Salmonella bij pluimvee en varkens

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Salmonella bij pluimvee en varkens

Katie Vermeersch

DG Controlebeleid

Raadgevend Comité 25/03/2009


Salmonella bij pluimvee en varkens

• Problematiek• Historiek• Salmonella in diervoeders• Salmonellabestrijding pluimvee• Salmonellabestrijding varkens• Monitoring Salmonella in slachthuizen en

uitsnijderijen• Resultaten• Algemene conclusies


Problematiek

• Salmonellabacterie– Terug te vinden bij:

• Diervoeder

• Plantaardige producten

• Dierlijke producten

• Omgeving

– Zoönose • Weinig of geen symptomen bij de dieren

• Symptomatisch bij de mens

– Antimicrobiële resistentie


Historiek

• Pluimvee– Gezondheidsprogramma sedert 1999 (KB

gezondheidskwalificatie 10/08/1998)

• Infrastructuur

• Werking

• Controle op hygiëne

• Monitoring

Preventieve maatregelen

Logistieke slacht


HistoriekHumane Salmonellose 2003-2008


Historiek

VERORDENING (EG) Nr. 2160/2003 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

van 17 november 2003

inzake de bestrijding van salmonella en andere specifieke door voedsel

overgedragen

zoönoseverwekkers


•Verordening (EG) nr. 2160/2003

•Vastleggen doelstellingen door COMM

•Verplichte monitoring

•Enkele verplichte maatregelen

•Verplicht programma uit te werken door LS

Salmonellabestrijdingsprogramma’s

BE COMM Doelstelling

Fokpluimvee 2005 2006 ≤ 1% van de tomen (12/2009)

Leghennen Juni 2007 2008 1e jaar 30% reductie, volgende jaren elk 10%

Braadkippen 2009 2009 ≤ 1% van de tomen (12/2011)

Kalkoenen 2010 2010 ≤ 1% van de tomen (12/2012)

Vleesvarkens Juni 2007 2011-2012? Nog niet gekend

Zeugen 2011-2012? 2011-2012? Nog niet gekend


•Verordening (EG) nr. 2160/2003•Vastleggen doelstellingen door EC

•Verplichte monitoring

•Enkele verplichte maatregelen

•Verplicht programma uit te werken door LS

Verordeningen (EG) nrs. 1003/2005 (fokpluimvee), 1168/2006 (leghennen), 646/2007 (braadkippen),

584/2007 (kalkoenen)

•Doelstellling

•Monitoring

Verordening (EG) nr. 1177/2006 –

bestrijdingsmethodes

•Verplichte vaccinatie leghennen

•Verbod gebruik van AM

KB van 27/04/2007 betreffende de bestrijding van Salmonella bij

pluimvee

•bijkomende technische specificatie monitoring

•Vaccinatie

•Maatregelen

•Tegenonderzoek

KB van 10/08/1998 houdende bepaalde voorschriften voor de

gezondheidskwalificatie van pluimvee

•Infrastructuur

•Werking

•Controle op hygiëne

Alle bedrijven vanaf 200 stuks pluimvee van de betreffende soort en categorie


Salmonella in diervoeders

Salmonella is volgens EFSA belangrijkste gevaar voor microbiologisch contaminatie feed

Bestaande productnorm en actielimiet BE– Afwezigheid in 25g voor dierlijke producten (bvb

vismeel) (wettelijke norm)– Afwezigheid in 25g voor plantaardige producten

(acties volgens beslissingsboom) (actielimiet)– In beslissingboom specifieke aanpak voor

pluimveevoeder (niet voor varkens) op basis van 7 ‘kritische’ serotypes


Op EU niveau discussie begonnen om algemene norm (product en procesnorm)– Focus zal waarschijnlijk naar procesnorm verschuiven– Nog niet voor zeer nabije toekomst, maar normen moeten

volgens VO 183/2005 vastgelegd worden

In tussentijd in BE discussie voor eventuele aanpassing van huidige strategie (oa beslissingsboom)– Behouden/aanpassen/afschaffen huidige boom? – Voorstel tot uitsplitsing acties species-specifiek en operator-

specifiek rekening houdend met serotype– Onzeker of het in actielimietendocument zal komen

Salmonella in diervoeders


Salmonellabestrijding pluimvee

• Fokpluimvee– Gezondheidskwalificatie A– Verplichte vaccinatie tegen S. Enteritidis,

aangeraden tegen S. Typhimurium– Monitoring (EC)

• Opfok: eendagskuikens, 4 weken, 16 weken (off)

• Productie: om de 2 weken, officieel op 24, 46 en 56 (62) weken



• Fokpluimvee– Maatregelen (S.E., S.T., S.V., S.H., S.I.)

• Verbod op behandeling AB (EC)

• Verplichte slacht binnen de maand (EC)

• Kanalisatie naar eiverwerkende industrie niet bebroede broedeieren voor hittebehandeling (EC)

• Vernietiging reeds bebroede broedeieren (EC)

• Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O

• Opzet indien swabcontrole Salmonella negatief



• Leghennen– Resultaten baselinestudie EC 2004-2005

Waargenomen prevalentie op bedrijfsniveau

Aantal bedrijven Salmonella spp. S.e en/of S.t.

BE 141 37,6% 27,7%

EU 5.007 29,7% 19,7%

Bron: EFSA



• Leghennen– Gezondheidskwalificatie– Verplichte vaccinatie tegen S. Enteritidis (EC),

aangeraden tegen S. Typhimurium– Monitoring (EC)

• Opfok: eendagskuikens, 16 weken

• Productie: om de 15 weken

• Officiële controle van 1 toom per bedrijf per jaar



• Leghennen– Maatregelen (S.E., S.T.)

• Verbod op behandeling met AB (EC)

• Logistieke slacht op het einde van de productie• Kanalisatie naar eiverwerkende industrie van eieren voor

hittebehandeling (EC)

• Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O

• Opzet indien swabcontrole Salmonella negatief• Officiële controle van andere aanwezige tomen en van

volgende toom in zelfde stal (EC)



• Braadkippen (2009)/vleeskalkoenen (2010)

– Resultaten baseline studie ECGeschatte prevalentie op toomniveau bij braadkippen 2005-2006

Salmonella spp. S. Enteritidis S. Typhimurium S.e en S.t

BE 12,4% 0% 1,2% 2,0%

EU 23,7% 10,9% 0,5% 11,0%

Gewogen prevalentie op toomniveau bij vleeskalkoenen 2006-2007

Aantal bedrijven Salmonella spp. S.e en/of S.t.

BE 74 17,8% 7,1%

EU 3.702 30,7% 3,8%

Bron: EFSA



• Braadkippen (2009)/vleeskalkoenen (2010)

– Gezondheidskwalificatie – Monitoring (EC)

• Uitgangscontrole in laatste 3 weken voor het slachten• Officiële controle van 1 toom op 10% van de bedrijven per jaar

– Maatregelen (S.E., S.T.)• Verbod op behandeling met AB (EC)

• Logistieke slacht • Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O• Ev. ontsmetten door externe firma na volgende ronde• Ev. opzet van eendagskuikens afkomstig van S.T. gevaccineerde

moederdieren• Ev. begeleiding door bedrijfsdierenarts (ondersteund door dierenarts

DGZ) indien probleem blijft



• Toekomst– Opstellen programma voor kleine

braadkippenbedrijven die enkel rechtstreeks vlees leveren aan de eindconsument

– Vanaf 12/12/2010 criterium voor vers pluimveevlees:

“SALMONELLA: AFWEZIG IN 25G”


Salmonellabestrijding varkens

• Vleesvarkens– Middelen

• Sensibilisering varkenssector

• Verbetering hygiëne en bioveiligheid op varkensbedrijven

– Monitoring• 4 maandelijks serologisch onderzoek op Salmonella bij 10 tot

12 varkens (stalen Aujeszkyprogramma)

– Salmonellarisicobedrijf• Gemiddelde resultaat van het 4 maandelijks onderzoek 3 maal

na elkaar boven de 0.6 (S/P ratio)



– Salmonellarisicobedrijf • Maatregelen

– Bacteriologisch onderzoek

– Checklist bioveiligheid en hygiëne

– Opstellen bedrijfsspecifiek salmonella-actieplan

– Uitvoeren van het actieplan over de periode van 1 jaar

• Indien een tweede keer risicobedrijf na minimum 1 jaar

– Verplichte begeleiding door DGZ of ARSIA



• Toekomst (2011-2012?)– Aanpassen Salmonellabestrijdings-

programma bij vleesvarkens aan de doelstellingen van de Europese Commissie

– Starten met een Salmonellabestrijdingsprogramma bij zeugen


Financiering door FAVV

• Programma’s pluimvee– Monitoring (2008)

• Fokpluimvee: 155.000€

• Leghennen: 25.000€

– Dierenarts (2009)• Braadkippen: 111.000€

• Programma varkens 2008– Monitoring: 473.000€

– Dierenarts: 159.000€

923.000€


Resultaten (detail)

Humane salmonellose 2003-2008

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Salmonella enteritidis

Salmonella hadar

Salmonella typhimurium

Salmonella andere

Salmonella totaal


Resultaten

PLUIMVEE2006 2007 2008

Totaal aantal tomen

% +* Te bestrijden

% +*

Totaal aantal tomen

% + Te bestrijden

% +

Totaal aantal tomen

% + Te bestrijden

% +

Fokpluimvee 558 2,33% 0% 496 3,4% 1,07% 550 7,27% 1,09%*

Leghennen 676 4,88% nvt 307 5,54% nvt

378 5,55 % 2,91%* 649 11,1%* 3,54%*

Braadkippen 8593 2,9% nvt 8809 3,12% nvt 7755 3,02% nvt

*: na tegenonderzoek


Resultaten

• Varkens

Serologisch onderzoek

2006 2007 2008

Aantal stalen 207.820 200.697 188.257

Aantal stalen S/P ratio > 0,6

9,6% (>1) 16,7% 21%

Aantal bedrijven 7.197 6.978 6.658

Aantal bedrijven minstens 1 maal > 0,6

nvt 31% 40%


Resultaten

• Varkens– Salmonellarisicobedrijven

• Sedert juli 2007:– 700 risicobedrijven– 200 statuut opgeheven– 45 begeleiding door DGZ of ARSIA– Ongeveer 30 nieuwe bedrijven per maand

– Risicofactoren• Bedrijfsstructuur (all-in, all-out)• Voederkwaliteit

– Structuur– Samenstelling

• …


Salmonellamonitoring in slachthuis en uitsnijderij

• Bewaking van zoönoseverwekkers (Richtlijn 2003/99/EG)– Methodologie PB00-P14-REV1-2006-23 – Karkassen en vlees van varkens en pluimvee– Per jaar slacht men in België :

• 10 miljoen varkens

• 250 miljoen braadkippen

• 30 miljoen hennen


Evolutie Salmonellabesmetting van karkassen en versneden vlees van varkens

0%

10%

20%

30%

40%

50%

bes

met

tin

g

karkassen (600 cm2) versneden vlees (25g)

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008


Karkassen (600 cm2)

Versneden vlees (25g)

Gehakt vlees (25g)

Jaar N p N p N p

2000 319 24.1% 291 32.3% 308 16.6%

2001 293 20.8% 248 17.7% 300 10.3%

2002 298 15.4% 224 11.2% 301 11.0%

2003 287 14.6% 278 6.1% 299 6.4%

2004 374 12.1% 241 10.4% 437 9.4%

2005 442 9.3% 307 7.3% 155 6.5%

2006 154 7.1% 328 2.4% 83 2.6%

2007 293 16% 411 4,1%

2008 281 14,6% 122 5,7%


Conclusies:

• Toename van de besmetting van karkassen en versneden vlees van varkens in 2007

• Besmettingsniveau bleef stabiel in 2008• Vaakst voorkomende serovars: S.

Typhimurium en S. Derby• Seizoenseffect : hogere prevalentie in april en

mei


Resultaten baselinestudie EC 2006-2007

‘Baseline survey on the prevalence of Salmonella in slaughter pigs’, EFSA Journal (2008)

Waargenomen prevalentie op slachthuisniveau

Aantal onderzocht karkassen

Salmonella spp. S. Typhimurium

BE 381 18,8% 10,9%

EU 5.736 8,3% 3,9%


Evolutie Salmonellabesmetting van karkassen en versneden vlees van braadkippen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

bes

met

tin

g

karkassen (1g) versneden vlees (25g)

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008


Jaar

karkassen (1g) Versneden vlees (25g)

N p N p

2000 289 6.6% 276 12.7%

2001 281 11.4% 232 15.1%

2002 259 7.0% 230 12.6%

2003 290 12.1% 247 11.7%

2004 265 7.9% 297 19.9%

2005 228 5.7% 260 14.2%

2006 69 1.4% 293 13.3%

2007 406 8.4% 172 5.8%

2008 200 7% 568 7%


Salmonellabesmetting van karkassen van soepkippen

• In 2008 werden 281 karkassen onderzocht op Salmonella spp.• Het percentage besmette karkassen bedroeg 40,9% (115/281) :

BE 23,4% (30/128) DE 72,7% (8/11) FR 30,8% (8/26) NL 59,5% (69/116)


Conclusies:

• Grote verschillen in prevalentie tussen de slachthuizen

• Slachten van Salmonella positieve partijen uit het buitenland


Door exploitanten uitgevoerde bacteriologische analyses

• Op HACCP gesteund autocontrolesysteem (Verordening (EG) nr. 178/2002)

• Microbiologische criteria

(Verordening (EG) nr. 2073/2005)


Toepassing van Verordening (EG) nr. 2073/2005

Salmonella

• Niet-destructieve bemonsterinigsmethode : schuurspons

• Proceshygiënecriterium • Bij ongunstig resultaat corrigerende acties

ondernemen en reden van non-conformiteit opsporen• Resultaten registreren in de vorm van

controlekaarten


Algemene conclusies

• Grote investering door primaire sector en overheid • Diervoeders

– Verdere actie te ondernemen in de toekomst– Nemen toe in belangrijkheid naarmate prevalentie in

primaire productie daalt• Darmgezondheid• Insleep Salmonella

• Pluimvee– Reeds intensieve programma’s bij de verschillende

categorieën kippen– Prevalentie te bestrijden serotypes daalt

• Vaccinatie • Hygiëne op bedrijfs- en slachthuisniveau


Algemene conclusies

• Varkens– Haalbare maatregelen op bedrijfsniveau op korte of

middellange termijn onvoldoende om humane Salmonella gevallen te doen dalen

– Slachthuizen eveneens een belangrijke rol te vervullen (conclusies METZOON-project, EFSA-rapport)

• Humaan– Dalend aantal humane salmonellagevallen

• Voornamelijk daling S.e. (leghennen)

– Lichte stijging van het aantal humane Salmonella Typhimuriumgevallen

Salmonella bij pluimvee en varkens

Documents

Transcript of Salmonella bij pluimvee en varkens