

Smeets Tom, BECI

Soete Paul, Agoria

Spitaels Thomas, TPF Engineering

Thomaes Rudi, VBO

Thomas Peter, European Parliament

Thonon Pierre, BECI

Tiebout Joris, Abatan

Tindemans Thomas, White & Case

Van Assche Wilfried, The Brussels Airport Company

van de Kerckhof Sam, Meeting Time

Van De Velde Guy, Deloitte ACS

van de Voort Andreas, Corphinex

Van den Brink Willem, BASE

Van Den Broeck Michel, FEBIAC

Van den Driessche Johan, KPMG Belasting Consulenten

Van den Meersche Bart, IBM Belgium

Van Doren Jan, Voka - Vlaams Economisch Verbond

Van Gelder Eddy, GIMB

Van Hoorebeke Steven, Logica Belgium

van Innis Emmanuel, GDF Suez

Van Muylders Marc, Cosabel

Van Os Gerard, Van Os -Sonnevelt

Van Steenbergen Roger, Vinçotte

Van Uffelen Saskia, Arinso International

Van Belle Johan, Clos de la Quiétude

Vanbiervliet Pol, Cisco Systems

Vandenbussche Piet, SD Worx

Van der Beken Wim, Idea Consult

Vanderroost Chris, Brico Plan -it

Vanesch Martine, CWT Belgium

Vanhoegaerden Chris, United Parcel Service Belgium

Vanneste Bruno, SD Worx

Vanswieten Christophe, Accor Hospitality

Velge Baudouin, Interel Public Relations & Public Affairs

Verdickt Jean Jacques, Fondation Free

Verhaeghe Bart, Uplace

Verheughe Francis, Siemens

Verlinden Jos, MP Consult

Vermaerke Michel, Febelfin

Vermeersch Luc, TMP De Witte & Morel

Vermeylen Eric, VOKA - Vlaams Economisch Verbond

Verschueren Paul, Federgon

Vissers Guido, Vissers & Co

Vyverman Herman, Securex Group - Beci-Port

Wauters Dirk, VRT - Vl. Radio- & Televisieomroep

Werbrouck Eric, The Berlitz Schools of Languages

Willame Luc, SDRB - GOMB

Willocx Olivier, BECI

Winkelmans Hendrik, Uplace

Wuytens Chris, SD Worx

Zygas Diane, ING

Stuurgroep

Co-voorzitters Emmanuel van Innis, Beci

Karel Lowette, Voka Comité Brussel

Leden Jean-Paul Courtois, UWE

Jean Claude Daoust, VBO

Frans De Keyser, Beci

Jean de Lame, UWE

Paul Hegge, Voka Halle - Vilvoorde

Yvan Huyghebaert, Beci

Olivier Joris, VBO-FEB

Tom Smeets, Beci

Vincent Reuter, UWE

Jan Van Doren, Voka

Olivier Willocx, Beci

Themagroepen Johan Vandendriessche, KMPG: BMR, Centrum voor internationale ondernemingen

Jean-Yves Dopchie, Forum 187: BMR, Financieel centrum

Guy Detrilles, Egon Zehnder International: BMR, Centrum voor zakelijke diensten

Philippe de Buck van Overstraeten, BUSINESSEUROPE: EU-hoofdstad

Baudouin Gilles, CWT: BMR, Toeristische, culturele en vrijetijdsregio

Tony Mary, IP Globalnet: BMR, Centrum voor ICT en digitale media

Jean-Marie Delen, DHL: BMR, Logistiek centrum

Herwig Muyldermans, Federgon: BMR, Kennis- en vormingscentrum

Luc Willame, GOMB: BMR, Centrum voor kennisintensieve industrie

Noël Coessens, Noël Coessens bvba: BMR, Centrum voor zorgdiensten

Redactiecomité: Kristof Dejonckheere, Frans De Keyser, Jan Van DorenCopywriting: ForteLay-out: LandmarksUitgever: Beci, UWE, VOKA, VBO Fotografie: Brussels International, Henderyckx fotografie, Fotoarchief NATO, OPT - J.P. Remy, Shutterstock, Veer, J-L Vandewiele - BGE

Cette brochure est également disponible en français. This brochure is also available in English © Business Route 2018 for Metropolitan Brussels, Beci-UWE-VOKA-VBO, 2008

Het overnemen van ideeën en teksten uit deze brochure wordt sterk aanbevolen, maar met vermelding van de bron.

www.metropolitanbrussels2018.eu

Main sponsors

Supporting partners

Contacts Beci: Frans De Keyser - [email protected]: Jean de Lame - [email protected]: Jan Van Doren - [email protected]: Olivier Joris - [email protected]

www.metropolitanbrussels2018.eu NL

Samen denken, durven en doen · 2018-12-11 · Halle-Vilvoorde en een groot deel van Waals-Brabant....

Documents

Transcript of Samen denken, durven en doen · 2018-12-11 · Halle-Vilvoorde en een groot deel van Waals-Brabant....