Koninklijke klandizie geeft aanzien en allure. Immers: als de Oranjes bij iemand kopen dan zal het wel goed zijn. Voor couturiers is het helemaal belangrijk om een royal als klant te hebben, want daarmee zijn zij mede verantwoordelijk voor de uitstraling van de koningin of prinses. De meeste ontwerpers zijn dan ook blij als ze één Oranjevrouw tot hun klanten mogen rekenen. Caroline Bergé-Farwick (1902-1980) kleedde in haar toptijd zelfs álle Oranjevrouwen. Deze bijzondere dame drukte ruim twee decennia lang haar stempel op de uitstraling van ons Koninklijk Huis.

Door Marc van der Linden – Foto’s ANP, privé

Dat ging na ar Den Bosch toe...

CAROLINE BERGÉ-FARWICK

Caroline Bergé-Farwick (1902-1980) kleed de twee decennia lang alle OranjevrouwenCaroline Bergé-Farwick (1902-1980) kleed de twee decennia lang alle OranjevrouwenKoningin Juliana en haar dochters, allemaal in kleding van Maison Linette uit 's-Hertogenbosch.

36 37ROYALTY ROYALTY

Voor het huwelijk van Beatrix ontwierp Caroline Bergé niet alleen de kleding van de bruid, maar ook die

van Juliana, de bruidsmeisjes en de bruidskinderen

Onlangs kon u in Royalty een interview lezen met Addy van den Krommenacker. Deze Bossche couturier is inmiddels hofleverancier van maar liefst vijf prinsessen. Opmerkelijk genoeg kwam de enige andere couturier die zo’n grote konink-

lijke klandizie had óók uit ’s-Hertogenbosch. In de jaren vijftig, zestig en zeventig volgden prinses Wilhelmina, koningin Juli-ana en de prinsessen Beatrix, Irene, Margriet en Christina al-lemáál zoete lieve Gerritje naar de Brabantse hoofdstad.

Pal tegenover de Sint-Jansbasiliek, in de wat sombere Toren-straat, bevond zich toen Maison Linette. En in deze winkel van Caroline Bergé-Farwick combineerde men ouderwetse dege-lijkheid met vakkennis en een grote klantvriendelijkheid. Geen wonder dat al snel dames uit heel Brabant er vaste klant waren en zij bij partijen in de rest van het land vragen kregen over hun goed gemaakte kleding. Het was dan ook slechts een kwes-tie van tijd voor de Oranjes ook wisten van Linette. En toen zij met haar kennismaakten waren ze niet alleen blij met het werk van mevrouw Bergé, maar ook met haar karakter en bo-venal haar bescheidenheid. Maison Linette had geen grote modeshows nodig om zich aan het publiek te presenteren, maar vond het juist prettig dat de naam zich vanwege de geleverde kwaliteit verspreidde onder potentiële klanten. En dat juist die klanten ook van grote discretie hielden was extra mooi mee-genomen. In de salon van Maison Linette hingen twee spreuken die eigenlijk alles zeggen over de werkwijze van Caroline Bergé. Uiteraard in het Frans, zeker in die jaren nog de taal van de upper class. ‘La mode c’est que vous va le mieux’ (Mode is wat u het beste staat) en: ‘Habillez-vous en vous regardant et ne pas en regardant les autres’ (Kleed u door naar uzelf te kijken en niet naar anderen). Deze deviezen zullen ook de Oranje dames hebben aangesproken, want zeker bij Wilhel-mina en Juliana stond het volgen van de mode niet op de eer-ste plaats. Paul Bergé, de zoon van Caroline, herinnert zich: ‘Wilhelmina was geen gemakkelijke klant. Ze maakte steeds maar een paar minuten tijd vrij voor mijn moeder. Dat was natuurlijk te kort om door te passen en wensen te noteren. En ze had vreemde eisen. Zo wilde ze een keer de verkeerde kant van de stof gebruiken. Dat kostte dan grote moeite om haar te overtuigen dat dat niet kon’. Ook kreeg Caroline Bergé, volgens naaister Riek van Lieshout, eens een fikse uitbrander van Wil-helmina, die geschokt was toen ze Juliana en haar kleindochters in strapless avondjurken zag. Mevrouw Bergé kreeg te horen dat ze dergelijke frivole kleding nooit meer mocht maken.

Hartelijk maar formeelMet Juliana had zijn moeder een hartelijk maar formeel contact. ‘De koningin kwam nooit naar ’s-Hertogenbosch naar de win-kel. Ze stuurde altijd een hofauto en daarmee werd mijn moe-der met de schetsen en de stoffen naar Soestdijk gebracht. Dan werd er een middag van alles besproken en bij terugkeer kon mijn moeder aan de slag. Ik geloof niet dat er veel discussie was over de kleding. Het moest mooi zijn, goed zitten en dat was het wel. In het atelier had mijn moeder paspoppen met de maten van onder anderen Juliana en Beatrix. Hoeveel kleding er toen gemaakt is weet ik niet, maar het moeten honderden creaties zijn geweest. De relatie bleef ook altijd formeel. Mijn

PAUL BERGÉ heeft de mislukte mouw van Beatrix' bruidsjapon in zijn huis in Cincinatti hangen. Onder De tekening van het diadeem.

ONTWERP Op zo’n simpele manier werd de basis gelegd voor Beatrix’ smaakvolle bruidstoilet. Op een eenvoudig blocnote- velletje, dat pas op de trouwdag werd vrij-gegegeven, maakte Caroline Bergé-Farwick van ‘Maison linette’ in ’s-Hertogenbosch de eerste schetsen.

maar een paar minuten tijd vrij voor mijn moeder. Dat was natuurlijk te kort om door te passen en wensen te noteren. En ze had vreemde eisen. Zo wilde ze een keer de verkeerde kant

38 39ROYALTY ROYALTY

nog elk jaar op haar trouwdag draagt. ‘De jurk is inmiddels wel al twee keer ingenomen’, zo vertelde de prinses, die in haar jonge jaren wat voller was dan nu. Voor de prinsessen zal Ca-roline Bergé-Farwick misschien niet altijd even gemakkelijk zijn geweest. Beatrix, Irene, Margriet en Christina kregen hun eigen ideeën over mode en die strookten waarschijnlijk niet altijd met die van Bergé. Daarnaast werd confectie in de ho-gere kringen steeds populairder en gingen ook de prinsessen spijkerbroeken en andere moderne kleding dragen.

Begin jaren zeventig ging de gezondheid van mevrouw Bergé achteruit en besloot ze dat het tijd was om te stoppen. Ook hier toonde ze weer haar hang naar perfectie. Er werd niet gezocht naar iemand die de zaak wilde overnemen, omdat ze er dan niet zeker van kon zijn dat dezelfde kwaliteit geleverd zou worden. Het was tenslotte háár naam die boven de deur zou staan.

Riek van Lieshout was één van de coupeuses die door het sluiten van Maison Linette op straat kwam te staan. Ze moest het voortaan doen met een uitkering. Om toch nog wat bij te verdienen meldde ze zich bij Juliana voor werk als naaister. Die vond dat Riek daarmee te ver ging, want bijverdienen mocht niet met een uitkering. Prinses Beatrix had er volgens de over-levering geen moeite mee en Riek zou nog tot en met 1980 de kleding van het gezin op Drakensteyn hebben vermaakt...

moeder zei Majesteit of Koninklijke Hoogheid en werd aange-sproken met mevrouw. Als ze op het paleis was geweest ver-telde ze daar ook thuis niets over. Ik kan me alleen herinneren dat ze ooit zuchtend zei dat de koningin als werkende vrouw, moeder en echtgenote dezelfde zorgen had als zijzelf.’ Hoewel zijn moeder over een grote vakkennis beschikte en, zo blijkt uit de foto’s, prachtige creaties ontwierp, nam ze zelf nooit naald en draad ter hand. ‘Ze kon bij wijze van spreken nog geen knoop aanzetten. Maar daarvoor had ze natuurlijk de naaisters in dienst’, aldus Paul Bergé.

Van de kleding die Maison Linette maakte voor Juliana en Beatrix is waarschijnlijk maar weinig bewaard gebleven. Een groot deel, waaronder bijna alle Prinsjesdagjaponnen, werd vermaakt en opnieuw gedragen. Juliana gaf ook veel weg; hof-dames maar ook andere personeelsleden kregen mantelpakjes en avondjurken. En een deel verdween in de verkleedkist die gebruikt werd voor de toneelvereniging en als de kleinkinderen op bezoek kwamen. Paul Bergé: ‘Ik heb geen idee wat er met al die kleding is gebeurd. Mijn moeder was daar ook niet mee bezig. Nu denk je: wat jammer dat er niet meer bewaard is’. Hij heeft zelf enkele souvenirs. In zijn woning in het Ameri-kaanse Cincinatti hangt de mouw van de trouwjurk van Beatrix. ‘Het zijde was verkeerd bewerkt, waardoor de mouw opnieuw gemaakt moest worden. Deze heeft mijn moeder bewaard’, vertelt hij. En er is een staalkaart met alle stoffen van de japon die koningin Juliana droeg op het huwelijk van haar dochter, die van de bruidsmeisjes en de bruidskinderen. Dat mevrouw Bergé-Farwick het bruidstoilet van onze huidige koningin zou maken was geen uitgemaakte zaak overigens. ‘Er was een open, anonieme inschrijving. En mijn moeder heeft haar ideeën ge-tekend en dat ingestuurd. Ik geloof dat ze zelf ook verbaasd was dat ze gekozen werd.’ Caroline Bergé kon in tegenstelling tot de andere couturiers die hoopten de japon te mogen ont-werpen, gebruik maken van enige voorkennis. Ze verwerkte het diadeem dat Beatrix op haar trouwdag zou gaan dragen namelijk als dessin in het zijde...

BelegerdToen bekend werd dat Caroline Bergé de trouwjurk van prin-ses Beatrix ging maken werd het atelier belegerd door journa-listen en persfotografen. De ont-werpster verliet haar pand alleen nagenoeg vermomd en uit die tijd stammen zelfs heuse paparazzi-foto’s van de ontwerpster. Er werd maanden aan de jurk gewerkt en al die tijd was er de angst dat iemand de jurk zou kunnen zien. Daarom had mevrouw Bergé een kluis ge-huurd bij de Bossche bank Lentjes & Drossaerts. Maar als er te lang aan de japon werd doorgewerkt en de bank al gesloten was, werd zoon Paul opgedragen de nacht in het atelier door te brengen en de bruids japon van Beatrix te bewaken.

Ook de trouwjurk van prinses Margriet kwam van Maison Linette. Het is waarschijnlijk het enige stuk dat door mevrouw Bergé werd ontworpen dat nog steeds regelmatig wordt gedra-gen. Prinses Margriet verklapte namelijk dat ze haar trouwjurk

JULIANA’S KLEDING hoefde niet modieus te zijn. ‘Het moest mooi zijn en goed zitten,’ vertelt Paul Bergé.

CAROLINE maakte ook de trouwjurk van prinses Margriet. Het is waarschijnlijk het enige kledingstuk dat Maison Linette maakte dat nog steeds wordt gedragen.

’S-HERTOGEN-BOSCH was de thuishaven van Maison Linette. Bij de winkel in de Torenstraat hing dit bord.

ROBE MANTEAU Eén van de stalen van de stoffen die Caroline Bergé gebruikte voor de kleding van koningin Juliana. Die droeg de robe manteau op het huwelijk van dochter Beatrix en op Prinsjesdag.

Toen de medewerkers van Maison Linette de

uitzending van het huwelijk van prinses Beatrix en prins

Claus op televisie bekeken, zagen zij tot hun schrik dat

koningin Juliana haar hoed achterstevoren had opgezet

40 41ROYALTY ROYALTY