SAE Nieuwsbrief 26
-
Upload
esther-boeles -
Category
Documents
-
view
216 -
download
1
description
Transcript of SAE Nieuwsbrief 26
S A E n i e u w s b r i e f nummer 17, september 2006
S t i c h t i n g
A c a d e m i s c h
E r f g o e d
S A E n i e u w sb r i e f
26
SAE nieuws i s een uitgave van de St ichting Academisch Erfgoed en verschijnt 3 tot 4 keer per jaar .
Februar i 2010
Rond 1900 was de Leidse Sterrewacht een
ingeslapen instituut waar nauwelijks nog
wetenschappelijk werk werd gepubliceerd.
De toenmalige directeur H.G. van de Sande
Bakhuyzen (1838-1923) is dan ook vrijwel
vergeten. Toch is het indrukwekkendste
object uit de Sterrewachtcollectie van hem
afkomstig. Bij zijn afscheid in 1908 kreeg hij
een monumentaal Album Amicorum (65x55
cm in gesloten toestand), gebonden in leer en
voorzien van een prachtig versierd perka-
menten titelblad. Bovendien bevat het een
afbeelding van de Leidse Sterrewacht,
geschilderd (en gesigneerd) door Bakhuyzen’s
broer Julius, destijds een bekend schilder.
Voor wetenschapshistorici is de inhoud het
interessantst: het album bevat honderden
foto’s van astronomen, fysici en andere
wetenschappers uit de hele wereld. Ze verte-
genwoordigen een aanzienlijk deel van de
internationale astronomische gemeenschap
van die tijd.
B a n d e n B i n n e n w e r k
Het titelblad,het schilderij en de foto’s zijn
in een uitstekende staat, maar de band is
beschadigd. Het heeft jarenlang in vochtige
kelders gelegen. Helaas is de band zo zwaar
dat hij bij opening letterlijk onder zijn eigen
gewicht bezwijkt. Hij is dan ook deels los-
gescheurd van het binnenwerk. Het album
wordt momenteel gedigitaliseerd. Dat gaat
niet zonder problemen, gezien de onhandel-
bare omvang. Het zal binnenkort worden
gerestaureerd. De digitale versie wordt
online beschikbaar gemaakt, in samenwer-
king met de Universiteitsbibliotheek Leiden.
David Baneke, Sterrewacht Leiden
ALBUM AMICORUM van de
Leidse Sterrewacht
Een bijzonder object uit de collectie van de Leidse Sterrewacht is het Album
Amicorum van Van de Sande Bakhuyzen. Het wordt momenteel gedigitaliseerd.
Op zoek in de bibliotheken, universiteits-
musea en sterrenwachten, aangesloten bij
de SAE, kwamen de prachtigste met foto’s
geïllustreerde boeken, atlassen, portfolio’s
en losse afdrukken tevoorschijn, die de
sterke internationale reputatie van de
Nederlandse sterrenkunde weerspiegelen.
Deze indrukwekkende en soms ontroe-
rende foto’s zijn tegenwoordig alleen nog
bekend bij een handjevol liefhebbers. Toch
is hun invloed op de wetenschappelijke
ontwikkeling en de promotie van het vak
niet te onderschatten. De manier waarop
deze foto’s werden geproduceerd, gepubli-
ceerd, geïnterpreteerd en gewaardeerd, laat
nieuw licht schijnen op de spectaculaire
foto’s die de laatste twintig jaar brede
bekendheid hebben gekregen.
De tentoonstelling laat daarom naast histo-
rische objecten ook hedendaagse beelden
zien: van de oudste foto’s van de maan en
de zon, filmpjes van planeten, infrarood-,
ultraviolet- , en röntgenbeelden, niet-
optische en ‘false colour’ foto’s, tot aan
de nieuwste ‘ultra deep field’ opnamen.
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk ge-
ïllustreerd boek, uitgegeven bij Architectura
& Natura, met teksten van Saskia Asser
(Conservator Huis Marseille) en Huib
Henrichs (Hoogleraar Sterrenkunde UvA).
First Light: Fotografie en Astronomie
6 maart tot en met 30 mei 2010
Huis Marseille, Museum voor Fotografie
Keizersgracht 401, Amsterdam
www.huismarseille.nl
Fotografie & Astronomie
De expositie First Light toont fotografisch astronomisch erfgoed.
Foto: G.W. Ritchey (18 september 1901).
1
3
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
2
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
Op 28 januari 2010 is het Nederlands
Centrum voor Biodiversiteit Naturalis
opgericht. Het Zoölogisch Museum
Amsterdam, het Nationaal Herbarium
Nederland en Naturalis bundelen in Leiden
hun krachten om een nieuw instituut te
vormen. Dit nieuwe instituut gaat het
grootste deel van de Nederlandse natuur-
historische collecties van planten en dieren
beheren, onderzoek doen en universitair
onderwijs verzorgen en het publiek infor-
meren over de biodiversiteit op aarde. De
samenvoeging van collecties maakt NCB
Naturalis qua omvang het vijfde instituut
van de wereld en biedt ongekende perspec-
tieven en mogelijkheden voor weten-
schap, onderwijs en publiek.
Zie voor meer informatie:
www.naturalis.nl
NCB - Nederlands Centrum
voor Biodiversiteit
September 2009 dienden de UB Amster-
dam en het Universiteitsmuseum Utrecht
namens de SAE een fondsaanvraag in bij
SenterNovem voor de bouw van een infra-
structuur die landelijke digitale ontsluiting
van de academische collecties mogelijk
moet maken (‘Unicum’). SenterNovem
heeft 170.000 euro toegekend, met de vol-
gende motivatie:
“[Het is] een project dat bijdraagt aan de
verbetering van de huidige informatievoor-
ziening. De opzet van de landelijke infra-
structuur is een behoorlijke stap voor-
waarts, zowel voor wat betreft de
vernieuwing als de digitale toegankelijk-
heid. Verder is positief dat externe partijen
de content kunnen harvesten en dat ook
(of juist) na afloop van het project collec-
ties kunnen worden toegevoegd.’
De SAE is buitengewoon verheugd dat dit
project nu gerealiseerd kan worden. Maart
2012 wordt de nieuwe collectiewebsite
opgeleverd: de content zal aanvankelijk
bestaan uit basisgegevens over alle SAE-
collecties (afkomstig uit de bestaande col-
lectiedatabase van de SAE en de database
medischerfgoed.nl), beschrijvingen en
afbeeldingen van de hoogleraarportretten
van de vijf aangesloten universiteiten en het
archief van Snouck Hurgronje (UB Leiden).
Vanaf dat moment kunnen alle SAE-instel-
lingen vanachter de eigen computer en in
hun eigen tempo hun collectiebeschrijvin-
gen bijwerken met behulp van een
gebruiksvriendelijk formulier. De database
zal regelmatig worden geupload. Onder-
zoekers, studenten en andere geïnteresseer-
den kunnen via één toegang de collecties
van vijf verschillende instellingen doorzoe-
ken. Bovendien zal deze collectiewebsite
het overzicht bieden dat nodig is om col-
lecties onderling af te stemmen, of om
gezamenlijk tot presentaties op het web of
‘in real life’ te komen.
Esther Boeles, Coördinator SAE
SenterNovem kent SAE subsidie toeLeiden is bijzonder rijk aan collecties op het
gebied van de exacte wetenschappen. Zij
bevatten instrumenten, boeken, archieven en
objecten waardoor de ontwikkeling van
astronomie, biologie, botanie, farmacologie,
geneeskunde, natuurkunde, scheikunde en
wiskunde inzichtelijk wordt gemaakt. Deze
collecties worden gebruikt voor wetenschap-
pelijk onderzoek en onderwijs maar zijn
daarnaast ook enorm waardevol voor een
breed publiek dat zich wil verdiepen in de
geschiedenis van de wetenschap.
S a m e n w e r k i n g De Leidse instellingen met collecties op het
terrein van de exacte wetenschappen heb-
ben een convenant opgesteld waarin zij de
intentie uitspreken op een aantal terreinen
te gaan samenwerken om de collecties
breed en digitaal toegankelijk te maken.
Het gaat om het Anatomisch Museum,
Museum Boerhaave, Hortus botanicus
Leiden/Nationaal Herbarium Nederland,
Naturalis en de Universitaire Bibliotheken
Leiden.
De collecties van deze instellingen hebben
vaak een intellectueel of historisch ver-
band. Door samenwerking en digitalisering
zal dit op een samenhangende wijze gepre-
senteerd worden. Dit kan een impuls geven
aan onderwijs en onderzoek. Zo bouwen
de instellingen zowel hun rol in onderwijs
en onderzoek als hun publieksfunctie
gezamenlijk verder uit.
De instellingen gaan op de volgende speci-
fieke terreinen samenwerken:
n de ontwikkeling en uitvoering van pro-
jecten op het gebied van digitalisering,
ontsluiting, en conservering;
n het verduidelijken van de onderlinge
samenhang tussen de verscheidene collec-
ties op digitale wijze;
n de ondersteuning van onderwijs en
onderzoek op het gebied van de geschiede-
nis van de wetenschap;
n en de ontwikkeling van (virtuele) ten-
toonstellingen en publieksprogramma’s.
Om dit mogelijk te maken zullen de instellin-
gen onder meer gezamenlijk fondsen werven,
expertise uitwisselen en rond deze samen-
werking externe communicatie voeren.
Chantal Keijsper
Sectorhoofd Bijzondere Collecties
Universitaire Bibliotheken Leiden
Bèta-convenant in Leiden
In vol ornaat
In het laatste kwart van de
twintigste eeuw zijn verschillende
overzichten gepubliceerd van de
hoogleraarportretten in bezit van
de Nederlandse universiteiten.
Hierin werden alle toen bekende hoog-
leraarportretten van de universiteiten
beschreven, gedateerd en afgebeeld. De
catalogi toonden een traditie die langzaam
maar gestaag verdween. Tegenwoordig
wordt daar gelukkig anders over gedacht.
Jaarlijks schenken emeriti, familie, facultei-
ten of verenigingen een portret aan de uni-
versiteit uit dankbaarheid, historisch bewust-
zijn of andere vormen van erkentelijkheid.
De collecties groeien gestaag sinds 2000.
m e e r d a n e e n i n v e n ta r i S
Dit jaar is bij de Rijksuniversiteit Groningen
van de oude en nieuwe portretten opnieuw
in een catalogus verschenen, waarbij het om
meer ging dan alleen maar inventariseren en
opnieuw ordenen van het materiaal.
In de afgelopen jaren werd de portretten-
collectie opnieuw geconserveerd als onder-
deel van een behoudsproject dat voortkwam
uit het besef dat de academische collecties in
Nederland een essentieel onderdeel zijn van
ons nationale erfgoed.
Daarnaast is dit overzicht verrijkt met ver-
schillende tekstuele bijdragen. Er wordt
ingegaan op tradities, schilderkunst toga’s
en de historie van de portrettencollectie.
Rolf Ter Sluis, Directeur Universiteits-
museum Groningen
Jolanda Oosterheert, ed., In vol ornaat. Vier
eeuwen Groningse senaatsgalerij (Barkhuis
Publishing 2009), isbn 9789077922576
Prof. dr. H.J. Backer, organische scheikunde (1916-1952)
Door Johan Dijkstra (1941)
Prof. dr. N.M.J. Schweitzer, oogheelkunde (1967-1987)
Door Dorine Kuiper (2006)
Depot, collectie Naturalis.
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
4
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
In het najaar van 2009 verscheen van de
hand van conservator Laurens de Rooy
en fotograaf Hans van den Bogaard een
schitterend en rijk geïllustreerd boek over
de collectie van Museum Vrolik. In de negen-
tiende eeuw was Museum Vrolikianum
de privé-verzameling van vader Gerard
(1775-1859) en zoon Willem Vrolik (1801-
1863), een begrip onder artsen en weten-
schappers uit binnen- en buitenland. In zijn
soort was Museum Vrolikianum de laatste
grote privé-verzameling die in Nederland
werd opgebouwd. De Vrolik-collectie,
sinds begin jaren tachtig ondergebracht bij
het AMC, vormt daarmee een ware tijd-
capsule van vlak vóór de grote medische en
wetenschappelijke veranderingen die de
nieuwe tijd zou brengen – niet in de laatste
plaats met de lancering van Darwins evolu-
tietheorie. ‘Verzamelaars van Vorm’ geeft
een indrukwekkend beeld van de Amster-
damse anatomische verzameltraditie. Het
vertelt de lange geschiedenis van het
Museum Vrolik en belicht de wetenschap-
pelijke en culturele waarde van de verza-
meling. Door de foto’s van topfotograaf
Hans van den Bogaard komen de pronk-
stukken van de Vroliks opnieuw tot leven.
Laurens de Rooy is conservator van
Museum Vrolik en verbonden aan de
afdeling Anatomie en Embryologie van
het AMC.
Hans van den Bogaard werkt als fotograaf
voor onder andere Vrij Nederland.
ISBN 978 90 5629 551 6 € 29,50
Het College van Bestuur van de Universi-
teit Leiden heeft de beleggingsinstelling
Belvédère Academia Leiden University
N.V. (Belvédère) opgericht.
Daarmee is de Leidse Universiteit de eerste
Nederlandse universiteit die alumni/parti-
culieren de mogelijkheid biedt te beleggen
in obligaties met universitair historisch erf-
goed als onderpand. Belvédère is een initia-
tief van de Universiteit Leiden en een aan-
tal Leidse alumni in samenwerking met de
Rabobank en het Ministerie van OCW, dat
Belvédère onlangs de status van Cultuur-
fonds heeft verleend.
Beoogd wordt om de volgende structuur te
realiseren: De Universiteit Leiden verkoopt
het Academiegebouw en de Sterrewacht
aan Belvédère en huurt deze voor een lange
periode terug.
Belvédère financiert die aankoop door de
uitgifte van obligaties, die met preferentie
gekocht kunnen worden door alumni van
de Universiteit Leiden. Belvédère is verant-
woordelijk voor de instandhouding en de
exploitatie van het Academiegebouw, de
Sterrewacht en de Hortus botanicus en
heeft daarom voor de Wet Inkomstenbelas-
ting 2001 de status van Cultuurfonds.
Daardoor kunnen obligatiehouders een fis-
caal voordeel genieten van 2,5%. In aan-
vulling op dit fiscale voordeel betaalt Bel-
védère een rentevergoeding.
Meer info? www.alumni.leidenuniv.nl/
nieuws/belvedere.html
Verzamelaars van vorm
‘Kijk’, zei mijn natuurkundeleraar op de
middelbare school en hij wees op twee sta-
pels boeken op zijn bureau. ‘Bij natuur-
kunde hoef je alleen maar het bovenste
boek te lezen, omdat het alles bevat wat
daarvoor is geschreven. Als je iets in de
geesteswetenschappen gaat studeren, moet
je alle boeken lezen.’ Hij probeerde me
over te halen om mijn bètaopleiding een
universitair natuurkundig vervolg te geven.
Maar onbedoeld gaf hij mij een extra zet
om voor Nederlands te kiezen. Juist die
geschiedenis fascineerde me. En hij ver-
schafte me een uitstekend alibi om veel
boeken te kopen. Veel later werd me dui-
delijk dat mijn leraar tijdens zijn universi-
taire studie geen geschiedenis van de
natuurkunde had gevolgd of, als dat wel zo
was, hij er weinig of niets van moet hebben
begrepen. Als we niet willen weten waar
we vandaan komen, willen we niet weten
wie we zijn.
u n i e k e S a m e n w e r k i n g
In het Descartes Centrum worden alle dis-
ciplines bevraagd op hun herkomst en
grondslagen. Het is een kenniscentrum
waar de bestudering van het verleden geen
doel op zichzelf is, maar juist ook een mid-
del om hedendaagse vraagstukken in een
noodzakelijke context te kunnen plaatsen.
De Universiteit Utrecht mag trots zijn op
het Descartes Centrum, al was het maar
omdat alle zeven faculteiten eraan bijdra-
gen. Nergens anders in Nederland houden
rechtswetenschappers zich samen met dier-
geneeskundigen, sociale wetenschappers en
experts op het gebied van de humaniora en
natuurkunde bezig met vergelijkbare
vraagstukken. Een kenniscentrum dus met
een internationale uitstraling in een samen-
leving die in toenemende mate beseft dat
een bestaan zonder geheugen uiteindelijk
weinig toekomst zal hebben.
a l S n i e t … d a n w e l
Had mijn natuurkundeleraar mij verteld
dat je tijdens je academische opleiding de
rijkste kennis zou kunnen opdoen uit alle
boeken van alle stapels, dan was ik wel-
licht niet in de geesteswetenschappen
terecht gekomen. Maar dan was ik nu wel
in het Descartes Centrum te vinden. En
daarmee zou een cirkel weer rond zijn
geweest. Om met Nijhoff te spreken, mis-
schien leert een mens wat onderweg.
Wiljan van den Akker
Decaan Geesteswetenschappen
www.descartescentre.com
5
Na de geslaagde SAE bijeenkomst in het
najaar met als onderwerp ‘Erfgoed op
locatie’, organiseert het Universiteitsmu-
seum Utrecht de volgende bijeenkomst.
Op 20 mei 2010 vindt de Dijksterhuislezing
plaats in het Universiteitsmuseum Utrecht.
Deze zal dit keer verzorgd worden door
Wijnand Mijnhardt, sinds 2007 weten-
schappelijk directeur van het Descartes
Centre for the History and Philosophy of
the Sciences and the Humanities in
Utrecht. Wijnand Mijnhardt promoveerde
in 1987 cum laude op Tot Heil van t
Menschdom: culturele genootschappen in
Nederland, 1750-1815. Sinds 1991 is hij
hoogleraargeschiedenis aan de Utrechtse
Universiteit. Voor het tijdvak 2001-2004
was hij gasthoogleraar Nederlandse cul-
tuurgeschiedenis aan de University of Cali-
fornia in Los Angeles. Hij publiceerde uit-
voerig over de Nederlandse en Europese
verlichting, over (wetenschappelijke)
genootschappelijkheid en over boekcultuur
en boekconsumptie.
Dijksterhuislezing 2010
Descartes Centrum
Erfgoed op
locatie
Academisch erfgoed als belegging
Foto
: Han
s va
n de
n B
ogaa
rd
Op 10 november vond de najaarsbijeen-
komst van de Stichting Academisch Erf-
goed plaats, verdeeld over twee locaties.
De aftrap was in de het gloednieuwe
gebouw van de Faculteit Natuurkunde,
Wiskunde en Informatica (FNWI). Daar
vertelde Marian Schilder (Hoofd Publieks-
presentatie Uva Erfgoed) over de totstand-
koming van de erfgoedvitrine die Uva
Erfgoed aldaar heeft ingericht: een lange
ondiepe vitrine, met daarin voorwerpen die
corresponderen met de vakgroepen die in
de FNWI zijn opgegaan.
Het tweede deel van de middag vond
plaats in het Allard Piersonmuseum. Daar
kwamen achtereenvolgens Steph Scholten
(Uva Erfgoed), Wim Hupperetz (Uva Erf-
goed), Peter Koolmees (Universiteitsmu-
seum Utrecht) en Han Heijmans (TU
Library) aan het woord over de manier
waarop hun instellingen het erfgoed onder
de aandacht brengen van de onderzoekers
en studenten. De erfgoed-afdelingen zijn
het er over eens dat het erfgoed een meer-
waarde heeft voor het onderzoek en onder-
wijs omdat het studenten en onderzoekers
duidelijk maakt in welke traditie ze staan.
Een traditie die vaak eeuwen terug gaat.
Discussie ging over de manier waarop je
dit erfgoed presenteert: gewoon op de
gang, of in een speciale ruimte, gerang-
schikt naar periode, of gekoppeld aan
befaamde hoogleraren. En hoeveel mede-
werking kun je vragen (of verwachten) van
de faculteiten, die hun ruimte beschikbaar
stellen?
Na een levendige discussie onder de ferme
leiding van de voorzitter van de SAE, Wil-
lem Hendrik Gispen, werd er een gezellig
glas gedronken in het Museumcafé van de
Bijzondere Collecties. Op 20 mei 2010
vindt de voorjaarsbijeenkomst plaats, dit
keer in Utrecht.
Esther Boeles, Coördinator SAE
7
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010 S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
7
n UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Bijzondere Collecties
Oude Turfmarkt 129
www.bijzonderecollecties.uva.nl
Het is geen roman, ’t is een aanklacht!
150 jaar Max Havelaar
3 februari t/m 16 mei 2010
Het is 150 jaar geleden dat Multatuli zijn
beroemde boek Max Havelaar schreef: een
werk van uitzonderlijke literaire kwaliteit,
dat bovendien een enorme maatschappelijke
en politieke impact heeft gehad. De uitgave
van dit belangrijke boek wordt herdacht
met de tentoonstelling Het is geen roman, ’t
is een aanklacht! 150 jaar Max Havelaar.
Deze tentoonstelling is te zien bij de Bijzon-
dere Collecties van de Universiteit van
Amsterdam, de plek waar de orginele hand-
schriften van Multatuli worden bewaard.
Natuurlijk is het handschrift ook te zien.
Irma Boom Grafische Vormgeving
4 juni t/m 3 oktober 2010
De eerste grote overzichtstentoonstelling van
Irma Boom (1960), internationaal één van
de bekendste grafisch ontwerpers. Zij ont-
werpt naast boeken onder meer huisstijlen,
postzegels en munten. In 2005 schonk zij
haar archief aan de Bijzondere Collecties.
Voor haar boekontwerpen (die o.a. zijn
opgenomen in de collectie van het MoMA
in New York) ontving Irma Boom interna-
tionale waardering. In deze tentoonstelling
staan enkele sleutelwerken uit haar indruk-
wekkende oeuvre centraal. Daarnaast wor-
den invloeden en dwarsverbanden getoond
aan de hand van werken uit haar privé-
bibliotheek en uit de verzamelingen van de
Bijzondere Collecties.
Amsterdamse gepromoveerden
en hun promotieplaten online
Het Amsterdamse Album Academicum is
afgelopen december uitgebreid met de
gegevens van alle 14.000 gepromoveerden
uit de periode 1877-2007. De bijna 750
gepromoveerden uit de laatste twee jaar
zullen snel volgen. Het Album Academi-
cum, een online database, bevatte al gege-
vens over alle hoogleraren van de Universi-
teit van Amsterdam en haar voorloper het
Athenaeum Illustre, van 1632 tot heden.
Er kan gezocht worden op gepromoveerde
en jaar van promotie. Maar het Album
Academicum biedt ook antwoorden op
meer complexe vragen, bijvoorbeeld over
de ontwikkeling van de vakgebieden en het
percentage gepromoveerde vrouwen. Alle
proefschriften uit de collectie van de Uni-
versiteitsbibliotheek Amsterdam zijn aan
de gegevens gekoppeld. De Universiteits-
bibliotheek wil ze in de komende jaren
digitaliseren.
Ook bijna 2500 hoogleraren van de Uni-
versiteit van Amsterdam en haar voorloper,
het Athenaeum Illustre, van 1632 tot
heden zitten in de databank. Voor zover
mogelijk zijn alle hoogleraren voorzien van
een portret. De gegevens van sommige
gepromoveerden worden geïllustreerd met
hun promotieplaten, feestelijke drukwer-
ken die vaak een humoristische schets
geven van het leven van de student.
P r o m o t i e P l at e n
Vanaf 1877 konden studenten niet alleen
in Leiden, Utrecht en Groningen promove-
ren, maar ook in Amsterdam. De studen-
ten namen direct een aantal academische
tradities over van de al bestaande universi-
teiten. Een van deze tradities was de ver-
vaardiging van promotieplaten.
Deze grote, gedrukte platen laten een beeld
zien van het leven van de student, verhaald
in humoristische tekeningen, begeleid door
plagerige versjes. Ze behandelen vooral het
corps- en privéleven van de student en
drank en vrouwen zijn ruim vertegenwoor-
digd. Maar ook komt er nog wel eens een
huwelijk op voor, aangezien studenten in
die tijd heel wat langer studeerden dan
tegenwoordig. Het toekomstbeeld van de
promovendus, zoals uitzending naar de
koloniën, is ook regelmatig afgebeeld. De
originele tekening werd voorafgaand aan
de promotie gemaakt. Soms krabbelde een
vriend de illustraties, zoals de Amster-
damse student en latere hoogleraar kunst-
geschiedenis en archeologie Jan Six (1857-
1926). Maar ook werden er wel
professionele tekenaars ingehuurd, bijvoor-
beeld Martin Monnickendam (1874-
1943), die in 1899 de promotieplaat van
C.H. Guépin illustreerde. Het maken van
een promotieplaat was een kostbare en
daarmee elitaire aangelegenheid. In de
jaren twintig van de twintigste eeuw nam
de studentenpopulatie sterk toe, werd de
gemiddelde student minder kapitaalkrach-
tig en kalfden oude tradities af. Ook de
promotieplaat werd minder populair. Eind
jaren dertig werden de laatsten gemaakt en
de traditie is nooit meer herleefd.
Naar aanleiding van de uitbreiding van het
Album Academicum zijn alle 160 promo-
tieplaten uit de collectie van de Universiteit
van Amsterdam gedigitaliseerd.
http://albumacademicum.uva.nl
http://dpc.uba.uva.nl/
universiteitsgeschiedenis
6
Tentoonstellingsladder
Multatuli, lithografie door August Allebé, 1874. (Collectie
Bijzondere Collecties, UvA).
Allard Piersonmuseum
Oude Turfmarkt 127
www.allardpiersonmuseum.nl
Doden voor de rechter
Reis door het Egyptisch Dodenrijk
19 februari t/m 23 mei 2010
In de tentoonstelling Doden voor de rech-
ter Reis door het Egyptisch dodenrijk wor-
den de denkbeelden over de dood van de
oude Egyptenaren geplaatst in het perspec-
tief van latere christelijke en islamitische
ideeën. De bezoeker legt letterlijk de weg
van de overleden Egyptenaar af, van
godenrechtbank tot de Rietvelden, en
wordt onderweg geconfronteerd
met parallellen uit twee wereldreligies.
De opening vindt plaats op donderdag 18
februari om 17.00 uur in de Aula van de
Universiteit van Amsterdam.
Sail Rome
Schepen en havens in de Romeinse tijd
25 juni t/m 23 augustus 2010
Kom aan boord van de vloot van de oude
Romeinen! 2000 jaar geleden werd de
Middellandse Zee intensief bevaren met
schepen die de meest uiteenlopende lading
vervoerden. Pauwen uit India pronkten op
de Romeinse bankettafels!
De zeehandel bloeide als nooit tevoren.
Van honderden tonnen graan van Alexan-
drië in Egypte naar de haven van Ostia in
Rome tot vele Romeinse reizigers die per
vrachtschip van van haven tot haven naar
hun bestemming voeren. Van bulkgoederen
tot toeristen.
In de noordelijke Romeinse provincies
zoals in onze streken, was de scheepvaart
ook belangrijk en werden de rivieren inten-
sief bevaren De tentoonstelling Sail Rome
neemt de bezoeker aan de hand van uiteen-
lopende Romeinse voorstellingen en voor-
werpen mee naar de havens en schepen in
de Romeinse tijd.
C O L O F O NDe Stichting Academisch Erfgoed is
een samenwerkingsverband van de
Rijksuniversiteit Groningen
Technische Universiteit Delft
Universiteit Leiden
Universiteit van Amsterdam
Universiteit Utrecht
De deadline van nummer 27 is
14 mei 2010.
Redactie: Esther Boeles &
Monique Goemans
Redactieadres:
Postbus 19185
1000 GD Amsterdam
e-mail: [email protected]
www.academischerfgoed.nl
ISSN 15696154
S A E n i e u w s b r i e f nummer 26, februar i 2010
n UNIVERSITEIT LEIDEN
Universiteitsbibliotheek
Witte Singel 27
www.bibliotheek.leidenuniv.nl
Liefde & Erotiek – Verleid door de collec-
ties van de Universiteit Leiden
25 maart t/m 2 mei 2010
De nieuwe expositieruimte van de Leidse
Universiteitsbibliotheek opent met een ten-
toonstelling van boeken, prenten en tekenin-
gen rond het onderwerp liefde en erotiek.
Rond een vijftal thema’s – bijbelse liefde,
erotiek bij Ovidius, lied- en embleemboeken,
liefdes-en heldinnenbrieven, farce en satire -
worden hoogtepunten uit het bezit van de
bibliotheek getoond. Werken die zelden het
daglicht zien, zoals prenten van Dürer en
Lucas van Leyden, een brief van Vondel,
geïllustreerde uitgaven van Ovidius,
tekeningen van Van Diepenbeeck,
Rembrandt en Spranger, emblematabundels
van Heinsius, Bredero, Vaenius en Cats,
tonen liefde, verleiding en erotiek in alle
stadia en verschijningsvormen.
Fotografie!
Over het ontstaan en de ontwikkeling van
de fotografie aan de hand van één van
Nederland’s oudste fotocollecties in het
bezit van de Universiteit Leiden. Meldt u
zich ook aan voor één van de bijeenkom-
sten met een deskundige die een aspect
van de collectie uitlicht. Zie onze website
voor meer informatie: www.bibliotheek.
leidenuniv.nl/nieuws/fotografie.html.
n RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN
Universiteitsmuseum
Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a
www.rug.nl/museum
Binnenste buiten
Vanaf 12 februari 2010
De mens staat centraal in deze tentoonstel-
ling, te beginnen met de geschiedenis van
de anatomische kennis. Naast echte prepa-
raten van het menselijk lichaam worden
topstukken uit de collectie onderwijsmo-
dellen getoond. Een aantal processen van
het menselijk lichaam, zoals de spijsverte-
ring, het zenuwstelsel en de bloedsomloop,
wordt inzichtelijk gemaakt.
n UNIVERSITEIT UTRECHT
Universiteitsmuseum
Lange Nieuwstraat 106
www.museum.uu.nl
De evolutie draait door
t/m 14 maart 2010
In ‘De evolutie draait door’ ontdek je het
proces waar het bij evolutie omdraait. Leer
de spelregels van evolutie kennen en laat je
meeslepen in de overlevingsstrijd. Door in
de huid te kruipen van verschillende
levende wezens onderga je hun worste-
ling. Ervaar hoe zwaar het is als koolmees
om je jongen groot te brengen. En zie hoe
kwetsbaar de aardappel is die we elke dag
eten. Als je in de huid van een dokter
kruipt onderzoek je het razendsnelle aan-
passingsvermogen van HIV.
SonnenBorgh muSeum & Sterrenwacht
Zonnenburg 2
www.sonnenborgh.nl
De hemel in kaart
verlengd t/m 28 februari 2010
In de tentoonstelling De hemel in kaart
kun je zien hoe sterrenkundigen door de
eeuwen heen het de sterrenhemel in beeld
brachten. Beroemde sterrenatlassen als die
van Andreas Cellarius (1661) en minder
bekende, bijzondere exemplaren uit de col-
lectie van de Universiteitsbibliotheek
Utrecht zijn nu in het echt te bewonderen.
Capsuletentoonstelling
Vanaf 19 maart
In het kader van 50 jaar ruimtevaart in
2007, de vele geplande lanceringen in 2009
en de recente ESA ministerconferentie in
november 2008 is bij het Netherlands
Space Office (NSO) het idee ontstaan om
een ‘rondreizende’ overzichtstentoonstel-
ling op te zetten.
De multimediale capsule tentoonstelling
bestaat uit drie ruimtecapsules die informa-
tie geven over de Nederlandse ruimtevaart.
Via 16 monitoren in de capsules kunnen
jong en oud in talrijke films van 2 a 3
minuten de ontwikkelingen in de ruimtevaart
op de voet volgen. Het publiek kan om de
capsules heen lopen en in een willekeurige
volgorde de diverse filmpjes bekijken.
8