Vergelijkend en internationaal gerechtelijk recht

Hoofdstuk 1 : inleiding1. Nieuwe ontwikkelingen Wijziging Brussel I Groenboek akten Groenboek huwelijksvermogen Voorstel erfrecht Rechtspraak 2. Wijziging Brussel I Voorstel van de commissie in verschillende aangelegenheden Belangrijkste punten: (a-h) a) Afschaffing van exequatur Een exequatur is de aantekening op een arbitraal vonnis door een rechter van de rechtbank waar het betreffende vonnis wordt gedeponeerd. Met deze aantekening maakt de rechter het mogelijk een arbitraal vonnis ten uitvoer te leggen. Het krijgt daarmee een executoriale titel. Het woord exequatur komt uit het Latijn en betekent: het moet ten uitvoer gelegd worden. In plaats van een exequatur spreekt men ook wel van een executoirverklaring of een fiat executie. Een exequatur in het internationaal privaatrecht duidt op de beslissing van een rechter van een land waarbij toestemming wordt verleend voor de tenuitvoerlegging op het grondgebied van dit land van een buitenlandse rechterlijke beslissing, scheidsrechterlijke uitspraak, authentieke akte of gerechtelijke schikking. De rechter beoordeelt eerst of het vonnis voldoet aan de elementaire eisen die de Belgische wet stelt, zoals de vermelding van de namen van de partijen, de aanwezigheid van de handtekeningen van de arbiters etc. Waarom nog tussenstap door de rechter nodig? De commissie wil de exequatur afschaffen. Maar zijn de uitspraken wel zodanig te vertrouwen dat de rechters ze direct moeten aannemen? b) Uitbreiding naar alle verweerders Nu is Brussel I enkel van toepassing op verweerders van de EU. (enkel wanneer woonplaats verweerde binnen de EU is, uitz. Art 22) De commissie wilt dat het ook op vreemde verweerders van toepassing is. Maar is dat wel een goede zaak? Men houdt daarenboven ook geen rekening met parallelle procedures hangende in derde landen. Men wil dit ook veranderen. c) Erkenning van forumbedingen voor derde landen Ten gunste van een rechter in een derdeland.

1

d) e) f) g)

Gedeeltelijke opname van regels over arbitrage Regel over materile geldigheid forumbedingen Forumbedingen voor handelshuur Verandering van lis pendens regel

Arrest Gasser; de rechter bij wie de zaak het eerst aanhangig werd gemaakt, verkrijgt voorrang om recht te spreken, de tweede rechter moet zijn uitspraak opschorten. h) Weg open voor ratificatie verdrag van Den Haag 2005 3. Vier andere nieuwe instrumenten (les 2. Dr. Karen Vandekerckhove) 4. Nieuwe rechtspraak ARREST - C-585/08 Pammer & C-144/09 Hotel Alpenhof C-585/08 Pammer (luxereis geboekt bij reisagent) & C-144/09 Hotel Alpenhof (Duitser die naar Oostenrijk gaat) twee zaken werden samengevoegd. Arrest Pammer handelt over ongeloofwaardige reclame m.b.t. een boot (soort cruiseschip). Het geheel is niet wat Pammer verwacht had, dus hij vraag zijn geld terug. Krijgt een deel van zijn geld terug, maar niet alles. Vordering in thuisland. o Consumenten voorwaarden: pakketreizen: dit wil zeggen logies en vervoer. H.v.J. vindt dat aan deze voorwaarde voldaan is. Richten van activiteiten Wat?: Louter beschikbaar stellen voldoende! Hof van Justitie somt een aantal factoren op, maar deze zijn niet uitputtend: o Het internationale karakter van de activiteit o Routebeschrijving bijgevoegd o In andere taal omschreven bedrijf moet moeite gedaan hebben om het goed/de dienst aan te bieden in de taal van de consument. o Internationaal telefoonnummer

Hotel Alpenhof Het ging om een Duitser die naar Oostenrijk ging en daar in een hotel logeerde. De Zaak Pammer en deze zaak werden samen behandeld omdat de vragen die er rezen gelijklopend waren. In beide zaken grensoverschrijdend aspect aanwezig. Pammer - Dhr. Pammer wil een bootreis maken en hij sluit via het internet een overeenkomst met zijn reisagent (Duits bedrijf). Hij wilde van Itali naar het Midden-Oosten gaan. Er werd hem van alles beloofd gezien de reclame. Bovendien had hij op voorhand betaald. Toch bleek dit alles niet het geval te zijn. Hij vorderde dan ook zijn geld terug, maar kreeg slechts een deel. Dhr. Pammer stelt een vordering in zijn thuisland Oostenrijk; hij denkt dat hij onder de consumentenbescherming valt. Toch

2

moet men hiervoor aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo mag het geen vervoerreis zijn, tenzij het om een pakketreis gaat (voor 1 persoon logies + vervoer en minstens 24u). Vraag 1 Valt hij onder de consumentenbescherming? HvJ: Ja het is een pakketreis; hij valt aldus onder de consumentenbescherming. Vraag 2 Heeft dat bedrijf zijn activiteiten gericht op die bepaalde lidstaat? Het loutere feit dat het in dat bepaalde land op internet toegankelijk is, is niet voldoende. Het Hof van Justitie stelt een aantal factoren vast, de lijst is niet uitputtend: a) Internationaal karakter van de activiteit zelf b) Routebeschrijving vanuit een andere LS c) Gebruik andere taal of munteenheid; zowel in Duitsland als in Oostenrijk spreekt met nu toevallig Duits, het feit alleen dat het in de taal van de consument staat is niet voldoende. Wat wel? Heeft het bedrijf de moeite gaan om het in de taal van de consument op te stellen? d) Telefoonnummer met internationaal getal : + 32 e) Toplevel domein: .be, .nl, .com,.. f) Heeft het bedrijf internationaal clinteel? Het loutere feit dat de consument dezelfde taal spreekt als dat van het bedrijf is onvoldoende. Meer problemen bij internationale contracten die internationaal gesloten zijn. Het begrip consument is van belang. ARREST - C-400/10 PPU, J.McB. t. L.E. (Gezagsrecht) Zaak voor het Hof van Justitie. PPU is een dringende procedure, snelle behandeling omdat er een spoedeisend element aanwezig is. Maar paar maanden wachten (2 tot 3) in plaats van een paar jaar. Feiten: koppel, niet gehuwd, heeft drie kinderen en wonen in Ierland. De moeder was al een aantal keer van thuis weggevlucht met de kinderen. Op een dag is de moeder definitief weg met de kinderen naar Engeland. Argument vader: moeder heeft zonder toestemming de kinderen weggenomen. Verdrag van Den Haag is van toepassing de procedure moet in Ierland gevoerd worden. Echter 1 probleem: in Ierland heeft een ongehuwde vader geen ouderlijk gezag en dit ouderlijk gezag is net n van de voorwaarden om onder Den Haag te kunnen vallen. Hof van Justitie: om te kijken of men in realiteit een aantal rechten heeft, moet men kijken naar wat (in dit geval) het Iers recht zegt en dat is geen gezagsrecht. Het Hof meent dat er geen strijdigheid bestaat tussen het Ierse recht en het Europees recht. Het ging om een internationale kinderontvoering. Het ging om een mama, een papa en drie kinderen. Op het moment van het conflict woonden ze op verschillende plaatsen. Eerst woonden ze allemaal in Ierland, nadien vlucht de vrouw met de kinderen, ze herenigen opnieuw, maar uiteindelijk vlucht ze toch met haar kinderen. De man stelt een vordering in voor het gezag over de kinderen. Hij zegt dat er sprake is van internationale kinderontvoering en raadpleegt de centrale autoriteit van Ierland. Hier3

moet het worden uitgevochten. Voor die procedure is de mama naar Engeland verhuist. Het koppel was niet getrouwd. In Ierland heeft de vader echter niet automatisch het gezagsrecht over de kinderen, indien er geen huwelijk heeft plaatsgevonden. De vader moet het juridisch vragen. In Belgi is dit niet het geval, de vader moet het kind gewoon erkennen. Wat nu als een lidstaat het gezagsrecht niet erkend? HvJ Kijkt niet naar de feitelijke situatie. Het Hof kijkt naar het recht in Ierland. Volgend het Iers recht heeft deze persoon geen gezagsrecht want hij heeft het voor de procedure niet gevorderd. Het Iers recht is niet strijdig met het EU-recht (de procedure om de erkenning te vragen). Feitelijk komt dit wel neer op een verschillende behandeling van vaders met verschillende nationaliteiten, maar hier spreekt ze niet over. EHRM- Bevestigd het Hof van Justitie, het is niet dat de vader het niet mag erkennen, hij heeft het nu toevallig niet gedaan. Spijtig voor hem. Hij had de kans. 5. Het internationale element wordt soms vergeten of verkeerd toegepast ARREST - Antwerpen 25 mei 2009 Er is een vervoersovereenkomst voor goederen die van Antwerpen naar de VS vervoerd moesten worden. De goederen worden geladen bovenaan het schip en niet vanonder. Als er iets gebeurt, dan vallen de bovenste er af. Dit is ook gebeurd. De grote machine valt van de boot. EEX of Brussel I verordening: art. 2 de woonplaats van de verweerder is in Duitsland, maar de eiser wil het in Antwerpen instellen. Misschien geeft art. 5 meer kans: de plaats van de uitvoering van de verbintenis. De Antwerpse rechter stelt dat het in de VS is. Bovendien is het forumbeding niet toepasselijk aangezien de partijen niet meer de oorspronkelijke partijen zijn die het hebben ondertekend. Heeft de Antwerpse rechtbank wel de bevoegdheid? Art. 91 Zeewet is van dwingend recht. Omdat de Antwerpse rechter niet zeker is dat de Amerikaanse rechter ze zou toepassen, verklaart hij zich toch bevoegd op basis van die zeewet. De Antwerpse rechter doet uitspraak. De zaak komt tot in Cassatie. - Cass. 7 januari 2011 Het hof gaat art. 5 EEX-vo breed interpreteren, de plaats van uitvoering van de verbintenis. Het kan zowel de plaats van inlading als de plaats van levering zijn. Dus het stelt dat de Antwerpse rechter wel is bevoegd. Het houdt er een andere interpretatie dan het Hof van Beroep op na. De vraag of bepalingen van dwingend recht de basis kunnen vormen voor de bevoegdheid van de Belgische rechter wordt echter niet beantwoord. Dit leidt tot maltevredenheid van de IPR-specialisten! Soms wordt het internationaal element van een zaak niet toegepast, verkeerd toegepast of gewoon vergeten. ARREST - Kh Bergen 24 december 2010 Een Frans bedrijf (eiser) stelt een vordering in tegen een Belgisch bedrijf (verweerder) omwille van misleidende reclame door die laatste. Het Belgisch bedrijf zou hierdoor profiteren van de inspanningen van het Frans bedrijf; er ontstond bijgevolg verwarring over beide bedrijven. Het ging om reclame op4

internet (grensoverschreidend karakter). Er wordt echter alleen verwezen naar het Ger. W., zonder de vraag te stellen welk recht er moet worden toegepast. Ze gaan direct spreken over consumentenbescherming. Foute redenering. Het is aldus een voorbeeld van een slecht of fout arrest. Ambtenaren burgerlijke stand Bij de erkenning moeten de internationale elementen in acht worden genomen 6. Prejudicile vraag aan het H.v.J a) Onder EEX (verdrag) - Enkel de hoven van beroep kunnen vragen stellen, aldus de rechters die in tweede instantie recht spreken. b) Onder verdragen van Amsterdam en Nice - Enkel hoogste rechtbanken c) Onder verdrag van Lissabon - Alle rechtbanken LET OP: Dit geldt enkel voor burgerlijk procesrecht; voor alle andere aspecten zijn mogen wel alle rechtbanken vragen stellen aan het Hof van Justitie. Door het vedrag van Lissabon is die uitzondering afgeschaft. Nu kunnen dus alle hoven en rechtbanken in welke instantie ook, een prejudicile vraag stellen. 7. Prejudicile vraag aan het H.v.J. : thans aanhangig ARREST - C-509/09, eDate Advertising GmbH t. X - Prejudicile vraag aan het H.v.J.: thans aanhangig a) Artikel 5(3) Brussel I b) Plaats van het schadebrengende feit internet Het ging om laster op het internet, er waren dingen gezegd die onwaar waren. Wat is de plaats van de bevoegde rechter? Is het de plaats waar de schade is gevoeld? De plaats waar de site is opgesteld? Overal waar het kan worden gelezen? Hierover is nog geen uitspraak over gedaan. ARREST - C-161/10, Martinez t. MGN Limited a) Artikel 2 en 5(3) Brussel I b) Voor onrechtmatige daad op internet 8. Procedures in common law landen Stel dat er een procedure aan de gang is in Belgi, waarbij de rechter het Engels of het Amerikaans recht moet toepassen. Hoe weet die dat recht? In ieder geval geldt in Belgi het principe de rechter kent het recht. Er wordt aldus verondersteld dat deze het recht kennen, en dus ook het vreemd recht. Hij moet zelf op zoek gaan. Daarvoor kan hij een beroep doen op de partijen, die elk een expert aanwijzen. Dat recht wordt aanzien als een feit, dus ook als feit bewijzen. Daarnaast is er ook het Verdrag van Londen, dat het makkelijk maakt om het vreemd recht vast te stellen. De rechter kan ook instanties raadplegen in het buitenland.

5

a) Benadering tot bewijs van vreemd recht In Belgi (civil): de rechtbank KENT het recht Common law landen: het bewijs van vreemd recht wordt geleverd als een feit. b) Forumbedingen: men gaat er in de common law landen niet altijd van uit dat een forumbeding exlusief is meer ook dan enkel! Dit zorgt voor een extra bevoegdheid; het gaat niet om een exclusieve bevoegdheid. Vb. In het forumbeding wordt er gekozen voor een rechter in Los Angelos. Hij is aldus ook bevoegd, naast de door de verwijzingsregels aangeduide rechter. In Brussel I daarentegen gaat het om een exclusieve bevoegdheid. Verschillende interpretatie van het forumbeding. In het Verdrag van den Haag 2005 wil men het beperken tot exclusieve forumbedingen. Het is nog niet in werking? c) Vaak toepassing van forumrecht In de Common Landen past men vaker het forumbeding toe dan in continentale landen. Dit komt door de verschillende verwijzingsregels. d) Brede internationale bevoegdheidsgronden Flexibele beperkingen: forum non conveniens, Het is makkelijk om een bevoegdheid te vestigen, maar toch ook goed mogelijk om het te beperken Flexibele beperkingen e) Punitive damages: het gaat om een private straf er wordt een hoge straf opgelegd om mensen aan te zetten een bepaalde handeling niet meer opnieuw te doen. Dit is een extra straf die wordt opgelegd, naast de schadevergoeding. Dit wordt eerder gegeven om de veroordeelde aan te sporen tot goed gedrag in de toekomst en recidivisme tegen te gaan. Het geld gaat meestal naar het slachtoffer. In Europa wordt dit in feite niet aanvaard. Sommige rechters trekken wel de morele schadevergoeding op. Dit komt dan eigenlijk op hetzelfde neer.

Casus 1 - Les 2, 22 februari 2011 Uw clint heeft een vonnis uit Andorra. Het vonnis veroordeelt de verweerder tot de betaling van 900.000 . Hiervan is 300.000 het bedrag van de initile schuldvordering. De rest van het bedrag bestaat uit verwijlinteresten en advocatenkosten. De verweerder, die in Andorra woont, heeft onroerend eigendom in Belgi en in Luxemburg. Uw clint zou het vonnis graag in Belgi laten tenuitvoerleggen. U bereidt uw dossier netjes voor. Het argument van de verweerder is dat een Luxemburgse rechter ook al moest oordelen over de uitvoerbaarheid van dit vonnis uit Andorra. De Luxemburgse rechter heeft het vonnis maar ten dele uitvoerbaar verklaard, namelijk voor 300.000 . De rest verklaarde hij strijdig met de openbare orde. Wat is het effect van de beslissing van de rechter uit Luxemburg op uw eigen zaak?

6

Antwoord: EEX- verordening is van toepassing: art. 2 de verweerder is woonachtig in een lidstaat (AndorraSpanje). Art. 38 (tenuitvoerlegging) - De beslissingen die in een lidstaat gegeven zijn en daar uitvoerbaar zijn, kunnen in een andere lidstaat ten uitvoer worden gelegd, nadat zij aldaar, ten verzoeke van iedere belanghebbende partij, uitvoerbaar zijn verklaard. Art. 41 - De beslissing wordt uitvoerbaar verklaard zodra de formaliteiten van artikel 53 vervuld zijn, zonder toetsing uit hoofde van de artikelen 34 en 35 ! Er zal dus enkel een formele controle plaatsvinden. Slechts wanneer een rechtsmiddel tegen diens beslissing zou worden ingesteld, mag nagegaan worden of n van de genoemde weigeringsgronden aanwezig is (art. 45, lid 1). Ook de juistheid van de procedure mag niet worden onderzocht. Die verminderde controle onderstrepen allemaal het wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten, wat de hoeksteen van de EEX-Vo vormt.1 Art. 34 - Een beslissing wordt niet erkend indien de erkenning kennelijk strijdig is met de openbare orde van de aangezochte lidstaat n indien de beslissing onverenigbaar is met een beslissing die vroeger in een andere lidstaat of in een derde land tussen dezelfde partijen is gegeven in een geschil dat hetzelfde onderwerp betreft en op dezelfde oorzaak berust, mits deze laatste beslissing voldoet aan de voorwaarden voor erkenning in de aangezochte lidstaat. Bovendien is hetgeen in Luxemburg van openbare orde is, niet perse in Belgi het geval. Het gaat om de openbare orde van de aangezochte lidstaat en dit is Belgi. Art. 53 - 1. De partij die een beroep doet op de erkenning of om een verklaring van uitvoerbaarheid verzoekt, moet een expeditie van de beslissing overleggen, die voldoet aan de voorwaarden nodig voor haar echtheid. 2. De partij die om een verklaring van uitvoerbaarheid verzoekt, moet bovendien het in artikel 54 bedoelde certificaat overleggen, onverminderd artikel 55. Art. 54 - Het gerecht of de bevoegde autoriteit van een lidstaat waar een beslissing is gegeven, geeft ten verzoeke van elke belanghebbende partij een certificaat af volgens het modelformulier in bijlage V bij deze verordening. Bijgevolg moet de Belgische rechter hier geen rekening mee houden. P.16 van de tekst Abolition: de procedures van tenuitvoerlegging zijn niet onderhevig geweest aan Europese harmonisatie. Het wordt aldus geregeld door het nationaal recht. De Belgische rechter zal aldus enkel moeten rekening houden met de Belgisch recht voor de tenuitvoerlegging op Belgisch grondgebied. Alhoewel dat op P. 17 het tegendeel wordt gezegd? Dat is mss te onderscheiden van een verklaring van tenuitvoerlegging? De tenuitvoerlegging in een andere lidstaat kan alleen worden geweigerd, indien het vonnis onverenigbaar is met een ander vonnis dat in die andere lidstaat tussen dezelfde partijen is geveld. Informatie over tenuitvoerlegging in de lidstaten, kunt u vinden op: http://ec.europa.eu/civiljustice/enforce_judgement/enforce_judgement_gen_nl.htm http://ec.europa.eu/civiljustice/publications/docs/guide_litiges_civils_transfrontaliers_nl.pdf1

J . ERAUW, Handboek internationaal privaatrecht, Mechelen, Gandaius Kluwer, 2006, 173. 7

Boek J. ERAUW de verklaring van de uitvoerbaarheid geldt voor het hele grondgebied van de aangezochte lidstaat. Uiteraard is die verklaring strikt nationaal en heeft ze geen gevolgen of uitwerking voor andere lidstaten. Indien er in een bepaalde LS (Luxemburg) een verklaring van uitvoerbaarheid wordt bekomen, dan kan die beslissing op zich niet nog in een andere LS uitvoerbaar worden verklaard.2 Document 1 Abolition of exequatur Wat zijn de voor-en nadelen ervan? De Europese Raad (intergouvernementeel orgaan) en de Commissie willen exequatur afschaffen. Toch deelt niet iedereen dezelfde mening. Nadelen: 1. Minder controle op de naleving van de mensenrechten (recht van verdediging en recht op een eerlijk proces) door de andere rechter. Ook het EHRM heeft gesteld dat de lidstaten de exequatur procedure moeten doorlopen voor de toetsing van de uitspraak aan art. 6 EVRM. handhaving mensenrechten. 2. Bijkomende kosten en vertragingen; dit kan zorgen voor de insolventie van vooral kleine en middelgrote bedrijven Voordelen: 1. Economisch: efficintie van schuldinvordering, het verhoogt de welvaart van Europese actoren en burgers. Schuldeisers worden sneller betaald, of beslissingen kunnen sneller tenuitvoer worden gelegd in de aangezochte lidstaat, minder werk voor de aangezochte rechter, meer respect voor de juistheid van de buitenlandse beslissing,.. 2. Politiek: het draagt bij aan de interne markt en de vier vrijheden. Hiervoor zou het ook vereist moeten zijn dat vonnissen uit de EU gelijk waar in de EU moeten erkend en uitgevoerd kunnen worden. Dit zijn barrires. Brussel I of EEX heeft die niet volledig weggemaakt. Men wil dus een forum creren waar vonnissen vrij kunnen circuleren. EXEQUATUR procedure om voor een rechterlijke beslissing uit een LS, een verklaring te krijgen dat ze uitvoerbaar is in een andere LS. De uitvoerbaarheid moet worden beoordeeld overeenkomstig het recht van de staat waarvan de beslissing afkomstig is. Wat nodig? Een expeditie van de beslissing die voldoet aan de voorwaarden nodig voor haar echtheid, een certificaat onder de vorm van een modelformulier dat als bijlage bij EEX-Vo is opgenomen. Uiteindelijk is het dan toch het land van herkomst (de rechter) dat controle uitoefent op de naleving van de mensenrechten. Maar is die bescherming dan wel efficint? Dat betwijfel is.

Hoofdstuk 2: Lopende projecten van de Europese Commissie (Justitie)

2

KROPHOLLER 2005, 447; LENZ, conclusie vr Hof EG 20 januari 1994, C-129/92 (Owens Bank/Bracco & Bracco Industria Chemica), Jur. H.v.J. 1994, 126; J. ERAUW, Handboek internationaal privaatrecht, 2006, 170. 8

DG Justitie : Algemeen overzicht wat de politiek is inzake justitie, en de impact op het nationaal procesrecht. Les 2 /Gastcollege K. Van De Kerckhove Politiek van justitie op Europees vlak. Waarom? Jonge politiek, niet zoals landbouw (1957) . Binnen de EU bestaat het pas sinds 2000. Laat tegenover andere beleidsdomeinen. Toch waren ervoor al andere belangrijke samenwerkingen op vlak van justitie. EU opgericht in 1957, doel was economische integratie van de oorspronkelijke zes LS, gemeenschappelijke markt, afschaffing handelsbelemmeringen enz. Gevolueerd naar een interne markt met de vier vrijheden. De LS wisten ook al dat een juridische integratie nodig was in de toekomst (denk maar aan transacties van Europese bedrijven, transnationale geschillen, De oorspronkelijke LS hadden dit dan ook gezien. In 1957 hadden ze die nood al gezien. Toch waren ze niet bereid om afstand te doen van nationale soevereiniteit op dat vlak. Verdrag van Rome stond een bepaling dat LS elkaars vonnissen zouden respecteren, maar helemaal buiten het institutioneel kader van de EU. Hoe kan je de handel juridisch ondersteunen? - Harmonisatie recht - Wederzijdse erkenning van het recht. Dat vreemd recht ressorteert ook gevolgen in de andere LS. Dit is de weg die de EU is ingeslagen. Vrij verkeer van vonnissen. Bij dispuut beslissen in Europa wie bevoegd en het moet overal worden herkend in Europa. Geen tweede maal vonnissen. Rechtszekerheid in de handel. Nu nog altijd de spanning naar wederzijdse erkenning tussen LS die deel uitmaken van een gezamenlijk project. IPR verschillende doctrines inzake het vennootschapsrecht. Vb. Bedrijf in Nederland werkzaam in Duitsland. Conflict tussen toepasselijk recht. Kwam in Duitslang voor de rechter en naar Duits recht is het bedrijf niet geldig opgericht. HvJ: Inbreuk op de wederzijdse erkenning als het in een andere staat wel geldig zou zijn opgericht (Nederland). 1957 LS gaan intergouvernementeel te werk. Verdrag van Brussel 1968 (erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen in Europa en de bevoegdheidsverdeling) en Verdrag van Rome 1980 (recht toepasselijk op contractuele VBen). Economische drijfveer om rechtszekerheid te creren. 1992 Verdrag van Maastricht een eigen rechtsgrondslag, hoewel het nog steeds onder de derde pijler stond. Dit was nog steeds intergouvernementeel. Ook een nieuwe verdrag inzake echtscheiding, faillissement en over grensoverschrijdende betekening van gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken. Die verdragen werden voorbereid eind jaren 90, nooit geratificeerd. Waarom?

9

Met de voorbereiding verdrag van Amsterdam, werd al duidelijke dat het intergouvernementele kader niet het best was. Daarom in Amsterdam hele materie gerechtelijke samenwerking helemaal binnen de EU gebracht (bevoegdheid Europa en niet meer intergouvernementeel). Rechtstreeks toepasselijk, efficint! Het is nu aan de Europese commissie die het initiatief neemt en niet meer de LS. De doelstelling van beleid justitie houdt nu ook verband met alle andere doelstellingen van de EU (vier vrijheden) en de interpretatie van het Hof van Justitie (bevoegdheid). Grote verandering op vlak Europees gerechtelijk recht. Verdrag van Nice besluitvormingsprocedure aangepast. De gewone beslissingsprocedure (parlement en de raad zijn co-wetgevers, die op initiatief van de commissie handelen. Uitz. Familierecht unanimiteit, gevoeligheid van de materie). Verdrag van Lissabon niet zo veel veranderd op dat beleidsdomein. Belangrijk deel van het IPR en procedurerecht naar het Europees niveau is verhuisd (nationaal Europees niveau) Bv. Rechtsbijstand, faillissementen enz. Rechtsbasis, algemeen doelstelling, wederzijdse erkenning. Maar hoe maak je dat concreet? Na verdrag Amsterdam is Europese raad samengekomen en programma samengesteld. Drie doelen. - Toegang tot justitie: burgers zoveel mogelijk toegang tot rechtbanken en justitie, ook in andere LS - Wederzijdse erkenning van vonnissen van de LS, overal worden erkend en ten uitvoer worden gelegd - Grotere toenadering van het privaatrecht, de verschillende nationale rechtssystemen beter op elkaar afgestemd en naar elkaar toegroeien. Vertaald in nog meer concrete doelstellingen (programma wederzijdse erkenning, specifieke maatregelen op vlak justitie (burgerrechtelijk vlak) - Vrij verkeer van vonnissen. Huidige situatie. Tenuitvoerlegging vonnis LS, exequatur procedure in Frankrijk voor Belgisch vonnis te laten uitvoeren. Men wil die tussenprocedure afschaffen. Dat is de uiteindelijke doelstelling. Het programma wil dit doen in vier materies. Burgerrechtelijk en handelsrecht, familierecht inzake echtscheiding en ouderlijke verantwoordelijkheid, testamenten en erfenissen, huwelijksvermogen treft de mobiliteit van burgers rechtstreeks en transnationaal handelsverkeer. Diegene die meer met mobiliteit van personen te maken hebben. Dit kan natuurlijk niet van de ene dag op de andere want exequatur is aangelegenheid van de LS en controle van de LS. Dus willen ze dat geleidelijk doen. Verschillende gradaties reeds in de wederzijdse erkenning. Een eerste in het familierecht. Beslissing rechtbank in Belgi, gaat naar Franse autoriteiten en dan procedure waar tegenpartij wordt opgeroepen en tegensprekelijk debat of het mag worden uitgevoerd in Frankrijk. Gradatie verder. Burgerlijk en handelsrecht. Exequatur procedure, maar je moet gewoon met je vonnis naar Frankrijk en toont documenten en de rechter geeft je automatisch uitvoerbare beslissen. Unilaterale procedure, zonder tegenspraak. Makkelijker! Gradatie verder. Helemaal geen controle (in aantal domeinen zoals europees omgangsrecht met kinderen, gescheiden koppel, moeder in Frankrijk met de kinderen en10

Belgische vader heeft bezoekrecht. Dit vonnis met bezoekrecht is automatisch uitvoerbaar in Frankrijk. , ook ontvoering, onbetwiste vorderingen. Dit vonnis laten certificeren en dit vonnis kan dan overal in de EU ten uitvoer worden gelegd, geringe vorderingen (kleiner dan 2000 euro), alimentatievorderingen (onderhoudsgeld, het gaat hier meestal over kinderen of echtgenoten in nood die dringend financiele middelen hebben, niet dwingen om nog eens door een dure en tijdsrovende exequaturprocedure te gaan). Dus geleidelijk aan realiseren via gradaties en deeldomeinen. Programma aangenomen in 2000, doel realisatie tegen 2011. Onrealistisch in de realiteit, hoewel reeds veel gebeurd. Nu pas de stap gekomen dat de exequatur is afgeschaft in verschillende deeldomeinen. Nu de vraag ook voor alle handels -en burgerrechtelijke domeinen afschaffen? Dit ligt heel gevoelig bij de LS. Bij de materies die werkelijk zijn afgeschaft, was er altijd een specifieke reden of motief voor. Daarom en onderzoek om te kijken waarvoor het exequatur nu eigenlijk dient en gevolgen voor de handel in Europa? Globale kost ervan in Europa 47 MIO euro per jaar. Vanuit gezichtspunt bedrijven kan dit gemakkelijk 2000 kosten, veel tijd wel afhankelijk per land, het schrikt bedrijven af om in het buitenland zaken te doen. Juridische onzekerheid en complexiteit van de procedures! Daarom blijft de doelstelling nog altijd stand houden en de formalistische procedure verminderen of afschaffen. Aanvraag voor EX, meer dan 90 % krijg je je EX wel meteen, vaak geen reden om EX te weigeren. Vanuit beleidspolitiek oogpunt. Is die procedure wel nodig? Slechts heel klein percentage wordt geweigerd. Wat is het nut dan nog van zon procedure? Meer in detail gekeken, hoe afschaffen? De voorwaarden waaronder EX is afgeschaft verschillen. Vb. onbetwiste vordering met Europese exeqaturiale titel, certificaat dat vonnis aan de vereisten voldoet 1. Betekening. Het is belangrijk dat de verweerder zich heeft kunnen verdedigen. De rechter moet dus bevestigen dat de dagvaarding heeft plaatsgevonden volgens n van de methoden van de verordening. 2. Verweerder moet hebben ingezien dat het belangrijk is om zich te gaan verdedigen. Daarom moet de debiteur info hebben over het geschil, gevolgen indien hij niet zou verschijnen. Minimumnormen die in de Europese EX titel worden neergelegd. 3. Uitzonderlijk verweer. Qua mogelijkheid van verweer indien de verweerder niet op de hoogte was van de procedure. Mocht hij echt niet op de hoogte zijn van de procedure, moet er nog een mogelijkheid bestaan om verweer te houden.) dit waren de aspecten opdat het zou worden afgeschaft. Deze minimale vereisten moeten worden voldaan, als de EX wordt afgeschaft.) Vb. Alimentatie. Geen minimumnormen meer inzake betekening, informatie inzake de verweerden, enkel nog inzake uitzonderlijk verweer. Waarom die eerste normen niet zo belangrijk meer in 2008? Men ging ervan uit dat in de Europese EX titel die normen niet echt meer een toegevoegde waarde hadden.11

Alle mogelijkheden van betekeningen waren tot toegelaten. Waarom dan nog een minimumnorm nodig inzake procedurerecht? Algemene afschaffing EX? Geen minimumnormen inzake betekening, info verweerder, maar wel een verstrekt verweermiddel voor de verweerder indien hij in de oorspronkelijke LS van het vonnis zich niet heeft kunnen verweren. Dan moet hij dat in de andere LS wel kunnen. Alles wat er is gebeurd op Europees procedurevlak gaat in het kader van toegang tot de rechter en afschaffing van het exequatur. Verschillende instrumenten situeren zich in dat kader. Wat zijn die? 1. Verordening Brussel 1, opvolging verdrag van Brussel 1969, geleidelijke versoepeling EX procedure, niet meer tegensprekelijk. Sinds december voorstel op EX volledig af te schaffen 2. Familierecht nog echt wel een tegensprekelijk debat. Uitz. Onderhoudsgeld. 3. Internationale faillissementen. Veel grensoverschrijdende samenwerking nodig, want faillissement grote gevolgen voor schuldeisers in het buitenland en goederen in het buitenland. Cordinatie van verschillende nationale faillissement. n zal het hoofdfaillissement en de andere worden afgewikkeld naast het hoofd. 4. Afschaffing EX LS willen de eigen onderdanen beschermen (kans verweren, afhankelijk van dagvaarding. Daarom verordening inzake grensoverschrijdende betekening, naast de nationale betekeningsregels. Er bestaan procedures over grensoverschrijdende betekening. De verschillende methodes vindt je in die verordening. Doel is meer rechtszekerheid. Door rechtsonzekerheid kan je geen vrij verkeer van vonnissen realiseren. Belangrijk instrument! Puur procedurerechtelijke materie. Toch behoudt iedere LS zijn eigen manier van betekenen. Het is puur grensoverschrijdend. 5. Verordening betreffende de bewijsvergaring in het buitenland. (Naast internationale verdragen) Samenwerking tussen rechtbanken om op een geuniformiseerde gestandaardiseerde wijze bewijsproblemen op te lossen. Standaardformulieren in verschillende talen van de EU. Verschillende mogelijkheden om bewijs te verkrijgen 6. Internationale rechtsbijstand. Behoefte aan rechtsbijstand in een internationaal geschil is groot (duur, reizen, advocaten,..) Burgerlijk en handelsrecht reden waarom vonnissen niet worden erkend ligt aan verschillen inzake procedurerecht. Er zijn bepaalde karakteristieken van bepaalde landen die niet aanvaarbaar zijn voor andere landen. Daarom idee voor gelijke procedure voor ieder land. Er zijn er twee volledig geharmoniseerd: - Europese betalingsbevelprocedure - Geringe vorderingen 1. Europese betalingsbevelprocedure Leidt automatisch tot vonnis, tenzij tegenpartij zich verweert.12

In Duitsland gaat SE naar de rechtbank, en rechter stuurt document naar de verweerder zodat die zich kan verweerder. De rechtbank controleert niet de gegrondheid van de vordering. Het is aan de verweerder om zich te verweren, pas als die zich verweert een tegensprekelijk debat over de gegrondheid. Geen verweer, dan zal de rechter het vonnis uitvoerbaar verklaren. In Frankrijk injunction de payer. Dezelfde doelstelling, maar middel is helemaal anders. De rechter bekijkt de documenten en beziet het bewijs en kijkt of het op het eerste zicht gegrond is. Als de rechter zijn vonnis uitschrijft is het wel uitvoerbaar. Niet de twee stappen van in Duitsland. Eenzelfde vordering kan dus op andere manieren worden bekeken discussies over harmonisaties! Toch erin geslaagd om een geuniformiseerde procedure tot stand te brengen. Kijken naar de meest efficinte procedure. Gevolg? Deze instrumenten zijn beperkt tot grensoverschrijdende gevallen. Het regelt geen interne procedures. 2. Een gelijkaardig systeem is ontwikkelend voor de geringe vorderingen. Tot nu toe? vooral bezig met procedure die leidt tot het vonnis (bevoegdheid enz.) Niet echt? Tenuitvoerlegging van vonnissen. Volledige bevoegdheid van de LS. Dit is echt wel belangrijk. Daar ligt het pijnpunt. Er rijzen nog heel veel problemen hieromtrent. Daarom wil men nog meer maatregelen nemen. Vb. Europees bankbeslag. Tegoeden die op bankrekening staan te immobiliseren, zodat de betaling kan worden verzekerd (grensoverschrijdend) Bedoeling van juli. Uniforme procedure en dat de bedrijven op rechtszekere en uniforme wijze beslag laten leggen op goederen in de verschillende LS en rekening houdend met verweer verweerder. Er moeten dus wel minimumnormen voor de verweerder die woonplaats heeft in de LS van het oorspronkelijk vonnis. In veel gevallen weet de SE niet waar de goederen liggen van de verweerder en waar hij ze kan uitvoeren. De verweerder zou al in de eerste procedure moeten zeggen waar hij goederen heeft (verklaring op eer met sancties daaraan verbonden. In geval van verkeerde info). Voor onze commissaris belangrijk in het kader van het europees economisch herstelbeleid. In 63% van de gevallen leidt die invordering tot problemen. De bestaande instrumenten worden ook gevalueerd. Vb. de betekeningsverordening moet worden gevalueerd, zeker in verband met de elektronische betekening, de geringe vorderingprocedure want die werkt niet echt goed en men wil het bedrag verhogen. Dit roept wel vragen op net omdat het een makkelijke procedure is voor kleine bedragen. Art. 6 EVRM. Wel exequatur? Hoe dit garanderen? Arresten Hof van Justitie bepaalden dat bij de formele controle de rechter moet nagaan. Mogelijkheid verweer verweerder? Openbare orde? Kan dat worden geweigerd op basis van de openbare orde? ARREST -Ghanbazi. Hij was een verweerder in een Engelse fraudeprocedure en weigerde mee te werken aan procedure. Engelse rechter zei: je verliest je verdedigingsmogelijkheid. Hij kon zich niet verweren tegen het vonnis. Shockerend dat hij zijn rechten verliest omdat hij in de eerste stap niet meewerkte. ARREST -Cronbach. Duitse dader had een Frans onderdaan laten sterven. Strafprocedure in Frankrijk met burgerlijke partijstelling door de vader van het slachtoffer en wil het laten erkennen in Duitsland.13

Burgerlijke procedure- EEX. Regel in Frankrijk; dader moet zichzelf verweren, niet de advocaat. Duitsland erkent dit niet. HvJ: rechten van verdediging valt onder openbare orde. Duitsland mag weigeren om het te erkennen. Omdat de rechten van de verdediging niet werden gerespecteerd, ging het in tegen de openbare orde. Casus Rechter in Luxemburg erkent het vonnis uit Andorra niet. Dit kan hij zeggen op basis van het feit dat het zon hoog bedrag was. Zoveel advocaten kosten, zijn echt disproportioneel. Andorra is geen deel van de EU (buiten Brussel 1). Kan je in Belgi uitvoeren? Art. 25, lid 5 WIPR. Puur tenuitvoerlegging in Belgi. Dit is territoriaal. Nationaal gerechtelijk recht. Geen rekening houden met Luxemburgs recht.

Vergelijkend en internationaal gerechtelijk recht / Les 3 - 1 maart 201 Oplossing oefening les 2 Afzonderlijk kijken naar de tenuitvoerlegging van Belgi en die van Luxemburg. Het is niet omdat het in Luxemburg wordt geweigerd, dat dit in Belgi ook zo is! Bedrag kan geen tweemaal worden gend. Waarom? Twee exequatur. In Belgi alleen beslag op het stuk van de schuld dat nog bestaat. Is een stuk al afgelost, dan alleen beslag voor de rest. Je kan niet beslag leggen op iets dat niet bestaat. Los van het feit dat het internationaal is. Je moet hiervoor op het Belgisch gerechtelijk recht terugvallen.

Hoofdstuk 3 : Internationale bevoegdheid

14

Eerste stap bij litigatie. Je moet eerst weten of je bij de rechtbank terecht kan. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen rechtsmacht en interne bevoegdheid: a. Rechtsmacht: zijn we binnen het gebied van gezag van de rechtbank: van de belgische rechtbanken b. Bevoegdheid: interne bevoegdheid is of we naar Antwerpen, of Brussel moeten zijn. Begrip rechtsmacht wordt vandaag in de Europese Verordeningen gebruikt als internationale bevoegdheid, en dat in tegenstelling tot interne bevoegdheid. Internationale bevoegdheid = rechtsmacht 3 manieren van bepalen van interne bevoegdheid: a. Rechtstreeks door internationale bevoegdheidsregel o Voorbeeld: woonplaats van de verweerder: internationale en interne bevoegdheid zijn dan dezelfde b. Door interne regels: Gerechtelijk wetboek o Vb; Brussel II bis- Verordening: Belgische rechtbank bevoegd want beide Belgen. De vraag is dan waar in Belgi: ze hebben hier geen woonplaats: kijken naar Gerechtelijk rechtboek: laatste woonplaats c. Soms leemte: In Belgi: art. 13 WIPR o Algemene opvangplaats: rechtbanken van Brussel Nationaal recht: a. internationale bevoegdheid is een kwestie van nationale soevereiniteit b. in EU eenvormig gemaakt in grote mate: stukje soevereiniteit opgegeven. c. Soms soevereiniteit (beperkt) opgegeven voor internationale akkoorden: vb. Principes van internationale bevoegdheid a. Effectiviteit: algemeen principe: zeer oud principe b. Mensenrechten: recht op toegang tot de rechtbank, zie je vooral bij europese wetgever dat men tracht zoveel mogelijk toegang tot de rechter te bewerkstelligen Verschillende benaderingen a. Rechtbank geschil nexus: bevoegde rechter bepaald door waar geschil plaatsgreep b. Rechtbank- verweerder nexus: VS: bevoegde rechter bepaald door de verweerder Moeilijk te overbruggen verschillen tussen deze opvatting: Mislukt Haags Verdrag: 1992- 2002: 10 jaar aan gewerkt. In 1992 had VS een brief geschreven aan de Haagse conferentie: vraag om expertise samen te brengen, en te komen tot een internationaal verdrag. Binnen de VS heel soepel met het erkennen en de tenuitvoerlegging van buitenlandse uitspraken: vb. Zweden, Denemarken, Noorwegen, Frankrijk: heel moeilijk om buitenlands vonnis erkend te krijgen als je geen verdrag hebt tussen de landen. In 2002 heeft men vastgesteld dat het onmogelijk was om een verdrag te sluiten, omdat de verschillen te groot waren. Uiteindelijk heeft men een beperkt verdrag gesloten: Haags Verdrag van 2005 inzake forumbedingen: idee: niet 10 jaar werk weggooien,

15

we gaan stap voor stap verder. Het verdrag is gesloten, maar men is nog niet begonnen aan de volgende stap. Men is dan verdergegaan met het toepasselijk recht. A. Internationale bevoegdheid in de EU 1. Brussel 1-verordening Als exclusieve: VSA- bedrijf met appartement in Brussel, en verhuurt een verdieping aan Canadees bedrijf: onroerend goed binnen EU: Van toepassing Rechtbank EU en 1 van de partijen in EU Voor alle andere gevallen: als verweerder in de EU woont Uitbreiding bij beschermde partijen Vb. consument: vb. verweerder buiten Eu, maar filiaal binnen EU (bevoegdheidsladder) (1) Een exclusieve bevoegdheidsgrond in de EU. Onroerend goed a. Ook huur b. Uitzonderingen voorzien in voorstel tot wijziging: forumbedingen Intellectuele eigendom a. Strikt b. Ook wanneer incidenteel (GAT t. LUK) o Dempers: ene bedrijf zegt dat andere inbreuk maakt op octrooi: vragen verklaring van niet- inbreuk en terzijde het is nietig: incidenteel inroepen van dit argument volstaat om te zeggen dat je in domein van exclusieve bevoegdheid zit. Amerikaans bedrijf heeft een appartement in Brussel en verhuurt een verdieping aan Canadees Bedrijf. Nu mag men voor handelshuur een forumbeding sluiten. Amerikaan en Canadees bedrijf handelshuurovereenkomst voor huis in Brussel. Forumbeding in Londen wordt toegestaan. Intellectuele bevoegdheid is heel strikt. Ook wanneer dit incidenteel wordt opgeworpen. Gat. tegen Luc. Een bedrijf stelt dat het andere bedrijf inbreuk maakt op het octrooi. Die andere partij vraagt een verklaring van niet-inbreuk en btw dit octrooi is toch nietig. Dit volstaat voor het Hof van Justitie om te zeggen: dit is binnen het domein van de exclusieve bevoegdheid. (2) Stilzwijgende aanvaarding. Arrest Bilas. Ook als een beschermde partij vrijwillig verschijnt, dan nog bevoegdheid vestigen op basis van art. 24 Brussel I- Verordening. Wat was het probleem? Met de erkenning. Er is een weigeringsgrond voor erkenning als de beschermde bevoegdheidsgronden niet zijn gerespecteerd. De heer Bilas woont in Slowakije en komt in Tjechie zonder betwisting. We hebben nu de stilzwijgende aanvaarding, maar toch probleem want in Slowakije weigeringsgrond dat de beschermende bevoegdheidsgronden niet zijn toegepast.16

Erkenning in Slowakije zou niet lukken als de bescherming van de beschermde partij niet wordt toegepast. Hof van Justitie: als de bevoegdheid gevestigd wordt op basis van art. 24. Dan val je niet meer in de weigeringsgronden van de beschermende bevoegdheidsgronden. Dit kan nadien erkend en ten uitvoer worden gelegd. Je mag de bevoegdheid vestigen. MAAR je zou toch de verweerder moeten informeren dat hij een beschermende bevoegdheidsgrond heeft. Dit kwam vanuit de Slowaakse regering. Hof: die verplichting is er niet, maar gelet op doel bescherming zwakkere partijen, mag de rechter zich er wel van vergewissen op de beschermende bevoegdheidsgronden werden nageleefd. Commissie heeft voorstel tot wijziging ingevoerd: dat de rechter de verweerder moet duiden op de mogelijkheid tot betwisten van de bevoegdheid van de rechter. Ook van toepassing als de verweerder buiten de EU woont. Beschermde bevoegdheid Voor zwakkere partijen a. Verzekerden b. Consumenten: voor definitie zie C-585/08 Pammer en C-144/09 Hotel Alpenhof o Pakketreizen o Richten van activiteit c. Werknemers Zaak Bilas: Weigeringsgrond voor erkenning als de bevoegdheidsgronden niet erkend zijn. Tsjechische rechtbank, die verschijnt zonder iets te zeggen: er is inderdaad stilzwijgende aanvaarding, maar is er geen probleem want de erkenning zal geweigerd worden, want de bescherming is niet erkend. HvJ zegt dat als de bevoegdheid erkend is op grond van art. 24, dan is de bevoegdheidsgrond geldig. Dit betekent niet het negeren van de beschermingsgronden. De regering beweert dat het Hof moest wijzen op de bescherming. Dit is het voorstel van de Commissie voor de wijziging. Voorstel tot wijziging Brussel I: ook als verweerder buiten de EU (3) Forumbeding. Vormvereisten: d. Schriftelijk e. Gebruik tussen partijen f. Gewoonte in branche van handel Materile vereisten g. Niet geregeld h. Verschillende mogelijkheden o Forumrecht o Recht van toepassing op de overeenkomst i. Voorstel tot wijziging van Commissie: forumrecht (in navolging verdrag den Haag 2005) Vermoeden dat exclusief ze exclusief zijn: schrijft je rechtbank Antwerpen bevoegd, bedoel je alleen die rechtbanken bevoegd.

17

2 partijen buiten de EU, maar appartement is wel binnen de EU. Als forumbeding voor rechtbank EU en 1 van de partijen woont in de Eu. Verweerder woonplaats in de EU(2). Stel andere partij heeft filiaal in de EU, maar woont erbuiten, toch Brussel I van toepassing. Stel verweerder woont buiten de EU regels van nationaal recht van toepassing. Forumbeding in een overeenkomst en verweerder betwist de geldigheid van het beding. Welk recht bepaalt de geldigheid? Het Belgisch recht of het recht van toepassing op de overeenkomst. Voorstel Commisie: het forumrecht is van toepassing. Ze worden vermoed exclusief te zijn. (4) Woonplaats van de verweerder. (5) Bijzondere bevoegdheidsgronden. Plaats van het schadebrengende feit. Conflict tussen twee bedrijven. Het ene bedrijf gebruikt de naambekendheid van het andere bedrijf. Wat heeft de consument ermee te maken? Waar is het schadebrengende feit. Er zijn namelijk consumenten die ook in de war gebracht zijn door die registratie van de merknaam. De rechter beslist dat er geen significant aanknopingspunt is met de Belgische rechter ( en dus met Belgi). Het feit alleen dat een site beschikbaar is in Belgie is niet voldoende. Anders zal het art. 5.3 Brussel I overal van toepassing zijn. Er was een site met .be, .nl en .com. Dus gericht op Belgi en dit kan aldus een aanknopingspunt zijn. Waar kan een kortgeding rechtbank nog aan denken? Voorlopige maatregelen! Gronden die beschouwd worden als exorbitant. Ze gaan te ver. - Art. 14 en 15 C.C. Art. 14 Code Civil: een franse eiser mag altijd een vordering instellen in Frankrijk. Zelfs als hij niet in Frankrijk woont. Dit is in Belgi al lang geschrapt. Art. 15: een franse verweerder mag altijd worden opgeroepen in Frankrijk. Het gaat weer om de nationaliteit. Onder Brussel I is de nationaliteit niet belangrijk. De woonplaats is van belang! - Art. 15 B.W. zegt hetzelfde. Toch is dit geschrapt in 2004, omdat dan het WIPR in werking is getreden: verweerder woonplaats buiten de EU. - Art. 23 Duits Recht. Toerist van Canada gaat naar Duitsland en logeert in Duits hotel, waar hij iets vergeet. Bevoegdheid vestigen op basis van het roerend goed dat daar is gelegen. Dit gaat te ver volgens Europa voor de verweerder. - Regel in Ierland en Engeland. Als je de verweerder betekent in Ierland of Engeland, dan internationale bevoegdheid voor de Engelse rechtbanken. Europa vindt dat dit te ver gaan voor de verweerder. Voorstel tot wijziging: uitbreiding naar verweerders die buiten de Eu wonen. Toch maakt men nog een onderscheid. Kritiek in de jaren 60 en 70. Men zei dat alle EU verweerder beschermd worden door de speciale regels, maar de verweerders buiten de EU worden nog steeds onderworpen aan die exhorbitante nationale regels. De Europese Gemeenschap helpt om die regels uit te vergroten. Stel Canadees laptop vergeten in Duitsland. Duits regel altijd bestaan. Door te zeggen: alle uitspraken binnen de Eu kunnen erkend en ten uitvoer gelegd worden in alle lidstaten, is dit vonnis ook in andere lidstaten geldig. Overal kan er worden beslag gelegd op u eigendom. Dit is wel nadelig!18

De vraag is of de Europese commissie er buiten moet blijven. 2. Brussel 2 bis 3. Onderhoudsverordening: heel breed. We krijgen een nieuwe nu. 4. Erfrechtverordening: voorstel 5. Huwelijksvermogensrecht (Groenboek): n van de aspecten is de bevoegdheid

B. De internationale bevoegdheid in Amerika Geen context van wederkerigheid. De staten hebben verschillende regels over de internationale bevoegdheid. Dezelfde voor verweerders buiten de staat als voor een ander land. 1. Principes a. Minimum contacts. Focussen op de verweerder. Heeft deze verweerder een minimum aan contacten met onze staat. Als een bedrijf van New Jersey veel handelt in New York. Dan heeft hij daar ook klanten en zich onderhevig gesteld aan het rechtssysteem van New York en dus ook de mechanismen (rechtbank). Men heeft zich impliciet onderhevig gesteld aan de rechtbanken van New York. Maar een bedrijf moet zich wel doelbewust hebben gericht op die staat b. Purposeful availement. gaat verder: minimum contacts ook op die manier ontstaan dat bedrijf zich doelbewust heeft gericht op de staat c. Due Process (eerlijk proces). 14e amendement van de Grondwet. Het is een constitutionele zaak of je bevoegdheid kan vestigen op basis van de verweerder. Dus telkens de bevoegdheid testen op basis van de grondwet. Common Law principles hierop gebaseerd. d. Long arm statutes. Bevoegdheid over verweerders buiten de staat Specifieke lijst of algemene beginselen wetten over wanneer ze bevoegdheid kunnen vestigen op basis van de verweerder die buiten de staat woont. Dit is dus een wet naast de Common Law. Vb. In Californie. Dit mag als het maar volgens de grondwet is. In andere staten heb je iets veel beperkter. Als die een contract heeft gesloten, moet die worden uitgevoerd in onze lidstaat.

19

Die bepalingen blijven onderhevig aan de 3 principes, zeker due process. Rond de due process draaide de discussie tussen Amerika en Europa over het aannemen van een internationale bevoegdheidsovereenkomst. 2. Rechtspraak Supreme Court (Telkens in beroep)

1. International Shoe (1945) Een bedrijf dat schoenen verkocht in Delaware en de helft van de werknemers uit Washington. Daar was een wet dat de helft van de werkgevers moest betalen (employment benefits)voor een fund. (directe bijdrage, niet centrale pot). Maar ze betalen het niet. Iemand van de staat eist achterstallige betaling. De vraag ontstaat of de rechter in Washington zijn bevoegdheid kan opnemen voor een verweerder in Delaware? Die wordt enkel betwist omdat het een ander resultaat kan teweegbrengen. Dat bedrijf geeft voorbeeldjes van schoenen aan de werknemers en die laten die zien aan andere mensen op verschillende plaatsen. Vinden die werknemers een klant die de schoen wil kopen, moet toch nog een bestelling opsturen naar Delaware. Dus bedrijf zegt: niks te maken met Washington. Deleware: jawel, wel contact met Washington. Supreme Court begint minimum contact - regel uit te werken. Je geniet van de wetgeving van het land, maar dan moet je ook de verplichtingen aanvaarden. En dit was niet occasioneel, maar systematisch een contact met Washington. Supreme Court: Washingtonse rechter is bevoegd. 2. Shaffer v. Heitner (1977) Het feit dat er eigendom is gelegen in een bepaalde staat, is dat voldoende op de bevoegdheid te leggen in die bepaalde staat. Hof: heeft het bedrijf zijn activiteiten gericht op die staat. Hier hing het om een vorm van aandelen in een bedrijf. Het feit alleen dat er eigendom is in de staat, volstaat niet voor de bevoegdheid. 3. World-Wide Volkswagen Corp. V. Woodson (1980) Een Koppel koopt een nieuwe auto en rijden rond in Oklahoma. Er gaat iets mis (accident en schade). Argument: dit komt door een fout in de auto. Productaansprakelijkheid. Koppel stelt vordering in Oklahoma. Reden: bedrijf moet toch weten dat je met die auto tot in Oklahoma kunt rijden. Was voorzienbaar. Hof: bedrijf activiteiten in New York, nooit zijn activiteiten gericht in Oklahoma, dus er is geen voldoende band dat er bevoegdheid zou kunnen zijn. Het gaat niet om de plaats van de schade of het feit. Enkel: is er een band tussen de staat en het bedrijf? 4. Burger King v Rudzewicz (1985) Burger King is actief in de hele VS (franchising). Het bedrijf is gevestigd in Miami Florida. De heer Rudzwicz vraagt franchise aan om een Burger King te mogen openen (Mishigan, ver van Florida). Ze sluiten de overeenkomst met het bedrijf in Florida. Er staat in het contract dat ook de hoofdvestiging in Florida en dat het contract wordt beheerst door het recht van Florida. Florida heeft een long arm20

statute: als iemand een contractbreuk pleegt, terwijl het in Florida moest worden uitgevoerd, is de rechter van Florida bevoegd. Die franchising is niet zon succes en ze kunnen niet meer betalen. Vordering tegen die meneer in Florida. Bevoegdheid in Florida? Supreme Court zei dat er wel voldoende contact was en ook voldoende purpose available. Ze wisten dat Burger King in Florida was en hebben zich erbij neergelegd. Verweerder woont in Michigan. Is er voldoende contact tussen de verweerder in Michigan en de rechter in Florida. 5. Helicpteros Nacionales de Colombia v. Hall (1984) Materiaal gekocht in Texas en stuurt ook werknemers naar daar voor een opleiding. Crash met helikopter en schade door mensen. Is er bevoegdheid van de rechter in Texas? Is er voldoende minimum contacts met de rechter in Texas? Hof: niet voldoende contacts. Die koopcontracten hebben niks te maken met dispuut waar het over gaat. Niet voldoende voor in personam jurisdictie (ten opzicht van de persoon verweerder) 6. Asahi Metal Industry (1987) Chinees bedrijf maakt maanden. Japans bedrijf maakt klepje voor in die banden. Probleem met de banden en een derde stelt een vordering in tegen het Chinees bedrijf voor productaansprakelijkheid. Chinees bedrijf wil op zijn beurt vordering instellen tegen Japans bedrijf. Chinees bedrijf al zeker banden van Amerika. Chinees bedrijf zet vordering verder tegen Japans bedrijf. Het Japans bedrijf wist dat de banden in de US zouden komen, hoewel het er zelf geen contacten heeft. Is die wetendheid voldoende? Hof: het volstaat niet. Ze hebben zich niet gericht om hun activiteiten daar te gaan ontplooiien. 3. Onderscheid tussen general en specific jurisdiction General jurisdiction: niet nodig dat die contacten verband houden met het geschil. Het bedrijf heeft zodanig zijn activiteiten gericht op de lidstaat, ongeacht het specifieke probleem of ongeacht de onrechtmatige daad is voortgevloeid uit de contacten met die staat. Specific jurisdiction: wel bevoegdheid voor die specifieke zaak 4. VS: Exclusieve bevoegdheid o Minder o Enkel van belang op moment van erkenning/tenuitvoerlegging 5. VS: Stilzwijgende aanvaarding o Als verweerder verschijnt en hij zijn bevoegdheid niet betwist, aanzien als stilzwijgende aanvaardig. o Ook erkend in VS 6. VS: Beschermende bevoegdheid o Algemene benadering is anders o Grondwettelijke toets21

7. VS: Forumbedingen - Ook erkend in VS - Vermoeden dat niet-exclusief . Als de rechtbank in New York bevoegd is, dan is dit naast andere rechtbanken. Wil je het wel expliciet, dan moet je dat ook effectief stipuleren. Verschil met Europa! Daar wel vermoeden exclusief. 8. Verdrag van Den Haag 2005 Forumbedingen VS en EU hebben ondertekend a. Moeten nog bekrachtigen. Waarom? Er moeten eerst nog een aantal wijzigingen aan worden gebracht. b. Mexico is enige land dat al bekrachtigd heeft . Maar minstens 2 staat voor de inwerkingtreding nodig. c. Enkel exclusieve forumbedingen. Wetgeving Europa en US niet in overeenstemming. Waarom hiervoor gekozen? Parallelle procedures vermijden. Want anders nog regels nodig over oplossen van parallelle procedures. Dit zou alleen maar langer duren voor een overeenkomst. Brussel I ook aanpassen omdat het geen mechanisme heeft om de bevoegdheid van de rechters binnen de Eu af te wijzen ten gunste van een forumbeding voor de rechter buiten de EU. Er staat nergens in: wordt een buitenlandse rechter aangeduid, dan moet de EU zijn bevoegdheid afwijzen. Ook US moet zijn wetgeving aanpassen d. Vermoeden van exclusiviteit. Vereisten veranderingen voor Verdrag VS: forumbedingen vermoed exclusief te zijn EU: Forumbedingen voor derde landen moeten worden erkend Voorstel tot wijziging Brussel I 9. VS: Algemene bevoegdheidsgronden Verweerder. Constitutionele test voor elke verweerder toepassen. Ook doing business Maar niet meerdere verweerders Constitutionele test voor elke verweerder ! Voor elke verweerder een eerlijk proces garanderen. 10. VS: Bijzondere bevoegdheidsgronden Worden als exorbitant gezien. Vb. plaats van de schade. Neen, wel: kunnen we de bevoegdheid vestigen op basis van de verweerder

22

11. Exorbitante bevoegdheidsgronden Het zijn er die TE ver gaan. Verschillende visies Probleem bij mislukt Haags verdrag. VS kijkt naar de verweerder. Europa kijkt naar de plaats van schadeverwekkende feit. Dit gaat toch te ver. Vanaf al activiteiten in die staat, daar bevoegdheid over. Bid Industrial Holdings v Strang Zuid-Afrikaans arrest. Twee australiers (broers). Men wilde hiertegen een vordering instellen in Zuid-Afrika. Daar kan je bevoegdheid vestigen op de verweerder als je hem arresteert. Die mannen vonden niet kunnen dat hun vrijheid zodanig beperkt wordt om alleen maar bevoegdheid aan te nemen voor een burgerlijke zaak. Dit is inderdaad ongrondwettelijk. Veel de sterke inbreuk op de vrijheid van de persoon. Je kan ze niet in hechtenis nemen. Antwoord: het gaat hier niet echt om hechtenis, eerder iets symbolisch. Hof: toch is het een dwang die te ver gaat! JE dwingt hem eigenlijk om de bevoegdheid te aanvaarden. Veranderd: als betekent in Zuid-Afrika, dan bevoegdheid in Zuid- Afrika. Dus ook de Engelse regel: betekening op moment dat verweerder in het land is, volstaat. In hechtenisname van personen voor internationale bevoegdheid = ongrondwettelijk 12. EU: Bevoegdheid in zaken van ouderlijke verantwoordelijkheid a. Brussel II bis-Vo 1. Gewone verblijfplaats van het kind 2. In geval van kinderontvoering behoudt rechtbank in eerste land bevoegdheid Ontvoerd van Ierland naar Belgi, dan behoudt de Ierse rechter zijn internationale bevoegdheid. 3. Mogelijkheid van overdracht tussen rechtbanken Baby Donna. Draagmoeder had zowel baby beloofd/verkocht aan Belgisch en aan Nederlands koppel. Veel procedures in Nederland en in Belgi om de ouderlijke verantwoordelijkheid te bepalen. Zou beter zijn om zaak overdragen naar Belgi omdat er daar ook een strafrechtelijke procedure liep tegen de draagmoeder (art. 15 Brussel II bis Vo) 4. C-400/10 PPU, J.McB. t. L.E. (gezagsrecht)

Ook over kinderontvoering. Ierse vader en Engelse moeder. Koppel in verschillende landen gewoond. Wanneer gezin in Ierland woont, ontstaat het geschil. Niet gehuwd. Onder Ierse recht, indien niet gehuwd heeft de vader enkel gezagsrecht indien verzoek tot de rechter. Niet gedaan. De moeder23

vertrekt met haar drie kinderen naar Engeland. Vader stelt een procedure in Engeland (verdrag den Haag 1980 Kinderontvoering). In Engeland vraagt men om aan te tonen dat de ontvoering onrechtmatig was en dus dat hij gezagsrecht had. Maar in Ierland konden ze dat hem niet geven. Vraag aan het Hof van Justitie. Is gezagsrecht een autonoom begrip voor doeleinden verdrag van Den Haag en wat van de fundamentele rechten (handvest). Zijn die hierop van toepassen? HvJ: Verdrag van Den Haag en Brussel II bis op elkaar afgestemd. Familierecht ligt heel gevoelig, Europa mag zich er niet teveel in mengen. Wat zijn hier de fundamentele rechten? Gezinsleven, privleven, discriminatie tussen de man en vrouw. Afstammingsband staat vast, rechten van het kind (recht op contact met beide ouders). Het is aan de lidstaat zelf om te bepalen wie gezagsrecht heeft. Als Ierland dat vindt, dan is dat zo. b. Verdrag van Den Haag 1996 (op internationaal vlak) 1. Veel EU-lidstaten zijn partij 2. Belgi heeft ondertekend 3. VS heeft ondertekend 4. Regels gelijkaardig aan Brussel II bis c. Definitie van gewone verblijfplaats Vb. bij ontvoering. Waar was de gewone verblijfsplaats? 1. Niet altijd eenvormig 2. NB in kinderontvoeringszaken d. Toepassingsgebied Brussel II bis 1. Drie-stap-redenering Forum bevoegd op basis van Brussel II bis: is er bevoegdheid in een LS op basis van Brussel II Andere rechtbank bevoegd op basis van Brussel II bis Nationale gronden, indien geen bevoegdheid op grond van Brussel II -> C-68/07 Sundelind Lopez Zweedse vrouw in Frankrijk woont, scheiden van Zweedse man die in Cuba woont. Vordering in Zweden op basis van de Zweedse regels. Hvj: geen bevoegdheid in Zweden. Kijken bij Brussel IIbis. In Zweden is er geen bevoegdheid op basis van Brussel II bis.(stap 1). IS er een andere rb in de EU bevoegd? Ja de Franse (laatste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats echtgnoten). (stap 2)Dus dan mag je niet de nationale regels toepassen. Stel geen enkele rb bevoegd in de EU? Kijken naar de Zweedse nationale regels. (stap 3) 2. Belang van nationaliteit Gemeenschappelijke: C-168/08 Hadadi Twee echtgenoten hadden beiden dubbele nationaliteit Frans-Hongaars. HvJ: ze hebben ook de Hongaarse nationaliteit dus ze kunnen ook daar vordering instellen. Eerst vordering in Hongarije en dan pas in Frankrijk. De echtgenoten mogen in dit geval kiezen waar ze de vordering instellen. Niet overeenkomen? Lis pendens regel. De eerste heeft voorrang. Brussel II bis heeft regels over echtscheiding en ouderlijke verantwoordelijkheid.

24

1. Lees het arrest H.v.J. C-111/09, 20 mei 2010, esk podnikatelsk pojiovna as, Vienna Insurance Group / Michal Bilas, http://curia.europa.eu Vergelijk het voorstel van de Commissie tot wijziging van Artikel 24 van de Brussel I verordening en geef uw opinie. 19 Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 24 van verordening nr. 44/2001 aldus moet worden uitgelegd dat het gerecht dat is aangezocht zonder dat de regels in afdeling 3 van hoofdstuk II van deze verordening in acht zijn genomen, bevoegd is wanneer de verweerder verschijnt en geen exceptie van onbevoegdheid opwerpt. 29 Deze bepaling betreft de niet-erkenning van beslissingen die zijn gegeven door een onbevoegd gerecht dat niet met inachtneming van die regels is aangezocht. Zij is dus niet van toepassing wanneer de beslissing door een bevoegd gerecht is gegeven. Dit is met name het geval bij een gerecht dat ook zonder inachtneming van die bijzondere bevoegdheidsregels is aangezocht, waarvoor de verweerder verschijnt en geen exceptie van onwettigheid opwerpt. Een dergelijk gerecht is namelijk bevoegd op grond van artikel 24 van verordening nr. 44/2001. Artikel 35 van deze verordening staat bijgevolg niet aan de erkenning van de door dat gerecht gegeven beslissing in de weg. 33 Gelet op een en ander moet op de tweede vraag worden geantwoord dat artikel 24 van verordening nr. 44/2001 aldus moet worden uitgelegd, dat het gerecht dat is aangezocht zonder dat de regels in afdeling 3 van hoofdstuk II van deze verordening in acht zijn genomen, zich bevoegd moet verklaren wanneer de verweerder verschijnt en geen exceptie van onbevoegdheid opwerpt, aangezien een dergelijke verschijning geldt als een stilzwijgende aanwijzing van het bevoegde gerecht. Hier dus een automatische erkenning van de bevoegdheid van de rechtbanken als er geen protest is. Artikel 24 Commissie voorstel tot wijziging Brussel I-Vo 1. Apart from jurisdiction derived from other provisions of this Regulation, a court of a Member State before which a defendant enters an appearance shall have jurisdiction. This rule shall not apply where appearance was entered to contest the jurisdiction, or where another court has exclusive jurisdiction by virtue of Article 22.

25

Vergelijkend en Europees Gerechtelijk recht / Opdracht 8 maart 2001 / Les 4 1. Wat is het verschil tussen State courts en Federal courts in de VS? Let vooral op de rechtsmacht. Constitution is the supreme law of the land in the United States. It creates a federal system of government in which power is shared between the federal government and the state governments. Due to federalism, both the federal government and each of the state governments have their own court systems. The Federal Court System STRUCTUUR Article III of the Constitution invests the The Constitution and laws of each state

The State Court System

judicial power of the United States in the federal court system. Article III, Section 1 specifically creates the U.S. Supreme Court and gives Congress the authority to create the lower federal courts.

establish the state courts. A court of last resort, often known as a Supreme Court, is usually the highest court. Some states also have an intermediate Court of Appeals. Below these appeals courts are the state trial courts. Some are referred to as Circuit or District Courts. States also usually have courts that handle

Congress has used this power to establish

the 13 U.S. Courts of Appeals, the 94 U.S. District Courts, the U.S. Court of Claims, and the U.S. Court of International Trade. U.S. Bankruptcy Courts handle bankruptcy cases. Magistrate Judges handle some District Court matters. Parties dissatisfied with a decision of a

specific legal matters, e.g., probate court (wills and estates); juvenile court; family court; etc.

Parties dissatisfied with the decision of the

U.S. District Court, the U.S. Court of Claims, and/or the U.S. Court of International Trade may appeal to a U.S. Court of Appeals. A party may ask the U.S. Supreme Court

trial court may take their case to the intermediate Court of Appeals.

Parties have the option to ask the highest

to review a decision of the U.S. Court of Appeals, but the Supreme Court usually is under no obligation to do so. The U.S. Supreme Court is the final arbiter of federal constitutional questions.

state court to hear the case.

Only certain cases are eligible for review

by the U.S. Supreme Court.

26

SELECTION OF JUDGES The Constitution states that federal judges are to be nominated by the President and confirmed by the Senate. They hold office during good behavior, typically, for life. Through Congressional impeachment proceedings, federal judges may be removed from office for misbehavior. TYPES OF CASES HEARD Cases that deal with the constitutionality Most criminal cases, probate (involving

State court judges are selected in a variety of ways, including election, appointment for a given number of years, appointment for life, and combinations of these methods, e.g.,

appointment followed by election.

of a law; Cases involving the laws and treaties of the U.S.; Ambassadors and public ministers; Disputes between two or more states; Admiralty law, and Bankruptcy.

wills and estates), Most contract cases, tort cases (personal

injuries), family law (marriages, divorces, adoptions), etc. State courts are the final arbiters of state laws and constitutions. Their interpretation of federal law or the U.S. Constitution may be appealed to the U.S. Supreme Court. The Supreme Court may choose to hear or not to hear such cases.

ARTICLE I COURTS Congress has created several Article I or legislative courts that do not have full judicial power. Judicial power is the authority to be the final decider in all questions of Constitutional law, all questions of federal law and to hear claims at the core of habeas corpus issues. Article I courts are U.S. Court of Veterans'

Appeals, the U.S. Court of Military Appeals, and the U.S. Tax Court. http://www.uscourts.gov/EducationalResources/FederalCourtBasics/CourtStructure/ComparingFederal AndStateCourts.aspx

2. Een bedrijf met registratie en hoofdvestiging in Indi maakt elektronische onderdelen voor computers. De stukken worden verkocht aan Pall, een bedrijf uit Belgi dat computers maakt. Veel van deze computers worden op de markt gebracht. Het wordt echter al gauw duidelijk dat de onderdelen van een zwak metaal werden gemaakt en dat zij snel ontbranden. a) Buro, een Frans bedrijf dat een groot aantal computers heeft gekocht, wil een vordering instellen tegen Pall. Waar kan dat? Artikel 5, 1 Brussel I- Verordening: contract over goederen: puur contractuele verbintenis. Waar? Frankrijk: want daar moest dit worden geleverd. Voor het examen: manier van oplossen: Welk instrument, welk artikel, en dan regel toepassen op de feiten

27

b) Een aantal van de computers zijn verkocht aan XYZ, een bedrijf met vestiging te Delaware. Kan XYZ een vordering tegen Pall instellen in Delaware? Kijken naar Amerikaans IPR: kan vordering worden ingesteld in VS? Niet: want geen minimum contacts: niet in Amerika. Maar als je kan beargumenteren, dan kan het wel Kijken of het in Belgi kan: eiser in VS, verweerder in Belgi: verweerder in EU dus naar Brussel I gaan kijken: dus 5, 1. Onderscheid tussen general jurisdiction en specific jurisdiction General jurisdiction: om het even welke vordering kan je instellen tegen deze onderneming (minimum contacts, long arm statute) Specific jurisdiction: niet om het even wat, maar wel voor deze specifieke zaak Long arm statute: wet van de staat die bepaalt wanneer je rechtsmacht kan uitoefenen die niet in de staat wonen, maar die moet worden getoetst aan de grondwet. Door al deze problemen, samen met nog een paar andere verkeerde businesskeuzes, is Pall failliet.

c) Buro wil nu een vordering instellen tegen het Indisch bedrijf. Kan dat in Belgi? Verweerder woont buiten Eu: dus kijken naar WIPR WIPR: regeling voor onrechtmatige daad: waar kom je dan? Plaats waar het schadeverwekkend feit zich heeft voorgedaan. Art. 96 WIPR: onrechtmatige daad Wil die vordering instellen in Frankrijk: kijken naar Frans recht Voorstel van de Commissie: EEX- Verordening op alles van toepassing: oplossing dan: kijken in EEX: art. 5. 3 EEX d) Kan XYZ een vordering tegen het Indisch bedrijf instellen in Delaware? (Ter info: het Indisch bedrijf heeft ook een contract met een bedrijf in Maryland en een deel van de onderdelen komen uiteindelijk via een computer-fabrikant in Maryland terecht in Delaware. Het Indisch bedrijf heeft ook drie jaar geleden materialen gekocht van een bedrijf in Delaware.) XYZ wil vordering instellen Kijken naar minimum contacts, long arm statutes, en purpose : als dat is dan kan het

28

Hoofdstuk 3/ deel 2: Internationale bevoegdheid (2)

Waarvoor staan die cijfers? Afbakening van de juridische gebieden, districts. Circuit en district courts. Binnen een circuit zijn meerdere districts. Afbakening van de gebieden: circuit en districts zijn federale rechtbanken. Bestaat naast het systeem van de rechtbank van de staten.. Feit dat ze een 11 zijn, heeft niets te maken met de bevoegdheden van Florida. Verschil tussen de federale en staatrechtbanken C. Rechtbanken in de VS 1. Federaal 94 judicial districts (arrondissementen) - Elk district court (minstens 1/staat) 12 regional circuits (gerechtsgebieden): zie cijfers - Elk hof van beroep - 13de = federal circuit (in Washington DC) US Supreme Court 2. Staten Per Staat geregeld - State trial courts Limited jurisdiction: beperkt wat ze behandelen, bepaald door de staat General jurisdiction - (Intermediate courts of appeal): niet alle staten hebben dit, maar de meeste hebben het wel - State Supreme Court: hoogste rechtbank van de staat: van hieruit naar US Supreme court: grondwettelijk punt of bevoegdheidsprobleem (grondwettelijk of federaal recht relevant)

29

Twee systemen die naast elkaar bestaan. Circuit and districts zijn federale rechtbanken, naast de statelijke rechtbanken. Het nummertje heeft niet veel te maken met de bevoegdheden van n staat. 8 circuit. Wat wil dat zeggen? Het duidt gewoon het betreffende circuit aan. TOP is US supreme court. Elke staat organiseert zijn rechtbanken apart. De restcategorie (wat niet specifiek is overgeheveld naar de federatie), behoort tot de bevoegdheid van de staten. Dit wordt door hen geregeld, elke staat regelt dit zelf. Vaak zeer beperkte onderwerpen. Niet iedere staat heeft een intermediate court) Van het State supreme court kan je daar de US supreme court gaan, indien het grondwettelijk of federaal relevant is.

3. Bijzondere federale rechtbanken VS Gecreerd door art. III GW - US courts of claims (tegen regering) - US court of International Trade Gecreerd door Congress - Magistrate judges - Bankruptcy courts - US Court of Military Appeals - US Tax Court - US Court of veterans appeals Federale materies, waardoor men die rechtbanken moet instellen US courts of IT: invoertarieven, WTO recht, in de publiekrechtelijke zin. Bankruptcy courts: insolventiezaken US court of veterans: oorlogszaken, de rechten van mensen die oorlogshandicap heeft opgelopen Dit zijn de specifieke rechtbanken op niveau van de federatie. Zij hebben daar bevoegdheid over. 4. VS: Federale materies VS Grondwet Verdragen van VS Disputen tussen staten Disputen met ambassades of hooggeplaatste publieke figuren Federale wetten - Bv. Insolventie Admiralty law - zeerecht Intellectuele eigendom Disputen tussen de staten: staten van de US Insolventie is een federale materie, dus geregeld vanuit hier. Intellectuele eigendom: bescherming van octrooien, zinvol om dit vanuit een groter gebied te beschermen

30

5. Bevoegdheid van federale rechtbanken VS Federale materies Partijen van verschillende staten en eis > $75.000 - Je moet telkens gaan kijken naar de regels van de staat, en dat dan toetsen aan long arm statute: - Eiser kiest een rechtbank: kijken naar long arm statute van de staat: de bevoegdheid moet dus getoetst worden aan regels van de staat Partijen moeten van verschillende staten zijn. Eiser maakt de keuze voor een federale rechtbank en die gekozen rechtbank moet dan ook zijn bevoegdheid checken aan de hand van zijn eigen long arm statute recht (due process, minimum contacts,..)

D. Internationale bevoegdheid t.a.v. zwakke partijen: EU en VS Consumenten Werknemers Verzekerde partijen Kinderen

(1) CONSUMENTEN 1. Consumenten: EU Beschermde partijen, Brussel I Art. 15-17 Beleidskeuze: - Zwakkere onderhandelingspositie - keuze is geen echte keuze Gebrek aan evenwicht moet hersteld worden. Ze gaan ervan uit dat de rechtskeuze niet altijd even beschermend is, daarom is de keuze beperkt. - Verdient bescherming - Bepaalde politiewetten in EU-landen Voorwaarden (2) - Niet beroepsmatig (ook niet toekomstig beroep: HvJ C-269/95, Benincasa t. Dentalkit) ARREST Benincasa- Benincasa (man) sluit een franchiseovereenkomst met Dentalkit. Hij koopt vanalles aan. Op dit moment nog niet beroepsmatig in die sector bezig. In dat contract een forumbeding voor Itali. Benincasa gaat toch naar de rechtbank in Munchen. Zij weigeren de bevoegdheid. Hvj: Het is ook beroepsmatig als het gaat om een toekomstig beroep. Wat indien het zowel priv- als beroepsmatig? Het hof van justitie zegt beroepsmatig. Enkel indien het beroepsmatig deel zo marginaal is, dan kan het nog wel een consument zijn. (of beroepsmatig deel van contract is marginaal: HvJ C-464/01, Gruber) Alleen als het beroepsmatig deel marginaal is: consument: aantal stoelen, waarvan 1 in bureau

31

-

Drie gevallen: Koop-verkoop op afbetaling van roerende lichamelijke zaken, OF Leningen op afbetaling / krediettransacties, OF Gesloten door persoon die beroepsactiviteiten richt op lidstaat van woonplaats van consument

HvJ C-585/08 & C-144/09, Pammer & Hotel Alpenhof Contract Ook als prijs aan consument beloofd HvJ C-96/00 Gabriel Man krijgt verrassing met post: voor klein bedrag iets bestellen, en dan krijg je een grote prijs. Hij doet dat, en krijgt goederen, maar krijgt prijs niet. Stelt vordering in in Oostenrijk, zijn woonplaats. Consumentenovereenkomst. Belang om vordering daar in te stellen? In Oostenrijk is er bijzondere wetgeving: als prijs wordt beloofd, dan moet de prijs worden gegeven aan de consument. Als men in Oostenrijk procedeert, zal die wet dus worden toegepast. In Duitsland is dat niet zeker. Als het geen consumentenovereenkomst is, dan niet kijken naar Oostenrijks recht, maar Brussel I gewoon. HvJ gaat mee in de redenering van de man: is een consument HvJ C-27/02 Engler Vrouw (! EEX verdrag): krijgt een prijs zonder dat ze iets aankoopt: vult bon in: vraag is het een consumentenovereenkomst: geen aankoopverplichting, dus geen consument HvJ C-180/06, Ilsinger Beslissing onder de verordening: zelfs als er geen aankoopverplichting is, dan kan het een consumentenovereenkomst zijn: vanaf het moment dat het bedrijf zich richt op consumenten Uitgesloten - Vervoersovereenkomsten, - behalve als voor n prijs vervoer en verblijf (pakketreizen) - HvJ C-585/08 & C-144/09, Pammer & Hotel Alpenhof Consument eiser - Woonplaats verweerder, OF - Woonplaats consument Consument verweerder - Woonplaats consument - (Tegenvordering mogelijk)

32

Forumbedingen - Enkel geldig als: Gesloten na ontstaan van geschil, OF Additionele mogelijkheid voor consument, OF Consument en weder-partij hebben woonplaats of gewone verblijfplaats in zelfde land en gerechten van die land worden gekozen, tenzij recht van dit land niet toestaat. Wederpartij woonplaats in EU: Brussel I Wederpartij buiten EU, maar filiaal, agentschap of andere vestiging in EU Brussel I Wederpartij buiten EU NU: Nationaal recht (WIPR, art. 97) TOEKOMST: Brussel I (Commissievoorstel) 2. Consumenten: Belgi WIPR, art. 97 (als verweerder buiten EU, geen vestiging in EU) Die regeling overgenomen uit het EEX-Verdrag Voorwaarden: - Beroepsactiviteit - Twee gevallen: Consument verricht nodige handelingen in Belgi & heeft gewone verblijfplaats in Belgi, OF Publiciteit in Belgi & levering moet aan consument met gewone verblijfplaats in Belgi Komt uit EEX- verdrag WIPR, art. 97 3 Forumbedingen: - Enkel geldig als gesloten na ontstaan van geschil 3. Consumenten: VS Beleidskeuze: - Vrije markt - Toegang tot goedkopere producten - Te strikte regulering zal prijzen verhogen voor consumenten Beginselen van - Minimum contacts - Purposeful availment - Due process Long arm statute kan, maar toetsen telkens aan de beginselen van de grondwet

33

Haags Verdrag dat mislukt is, veel RL over te grote bescherming. De meerkost van de bedrijven om in het land van de consument te gaan procederen, zal uiteindelijk op de consument worden doorgerekend. Discussie: Moeten we speciale regels creren voor consumenten of vrijheid van contractenrecht en dan de algemene regels gebruiken om te toetsten? Je zal altijd moeten toetsten aan de algemene regels van de GW. 4. Consumenten: oplossing Den Haag Consument mag in eigen forum eisen als - Wederpartij in dat land professionele activiteiten ontplooit, in bijzonder publiciteit, EN - Consument heeft in dit land stappen genomen voor sluiting van contract Sluit nauw aan bij EEX Consument als verweerder: Gewone verblijfplaats van consument Forumbeding enkel geldig als - Gesloten na ontstaan van geschil, OF - Additionele mogelijkheid voor consument

Dus heel dicht bij de Europese regeling. Vandaar dat het verdrag mislukt is. Sluit aan bij het EEX-Verdrag. Zeer dicht bij de Europese regelgeving, maar dat is net n van redenen waarom het verdrag van Den Haag mislukt is. Dit ging niet volledig met de opvattingen van Amerika. 1992: Internet nog niet zo veralgemeend dat alle consumenten het kunden gebruiken. Maar die overgang op het vlak van internet heeft wel de opvattingen nog extra tegen elkaar opgesteld. US geen extra bescherming, vrijheid van contractenrecht, maar in overeenstemming met de GS EU- extra bescherming nodig

(2) WERKNEMERS 1. Werknemers: EU Beschermde partijen, Brussel I art. 18-21 Beleidskeuze: - Zwakkere onderhandelingspositie - keuze is geen echte keuze - Verdient bescherming - Plaats waar wernemer werkt: rechtbanken goed geplaatst - Bepaalde politiewetten in EU-landen: wil je die veilig stellen, dan wil je dat die rechtbanken bevoegd zijn. Rekening houden met politiewetten in de EU, dan moet een rechtbank van de LS wel bevoegd zijn natuurlijk. Een Amerikaanse rechter zal die niet kunnen toepassen.

34

Voorwaarden - Individuele arbeidsovereenkomsten Werknemer eiser - Woonplaats verweerder, OF - Plaats waar werknemer gewoonlijk werkt HvJ C-37/00 Weber, Kijken naar het hele contract: werkte gewoonlijk in Nederland Kok die de laatste zes maanden van zijn arbeidsovereenkomst in X werkte. Hvj: je moeten kijken over de hele duur van de arbeidsovereenkomst, plaats gewoonlijke werkplaats is Nederland. H.v.J. C- 437/00, Pugliese, Vrouw werd aangeworven door Italiaans beedrijf. Nog voor contract ingaat, krijgt ze kans om in Duitsland te gaan werken. De twee werkgevers hebben echter duidelijk een link. Wil vervoer en verblijfskosten laten betalen, en loon. Italiaans bedrijf stopt echter met logies in Duitsland te betalen, en de reiskosten worden ook maar gedeeltelijk betaald. Ze stelt vordering in voor achterstallige betaling van huur en reiskosten. Stelt vordering in in Duitsland. Bij HvJ: waar is deze plaats? Ze heeft twee werkgevers, een in Itali, andere in Duitsland. HvJ zegt dat je moet gaan kijken naar het aantal factoren: 1) al gepland 2e te sluiten, 2) 1e gewijzigd na 2e, 3) band, 4) eerste werkgever nog gezag,.. en men kijkt naar de duur: HvJ: alle factoren afwegen, en dan op basis van de feiten beoordelen. Arbeidshof Bergen, 7 sept 2007, Warbecq t. Ryanair OF Ontslag van stewards en stewardessen: worden binnen het jaar ontslaan bij Ryanair: valt volgens Iers recht nog onder de proefperiode. Waar is de plaats waar ze gewoonlijk werkt: vraag aan HvJ: onbeantwoord teruggestuurd want geen bevoegdheid om vraag te stellen. Rb. Charleroi zegt Belgi. Speciale situatie: op Iers vliegtuig, door verschillende luchtruimen, Arbeidshof zegt dat plaats waar ze gewoonlijk werkt niet kan worden bepaald. Vandaar verwijst men naar plaats waar contract is ondertekend.

-

Als niet in zelfde land gewoonlijk werkt plaats van vestiging die werknemer in dienst heeft genomen Werknemer verweerder Woonplaats werknemer (Tegenvordering mogelijk)35

Forumbedingen - Enkel geldig als: Gesloten na ontstaan van geschil, OF Additionele mogelijkheid voor werknemer

2. Werknemers: Belgi WIPR, art. 97 (als verweerder buiten EU, geen vestiging in EU) plaats van uitvoering van verbintenis = in Belgi als werknemer gewoonlijk hier werkt Forumbedingen - Enkel geldig als: Gesloten na ontstaan van geschil. Constructie gebaseerd op het EEX-Verdrag. Uitgangspunt= altijd bescherming van de WN. 3. Werknemers: VS Beginselen van - Minimum contacts: vb. werknemer woont in andere lidstaat, en daar wat klusjes niet voldoende - Purposeful availment - Due process Niet altijd speciale regels maken. Er zijn al regels die voldoende beschermen., dus contractsvrijheid. Maar er moet wel voldaan zijn aan de minimumvereisten om te dagvaarden in het betreffende forum. 4. Werknemers: oplossing Den Haag Werknemer eiser - Plaats waar gewoonlijk werkt - Als niet in zelfde Staat gewoonlijk werkt plaats van vestiging die werknemer in dients heeft genomen - Gewone verblijfplaats verweerder Werknemer verweerder - Gewone verblijfplaats werknemer - Plaats waar werknemer gewoonlijk werkte Forumbeding enkel geldig als - Gesloten na ontstaan van geschil, OF - Additionele mogelijkheid voor werknemer Weer te dicht bij Europese regels, en dus VS er niet mee eens In VS: bescherming verweerder van grondwettelijk belang: dus criteria moeten gecheckt worden Oplossing eerder Europees getint. Daarom veel tegenkanting van US. US: bescherming van de verweerders is van grondwettelijk belang, daarom geen regels in categorien verdelen.

36

(3) VERZEKERDEN 1. Verzekerden: EU Beschermde partijen, Brussel I Art. 8-14 Beleidskeuze: - Zwakkere onderhandelingspositie - keuze is geen echte keuze - Verdient bescherming - Bepaalde politiewetten in EU-landen - Niet van toepassing op herverzekering: logisch: bedrijf die herverzekert: bedrijf die verzekert niet als herverzekerde beschermd worden Verzekeringnemer/verzekerde/begunstigde eiser: - Woonplaats van verweerder - Woonplaats van eiser - Aansprakelijkheidsverzekering of verzekering van onroerend goed: Plaats van schadebrengende feit In vrijwaring als mogelijk volgens nationaal recht Verzekeringnemer/verzekerde/begunstigde verweerder: - Woonplaats van verweerder - (Tegenvordering mogelijk) Forumbeding - Enkel geldig als: Gesloten na ontstaan van geschil, OF Additionele mogelijkheid voor Verzekeringnemer/verzekerde/begunstigde, OF Verzekeringnemer en verzekeraar hebben woonplaats of gewone verblijfplaats in zelfde land en gerechten van die land worden gekozen, tenzij recht van dit land niet toestaat, (niet tegenstelbaar aan begunstigde: HvJ C112/03, Peloux) OF Grote risicos. Zaak Peloux: bedrijf die een fabriek moest bouwen, die materiaal gebruikt. Er gaat iets mis. Frans bedrijf wil vordering instellen, oa tegen fabrikant van panelen. Verzekeraars worden erbij betrokken. Verzekeraars zeggen echter: er is een forumbeding voor Belgi. HvJ: begunstigde had niets te maken met het contract, dus je kan die niet verplichten vordering in te stellen tegen Belgi: algemene regels gelden dus: instellen in eigen woonplaats. De derde begunstigde is niet gebonden aan het forumbeding. 2. Verzekerden: Belgi (verweerder buiten EU) Geen specifieke regels in WIPR Algemene regels

37

3. Verzekerden: VS Beginselen van - Minimum contacts - Purposeful availment - Due process McGee v. International Life Insurance Company (1957) Verzekeraar die een polis verkoopt aan verzekerde andere staat. Polis gaat lang mee. Ondertussen ook overgenomen door ander bedrijf. Was echter enige polis. Persoon overlijdt. Begunstigde wil geld, maar wil niet betalen, want vermoeden dat die zelfmoord heeft gepleegd. Begunstigde stelt een vordering in op de plaats van de polis. Gaat kijken naar minimumcontacts: altijd betaald en correspondentie naar waar hij woont. Jarenlang heeft het bedrijg contact gehouden met staat waarin de polis is gevestigd. Er kan dus bevoegdheid zijn

(4) KINDEREN 1. Kinderen: EU Brussel II bis: regelt ouderlijke bevoegdheid kinderen, ontvoering door de ouders en echtscheiding en nietigheid van het huwelijk. Brussel II bis art. 8-14 Ouderlijke verantwoordelijkheid (breder dan ouderlijk gezag, en ook andere focus: gaat uit van de kinderen): vordering hierover wordt gehoord op: Gewone verblijfplaats van het kind Na wettige verhuis: internationale bevoegdheid blijft behouden voor 3 maanden Om omgangsregeling te wijzigen ALS houder van omgangsrecht daar gewone verblijfplaats heeft

Na kinderontvoering: internationale bevoegdheid blijft behouden

Gewone verblijfplaats: Roemeense meisjes: Dienst Vreemdelingenzaken: terug: kinderen kwamen naar Belgi op vakantie. Vader opgepakt, en kinderen hier in een pleeggezin: was een voorlopige maatregel: Art. 20 Brussel II bis. Maar op dit moment gewone verblijfplaats: in Roemeni geregeld worden. Wettig verhuis: koppel woon in Belgi. Koppel gaat uiteen. Men zegt dat de kinderen bij de moeder gaan wonen, en dat de vader bezoekrecht heeft. Na een tijdje besluit moeder dat zij van Belgi naar Duitsland verhuizen en vader geeft toestemming. Vader kan nu de kinderen niet meer elke woensdag zien. Kinderen wel in weekend, maar dan langere periodes in vakantie. Tot 3 maanden kan Belgi . Wel alleen bij wettige verhuis Ontvoering ongedaan maken: specifieke regeling Brussel II bis regelt ook echtscheiding en nietigheid van het huwelijk.38

Ouderlijke verantwoordelijkheid? Is dat hetzelfde als het gezagsrecht in Belgi? OV kan breder worden genterpreteerd. Ouderlijke verantwoordelijkheid gaat uit van de kinderen in tegenstelling tot het ouderlijk gezag. Een ander uitgangspunt. Dit begrip komt uit het Verdrag van Den Haag van 1996. Kind wordt gehoord op de gewone verblijfsplaats van het kind. Vb. Homokoppel dat pas na jaren hun kind uit Oekrane kregen. Dat ging over draagmoederschap: ook over de afstammingsband, adoptie, niet alleen de ouderlijke verantwoordelijkheid. Dat kind van dat homokoppel kon niet naar Belgi komen, want afstammingsband stond niet vast omdat het niet erkend werd. Vb. Kinderen komen naar hier voor vakantie, de vader wordt opgepakt. Art. 20 Brussel II bis. De moeder heeft nog ouderlijk gezag en de kinderen moeten terug naar Roemeni. Een koppel woont in Belgi, gaat uiteen. Er zijn kinderen. Rechter: kinderen gaan bij moeder wonen, vader heeft elke woe bezoekrecht. Moeder en kinderen gaan naar Duitsland verhuizen en de vader heeft de toestemming gegeven (anders kinderontvoering). Voor drie maanden heeft de Belgische rechter nog de mogelijkheid om de omgangsregeling te veranderen. Dat bezoekrecht kan niet meer haalbaar worden. Vb. Vader langere periodes voor de vader toekennen tijdens de vakantie. Wijzigen ze die regeling niet binnen de drie maanden? Bevoegdheid Duitse rechter. Stel tegen de toestemming van de vader gaat de moeder met de kinderen toch naar Duitsland? Belgische rechter blijft bevoegd. Hoe ontvoering ingedaan maken? Verdrag van den Haag.

Ouderlijke verantwoordelijkheid: Uitbreiding van bevoegdheid (Prorogatie) Ook rechtbank bevoegd voor echtscheiding als Ten minste een van echtgenoten ouderlijke verantwoordelijkheid draagt EN Bevoegdheid aanvaard door echtgenoten

Vb. Belgisch Koppel woont met kinderen in GB. Ouders willen scheiden. Brussel II bis: men kan in Belgi scheiden. Belgi is niet de gewone verblijfplaats van de kinderen. Men kan het echter samenvoegen Mogelijk ook andere rechtbank als Kind nauwe band EN Bevoegdheid aanvaard door alle partijen EN In belang van kind

Prorogatie: kiest de RB, maar beperkingen. Vb. Belgisch koppel woont met de kinderen in Engeland. Nu wil men scheiden. Iedereen heeft Belgische nationaliteit. De twee zijn beiden Belg dus krachtens Brussel II bis kan men in Belgi scheiden. Toch veel zinvoller om alles te groeperen bij n RB (ook wat de kinderen betreft). Dit kan obv deze bepaling. De twee echtgenoten moeten ook de bevoegdheid aanvaarden.39

De vraag andersom zal zich niet vaak stellen. Als gewone verblijfplaats niet kan worden vastgesteld en als geen prorogatie bevoegdheid op basis van aanwezigheid van kind Dit artikel kunnen we ook toepassen op vluchtelingkinderen

Gewone verblijfplaats Moeilijk te bepalen Zeker bij kinderen, behalve als ze Sophie Plaeke zijn HvJ moet dit uitklaren

Moet autonoom in EU HvJ C-497/10 PPU, Mercredi Ontvoering van baby door de moeder. Neemt baby in tegen wil vader. Baby kan niet zelfstandig een gewone verblijfplaats hebben: kijken naar verschillende factoren;

Geen prorogatie? Bevoegdheid vestigen op basis van de woonplaats van het kind. Dit geldt ook voor vluchtelingkinderen. Een kind zal ook snel verblijfplaats vergeten, als hij verhuist. ARREST Mercredi Een baby ontvoerd door de moeder. Waar is de gewone verblijfplaats van het kind? Het kan niet een zelfst