RSV - Strategisch project ‘stadsregionale samenwerking slim ......strategisch project...

Strategisch project ‘stadsregionale samenwerking slim vernieuwen’

Voortgangsrapport 6

Periode 1 april 2018 – 30 september 2018

strategisch project stadsregionale samenwerking slim vernieuwen|2

COLOFON

Auteur:

Mieke Belmans

Partners van de stadsregionale samenwerking:


INHOUDSOPGAVE 1 Context van het strategisch project ................................................................................................ 5

2 Kader ............................................................................................................................................... 6

3 Projectnaam .................................................................................................................................... 6

4 Situering .......................................................................................................................................... 6

5 Scope van het strategisch project ................................................................................................... 8

5.1 Methodologie .......................................................................................................................... 8

5.2 De uitdaging ............................................................................................................................ 8

5.3 Acties op korte termijn .......................................................................................................... 10

5.3.1 Startnota ........................................................................................................................ 10

5.3.2 Stedenbouwkundige lasten ........................................................................................... 10

5.3.3 Woonondersteunende voorzieningen - datadelen ....................................................... 11

5.3.4 Subsidies ........................................................................................................................ 12

5.3.5 Leerprojecten ................................................................................................................ 12

5.3.6 Ondersteuning ontwerpend onderzoek bij slimme verdichtingsprojecten .................. 13

5.3.7 De stadsregio als kader voor de ontwerpstudio’s van de opleiding architectuurwetenschappen ......................................................................................................... 16

5.3.8 Analyse .......................................................................................................................... 17

5.4 Een project dat groeit … ........................................................................................................ 17

5.4.1 Waar staan we nu? Waar willen we naartoe? .............................................................. 18

6 Projectorganisatie ......................................................................................................................... 24

6.1 Overlegstructuur ................................................................................................................... 24

6.1.1 Projectcoördinator ........................................................................................................ 24

6.1.2 Projectsponser ............................................................................................................... 24

6.1.3 Klankbordgroep ............................................................................................................. 24

6.1.4 Stadsregionale ambtelijk werkgroep ............................................................................. 25

6.1.5 Interbestuurlijk overleg ................................................................................................. 26

6.1.6 GECORO’s ...................................................................................................................... 27

6.2 Projectstructuur .................................................................................................................... 29

6.2.1 Ondersteuning bij de inhoudelijke uitwerking .............................................................. 29

6.2.2 Overleg in functie van het inhoudelijk proces ............................................................... 29

6.2.3 Communicatie ............................................................................................................... 32

6.2.4 Afstemming met andere strategische projecten .......................................................... 32


6.2.5 Uitwisseling data en documenten ................................................................................. 33

6.2.6 Kennisuitwisseling ......................................................................................................... 33


1 Context van het strategisch project

De bevolking in Vlaanderen zal groeien van 6 naar 7 miljoen en bovendien van samenstelling veranderen. Migratie, vergrijziging, vergroening en gezinsverdunning creëren andere woonnoden en een andere zorgen dienstverlening. Het centrale deel van Vlaanderen zal de sterkste bevolkingsgroei kennen door de groei die uitgaat van Brussel, Antwerpen en Gent. De maatschappelijke en ruimtelijke uitdagingen die gepaard gaan met deze bevolkingsgroei, stoppen niet aan de bestuurlijke of administratieve grenzen van deze drie steden. Tussen een stad en haar omgeving bestaat een dynamische en intense wisselwerking. Waar de stad Antwerpen groeit door een positief geboortesaldo, gaat suburbanisatie tegelijkertijd ook verder. Deze dynamiek bemoeilijk een harmonische ontwikkeling in de stad maar zorgt eveneens voor een druk op de woningmarkt in de rand. Een betaalbaar en gedifferentieerd aanbod aanbieden aan de eigen inwoners wordt moeilijker, zowel in de stad als in de rand. Tegelijkertijd zijn nieuwe impulsen nodig in het bestaande woningpatrimonium. Renovatie dringt zich op in functie van een hogere energie-efficiëntie en de wijzigende bevolkingssamenstelling.

Toename van het aantal gezinnen betekent ook behoefte aan bijkomende voorzieningen zoals scholen, kinderopvang, sportinfrastructuur, groene ruimten en extra werkplekken. Indien de structuur van het bestaande nederzettingspatroon eenvoudigweg wordt verdergezet bij de creatie van nieuwe woningen, voorzieningen en werkplekken, dreigen de kostbare openruimtenetwerken verder te versnipperen. Slim ruimtegebruik dringt zich op.

In 2009 werd het grootstedelijk gebied Antwerpen afgebakend. Naast grote delen van de stad Antwerpen, werden ook de gemeenten in de zuidoostelijke rand opgenomen in de afbakening. De demografische transitie en de ermee gepaard gaande ruimtelijke uitdagingen vragen om een coherent ruimtelijk antwoord op een stadsregionale schaal. Het grootstedelijk gebied Antwerpen is hiervoor het meest aangewezen startpunt. De gemeenten in de zuidoostelijke rand van de stad Antwerpen worden immers gekenmerkt door een fijnmazig netwerk van wegen en openbaar vervoer en zijn bijgevolg bijzonder geschikt voor een verduurzaming van de nederzettingsstructuur.


2 Kader

Dit project kadert in de vijfde oproep van de Vlaamse overheid voor subsidiëring van de projectcoördinatie van strategische projecten in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Medio 2013 werd een aanvraagdossier ingediend door de stad Antwerpen, onderschreven door de randgemeenten en de provincie Antwerpen. Op 17 december 2013 werd het aanvraagdossier door de Vlaamse minister bevoegd voor Ruimtelijke Ordening goedgekeurd. Vervolgens werd een voorlopige projectcoördinator aangeduid om het project op te starten in afwachting van de selectieprocedure voor de aanwerving van een definitieve projectcoördinator. Het strategisch project werd aangevat met Aartselaar, Antwerpen, Boechout, Borsbeek, Edegem, Hemiksem, Hove, Kontich, Lint, Mortsel, Niel, Schelle, Wijnegem en Wommelgem en de provincie Antwerpen. Op 1 oktober 2015 werd door Ruimte Vlaanderen het officieel startsein gegeven voor het strategisch project. De subsidieperiode loopt over 3 jaar.

Dit is het zesde halfjaarlijkse voortgangsrapport van het strategisch project waarin de voortgang van het project beknopt wordt toegelicht. De grijs gearceerde tekst is een aanvulling ten aanzien van het vorige voortgangsrapport.

3 Projectnaam

De projectnaam ‘stadsregionale samenwerking slim vernieuwen” is een voorlopige werknaam en kan tijdens de loop van het project gewijzigd worden.

4 Situering

Het werkingsgebied van de stadsregionale samenwerking omvat (delen van) het grondgebied van 14 steden en gemeenten. In alfabetische volgorde betreft het: Aartselaar, Antwerpen, Boechout, Borsbeek, Edegem, Hemiksem, Hove, Kontich, Lint, Mortsel, Niel, Schelle, Wijnegem en Wommelgem. Het grondgebied van deze steden is op de figuur hierna grijs ingekleurd.

De ruimtelijke focus van het strategisch project richt zich op de delen van het grondgebied van de steden en gemeenten die binnen de afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen zijn gelegen. De afbakeningslijn van het grootstedelijk gebied wordt op de figuur hierna in het geel aangegeven.

Op het grondgebied van de stad Antwerpen wordt de 20ste eeuwse gordel specifiek belicht (districten Deurne, Borgerhout, Berchem, Wilrijk, Hoboken en de delen van het district Antwerpen buiten de R1).


5 Scope van het strategisch project

Het strategisch project beoogt, door een bottom-up aanpak via overleg en gerichte acties, gemeenschappelijke ruimtelijke vraagstukken te definiëren en win-wins te zoeken tussen de verschillende partners van de stadsregionale samenwerking. Het strategisch project moet gezien worden als een dynamisch proces dat op basis van voortschrijdend inzicht zal groeien. De inhoudelijke focus van het project ligt op de ruimtelijke uitdagingen met betrekking tot wonen.

5.1 Methodologie

De stadsregionale samenwerking moet een meerwaarde betekenen voor alle partners. Het strategisch project werd aangevangen door aan elke stad of gemeente een bezoek te brengen. Tijdens deze kennismakingsronde werd aan de hand van een vragenlijst gepeild naar de bedenkingen en verwachtingen van elke stad of gemeenten omtrent het strategisch project, naar onderzoeksthema’s die een stadsregionaal karakter hebben en naar leerprojecten.

De verwachtingen werden besproken in de klankbordgroep en de stadsregionale ambtelijke werkgroep (zie hoofdstuk projectorganisatie). Op basis van dit overleg werd de scope van het strategisch project geformuleerd.

5.2 De uitdaging

Het geografisch werkingsgebied van de stadsregionale samenwerking wordt veelal op fietsafstand van de binnenstad van Antwerpen gesitueerd en/of is goed ontsloten door openbaar vervoer. De nabijheid van de binnenstad is een troef voor het werkingsgebied van de stadsregionale samenwerking door het uitgebreide aanbod aan shoppingmogelijkheden, cultuur en horeca. Tegelijkertijd zorgen belangrijke openruimtegebieden in de rand voor voldoende rust en ruimte. Deze vaststellingen zijn belangrijke troeven voor de stadsregio om zich verder als aantrekkelijke woon- en leefomgeving te profileren. Maar wat bepaalt nu precies de kwaliteit van de woon- en leefomgeving in de stadsregio?

De open ruimte wordt gezien als een belangrijke identiteitsdrager en kwaliteit van de stadsregio. Het is bijgevolg een uitdaging om die open ruimte niet verder aan te snijden. Het strategisch project “Open ruimte Zuidrand Antwerpen” zet in op het ontwikkelen en beheren van de open ruimte in de rand. Het strategisch project stadsregionale samenwerking “slim vernieuwen” wil volop inzetten op de reconversie van het bestaande patrimonium. Hierdoor zullen beide strategische projecten elkaar versterken. Vele partners uit de stadsregio kampen immers met een verouderd patrimonium. Sociale woonwijken die niet aangepast zijn aan moderne standaarden is een veel voorkomend probleem. Een versnipperde eigendomsstructuur bemoeilijkt vaak een grondige vernieuwing van de wijken. Ook de ééngezinswoningen uit de verkavelingsgolven van de jaren ’70-’80 van vorige eeuw worden als ruimtelijk vraagstuk aangehaald. Deze woningen zijn enerzijds vaak te groot geworden voor de


huidige en toekomstige gezinssamenstelling – en daardoor ook te duur – en anderzijds worden zij gekenmerkt door een lage energie-efficiëntie. Ook voor de vele bel-étage woningen in de rand is er nood aan een visie op wijkniveau zodat deze woningen tot aantrekkelijke, energie-efficiënte en betaalbare woningen getransformeerd kunnen worden voor jonge gezinnen.

Een gezonde ruimtelijk mix is belangrijk om als stad of gemeente aantrekkelijk te zijn. Een ruim en gedifferentieerd aanbod aan woonondersteunende voorzieningen is één van de elementen om de ruimtelijke mix te verkrijgen. Door de groei van het aantal inwoners in een stad of gemeente kan het voorzieningenaanbod in het gedrang worden gebracht. Bovendien is het ook belangrijk om het voorzieningenaanbod attractief en hedendaags te houden. Vernieuwing van de infrastructuur is daarvoor na een aantal decennia aangewezen. Een gezonde ruimtelijke mix betekent ook voldoende werkplekken om de actieve bevolking zoveel mogelijk in de stadsregio aan het werk te kunnen houden. Lokale voedselproductie, zoals volkstuintjes, buurtmoestuinen, … dient tevens aandacht te krijgen.

Ook het bereikbaarheidsprofiel bepaalt de attractiviteit van een woonomgeving. Deel uitmaken van een vlot en frequent openbaar vervoerssysteem is belangrijk, maar ook een vlotte doorwaadbaarheid voor voetgangers en fietsers is een doorslaggevende parameter die het bereikbaarheidsprofiel van een stad of gemeente bepaalt.

Het op peil houden van een kwalitatieve woon- en leefomgeving is in de eerste plaats een taak van de overheid. Maar hier staan financiële middelen tegenover. Financiële middelen die slechts beperkt tot niet voorhanden zijn. Een uitdaging dus!

Op dit moment zijn er heel wat projecten in de stadsregio in uitvoering en liggen er nog verschillende op de tekentafel. De stadsregio zal met deze geplande projecten of projecten in uitvoering ruim aan de voorspelde bevolkingstoename tegemoet kunnen komen. Het is dus niet de uitdaging om nog meer woningen te bouwen. Het komt er op aan slim om te gaan met deze geplande woonontwikkelingen om een kwalitatieve woon- en leefomgeving in de rand te kunnen behouden. Slimme woonontwikkelingen worden gelocaliseerd op goed door openbaar vervoer ontsloten plekken. Slimme woonontwikkelingen dragen een maatschappelijke return in zich, hetzij fysiek in het project, hetzij via een financiële tegemoetkoming die elders kan geïnvesteerd worden. Slimme woonontwikkelingen spelen in op maatschappelijke veranderingen maar met respect voor het karakter van de verschillende kernen.

De bevolkingstoename en de verandering van de samenstelling van de bevolking worden bijgevolg als een hefboom bekeken om te kunnen investeren in de woon- en leefomgeving.

De stadsregionale samenwerking wil slimme woonontwikkelingen ambiëren. Hiervoor werden een aantal acties geïnventariseerd die op korte termijn (6 maanden) worden uitgewerkt.


5.3 Acties op korte termijn

5.3.1 Startnota

De ambities en korte termijn acties voor het strategisch project werden neergeschreven in een startnota. Grote delen van de tekst van dit voortgangsrapport zijn afkomstig uit de startnota.

Deze startnota werd ter kennisname voorgelegd in de respectievelijke colleges.

5.3.2 Stedenbouwkundige lasten

Nieuwe woonontwikkelingen genereren nieuwe maatschappelijke noden zoals scholen, crèches, sport- en vrijetijdsvoorzieningen, extra zorgen dienstverlening, … Deze infrastructuur draagt immers bij tot de leefbaarheid van een kern, maar kost ook geld.

In uitvoering van art. 4.2.20.§1. van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening kan u als overheid stedenbouwkundige lasten verbinden aan een vergunning. Door bepaalde instrumenten of belastingsreglementen te hanteren, kan (een deel van) de totale kost voor het bouwen en exploiteren van publieke voorzieningen gefinancierd worden door de private markt.

De manier waarop stedenbouwkundige lasten worden opgelegd bij gebiedsontwikkeling gebeurt op zeer uiteenlopende wijze in de stadsregio. Waar sommige partners de lasten fysiek in het project opleggen (bv. door aan de ontwikkelaar de bouw van een wijkkantoor voor de politie op te leggen), gebeurt dit bij andere partners door het heffen van een belasting die elders in de stad of gemeente wordt geïnvesteerd in woonondersteunende voorzieningen of publieke ruimte. Daartegenover staan partners die zich nog wat aarzelend opstellen ten opzichte van het opleggen van stedenbouwkundige lasten. De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening geeft immers aan dat de lasten proportioneel moeten zijn in verhouding tot de vergunde handelingen. De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening spreekt zich echter niet uit hoe deze proportionaliteit kan berekend worden om tot een correct oordeel te komen. Dit schept bijgevolg juridische onzekerheid.

Een eerste actie zal erin bestaan om de verschillende manieren waarop stedenbouwkundige lasten worden toegepast in de stadsregio te inventariseren alsook welke maatschappelijke return er wordt gevraagd bij een gebiedsontwikkeling. Er wordt bekeken of gelijkaardige instrumenten eenvormig kunnen uitgewerkt worden. Dit zou op termijn kunnen leiden tot een instrumentenkoffer waaruit kan gekozen worden afhankelijk van de aard en de omvang van een gebiedsontwikkeling. Door het gezamenlijk toepassen van een zelfde instrumentarium kan concurrentie tussen steden en gemeenten in de regio vermeden worden.

De inventarisatie is uitgevoerd en toegelicht aan de ambtelijke werkgroep. De steden en gemeenten van de stadsregionale samenwerking die een instrument hanteren met betrekking tot lasten bij stedenbouwkundige ontwikkelingen werden bevraagd in een


workshop door de Vlaamse Overheid naar aanleiding van de uitwerking van een ‘leidraad voor lasten en voorwaarden’ en een ‘instrumentendecreet’.

5.3.3 Woonondersteunende voorzieningen - datadelen

Nieuwe woonontwikkelingen en de verandering in de samenstelling van de bevolking genereren nieuwe maatschappelijke noden. Vaak kunnen deze noden via een “buikgevoel” ingeschat worden. Een bestuur kent de bestaande voorzieningen op eigen grondgebied maar al te goed. Maar wat gebeurt er aan de andere kant van de gemeentegrens. Kunnen woonondersteunende voorzieningen in de buurgemeenten de impact van een nieuwe woonontwikkeling op eigen grondgebied opvangen? En vice versa, welke impact heeft een nieuwe woonontwikkeling bij de buurgemeenten op de eigen gemeenschapsvoorzieningen? Loont het om bepaalde voorzieningen gemeenschappelijk met aangrenzende steden of gemeenten aan te bieden. Hoe kan worden aangetoond aan de private markt dat een bepaalde voorziening noodzakelijk wordt bij een woonontwikkeling?

Een tekortanalyse kan inzicht geven in bovenstaande vragen door op een objectieve en kwantitatieve manier toekomstige behoeften in te schatten bij nieuwe ontwikkelingen. Een tekortanalyse vormt tevens een krachtig hulpmiddel om met de private markt in onderhandeling te treden in functie van stedenbouwkundige lasten. Deze tekortanalyses kunnen voor het eigen grondgebied gemaakt worden, maar kunnen, indien gewenst, ook een gemeentegrensoverschrijdend beeld geven.

De stad Antwerpen maakt deze analyses op basis van geodata die de ruimtelijke spreiding van voorzieningen en inwoners weergeven. Door aan deze data bereikzones (maximale afstand van een woning tot een voorziening) en logische gemiddelden of normen met betrekking tot lokale woonondersteunende voorzieningen te koppelen, worden capaciteitstekorten en ruimtelijke tekortzones in beeld gebracht. Zo stelt bijvoorbeeld de Barcelona-norm dat er per gemeente opvang moet voorzien worden voor minstens 33% van de kinderen onder de drie jaar. Het Agentschap voor Natuur en Bos suggereert dat in een grootstedelijk gebied per inwoner 30m² groen moet gerekend worden, maar maakt daarbij onderscheid tussen buurtgroen (< 400m van de woning) en groen op niveau van een stadsdeel of een kern onder de vorm van een park of gelijkaardige groenstructuur (< 1.600m van de woning).

Een tweede actie zal erin bestaan om te onderzoeken of de Antwerpse databank kan uitgebreid worden met de randgemeenten. Er werd een aanzet gemaakt waarbij de beschikbare GIS-data op Vlaams niveau voor de randgemeenten werd aangevuld. Voor de statistische data is het echter veel moeilijker om deze te verzamelen en eenvormig te krijgen wegens het gebruik van verschillende softwaresystemen in de verschillende steden en gemeenten van de stadsregionale samenwerking. Het beschikbaar stellen van data om gefundeerde analyses te maken op basis waarvan stadsregionale beleidskeuzes gemaakt kunnen worden, wordt bijgevolg een verantwoordelijkheid van Vlaanderen. Ook de aanpak via regionale samenwerkingsplatforms die in de werktekst van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen naar voor wordt geschoven, pleit voor een eenvormig systeem dat door de Vlaamse overheid ter beschikking wordt gesteld.


De projectcoördinator zal verder bekijken met de studiedienst van de stad Antwerpen of het beschikbaar stellen van data in een geïntegreerd systeem door de Vlaamse overheid kan aangekaart worden bij de Studiedienst van de Vlaamse Regering. Hierbij wordt ook afgestemd met één van de programma’s van het kenniscentrum Vlaamse Steden uit hun jaarplan 2016 nl. het “gebruiksvriendelijk ontsluiten gegevens randgemeenten”

De stad Antwerpen heeft normen en stedelijke gemiddelden in kaart gebracht die nodig zijn om de behoefte aan nieuwe voorzieningen in te schatten. De inschatting gebeurt op basis van het aantal inwoners. Deze tabellen werden gedeeld binnen de stadsregionale samenwerking.

Intussen werd door de gemeenten Edegem en Mortsel gevraagd om een tekortenanalyse uit te werken voor Agfa 4. Deze bedrijvensite is gedeeltelijk verlaten en zal omgevormd worden tot een woonontwikkeling met 330 wooneenheden. De site ligt zowel op grondgebied van Mortsel als van Edegem en vlak bij de grens met Wilrijk. Een grensoverschrijdende analyse van de impact van de woonontwikkeling is aangewezen.

Aangezien een tekortanalyse nog niet op stadsregionaal niveau kan uitgevoerd worden, werd gekeken via de Antwerpse databank welke tekorten er reeds voorhanden zijn in de delen van Berchem en Wilrijk die grenzen aan Mortsel en Edegem. Op basis van deze conclusies, het ‘buikgevoel’ voor de eigen stad of gemeente en de tabel met normen en gemiddelden voor voorzieningen kunnen Mortsel en Edegem verder zelf een inschatting maken.

5.3.4 Subsidies

In de randgemeenten werd tijdens de bilaterale gesprekken regelmatig aangehaald dat het ontbreken van de mogelijkheid om, in tegenstelling tot een centrumstad, aanspraak te kunnen maken op subsidies en/of een gebrek aan inzicht in het kluwen van bestaande subsidiemogelijkheden. Subsidiemogelijkheden worden onder de loep genomen en/of er wordt gezamenlijk actie ondernomen om dit probleem bij de Vlaamse Overheid aan te kaarten.

De subsidiemogelijkheden werden in kaart gebracht en werden op een ambtelijk stadsregionaal overleg besproken.

5.3.5 Leerprojecten

Goede voorbeelden uit de praktijk zijn vaak de beste manier om inzichten en inspiratie op te doen voor de toekomstige projecten op eigen grondgebied.

Binnen de stadsregio zijn reeds heel wat goede voorbeelden gerealiseerd. Vele daarvan zijn reeds gepresenteerd op één van de atria ‘lerend netwerk’, georganiseerd door Ruimte Vlaanderen en bedoeld als platform voor kennisuitwisseling voor de bevoegde ambtenaren.


Voorbeeldprojecten zullen bijgevolg gepresenteerd worden op het interbestuurlijk overleg door de beleidsafgevaardigden. De gepresenteerde projecten worden gebundeld in een inspirerende projectenbrochure.

Volgende voorbeeldprojecten of instrumenten werden tijdens een interbestuurlijk overleg voorgesteld:

• BMT-site, Boechout • Belasting op waardevermeerdering van onroerend goed bij bestemmingswijziging,

Edegem • Silsburg, Antwerpen • Annonciaden, Wijnegem

5.3.6 Ondersteuning ontwerpend onderzoek bij slimme verdichtingsprojecten

5.3.6.1 Projecten

In de randgemeenten is er overwegend slechts één persoon op inhoudelijke vlak met gebiedsontwikkeling bezig. Er is geen mogelijkheid om een potentieel ontwerp voor een site dat door een private ontwikkelaar aan de gemeente wordt voorgelegd, te bespreken met een collega. Bovendien is het aftoetsen van ruimtelijke randvoorwaarden en het verkennen van alternatieve scenario’s door middel van ontwerpend onderzoek wegens de workload vaak onmogelijk. Met de stadsregionale samenwerking willen we tot slimme, ruimtelijk verantwoorde gebiedsontwikkelingen komen. Daarom kunnen de partners van de stadsregionale samenwerking beroep doen op de projectcoördinator en een ontwerper indien zij bijstand in kader van ontwerpend onderzoek willen bij een bepaald traject. Een slim vernieuwings- of verdichtingproject is de voorwaarde. Een voldoende hoge dichtheid in relatie tot de draagkracht van de omgeving, nabijheid van openbaar vervoer en een mix van woning typologieën en een maatschappelijke return zijn enkele parameters waarop een project wordt gescreend

Volgende leerprojecten werden in kader van het strategische project begeleid of opgevolgd:

• Drabstraat, Mortsel Alternatief ontwerpend onderzoek dat vertrekt vanuit een

perceelsgrensoverschrijdende aanpak voor de reconversie van een binnengebied in het centrum van Mortsel (afgerond).

• Silsburg, Antwerpen (district Deurne) Projectgebied op de grens met Wommelgem en Borsbeek. De stad vraagt de

stadsregionale samenwerking de tekorten en de mogelijk bijkomende impact van de ontwikkeling op de woonondersteunende voorzieningen ook vanuit de gemeenten Borsbeek en Wommelgem te bekijken.

De sterk versnipperde eigendomsstructuur en vraagt om een perceelsgrensoverschrijdende aanpak bij ontwikkeling van het gebied. Er wordt gezocht naar een manier om kosten en baten billijk te verdelen tussen de verschillende eigenaars.


• Agfa 4, Edegem en Mortsel Projectgebied dat zich zowel op grondgebied Mortsel als Edegem bevindt en op

de grens met Antwerpen (district Wilrijk). De stad en de gemeente vragen de stadsregionale samenwerking de tekorten en de mogelijk bijkomende impact van de ontwikkeling op de woonondersteunende voorzieningen grensoverschrijdend te bekijken (afgerond).

• Binnengebied Dorpsstraat-Antwerpsestraat, Niel In het centrum van Niel, tussen de Dorpsstraat en de Antwerpestraat wordt een

groot binnengebied gesitueerd dat in het RUP Centrum werd omgevormd naar een zone voor gemeenschapsvoorzieningen en wonen. Door middel van ontwerpend onderzoek wordt gezocht naar een gepaste invulling van het gebied waarbij het evenwicht tussen een hoge densiteit en een afstemming op de schaal van de kern van Niel centraal staat. Het ontwerpend onderzoek dat werd uitgevoerd in kader van de stadsregionale samenwerking zal als basis dienen voor de projectdefinitie in kader van een open oproep (afgerond).

• Solhof, Aartselaar Woonuitbreidingsgebied dat als signaalgebied werd aangeduid. De VLM

ondersteunt de gemeente in de zoektocht op welke manier de instrumenten uit het decreet landinrichting kunnen toegepast worden. Er zal waarschijnlijk worden gekozen voor herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil.

Een deel van het woonuitbreidingsgebied zal herbestemd worden naar een zachte functie. Vanuit de stadsregionale samenwerking zal de gemeente worden bijgestaan in het ontwerpend onderzoek naar een slimme woonontwikkeling op het deel van het woonuitbreidingsgebied dat voor wonen behouden blijft. Het ontwerpend onderzoek zal aangevangen worden nadat de resultaten van een hydrologische studie gekend zijn (najaar 2017). Het ontwerpend onderzoek zal onderdeel vormen van de inrichtingsnota die moet worden opgemaakt bij herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil.

Het hydrologisch onderzoek is afgerond. In november 2017 werd een stuurgroep georganiseerd waar de startnota RUP werd toegelicht door de opdrachthouder. De stadsregionale samenwerking zal de gemeente Aartselaar de komende maanden ondersteunen bij het ontwerpend onderzoek naar de invulling van het woonuitbreidingsgebied. Het resultaat zal door de opdrachthouder van het RUP vertaald worden in stedenbouwkundige voorschriften.

Op 19 februari 2018 werd het ontwerpend onderzoek gepresenteerd aan de gemeente. Het ontwerpend onderzoek doet een voorstel om te kiezen voor een typologie waarbij de helft van de te bebouwen ruimte wordt gevrijwaard. De win-win zit hier in het feit dat slechts de helft van de ruimte wordt geprivatiseerd en een doorkijk en een toegang op het landschap gevrijwaard blijft voor iedereen. Tevens worden compactere en meer betaalbare woningen gecreëerd. Vooral dit laatste aspect is een belangrijke doelstelling voor de gemeente Aartselaar.

• Driehoekstraat-Notenboomstraat, Wijnegem Naar aanleiding van twee concrete stedenbouwkundige vragen van enkele

projectontwikkelaars wil de gemeente Wijnegem, via ontwerpmatig onderzoek,


graag bekijken wat de mogelijkheden zijn langs de gemeentewegen Driehoekstraat en Notenboomstraat. Deze gemeentewegen lopen parallel met de gewestweg N112 ‘Turnhoutsebaan’ die het centrum ontsluit en worden vooral gebruikt als ontsluiting van de panden die uitkomen op de Turnhoutsebaan. De garageboxen werken ten nadele van de beeldkwaliteit. Langs de Turnhoutsebaan is een sterke trend van verappartementisering aan de gang. Door middel van ontwerpend onderzoek wordt gezocht naar ruimtelijke modellen waarbij verdichting de ruimtelijke kwaliteit van de Driehoekstraat en Notenboomstraat kan verhogen. Als ambitie in deze oefening wordt gesteld dat verdichting best gepaard gaat met het verlagen van de bebouwings- en verhardingsgraad. Verdichting moet gepaard gaan met het verzachten van de ruimte. Het ontwerpend onderzoek zoekt naar een ruimtelijk model dat een voldoende financiële incentive teweegbrengt waardoor het verzachten een evidentie wordt. Een extra bouwlaag ten opzicht van de huidige context is dan wel aangewezen.

Hoewel het Wijnegems schepencollege algemeen heel weigerachtig staat tegenover extra bouwlagen bovenop de gangbare norm, wordt het ontwerpend onderzoek positief onthaald. Het ontwerpend onderzoek wordt in november op de GECORO ter advies voorgelegd en zal daarna als richtinggevend kader worden gebruikt door de gemeente.

• Antwerpsestraat, Mortsel In een bouwblok tussen de Antwerpsestraat en een oude spoorwegberm werd

een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag geweigerd door de stad Mortsel. De aanvraag kan niet als een kwalitatief verdichtingsproject beoordeeld worden en houdt geen rekening met toekomstige ontwikkelingen in het bouwblok. De aanvrager diende beroep in. Om het advies van de stad Mortsel op de weigering te staven, werd door middel van ontwerpend onderzoek een alternatief scenario aangereikt dat wel anticipeert op een logische verdere verdichting van het bouwblok in de toekomst.

• Crollet, Wommelgem De groothandel in gereedschappen en ijzerwaren op de hoek van de

Herentalsebaan en de Autolei 5R1) in Wommelgem zal worden geherlocaliseerd. De handelszaak neemt een groot deel van het bouwblok in en wordt op een A-locatie gesitueerd volgens de kansenkaart. Bovendien is de site op de grens met Antwerpen en Borsbeek gelegen. Belangrijk om even stil te staan bij de randvoorwaarden die meegegeven worden aan de potentiële nieuwe koper of ontwikkelaar. In kader van de stadsregionale samenwerking werd een workshop georganiseerd met de gemeenten Wommelgem en Borsbeek en Atelier Stadsbouwmeester van de stad Antwerpen.

De nadruk moet worden gelegd op een betere relatie met het achterliggende open ruimtegebied van Park Groot Schijn en een grondig onderzoek van de meest geschikte parkeeroplossing en ontsluiting van het bouwblok bij herontwikkeling.


• Berkenhof-Heldenstraat, Edegem De gemeente Edegem denkt na over de herontwikkelingsmogelijkheden voor

Villa Berkenhof en de gemeentelijke stelplaats aan de Heldenstraat. Beide sites zijn gelegen in hetzelfde bouwblok, pal in het centrum van Edegem. De pit van het bouwblok is beperkt waardoor slechts een kleinschalig inbreidingsproject met woningen haalbaar wordt geacht om privacy naar de omwonenden toe te kunnen respecteren. Het groene karakter van het binnengebied met oude bomen wordt bovendien als waardevol beschouwd. De structuur van de loods van de gemeentelijke stelplaats is nog in goede conditie. Als alternatief wordt voorgesteld om deze op te delen in kleine units in functie van kleinschalige bedrijvigheid.

5.3.7 De stadsregio als kader voor de ontwerpstudio’s van de opleiding architectuurwetenschappen

Het departement architectuurwetenschappen KU Leuven kiest de stadsregio als onderzoeksgebied voor enkele ontwerpstudio’s tijdens het academiejaar 2016-2017.

Een ontwerpstudio met internationale masterstudenten heeft de relatie tussen de open en de bebouwde ruimte in Hemiksem onderzocht. De ontwerpstudio was onderverdeeld in 7 groepen die elk vanuit een andere invalshoek een ontwerp hebben uitgewerkt. De projectcoördinator heeft de reviews van de studenten bijgewoond (januari 2017). Uit elk van de 7 groepen worden 2 studenten gekozen waarmee een tentoonstelling zal worden georganiseerd in het najaar 2017.

Een tweede ontwerpstudio werd opgestart in het voorjaar 2017. Deze ontwerpstudie onderzoekt de Herentalsebaan in Wommelgem tussen de site Schootsveld en de site Ulens. Daan De Vree (team ontwerpend onderzoek stad Antwerpen en medewerker van het strategisch project heeft de review van de studenten bijgewoond (juni 2017).

Ook in het academiejaar 2017-2018 werkte de KULeuven in de stadsregio. Op 30 mei 2018 presenteerden de studenten hun resultaten van het verdichtingsonderzoek rond de spoorwegberm in Kontich. De jury vond plaats in het cultuurpunt in Kontich en de burgemeester opende de voormiddag met een speech aan de studenten.

Tijdens het academiejaar 2017-2018 hebben de laatstejaarsstudenten van de UA in hun masterproef gewerkt rond ‘dorpstedelijkheid’. De Antwerpse stadsregio dient als onderzoeksgebied. In het eerste semester werden 6 dorpen geanalyseerd op kenmerken die het dorps karakter bepalen. In het tweede semester kozen de studenten een bouwblok waarop zij verdichtingsstrategieën hebben getest. Deze bouwblokken werden geselecteerd na een oproep aan de gemeenten van de stadsregio.

In het tweede semester werden 2 locaties nader onderzocht. Het betreffen een bouwblok in de gemeente Edegem en een bouwblok in de gemeente Lint. Deze bouwblokken werden voorgesteld door de stedenbouwkundig ambtenaren van beide gemeenten. De


projectcoördinator en de stedenbouwkundige ambtenaren uit Edegem en Lint waren aanwezig op de tussentijdse evaluatie op 30 maart 2018.

De eindevaluatie vond plaats op 21 juni 2018 en werd eveneens door de projectcoördinator en de stedenbouwkundige ambtenaren uit Edegem en Lint bijgewoond. Op 10 oktober 2018 werden 2 van de 5 masterproeven voorgesteld door de docent Erik Wieërs op de publiekavonden ‘Voorbij de verkavelingsdroom’ op IABR. Aansluitend volgde een debat waarbij de projectcoördinator van het strategisch project deel uitmaakte uit het panel.

Tijdens het academiejaar 2018-2019 zal Erik Wieërs opnieuw met de laatstejaarsstudenten van de UA in hun masterproef werken rond ‘dorpstedelijkheid’ en wordt de stadsregio als onderzoeksgebied gekozen.

5.3.8 Analyse

Een demografische en sociaal-economische analyse aangevuld met een analyse van het woningbestand en de aanwezige voorzieningen moeten inzicht geven in het huidige woon- en voorzieningenprofiel van de stadsregio.

Deze analyse wordt aangevuld met cijfers met betrekking tot de bevolkingsprognose en verandering van gezinssamenstelling alsook met de op stapel staande projecten en voorzieningen.

Deze analyse werd uitgewerkt en toegelicht aan de ambtelijke werkgroep.

Tevens zal een socio-demografische evaluatie van de migratiebewegingen in een aantal recent gerealiseerde projecten worden geëvalueerd. Onder meer volgende parameters zullen in beeld gebracht worden:

• wie koopt en wie huurt; • van waar komen de nieuwe bewoners; • hun leeftijd, geslacht, gezinsvorm, ... • hoe lang blijven de nieuwe bewoners, ...

Het onderzoek naar de bewonersprofielen en migratiebewegingen werd tijdens de zomer van 2016 uitgevoerd. Hoewel per stad of gemeenten slechts één of enkele woonontwikkelingen werden geanalyseerd, kan geconcludeerd worden dat het merendeel van de migratiebewegingen zich voordoet tussen de steden en gemeenten binnen de stadsregio.

5.4 Een project dat groeit …

Doorheen het traject kunnen bovenstaande acties aangevuld worden met nieuwe acties. De uitwerking van de acties en de analyse zullen gaandeweg voeding geven aan een regionale visie met betrekking tot wonen. Aan deze visie wordt een actieprogramma gekoppeld om de visie tot uitvoering te brengen. De acties uit het actieprogramma kunnen zeer divers zijn. Zij


kunnen betrekking hebben op sensibilisering rond kwalitatieve en vernieuwende woonvormen om zuinig om te gaan met de ruimte zonder een kopie te zijn van de binnenstedelijke woontypologieën. Zij kunnen ontwerpend onderzoek betreffen naar de reconversie en verduurzaming van wijken met typerende woningtypologie voor de stadsregio (bv. bel-étagewijken) Zij kunnen ook de uitwerking van stedenbouwkundige instrumenten betreffen die vervolgens gezamenlijk door de stadsregio worden toegepast. Ook de procesbegeleiding van een concreet project in de stadsregio kan een actie zijn. De stadsregionale samenwerking zou op termijn ook kunnen leiden tot het ontstaan van een intergemeentelijk overlegplatform tussen de gemeentelijk stedenbouwkundig ambtenaren waar complexere dossiers worden besproken.

De uitwerking van dit actieprogramma is het einddoel van het strategisch project. Het spreekt voor zich dat de acties die in deze nota werden uitgeschreven en die op korte termijn zullen worden uitgewerkt, reeds een voorafname van het actieprogramma betreffen. Door op concrete problemen te werken, wordt discussie losgeweekt en kunnen elementen voor visievorming naar boven komen.

5.4.1 Waar staan we nu? Waar willen we naartoe?

Het strategisch project rond stadsregionale samenwerking tussen Antwerpen en 13 randgemeenten is 2,5 jaar geleden gestart. De verschillende partners hebben elkaar leren kennen en er is informatie uitgewisseld tussen elkaar. De analyse van de bevolkingsprognoses voor de stadsregio is uitgewerkt en het aanbod aan bijkomende wooneenheden dat in planning zit, werd in kaart gebracht. We kunnen daar voorzichtig uit concluderen dat, vooral in de randgemeenten, er meer dan voldoende aanbod voorhanden zal zijn na realisatie van deze projecten, rekening houdende met de bevolkingsprognose. We zien tevens dat er heel wat mooie voorbeelden in de stadsregio voorhanden zijn met een hoge dichtheid in een kwalitatieve omgeving. Evengoed merken we, zowel in de stad als in de randgemeenten, dat er nog steeds grote onbebouwde woongebieden voorhanden zijn en dat nieuwe woontypologieën nog onvoldoende worden toegepast. De vraag rijst om op stadregionaal te bekijken welke locaties meer geschikt zijn voor verdichting en welke locaties beter gereserveerd worden of zelfs een open ruimte functie kunnen krijgen.

5.4.1.1 Kansen voor verdichting

Het witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen zet sterk in op het ontwikkelen van een gezamenlijke visie rond de bevolkingstoename tussen de verschillende partners van een stedelijke regio. Nabijheid tot openbaar vervoer en het voorzieningenniveau zijn belangrijke parameters bij het aanduiden van geschikte locaties voor nieuwe woonontwikkelingen. In opdracht van Ruimte Vlaanderen werd een studie uitgewerkt door VITO die vanuit knooppunten van openbaar vervoer en concentraties van voorzieningen aanvaardbare fietsen wandelafstanden uitzet. Deze aanpak heeft geleid tot een synthesekaart waaruit locaties kunnen worden afgeleid waar prioritair zou kunnen ingezet worden op verdichting. De stadsregio scoort hoog voor wat betreft verdichtingskansen. Toch voelen we aan dat ongebreideld verdichten niet wenselijk is.


Aan de hand van voorbeelden uit Genk, de provincie Noord-Holland, Wijnegem, Boechout en een lopende studie in Mortsel werd tijdens het afgelopen stadsregionaal ambtelijk overleg gediscussieerd over een instrument dat onderscheid maakt tussen locaties die in aanmerking komen voor verdichting en locaties die beter gevrijwaard worden. Het ambtelijk overleg heeft daarbij de voorkeur voor een kaart.

Intussen is een team van medewerkers van de stad Antwerpen samen met de coördinator van het strategisch project gestart met de uitwerking van deze kaart.

De ‘kansenkaart’ en het afwegingskader zijn gestoeld op principes uit het witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en de beleidskaders (in wording) ‘ruimtelijk rendement’ en ‘(boven)lokale programmering’.

Een eerste voorstel van de kansenkaart en het afwegingskader werd besproken met de ambtenaren tijdens een werkoverleg op 27 oktober 2017. De kansenkaart en afwegingskader worden verder bijgestuurd op basis van de opmerkingen uit dit overleg.

Twee parameters liggen aan de basis van de kansenkaart. De nabijheid van openbaar vervoer en de nabijheid van basisvoorzieningen. Nabijheid wordt gedefinieerd door de afstand van maximaal 1.000 m wat overeenkomt met 10 minuten wandelen of 5 minuten fietsen. Vanuit knooppunten van openbaar vervoer (treinstations en tramhaltes) en vanuit plekken waar een concentratie aan basisvoorzieningen aanwezig is, worden perimeters uitgezet met een straal van 1.000 m. Nadien wordt een doordruk gemaakt met gebieden voor wonen volgens gewestplan of andere verordenende plannen. Waar beide perimeters elkaar overlappen ontstaan A-locaties, bij uitstek interessante plekken om in te zetten op rendementsverhoging. Op plekken die enkel binnen één perimeter vallen is rendementsverhoging mogelijk onder voorwaarde:

• Op locaties die enkel goed scoren op basis van nabijheid van openbaar vervoer, dient bij verdere verdichting het aanbod aan basisvoorzieningen opgekrikt te worden (B-locaties).

• Op locaties die enkel goed scoren op basis van nabijheid van basisvoorzieningen (C-locaties), dient bij verdere verdichting het aanbod aan openbaar vervoer verbeterd te worden.

De D-locaties zijn de locaties die gelegen zijn binnen woongebied volgens gewestplan of andere verordenende plannen, maar buiten beide perimeters vallen. Op D-locaties wordt geen rendementsverhoging gestimuleerd. In de woonlinten wordt een bouwstop voorgesteld.

De kansenkaart werd op 27 februari 2018 tijdens het interbestuurlijk overleg gepresenteerd.

Een belangrijke kanttekening die werd gemaakt tijdens het interbestuurlijk overleg betreft dat de kansenkaart zich baseert op de bestaande situatie van openbaar vervoer. In kader van de Vervoerregio Antwerpen wordt sinds eind 2017 aan een regionale mobiliteitsvisie ‘Routeplan 2030’ gewerkt. Afstemming met deze visie en de maatregelen die zullen genomen worden om deze visie uit te voeren, zal naar alle waarschijnlijkheid wijzigingen en nuanceringen aanbrengen aan de kansenkaart aangezien de analysefase van het Routeplan 2030 een 5-tal gebiedstypes definieert die het onderscheid in potentieel weergeven voor gebruik van OV- en


fietsverplaatsingen. De projectcoördinator volgt intussen het overleg (Werkbanken) van de Vervoerregio.

De kansenkaart werd intussen ook als GIS-laag verwerkt en ingevoegd in de interne variant van stad in kaart (stad Antwerpen) en wordt gedeeld met de ambtenaren van de stadsregio zodat zij de kaart als een interactief instrument kunnen gebruiken. De datalagen van stad in kaart worden regelmatig geüpdatet, zodoende wordt de kansenkaart ook een dynamische kaart.

Uittreksel uit de kansenkaart

Als afsluiter van het strategisch project werd een nota uitgewerkt die op een wervende manier de kansenkaart toelicht en een overzicht geeft van het ontwerpend onderzoek dat is gebeurd.

Samen met de ambtenaren van de stadsregio werd beslist om een verlenging van het strategisch project aan te vragen. Hiervoor werd een dossier uitgewerkt door de projectcoördinator.


Afwegingskader

5.4.1.2 Verdichten is meer dan de densiteit verhogen

Betaalbaar wonen, verweving van wonen en werken, levendige centra, duurzaamheid, … Verdichting heeft niet alleen een ruimtelijke weerslag maar roept ook vragen op met een meer sectorale inslag waar we als ruimtelijk planner niet altijd even duidelijk vat op hebben. In kader van de vernieuwing van haar structuurplan organiseert de stad Antwerpen stadsdebatten rond actuele thema’s.

De ambtenaren van de stadsregionale samenwerking zullen steeds uitgenodigd worden op deze stadsdebatten. Na een plenaire sessie, zal er telkens een discussietafel georganiseerd worden die zich specifiek toespitst op de stadsregio. Aan de hand van deze debatten kunnen we als stadsregio antwoorden krijgen op de vraagstukken met een meer sectorale inslag.

Volgende stadsdebatten werden georganiseerd:

• 1 december 2016 met als thema ‘levendige wijken’ • 14 februari 2017 met als thema ‘betaalbaar wonen’ • 28 maart 2017 met als thema ‘LABO_XX_werk en Lage weg’ • 1 juni 2017 met als thema ‘samen sterk in de stadsregio’ • 26 oktober 2017 met als thema ‘bouwstenen voor stadsvernieuwing’


5.4.1.3 Experimentele inspraak met tieners en jongeren binnen regionale beleidsprocessen

Met steun van de Vlaamse overheid lanceert Kind & Samenleving een projectoproep om een participatieproces te voeren met tieners en jongeren over een bovenlokale beleidsproces in een suburbane contact en binnen een intergemeentelijk samenwerkingsverband.

De stadsregionale samenwerking ‘slim verdichten’ is een ideaal voorbeeld van een bovenlokaal beleidsproces. Tieners in de nevelstad bewegen zich regelmatig over gemeentegrenzen heen. Denk maar aan de dagelijkse tocht naar school, shoppen in de stad of het shoppingscentrum, rondhangen rond het zwembad of de schaatsbaan, …

Met het participatieproces wil Kind & Samenleving nagaan of een regio voldoende kansen en interessante plekken te bieden heeft. Zijn die voldoende aantrekkelijk zodat jongeren in de toekomst ook in de regio wil blijven wonen. Waar moeten we mee rekening houden bij verdichtingsprojecten om in te spelen op de noden en wensen van tieners?

De stadsregionale samenwerking ‘slim verdichten’ werd geselecteerd voor de projectoproep. Antwerpen, Borsbeek, Mortsel, Edegem, Niel en Schelle engageerden zich en zullen in het najaar 2017 worden begeleid in 6 inspraakacties door Kind & Samenleving. De inspraakacties worden opgevolgd door de jeugdconsulenten van de verschillende steden en gemeenten. Een bundeling van de conclusies en beleidsaanbevelingen vormt het eindproduct en kan verwerkt worden in de stadsregionale verdichtingsvisie.

De oplevering van de resultaten werd besproken op 23 november 2017.


6 Projectorganisatie

6.1 Overlegstructuur

Om een gestructureerde samenwerking op te zetten is een gedegen overlegstructuur nodig. In de voorgestelde structuur moeten alle partners als gelijkwaardig worden beschouwd. De overlegstructuur is bedoeld om inhoudelijke voorstellen te bespreken. De beslissingsbevoegdheid blijft bij de verschillende partners liggen.

Via een beurtrol zal het overleg telkens bij een andere partner van de stadsregionale samenwerking plaatsvinden.

6.1.1 Projectcoördinator

Mieke Belmans neemt de functie als projectcoördinator op zich. Zij staat in voor de dagdagelijkse opvolging en coördinatie van het project. Zij is het eerste aanspreekpunt voor de partners van de stadsregionale samenwerking.

6.1.2 Projectsponser

Ruimte Vlaanderen is de projectsponser en faciliteert het project.

In het ontwerp Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen wordt aan regio’s een belangrijke structurerende rol gegeven voor het oplossen van ruimtelijke vraagstukken. In voorbereiding op de operationalisering van het concept van regiovorming zal Ruimte Vlaanderen de stadsregionale samenwerking van nabij volgen om een ondersteunende rol te kunnen spelen en lessen te kunnen trekken voor de uitwerking van een referentiekader voor regiovorming.

Daarnaast detecteert Ruimte Vlaanderen knelpunten en maakt deze over naar de beleidsmakers die deze desgewenst kunnen doorvertalen in nieuwe beleidsinstrumenten of een wijziging van het wetgevend kader. Kathleen Maes volgt het project vanuit Ruimte Vlaanderen inhoudelijk op.

6.1.3 Klankbordgroep

De klankbordgroep adviseert de projectcoördinator bij de voortgang van het project en bereidt samen met de projectcoördinator de agenda van de stadsregionale werkgroep voor.

De klankbordgroep wordt samengesteld met:

• Kathleen Maes, Ruimte Vlaanderen • Katlijn Van der Veken, stad Antwerpen • Marian Mys, gemeente Boechout • Greet Compeers, gemeente Edegem


• Kristof Boving, gemeente Hemiksem • Patrick Grimon, gemeente Wijnegem • Mieke Belmans, projectcoördinator stadsregionale samenwerking

De klankbordgroep komt samen voorafgaand aan het overleg met de stadsregionale ambtelijke werkgroep.

Op volgende data heeft een klankbordgroep plaatsgevonden:

• 30 oktober 2015, gemeentehuis Edegem • 13 mei 2016, Den Bel Antwerpen • 6 juli 2017, Den Bel Antwerpen

6.1.4 Stadsregionale ambtelijk werkgroep

De stadregionale ambtelijke werkgroep is een platform voor kennisuitwisseling en heeft een beleidsvoorbereidende rol.

De stadsregionale werkgroep wordt samengesteld met ruimtelijke planners die werkzaam zijn voor de dienst ruimtelijke ordening van de verschillende steden en gemeenten:

• Kathleen Maes, Ruimte Vlaanderen • Els Stevens, provincie Antwerpen • Bettina Wullaert, gemeente Aartselaar • Katlijn Van der Veken, stad Antwerpen • Marian Mys, gemeente Boechout • Björn Zand, gemeente Borsbeek • Greet Compeers, gemeente Edegem • Kristof Boving, gemeente Hemiksem • Veerle Van Rie, gemeente Hove • Tom Versweyveld, gemeente Kontich • Ines Vervoort, gemeente Lint • Ann Thomas, stad Mortsel • Harry Van Royen, gemeente Niel • Thomas Verreth, gemeente Schelle • Patrick Grimon en Ines Van Hove, gemeente Wijnegem • Julie Leysen, gemeente Wommelgem

Afhankelijk van de agenda kan de stadsregionale ambtelijke werkgroep aangevuld worden met experten, bovenlokale overheden, …

De stadsregionale ambtelijke werkgroep komt 2 à 3 maal per jaar samen en wordt voorgezeten door de projectcoördinator.

Op volgende data heeft een stadsregionale ambtelijke werkgroep plaatsgevonden:

• 8 december 2015, Antwerp Tower, Antwerpen


• 16 juni 2016, gemeentehuis Borsbeek • 27 oktober 2016, gemeentehuis Edegem • 10 maart 2017, Permeke Antwerpen • 27 oktober 2017, Permeke Antwerpen • 23 maart 2018, Permeke Antwerpen (brainstorm ikv 10de oproep strategische projecten)

6.1.5 Interbestuurlijk overleg

Op het interbestuurlijk stadsregionaal overleg worden de inhoudelijke voorstellen aan de beleidsafgevaardigden van de lokale besturen voorgesteld. De lokale besturen zijn volwaardige en evenwaardige partners in de stadsregionale samenwerking.

De validatie van de inhoudelijke voorstellen binnen de stadsregionale samenwerking gebeurt door de verschillende colleges van burgemeester en schepenen van de verschillende partners. De politieke beslissingsbevoegdheid blijft bijgevolg autonoom.

Het interbestuurlijk stadsregionaal overleg wordt samengesteld met:

• Sophie De Wit, burgemeester, of René Lauwers, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Aartselaar

• In de stad Antwerpen is de schepen ruimtelijke ordening afgetreden. Projecten worden momenteel opgevolgd door burgemeester Bart De Wever.

• Koen T’Sijen, burgemeester, of Philip Verstappen, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Boechout

• Walter Kiebooms, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Borsbeek • Peter Verstraeten, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Edegem • Jenne Meyvis, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Hemiksem • Koen Volckaerts, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Hove • Wim Annaert, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Kontich • Hans Verreyt, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Lint • Erik Broeckx, burgemeester, of Steve D’Hulster, schepen ruimtelijke ordening, stad

Mortsel • Tom Caluwaert, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Niel • Rob Mennes, burgemeester, of Geert Rottiers, schepen ruimtelijke ordening, gemeente

Schelle • Ivo Wynants, burgemeester, of Paul Van Dael, schepen ruimtelijke ordening, gemeente

Wijnegem • Bart Van Scharen, schepen ruimtelijke ordening, gemeente Wommelgem • Luk Lemmens, gedeputeerde ruimtelijke ordening, provincie Antwerpen

Het interbestuurlijk stadsregionaal overleg komt 1 à 2 maal per jaar samen en wordt voorgezeten door Sophie De Wit, burgemeester van Aartselaar. De projectcoördinator is de secretaris van het interbestuurlijk stadsregionaal overleg.

Op volgende data heeft een interbestuurlijk stadsregionaal overleg plaatsgevonden:


• 1 maart 2016, raadzaal gemeentehuis Boechout • 27 februari 2018, kapel Meeus, Wijnegem

6.1.6 GECORO’s

De GECORO’s worden geïnformeerd over het strategisch project zodat zij in de formulering van adviezen aan het beleid rekening kunnen houden met de ambitie van de stadsregionale samenwerking.

Het informeren van de GECORO’s over het strategisch project gebeurt hetzij per gemeente door de leden van stadsregionale werkgroep, hetzij door de projectcoördinator door de organisatie van een intergemeentelijke GECORO.

Op volgende data heeft een intergemeentelijke GECORO plaatsgevonden:

• 21 maart 2016, Mark Liebrechtschouwburg te Mortsel • Op 8 februari 2017 werd een stadsregionaal debat georganiseerd waarop Vlaamse

bouwmeester Leo Van Broeck een lezing heeft gegeven aan voor de GECORO’s, mandatarissen en ambtenaren van de stadsregionale samenwerking. Na de lezing volgde een debat met Leo Van Broeck, Vlaams bouwmeester Steve Steve D’Hulster, schepen ruimtelijke ordening Mortsel Bart Seldeslachts, burgemeester Kontich Mieke Belmans, coördinator strategisch project

6.2 Projectstructuur

6.2.1 Ondersteuning bij de inhoudelijke uitwerking

Bij de ondersteuning van de inhoudelijke uitwerking van het strategisch project kan de projectcoördinator beroep doen de medewerkers van de stad Antwerpen. Binnen het subsidiebedrag is ruimte voor een halftijdse medewerker (0,5 VTE). Deze ondersteuning kan ontwerpmatig van aard zijn maar kan eveneens ondersteuning betreffen van de consulenten van de Studiedienst Stadsobservatie in functie van dataverwerking of van de GIS-experten in functie van ruimtelijke analyses voor de stadsregio.

6.2.2 Overleg in functie van het inhoudelijk proces

6.2.2.1 Bilateraal overleg

De projectcoördinator heeft regelmatig contact met de ambtena(a)r(en) van de steden & gemeenten van de stadsregio die worden vertegenwoordigd in de stadsregionale ambtelijke werkgroep, hetzij telefonisch of via e-mail, hetzij door fysieke aanwezigheid op de stad of gemeente.

De projectcoördinator is bovendien op regelmatige basis aanwezig op de werkvloer van het Departement Ruimte Vlaanderen te Antwerpen.

6.2.2.2 Werkgroepen in functie van een leerproject

In functie van een nieuw op te starten leerproject wordt een afzonderlijke werkgroep opgestart met de betrokken actoren (gemeente, ontwikkelaar, projectcoördinator stadsregionale samenwerking, …). Deze werkgroep wordt getrokken door de desbetreffende gemeente. In deze afzonderlijke werkgroepen kan zowel het ambtelijke als het bestuurlijke niveau van de betrokken stad of gemeente betrokken worden. Indien er geen bestuurlijke afvaardiging in de werkgroep van het specifieke leerproject aanwezig is, is het de taak van de stedenbouwkundig ambtenaar van de betrokken stad of gemeenten om het bestuur in te lichten.

De projectcoördinator zorgt voor terugkoppeling met de stadsregionale ambtelijke werkgroep in functie van kennisoverdracht.

strategisch project stadsregionale samenwerking slim vernieuwen |30

6.2.2.4 Overzicht van het overleg

Datum Partners Doelstelling 17/05/2016 Gemeente Niel Startvergadering ontwerpend onderzoek binnengebied

Dorpsstraat-Antwerpsestraat 02/06/2016 Gemeente Edegem Stedenband Edegem - Peru 10/06/2016 Gemeente Aartselaar /

VLM / SP Beleefbare open ruimte zuidrand

Aanpak ontwikkeling WUG Solhof

14/06/2016 Stad Antwerpen, gemeente Edegem, gemeente Hemiksem, Ruimte Vlaanderen

Workshop ‘leidraad stedenbouwkundige lasten en voorwaarden’ en het ‘instrumentendecreet’

29/06/2016 – 30/06/2016

URBACT Kennisuitwisseling te Antwerpen tussen de verschillende partnersteden rond het thema ‘transforming planning’.

01/07/2016 KU Leuven Verkenning mogelijkheden ontwerpend onderzoek door de studenten architectuur

06/07/2016 Gemeente Niel Presentatie eerste verkenning ontwerpend onderzoek binnengebied Dorpsstraat-Antwerpsestraat

25/08/2016 Gemeente Aartselaar, VLM, Antea, Ruimte Vlaanderen, Provincie Antwerpen

Startvergadering ontwerpend onderzoek en opmaak RUP voor het signaalgebied Solhof.

26/08/2016 KU Leuven Bespreking thema’s voor de ontwerpstudio’s in de stadsregio door de studenten architectuur

06/09/2016 Vlaamse administraties

Toelichting en discussie visie & hefbomen open ruimte Zuidrand

20/09/2016 Gemeente Niel, Vlaamse bouwmeester

Presentatie ontwerpend onderzoek binnengebied Dorpsstraat-Antwerpsestraat ifv projectdefintie Open Oproep

22/09/2016 Stad Antwerpen, gemeente Hemiksem, Ruimte Vlaanderen

Gedachtewisseling ‘leidraad stedenbouwkundige lasten en voorwaarden’ en het ‘instrumentendecreet’

27/09/2016 Stad Antwerpen en stad Mortsel

Presentatie Masterplan Zilverkwartier (Agfa 1).

07/10/2016 Ruimte Vlaanderen Overleg in kader van studie VITO over ontwikkelingskansen obv knooppuntwaarde en voorzieningen

30/11/2016 Gemeente Niel Bezoek Vlaams Bouwmeester aan het binnengebied Antwerpsestraat – Dorpsstraat in kader van de Open Oproep

12/01/2017 KU Leuven Jury ontwerpend onderzoek Hemiksem 13/01/2017 Gemeente Lint Gebiedsontwikkeling Zevenhuizen 16/01/2017 Gemeente Mortsel Strategische verdichtingsvisie 15/02/2017 Gemeente Wijnegem Startververgadering ontwerpend onderzoek

Driehoekstraat - Notenboomstraat 27/03/2017 Gemeente Mortsel Strategische verdichtingsvisie 27/04/2017 Gemeente Wijnegem Toelichting ontwerpend onderzoek Driehoekstraat -

Notenboomstraat 08/05/2017 Gemeente Lint Startvergadering ontwerpend onderzoek diverse locaties


22/05/2017 Kind en Samenleving, Mortsel, Schelle, Niel, Borsbeek

Startvergadering projectoproep “tieners en bovenlokale plannen”

31/05/2017 KU Leuven Jury ontwerpend onderzoek Wommelgem 13/09/2017 Gemeente Niel Kennismaking nieuwe ambtenaar 18/09/2017 Stad Mortsel Terreinbezoek Antwerpsestraat 17/09/2017 Gemeente Borsbeek Overleg met burgemeester nav vertrek GSA 10/11/2017 UA Toelichting strategisch project aan masterstudenten 13/11/2017 Antwerpen Toelichting kansenkaart aan Kabinet Ruimte Antwerpen 20/11/2017 Aartselaar Stuurgroep RUP Lindelei 21/11/2017 Boechout Toelichting kansenkaart aan GSA 29/11/2017 Wijnegem Afspraak Annonciaden voorbereiding interbestuurlijk

overleg 29/11/2017 Brussel Overleg stand van zaken strategisch project Peter Cabus 04/12/2017 Kontich Toelichting kansenkaart aan ambtenaar 07/12/2017 Provincie Afstemming knooppuntwaarde Nota Ruimte (provincie)

en stadsregio 07/12/2017 Dienst mobiliteit

Antwerpen Afstemming met dienst mobiliteit stad Antwerpen stadsregionale samenwerking – vervoerrregio

21/12/2017 Schelle Toelichting kansenkaart 12/01/2018 UA Tussentijdse evaluatie dorpstedelijkheid 23/01/2018 IKW Antwerpen Toelichting kansenkaart aan interkabinettaire werkgroep

Antwerpen 25/01/2018 Voorland Toelichting stadsregionale samenwerking aan Voorland 14/02/2018 Dienst mobiliteit

Antwerpen Toelichting stavaza Routeplan 2030

19/02/2018 Aartselaar Toelichting ontwerpend onderzoek 07/03/2018 Vervoerregio Werkbank Routeplan 2030 26/03/2018 Kontich Toelichting kansenkaart aan CBS 30/03/2018 UAntwerpen Tussentijdse evaluatie dorpstedelijkheid 10/04/2018 Provincie Antwerpen Overleg mbt afstemming studie levendige kernen ikv Nota

Ruimte en stadsregionale samenwerking 09/04/2018 KB en KR Antwerpen Toelichting verlenging strategisch project aan KB en KR

Antwerpen 17/04/2018 KF Antwerpen Toelichting verlenging strategisch project aan KF

Antwerpen 23/04/2018 Lint Toelichting kansenkaart aan CBS 07/05/2018 Hove Toelichting kans 30/05/2018 Kontich Eindevaluatie studenten architectuur KULeuven 21/06/2018 UAntwerpen Eindevaluatie masterproef architectuur UAntwerpen 21/06/2018 Vervoerregio Werkbank Routeplan 2030 03/07/2018 Edegem Plaatsbezoek site Berkenhof 17/07/2018 Wommelgem Plaatsbezoek site Crollet 05/10/2018 UAntwerpen Toelichting stadsregio aan masterproefstudenten 09/10/2018 Edegem Toelichting ontwerpend onderzoek site Berkenhof


6.2.3 Communicatie

Voorlopig zit het project nog in opstartfase en is externe communicatie nog niet aan de orde. Binnen de stadsregionale samenwerking wordt gecommuniceerd via een nieuwsbrief na belangrijke ijkmomenten (bv. na een interbestuurlijk stadsregionaal overleg).

6.2.4 Afstemming met andere strategische projecten

6.2.4.1 Strategisch projecten binnen hetzelfde geografische werkgebied

De projectcoördinator stemt regelmatig af met andere lopende strategische projecten die in relatie staan met het strategisch project stadsregionale samenwerking slim vernieuwen. Het betreffen:

• Strategisch project beleefbare open ruimte in de zuidrand • Strategisch project Rupelstreek

Tijdens de verkenningsperiode van de stadsregio werd met de beide projectcoördinatoren een gesprek gevoerd:

• 18/08/2015 | gesprek coördinator SP Rupelstreek • 18/08/2015 | gesprek coördinator SP beleefbare open ruimte in de zuidrand

Intussen werd een vast overlegmoment om de 2 maanden overeengekomen waarbij de verschillende projectcoördinatoren samenkomen bij Ruimte Vlaanderen om de voortgang van hun projecten met elkaar te bespreken. Ook de coördinator van het strategisch project Fortengordel is aanwezig op dit overleg. Op volgende data vond een overleg plaats:

• 4 februari 2016 • 11 april 2016 • 30 mei 2016 • 23 januari 2017

6.2.4.2 Strategische projecten rond stadsregionale werking

Tijdens de verkenningsronde van de stadsregio werd eveneens een gesprek gevoerd met de coördinatoren van strategische projecten die rond een stadsregionaal thema werken:

• 07/10/2015 | gesprek Steven Hoornaert, coördinator SP RECOVER • 14/10/2015 | gesprek Marc Boeckx, coördinator SP Stadsregio Turnhout • 24/11/2015 | gesprek Stefan Reniers, coördinator SP Regionet Leuven • 13/10/2016 | gesprek Katleen Bols, coördinator wonen stadsregio Turnhout en

Hanne Jacobs, projectleider woonlabo stadsregio Turnhout • 25/02/2017 | inspiratieavond Mijn Wijk, woonlabo stadsregio Turnhout • 04/07/2017 | gesprek Tinne Van Passel, projectcoördinator van “de groene 6”


6.2.5 Uitwisseling data en documenten

De uitwisseling van data en documenten tussen de partners van de stadsregionale samenwerking gebeurt via Google Drive.

6.2.6 Kennisuitwisseling

6.2.6.1 Studiedagen en trefmomenten

De projectcoördinator doet waar mogelijk expertise op rond grensoverschrijdende samenwerking en wisselt eigen expertise uit. Volgende kennisuitwisselingsmomenten werden bijgewoond:

• 11/09/2015 |Studiedag 'Van regioscreening naar evaluatie samenwerkingsverbanden'

• 14/09/2015| Atrium Centrumsteden 'stedenbouwkundige last & stadsregio's BRV' • 07/08/2015 | Atrium Centrumsteden ‘stadsregio's BRV' • 29/04/2016 | VRP debat stadsregionale samenwerking • 19/04/2016 | Plandag • 25/10/2016 | Inspiratieavond ‘Wonen in de verkaveling, een toekomst?!’ –

stadsregio Turnhout • 17/11/2016 | Werelddag van de stedenbouw • 17/03/2017 | VRP-congres: 20 jaar RSV. En nu?

Deelname door de projectcoördinator aan het panelgesprek bij de workshop rond verdichting en stadsregionale samenwerking

• 04/05/2017 | Energie- en klimaatdag, VVSG Lezing door de projectcoördinator rond verdichting en stadsregionale

samenwerking • 28/11/2017 | Masterclass kernverdichting, VRP

Lezing door de projectcoördinator rond stadsregionale samenwerking • 10/10/2018 | IABR Brussel publieksavond ‘voorbij de verkavelingsdroom – deelname

aan debat • 29/11/2018 | Werelddag van de stedenbouw – toelichting en discussie bij de

workshop “Ontwikkelingsperspectieven voor leefbare steenwegen”.

6.2.6.2 Participatieve processen

Een goede participatieve activiteit heeft een projectdoel én een groter maatschappelijk doel. Mogelijke projectdoelen zijn inzicht krijgen in agenda’s, vergroten van draagvlak voor een plan, coproduceren van een visie voor een gebied, enz. Maatschappelijke doelen spelen in op (participatieve) situaties. Projectdoelen zijn gericht op het project zelf, terwijl maatschappelijke doelen verder reiken dan het project en bijdragen aan (ruimtelijk) burgerschap.

Ruimte Vlaanderen heeft een onderzoek in de markt gezet om een leertraject uit te zetten rond ‘leren participeren’ door enkele lopende planprocessen onder de loep te nemen.


Het strategisch project stadsregionale samenwerking ‘slim verdichten’ werd uitgekozen als een voorbeeld van een participatieve praktijk om collectief participatieve activiteiten te plannen die beide doelen verenigen.

6.2.6.3 URBACT

De stad Antwerpen is lead partner van een Europees netwerk van 11 steden die samenwerken en kennis uitwisselen rond stedelijke vernieuwing. Het netwerk heeft als naam ‘sub>urban’ en als werkthema ‘Reinventing the post war urban fringe to achieve sustainable densification’. Dit thema sluit heel nauw aan bij de aspecten waar de stadsregionale samenwerking zal rond werken. Binnen het thema zijn enkele subthema’s gespecifieerd. ‘Transforming the relation to the region’ vormt één van die subthema’s. Onder de deelnemende steden zijn onder meer Wenen, Stuttgart, Barcelona, Solin en Casoria vertegenwoordigd, steden die deel uitmaken van een regionale werking.

De projectcoördinator volgt het project mee op en neemt interessante informatie mee in het strategische project.


BIJLAGE 1

Vragenlijst kennismaking stadsregionale samenwerking ‘slim’ verdichten

Het opstarten van de stadsregionale samenwerking slim verdichten is een nog vrijwel ongeschreven blad. Als projectcoördinator, aangesteld binnen het kader van de subsidie Strategische Projecten van Ruimte Vlaanderen, zal het mijn taak zijn om een gestructureerde samenwerking op te zetten tussen uw stad of gemeente en de 13 andere betrokken steden en gemeenten om de bevolkingstoename in de regio samen het hoofd te bieden.

Om te kunnen komen tot een agenda die iedereen kan onderschrijven, zou ik u willen vragen of u het kennismakingsgesprek kan voorbereiden aan de hand van een reeks vragen die tevens ook aan de andere deelnemende steden en gemeenten worden voorgelegd. Aan de hand van de antwoorden kunnen we de komende maanden de doelstellingen en de overleg- en projectstructuur gezamenlijk vormgeven.

1. Operationele vragen

1.1. Onafhankelijkheid en objectiviteit van de projectcoördinator

Als coördinator van een stadregionaal samenwerkingsverband is objectiviteit en onafhankelijkheid erg belangrijk.

a. Vindt u het interessant dat ik als projectcoördinator één dag per maand fysiek aanwezig ben op uw gemeente. Zo ja, beschikt u over de ruimte om mij te laten werken (enkel ruimte – geen computer/telefoon) en is het mogelijk om gebruik te maken van internet.

b. Hebt u er problemen mee dat mijn mail-adres “stad Antwerpen” vermeldt. c. Hebt u er problemen me dat in mijn email-handtekening een telefoonnummer

vermeld staat dat gerelateerd is aan de stad Antwerpen. d. Ik heb getracht de email-handtekening zo objectief mogelijk op te stellen. Hebt u nog

suggesties om deze bij te stellen. e. Vindt u een naamkaartje noodzakelijk? Welk logo zou u dan voorstellen? f. Hebt u nog andere suggesties?

1.2. Ambtelijk en bestuurlijk overleg

In een stadsregionaal samenwerkingsverband is het belangrijk dat alle partners voldoende input kunnen geven en gelijkwaardig aan bod kunnen komen.

g. Er zal op regelmatige tijdstippen ambtelijk en bestuurlijk overleg worden georganiseerd. Hebt u interesse om dit overleg een keer in uw gemeente te organiseren? Zo ja, beschikt u naast de klassieke vergaderzaal ook over accommodatie die net iets pittiger is dan de klassieke vergaderzaal (bv. een kasteeltje, een cultureel centrum, een gemeentelijk monument, …).

h. De werknaam voor het ambtelijk overleg is voorlopig “werkoverleg stadsregio”. Hebt u andere suggesties?


i. De werknaam voor het bestuurlijk overleg is voorlopig “stadsregionaal overleg”. Hebt u andere suggesties.

j. Wie zal u afvaardigen van uw stad/gemeente? 1. ambtelijk 2. politiek

k. Hoe ziet u de voorzittersrol van het bestuurlijk overleg? 1. Een beurtrol waarbij telkens een andere stad/gemeente voorzit? 2. Uw eigen gemeente? 3. Hebt u een suggestie waarin u één van de partners als voorzitter

ziet? l. Wie vindt u het meest geplaatst als voorzitter van het bestuurlijk overleg?

1. Burgemeester 2. Schepen ruimtelijk ordening 3. Secretaris 4. Gouverneur 5. Een niet-politieke figuur (zoals bij de vorige samenkomst)

m. Hoe lang ziet u haalbaar om zich vrij te maken voor een ambtelijk overleg (halve dag/volledige dag)?

n. Hoeveel keer per jaar ziet u haalbaar om ambtelijk overleg te voeren in kader van de stadsregionale samenwerking?

o. Hoe lang op voorhand dient de datum van een ambtelijke en een bestuurlijk overleg vastgelegd te worden?

p. Vindt u het interessant of noodzakelijk dat het bestuurlijk overleg wordt aangevuld met experten of ondersteunende organisaties (bv. Kenniscentrum Vlaamse Steden, VVSG, …)?

q. Ruimte Vlaanderen en de provincie Antwerpen hebben de intentieverklaring voor het strategisch project mee ondertekend en zullen het overleg bijwonen. Vindt u het interessant of noodzakelijk dat het overleg wordt aangevuld met andere bovenlokale actoren? Zo ja welke?

1.3. Communicatie en besluitvorming

r. Vindt u het belangrijk dat er wordt gecommuniceerd met een eigen huisstijl (hoofding briefpapier, rapporten, powerpoints, …)?

s. Zou u het interessant vinden om te kunnen beschikken over een sharepoint waarop documenten en verslagen met betrekking tot de stadsregionale samenwerking digitaal kunnen geraadpleegd en gedeeld worden?

t. Hoe lang op voorhand dient er in uw stad/gemeente een agendapunt geagendeerd te worden voor het college?

u. Hoe ziet u de besluitvorming? Volstaat het voor u om met kennisneming door het college te werken bij bepaalde mijlpalen?

v. Hoe vindt u dat een stemronde op een bestuurlijk overleg moet verlopen?


2. Inhoudelijke vragen

In de subsidieaanvraag die werd ingediend bij de Vlaamse overheid werd de focus gelegd op wonen in functie van de bevolkingsaangroei door realisatie van slimme verdichtingsprojecten. Om de bevolkingsgroei het hoofd te kunnen bieden is het niet alleen belangrijk om nieuwe wooneenheden te voorzien maar ook voldoende voorzieningen om levendige, vitale wijken te verkrijgen. Het is u als overheid die hier moet over waken. Het in stand houden van een sterk publiek gefinancierd aanbod aan voorzieningen kost de overheid veel geld. Binnen de stadsregionale samenwerking kunnen we ons de vraag stellen of er nood is aan een andere ontwikkelingslogica? Een ontwikkelingslogica waarbij een win-win wordt gecreëerd zowel voor de initiatiefnemer als voor de overheid.

2.1. Ambitie

a. Het strategisch project stadsregionale samenwerking slim verdichten wordt voor 3 jaar gesubsidieerd door Ruimte Vlaanderen. Welke resultaten verwacht u van het project na 3 jaar [bv. een visietekst, pilootprojecten (hoeveel?), ... ]?

2.2. Definitie

b. Wat betekent slim verdichten voor u?

2.3. Bevolkingsgroei

c. Hebt u een idee over de bevolkingspiramide van uw stad/gemeente tegen 2030 (vergrijziging, vergroening, …) (groei, krimp)?

d. Op welke bevolkingsgroepen wil u als gemeente vooral inzetten? e. Welke locaties in uw stad/gemeente genieten de voorkeur om verdichtingsprojecten

uit te werken? Waarom?

2.4. Publieke en woonondersteunende voorzieningen / werkplekken

f. Aan welke publieke voorzieningen hebt u als stad/gemeente nood op korte en lange termijn?

g. Heeft u nood aan sociale woningen? h. Heeft u nood aan (bijkomende) traminfrastructuur? i. Beschikt u als stad of gemeente over voldoende financiële middelen om deze

voorzieningen zelf te financieren? j. Hebt u inzicht in de locaties die voor deze voorzieningen het best in aanmerking

komen? k. Zijn er voorzieningen die u op termijn zou afbouwen of bundelen met andere

steden/gemeenten ? l. Wat zijn uw ambities met de ruimte die dan vrijkomt? m. Beschikt u over digitale data met betrekking tot de inplanting van bestaande

voorzieningen (scholen, sportinfrastructuur, RVT’s, crèches, commerciële voorzieningen, groenvoorzieningen, …)? In welke programma’s zijn deze te gebruiken? Zijn deze in te roepen in GIS.


n. Ziet u een toenemende vraag naar kleinschalige ateliers of een toenemend aantal zelfstandigen in uw stad of gemeente?

2.5. Instrumentarium

a. Werkt u vooral vanuit een top-down aanpak om nieuwe ontwikkelingen te sturen: de overheid bepaalt, kiest en stuurt? Of hebt u eerder een bottom-up aanpak waarbij initiatiefnemers projecten lanceren, en u als overheid hen begeleidt.

b. Gebruikt u reeds instrumenten die een stedenbouwkundige / financiële last opleggen bij het afleveren van een stedenbouwkundige vergunning.

c. Hebt u ervaring met andere strategieën of instrumenten met betrekking tot gebiedsontwikkeling?

d. Heeft uw stad/gemeente lopende samenwerkingsverbanden met andere partners? e. De projectsubsidie voorziet naast 1 FTE voor de functie als projectcoördinator, ook ½

FTE voor een functie als onderzoeker/ontwerper. Hebt u interesse in bijstand bij uw slim verdichtingsproject op vlak van onderzoek of ontwerp door deze persoon (nog aan te werven).

3. Pilootproject(en)

Voorbeeldprojecten kunnen een inspiratiebron zijn. We zouden u daarom willen vragen een project toe te lichten tijdens onze kennismaking dat u beschouwt als een slim verdichtingsproject (gerealiseerd of in plannings- of uitvoeringsfase).

3.1. Kort beschrijving van het project. 3.2. Waarom is dit voor uw stad of gemeente een slim verdichtingsproject? 3.3. Hebt u een “win” als overheid aan dit project overgehouden (bv. investering door de privé in

voorzieningen / sociale woningen/ financiële bijdrage / …)? 3.4. Wat zijn de succesfactoren van dit project? 3.5. Waar hebt u moeilijkheden ondervonden? 3.6. Wat zou u anders doen als u het project zou overdoen?

Indien u geen project kan voorstellen, hebt u mogelijke locaties voor ogen waarvan u een slim verdichtingsproject zou willen maken?

3.7. Korte beschrijving van het project. 3.8. Waarom zou u van dit project een slim verdichtingsproject willen maken? 3.9. Welke “wins” zou u er als gemeente willen uithalen? 3.10. Bent u reeds benaderd door een potentiële initiatiefnemer?


BIJLAGE 2

Data kennismakingsgesprekken

Datum Stad/gemeente27/07/2015 kennismaking stadssecretaris Antwerpen30/07/2015 kennismaking kabinet RO Antwerpen10/08/2015 kennismakings SA, burgemeester en secretaris Niel11/08/2015 kennismaking SA en burgemeester Schelle 17/08/2015 kennismaking schepen RO Antwerpen18/08/2015 kennismaking SA en schepen RO Wommelgem24/08/2015 kennismaking SA en schepen Kontich27/08/2015 kennismaking SA en schepen RO Lint31/08/2015 kennismaking SA en schepen Mortsel

7/09/2015 kennismaking SA en schepen Borsbeek8/09/2015 kennismaking provincie dienst ruimtelijke planning (Els Stevens)

15/09/2015 kennismaking SA en schepen Hemiksem17/09/2015 kennismaking SA en college Wijnegem23/09/2015 kennismaking SA ad interim (Igean) en diensthoofd ruimtelijke ordening Hove12/10/2015 kennismaking SA Edegem13/10/2015 kennismaking SA en schepen Boechout18/12/2015 kennismaking SA, schepen en burgemeester Aartselaar

RSV - Strategisch project ‘stadsregionale samenwerking slim ......strategisch project...

Documents

Transcript of RSV - Strategisch project ‘stadsregionale samenwerking slim ......strategisch project...