gemaakt door: in opdracht van:

Bij de huidige energieprijzen is kernenergie de goedkoopste vorm van elektriciteitsopwekking. Consumenten en bedrijven kunnen profiteren van de lagere energierekening.

Consumenten profiteren van de lage energieprijs door goedkopere producten.De kosten van kernenergie worden marginaal bepaald door de grondstof (uranium) en zijn daardoor stabiel.

Bij de huidige energieprijzen is de exploitatie van een kerncentrale winstgevend.Een nieuwe impuls voor de Nederlandse kernenergiesector levert hoogwaardige werkgelegenheid op.

De verwerking van kernafval zal efficiënter worden doordat meer instellingen meebetalen.Nieuwe centrales stimuleren de ontwikkeling van (nucleaire) technologie in Nederland.

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor uraniumverrijkingsbedrijf Urenco, waarvan de staat aandeelhouder is.

Na 100 jaar neemt de overheid de kosten en verantwoordelijkheid voor de opslag van afval over. Bij een ramp draait de (internationale) gemeenschap op voor het onverzekerbare deel van de kosten.

Het verkrijgen van een vergunning duurt lang en is onzeker door bezwaar- en beroepsprocedures.Exploitatie vergt hoge investeringskosten voor bouw, onderhoud en veiligheid.

De schade bij uitval van een centrale is groot en vraagt veel back-upvoorzieningen. De kosten van een eventuele ramp met een nieuwe kerncentrale zijn onverzekerbaar hoog.

De elektriciteitsprijs voor consumenten is vooralsnog gekoppeld aan de olieprijs.

Bij de productie van kernenergie komt nauwelijks CO₂ vrij.

De gevaarlijkste hoeveelheid radioactief afval is in volume beperkt (enkele kubieke meters per jaar). Het afval is met de huidige technieken goed op te slaan, in elk geval voor de voorzienbare toekomst.

Een toenemend deel van het afval kan worden hergebruikt.

Kernenergieopwekking in Nederland leidt tot minder energieverlies tijdens transport.

Hoogradioactief kernafval moet meer dan 100.000 jaar veilig opgeborgen worden.Tot nu toe kan slechts eenderde deel van het afval worden hergebruikt als brandstof.

Geld geïnvesteerd in kerncentrales kan niet worden uitgegeven aan duurzame energieopwekking.

Een kerncentrale loost relatief veel en relatief warm koelwater.De winning van de brandstof voor kerncentrales (uranium) schaadt het milieu in de landen van herkomst.

De straling in en rondom een kerncentrale is gering en ongevaarlijk.

De gevolgen van een ramp voor de volksgezondheid zijn groot.Het is nog onbekend of wonen bij of werken in een kerncentrale op lange termijn schadelijk is.

Sommige mensen worden ziek alleen al doordat ze denken dat de productie van kernenergie gevaarlijk is. Ook bij een ongeval waarbij geen straling vrijkomt, zullen sommige mensen ziek worden.

De werkomstandigheden in de uraniummijnen in de herkomstlanden schaden de volksgezondheid aldaar.

Welke argumenten zijn er voor en tegen het

bouwen van nieuwe kerncentrales in

Nederland?

Kernenergie is goedkoper

Kerncentrales produceren radioactief afval waar geen definitieve oplossing voor is

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor de Nederlandse economie

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor andere bedrijven en de staat

De nieuwe centrales zullen de overheid geld kosten

De bouw van nieuwe centrales is financieel riskant

De consument profiteert niet direct van de lage kostprijs van kernenergie

Nieuwe kerncentrales zijn nodig om de CO₂-uitstoot terug te dringen

Kerncentrales produceren relatief weinig afval

Lokale productie van kernenergie voorkomt energieverspilling

Nieuwe kerncentrales belemmeren de ontwikkeling van duurzame alternatieven

Kerncentrales zijn slecht voor het milieu

Nieuwe kerncentrales vormen geen direct gevaar voor de volksgezondheid

De langetermijneffecten voor de volksgezondheid zijn onzeker

Mensen in Nederland kunnen ziek worden van angst voor de kerncentrales

De productie van kernenergie is mogelijk schadelijk voor de volksgezondheid elders

Kerncentrales zijn nodig om de energievoorziening in de toekomst veilig te stellen

Kernenergie is geen praktische oplossing

Nieuwe kerncentrales zijn relatief veilig

Nederland is een relatief veilige plek voor nieuwe kerncentrales

Nieuwe kerncentrales maken de wereld veiliger voor Nederland

Nieuwe kerncentrales zijn riskant

Nederland is een riskante plek voor nieuwe kerncentrales

Nieuwe kerncentrales maken de wereld minder veilig

Nederland kan proliferatie en terreurdreiging niet uitbannen

Nieuwe kerncentrales leveren Nederland geopolitiek voordeel op

Politici willen scoren

Nederland moet aan zijn klimaatdoelstellingen voldoen

Het draagvlak voor kernenergie ontbreekt

Nederland is moreel verplicht om nieuwe kerncentrales te bouwen

Het is moreel verwerpelijk om nieuwe kerncentrales te bouwen

Energie-beleid

Veiligheid

EthiekVolks-

gezondheid

Politiek

Economie

Milieu

© 2008

Deze kaart is gemaakt op basis van groepsinterviews met deskundigen. Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk.

voor

tegen

voor

tegen

tegen

voor

voor

tegen

voor

tegen

voor

tegen

voor

tegen

gemaakt door: in opdracht van: © 2009

Deze Informatiekaart is tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek en denksessies met deskundigen op het gebied van Cradle to Cradle. De deskundigen zijn uitgenodigd door het Cradle to Cradle aanjaagteam van VROM en Senter Novem.

Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk. Deze kaart is Cradle to Cradle gedrukt.

Wat is

Cradle to Cradle (C2C)

en wat kan het

voor mijn organisatie

betekenen?

Ambitieus

Doe de dingen goed in plaats van minder slecht.Doe meer goed dan wat nodig is voor je eigen, directe succes.

Verander niet het recept, maar het menu: ontwerp geen nieuwe auto, maar een nieuw vervoersconcept.Respecteer de maker, transporteur en gebruiker van je product.

Stel doelen voor de lange termijn, bijvoorbeeld voor over tien of vijftien jaar.Weeg ieder handelen af tegen de (toekomstige) effecten op jezelf en op de omgeving.

Optimistisch

Richt je op groei en ontwikkeling, niet op grenzen: positieve groei is goed.Ga uit van kansen en uitdagingen en leer van elkaars fouten en resultaten.

Respecteer en geniet van diversiteit van culturen, wensen, behoeftes en van biodiversiteit.

Realistisch

Wees zo goed als je kunt zijn met wat er is.Blijf niet hangen in schuldgevoel, maar gebruik juist je capaciteiten om een bijdrage te leveren.

Wacht niet op anderen, neem zelf verantwoordelijkheid.

Welke denkWijze biedt C2C mijn organisatie?

Eco-effectiviteit: ecologische, economische en sociaal-culturele meerwaarde bieden.

Eco-efficiëntie: de schade aan mens en milieu minimaliseren.

De Biosfeer: het geheel van alle biologische materialen.

Biologische kringloop: de cyclus waarin biologische materialen aan de natuur worden onttrokken, benut en teruggegeven.

De Technosfeer: het geheel van alle synthetische materialen en mineralen.

Technologische kringloop: de cyclus waarin technologische materialen worden onttrokken, benut en (her)gebruikt.

Upcycling: het hergebruiken van materialen waarbij deze hun waarde behouden of vergroten en afval verdwijnt.

Downcycling: het hergebruiken van materialen waarbij deze uiteindelijk hun waarde verliezen (de gangbare recycling).

Intelligent ontwerpen: producten zo ontwerpen dat ze bij de productie en/of het gebruik ervan waarde toevoegen aan het systeem waar ze deel van uitmaken.

X-list: een lijst giftige stoffen die schade toebrengen.

P-list: een lijst stoffen die veilig zijn in het gebruik.

Welke begrippen gebruikt C2C?

Welke doelen horen bij C2C?

C2C betekent ‘van wieg tot wieg’ en is ontstaan als antwoord op het ‘van wieg tot graf’-denken.C2C is uitgewerkt door Michael Braungart en William McDonough, onder andere in het gelijknamige boek.C2C is een nieuwe visie op duurzame ontwikkeling: de wereld beter achterlaten dan we haar aantroffen.C2C is een manier van werken: zo ontwerpen en produceren dat er geen afval ontstaat.C2C is een manier van denken: doe de dingen goed in plaats van minder slecht.C2C is een optimistische visie: groei kan goed zijn zolang we meer positief bijdragen dan we verbruiken.C2C-oplossingen zijn goed voor de ecologie én de economie én hebben een sociale meerwaarde. C2C is een antwoord op een traditie van criticasters als de Club van Rome, die grenzen aan groei voorzien.

Wat is C2C in een notendop?

Welke WerkWijze biedt C2C mijn organisatie?

Intelligent ontwerpen

Denk en werk ‘synchroon’: over alles tegelijk, aan alles tegelijk, met iedereen tegelijk.Vermijd gebruik van grondstoffen die schadelijk zijn voor de menselijke of ecologische gezondheid.

Ontwerp zo dat je producten makkelijk uit elkaar kunt halen, zodat je grondstoffen opnieuw kunt inzetten.Ontwerp en produceer zo dat stoffen in hun biologische of technologische kringloop blijven.

Voorkom menging van materialen die moeilijk van elkaar te scheiden zijn.

Intelligent produceren

Voorkom verspilling van grondstoffen en energie en bespaar hiermee ook kosten.Gebruik lokale mogelijkheden optimaal, waardoor je de wereld minder belast en vaak kosten bespaart.

Benut de volledige keten om kringlopen te sluiten.Respecteer mensen en zet hen optimaal in, waardoor gezondheidskosten en personeelsuitval zullen dalen.

Gebruik duurzame, schone energie via inkoop of eigen opwekking.

Intelligent vermarkten

Creëer een nieuwe markt voor gebruikte grondstoffen, waardoor afval verdwijnt.Overweeg het verkopen van de functie of het gebruik van je product, in plaats van het eigendom ervan.

Innoveer en verbeter daarmee je concurrentiepositie.

De wereld beter achterlaten dan we haar hebben aangetroffen

C2C-oplossingen stellen dat de mens als onderdeel van het systeem de wereld verrijkt in plaats van verarmt. C2C-oplossingen behouden of vergroten de diversiteit, voor mens en natuur.C2C-oplossingen kennen geen afwenteling naar mens en milieu; ook niet elders en in de toekomst.

Ecologie: ecologische meerwaarde bieden

C2C-oplossingen sluiten de biologische kringloop: biologische materialen zijn afbreekbaar zonder milieuschade. C2C-oplossingen sluiten de technologische kringloop: veilige materialen kunnen veilig hergebruikt worden.

Economie: economische meerwaarde bieden

C2C-oplossingen zijn (in potentie) winstgevend: ze verlagen de kosten of verhogen de opbrengsten.

Sociaal: sociaal-culturele meerwaarde bieden

C2C-oplossingen dragen bij aan rechtvaardigheid: tussen mensen en tussen generaties.C2C-oplossingen bieden mensen een gezond leefklimaat, bij de productie en bij gebruik van een product.C2C-oplossingen bieden plezier, in het werk en bij het gebruik van producten.

Winst boeken

C2C helpt producenten en producten waarde toe te voegen aan hun omgeving.C2C helpt anticiperen op de eindigheid van de voorraad van grond- en hulpstoffen.

C2C helpt om mensen bij duurzame ontwikkeling te betrekken door het positief te benaderen. C2C helpt, doordat het open source is, ervaringen te delen en steeds betere oplossingen te vinden.

C2C helpt om kosten te besparen door slim te (her)ontwerpen.C2C helpt om de opbrengsten te verhogen, omdat het nieuwe kansen biedt.

Verantwoord groeien

C2C helpt om te groeien en tegelijk verantwoordelijkheid te nemen voor de wereld.C2C helpt om te groeien en tegelijk verantwoordelijkheid te nemen voor onszelf.

Welke voordelen biedt C2C mijn organisatie?

de Cradle to Cradle kaart

politiek

voor

De IJmeerlijn versterkt de economische structuur van de Randstad

Met de IJmeerlijn ontstaat een economische as Schiphol-Lelystad met Amsterdam in het midden.

Met de IJmeerlijn versterkt Amsterdam haar positie als bereikbare metropool.

De IJmeerlijn versterkt de concurrentiepositie van de Randstad als vestigingsplaats voor bedrijven.

De IJmeerlijn is goed voor de ontwikkeling van de metropoolregio Amsterdam

De IJmeerlijn biedt de meeste reistijdwinst van alle alternatieven tussen Almere en Amsterdam.

De IJmeerlijn verhoogt de waarde van (toekomstige) woningen in Almere, Diemen en IJburg.

De IJmeerlijn heeft voldoende capaciteit voor een doorgroei van Almere na 2030.

Met de IJmeerlijn worden congestie- en veiligheidsrisico’s over meerdere verbindingen verspreid.

De IJmeerlijn is noodzakelijke voorwaarde voor de economische ontwikkeling van Almere West

De IJmeerlijn is een noodzakelijke voorwaarde voor aantrekkelijke woningen in Almere West.

De IJmeerlijn verbetert het vestigingsklimaat waardoor in baanarm Almere arbeidsplaatsen ontstaan.

De IJmeerlijn verleidt investeerders zoals vastgoedontwikkelaars te investeren in Almere West.

Wat zijn de

argumenten

voor en tegen

de iJmeerlijn?

economie

natuur en milieu

Financiën

argumentenkaart iJmeerliJn

gemaakt door: ©2009

leeFbaarheid

politiek

Financiën

economie

natuur en milieu

leeFbaarheid

De IJmeerlijn als brug brengt Nederland prestige

De IJmeerlijn als brug wordt een (inter)nationaal icoon met een positieve uitstraling voor de regio.

De IJmeerlijn ondersteunt de poging de Olympische Spelen naar Nederland te halen.

Het Rijk is aan Almere verplicht de IJmeerlijn aan te leggen

Almere kan zonder IJmeerlijn geen volwaardige stad worden met zestigduizend nieuwe woningen.

De IJmeerlijn is sinds de jaren zestig onderdeel van de ruimtelijke ordeningsplannen voor Almere.

Een besluit vóór de IJmeerlijn is nu politiek opportuun

De IJmeerlijn kent breed bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak binnen de regio.

Zonder IJmeerlijn weigert de gemeente(raad van) Almere zestigduizend woningen te bouwen.

Almere moet zich richting het oosten ontwikkelen

Aan de oostkant van Almere is ruimte om woningen te bouwen waar de markt om vraagt.

De IJmeerlijn gaat uit van woningbouw in het westen van Almere waar weinig vraag naar is.

Uitbreiding naar het oosten levert economisch hetzelfde op als naar het westen tegen lagere kosten.

De infrastructuur van de Randstad is meer gebaat bij andere investeringen

De IJmeerlijn levert alleen reistijdwinst op voor bestemmingen tussen Almere West en Amsterdam Oost.

Investeren in Almere-Utrecht verbetert de bereikbaarheid in de Randstad meer dan de IJmeerlijn.

De IJmeerlijn lost bestaande knelpunten bij Weesp en Diemen niet op.

De IJmeerlijn vermindert de kwaliteit van leven in Almere

De IJmeerlijn veroorzaakt overlast voor omwonenden van de lijn.

De IJmeerlijn als brug beperkt recreatiemogelijkheden zoals watersport op en rond het IJmeer.

Door snelle verbindingen krijgt Almere vaker ongewenst bezoek, bijvoorbeeld van hangjongeren.

Door een diversere bevolking krijgt Almere meer last van grootstedelijke problematiek.

Met de IJmeerlijn kan Almere zich niet ontwikkelen als zelfstandige stad

De IJmeerlijn geeft Almere een imago als buitenwijk van Amsterdam en niet als zelfstandige stad.

Met de IJmeerlijn zullen Almeerders cultuur zoeken in Amsterdam in plaats van het zelf te ontwikkelen.

De IJmeerlijn verbetert de kwaliteit van leven in Almere

Door de IJmeerlijn is Almere goed bereikbaar.

Met de IJmeerlijn hebben Almeerders meer opties om door de regio Amsterdam te reizen.

Aanleg van de IJmeerlijn stimuleert de ontwikkeling van de IJmeeroevers.

De IJmeerlijn is goed voor de culturele ontwikkeling van Almere

Door de IJmeerlijn wordt Almere aantrekkelijk om te wonen voor groepen buiten de middenklasse.

De IJmeerlijn geeft Almere een culturele impuls door de aansluiting met Amsterdam.

De IJmeerlijn versterkt de identiteit van Almere als volwaardige, zelfstandige en bereikbare stad.

Door de IJmeerlijn wordt Almere een bestemming voor Amsterdamse watersporters en toeristen.

tegen

Bij de argumentatie op deze kaart is uitgegaan van de volgende punten:

• Almere groeit met zestigduizend nieuwe

woninge n en honderdduizend arbeidsplaatsen tot 2030;

•

Almere groeit uit tot een stad met 350 duizend inwoners;

•De uitbreiding van Almere moet voor alle

partijen financieel verantwoord zijn.

Deze Argumentenkaart biedt een overzicht van alle argumenten voor en tegen de IJmeerlijn. De IJmeerlijn is een geplande openbaar vervoer verbinding

van Almere centrum via het IJmeer naar Amsterdam, die aangelegd kan worden als brug of tunnel.

Deze Argumentenkaart is gemaakt aan de hand van denksessies met deskundigen, waaronder ambtenaren van het Rijk, de gemeente Almere

en de provincie Flevoland, wetenschappers, en belanghebbenden. Wij danken alle deelnemers voor hun denkwerk.

Deze Argumentenkaart is gemaakt in opdracht van de Randstad Urgent ambassadeur ‘Schaalsprong Almere’.

De IJmeerlijn bedreigt het IJmeer als natuurgebied

De IJmeerlijn doorkruist een beschermd en Europees erkend natuurgebied.

De IJmeerlijn als brug verstoort de openheid van het IJmeer door horizonvervuiling en geluidsoverlast.

De IJmeerlijn verstoort de bestaande cultuurhistorische eigenschappen van het IJmeer.

Aanleg van de IJmeerlijn is duur

Bereikbaarheid van Almere kan goedkoper gerealiseerd worden via verbreding van de Hollandse Brug.

De IJmeerlijn slokt een groot deel van de investeringsmogelijkheden voor de regio op.

De overheidsfinanciën laten het niet toe om nu vóór de IJmeerlijn te kiezen.

Aanleg van de IJmeerlijn is financieel riskant

Aanleg van de IJmeerlijn is technisch ingewikkeld en kan duurder uitvallen dan geraamd.

De Hollandse Brug biedt meer mogelijkheden voor gefaseerde aanleg dan de IJmeerlijn.

De vervoerswaarde van de IJmeerlijn geldt alleen bij de nog onzekere ontwikkeling van Almere West.

De baten van de IJmeerlijn zijn afhankelijk van onzekere trends, zoals de vraag naar huizen en OV.

De aanleg van de IJmeerlijn is politiek riskant

Politici zijn kwetsbaar bij vertraging en kostenoverschrijding bij de aanleg van de IJmeerlijn.

Er is maatschappelijke weerstand tegen de IJmeerlijn bij burgers, belangengroepen en bestuurders.

De IJmeerlijn committeert politici aan de bouw van Almere IJland, anders wordt de lijn pas laat rendabel.

Er is te veel onzekerheid om nu een besluit te kunnen nemen over de IJmeerlijn

Alternatieven voor een railverbinding zoals vervoer over water zijn te snel afgevallen.

Kiezen voor de IJmeerlijn getuigt van een megalomane maakbaarheidgedachte.

De IJmeerlijn is de eerste stap naar verkwanseling van het IJmeer

Wat begint met de IJmeerlijn kan eindigen met een snelweg over het IJmeer.

De IJmeerlijn zal op den duur leiden tot meer verstedelijking om het IJmeer, of zelfs inpoldering.

De IJmeerlijn is goed voor de natuur in de Randstad

De IJmeerlijn stimuleert investeringen in de ecologische kwaliteit van het IJmeer en het Markermeer.

De IJmeerlijn als brug biedt kansen voor de ontwikkeling van nieuwe landschappen.

De IJmeerlijn beweegt Almere tot uitbreiding, waardoor natuurgebieden elders behouden blijven.

Aanleggen van de IJmeerlijn is een stimulans voor het openbaar vervoer in Nederland

De IJmeerlijn creëert een woonlocatie waarbij OV de primaire vervoerswijze is in plaats van de auto.

De IJmeerlijn betekent een overwinning van het openbaar vervoer op asfalt.

De IJmeerlijn kan financieel verantwoord worden aangelegd

De IJmeerlijn kent de beste kosten/baten-verhouding van alle ontsluitingen van Almere.

De IJmeerlijn maakt de uitbreidingsopties voor Almere met de hoogste baten mogelijk.

De IJmeerlijn kent van alle alternatieven de minst slechte OV-exploitatie.

Marktpartijen doen makkelijker mee met de IJmeerlijn dan met uitbouw van bestaande infrastructuur.

5in opdracht van: gemaakt door: ©

inDiviDuele corPoraties

buiten -WerelD

De brancHe

vereniging aeDes

verantwoorDing

Diverse stakeholders zijn kritisch op investeringen en vragen om verantwoording daarvan.Sinds de verzelfstandiging zoeken corporaties en politiek naar manieren om de publieke belangen zeker te stellen.

Het interne toezicht functioneert niet bij alle corporaties optimaal. Corporaties verantwoorden zich al veel, maar hebben zelf vragen bij de effectiviteit en efficiëntie daarvan.

De corporaties zoeken zelf en onderling naar duidelijkheid over de taakopvatting en de legitimatie van corporaties.Sommige corporaties bezinnen zich op de voor- en nadelen van het fenomeen ‘toegelaten instelling’.

Met het einde van de woningnood is de automatische legitimiteit van corporaties vervallen. Het interne toezicht voldoet nog niet bij alle corporaties aan de (toegenomen) eisen.

Omdat corporaties een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, neemt de vraag om verantwoording en zelfs inspraak toe.

beDrijfsvoering

Veel corporaties professionaliseren hun bedrijfsvoering op zoek naar een verhoging van efficiëntie en effectiviteit.Corporaties zoeken oplossingen voor de spanning tussen maatschappelijke taken en de sterkere bedrijfsmatige aanpak.

Corporaties moeten continu de snel veranderende omgeving volgen.Schaalvergroting is een doorzettende trend, maar niet overal.

Corporaties gebruiken een deel van hun vermogensgroei om de huurverhogingen te temperen.De vermogensontwikkeling is positief, maar de cashflow vermindert op termijn als de verkoop van huurhuizen opdroogt.

Goed personeel is lastig binnen te krijgen, mede als gevolg van het onder druk staande imago.Corporaties kennen de tucht van de markt niet en dat beperkt hun verandervermogen.

De bedrijfsvoering van sommige corporaties raakt steeds meer vervlochten met die van andere (maatschappelijke) organisaties.De organisatie sluit (door teveel schotten) niet altijd aan bij de meervoudige en diffuse doelen (van verhuur tot en met leefbaar-

heid) die met elkaar verweven zijn.

Dienstverlening

Het pakket aan diensten en producten dat corporaties aanbieden wordt steeds breder, dit roept bij corporaties de vraag op naar de grenzen en de richting van die verbreding.

Corporaties maken zichzelf verantwoordelijk voor maatschappelijke problemen die ze niet zelfstandig kunnen oplossen. Het niveau van de kwaliteit van de dienstverlening is een aandachtspunt.

verantwoorDing

De branche werkt aan passende oplossingen voor de verantwoording.De branche zoekt naar een gemeenschappelijke visie op het werkdomein van de corporaties.

Verantwoording lijkt weinig effect te hebben op de mate van vertrouwen in corporaties.Omdat er geen overeenstemming is over de definitie van maatschappelijk rendement, is het moeilijk om vergelijkenderwijs

vast te stellen wanneer een corporatie goed functioneert.De sector heeft nog weinig ervaring met ‘zelfreinigend vermogen’.

onDerlinge relatie

Er zijn grote verschillen tussen lokale situaties waarin corporaties werken.De onderlinge verschillen tussen corporaties in visie, strategie, principes, doelstellingen en organisatievorm nemen toe.

Corporaties zoeken naar gezonde verhoudingen (solidariteit versus concurrentie).De corporaties zoeken naar een nieuwe plaatsbepaling als branche.

Corporatiedirecteuren hebben soms ook andere belangen, zoals partijpolitieke.Door trends als krimp ontstaan er nieuwe gronden voor regionale samenwerking.

binDing

De vereniging zoekt naar manieren om om te gaan met de toegenomen diversiteit.De onderhandelingspositie van de vereniging hangt samen met het commitment van de leden aan de besluiten.

Het vertrouwen in het collectief, in elkaar en daarmee in de onderlinge binding is afgenomen.De vereniging zoekt een onderlinge en gezamenlijke beleving van ‘wat ons bindt’.

Het gezamenlijke langetermijnideaal staat op gespannen voet met de kortetermijnbelangen van de individuele corporaties (bestuurders).

Corporaties zien meerwaarde in een vereniging die op nationaal niveau optreedt als belangenbehartiger.Sommige corporaties herkennen zich niet in de wijze waarop Aedes haar rol als belangenbehartiger ziet en uitvoert.

De sector is weinig strijdbaar en gaat soms mee in de inconsistente verzoeken vanuit de overheid.

inricHting

Sommige corporaties stellen vragen over de huidige inrichting van de vereniging Aedes.Aedes zit in een transformatieproces en is zoekende naar een nieuwe vorm om de belangen te behartigen.

Het streven naar consensus binnen de branche bemoeilijkt het afronden van discussies.

Welke factorenspelen een rol bijde herijking van

de relatieoverHeiD-

corPoratie-burger?

Factorenkaarteuropa

Het werkgebied van de corporaties internationaliseert.De Europese Commissie is kritisch op een aantal aspecten van de sociale huursector in Nederland.In Brussel worden spelregels ontwikkeld waarmee corporaties rekening moeten houden.

rijksoverHeiD

Er is een vertrouwensbreuk tussen corporaties en politiek, maar ze zijn wel op elkaar aangewezen door hun gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid.De corporaties ervaren de overheid op dit moment als een onbetrouwbare partner (niet consistent, meerdere petten, afhankelijk van de politieke wind en gedreven door opportunisme en het electoraat).De politiek wil meer sturing en zeggenschap over de middelen en het handelen van corporaties. De rijksoverheid heeft de huizenmarkt sterk gereguleerd; de discussie over hypotheekrenteaftrek, huurtoeslag en maximale huurwaarde laait inmiddels op, maar zal onder het huidige kabinet waarschijnlijk niet veranderen.De rijksoverheid voert integrale vennootschapsbelasting in voor de corporaties.De rijksoverheid denkt na over invoering en regime van de Maatschappelijke Onderneming. Er bestaat spanning tussen de langetermijn(investerings)doelen van corporaties en de kortetermijndoelen van de politiek. Randstedelijk denken domineert het beeld dat Den Haag heeft van corporaties.

lokale overHeiD

Er zijn in sommige regio’s weinig maatschappelijke problemen in verhouding tot de financiële middelen van corporaties; dat maakt corporaties een prooi voor de overheid.Lokale overheden en corporaties zoeken naar duidelijkheid over de wederzijdse verwachtingen en de rolverdeling.De relatie tussen corporaties en gemeentes verandert op veel plaatsen richting meer gelijkwaardige verhoudingen en zakelijkheid.Bij sommige gemeenten is de menskracht, visie en regie beperkt.Sommige lokale bestuurders hebben vragen over de legitimiteit van corporaties. Corporaties worden doorgaans beschouwd als belangrijke partners; het beroep op hen neemt toe.Gemeenten zien corporaties steeds vaker als een potentiële bron van geld. Lokale bestuurders zien steeds meer de voordelen van marktwerking.Starheid van collegeprogramma’s hindert langetermijndoelstellingen van corporaties.Politici komen niet in aan de macht wegens hun inhoudelijke kennis over ‘wonen’.

maatscHappelijke partners

Corporaties en maatschappelijke partners zoeken naar gezonde verhoudingen, zowel ten aanzien van de (gezamenlijke) visie, het beleid, de uitvoering daarvan als de verantwoording daarover.Corporaties hebben meestal meer geld dan hun maatschappelijke partners en dat kan leiden tot scheve verhoudingen.Corporaties en maatschappelijke partners komen elkaar steeds vaker tegen omdat de grenzen tussen hun taakgebieden vervagen.De wederzijdse toenadering tussen corporaties en maatschappelijke partners leidt, afhankelijk van de plek, zowel tot goede (keten)samenwerking als tot problemen (botsende visies en concurrentie). De steun voor marktwerking neemt af en de sterke staat is in verval; de rol van het maatschappelijk middenveld wordt belangrijker.

markt(partijen)

Corporaties worden gezien als partijen met (te)veel marktmacht, de overheid zoekt daarom naar tegenmacht.

klant en burger

Corporaties hebben te maken met directe klanten (huurders en medekopers), potentiële klanten (op de wachtlijst), indirecte klanten (bewoners van de wijk), en burgers (geen klant, wel betrokken).Directe klanten zijn meestal tevreden, maar in regio’s waar de huizenmarkt krap is, zitten ze ten opzichte van hun corporatie vaak in een afhankelijke positie.Het is voor corporaties niet altijd makkelijk te weten wat de klanten willen, mede omdat de traditionele betrokkenheid van bewoners afneemt.Klanten gedragen zich steeds zelfbewuster en individueler; de traditionele manieren om ze bij de corporaties te betrekken werken steeds minder goed.Directe klanten kiezen voor een woning, woonlasten en buurt, niet voor een corporatie.De sociale huursector is groot in verhouding tot de omvang van de oorspronkelijke, kwestbare, doelgroep.De maatschappelijke invloed van corporaties neemt toe; hun gedrag beïnvloedt het leven van burgers op talloze manieren.Burgers verenigen zich op wijkniveau en spelen daar soms een belangrijke rol bij de opbouw en vernieuwing van een wijk.

imago

Het imago van corporaties is verschillend voor uiteenlopende stakeholders.Het imago is relatief goed bij directe klanten en de lokale gemeenschap; bij burgers, commerciële partijen en de landelijkepolitiek is het imago relatief slecht.Het beeld is dat de sector een enorm vermogen heeft.De hoge beloningen van enkele directeur-bestuurders hebben een negatief effect op het imago.De doorgaans goede kwaliteit van de kernactiviteiten (verhuur) is niet bepalend voor het imago.Het gebrek aan extern toezicht beïnvloedt het imago van de sector negatief.

denkresultaatAEDES.2opmaak.indd 7 04-07-2008 17:04:43

gemaakt door: ©in opdracht van:

Plannen voor:betere voor- zieningen

Plannen voor:beter

samen- werken

Plannen voor:beter onderwijs

In iedere wijk komt een verkooppunt voor dagelijkse boodschappen en voorzieningen

Het aanbod loopt van dagelijkse boodschappen en pinnen, tot post en stomerij.Dit is vooral aantrekkelijk voor ouderen, omdat voorzieningen anders te ver weg zijn.

Er werken goedkope arbeidskrachten zoals leerlingen, werklozen, gehandicapten en vrijwilligers.Een ondernemer uit de buurt, die anders zijn zaak moet sluiten, gaat dit organiseren.

De corporatie sponsort het vastgoed; zorginstellingen, gemeente, re-integratiemiddelen en dagbestedingsgelden betalen mee.

In iedere wijk komt een ontmoetingsplek, vlakbij een school of supermarkt

Het is een gezellige plek, waar liefst ook iets ‘te halen’ is, zoals een schoolarts, decaan en versnaperingen.

De kosten worden gedeeld door gebruikers en gastgever/organisator (school, supermarkt, anders).De uitvoering is betaalbaar door arbeid als leerplek op te vullen.

Een wijkservicedienst verzorgt steunstructuren voor de buurt

De diensten zijn bijvoorbeeld klusjes, tuinonderhoud, koken, huishoudelijk werk, administratie, kapper en boodschappen.

Afnemers zijn mensen die het werk zelf niet willen of kunnen doen, zoals ouderen, zieken, werkenden en de corporatie.

De arbeidskrachten zijn betaalbaar, of brengen zelf geld in, omdat het leerlingen, studenten, werklozen of mensen met een verstandelijke beperking zijn.

Het geld komt van opdrachtgevers, dagbudgetten, WMO (ivm extramuralisering), scholen en subsidie.

Woonbeleid houdt bewoners en klimmers in de wijk

Gemeentelijke regels geven waar nodig voorrang bij verhuizen binnen de wijk, of staan toewijzing van woonruimte toe op andere criteria dan wachttijd.Starters krijgen na een vaste periode een aanbod voor een tweede fase-woning binnen de wijk.Zowel gemeente als corporatie profiteren van de kwaliteit van een gemengde wijk.

Flexibel bouwen sluit aan op elke fase van de levensloopOuderenwoningen staan - kleinschalig geclusterd - midden in de wijk.Daarbij wordt aangesloten bij de multiculturele bevolking, waar familie vaak zorg geeft.Ouderenwoningen beschikken over domotica, rolstoelaanpassingen, extra veiligheid etc.De inrichting én oppervlakte zijn flexibel aan te passen bij elke levensfase.Ook scholen en kantoren worden geschikt gemaakt voor flexibel gebruik en bewoning.De corporatie profiteert omdat flexibiliteit de aansluiting op de (toekomstige) vraag betaalbaar maakt.

Maatwerk in wonen bindt verschillende bewoners aan de wijk

Aanpassingen aan binnen- en buitenkant van de woning laten zien wie er woont; bewoners kiezen bijvoorbeeld hun eigen voordeur.De corporatie faciliteert grote investeringen in huurwoningen door bewoners.Bewoners kunnen investeringsverzoeken indienen, mits zij bereid zijn extra huur te betalen.Bewoners krijgen meer keuze in de eigendomsvorm van de woning, bijvoorbeeld sociale koop.De corporatie profiteert door de stijging van waarde en huuropbrengsten, bewoners betalen graag wat bij voor meer woongenot.

Kinderen uit de wijk houden regelmatig schoonmaakacties in de wijk

Zo worden jonge bewoners weer eigenaar van de wijk. De wijkregisseur en huismeesters organiseren, de gemeente zorgt dat het vuil wordt opgehaald.Corporatie en gemeente belonen de kinderen, omdat die zich via acties inzetten voor het maatschappelijk belang en hun wijk.De beloning kan per keer anders zijn: uitstapje, vergoeding, waardering of extra punten voor school.Corporatie en gemeente werken mee omdat ze uiteindelijk op kosten besparen.

De wijk stelt zelf wijk- en leefregels vast voor de dagelijkse omgang

Corporatie en gemeente organiseren per straat gesprekken met de bewoners over omgangsvormen.Daar stellen de bewoners omgangsregels vast, die later op posters op straat worden gehangen.De bewonerstevredenheid wordt vooraf en achteraf gemeten.Bewoners doen mee omdat ze hun buurt willen verbeteren, de gemeente en de corporatie weten dat het versterken van de sociale structuur (handhavings)kosten uitspaart.

Een vereniging van wijkeigenaren bewaakt de veiligheidDe vereniging bestaat uit particulieren, de woningcorporatie, bedrijven en de gemeente.De veiligheid wordt bijvoorbeeld verhoogd door betere verlichting en het weghalen van obstakels.Ook het beheer van de wijk wordt door deze vereniging overgenomen, met vooral een signalerende functie.Zo ontstaat een open en toegankelijke openbare ruimte, die veiliger is. De leden doen mee uit welbegrepen eigenbelang.

Gezondheidsdiensten werken samen op één gezondheidscentrum in de wijk

In één gebouw zitten huisarts, fysiotherapeut, apotheek, wijkverpleegkundige en welzijnswerk.Zij combineren één zakelijk directeur en hun (financiële) back- en frontoffice.

Dat is voor de deelnemers voordeliger, het scheelt tijd en kosten.Voor bewoners wordt de dienstverlening beter (bereikbaar).

Extramuralisering wordt makkelijker, dus zorgverzekeraars en zorginstellingen betalen mee.

In het park sporten bewoners op gratis fitnessapparaten, onder begeleiding

Gebruik is gratis en zorgt voor ontmoetingen en een goede gezondheid.De begeleiding komt van ALO/Cios-studenten, sporters van NEC en van wijkclubs.

De kosten worden gedeeld door gemeente, ROC/Hogeschool, sportclub, corporatie, en sponsors zoals Rabobank en zorgverzekeraars.

Studenten voeren het management via een stichting met een helder contract voor de uitvoering.

Er komt een marktplaats voor optimaal gebruik van faciliteiten in de wijk

Faciliteiten die vaak leegstaan zoals schoolgebouw, sportvelden, buurtcentra en busjes van welzijnsorganisaties worden vaker gebruikt, bijvoorbeeld voor een buurttheater of - toernooi.

Dat biedt extra voorzieningen in de wijk, waar vooral jongeren veel behoefte aan hebben.Omdat meerdere functies samenkomen neemt het gebruik toe en dus zijn kosten relatief laag.

Zo spelen allerlei organisaties budget vrij, dus zij zorgen voor de totstandkoming.

Leerlingondernemingen gaan diensten leveren die aansluiten op de wijk

Het gaat om maatschappelijk nuttige diensten, die anders niet verricht worden of veel duurder zijn.De onderwijsinstelling organiseert hiervoor een dienstenbalie, in of bij de school.

De school zorgt voor een verzamelgebouw, waar de leerlingen kunnen werken.De afnemers van de diensten, de school en de gemeente bekostigen samen,

en zijn daarbij goedkoper uit.

In de wijk zetten ondernemers samen met scholen leerbedrijven op

Docenten en leerlingen houden het bedrijf draaiende, maar de ondernemer is eigenaar.De producten of diensten zijn in lijn met de markt, dus afnemers betalen marktprijzen.

Het bedrijf is aan de buitenkant niet te herkennen als leerbedrijf. Het bedrijf verdient geld voor de eigenaar, en biedt leerervaringen en een cv voor leerlingen.

Wijkbewoners komen op school vertellen en lesgeven

Mensen uit de buurt, zoals ouderen met veel levenservaring, mensen met een bijzonder beroep, vaklieden en ondernemers komen vertellen en lesgeven op school.

De scholen faciliteren dit graag, omdat ze hun leerlingen extra leerervaringen bieden.Voor wijkbewoners is het leuk om jong talent te stimuleren, en de contacten zijn handig.

Bedrijven kunnen zich hierbij profileren als maatschappelijk verantwoord ondernemer, hun imago verbeteren, klanten binden en personeel werven.

De corporatie opent een bedrijfsverzamelgebouw voor starters en zelfstandigen

Huurders zijn niet gebonden aan vijfjaarcontracten, en kunnen voor korte termijn ook kleine units of werkplekken huren.De infrastructuur in het gebouw (receptie, kantine, post, serverruimte) is gezamenlijk.In het gebouw zit ook een adviesdienst, met coaching voor starters (vanuit baan én uitkering) en doorgroeiers.Voor de corporatie is dit een (minimaal) kostendekkende onderneming.

Er komt een wijkoverleg waar alle werkers uit de wijk samenkomen

De wijkregisseur organiseert maandelijks voor alle werkers, van zorgverlener tot hovenier, van huis-meester tot agent, een netwerkcafé, waar mensen met elkaar kunnen praten zonder agenda.Er komt een smoelenboek en een buurtwebsite, met telefoonnummers, mailadressen en functies.Door onderling overleg en contact worden problemen sneller gesignaleerd en opgelost.Er komt één verantwoordelijke, de wijkregisseur, die werkers helpt om elkaar te vinden, en om klussenop te lossen die desondanks blijven liggen.De kleine investering verdient zich snel terug door lagere kosten bij deelnemende organsiaties eneen betere kwaliteit van de dienstverlening.

In elke wijk komt één wijkbalie balie waar iedereen met een hulpvraag terecht kan

Achter de balie zitten verschillende organisaties, zoals een formulierenbrigade, schuldhulpverlening, re-integratie, juridische hulp en maatschappelijk werk.Voor mensen met een hulpvraag is er één loket, dicht bij huis, waar hun hulpvraag direct wordt gekanaliseerd.Achter het loket werken partijen gemakkelijk samen door de korte lijnen met lage transactiekosten.De gemeente is de aangewezen partij om dit te coördineren.

19

18

17

16

15

14

13

12

11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Plannen voor:betere

openbare ruimte

Plannen voor:meer

heterogeniteit bewoners

Plannen voor:sterkere sociale verbanden

Wijken die een impuls nodig hebben krijgen een regelarme zoneDe gemeente verlaagt in de wijk de lokale lasten voor een beter ondernemingsklimaat.Regels voor toewijzing en gebruik van onroerend goed worden in de wijk verruimd.Vestigingseisen in de wijk worden verlaagd of geschrapt.Daardoor neemt de bedrijvigheid en levendigheid in de wijk toe.De inspanningen van de gemeente betalen zich terug doordat wijken vitaal worden of blijven.

10

Plannen voor:sterkere

bedrijven

De plannen op deze kaart zijn op uitnodi-ging van woningcorporatie Talis bedacht door deelnemers van de denktank ‘winst voor de wijk’. Daarin zaten mensen die een belangrijke rol spelen in wijken en buurten in de regio Nijmegen. Zij wer-ken in onderwijs, sport, zorg, welzijn, kunst&cultuur, gemeente, bedrijfsleven en bij Talis. Hun voorstellen zijn door De Argumentenfabriek verzameld en samen-gevat op deze kaart. Talis bedankt de deelnemers zeer voor hun denkwerk.

Potentiële partners, die kunnen helpen bij het realiseren van deze plannen, kun-nen deze kaart zien als een uitnodiging tot samenwerking. Talis zou graag met hen aan de slag gaan, om te komen tot winst voor de wijk.

Uitnodigingskaart

Met welke negentien plannen gaan we

‘winst voor de wijk’waarmaken?

Gemaakt door: ©In opdracht van: Met dank aan:

Wat zijn de argumenten

voor en tegen Duinwonen?

Politiek- bestuurlijk

sociaal

ecologisch

ruimtelijk

economisch

WaterkunDig

Duinwonen is een rendabele vorm van landschapsontwikkelingDuinwonen biedt als privaat gefinancierd project veel kwaliteit voor weinig overheidsgeld.Duinwonen biedt onrendabele landbouwbedrijven een ontsnappingsmogelijkheid.Duinwonen vermindert de noodzaak tot bemaling en dijkonderhoud, dat scheelt geld.

Duinwonen is een kans voor bouwers en voor Nederland als ‘waterland’Met Duinwonen betreden uitvoerders de schier onverzadigbare markt van duurzaam wonen.Meewerken aan Duinwonen zal bijdragen aan een innovatief imago van de uitvoerders.Duinwonen zal veel kennis en dus concurrentievoordeel opleveren, ook internationaal.Nederlandse bedrijven hebben veel ervaring in het baggeren en in het opspuiten van land.

Duinwonen betekent een sprong vooruit voor de regio waarin het wordt gerealiseerdDuinwonen verbetert lokaal het vestigingsklimaat vanwege het hoogwaardige wonen.Natuurbehoud en recreatie leveren lokaal meer werkgelegenheid op dan landbouw.Gebiedsontwikkeling leidt lokaal altijd tot waardestijging van grond en onroerend goed.Met de opwaardering van het gebied groeit de lokale economie navenant.

Duinwonen is zo omvangrijk dat het moeilijk te organiseren en te financieren isDe financiële en technologische risico’s zijn groot bij projecten op deze schaal.Voor Duinwonen zijn grote initiële investeringen nodig, waarvan onzeker is of ze worden terugverdiend.Waterschappen hebben geen budget voor grootschalige veranderingen zoals Duinwonen.Projectontwikkelaars hebben onvoldoende gekwalificeerd personeel voor Duinwonen.Duinwonen dekt de aanpassingskosten van aanpalende watergebieden onvoldoende.

Duinwonen is op de korte termijn schadelijk voor de lokale economieDe financiële compensatie weegt voor de boeren niet volledig op tegen hun eerder gedane investeringen.Duinwonen zal nieuwe bedrijven aantrekken, waardoor de concurrentie zal stijgen.Blijvende landbouw in de polder kan niet meer uitbreiden door gebrek aan betaalbare landbouwgrond.Hoewel de polderboeren hun grond voor woningbouw verkopen, krijgen ze niet de prijs van woongrond.De jarenlange bouwwerkzaamheden pakken slecht uit voor het lokale bedrijfsleven.

Duinwonen heeft ongewenste neveneffectenHet lokale economische succes van Duinwonen heeft negatieve gevolgen voor de rest van Nederland.Voor Duinwonen is zo veel zand nodig, dat de zandprijs daardoor zou kunnen stijgen.

Duinwonen maakt problematische polders tot hoogwaardige woongebiedenDuinwonen ruilt verrommelde droogmakerijen in voor aantrekkelijke woon-, recreatie- en natuurgebieden.Duinwonen voorziet in de grote vraag naar kwalitatief hoogwaardige woningen en groen wonen.Duinwonen creëert nieuwe natuurlijke milieus en behoudt het veengebied en veenkaden.Duinwonen draagt bij aan het doel tot 2030 440.000 woningen in en om de Randstad te bouwen.

Duinwonen dwingt verbetering van de infrastructuur afGroei van nabije aantrekkelijke woonlocaties verruimt de groeimogelijkheden van de Randstad.Duinwonen dwingt de regio tot verbetering van wegen en openbaar vervoer.Duinwonen nabij economische centra beperkt de noodzaak van woon-werkverkeer.Wijkende bewoners die terugkeren, kunnen eisen stellen aan de omgevingskwaliteit.Het water rondom het Duinwonen verbindt vaarwegen met elkaar.

Duinwonen maakt een eind aan de verrommelingDoor de woningbouw te concentreren kunnen landbouw en natuur elders behouden blijven.Duinwonen kan een voorbeeld vormen voor andere grootschalige gebiedsontwikkeling.Met Duinwonen krijgen verrommelde droogmakerijen een nieuwe structuur.De grootschaligheid van Duinwonen gaat versnippering van de natuur tegen.

Duinwonen ondermijnt de bestaande ruimtelijke ordeningDuinwonen strookt niet met het behoud van cultuurhistorie en landschappelijke structuur.Duinwonen laat nieuwe bewoners toe in het Groene Hart en dat mag niet (nota Ruimte).

Duinwonen creëert nieuwe ruimtelijke problemenBouwen in een slecht ontsloten gebied verloopt traag en is daarmee belastend.De nieuwe woningen zouden de speelruimte van het lokale bedrijfsleven kunnen beperken.Duinwonen belast de bestaande infrastructuur waardoor de congestie toeneemt.

Duinwonen maakt Nederland bestendiger tegen de klimaatveranderingDuinwonen vormt terpen die de regio bij dijkdoorbraak als vluchtheuvels kan gebruiken.Duinwonen voldoet aan de eisen rondom wateropslag, piekbelasting en boezembeheer.Duinwonen realiseert zoetwatervoorraden met het oog op watertekorten in de toekomst.

Duinwonen maakt natuurlijk en duurzaam waterbeheer mogelijkDuinwonen biedt een mogelijke oplossing voor de niet duurzame droogmakerijen.Doordat met Duinwonen landbouw verdwijnt, wordt de watervervuiling minder.Duinwonen verlaagt de waterbeheerskosten, doordat minder water wordt weggepompt.Duinwonen doorbreekt de neerwaartse spiraal van peilverlaging en daling van het maaiveld in de veengebieden.Het boezemwater verbetert, doordat er niet langer met zout verontreinigd kwelwater op wordt geloosd.

Duinwonen verplaatst en concentreert de bestaande problemenDuinwonen brengt met zich mee dat er lokaal extra wateroverlast kan ontstaan.Wateroverlast in de vorm van zilte kwel neemt toe in het resterende deel van de polder.De gevolgen van een overstroming zijn ernstiger in wat resteert van de droogmakerij.

Duinwonen is waterkundig nieuw en ingewikkeldDuinwonen maakt de omgeving onnodig divers en het beheer extra ingewikkeld.Duinwonen leidt af van de primaire taak van het waterschap: waterbeheer.

Duinwonen kan een doorbraak in de bestuurlijke impasse forcerenDuinwonen geeft het rijk de kans om daadkrachtig in te grijpen in de ruimtelijke ordening.

Duinwonen stimuleert de samenwerking tussen de betrokken overheden.Duinwonen biedt het waterschap de kans zich te manifesteren in de ruimtelijke ordening.

Duinwonen maakt gebiedsontwikkeling op basis van publiek-private samenwerking mogelijk.

Duinwonen biedt kansen voor bedrijfsleven, belangengroepen en lokale overhedenDuinwonen zet Nederland op de kaart als bakermat van innovatief watermanagement.

De bevolkingsgroei als gevolg van Duinwonen stimuleert gemeenten de publieke voorzieningen te verbeteren.Duinwonen biedt de milieubeweging een kans om iets bij te dragen in plaats van iets tegen te houden.

Duinwonen is te groot voor lokale overheden en te klein voor de rijksoverheidDuinwonen vergt centrale sturing en dat past een terugtredende rijksoverheid niet.

Duinwonen is te groot en te complex voor de lokale overheden die het moeten uitvoeren.

Duinwonen druist in tegen bestaand beleid en gemaakte afsprakenDuinwonen is veelal in strijd met vastgesteld beleid en bestuurlijke afspraken.

Duinwonen strookt niet met de afspraken en woningbouwplannen van lokale overheden.

Duinwonen is complex, riskant en vergt een lange ademDuinwonen is onbekend, onbeproefd en voor de betrokken overheden dus riskant.

Door de complexiteit en de vele betrokkenen zal de realisatie van Duinwonen veel tijd kosten.

Duinwonen gaat als een olifant door de porseleinkast van de bestaande belangenDe landbouw drukt een zwaar stempel op de waterschappen, terwijl landbouw bij Duinwonen inlevert.

Duinwonen concentreert woningbouw, wat ten koste zal gaan van bouwmogelijkheden elders.Duinwonen schept precedenten voor woningbouw in nu nog groene landschappen.

Duinwonen biedt kansen voor sociale vernieuwingVoor de blijvers zullen de publieke voorzieningen (OV, zorg, recreatie) sterk verbeteren.

Van de aan te leggen voorzieningen profiteren ook de omliggende gemeenten.Blijvers kunnen meepraten over de ontwikkeling en bijdragen aan een historisch project.

Bij het binnenhalen van nieuwe bewoners kunnen gemeenten enigszins sturen op sociale differentiatie.Bewoners steunen de blijvende boeren, omdat die het landelijke karakter van de omgeving waarborgen.

Duinwonen biedt recreatiemogelijkhedenDuinwonen realiseert natuur- en recreatiegebieden in de buurt van dichtbevolkte gebieden.

Regionale bedrijven hebben relaties en personeel meer recreatiemogelijkheden te bieden.

Duinwonen maakt een eind aan onzekerhedenDe toekomst van de niet duurzame droogmakerijen is onzeker; Duinwonen biedt perspectief.

Duinwonen vormt terpen die de waterveiligheid voor de regio vergroten.

Duinwonen verandert de bestaande sociale structuur ingrijpendDuinwonen zal de bestaande sociale samenhang en woonomgeving ingrijpend veranderen.Wie moet wijken en in de buurt wil blijven, zal moeilijk gelijkwaardige alternatieven vinden.

De komst van nieuwe bewoners en gebruikers, creëert overlast en machteloosheid.

Door Duinwonen gaat gewaardeerd cultuurgoed verlorenWijkende polderboeren zien generaties-oude tradities beëindigd en onzekerheid toenemen.Duinwonen vereist een cultuuromslag van agrarisch- naar stedelijk- en natuurwaterbeheer.

Het verlies van de fysieke leefomgeving is niet met geld te compenseren.

Duinwonen veroorzaakt langdurige overlast en onrustGrote projecten als Duinwonen gaan gepaard met jarenlange sociale onrust en onzekerheid.Bestaande bewoners en gebruikers leggen hun lot gevoelsmatig in handen van de overheid.

De bouw van het project zal lang duren en de bijbehorende overlast ook.

Duinwonen biedt mogelijkheden voor ecologische winstDuinwonen heeft een hogere natuurwaarde dan de ecologisch oninteressante droogmakerijen.

Het in het zand opgeslagen regenwater gaat verdroging tegen van aangrenzende kwetsbare venen.Door reliëfvorming wordt het buitengebied mooier, toegankelijker en meer divers.

De CO2-uitstoot daalt door minder bemaling en minder verbrandend veen.

Duinwonen past in bestaand natuur en milieubeleidDuinwonen levert een bijdrage aan het soortenbeleid en de vogel- en habitatrichtlijn.

Vanwege de schaal en ligging past Duinwonen soms goed in de ecologische hoofdstructuur.

Duinwonen in droogmakerijen overschrijdt de grens tussen groen en bebouwingDoor de bevolkingsgroei op de duinen, stijgt de druk op de omliggende natuurgebieden.

Er worden in dit soort projecten altijd meer woningen gebouwd dan aanvankelijk was beloofd.

Duinwonen is slecht voor het milieuHet transport waarmee het zand voor Duinwonen wordt verplaatst, is slecht voor het milieu.

De zandwinning verstoort de ecosystemen ter plaatse.

Voor

Voor

Voor

tegen

tegen

tegen

Voor

Voor

Voor

tegen

tegen

tegen

Wat is Duinwonen?Duinwonen is een ruimtelijke oplossing voor urgente problemen in laag gelegen polders (droogmakerijen). Duinwonen, ontwikkeld door Vista en InnovatieNetwerk, betekent dat in een droogmakerij zandeilanden (duinen) tot 20 meter boven NAP worden opgespoten, waarna de droogmakerij weer volloopt met water. Op de duinen komt kwalitatief hoogwaardige, groene en duurzame woningbouw met woningdichtheden tussen de 10 en 40 woningen per hectare. De landschapsontwikkeling wordt gefinancierd met de opbrengsten van de woningverkoop.

Duinwonen.indd 1 2/25/08 11:51:37 AM

Welke aspecten van

duurzaamheid stelt de gemeente

Amersfoort voorop?

Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid

in opdracht van: gemaakt door: ©2010

People

Profit

Planet

Proces

Dit project draagt bij aan een gezond woon- en werkklimaat in Amersfoort.Dit project bevordert een veilige leefomgeving in Amersfoort.

Dit project zorgt voor meer en kwalitatief hoogwaardig groen.

Dit project leidt tot meer diversiteit in wijken wat betreft leeftijd, opleidingsniveau en etniciteit.Dit project bevordert contact en verbondenheid tussen mensen.

Dit project bevordert (actieve) betrokkenheid bij de leefomgeving.

Dit project bevordert sociaal-economische vooruitgang: betere scholing en banen voor Amersfoorters.

Dit project maakt dat kansen eerlijker worden verdeeld onder Amersfoorters.Dit project bevordert de toegankelijkheid van publieke voorzieningen, zoals de zorg.Dit project bevordert betere arbeidsomstandigheden, ook in de rest van de wereld.

Dit project verbreedt en bestendigt het Amersfoortse cultuuraanbod.Dit project bevordert gebruik van culturele voorzieningen.

Dit project verstevigt de Amersfoortse identiteit.

Dit project vermindert het aantal auto-kilometers, bijvoorbeeld door thuiswerken.Dit project bevordert duurzame mobiliteit, zoals gebruik van openbaar vervoer of fiets.

Dit project verhoogt het gemiddelde inkomen van Amersfoorters.Dit project bestendigt economische groei op lange termijn.

Dit project maakt gemeentelijk eigendom, zoals grond, waardevoller.Dit project boekt winst door middelen als geld, mensen en grondstoffen efficiënt in te zetten.

Dit project komt positief uit de kosten-batenanalyse.

Dit project bevordert een breed en divers aanbod van publieke voorzieningen.Dit project verstevigt de economische positie van Amersfoort in de regio.

Dit project verbetert de gemeentelijke samenwerking: met het bedrijfsleven en de regio.

Dit project maakt Amersfoort beter bereikbaar over weg, spoor en water.Dit project bevordert (duurzaam) ondernemerschap in Amersfoort.

Dit project bevordert een divers aanbod van bedrijfslocaties.Dit project verbetert de gemeentelijke dienstverlening aan bedrijven.

Dit project bevordert de werkgelegenheid in Amersfoort.Dit project bevordert de toegang tot werk voor Amersfoorters.

Dit project verbetert de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt.

Dit project vergroot het innovatief vermogen van het Amersfoortse bedrijfsleven.Dit project bevordert de ontwikkeling van creatieve sectoren als ontwerp, advies en technologie.

Dit project bevordert innovatie in het onderwijs, bijvoorbeeld wat betreft methodes en financiering.Dit project bevordert een langere levensduur van producten.

Dit project vermindert de noodzaak tot nieuwe investeringen of maakt deze overbodig.Dit project leidt tot besparingen op exploitatie, onderhoud en beheer van gemeentelijk eigendom.Dit project leidt tot lagere (sociale) uitgaven, bijvoorbeeld door minder werkloosheidsuitkeringen.

Dit project leidt tot kostenbesparing bij de aanschaf van goederen en diensten.

Dit project speelt in op de gevolgen van klimaatveranderingen, zoals stijging van het waterpeil.Dit project vermindert de uitstoot van broeikasgassen.

Dit project vermindert het energiegebruik, bijvoorbeeld in woningen of in het verkeer.Dit project bevordert inzet van de duurzame energiebronnen zon, wind, water en biomassa.Dit project minimaliseert de inzet van fossiele brandstoffen.Dit project bevordert de terugwinning van energie.

Dit project verbetert de luchtkwaliteit, binnenshuis en buitenshuis.

Dit project vermindert het waterverbruik.Dit project verbetert de kwaliteit van water, zowel aan de oppervlakte als in de grond.Dit project beperkt (de gevolgen van) verdroging en wateroverlast.

Dit project verbetert de bodemkwaliteit.

Dit project draagt bij aan efficiënt gebruik van ruimte, bijvoorbeeld door meervoudig ruimtegebruik.Dit project houdt rekening met bestaande omgevingskenmerken.

Dit project verbetert de kwaliteit van de natuur en het landschap.Dit project versterkt de ecologische structuur.Dit project vergroot de diversiteit en levensvatbaarheid van (gebiedseigen) planten en dieren.

Dit project vermindert het gebruik van grondstoffen.Dit project bevordert gebruik van duurzame grondstoffen.Dit project vermindert de afvalproductie.Dit project bevordert hergebruik.

Dit project inventariseert vooraf en integraal kansen en knelpunten.Dit project bevordert draagvlak en efficiëntie door belanghebbenden te betrekken in de beleidscyclus.Dit project bevordert de dialoog van de gemeente met inwoners en bedrijven.Dit project is in de uitvoering veilig en gezond.

Dit project bevordert draagvlak voor en kennis van duurzaamheid onder Amersfoorters.Dit project verhoogt de status van duurzame producten.Dit project bevordert dat inwoners en werknemers zelf investeren in duurzaamheid.Dit project bevordert een duurzame leefstijl, bijvoorbeeld bij de keuze voor een vervoermiddel.

Dit project is ook waardevol op de lange termijn.Dit project dient als voorbeeld voor andere projecten.Dit project wordt geëvalueerd en continu verbeterd.

Klimaat

Energie

Lucht

Water

Bodem

Ruimte

Natuur & landschap

Grondstoffen

Slaagkans

Bewustwording

Toekomst-bestendigheid

Leefomgeving

Sociale samenhang

Ontwikkeling

Solidariteit

Cultuur

Verkeer

Waardecreatie

Economischestructuur

Vestigings-klimaat

Arbeidsmarkt

Innovatie

Gemeentelijkebestedingen

Duurzaamheid betekent oog voor de toekomst. Duurzameprojecten wentelen schadelijke effecten niet af optoekomstige generaties of op andere plaatsen in dewereld. Ieder duurzaam project houdt rekening met zoveelmogelijk aspecten van duurzaamheid. Dit afwegingskadergeeft een overzicht van de aspecten van duurzaamheid diede gemeente Amersfoort voorop stelt. De duurzaamheids-aspecten zijn ingedeeld in vier categorieën: People,Planet, Profit en Proces.

People betekent dat een project een positieve uitwerkingheeft op mens en samenleving. Planet gaat over hetbehoud van de mondiale ecosystemen en voorraden.Profit betreft winstmaximalisatie. De vierde P, Proces, gaat over de procesmatige aspecten die bijdragen aan hetsucces van een project.

in opdracht van: gemaakt door: ©

Deskundigen uit de

praktijk, wetenschap-

pers en lezers van de

Volkskrant bedachten

tientallen oplossingen

voor de belangrijkste

ruimtelijke problemen

van Nederland.

Het panel van wijzen

van de Ruimtelijke

Agenda besprak de

argumenten voor en

tegen de voorstellen,

en koos de beste

oplossingen. Deze

argumentenkaart

geeft hun keuze

met de bijbehorende

argumenten weer.

Met een mooie publieke ruimte gaan mensen respectvoller om, waardoor het vandalisme afneemt.Bewoners zullen de publieke ruimte intensiever gebruiken, wat de publieke familiariteit bevordert.Het idee is eenvoudig en kleinschalig en daarom gemakkelijk uit te voeren.In enquêtes onder burgers scoort ‘meer groen’ steevast hoog.Het is goed voor het welbevinden en daarmee voor de gezondheid van burgers.

Omdat openbaar groen en schoonheid geen directe economische waarde hebben delven ze het onderspit in het bestuurlijke besluitvormingsproces.Besluitvorming is lastig: want wat is ‘mooi’ en wat ‘hoogwaardig’?

Bewoners van achterstandswijken hebben zelf het meeste inzicht in hun problemen.Als voldoende mensen zich verantwoordelijk voelen voor hun omgeving en het gevoel hebben dat ze erbij horen, dan vergroot dat de leefbaarheid van wijken.Deze oplossing erkent dat het vermogen van partijen om zelf verantwoordelijkheid te nemen, groter is dan vaak wordt gedacht.Bestaande successen met particulier opdrachtgeverschap - bijvoorbeeld in Spangen en Katendrecht - illustreren dat de mogelijkheden groot zijn.

Sterke sociale cohesie kan ook sociale druk worden en er toe leiden dat kleine groepen in een wijk zich juist buitengesloten gaan voelen.Moeilijk uitvoerbaar: sociale cohesie en verantwoordelijkheid groeien in de schaduw van beleid en laten zich niet zomaar ‘invoeren’.

Aanbesteding stimuleert concurrentie en biedt ruimte aan nieuwe partijen en creatieve ideeën.Aanbesteding kan doelmatiger zijn waardoor de kosten dalen.

Aanbesteden is moeilijk: lagere kosten zijn niet gegarandeerd, kwaliteit benoemen en borgen is lastig, evenals bijsturen.Als bestuurders moeten gaan kiezen uit een reeks van projecten, bestaat de kans dat het tandeloze compromis altijd wint, met middelmaat tot gevolg.

Het ruimtelijke ordeningsbeleid zit vast in verkokerd denken, competentiestrijd en interne vaktechnische discussies.Ruimtelijke ordening moet beter worden gepland en daarbij moeten alle maatschappelijke problemen en mogelijkheden afgewogen worden.Een consistent, integraal en duurzaam beleid betekent minder tegen elkaar inwerkende regelgeving.

Pogingen tot integraal beleid verzanden al snel in praatcircuits en geruzie over bijvoorbeeld de regiogrenzen.Integraal beleid en meer centralisatie leiden tot eenheidsworst en miskenning van de diversiteit.

De woningcorporaties kunnen de opbrengsten gebruiken om nieuwe woningen te bouwen waardoor de doorstroom op de woningmarkt bevorderd wordt.Zo worden lage inkomensgroepen gestimuleerd om vermogen op te bouwen.Huiseigenaren zijn sterker betrokken bij hun wijk dan huurders en onderhoudenhun woning beter.

Lagere inkomens steken zich in de (hypotheek)schulden en zijn kwetsbaar voor crises op de woningmarkt.Als de kopers de overwaarde in het huis verzilveren, zal dat scheve gezichten geven.

Betaald parkeren ontmoedigt het gebruik van de auto en van parkeerruimte.Het geld dat zo beschikbaar komt, kan worden gebruikt voor het vinden van innovatieve oplossingen voor het parkeerprobleem, zoals ondergronds parkeren.Een autoluwe wijk is een prettige woonomgeving.

Autoluw sluit niet aan bij de behoefte van - de meeste - burgers.Het is duur, betaald parkeren is niet betaalbaar voor lagere inkomens.Alleen als auto’s ondergronds worden geparkeerd, is er ruimtewinst.

Dit versterkt de functie van de stad als emancipatiemachine: een plek waar mensen snel de maatschappelijke ladder kunnen beklimmen.Zo zorg je voor een gezonde mix van inkomensgroepen en voor een breed draagvlak voor voorzieningen.Een allochtone middenklasse in de stad kan als rolmodel dienen voor de allochtone onderklasse.Een allochtone middenklasse nuanceert het beeld van ‘de allochtoon’.

Het is juist interessant dat de allochtone middenklasse nu ook de VINEX-wijken opzoekt.Klasse scheidt meer dan dat etniciteit bindt: de allochtone middenklasse ziet zichzelf niet als rolmodel voor wie dan ook.

Een nieuwe rivier vergemakkelijkt de afvoer van water en - dankzij nieuwe overloopgebieden - de mogelijkheid om overtollig water te bergen. Een nieuwe rivier biedt nieuwe natuur, recreatiemogelijkheden en - bij de aanleg - werkgelegenheid.Een nieuwe rivier is potentieel een nieuwe watersnelweg.Een nieuwe rivier biedt mogelijkheden om oude waterlopen in ere te herstellen.

Een nieuwe rivier lost het bergingsprobleem onvoldoende op, terwijl dat juist het belangrijkst is.Belanghebbenden, zoals omwonenden en agrarische bedrijven die moeten wijken, zullen zich verzetten.

1

2

3

4

5

6

7

8

Wat zijn de argumenten voor en tegen

de oplossingen voor problemen op

de Ruimtelijke Agenda?

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

vooR

tegen

Woningcorporaties moeten be-woners van achterstandswijken aanmoedigen verantwoordelijk-

heid te nemen voor hun wijk

Zorg dat woningcorporaties lage inkomensgroepen helpen

een eigen huis te kopen

Gemeenten en corporaties moeten proberen om ook de

allochtone middenklasse voor de stad te behouden

Laat de vormgeving van de Nationale Landschappen

aanbesteden

Ruil de versnipperde ruimtelijke ordening in voor

integraal beleid met duurzame ontwikkeling als uitgangspunt

Graaf een nieuwe rivier, bijvoorbeeld in de Betuwe

Bouw autoluwe wijken, waar parkeren geld kost

Steek meer energie in hoogwaardige openbare ruimte, zoals mooie pleinen, parken en

ander groen

Oplossing voor problemen met achterstandswijken

Oplossing voor het gebrek aan leefbaarheid in de steden

Oplossing voor de verrommeling van het landschap

Oplossing voor het gebrek aan bestuurlijke daadkracht

Oplossing voor gebrek aan door-stroming op de woningmarkt

Oplossing voor het probleem van de mobiliteit

Oplossing voor de demografische ontwikkelingen

Oplossing voor een effect van de klimaatverandering