Salmonella bij pluimvee en varkens
description
Transcript of Salmonella bij pluimvee en varkens
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonella bij pluimvee en varkens
Katie Vermeersch
DG Controlebeleid
Raadgevend Comité 25/03/2009
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonella bij pluimvee en varkens
• Problematiek• Historiek• Salmonella in diervoeders• Salmonellabestrijding pluimvee• Salmonellabestrijding varkens• Monitoring Salmonella in slachthuizen en
uitsnijderijen• Resultaten• Algemene conclusies
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Problematiek
• Salmonellabacterie– Terug te vinden bij:
• Diervoeder
• Plantaardige producten
• Dierlijke producten
• Omgeving
– Zoönose • Weinig of geen symptomen bij de dieren
• Symptomatisch bij de mens
– Antimicrobiële resistentie
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Historiek
• Pluimvee– Gezondheidsprogramma sedert 1999 (KB
gezondheidskwalificatie 10/08/1998)
• Infrastructuur
• Werking
• Controle op hygiëne
• Monitoring
Preventieve maatregelen
Logistieke slacht
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
HistoriekHumane Salmonellose 2003-2008
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Historiek
VERORDENING (EG) Nr. 2160/2003 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
van 17 november 2003
inzake de bestrijding van salmonella en andere specifieke door voedsel
overgedragen
zoönoseverwekkers
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
•Verordening (EG) nr. 2160/2003
•Vastleggen doelstellingen door COMM
•Verplichte monitoring
•Enkele verplichte maatregelen
•Verplicht programma uit te werken door LS
Salmonellabestrijdingsprogramma’s
BE COMM Doelstelling
Fokpluimvee 2005 2006 ≤ 1% van de tomen (12/2009)
Leghennen Juni 2007 2008 1e jaar 30% reductie, volgende jaren elk 10%
Braadkippen 2009 2009 ≤ 1% van de tomen (12/2011)
Kalkoenen 2010 2010 ≤ 1% van de tomen (12/2012)
Vleesvarkens Juni 2007 2011-2012? Nog niet gekend
Zeugen 2011-2012? 2011-2012? Nog niet gekend
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
•Verordening (EG) nr. 2160/2003•Vastleggen doelstellingen door EC
•Verplichte monitoring
•Enkele verplichte maatregelen
•Verplicht programma uit te werken door LS
Verordeningen (EG) nrs. 1003/2005 (fokpluimvee), 1168/2006 (leghennen), 646/2007 (braadkippen),
584/2007 (kalkoenen)
•Doelstellling
•Monitoring
Verordening (EG) nr. 1177/2006 –
bestrijdingsmethodes
•Verplichte vaccinatie leghennen
•Verbod gebruik van AM
KB van 27/04/2007 betreffende de bestrijding van Salmonella bij
pluimvee
•bijkomende technische specificatie monitoring
•Vaccinatie
•Maatregelen
•Tegenonderzoek
KB van 10/08/1998 houdende bepaalde voorschriften voor de
gezondheidskwalificatie van pluimvee
•Infrastructuur
•Werking
•Controle op hygiëne
Alle bedrijven vanaf 200 stuks pluimvee van de betreffende soort en categorie
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonella in diervoeders
Salmonella is volgens EFSA belangrijkste gevaar voor microbiologisch contaminatie feed
Bestaande productnorm en actielimiet BE– Afwezigheid in 25g voor dierlijke producten (bvb
vismeel) (wettelijke norm)– Afwezigheid in 25g voor plantaardige producten
(acties volgens beslissingsboom) (actielimiet)– In beslissingboom specifieke aanpak voor
pluimveevoeder (niet voor varkens) op basis van 7 ‘kritische’ serotypes
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Op EU niveau discussie begonnen om algemene norm (product en procesnorm)– Focus zal waarschijnlijk naar procesnorm verschuiven– Nog niet voor zeer nabije toekomst, maar normen moeten
volgens VO 183/2005 vastgelegd worden
In tussentijd in BE discussie voor eventuele aanpassing van huidige strategie (oa beslissingsboom)– Behouden/aanpassen/afschaffen huidige boom? – Voorstel tot uitsplitsing acties species-specifiek en operator-
specifiek rekening houdend met serotype– Onzeker of het in actielimietendocument zal komen
Salmonella in diervoeders
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Fokpluimvee– Gezondheidskwalificatie A– Verplichte vaccinatie tegen S. Enteritidis,
aangeraden tegen S. Typhimurium– Monitoring (EC)
• Opfok: eendagskuikens, 4 weken, 16 weken (off)
• Productie: om de 2 weken, officieel op 24, 46 en 56 (62) weken
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Fokpluimvee– Maatregelen (S.E., S.T., S.V., S.H., S.I.)
• Verbod op behandeling AB (EC)
• Verplichte slacht binnen de maand (EC)
• Kanalisatie naar eiverwerkende industrie niet bebroede broedeieren voor hittebehandeling (EC)
• Vernietiging reeds bebroede broedeieren (EC)
• Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O
• Opzet indien swabcontrole Salmonella negatief
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Leghennen– Resultaten baselinestudie EC 2004-2005
Waargenomen prevalentie op bedrijfsniveau
Aantal bedrijven Salmonella spp. S.e en/of S.t.
BE 141 37,6% 27,7%
EU 5.007 29,7% 19,7%
Bron: EFSA
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Leghennen– Gezondheidskwalificatie– Verplichte vaccinatie tegen S. Enteritidis (EC),
aangeraden tegen S. Typhimurium– Monitoring (EC)
• Opfok: eendagskuikens, 16 weken
• Productie: om de 15 weken
• Officiële controle van 1 toom per bedrijf per jaar
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Leghennen– Maatregelen (S.E., S.T.)
• Verbod op behandeling met AB (EC)
• Logistieke slacht op het einde van de productie• Kanalisatie naar eiverwerkende industrie van eieren voor
hittebehandeling (EC)
• Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O
• Opzet indien swabcontrole Salmonella negatief• Officiële controle van andere aanwezige tomen en van
volgende toom in zelfde stal (EC)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Braadkippen (2009)/vleeskalkoenen (2010)
– Resultaten baseline studie ECGeschatte prevalentie op toomniveau bij braadkippen 2005-2006
Salmonella spp. S. Enteritidis S. Typhimurium S.e en S.t
BE 12,4% 0% 1,2% 2,0%
EU 23,7% 10,9% 0,5% 11,0%
Gewogen prevalentie op toomniveau bij vleeskalkoenen 2006-2007
Aantal bedrijven Salmonella spp. S.e en/of S.t.
BE 74 17,8% 7,1%
EU 3.702 30,7% 3,8%
Bron: EFSA
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Braadkippen (2009)/vleeskalkoenen (2010)
– Gezondheidskwalificatie – Monitoring (EC)
• Uitgangscontrole in laatste 3 weken voor het slachten• Officiële controle van 1 toom op 10% van de bedrijven per jaar
– Maatregelen (S.E., S.T.)• Verbod op behandeling met AB (EC)
• Logistieke slacht • Swabcontrole op Salmonella en hygiënogram na R&O• Ev. ontsmetten door externe firma na volgende ronde• Ev. opzet van eendagskuikens afkomstig van S.T. gevaccineerde
moederdieren• Ev. begeleiding door bedrijfsdierenarts (ondersteund door dierenarts
DGZ) indien probleem blijft
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding pluimvee
• Toekomst– Opstellen programma voor kleine
braadkippenbedrijven die enkel rechtstreeks vlees leveren aan de eindconsument
– Vanaf 12/12/2010 criterium voor vers pluimveevlees:
“SALMONELLA: AFWEZIG IN 25G”
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding varkens
• Vleesvarkens– Middelen
• Sensibilisering varkenssector
• Verbetering hygiëne en bioveiligheid op varkensbedrijven
– Monitoring• 4 maandelijks serologisch onderzoek op Salmonella bij 10 tot
12 varkens (stalen Aujeszkyprogramma)
– Salmonellarisicobedrijf• Gemiddelde resultaat van het 4 maandelijks onderzoek 3 maal
na elkaar boven de 0.6 (S/P ratio)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding varkens
– Salmonellarisicobedrijf • Maatregelen
– Bacteriologisch onderzoek
– Checklist bioveiligheid en hygiëne
– Opstellen bedrijfsspecifiek salmonella-actieplan
– Uitvoeren van het actieplan over de periode van 1 jaar
• Indien een tweede keer risicobedrijf na minimum 1 jaar
– Verplichte begeleiding door DGZ of ARSIA
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabestrijding varkens
• Toekomst (2011-2012?)– Aanpassen Salmonellabestrijdings-
programma bij vleesvarkens aan de doelstellingen van de Europese Commissie
– Starten met een Salmonellabestrijdingsprogramma bij zeugen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Financiering door FAVV
• Programma’s pluimvee– Monitoring (2008)
• Fokpluimvee: 155.000€
• Leghennen: 25.000€
– Dierenarts (2009)• Braadkippen: 111.000€
• Programma varkens 2008– Monitoring: 473.000€
– Dierenarts: 159.000€
923.000€
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Resultaten (detail)
Humane salmonellose 2003-2008
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Salmonella enteritidis
Salmonella hadar
Salmonella typhimurium
Salmonella andere
Salmonella totaal
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Resultaten
PLUIMVEE2006 2007 2008
Totaal aantal tomen
% +* Te bestrijden
% +*
Totaal aantal tomen
% + Te bestrijden
% +
Totaal aantal tomen
% + Te bestrijden
% +
Fokpluimvee 558 2,33% 0% 496 3,4% 1,07% 550 7,27% 1,09%*
Leghennen 676 4,88% nvt 307 5,54% nvt
378 5,55 % 2,91%* 649 11,1%* 3,54%*
Braadkippen 8593 2,9% nvt 8809 3,12% nvt 7755 3,02% nvt
*: na tegenonderzoek
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Resultaten
• Varkens
Serologisch onderzoek
2006 2007 2008
Aantal stalen 207.820 200.697 188.257
Aantal stalen S/P ratio > 0,6
9,6% (>1) 16,7% 21%
Aantal bedrijven 7.197 6.978 6.658
Aantal bedrijven minstens 1 maal > 0,6
nvt 31% 40%
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Resultaten
• Varkens– Salmonellarisicobedrijven
• Sedert juli 2007:– 700 risicobedrijven– 200 statuut opgeheven– 45 begeleiding door DGZ of ARSIA– Ongeveer 30 nieuwe bedrijven per maand
– Risicofactoren• Bedrijfsstructuur (all-in, all-out)• Voederkwaliteit
– Structuur– Samenstelling
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellamonitoring in slachthuis en uitsnijderij
• Bewaking van zoönoseverwekkers (Richtlijn 2003/99/EG)– Methodologie PB00-P14-REV1-2006-23 – Karkassen en vlees van varkens en pluimvee– Per jaar slacht men in België :
• 10 miljoen varkens
• 250 miljoen braadkippen
• 30 miljoen hennen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Evolutie Salmonellabesmetting van karkassen en versneden vlees van varkens
0%
10%
20%
30%
40%
50%
bes
met
tin
g
karkassen (600 cm2) versneden vlees (25g)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Karkassen (600 cm2)
Versneden vlees (25g)
Gehakt vlees (25g)
Jaar N p N p N p
2000 319 24.1% 291 32.3% 308 16.6%
2001 293 20.8% 248 17.7% 300 10.3%
2002 298 15.4% 224 11.2% 301 11.0%
2003 287 14.6% 278 6.1% 299 6.4%
2004 374 12.1% 241 10.4% 437 9.4%
2005 442 9.3% 307 7.3% 155 6.5%
2006 154 7.1% 328 2.4% 83 2.6%
2007 293 16% 411 4,1%
2008 281 14,6% 122 5,7%
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Conclusies:
• Toename van de besmetting van karkassen en versneden vlees van varkens in 2007
• Besmettingsniveau bleef stabiel in 2008• Vaakst voorkomende serovars: S.
Typhimurium en S. Derby• Seizoenseffect : hogere prevalentie in april en
mei
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Resultaten baselinestudie EC 2006-2007
‘Baseline survey on the prevalence of Salmonella in slaughter pigs’, EFSA Journal (2008)
Waargenomen prevalentie op slachthuisniveau
Aantal onderzocht karkassen
Salmonella spp. S. Typhimurium
BE 381 18,8% 10,9%
EU 5.736 8,3% 3,9%
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Evolutie Salmonellabesmetting van karkassen en versneden vlees van braadkippen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
bes
met
tin
g
karkassen (1g) versneden vlees (25g)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Jaar
karkassen (1g) Versneden vlees (25g)
N p N p
2000 289 6.6% 276 12.7%
2001 281 11.4% 232 15.1%
2002 259 7.0% 230 12.6%
2003 290 12.1% 247 11.7%
2004 265 7.9% 297 19.9%
2005 228 5.7% 260 14.2%
2006 69 1.4% 293 13.3%
2007 406 8.4% 172 5.8%
2008 200 7% 568 7%
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Salmonellabesmetting van karkassen van soepkippen
• In 2008 werden 281 karkassen onderzocht op Salmonella spp.• Het percentage besmette karkassen bedroeg 40,9% (115/281) :
BE 23,4% (30/128) DE 72,7% (8/11) FR 30,8% (8/26) NL 59,5% (69/116)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Conclusies:
• Grote verschillen in prevalentie tussen de slachthuizen
• Slachten van Salmonella positieve partijen uit het buitenland
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Door exploitanten uitgevoerde bacteriologische analyses
• Op HACCP gesteund autocontrolesysteem (Verordening (EG) nr. 178/2002)
• Microbiologische criteria
(Verordening (EG) nr. 2073/2005)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Toepassing van Verordening (EG) nr. 2073/2005
Salmonella
• Niet-destructieve bemonsterinigsmethode : schuurspons
• Proceshygiënecriterium • Bij ongunstig resultaat corrigerende acties
ondernemen en reden van non-conformiteit opsporen• Resultaten registreren in de vorm van
controlekaarten
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Algemene conclusies
• Grote investering door primaire sector en overheid • Diervoeders
– Verdere actie te ondernemen in de toekomst– Nemen toe in belangrijkheid naarmate prevalentie in
primaire productie daalt• Darmgezondheid• Insleep Salmonella
• Pluimvee– Reeds intensieve programma’s bij de verschillende
categorieën kippen– Prevalentie te bestrijden serotypes daalt
• Vaccinatie • Hygiëne op bedrijfs- en slachthuisniveau
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Algemene conclusies
• Varkens– Haalbare maatregelen op bedrijfsniveau op korte of
middellange termijn onvoldoende om humane Salmonella gevallen te doen dalen
– Slachthuizen eveneens een belangrijke rol te vervullen (conclusies METZOON-project, EFSA-rapport)
• Humaan– Dalend aantal humane salmonellagevallen
• Voornamelijk daling S.e. (leghennen)
– Lichte stijging van het aantal humane Salmonella Typhimuriumgevallen