Stan van Rossum 1583179 - IV5

stan.vanrossum@student.hu.nl Hogeschool Utrecht – Integrale veiligheidskunde

TNO - Urban Environment & Safety Utrecht, december 2014

Praktijkbegeleider: Dr. ir. N. (Nils) Rosmuller

Afstudeerbegeleider: Ir. M. (Michiel) Hoefsloot

Een onderzoek naar de effectiviteit van de informatie- voorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners

Routering vervoer gevaarlijke stoffen

2

Afbeeldingen waarbij geen bronvermelding is gegeven zijn voor dit rapport gemaakt.

“Het is voor zowel een chauffeur als voor omwonenden niet prettig dat er bijvoorbeeld met LPG door een dichtbevolkt gebied wordt gereden, met het principe van routering zijn wij het dus eens. Echter, de kans dat wij nu ergens de fout in gaan is groot, omdat de situatie overal verschilt en wij simpelweg niet elke gemeente kunnen gaan nabellen” – Logistiek planner. Stan van Rossum s.vanrossum@hotmail.nl

Vo

orw

oo

rd

3

Voorwoord Sinds mijn stage bij de Inspectie Leefomgeving en Transport heeft het vervoer van gevaarlijke stoffen mij geïnteresseerd. Wat mij vooral in het onderwerp aanspreekt is de combinatie van de dynamiek van transport met de zorg voor veiligheid. Omdat ik voor mijzelf een toekomst zag in de wereld van het vervoer van gevaarlijke stoffen ben ik in de afgelopen twee jaar bezig geweest om mijn kennis over dit onderwerp te vergroten. Toen ik van TNO dan ook de mogelijkheid kreeg om een afstudeeronderzoek uit te voeren naar gevaarlijke stoffen routering heb ik die mogelijkheid met beide handen aangegrepen. De gemeentelijke routering van het vervoer van gevaarlijke stoffen is een interessant onderwerp. Het heeft immers invloed op taken van alle gemeenten, provincies, veiligheidsregio’s en uitvoeringsdiensten die ons kleine land rijk is. Tevens richt het zich op een belangrijk uitgangspunt van externe veiligheid. Namelijk: het creëren van afstand tussen gevaar en kwetsbare objecten (Kenniscentrum InfoMil, z.j.). Ik hoop dat ik met de resultaten van mijn onderzoek, hoe klein de invloed ook mag zijn, kan bijdragen aan de veiligheid van het vervoer van gevaarlijke stoffen in Nederland. Er is een groot aantal mensen die aan de totstandkoming van dit rapport hebben bijgedragen. Zo wil ik allereerst de collega’s van TNO bedanken. In het bijzonder Nils Rosmuller en Chris Thijssen, welke mij met hun kritische blik en kennis erg hebben geholpen en Sander Schaminée die mij wegwijs heeft gemaakt in de wereld van geografische informatiesystemen (GIS). Ook Thomas Reitsma van de Eigen Vervoerders Organisatie (EVO), die mij heeft ondersteund met zijn kennis van en contacten in de transportwereld, ben ik zeer dankbaar. Mijn dank gaat tevens uit naar Michiel Hoefsloot en Yoni Shem-Tov, die mij met name veel tips hebben gegeven over de onderzoeksopzet. Daarnaast wil ik de geraadpleegde chauffeurs, logistiek planners en medewerkers van gemeenten, omgevingsdiensten, provincies en veiligheidsregio’s bedanken voor hun openhartigheid. Ten slotte wil ik mijn familie en in het bijzonder mijn vriendin Tiana bedanken: tijdens het gehele afstudeertraject vormden zij een onuitputtelijke bron van steun en begrip -koppie op hé!-. Stan Anthonie Cornelis van Rossum Utrecht, december 2014

Inh

oudso

pga

ve

4

Inhoudsopgave

Voorwoord ................................................................................................................................................... 3

Samenvatting ............................................................................................................................................... 5

1 Onderzoek naar routering ................................................................................................................. 6

1.1 Introductie ................................................................................................................................... 6

1.2 Probleemschets ........................................................................................................................... 6

1.3 Probleem, doelstelling, hoofdvraag en deelvragen .............................................................. 11

1.4 Operationalisering .................................................................................................................... 12

1.5 Onderzoeksopzet ..................................................................................................................... 19

2 Onderzoeksresultaten ...................................................................................................................... 24

2.1 Introductie ................................................................................................................................. 24

2.2 Informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek planners ................................................ 26

2.3 Informatiebeschikbaarheid bij gemeenten ............................................................................ 37

2.4 Effectiviteit van de informatievoorziening ........................................................................... 47

2.5 Mogelijkheden tot verbetering van de effectiviteit .............................................................. 56

Conclusie .................................................................................................................................................... 62

Discussie ..................................................................................................................................................... 65

Bronvermelding ......................................................................................................................................... 66

Bijlage 1: Begrippenlijst ............................................................................................................................ 70

Bijlage 2: Overzicht routeplichtige gevaarlijke stoffen ........................................................................ 72

Bijlage 3: Voorbeeld van routering ......................................................................................................... 73

Bijlage 4: Genoemde artikelen uit de Wvgs in dit rapport .................................................................. 74

Bijlage 5: Geraadpleegde personen ......................................................................................................... 76

Bijlage 6: Informatiebeschikbaarheid bij 8 gemeenten ........................................................................ 77

Bijlage 7: Interview protocollen .............................................................................................................. 94

Informatiebehoefte logistiek planners en chauffeurs ...................................................................... 94

Effectiviteitsverbetering ....................................................................................................................... 97

Bijlage 8: Landelijke routeringskaart ...................................................................................................... 99

Sam

envat

tin

g

5

Samenvatting De Nederlandse regering heeft beleid opgesteld om de risico’s van het vervoer van gevaarlijke stoffen te beperken. Routering is één onderdeel van dat beleid. Routeren houdt in dat een gemeente kan besluiten om het vervoer van sommige gevaarlijke stoffen alleen toe te staan over de door gemeenten aangewezen wegen, die vaak buiten dichtbevolkt gebied liggen. Chauffeurs en logistiek planners ondervinden problemen bij het naleven van het routeringsbeleid. Een deel van de problemen die zij ervaren worden veroorzaakt door een gebrek aan benodigde informatie over de routering vanuit de gemeenten. Met dit onderzoek is dan ook onderzocht hoe de effectiviteit van de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners, voor wat betreft routering, kan worden verbeterd. Dat is als volgt uitgevoerd: Allereerst zijn door middel van interviews de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners, met betrekking tot routering, in kaart gebracht. Daarna is door middel van deskresearch de informatiebeschikbaarheid van de gemeenten inzichtelijk gemaakt. Bij deze analyse is de focus gelegd op raadsdocumenten, websites en routeringsbebording. Vervolgens is door de informatiebehoeftes en de informatiebeschikbaarheid met elkaar te vergelijken de effectiviteit van de informatievoorziening bepaald. Ten slotte zijn op basis van de (in)effectiviteit van de informatievoorziening verschillende verbeteringswijzen opgesteld. Uit de resultaten blijkt dat chauffeurs en logistiek planners behoefte hebben aan informatie die aangeeft a) wanneer vervoer routeplichtig is. b) Of een gemeente routering heeft vastgesteld en c) wat de vastgestelde routering in een gemeente is. Daarnaast hebben logistiek planners ook behoefte aan d) contactgegevens van ontheffingsverleners. De benodigde informatie van chauffeurs en logistiek planners is beschikbaar, maar de wijze waarop dat beschikbaar is gemaakt verschilt tussen de gemeenten. Zo wordt door de informatie in gemeentelijke bronnen omtrent de routeplicht nogal eens het beeld geschetst dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn, wat fout is. Tevens is de beschikbare informatie omtrent de vastgestelde routering niet altijd te raadplegen voor chauffeurs en moeilijk te interpreteren tijdens de rit. Daarnaast is door chauffeurs en logistiek planners zeer beperkt te bepalen of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. Uit het geheel van de scores op de deelaspecten; beschikbaarheid, relevantie, juistheid en wijze van presentatie, blijkt dat alleen de informatievoorziening omtrent de vaststelling van routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners effectief is. Dit wil overigens niet zeggen dat er bij de informatievoorziening omtrent deze twee informatie-items geen verbeteringen mogelijk zijn. Er zijn namelijk diverse mogelijkheden om de informatievoorziening te verbeteren. Zo kan er één richtlijn voor gemeenten omtrent de externe communicatie bij routeren worden opgesteld. De uitvoering van het routeringsbeleid kan daarnaast bovengemeentelijk worden belegd. Tevens kan er één landelijk overzicht worden gecreëerd, waarin meerdere informatie-items van alle gemeenten kunnen worden weergegeven. De vastgestelde routering en de vaststelling van routering kan tevens worden verwerkt in een routeplanner en navigatiesysteem. Ten slotte zou de communicatie tussen logistiek planners en chauffeurs de informatievoorziening van gemeenten ook kunnen verbeteren, maar daar is aanvullend onderzoek voor nodig. Op basis van de resultaten van de verschillende deelvragen kan worden geconcludeerd dat er diverse organisatorische en technische mogelijkheden zijn om de informatievoorziening te verbeteren. De focus van verbeteringen moet worden gelegd op het samenbrengen van de informatie in één punt (centralisering) en het op een zelfde wijze weergeven van de informatie (uniformering).

§1.1

In

tro

duct

ie

6

1 Onderzoek naar routering 1.1 Introductie Dit onderzoek is uitgevoerd aan de hand van een plan van aanpak, door de Hogeschool Utrecht wordt dit een raamwerk genoemd. Het doel van een raamwerk is het onderzoek gestructureerd te laten verlopen. Het raamwerk is in dit eerste hoofdstuk opgenomen zodat u meer inzicht krijgt in de opzet van het uitgevoerde onderzoek. Het raamwerk is als volgt in dit rapport weergegeven: In §1.2 is een inleiding gegeven op het onderwerp routering en de aanleiding van dit onderzoek. In §1.3 is de doelstelling van dit onderzoek weergegeven en zijn de hoofdvraag en deelvragen uiteengezet. In §1.4 zijn de hoofdvraag en deelvragen geoperationaliseerd. Zo is er een conceptueel model weergegeven en zijn de begrippen uit het conceptueel model verklaard. Tevens is in deze paragraaf het theoretisch kader en een focus van het onderzoek opgenomen. In §1.5 zijn de gebruikte onderzoeksmethoden per deelvraag behandeld. Deze paragraaf vormt het slot van het raamwerk en dit hoofdstuk.

1.2 Probleemschets

1.2.1 Inleiding Gevaarlijke stoffen en vervoer Gevaarlijke stoffen zijn niet weg te denken uit een moderne westerse samenleving. Zonder gevaarlijke stoffen zouden producten die als normaal worden beschouwd, zoals kleren of schoonmaakmiddelen, niet geproduceerd kunnen worden (Eijndhoven, 1996). Er zitten echter ook nadelen aan de productie, verwerking en het gebruik van gevaarlijke stoffen. Zo bestaat er altijd de kans op een ongeluk. Wat desastreuse gevolgen kan hebben zoals bijvoorbeeld te zien is geweest in Bhopal en Mexico City. Zo vielen er in 1984 in Bhopal (India) 19.000 doden door het vrijkomen van methyl isocyanaat (Enzler, 2006) en vielen er in datzelfde jaar 500 doden en 2500 gewonden bij een LPG ramp in Mexico City (Nieuwsdossier, 2006). Eén van de bekendste voorbeelden van een ongeluk bij de opslag of verwerking van gevaarlijke stoffen in Nederland is de vuurwerkramp in Enschede. Bij deze vuurwerkramp vonden op het terrein van SE Fireworks op 13 mei 2000 meerdere explosies plaats, waardoor 23 doden vielen en 900 mensen gewond raakten (Gemeente Enschede, z.j.). De risico’s bevinden zich echter niet alleen op en rondom opslag- en productielocaties, want de productie van gevaarlijke stoffen vindt meestal niet op dezelfde locatie plaats als waar de vraag naar de producten bestaat. De gevaarlijke stoffen moeten dus worden vervoerd en dit brengt ook risico’s met zich mee, want ook de route en omgeving tussen vraag en aanbod van de gevaarlijke stof wordt daardoor blootgesteld aan gevaar. In Nederland hebben diverse incidenten als gevolg van het vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsgevonden. Voorbeelden hiervan zijn: een explosie van een tankwagen met lachgas in Eindhoven op 2 juli 2001, een lekkage van een ketelwagon met acrylnitril in Amersfoort op 20 augustus 2002, een in brand staande tankwagen met LPG in Eindhoven op 15 juli 2003, een ontsnapte wolk van methyl-tert-butylether uit een ketelwagon in Arnhem op 22 november 2004, een opengescheurde tankwagen met benzine op 6 augustus 2006 in Bemmel en een ethanolbrand op rangeerterrein Kijfhoek in Zwijndrecht op 14 januari 2011 (Kruijf, z.j.). Bij deze ongelukken zijn gelukkig geen doden onder de bevolking gevallen. In het buitenland zijn er wel doden gevallen door gevaarlijke stoffen bij vervoersongelukken. Voorbeelden daarvan zijn: het tankwagenongeluk met LPG bij de camping Los Alfaques in Spanje, waarbij 215 mensen omkwamen, waaronder meerdere Nederlanders (Stoffer, 2013) en het treinongeluk met LPG bij Viareggio in Italië, waarbij 31 doden vielen (Manca, Brambilla, & Totaro, 2010).

§1.2

P

rob

leem

sch

ets

7

Het beleid omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen in Nederland Als reactie op ongelukken bij het vervoer van gevaarlijke stoffen wordt er door de regering beleid opgesteld om de risico’s op een acceptabel niveau te brengen. Het ongeluk dat de start vormde voor de beleidsvorming omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen in Nederland vond in 1807 plaats. “In het centrum van Leiden explodeerde een schip gevuld met 37.000 pond buskruit. De gevolgen waren catastrofaal: 151 doden en meer dan 2000 gewonden. De materiële schade was ook aanzienlijk. Honderden huizen waren niet meer voor bewoning geschikt” (Ale, 2003, p. 7). Na aanleiding van dit ongeluk vaardigde Napoleon een decreet uit met daarin een vergunningplicht voor bedrijven die buskruit vervoerden (Ale, 2003, p. 7). Het beleid omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen is door de Nederlandse regering sindsdien gewijzigd aan de hand van visies en ontwikkelingen. Een voorbeeld daarvan is de trend van de terugtredende overheid (Ale, 2003, p. 34). In het beleid wordt bij het vervoer van gevaarlijke stoffen onderscheid gemaakt in verschillende vervoersmodaliteiten. Namelijk: weg, spoor, lucht, binnenwater, zee en buisleiding (Jorritsma-Lebbink, 1995). Dit onderzoek heeft zich gericht op de modaliteit weg, mede omdat in 2006 en 2007 de verwachting is uitgesproken dat het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg sterk in hoeveelheid toeneemt. Dat was niet de verwachting voor het spoor (Min.V&W, 2006, p. 9) (RWS, 2007). Ook vindt het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg, net zoals op het spoor, door dichtbevolkte gebieden plaats. Met het oog op externe veiligheid is de modaliteit weg daarom relevant. Voor het huidige Nederlandse beleid omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg vormt het Europese Accord Européen relatif au transport international des merchandises Dangereuses par Route (ADR) (UNCE, z.j.) de basis. Deze overeenkomst welke in Europees verband in de jaren 50 is opgesteld door de verschillende lidstaten in eigen wetgeving geïmplementeerd (Arcadis, 2010, p. 4). In Nederland is het ADR sinds 1996 verwerkt in de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs) (IVW, 2005, p. 4) (Jorritsma-Lebbink, 1995). In de Wvgs worden onder andere eisen gesteld aan verpakkingen van gevaarlijke stoffen, chauffeurs, vervoersmiddelen en de route van het vervoer.

Routering Hoe veilig het transport ook wordt gemaakt, als er een ongeluk plaatsvindt is het wenselijker dat het ongeluk plaatsvindt in een gebied met weinig mensen. Door het kiezen van een veilige route, met bijvoorbeeld weinig scherpe bochten, kan ook de kans op een ongeval worden gereduceerd (IVW, 2005, p. 5). Het Rijk, de provincies en de gemeenten kunnen daarom wegen aanwijzen voor het vervoer van sommige gevaarlijke stoffen, oftewel routeren (Jorritsma-Lebbink, 1995). Op deze manier kan het vervoer van sommige gevaarlijke stoffen door de minste kwetsbare gebieden worden geleid (Jorritsma-Lebbink, 1995). Niet alle gevaarlijke stoffen vallen echter onder de routeplicht, zie bijlage 2. Niet elk vervoer van gevaarlijke stoffen moet de routering dan ook volgen. Met uitzondering van verschillende tunnels heeft het Rijk alle rijkswegen die in zijn beheer zijn vrijgegeven voor het vervoer van gevaarlijke stoffen (IVW, 2011). De provincies hebben provinciale wegen aangewezen waar geen vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen over plaats mag vinden (IVW, 2005, p. 4 ). De focus in dit onderzoek ligt echter op de gemeenten die wegen hebben aangewezen voor het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen en dus routering hebben vastgesteld. Een voorbeeld van een raadsbesluit waarmee routering is vastgesteld en een kaart van een vastgestelde routering is gegeven in bijlage 3. Een overzicht van de voor dit onderzoek gebruikte wetsartikelen uit de Wet vervoer gevaarlijke stoffen is gegeven in bijlage 4.

§1.2

Pro

ble

emsc

het

s

8

Naast het routeren verlenen gemeenten ook ontheffingen van de routeplicht. Een ontheffing is nodig als een loslocatie niet aan de vastgestelde routering ligt (DCMR, 2006, p. 8). De chauffeur krijgt dan middels een ontheffing toestemming om voor een bepaalde tijd van de routering af te wijken. Als er geen routering in een gemeente is vastgesteld geldt ook voor de routeplichtige gevaarlijke stoffen artikel 11 van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen. Dit artikel geeft aan dat het verboden is om zonder een geldige bestemming met gevaarlijke stoffen in de bebouwde kom te rijden (Jorritsma-Lebbink, 1995).

Routering voor chauffeurs en logistiek planners Het routeren van het vervoer van gevaarlijke stoffen heeft direct impact op chauffeurs en logistiek planners, omdat zij hun werkzaamheden op de routering moeten aanpassen. Zo moeten de logistiek planners bij het plannen van de ritten rekening houden met de routering. Of een ontheffing aanvragen als de chauffeurs moeten afwijken van de routering om te kunnen lossen. De chauffeurs moeten vastgestelde routes gaan rijden of de aangewezen route uit een ontheffing volgen. Chauffeurs zijn bij het volgen van de vastgestelde routes afhankelijk van bebording die de verplicht te nemen wegen en afslagen weergeeft. Er zijn twee soorten routeringsborden: het losse ‘K14’ routeringsbord, zie figuur 1, en het oranje vierkant met de zwarte stip welke wordt aangebracht op een bestaand bord, zie figuur 2. Het losse K14 routeringsbord is officieel, de zwart en oranje stip is niet officieel omdat deze niet is opgenomen in het Regelement Verkeersregels en Verkeerstekens, zie ook pagina 42 (Maij-Weggen, 1990). De routeringsbebording geeft aan op welke wegen met routeplichtige gevaarlijke stoffen mag worden gereden en of een afslag mag of zelfs moet worden genomen.

Figuur 1 ‘K14’ Routeringsbord

Figuur 2 Routeringsstip

§1.2

P

rob

leem

sch

ets

9

1.2.2 Aanleiding

Routering levert problemen op voor chauffeurs en logistiek planners

Het naleven van het gemeentelijke routeringsbeleid blijkt voor chauffeurs en logistiek planners lastig te zijn (Aartrijk, 2014, p. 14). Logistiek planners hebben op voorhand bijvoorbeeld geen overzicht over welke wegen zij wel of geen vrachtwagens met routeplichtige gevaarlijke stoffen mogen laten rijden (Aartrijk, 2014, p. 14). Ook de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de handhaver op het gebied van onder andere het veilig vervoer van gevaarlijke stoffen, heeft geen overzicht van de gemeentelijke routeringen omdat er simpelweg geen overzicht is, zo blijkt uit één interview met een senior beleidsmedewerker van de ILT. Doordat het niet duidelijk is hoe de routeringen lopen is het bij het plannen van transport lastig voor logistiek planners om rekening te houden met de routering (Aartrijk, 2014, p. 15). Daarnaast wordt door chauffeurs aangegeven dat de afstemming van routeringen met buurgemeenten niet op orde is, waardoor de vastgestelde routeringen van buurgemeenten niet op elkaar aansluiten (Aartrijk, 2014, p. 14). Er wordt door één veiligheidsadviseur zelfs opgemerkt dat sommige gerouteerde wegen niet eens aansluiten op het hoofdwegennet, wat extra tijd en kilometers kost. “Hoefden we eerst nog maar honderd meter te rijden vanaf de snelweg naar het afleveradres, nu is dat twintig kilometer” (Aartrijk, 2014, pp. 14-15). Het aanvragen van ontheffingen door logistiek planners om van de routering te mogen afwijken blijkt evenmin probleemloos te verlopen. Dit wordt deels veroorzaakt doordat logistiek planners niet weten hoe de routeringen lopen. Echter, er wordt ook aangegeven dat het voor logistiek planners onduidelijk is welke instantie voor de betreffende gemeente de taak heeft om ontheffingen af te geven (Aartrijk, 2014, p. 15). Dit kan de gemeente zijn, maar soms is een andere organisatie gemandateerd, zoals een omgevingsdienst. Een complicerende factor wordt gevormd door internationalisering (Schnabel, 2000, p. 24). Zo werken chauffeurs en logistiek planners in het algemeen steeds vaker vanuit het buitenland. “Het is een feit dat met de uitbreiding van de EU de internationalisering van het transport is toegenomen” (Liebrand, 2014). Voor buitenlandse logistiek planners en chauffeurs is het door het taalverschil nog lastiger dan voor Nederlanders om de routeringssituatie in de 403 verschillende gemeenten, waaruit Nederland op het moment van schrijven bestaat (CBS, 2014), op te zoeken, te begrijpen en te kunnen naleven. Vanwege de hierboven genoemde problemen omtrent de routering heeft de directie participatie van het ministerie van I&M op 27 maart 2014 een bijeenkomst over routering georganiseerd (Wouda, 2014a). De deelnemers van deze bijeenkomst betroffen personen die vanuit hun werkzaamheden betrokken zijn bij de gemeentelijke routering. Zo waren er onder andere vervoerders, transporteurs, gemeenten, de ILT, veiligheidsregio’s en regionale brandweren aanwezig. Het doel van het overleg was om:

“Te bespreken of de deelnemers de problemen met de routering herkennen.

Vast te stellen wat de aard en ernst van die problemen zijn.

Een eerste inventarisatie van mogelijke opties voor oplossingen te doen” (Wouda, 2014a, p. 3). Uit de bijeenkomst kwam naar voren dat er 29 knelpunten waren in het beleid, deze knelpunten hadden overigens niet alleen betrekking op de informatievoorziening. De eerder genoemde problemen en het verslag van dit landelijke overleg gaven een inzicht in de problematiek omtrent de gemeentelijke routering.

§1.2

Pro

ble

emsc

het

s

10

Relatie tussen routeringsproblemen en onveiligheid Omdat de routeringen en ontheffingen de op de vorige pagina genoemde problemen veroorzaken (Wouda, 2014a) (Aartrijk, 2014, pp. 14-15) en de pakkans op overtredingen minimaal blijkt te zijn (Wouda, 2014a, p. 5) (IVW, 2005, p. 6) (IVW, 2005, p. 22), is niet aangetoond maar wel aan te nemen dat transporteurs en vervoerders de regels omtrent routering soms vermijden en niet naleven. Hierdoor veroorzaakt de praktijk omtrent routering niet alleen problemen bij het naleven van de routering. Het beleid omtrent routering is waarschijnlijk ook minder effectief dan is beoogd. Het is tevens niet aangetoond maar wel aan te nemen dat de problemen omtrent routering de veiligheidsrisico’s dan ook doen stijgen. Dit wordt onderstreept door de Eigen Vervoerders Organisatie (EVO) die aangeeft dat er door problemen, zoals het ontbreken van routeringsbebording, slechts ‘schijnveiligheid’ wordt gecreëerd (Aartrijk, 2014, p. 15). De EVO is één van de belangrijkste belangenbehartigers voor de logistiek sector in Nederland en is de stem voor ongeveer 20.000 bedrijven in de logistiek sector (Eigen Vervoerders Organisatie, z.j.).

Rol van gemeenten en informatievoorziening De gemeenten spelen een belangrijke rol met betrekking tot routering, omdat de routering van gemeentelijke wegen lokaal beleid is. De problemen die er op het gebied van routering spelen zijn daarom voor een deel aan de gemeenten te koppelen. Voorbeelden hiervan zijn: de gebrekkige afstemming van de vastgestelde routering tussen gemeenten onderling, het gebrekkig bekend maken van de vaststelling van routering, ontbrekende routeringsbebording en onduidelijkheid omtrent het verlenen van ontheffingen (Aartrijk, 2014, pp. 14-15). Achter de meeste problemen schuilt bij de logistiek planners en chauffeurs een vraag naar bepaalde informatie, waardoor de problemen een relatie hebben tot informatievoorziening. Een voorbeeld daarvan is de ontbrekende routeringsbebording. Iedereen, dus ook logistiek planners en chauffeurs, wordt geacht de wet te kennen, maar de overheid moet het wel mogelijk maken dat iedereen de wet kent en kan toepassen. De vraag die bij TNO dan ook ontstond was: hoe kan de informatievoorziening van de gemeenten aan de chauffeurs en logistiek planners worden verbeterd?

TNO De Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) heeft als organisatiedoel om mensen en kennis met elkaar te verbinden (TNO, z.j.). TNO is geen onderdeel van de overheid, maar ontvangt wel onderzoeksopdrachten en rijksbijdragen vanuit de overheid. TNO is opgericht in 1932 en het bestaan van TNO is sinds 1985 bij wet vastgelegd (Korthals Altes, 1986). TNO bestaat uit verschillende expertisegebieden met diverse afdelingen binnen die expertisegebieden. De afdeling Urban Environment and Safety (UE&S) is zo’n afdeling. Deze afdeling richt zich op verschillende onderwerpen, waaronder gevaarlijke stoffen en het vervoer daarvan. De medewerkers van de afdeling UE&S zagen de vraag naar een betere informatievoorziening van de gemeenten aan de chauffeurs en logistiek planners als een mogelijkheid om de externe veiligheid in Nederland op een hoger niveau te brengen. Anders gezegd; er was een leemte met betrekking tot externe veiligheid die de afdeling graag opgevuld wou zien. Het vervullen van deze leemte vormde voor de afdeling UE&S dan ook het beoogde effect van dit onderzoek. Het onderwerp paste zowel binnen de afdeling UE&S, als binnen het organisatiedoel van het verbinden van mensen en kennis (TNO, z.j.). TNO, in de vorm van de afdeling UE&S, was dan ook de opdrachtgever. Naast dit onderzoek was er ook behoefte aan het uitwerken van een verbeteringswijze, dit betrof echter geen onderzoek en is daarom in bijlage 8 opgenomen.

§1.3

P

rob

leem

, do

elst

ellin

g, h

oo

fdvra

ag e

n d

eelv

rage

n

11

1.3 Probleem, doelstelling, hoofdvraag en deelvragen

1.3.1 Probleem Het ontbreken van een adequate informatievoorziening omtrent routering van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners.

1.3.2 Doelstelling Inzichtelijk maken hoe de effectiviteit van de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners, voor wat betreft routering, kan worden verbeterd.

1.3.3 Hoofdvraag en deelvragen

Onderzoeksvraag Hoe kan de effectiviteit van de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners, voor wat betreft routering, worden verbeterd?

Deelvragen 1. Wat zijn de informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot

routering?

2. Welke informatie, met betrekking tot routering, is er vanuit de gemeenten beschikbaar voor chauffeurs en logistiek planners?

3. In hoeverre is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek

planners effectief?

4. Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren?

12

1.4 Operationalisering

1.4.1 Conceptueel model Het onderstaande conceptueel model geeft door de schematische weergave van het begrip ‘effectiviteit informatievoorziening’ richting aan het onderzoek. Voor het bepalen van de effectiviteit van de informatievoorziening moet de informatie allereerst beschikbaar zijn. Als de benodigde informatie niet beschikbaar is, dan is de informatievoorziening bij voorbaat al niet effectief. Daarnaast zijn er informatie-eigenschappen die invloed hebben op de effectiviteit van de informatievoorziening. Die eigenschappen zijn: relevantie, juistheid en wijze van presentatie. Relevantie houdt in dat de informatie in de juiste hoeveelheid op het juiste moment wordt geleverd. Juistheid houdt in dat de informatie de werkelijkheid zo goed mogelijk benadert. Wijze van presentatie houdt in dat de informatie eenduidig en gemakkelijk genoeg te interpreteren is. In het onderstaande conceptueel model zijn de factoren (x-en) en hun relatie tot de effectiviteit van de informatievoorziening (Y) schematisch weergegeven.

Figuur 3 Conceptueel model

X2 Juistheid

X2.1 Mate van gewenst

beeld

X3 Wijze van

presentatie

X3.1 Mate van gemak van

interpretatie

X3.2 Mate van eenduidige

interpretatie

Y: Effectiviteit

informatievoorziening

X1 Relevantie

X1.1 Mate van juiste

hoeveelheid

X1.2 Mate van juiste

moment

X0 Beschikbaarheid van informatie

X0.1 Mate van beschikbaarheid

van benodigde informatie

§1.4

O

per

atio

nal

iser

ing

13

1.4.2 Definities en meetbaarheid van begrippen Effectieve informatievoorziening De informatievoorziening zorgt er voor dat informatie naar andere locaties of personen stroomt. In dit onderzoek van de gemeenten naar de chauffeurs en logistiek planners. Binnen dit onderzoek is de effectiviteit van de informatievoorziening onderzocht, zie §1.4.4. Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van de methode uit het project Brand-in (Aalst & Kaas, 2006, pp. 13-17). Zo zijn allereerst de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners vastgesteld, waarna vervolgens de informatiebeschikbaarheid bij de gemeenten is bepaald. Ten slotte is op basis van het verschil tussen de informatiebehoeftes en de informatiebeschikbaarheid de effectiviteit van de informatievoorziening vastgesteld. Om uiteindelijk voor deze methode voor het gebruik in dit onderzoek te kiezen is diverse literatuur bestudeerd. Deze theoretische verkenning is weergegeven in §1.4.4.

Effectiviteitsfactoren van informatievoorziening De effectiviteit van de informatievoorziening is bepaald aan de hand van de beschikbaarheid van de informatie en de drie kwaliteitsfactoren van informatie die zijn geschetst door Gerrits en Vermeulen (1991, p. 36). Deze vier factoren samen zijn allereerst gebruikt om de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners vast te stellen, waarna vervolgens de informatiebeschikbaarheid bij de gemeenten door middel van deze factoren is onderzocht. Ten slotte is op basis van het verschil in uitkomsten van de informatiebehoefte en informatiebeschikbaarheid de effectiviteit van de informatievoorziening bepaald. De vier factoren zijn als volgt:

X0 Beschikbaarheid o X0 In hoeverre de informatie die benodigd is, beschikbaar is.

X1 Relevantie o X1.1 De mate waarin de informatie in een juiste hoeveelheid is gepresenteerd. o X1.2 De mate waarin de informatie op het juiste moment is gepresenteerd.

X2 Juistheid o X2.1 De mate waarin de informatie de gewenste werkelijkheid benadert.

X3 Wijze van presentatie o X3.1 De mate van gemak van interpretatie van de informatie. o X3.2 De mate van eenduidige interpretatie van de informatie.

Informatiebehoeftes In dit onderzoek wordt onder informatiebehoeftes verstaan: “De noodzaak van bepaalde informatie om een taak te kunnen uitvoeren” (Herweijer, 1994, p. 10). De informatiebehoeftes zijn door het doorlopen van de volgende stappen vastgesteld. 1. Allereerst zijn de werkprocessen van de chauffeurs en logistiek planners in relatie tot

routering geïnventariseerd. 2. Vervolgens is per werkproces de informatie opgesteld die voor het uitvoeren van de

taken nodig is. Dit betreft X0. 3. Ten slotte is van de informatie uit stap 2 beschreven wanneer de informatie relevant

en juist is en hoe de informatie gepresenteerd moet worden. Door de theoretische verkenning in §1.4.4 wordt duidelijk wat deze begrippen inhouden. De concrete vragen waren:

X1.1 Welke hoeveelheid aan informatie is nodig? X1.2 Op welk moment moet de informatie gepresenteerd worden? X2.1 Welk beeld van de werkelijkheid moet de informatie geven? X3.1 Met hoeveel gemak moet de informatie te interpreteren zijn? X3.2 In hoeverre moet de informatie eenduidig te interpreteren zijn?

§1.4

Op

erat

ion

alis

erin

g

14

Informatiebeschikbaarheid Onder de informatiebeschikbaarheid wordt de informatie met betrekking tot routering verstaan, die de gemeenten en ontheffingsverleners openbaar hebben gemaakt. Het vaststellen van de informatiebeschikbaarheid heeft als volgt plaatsgevonden.

1. Allereerst is gezocht naar informatie waarvan uit de eerste deelvraag bleek dat er behoefte naar was bij de chauffeurs en logistiek planners. Dit betreft X0.

2. Vervolgens is van deze informatie bepaald wat de eigenschappen waren op het gebied van relevantie, juistheid en wijze van presentatie. De concrete vragen waren: X1.1 Welke hoeveelheid aan informatie is er beschikbaar? X1.2 Op welk moment wordt de informatie gepresenteerd? X2.1 Wat voor beeld geeft de informatie van de werkelijkheid? X3.1 Met hoeveel gemak is de informatie te interpreteren? X3.2 In hoeverre is de informatie eenduidig te interpreteren?

In tabel 1 is de operationalisatie van de eerste drie deelvragen, zie §1.3.3, per informatie inzichtelijk gemaakt. De tabel geeft de verschillende deelvragen in combinatie met de factoren van een effectieve informatievoorziening weer.

Deelvraag 1 Informatiebehoefte

Deelvraag 2 Informatiebeschikbaarheid

Deelvraag 3 Effectiviteit informatievoorziening

X0 de informatie

X0 Welke informatie is nodig?

X0 Welke informatie is beschikbaar?

X0 In hoeverre is de informatie die benodigd is, beschikbaar?

X1 Relevantie

X1.1 Welke hoeveelheid aan informatie is nodig?

X1.1 Welke hoeveelheid aan informatie wordt gepresenteerd?

X1.1 Wordt de juiste hoeveelheid aan informatie gepresenteerd?

X1.2 Op welk moment moet de informatie gepresenteerd worden?

X1.2 Op welk moment wordt de informatie gepresenteerd?

X1.2 Wordt de informatie op het juiste moment gepresenteerd?

X2 Juistheid

X2.1 Welk beeld van de werkelijkheid moet de informatie geven?

X2.1 Welk beeld geeft de informatie van de werkelijkheid?

X2.1 Geeft de informatie het juiste beeld van de werkelijkheid?

X3 Wijze van presentatie

X3.1 Met hoeveel gemak moet de informatie te interpreteren zijn?

X3.1 Met hoeveel gemak is de informatie te interpreteren?

X3.1 Is de informatie gemakkelijk genoeg te interpreteren?

X3.2 In hoeverre moet de informatie eenduidig te interpreteren zijn?

X3.2 In hoeverre is de informatie eenduidig te interpreteren?

X3.2 Is de informatie eenduidig genoeg te interpreteren?

Tabel 1 Operationalisatie deelvraag 1, 2 en 3

§1.4

O

per

atio

nal

iser

ing

15

Verbeteringswijze(n)

Op basis van de mate van effectiviteit van de informatievoorziening en in het bijzonder de niet-vervulde informatiebehoeftes zijn verbeteringswijzen opgesteld. Het criterium waar de verbeteringswijzen aan zijn opgesteld is: het verbeteren van in ieder geval één factor, maar waar mogelijk meerdere factoren van een effectieve informatievoorziening. Bij het vaststellen van de verbeteringswijzen is getracht de informatievoorziening van elk informatie-item op effectief niveau te brengen. Daarvoor zijn zowel technische, organisatorische als beleidsmatige verbeteringswijzen geschetst en is één verbeteringswijze uitgewerkt, zie bijlage 8.

1.4.3 Focus van het onderzoek Dit onderzoek betrof de informatievoorziening omtrent de routeringen (de routes). De

informatievoorziening omtrent de ontheffingen van de routeringen zijn deels in dit onderzoek meegenomen. Zo is de informatiebehoefte van de logistiek planners voor de aanvraag van de ontheffingen wel meegenomen in het onderzoek. De informatiebehoefte van de chauffeurs en logistiek planners omtrent de informatie afkomstig uit de ontheffingen is dat echter niet. Dat is gedaan omdat uit de literatuur bleek dat de problematiek zich vooral omtrent de vastgestelde routering afspeelde en minder omtrent de informatie uit de ontheffingen (Wouda, 2014a).

De informatievoorziening van de gemeenten aan de chauffeurs en logistiek planners omtrent het mijden van de bebouwde kom is geen onderwerp in dit onderzoek.

Sommige gemeenten hebben de ontheffingsverlening gemandateerd aan andere organisaties, zoals veiligheidsregio’s en omgevingsdiensten. Wanneer dat het geval was is ook de informatiebeschikbaarheid op de websites van deze partijen met betrekking tot routering onderzocht.

Dit onderzoek betrof de routering van lokale wegen. Rijksroutering van tunnels en provinciale routering is niet in het onderzoek meegenomen. Daar is voor gekozen omdat de problemen zoals die worden aangegeven voornamelijk bij de gemeentelijke routering spelen.

Dit onderzoek richtte zich op de informatievoorziening van gemeenten aan logistiek planners van zowel opdrachtgevers als transporteurs van routeplichtige gevaarlijke stoffen.

Dit onderzoek richtte zich op heel Nederland en niet op één regio. Daar is voor gekozen omdat de problemen voor geheel Nederland gelden, zo blijkt uit de literatuur (Wouda, 2014a). Daarnaast opereert transport internationaal, waardoor een focus op één regio niet handig is.

§1.4

Op

erat

ion

alis

erin

g

16

1.4.4 Theoretisch kader Informatie Informatie is het begrip dat centraal staat in dit onderzoek. Er zijn meerdere definities van informatie, hieronder een kleine selectie: "Informatie is datgene wat het bewustzijn van de mens bereikt en bijdraagt tot zijn kennisbeeld. Informatie moet dus voor de ontvanger nieuw en relevant zijn. In deze zin is informatie iets immaterieels, een gedachteninhoud, een oordeel over iets uit de werkelijkheid of uit de gedachtewereld. In de oorspronkelijke vorm kan informatie alleen door de mens worden gebruikt en leent het zich niet voor enige technische bewerking" (Starreveld, 1986, p. 2). "Onder informatie wordt verstaan de betekenis die de ontvanger krachtens ervaring of afspraak (conventie) aan een gegeven toekent. Van informatie is eerst sprake als de betekenis van de gegevens voor de gebruiker voorop staat. Aan het begrip informatie kan dus een subjectieve betekenis worden toegekend. De waarde van de informatie kan van gebruiker tot gebruiker verschillen" (Klooster & Oonincx, 1978, pp. 2-15). "Informatie is de term voor gegevens die op een dusdanige manier bewerkt en gegroepeerd zijn, dat ze zinvol zijn voor de gebruiker, met als doel de te nemen beslissingen te ondersteunen en in kwaliteit te doen toenemen" (Lexicon Informatica, 1991, pp. 4-110). Uit de verschillende definities blijkt dat informatie niet slechts gegevens zijn, maar dat er ook een doel of waarde aan de gegevens moet zijn gekoppeld. De gegevens moeten een betekenis bezitten. Wat de gegevens zeggen is niet onbelangrijk, maar de echte waarde ‘het bestaansrecht’ is het zinvolle gebruik van de gegevens (Herweijer, 1994, p. 7). Bij het uitvoeren van een onderzoek naar de effectiviteit van informatie moet dan ook worden gefocust op de betekenis van de informatie. Informatievoorziening Informatie komt niet uit zichzelf van de ene persoon bij de andere persoon terecht. Er is een voorziening die dit organiseert, de informatievoorziening. De informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners kan ook gezien worden als communicatie. Veel elementen van de definitie van communicatie gelden namelijk ook voor de definitie van informatievoorziening (Eppink & Keuning, 1993, p. 61). Toch is er gekozen voor het gebruik van het woord ‘informatievoorziening’. Communicatie impliceert immers een interactie en daar is nauwelijks sprake van in de praktijk omtrent gevaarlijke stoffen routering (Herweijer, 1994, p. 8). "Communicatie omvat alle activiteiten waardoor informatie, dat wil zeggen gegevens, feiten, gedachten, gevoelens en wensen, wordt overgebracht naar of ontdekt bij andere mensen. Communicatie zien we als een proces dat bestaat uit een keten van elkaar opvolgende stappen. Dit proces voltrekt zich tussen een zender en een ontvanger via een communicatiekanaal. Zender en ontvanger staan daarbij met elkaar in wisselwerking en al doende proberen ze tot overeenstemming te komen. Goede communicatie veronderstelt dan ook tweerichtingsverkeer" (Eppink & Keuning, 1993, p. 61). Wat belangrijk is bij informatievoorziening, is dat er sprake is van informatieoverdracht welke leidt tot betekenisvolle informatie bij de ontvanger(s). Bij een onderzoek naar de informatievoorziening moet er dus op de overdracht van betekenisvolle informatie worden gefocust (Herweijer, 1994, p. 8). Dit wordt onderstreept door Lasswel, die zich bij de analyse van communicatie en informatievoorziening focust op de volgende vijf vragen: ‘Wie zegt wat via welk kanaal tegen wie met welk effect?’ (Weaver, 1963). De ontvanger is met betrekking tot de informatievoorziening dus net zo belangrijk als de verzender (Sveiby, 1998). Bij het onderzoeken van de informatievoorziening moet dan ook naar zowel de zender als de ontvanger worden gekeken.

§1.4

O

per

atio

nal

iser

ing

17

Effectieve informatievoorziening Informatievoorziening is niet altijd effectief. Wat maakt informatievoorziening wel- of niet-effectief? De effectiviteit van de informatievoorziening kan gezien worden als de effectiviteit van het leveren van een dienst. Een dienst is immers net zoals informatie een levering zonder product. De effectiviteit van dienstverlening is volgens de Vries (Bakker, 1999) als volgt: “De mate waarin wordt voldaan aan de verwachting die de klant heeft van de dienstverlening; het verschil tussen verwachting en waarneming”. Wordt er beter voldaan aan de verwachtingen van de klant, dan verbetert de effectiviteit. Guaspari (Mollema K. I., 1990) stelt het nog krachtiger in zijn definitie van de effectiviteit van dienstverlening. “...what meets the customers’ expectations”. De effectiviteit van de dienstverlening wordt dus bepaald door de mate waarin aan de verwachtingen van de klant wordt voldaan. Diverse auteurs hebben deze definities gekoppeld aan de levering van informatie: "Kwaliteit van informatie in een organisatie is de mate waarin het geheel van eigenschappen van gegevens voldoet aan de gestelde eisen die voortvloeien uit het gebruiksdoel van informatie" (Egten & Pijl, 1992, p. 29). “Kwaliteit van informatie' is een samengesteld begrip, dat verwijst naar een waardeoordeel over de eigenschappen van gegevens die worden gezocht, ontvangen en/of gebruikt voor een bepaald doel” (Herweijer, 1994, p. 10). De effectiviteit van informatievoorziening wordt dus bepaald door de wensen en verwachtingen van de informatieconsument en in hoeverre die overeenkomen met de beschikbare informatie (Bakker, 1999). In het project Brand-in is vanuit deze gedachtegang de informatievoorziening van het brandweerwerk geanalyseerd en getracht te verbeteren (Aalst & Kaas, 2006). Zo is er geanalyseerd wat de brandweer doet en is er gekeken naar de informatie die voor die taken nodig is (de wensen en verwachtingen). Waarna vervolgens de bijbehorende knelpunten zijn opgesteld. Op deze manier heeft het project Brand-in de effectiviteit van de informatievoorziening inzichtelijk gemaakt. Een voorbeeld van de hierboven beschreven werkwijze is gegeven in figuur 4.

Maar is de informatievoorziening per definitie effectief als de wens naar de informatie wordt vervuld? Informatie die te laat of onvolledig wordt geleverd is nauwelijks effectief te noemen, ook al wordt de wens naar de informatie feitelijk gezien wel vervuld. Om de effectiviteit van de informatievoorziening te kunnen meten moet daarom gebruik worden gemaakt van kwaliteitsfactoren. Door verschillende onderzoekers zijn dergelijke kwaliteitsfactoren vastgesteld, voorbeelden daarvan zijn: Hoondert, Mollema, Gerrits en Vermeulen.

Figuur 4 Meten informatievoorziening (Aalst & Kaas, 2006)

§1.4

Op

erat

ion

alis

erin

g

18

Zo stelt Hoondert (1991, p. 843) dat de effectiviteit van de informatievoorziening afhankelijk is van de volgende factoren:

tijdigheid of actualiteit

juistheid

volledigheid

nauwkeurigheid

Mollema (1991, p. 484) schetst andere factoren die van invloed zijn op de effectiviteit van de informatievoorziening. Al hangen de factoren wel sterk met de factoren van Hoondert samen (1991, p. 843). Door het koppelen van de factoren wordt duidelijk dat er door verschillende auteurs veelal dezelfde elementen van een begrip worden bedoeld.

efficiency, te koppelen aan de factor tijdigheid van Hoondert.

beschikbaarheid, te koppelen aan de factor tijdigheid en actualiteit van Hoondert.

integriteit, te koppelen aan de factor juistheid van Hoondert.

controleerbaarheid, te koppelen aan de factor juistheid van Hoondert.

exclusiviteit Gerrits en Vermeulen schetsen drie factoren die de hierboven genoemde factoren samenvoegen. “Relevantie: De informatie moet ter zake zijn. Dit houdt in, dat de ontvanger de juiste hoeveelheid gegevens krijgt, niet te veel en niet te weinig. Bovendien moet de informatie op het juiste tijdstip geleverd worden, niet te laat, maar ook niet te vroeg (1991, p. 36). Onder relevantie kan tijdigheid, actualiteit en volledigheid van Hoondert worden geplaatst (1991, p. 843). Daarnaast is relevantie te koppelen aan de factoren exclusiviteit, beschikbaarheid en efficiency van Mollema (1991, p. 484). De relevantie van informatie wordt dan ook door meerdere auteurs als belangrijk gezien. Juistheid: Informatie wordt gebruikt om de ontvanger een beeld van de werkelijkheid te geven. Door informatie-uitwisseling proberen we anderen ons beeld van de werkelijkheid over te brengen. Het beeld dat de informatie oproept dient de werkelijkheid zo goed mogelijk te benaderen (1991, p. 36). Onder juistheid van Gerrits en Vermeulen zijn de factoren juistheid en nauwkeurigheid van Hoondert te plaatsen (1991, p. 843). Daarnaast is onder de definitie van juistheid door Gerrits en Vermeulen ook de factor effectiviteit van Mollema te plaatsen (1991, p. 484). De juistheid van informatie wordt dan ook door meerdere auteurs als belangrijk gezien. Wijze van presentatie: De informatie dient zodanig gepresenteerd te worden dat de gebruiker de informatie zonder veel moeite en correct kan interpreteren” (1991, p. 36). Onder de wijze van presentatie van Gerrits en Vermeulen is de factor efficiency van Mollema te plaatsen (1991, p. 484). De wijze van presentatie wordt dan ook door meerdere auteurs als belangrijk gezien.

§1.5

O

nder

zoek

sop

zet

19

1.5 Onderzoeksopzet

1.5.1 Soort onderzoek Uit de aanleiding van dit onderzoek blijkt dat er problemen bestaan door het ontbreken van effectieve informatie van gemeenten bij chauffeurs en logistiek planners, met betrekking tot de routering van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Omdat dit een praktisch probleem vormt, is er voor het uitvoeren van een praktijkgericht onderzoek gekozen en niet voor een fundamenteel onderzoek. Dit onderzoek was op zoek naar antwoorden op vragen als: waarin schiet de informatievoorziening te kort?, wat voor informatie is er beschikbaar?, etc. Door het verkrijgen van inzicht op deze onderwerpen kan de situatie worden verbeterd, waardoor het een kwalitatief en geen kwantitatief onderzoek betrof (Verhoeven, 2010, p. 33). Door middel van de verschillende deelvragen is verklaard hoe de informatievoorziening aan chauffeurs en logistiek planners kon worden verbeterd. Waardoor het onderzoek in de basis verklarend is. Een verdieping in de betekenis van verklarend onderzoek leert dat dit onderzoek een exploratief onderzoek betrof. Door het beantwoorden van de diverse deelvragen is namelijk een oplossing gevormd over de wijze waarop de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners kan worden verbeterd (Verhoeven, 2010, p. 33).

1.5.2 Onderzoeksmethoden Het gebruik van slechts één onderzoeksmethode zou de hoofdvraag niet voldoende hebben beantwoord. Daarom is er in dit onderzoek gebruik gemaakt van meerdere onderzoeksmethoden. In deze paragraaf zijn de onderzoeksmethoden per deelvraag behandeld. Er is voor gekozen om de onderzoeksmethoden per deelvraag te behandelen, omdat de onderzoeksmethoden op diverse wijzen in dit onderzoek zijn ingezet en een behandeling per methode daardoor onoverzichtelijk wordt. Toch zijn in tabel 2 de verschillende onderzoeksmethoden en de bijbehorende deelvragen opgenomen, om de behandeling per deelvraag enigszins te overstijgen.

Methode

Deelvragen

Interviews Wat zijn de informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering?

Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren?

Deskresearch

Welke informatie met betrekking tot routering is er vanuit de gemeenten beschikbaar voor chauffeurs en logistiek planners?

In hoeverre is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners effectief?

Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren?

Analyse van deelvragen

In hoeverre is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners effectief?

Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren?

Tabel 2 Onderzoeksmethoden per deelvraag

§1.5

On

der

zoek

sop

zet

20

Deelvraag 1 Wat zijn de informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering? De informatiebehoeftes zijn vastgesteld aan de hand van interviews met chauffeurs en logistiek planners. De verschillende stappen voor het vaststellen van de informatiebehoeftes, zie §1.4.2, zijn tijdens de interviews doorlopen. Er zijn vier interviews uitgevoerd met chauffeurs en vier met logistiek planners. Na vier interviews te hebben uitgevoerd bleek dat acht interviews voldoende waren, omdat uit de interviews dezelfde resultaten naar voren kwamen. Na acht interviews te hebben uitgevoerd was de verwachting dat meer interviews geen nieuwe informatie zou toevoegen. De interviews hebben plaatsgevonden op verschillende locaties van de transportbedrijven en opdrachtgevers. Uiteraard niet in de truck zelf, maar in een ruimte zonder afleiding van personen of geluiden. Er is een verschil tussen de logistiek planners van een opdrachtgever en de logistiek planners van een transporteur. Beide logistiek planners verkrijgen de informatie op verschillende manieren, maar ze hebben wel dezelfde informatiebehoeftes. Daarom is er in dit onderzoek geen onderscheid gemaakt of logistiek planners voor opdrachtgevers of transporteurs werken, zie ook §2.1.2. De chauffeurs en logistiek planners zijn geselecteerd in samenwerking met de Eigen Vervoerders Organisatie (EVO). Dat is gedaan omdat deze branchevereniging de contacten kon leggen. Er is bij de selectie van organisaties gefocust op chauffeurs en logistiek planners die routeplichtige gevaarlijke stoffen vervoeren of plannen. De steekproef was dus purposive, oftewel doelgericht (Verhoeven, 2010, p. 163). Er is bij de interviews niet gefocust op één regio, omdat transporteurs (inter)nationaal leveren en een focus daardoor niet handig was. Om de willekeurigheid van de steekproef te kunnen waarborgen zijn de interviews met medewerkers van zeven verschillende organisaties uitgevoerd. Drie van de geïnterviewde chauffeurs, welke werkzaam zijn bij verschillende organisaties, zijn overigens wel bij één vervoerder geïnterviewd. Er is een aanzienlijk aandeel, naar schatting 20 á 30%, van de transporteurs en opdrachtgevers van routeplichtige gevaarlijke stoffen in Nederland geraadpleegd. Voor het afnemen van interviews is gekozen omdat de geoperationaliseerde vragen sterk opeenvolgend waren. Zo was het nodig dat na het vaststellen van de benodigde informatie werd bepaald wat tijdig was. Dat was moeilijk te realiseren met andere onderzoeksmethoden. Van het uitzetten van enquêtes / open vragenlijsten is afgezien, omdat zonder een heldere mondelinge toelichting de vragen verkeerd of onvolledig beantwoord zouden kunnen worden. Tevens was er geen vakliteratuur beschikbaar die alle informatiebehoeftes met betrekking tot routering inzichtelijk had gemaakt, waardoor deskresearch eveneens afviel. Het afnemen van interviews was wel een goed middel omdat er tijdens de interviews direct kon worden doorgevraagd. De interviews zijn uitgevoerd op een semi-gestructureerde wijze. Dit houdt in dat in de voorbereiding op de interviews is vastgesteld welke onderwerpen behandeld zouden worden en er concrete vragen zijn opgesteld. Maar dat er tijdens de interviews ook ruimte was voor opmerkingen over gerelateerde onderwerpen van de geïnterviewde. Bij de interviews zijn de regels omtrent informed consent, conform de IVK-toolbox, nageleefd. “Dit betekent dat je de te interviewen persoon vooraf uitlegt wat het doel is van het interview, waar je de gegevens voor gebruikt en wie toegang heeft tot de gegevens” (Bertholet, Bos, Eberg, & Postma, 2014, p. 19). De interviews zijn allereerst met toestemming opgenomen, vervolgens zijn alle uitspraken waarin daadwerkelijk informatie werd toegevoegd uitgetypt. Die uitspraken zijn naar de geïnterviewde toegezonden en pas na de toestemming van de geïnterviewde zijn de uitspraken gebruikt voor het rapport. De uitspraken zijn niet in combinatie met de persoonsgegevens in het rapport verwerkt. Dit vanwege de gevoeligheid van de gegeven bedrijfsinformatie en hun omgang met routering.

§1.5

O

nder

zoek

sop

zet

21

Deelvraag 2 Welke informatie met betrekking tot routering is er vanuit de gemeenten beschikbaar voor chauffeurs en logistiek planners? De beschikbare informatie met betrekking tot routering is gemeten door middel van deskresearch, welke zich heeft gefocust op de gemeenten. De verschillende stappen van het vaststellen van informatiebeschikbaarheid, zie §1.4.2, zijn met de deskresearch doorlopen. Er is gekozen om deze deelvraag te beantwoorden vanuit de gemeenten, omdat een meting van de beschikbare informatie bij chauffeurs en logistiek planners minder betrouwbaar is dan een meting bij de bron. Voor de deskresearch zijn acht gemeenten geselecteerd waarbij routering is vastgesteld. Bij de selectie van de gemeenten is rekening gehouden met provinciale spreiding, zodat er niet acht gemeenten uit dezelfde provincie zijn gekozen. Daar is voor gekozen omdat de logistiek planners en chauffeurs van routeplichtige gevaarlijke stoffen in alle provincies van Nederland werken en zich ook niet beperken tot één provincies. De deskresearch bestond uit het actief zoeken in/naar het raadsbesluit, gemeentelijke bronnen en het controleren van de routeringsbebording op de gerouteerde wegen door middel van Google Streetview. Google Streetview is helaas niet altijd actueel, waardoor de uitspraken niet met volledige zekerheid gedaan konden worden. De routeringsbebording kan bijvoorbeeld vervangen zijn of gemist zijn door middel van Google Streetview. De drie bronnen zijn geraadpleegd, omdat uit bestudering van de hieronder opgesomde vakliteratuur bleek dat dit de bronnen waren waaruit een chauffeur of logistiek planner informatie kan inwinnen of tot zich kan nemen.

Het besluit van de gemeenteraad dat er routering is vastgesteld (Wouda, 2014a).

De bebording (IVW, 2005) (Wouda, 2014a) (Aartrijk, 2014).

De gemeentelijke website (Wouda, 2014a). Omdat de focus van het onderzoek niet op de informatie uit de ontheffingen lag zijn de ontheffingen van de geselecteerde gemeenten niet geanalyseerd. Echter, wanneer andere organisaties dan de gemeenten de ontheffingen verleenden zijn ook de websites van deze organisaties geanalyseerd. Bij het zoeken naar het raadsbesluit op Google is gebruik gemaakt van de volgende zoekopdrachten:

Raadsbesluit gemeente “gemeentenaam” routering

Routering gemeente “gemeentenaam”

Raadsbesluit route gevaarlijke stoffen “gemeentenaam” Vervolgens is de eerste pagina aan zoekresultaten bekeken. Er is gekozen voor het uitvoeren van deskresearch, omdat andere onderzoeksmethoden minder geschikt waren. Zo was de beschikbaarheid van informatie niet vast te stellen door observatie van de chauffeurs of logistiek planners. Daarnaast was effectief te bepalen wat voor informatie er beschikbaar was voor de chauffeurs en logistiek planners door met de door hun gebruikte methoden gemeentelijke bronnen te raadplegen. Welke methoden dit zijn bleek onder andere uit de uitgevoerde interviews voor deelvraag 1. Deskresearch was dan ook een geschikte methode. De vorm van deskresearch die in dit onderzoek is gebruikt is deels field research te noemen (Zee, 2004). Het controleren van de routeringsbebording door middel van Google Streetview valt echter onder deskresearch, omdat deze gegevens niet in het veld verzameld zijn. Daarom is gekozen voor de aansluiting bij de meer ‘gebruikelijkere’ deskresearch. Hieronder is in figuur 5 de bepaling van de informatiebeschikbaarheid weergegeven.

§1.5

On

der

zoek

sop

zet

22

.

*In een aantal gemeenten zijn taken

m.b.t. routering bij andere instanties

neergelegd. De informatie is dan bij die

instanties aanwezig. Voorbeelden zijn:

de provincie, de omgevingsdienst en

de veiligheidsregio.

Gemeente stelt

routering vast.

Art.18, lid 1

Wvgs

Raadsbesluit

Bebording* Website*

Informatie

o X1.1 Welke hoeveelheid aan informatie wordt er gepresenteerd?

o X1.2 Op welk moment wordt de informatie gepresenteerd?

o X2.1 Wat voor beeld geeft de informatie van de werkelijkheid?

o X3.1 Met hoeveel gemak is de informatie te interpreteren?

o X3.2 In hoeverre is de informatie eenduidig te interpreteren?

Figuur 5 Vaststellen informatiebeschikbaarheid

§1.5

O

nder

zoek

sop

zet

23

Deelvraag 3 In hoeverre is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners effectief? De effectiviteit van de informatievoorziening is vastgesteld door de mate waarin de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners door de informatie die beschikbaar is worden vervuld. Door de uitkomsten van deelvraag 1 en 2 te analyseren en met elkaar te vergelijken is antwoord op deelvraag 3 gegeven. Daarnaast is gebruik gemaakt van deskresearch, want er waren rapporten en artikelen waarin deels werd beschreven op welke punten de informatievoorziening wel of niet effectief was. Dit betroffen voornamelijk rapporten over vergaderingen van belangenvertegenwoordigers in de transportsector en beleidsstukken over routering. Eén voorbeeld hiervan is het verslag van het overleg omtrent routering georganiseerd vanuit het ministerie van I&M op 27 maart 2014 (Wouda, 2014a). Deelvraag 4 Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren? Uit analyse van de deelvragen 1 tot en met 3 is bepaald op welke punten de informatiebeschikbaarheid van de gemeenten te kort schiet. De verbeteringswijzen hebben zich vervolgens gericht op deze punten. Tijdens de interviews voor deelvraag 1 is aan bod gekomen hoe de chauffeurs en logistiek planners de informatievoorziening verbeterd willen zien. Voor het vaststellen van de verbeteringswijzen zijn daarom slechts twee aanvullende interviews uitgevoerd. Eén met een senior beleidsmedewerker gevaarlijke stoffen van de ILT, om inzicht in de visie van de rijksoverheid te krijgen. Daarnaast is de secretaris van de commissie transport gevaarlijke goederen geïnterviewd, welke de belangen behartigt van transportbedrijven. Tijdens de interviews zijn de tabellen van de deelvragen één en twee aan de geïnterviewde voorgelegd om de verbeteringswijzen te kunnen vaststellen. De keuze voor deze twee personen is purposive te noemen, omdat de personen waren gekozen vanwege hun specifieke kennis die voor dit onderzoek nodig was (Verhoeven, 2010, p. 163). Beide interviews zijn uitgevoerd in een ruimte, zonder afleiding van personen of geluiden, bij de desbetreffende organisaties. De interviews zijn allereerst met toestemming opgenomen, daarna uitgetypt en vervolgens zijn de uitspraken ter goedkeuring aan de geïnterviewde overlegd. Alleen wanneer die goedkeuring werd gegeven zijn de uitspraken gebruikt in het onderzoek. Tevens is het doel van het interview duidelijk gemaakt voordat het interview is afgenomen. De methode van informed consent uit de IVK toolbox is dan ook nageleefd (Bertholet, Bos, Eberg, & Postma, 2014, p. 16). Ook is er aanvullend deskresearch uitgevoerd, waardoor er verbeteringswijzen uit onder andere het landelijke overleg over routering (Wouda, 2014a) naar voren zijn gekomen die niet uit de interviews zijn gebleken. Er is gekozen voor de bovenstaande opzet van vergelijken, aanvullende interviews en deskresearch, omdat met deze aanpak binnen een beperkte tijd meerdere verbeteringswijzen konden worden opgesteld. De enige andere mogelijkheid was het uitzetten van enquêtes onder personen met kennis over routering. Het was in verband met de beschikbare tijd echter niet wenselijk om voor één enkele deelvraag enquêtes uit te zetten.

§2.1

In

tro

duct

ie

24

2 Onderzoeksresultaten

2.1 Introductie In het vorige hoofdstuk is het raamwerk van het onderzoek weergegeven. In dit hoofdstuk zijn de resultaten van het onderzoek uiteengezet. De resultaten van de vier deelvragen zijn verdeeld over vier paragrafen. §2.2 zet de informatiebehoeftes uiteen. Daarna gaat §2.3 in op de informatiebeschikbaarheid. Vervolgens behandelt §2.4 de effectiviteit van de informatievoorziening en het hoofdstuk wordt afgesloten met §2.5, waarin verschillende verbeteringswijzen van de informatievoorziening aan bod komen. Voordat de onderzoeksresultaten worden doorgenomen is het van belang dat duidelijk is hoe het beleid omtrent routering is vormgegeven. Daarnaast is het belangrijk dat de informatiestromen tussen de chauffeurs, logistiek planners en de gemeenten in beeld zijn. Deze twee items worden in deze introductie behandeld.

2.1.1 Een verdieping in routering Het gevolg van het vrijkomen van gevaarlijke stoffen kan worden beperkt als de bebouwde kom bij het vervoer wordt vermeden. Daarom is dit als eis vastgelegd in artikel 11 van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen, zie bijlage 4. De essentie van dit wetsartikel is dat de bebouwde kom moet worden gemeden, tenzij in de bebouwde kom moet worden geladen of gelost, of er ‘redelijkerwijs’ geen route buiten de bebouwde kom mogelijk is. Artikel 11 kan gezien worden als een basisregel, elk transport van gevaarlijke stoffen moet hier namelijk aan voldoen. Naast artikel 11 zijn er de artikelen 18 en 21 in de Wvgs, waardoor eveneens dichtbevolkt gebied bij het vervoer van gevaarlijke stoffen moet worden vermeden (Jorritsma-Lebbink, 1995). Op basis van artikel 18 kan een gemeenteraad binnen zijn gemeentegrenzen namelijk wegen aanwijzen waarover het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen plaats mag vinden. In artikel 21 is vervolgens bepaald dat over de niet aangewezen wegen routeplichtige gevaarlijke stoffen niet vervoerd mogen worden. De gerouteerde wegen moeten aansluiten op rijkswegen, vrijgegeven provinciale wegen en de routering van buurgemeenten, zie artikel 18 in bijlage 4. De gemeente kan naast de wegen die in lokaal beheer zijn eventueel ook vrijgegeven provinciale wegen en rijkswegen in de routering opnemen. De routering wordt vastgesteld doormiddel van een besluit van de gemeenteraad. Uit een voor dit rapport uitgevoerde inventarisatie bij omgevingsdiensten, provincies en veiligheidsregio’s, blijkt dat 145 van de 403 gemeenten routering hebben vastgesteld. Als er geen routering is vastgesteld is de ‘basisregel’, artikel 11, in de gemeente van kracht. In tegenstelling tot artikel 11 geldt artikel 21 slechts voor een aantal gevaarlijke stoffen. De gevaarlijke stoffen die bij het vervoer bij een bepaalde hoeveelheid en verpakkingswijze routeplichtig zijn, zijn weergegeven in de regeling Vervoer over Land van Gevaarlijke stoffen, het VLG (Netelenbos, 1999). Het deel van het VLG dat de routeplichtige gevaarlijke stoffen aangeeft is weergegeven in bijlage 2. Routeringen kunnen ook worden gewijzigd of afgeschaft. Uit brieven van gemeenten naar aanvragers van ontheffingen, die tijdens de interviews ingezien mochten worden, blijkt dat in de afgelopen drie jaar de routering in minstens vijf gemeenten is gewijzigd, namelijk in: Leusden, Naarden, Weesp, Haarlem en Westland. De routeringen zijn gewijzigd of afgeschaft, omdat nieuwe wegen zijn aangelegd of gemeenten de routering niet meer als nuttig zagen. Het komt tevens voor dat transporteurs toch van de vastgestelde routering moeten afwijken om de goederen te kunnen lossen. In dat geval moet er een ontheffing worden aangevraagd. Hieronder is in figuur 6 een voorbeeld gegeven van een in geel aangegeven loslocatie die niet aan de in blauw aangegeven routering ligt. In deze fictieve situatie zal voor het leveren van de goederen een ontheffing moeten worden aangevraagd.

§2.1

In

tro

duct

ie

25

De ontheffingen worden soms door de gemeenten afgegeven, maar het komt ook voor dat veiligheidsregio’s, omgevingsdiensten of uitvoeringsdiensten de ontheffingen verlenen of adviseren over de verlening. De ontheffingen moeten dus bij verschillende organisaties worden aangevraagd. In de verkregen ontheffing staat een verplichte route aangegeven die de chauffeur moet volgen naar de loslocatie. Daarnaast kunnen er in een ontheffing voorwaarden aan het vervoer zijn gesteld, zoals leveringstijden of een maximum aan het aantal transporten per tijdseenheid. De geldigheidsduur van

de ontheffingen verschilt eveneens, soms geldt een ontheffing voor één transport, maar meestal geven gemeenten ontheffingen af voor meerdere jaren. Om het routeringsbeleid in de praktijk te laten werken moet er tussen de gemeenten, chauffeurs en logistiek planners informatie worden uitgewisseld.

2.1.2 Informatiestromen tussen logistiek planners, chauffeurs en gemeenten De informatiestroom start met de vaststelling van routering door de gemeenteraad. Dit raadsbesluit vormt de basis van de routering, doordat het raadsbesluit de aanzet geeft voor wat de gemeente en andere overheidsorganisaties moeten regelen. Zo worden op basis van het raadsbesluit routeringsborden geplaatst, informatie op websites weergegeven en ontheffingen verleend. Het raadsbesluit biedt tevens direct informatie aan de logistiek planners, want de logistiek planners kunnen in het raadsbesluit lezen of en waar er in een gemeente routering is vastgesteld. Op basis van de informatie in het raadsbesluit en op de website van de gemeente kunnen de logistiek planners van de opdrachtgevers ontheffingen aanvragen. De informatie die de logistiek planners van de opdrachtgevers via deze bronnen verzamelen wordt vervolgens doorgemaild naar de logistiek planners van de transporteurs. Zij informeren op hun beurt door middel van werkopdrachten of boordcomputers de chauffeurs. De enige wijze waarop de chauffeurs direct door de gemeenten worden geïnformeerd is via de routeringsbebording. De informatiestromen tussen de verschillende actoren zijn in figuur 7 inzichtelijk gemaakt. De afgevlakte vierkanten geven de organisaties aan, de pijlen geven de overdracht van informatie of een handeling weer en de ‘perkamentrollen’ geven aan wat voor informatie er wordt overgedragen of handeling er plaats vindt.

Raadsbesluit

Veiligheidsregio

Chauffeur Logistiek planner

transporteur

Logistiek planner

opdrachtgever

Omgevingsdienst

Ontheffingen

Informatie

op website Aanvragen

van

ontheffingen

Gemeente

Gemeente

Figuur 7 Stroomschema informatiestromen

Figuur 6 Voorbeeld van ontheffingssituatie

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

26

2.2 Informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek

planners

Wat zijn de informatiebehoeftes van chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering?

Om te bepalen in hoeverre de informatievoorziening van de gemeenten aan de chauffeurs en logistiek planners effectief is, is het noodzakelijk dat de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners bekend zijn. De informatiebehoeftes zijn vastgesteld door middel van interviews met vier logistiek planners en vier chauffeurs, zie §1.5. De structuur die is gebruikt voor het opstellen van de informatiebehoeftes staat in §1.4.2 bij de definiëring en meetbaarheid van begrippen. In deze paragraaf worden allereerst de resultaten omtrent de informatiebehoeftes van de logistiek planners gepresenteerd en daarna de resultaten omtrent informatiebehoeftes van de chauffeurs. Afsluitend is er een deelconclusie over de informatiebehoefte in de conclusie van het rapport opgenomen.

2.2.1 Logistiek planners Taken Logistiek planners hebben twee kerntaken met betrekking tot routering, namelijk: het plannen van de afleverlocaties of routes en het organiseren van de ontheffingen. Het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen vindt bij twee transportorganisaties slechts bij uitzondering plaats. Bij de andere twee transportorganisaties worden er dagelijks routeplichtige gevaarlijke stoffen vervoerd. Ondanks dat verschil, en misschien juist wel daarom, moet de informatievoorziening op orde zijn. De principes van het beleid omtrent externe veiligheid in het algemeen en het routeringsbeleid in het bijzonder zien de logistiek planners als waardevol, zo blijkt uit de interviews. Echter, in de praktijk is het routeringsbeleid, volgens de logistiek planners, moeilijk toepasbaar. Hierdoor vragen logistiek planners zich af of het beleid in de praktijk wel in een hoger veiligheidsniveau resulteert. Het plannen van de afleverlocaties of routes Door de vier geïnterviewde logistiek planners worden de loslocaties en de volgordes van leveringen van routeplichtige gevaarlijke stoffen gepland. De routes die de chauffeurs naar de loslocaties rijden bepalen de chauffeurs in de huidige situatie zelf. Chauffeurs bepalen bij het vervoer van laad naar loslocatie dus zelf over welke wegen ze rijden. Als logistiek planners de routes wel zouden plannen kunnen de routeringen worden omzeild en kan er op die manier efficiënter worden gereden. Tijdens een landelijke bijeenkomst over routering is eveneens aangegeven dat het vooraf nadenken over de te volgen routes door logistiek planners belangrijk is (Wouda, 2014a, p. 6). Door problemen met de informatievoorziening is het nu echter niet mogelijk om de routes te plannen (Aartrijk, 2014). Ondanks dat het nu niet een taak is, willen logistiek planners daarom wel in staat zijn om de routes te kunnen voorbereiden. Nadat de afleverlocaties zijn gepland wordt de informatie doorgegeven aan de chauffeurs. Dit wordt gedaan door middel van werkopdrachten die de chauffeurs voorafgaand aan de ritten bij de laadlocaties ophalen. Door één logistiek planner worden de werkopdrachten doorgestuurd naar de boordcomputers in de vrachtwagens van de chauffeurs.

Het organiseren van de ontheffingen De logistiek planners hebben met betrekking tot het organiseren van de ontheffingen twee taken. Namelijk: het aanvragen van de ontheffingen en het actualiseren van de ontheffingsaanvragen aan het klantenbestand en routeringswijzigingen. Het klantenbestand is uiteraard bepalend voor

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

27

Ja

Ontheffingsverlener bekend,

ontheffing aangevraagd en

verkregen

Nee

Nee

Ja

Nee

De loslocaties liggen

niet aan de routering

de ritten die moeten worden gereden, wijzigingen in klantenbestanden moeten dan ook worden meegenomen bij de aanvraag van ontheffingen. De vastgestelde routeringen zijn eveneens bepalend voor de inhoud van de ontheffingen. Als een vastgestelde routering bijvoorbeeld wordt afgeschaft komt de verplichting om een ontheffing aan te vragen te vervallen.

Benodigde informatie en informatie eigenschappen Om de afleverlocaties of routes te kunnen plannen en de ontheffingen te kunnen organiseren is verschillende informatie nodig. De informatie en de eigenschappen aan de informatie zijn hieronder opgesomd. In figuur 8 zijn de vier stappen van de logistiek planners met betrekking tot routering in combinatie met de informatiebehoeftes weergegeven. De vier informatie-items waar behoefte aan is zijn genummerd, zodat de informatie-items per nummer behandeld kunnen worden.

1. Routeplichtig vervoer

Uit de interviews blijkt dat logistiek planners allereerst willen weten of het vervoer van hun gevaarlijke stoffen routeplichtig is. De logistiek planners hebben behoefte aan informatie die aangeeft welke gevaarlijke stoffen in welke verpakkingsvormen en hoeveelheden routeplichtig zijn, zoals bijvoorbeeld wordt weergegeven in bijlage 2. De informatie moet beschikbaar zijn zodra de logistiek planners weten welke gevaarlijke stoffen moeten worden vervoerd. Het is de wens van de logistiek planners om door middel van de informatie in één oogopslag te kunnen interpreteren of het vervoer van een gevaarlijke stof routeplichtig is. Het is belangrijk dat eenduidig wordt weergegeven wat routeplichtig vervoer is.

1. Is het vervoer

routeplichtig?

2. Hebben één of meerdere

gemeenten die op de route liggen

routering vastgesteld?

3. Hoe loopt de

vastgestelde

routering?

Volg de vastgestelde

routeringen bij het

plannen. Art. 21 Wvgs

4. Waar moet de

ontheffing worden

aangevraagd?

Hanteer en actualiseer

de ontheffingen.

Mijd bij het plannen

de bebouwde kom.

Art. 11 Wvgs

Figuur 8 Stappenschema logistiek planners

Mijd bij het plannen

de bebouwde kom.

Art. 11 Wvgs

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

28

Intermezzo: Mijden van de bebouwde kom Als het vervoer van een gevaarlijke stof niet routeplichtig is, of er geen routering is vastgesteld, dan geldt de ‘basisregel’ van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Dit is artikel 11. van de Wvgs (Jorritsma-Lebbink, 1995), zie bijlage 4. Door één geïnterviewde logistiek planner wordt aangegeven dat het mijden van de bebouwde kom niet zonder problemen verloopt. Dit zou volgens de logistiek planner worden veroorzaakt doordat de bebouwde kom niet duidelijk is te herkennen. Zo wordt de bebouwde kom pas bekend gemaakt als omkeren niet meer mogelijk is. Daarnaast blijft het op basis van de wet onduidelijk wat in de praktijk een redelijke omrijdroute is. Met name in dichtbevolkte gemeenten is het leveren van gevaarlijke stoffen daardoor een uitdaging. Artikel 11 van de Wvgs is dan ook omstreden.

Anders zouden de logistiek planners onterecht kunnen veronderstellen dat het vervoer van een gevaarlijke stof wel- of niet-routeplichtig is, hetgeen negatieve consequenties heeft voor het naleven van de routering. Door één logistiek planner wordt aangegeven dat de routeplichtige gevaarlijke stoffen bijvoorbeeld kenbaar kunnen worden gemaakt door het gebruik van UN-nummers. UN-nummers worden over de hele wereld gebruikt voor het aanduiden van de gevaarlijke stof tijdens transport. Interpretatiefouten zijn door het aanhaken op een dergelijk internationaal gebruikte methodiek lastiger te maken dan wanneer er in Nederland een methode zou worden gebruikt die uniek is. Er moet ook aandacht worden besteed aan het bekend maken van de vastgestelde routering aan logistiek planners die geen Nederlands kunnen lezen. Buitenlandse logistiek planners moeten ook kunnen achterhalen of het vervoer van een gevaarlijke stof routeplichtig is en kunnen begrijpen wat dit inhoudt voor het vervoer. Als het vervoer van de gevaarlijke stoffen niet-routeplichtig is, dan moet bij het vervoer de bebouwde kom zoveel mogelijk worden gemeden. Is het vervoer van de gevaarlijke stoffen wel routeplichtig, dan is er informatie nodig over de vaststelling van routering. Doordat de geïnterviewde logistiek planners op regelmatige basis dezelfde routeplichtige gevaarlijke stoffen plannen, is het niet voor elk transport nodig om de informatie opnieuw te interpreteren. De informatie is dan immers al bekend. Dit geldt in mindere mate ook voor de andere informatie-items. Al zijn de andere informatie-items gemeente-specifiek, de routeplichtige gevaarlijke stoffen zijn dat niet. 2. De vaststelling van routering Als het vervoer van de gevaarlijke stoffen routeplichtig is, dan willen de logistiek planners vervolgens weten of er in de gemeenten waar over lokale en provinciale wegen wordt gereden wel of niet routering is vastgesteld. De informatie moet echter ook te raadplegen zijn als logistiek planners willen weten of de routeringssituatie is veranderd. De logistiek planners willen immers kunnen controleren of de routering nog bestaat, is gewijzigd, is afgeschaft of dat er juist routering is vastgesteld. Het is de wens van de logistiek planners om één bron te kunnen raadplegen waarin binnen enkele ogenblikken per gemeente geïnterpreteerd kan worden of er wel of niet routering is vastgesteld. Dat er routering is vastgesteld moet eenduidig worden weergegeven, als de informatie verschillend geïnterpreteerd wordt zou dit negatieve consequenties hebben voor het naleven van de routering. Daarom moet er bij de vermelding van de informatie ook expliciet aandacht worden besteed aan het bekend maken van de vastgestelde routering aan logistiek planners die geen Nederlands kunnen lezen. Buitenlandse logistiek planners moeten immers ook kunnen interpreteren of er routering in één gemeente is vastgesteld en kunnen begrijpen wat dit voor effect heeft voor het transport van hun goederen. Als er routering is vastgesteld hebben de logistiek planners vervolgens behoefte aan informatie over deze vastgestelde routering.

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

29

3. De vastgestelde routering Als er in een of meerdere gemeente(n) gevaarlijke stoffen routering moet worden gevolgd brengt dit voor de logistiek planners een nieuwe vraag naar informatie met zich mee, want: hoe loopt de routering in die gemeente(n) dan precies? Informatie die aangeeft hoe de routering loopt is om twee redenen van belang: Ten eerste moeten de logistiek planners ontheffingen aanvragen als één of meerdere afleverlocaties niet aan de vastgestelde routering liggen. Ten tweede moet het voor logistiek planners mogelijk zijn de routes van de chauffeurs te kunnen plannen. Hiervoor moet de vastgestelde routering eveneens inzichtelijk zijn. Wanneer de vastgestelde routering niet inzichtelijk is, dan kan er geen ontheffing worden aangevraagd of route worden gepland. De logistiek planners hebben behoefte aan de namen van de wegen die zijn opgenomen in de routering. Op basis van de namen van de gerouteerde wegen wordt duidelijk of er een ontheffing moet worden aangevraagd. Als de loslocaties niet aan de vastgestelde routering liggen moeten de chauffeurs namelijk ontheffingen bezitten om van de routering af te mogen wijken. Naast de wegnamen van de gerouteerde wegen is er behoefte aan informatie die aangeeft welke afslagen op zowel lokale, regionale als rijkswegen gerouteerd zijn, waar de routeringen eindigen en waar de chauffeurs kunnen keren. Informatie over de vastgestelde routering moet op elk moment beschikbaar zijn, omdat de routes op elk moment gepland moeten kunnen worden. Logistiek planners wensen dat in één centrale bron van elke gemeente inzichtelijk is hoe de vastgestelde routering loopt. De logistiek planners geven eveneens aan dat ze liever meer detail en een langere interpretatietijd als voorkeur hebben, dan een snelle interpretatie met een grotere kans op interpretatiefouten. Als de informatie is gevonden is het de wens van de geïnterviewde logistiek planners dat enkel door het raadplegen van die informatie binnen een paar minuten een route voor een chauffeur bepaald kan worden. De vastgestelde routering moet eenduidig gepresenteerd worden, want de informatie mag niet verschillend geïnterpreteerd worden. Als de informatie verschillend geïnterpreteerd wordt zou dat betekenen dat de vastgestelde routering mogelijk niet wordt gevolgd. Er moet ook aandacht worden besteed aan het bekend maken van de vastgestelde routering aan logistiek planners die geen Nederlands kunnen lezen. Buitenlandse logistiek planners moeten namelijk net zoals hun Nederlandse collega’s de informatie correct kunnen interpreteren en kunnen begrijpen wat er van hun wordt verwacht. 4. De contactgegevens van ontheffingsverleners Als er één of meerdere ontheffingen moeten worden aangevraagd willen de logistiek planners weten waar de ontheffingen kunnen worden aangevraagd. Oftewel welke organisatie voor een gemeente de ontheffingen verleent. Met deze informatie kunnen de ontheffingsaanvragen aan de juiste organisatie worden gericht. Er is behoefte aan de namen van organisaties en afdelingen, met daarbij de telefoonnummers en E-mailadressen, die verantwoordelijk zijn voor de ontheffingsverlening. Deze informatie moet volgens de logistiek planners altijd beschikbaar zijn. De geïnterviewde logistiek planners wensen één landelijk overzicht te hebben van de contactgegevens, waarmee de informatie direct per gemeente kan worden geïnterpreteerd. Een 100% eenduidige interpretatie is echter niet noodzakelijk. Als de informatie fout wordt geïnterpreteerd zal de logistiek planner immers te horen krijgen dat hij de verkeerde contactpersoon heeft. Tevens zijn er dan nog geen beslissingen op basis van de informatie genomen, zoals bijvoorbeeld wel het geval is bij interpretatiefouten van de vastgestelde routering. Logistiek planners die de Nederlandse taal niet machtig zijn moeten alle informatie ook kunnen interpreteren, omdat ook buitenlandse logistiek planners in staat moeten zijn om ontheffingen aan te vragen. Dit wordt zowel door de geïnterviewde logistiek planners aangegeven als in het overleg van het ministerie van I&M over routering (Wouda, 2014a, p. 5).

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

30

Intermezzo: Verschil in legeskosten Voor het in behandeling nemen van ontheffingsaanvragen kunnen door de gemeenten legeskosten in rekening worden gebracht. Uit de interviews is naar voren gekomen dat de logistiek planners geïnteresseerd zijn in informatie over deze kosten. Deze informatie heeft echter geen invloed op het uitvoeren van een taak en is daarom niet meegenomen in dit onderzoek. Toch is het een interessant onderwerp want gemeenten zijn vrij om de hoogte van de legeskosten te bepalen. De kosten van de ontheffingen verschillen soms honderden euro’s tussen gemeenten, zie de tabel hieronder. Gemeenten zijn bij wet verplicht hun legeskosten jaarlijks bekend te maken in de legesverordening. Wanneer er geen leges voor het aanvragen van ontheffingen in de legesverordening bekend zijn gemaakt zijn de ontheffingsaanvragen gratis. Door middel van de legesverordeningen op de website van de Staatscourant (Staatscourant, 2014) is van elk voor dit onderzoek geselecteerde gemeente, zie §2.3, onderzocht wat de legeskosten omtrent de ontheffingen voor 2014 bedroegen.

Gemeente Legeskosten per ontheffing (in euro)

Putten 49

Emmen 37,20

Hellevoetsluis gratis

Sluis 70, of 210 voor meerdere adressen

Zaanstad 207

Breda gratis

Leusden gratis

Soest 245,35

(Staatscourant, 2014)

Dat er bijvoorbeeld in de gemeente Soest 245 euro voor een ontheffing wordt gerekend, terwijl andere gemeenten de ontheffingen gratis verlenen, is niet uit te leggen naar een logistiek planner. Tevens bevordert het rekenen van dergelijke legeskosten de naleving van het routeringsbeleid niet. Door sommige logistiek planners wordt de inning van leges voor ontheffingen dan ook als een melkkoe gezien (Wouda, 2014a, p. 3).

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

31

Ja

Nee

Nee

Ja

2.2.2 Chauffeurs Taken

Chauffeurs hebben met betrekking tot routering één taak: het rijden van de toegestane route. Die toegestane route kan de vastgestelde gevaarlijke stoffen routering betreffen, of de route uit een ontheffing. In dit onderzoek is gefocust op de informatiebehoefte omtrent de vastgestelde routering. De informatiebehoefte met betrekking tot de ontheffingen is niet behandeld, zie §1.4.3. Drie van de vier geïnterviewde chauffeurs vervoeren dagdagelijks brandbare gassen, één chauffeur vervoerd één keer in de twee weken vloeibare waterstof. Er is een duidelijk verschil tussen chauffeurs en logistiek planners en de mate waarin wordt gewerkt met routeplichtige gevaarlijk stoffen. Zo werken de geïnterviewde chauffeurs in verhouding meer met routeplichtige gevaarlijke stoffen dan de geïnterviewde logistiek planners. Dit wordt veroorzaakt doordat er bij verschillende organisaties interviews met logistiek planners zijn gehouden. Drie van de vier chauffeurs, overigens wel werkzaam voor verschillende organisaties, zijn echter geïnterviewd bij één gasleverancier, die logischerwijs veel brandbare gassen vervoerd. Uit de interviews is af te leiden dat de chauffeurs zich er van bewust zijn dat ze met een zeer gevaarlijk product rondrijden en beleid omtrent de route als belangrijk zien. De chauffeurs geven ook aan dat ze de gevaarlijke stoffen graag zo veilig mogelijk wensen te vervoeren, maar dat het vaak onduidelijk is wat er van hun wordt verwacht. Uit de interviews is af te leiden dat ze het principe van het mijden van dichtbevolkt gebied begrijpen, alleen dat het moeilijk is om het beleid na te leven.

Benodigde informatie en informatie eigenschappen Er is verschillende informatie nodig om de chauffeurs te laten bepalen of ze de vastgestelde routering moeten volgen. Daarnaast hebben de chauffeurs informatie nodig om de vastgestelde routering te kunnen volgen. In figuur 9 zijn de stappen van de chauffeurs met betrekking tot routering in combinatie met de informatiebehoeftes weergegeven. De drie informatie-items waar behoefte naar is zijn genummerd, zodat de informatie-items per nummer behandeld kunnen worden.

1. Is het vervoer

routeplichtig?

2. Hebben één of meerdere

gemeenten die op de route liggen

routering vastgesteld?

3. Hoe loopt de vastgestelde

routering of de route uit de

ontheffing?

Volg de routering. Art. 21 Wvgs.

Of de route uit de ontheffing.

Mijd de bebouwde

kom. Art. 11 Wvgs

Mijd de bebouwde

kom. Art. 11 Wvgs

Figuur 9 Stappenschema chauffeurs

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

32

1. Routeplichtig vervoer De vier chauffeurs willen allereerst weten of het vervoer van de gevaarlijke stoffen wel- of niet-routeplichtig is. De chauffeurs hebben net zoals de logistiek planners behoefte aan informatie die aangeeft welke gevaarlijke stoffen in welke verpakkingsvormen en hoeveelheden routeplichtig zijn. Met deze informatie kan worden bepaald of de regels omtrent gevaarlijke stoffen routering überhaupt voor hun van toepassing zijn. De chauffeurs willen dat de informatie voor de rit beschikbaar is, want als ze de informatie interpreteren tijdens de rit rijden ze al door een gemeente. Het is de wens van de vier geïnterviewde chauffeurs om de informatie direct vanaf één A4-tje te kunnen interpreteren. Volgens de chauffeurs is het dan ook ideaal om de informatie in de opdracht of het vervoersdocument weer te geven. Deze documenten vermelden in de huidige situatie enkel de tunnelcategorieën waar de stoffen onder vallen. De informatie moet eenduidig gepresenteerd worden, omdat een verschil in interpretatie negatieve consequenties heeft voor het naleven van de routering. Er moet bij de informatievoorziening aan de chauffeurs dan ook extra aandacht worden besteed aan chauffeurs die de Nederlandse taal niet machtig zijn. Buitenlandse chauffeurs moeten immers ook kunnen interpreteren of het vervoer routeplichtig is en kunnen begrijpen wat dit betekent. Drie van de vier geïnterviewde chauffeurs vervoeren wekelijks dezelfde soort gevaarlijke stoffen. Voor hen is het daarom niet voor elk transport nodig om de informatie over de routeplicht opnieuw te interpreteren, omdat de informatie immers al bekend is. Het vooraf bekend zijn van de informatie geldt ook voor de andere informatie-items. Informatie over de routeplichtige gevaarlijke stoffen is echter voor elke gemeente hetzelfde en dat geldt niet voor de andere informatie-items. Als het vervoer van de gevaarlijke stoffen niet routeplichtig is hoeft de routering niet te worden gevolgd en wordt volstaan met het mijden van de bebouwde kom (artikel 11 Wvgs, zie bijlage 4). Als het vervoer van de gevaarlijke stoffen wel routeplichtig is, dan moet een eventueel vastgestelde routering worden gevolgd. 2. De vaststelling van routering Als het vervoer routeplichtig is hebben chauffeurs behoefte aan informatie over de vaststelling van routering. De chauffeurs hebben behoefte aan informatie die aangeeft in welke gemeente(n), waar over lokale en provinciale wegen mag worden gereden, wel of niet routering is vastgesteld. Eén chauffeur legt niet de focus op het interpreteren of er wel routering is vastgesteld, omdat hij ook nadrukkelijk behoefte heeft aan informatie welke aangeeft als er geen routering is vastgesteld. De chauffeur heeft deze behoefte, omdat deze informatie ervoor zorgt dat er niet hoeft te worden gezocht naar routeringsbebording, als er geen routering in een gemeente is vastgesteld. Tevens kan de chauffeur extra worden gewezen op het waarnemen van routeringsbebording als er wel routering is vastgesteld. Informatie over de vaststelling van routering kan de chauffeurs op deze manier waarschuwen voor de situatie in de gemeente. De chauffeurs willen de informatie over de vaststelling van routering voor het rijden inzichtelijk hebben, maar ook tijdens het rijden kunnen raadplegen. Hierdoor kan voor het rijden worden bepaald of er een vastgestelde routering moet worden gevolgd of dat de bebouwde kom moet worden gemeden. Tevens kan er tijdens het rijden worden gekeken of er bijvoorbeeld in de volgende gemeente routering is vastgesteld. Het is de wens van de chauffeurs om voorafgaand aan het rijden een overzicht te hebben van de gemeenten waar over lokale en regionale wegen wordt gereden en per gemeente aangegeven zien of er wel of niet routering is vastgesteld. Tijdens de rit wensen de geïnterviewde chauffeurs binnen enkele seconden te kunnen zien of er in de gemeente waar ze rijden routering is vastgesteld.

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

33

Er wordt door de chauffeurs aangegeven dat het interpreteren van de informatie niet ten koste mag gaan van de verkeersveiligheid. Het interpreteren van de informatie tijdens de rit mag daarom niet de aandacht van het verkeer afleiden. Dat handelingen in een rijdend voertuig de aandacht van het verkeer kunnen afleiden wordt onderstreept door een rapport van het ministerie van I&M (Vlakveld & van Raamsdonk, 2001, p. 23). De vier geïnterviewde chauffeurs geven ook aan dat de informatie niet op meerdere wijzen te interpreteren mag zijn, omdat dit negatieve consequenties heeft voor het naleven van de routering. Als een chauffeur bijvoorbeeld ten onrechte denkt dat er geen routering is vastgesteld, dan zal hij de vastgestelde gevaarlijke stoffen routering waarschijnlijk niet volgen en de bebouwde kom gaan mijden. De informatie moet tevens voor chauffeurs die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren en te begrijpen zijn, omdat ook van hen wordt verwacht dat ze de regels omtrent routering naleven. 3. De vastgestelde routering Als chauffeurs weten dat hun vervoer routeplichtig is en zij één of meerdere gemeenten moeten doorkruisen waar routering is vastgesteld, dan betreft de route die ze moeten rijden de volgende informatie die de chauffeurs nodig hebben. Er is dan onderscheid te maken in de volgende twee mogelijkheden:

De chauffeurs volgen de vastgestelde gevaarlijke stoffen routering.

In gemeenten waar moet worden afgeweken van de routering om te kunnen lossen volgen de chauffeurs de route zoals die beschreven staat in de door de logistiek planners aangeleverde ontheffing.

De ontheffingen krijgen de chauffeurs aangeleverd van de logistiek planners, zo blijkt uit de interviews. Als er door de logistiek planners geen ontheffing wordt aangeleverd gaan de geïnterviewde chauffeurs er vanuit dat de vastgestelde routering moet worden gevolgd. De chauffeurs willen van de vastgestelde routering inzichtelijk hebben over welke wegen en afslagen de vastgestelde routering loopt. De wegen en afslagen die langs de vastgestelde routering liggen, maar expliciet niet toegestaan zijn voor routeplichtig vervoer moeten ook worden aangegeven. Dit kan door bebording gerealiseerd te worden, maar kan ook op andere manieren inzichtelijk worden gemaakt. Door ook niet-gerouteerde wegen aan te duiden kunnen chauffeurs al voordat ze een niet-gerouteerde weg inrijden interpreteren dat die weg of afslag niet toegestaan is. De routeringen moeten al aangegeven worden vanaf de afritten van de snelwegen en de provinciale wegen, omdat de routeringen daar vaak starten. Ook moet informatie over de routeringen de precieze route-eindes aangeven en mogelijkheden voor de chauffeurs om te keren inzichtelijk maken. Informatie over waar de routes eindigen en chauffeurs kunnen keren is belangrijke informatie om de goederen te kunnen leveren en vervolgens de rit te kunnen vervolgen. Tevens moet er aandacht zijn bij wegomleidingen, zodat routeplichtige gevaarlijke stoffen niet alsnog in een woonwijk terechtkomen.

De chauffeurs geven aan dat ze de informatie over de vastgestelde routeringen zowel voor als tijdens de rit tot hun beschikking willen hebben, want de chauffeurs willen hun routes ook voorafgaand aan de rit kunnen voorbereiden. De chauffeurs wensen voor de rit via een centrale database binnen enkele minuten te kunnen interpreteren hoe de routering loopt in de verschillende gemeenten die op de route liggen.

Figuur 10 Omleiding gevaarlijke stoffen route

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

34

Tijdens de rit wensen de chauffeurs nagenoeg direct te kunnen bepalen of een weg of afslag is gerouteerd, want chauffeurs moeten op basis van de informatie direct kunnen besluiten een afslag of weg te nemen. Voor de vertaling van het zoeken en interpreteren van de informatie naar het plaatsen van routeringsbebording wordt een algemene regel voor het op een juiste afstand plaatsen van waarschuwingsbebording aangehouden (Verkeersbordenonline.nl, z.j.). Zo moet de bebording op 50 km/u wegen tussen de 30 en 75 meter voor een afslag worden geplaatst en moet de bebording op 80 km/u wegen tussen de 100 en 200 meter voor een afslag worden geplaatst (Verkeersbordenonline.nl, z.j.). Geen van de geïnterviewde chauffeurs accepteert een mogelijk verschil in interpretatie van informatie over de vastgestelde routering, dat zou namelijk kunnen betekenen dat de vastgestelde routering niet wordt gevolgd. Daarom moet de informatie eenduidig worden weergegeven. Er moet bij de overdracht van de informatie ook rekening worden gehouden met mogelijke afleiding van de aandacht op de weg, wat het zoeken en interpreteren van de informatie zou kunnen veroorzaken. Afleiding van het verkeer is volgens Vlakveld en van Raamsdonk niet acceptabel (2001, p. 23). De informatie moet tevens voor chauffeurs die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren en te begrijpen zijn. Dit wordt zowel door de geïnterviewde chauffeurs aangegeven als in het overleg van het ministerie van I&M over routering (Wouda, 2014a, p. 5). Buitenlandse vervoerders rijden namelijk ook met routeplichtige gevaarlijke stoffen over Nederlandse wegen. Hieronder is een tabel opgenomen welke de informatiebehoeftes van de logistiek planners en chauffeurs inzichtelijk maakt. In de eerste kolom is het informatie-item weergegeven, waarna in de tweede en derde kolom de eigenschappen van het informatie-item inzichtelijk zijn gemaakt. Afsluitend is er een deelconclusie over de informatiebeschikbaarheid in de conclusie van het rapport opgenomen.

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

35

Informatie-item X Eigenschappen aan informatie

Routeplichtige gevaarlijke stof

X1 Antwoord op: is het vervoer van de gevaarlijke stof routeplichtig?

Informatie beschikbaar zodra de te vervoeren gevaarlijke stoffen bekend zijn voor de logistiek planners.

Informatie beschikbaar voorafgaand aan het rijden voor de chauffeurs.

X2 Welke gevaarlijke stoffen in welke verpakkingsvormen en hoeveelheden wel- of niet-routeplichtig zijn.

X3 Geen verschil in interpretatie.

Het is zowel de wens van de logistiek planners als de chauffeurs om de informatie met één oogopslag te kunnen interpreteren.

De informatie mogelijk in de opdracht van de chauffeurs weergeven.

De informatie moet tevens voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren zijn.

Vaststelling van routering

X1 Antwoord op: heeft die gemeente wel of niet routering vastgesteld?

Altijd beschikbaar voor logistiek planners.

Zowel beschikbaar voor als tijdens het rijden voor chauffeurs.

Het is de wens van de logistiek planners en chauffeurs om één centrale bron te kunnen raadplegen waar de informatie voor alle gemeenten in is vermeld.

X2 In welke gemeenten waar over lokale en/of regionale wegen wordt gereden wel of niet routering is vastgesteld.

X3 Geen verschil in interpretatie.

Het is de wens van de logistiek planners en chauffeurs om binnen enkele ogenblikken per gemeente te kunnen interpreteren of er wel of niet routering is vastgesteld.

Voor de chauffeurs is het een wens om tijdens het rijden in ongeveer tien seconden te kunnen interpreteren of in een gemeente waar wordt gereden, of die binnen wordt gereden, routering is vastgesteld.

De informatieoverdracht mag de aandacht van het verkeer niet afleiden.

Geen verschil in interpretatie.

De informatie moet tevens voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren zijn.

§2.2

In

form

atie

beh

oef

tes

van

ch

auff

eurs

en

lo

gist

iek p

lan

ner

s

36

Hoe de vastgestelde routering loopt

X1 Afslagen (namen) en wegen (namen) die zowel toegestaan als niet toegestaan zijn.

Route eindes.

Mogelijkheden om te keren.

Start aanduiding vanaf snelweg.

Altijd beschikbaar voor logistiek planners.

Beschikbaar zowel voor als tijdens het rijden voor chauffeurs.

Het is de wens van zowel de logistiek planners als de chauffeurs om één centrale bron te hebben waarin de vastgestelde routering voor elke gemeente inzichtelijk is.

Aanduiding 100-200 meter voor afslag op 80km/u wegen.

Aanduiding 30-75 meter voor afslag op 50km/u wegen.

X2 Wat de routes zijn die de chauffeurs moeten volgen.

Een overzicht van de routeringen van de verschillende gemeenten.

Of de loslocaties aan de vastgestelde routeringen liggen.

X3 Geen verschil in interpretatie.

Informatieoverdracht mag niet afleiden van het rijden.

De wens van de chauffeurs is om vrijwel direct te interpreteren of een afslag is gerouteerd.

De informatie moet tevens voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren zijn.

Contactgegevens van ontheffings-verleners

X1 Organisaties.

Afdelingen.

E-mailadressen.

Telefoonnummers.

Altijd beschikbaar.

De logistiek planners wensen één landelijk overzicht te hebben van de gemeenten die routering hebben vastgesteld en per gemeente aangegeven zien wat de contactgegevens van de ontheffingsverleners zijn.

X2 Waar ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht.

Hoe de ontheffingsverleners kunnen worden bereikt.

X3 Verschil in interpretatie, geen probleem.

De wens is om nagenoeg direct te interpreteren waar de vraag of ontheffingsaanvraag aan moeten worden gericht.

De informatie moet tevens voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn correct te interpreteren zijn.

Tabel 3 Informatiebehoefte bij chauffeurs en logistiek planners

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

37

2.3 Informatiebeschikbaarheid bij gemeenten

Welke informatie, met betrekking tot routering, is er vanuit de gemeenten beschikbaar voor chauffeurs en logistiek planners?

Voor het bepalen van de effectiviteit van de informatievoorziening zijn twee onderdelen van belang: de informatiebehoeftes en de informatiebeschikbaarheid. In deze paragraaf is de informatiebeschikbaarheid vastgesteld. Voor het vaststellen van de informatiebeschikbaarheid is door middel van deskresearch van acht gemeenten met routering onderzocht welke informatie er beschikbaar is en wat de eigenschappen van de informatie zijn. Dit betroffen de gemeenten: Emmen, Putten, Soest, Sluis, Breda, Zaanstad, Hellevoetsluis en Leusden. De bronnen die daarvoor zijn geraadpleegd betroffen raadsdocumenten, websites en routeringsbebording. Naast de websites van de acht gemeenten zijn ook de websites van de veiligheidsregio Zeeland en de regionale brandweer Midden- en West-Brabant bestudeerd, want deze organisaties verlenen de ontheffingen voor de gemeenten Sluis respectievelijk Breda. In bijlage 6 zijn de resultaten van de deskresearch per gemeente uiteengezet. In deze paragraaf zijn de resultaten per informatie-item weergegeven. Er is bij de deskresearch gericht gezocht naar informatie waar behoefte aan is bij chauffeurs en logistiek planners, zie §2.2. Dit betreft informatie over: routeplichtig vervoer §2.3.1, de vaststelling van routering §2.3.2, de vastgestelde routering §2.3.3 en de contactgegevens van ontheffingsverleners §2.3.4. Afsluitend is er een deelconclusie over de informatiebeschikbaarheid in de conclusie van het rapport opgenomen.

2.3.1 Routeplichtig vervoer Informatie over de routeplichtige gevaarlijke stoffen is weergegeven op de tien beschikbare websites van de gemeenten en ontheffingsverleners en in de vier beschikbare raadsdocumenten. De raadsdocumenten bestaan uit raadsbesluiten, ontwerpbesluiten en kennisgevingen van de gemeenteraden die routering hebben vastgesteld. De raadsdocumenten zijn beschikbaar gemaakt op de website van de Staatscourant (Overheid.nl, z.j.).

Raadsdocumenten In de raadsdocumenten van de gemeenten Leusden en Emmen is aangegeven dat de routering alleen moet worden gevolgd bij het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen. Welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn is niet aangegeven. Ook is er niet doorverwezen naar een bron die aangeeft wanneer het vervoer routeplichtig is, zoals het VLG. De drie raadsdocumenten geven door deze beschikbare informatie het beeld dat de routering niet bij het vervoer van alle gevaarlijke stoffen moet worden gevolgd. In het raadsdocument van de gemeente Zaanstad wordt geen verschil gemaakt tussen wel- of niet-routeplichtige gevaarlijke stoffen. Door de informatie in dit raadsdocument wordt het beeld gegeven dat alle gevaarlijke stoffen bij het vervoer routeplichtig zijn. Dit beeld ontstaat doordat enkel is vermeld dat er een route voor gevaarlijke stoffen is, zonder een verduidelijking van de gevaarlijke stoffen waar de route voor geldt. In één van de twee raadsdocumenten van de gemeente Leusden is gebruik gemaakt van voorbeelden om aan te geven wanneer gevaarlijke stoffen vervoer routeplichtig is. Dit resulteert mogelijk in verschillen in interpretatie, doordat dat de voorbeelden slechts voor enkele gevaarlijke stoffen duidelijkheid creëren en andere gevaarlijke stoffen mogelijk met deze voorbeelden vergeleken worden. Er kan ook verschil in interpretatie ontstaan doordat in de raadsdocumenten van de gemeente Leusden het beeld wordt gegeven dat niet alle gevaarlijke stoffen bij het vervoer routeplichtig zijn. Terwijl door de informatie op de website van de gemeente Leusden wel het beeld wordt gegeven dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

38

Websites Op de websites van de gemeente Emmen en de regionale brandweer Midden- en West Brabant is vermeld dat de routering alleen van toepassing is bij het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen. De regionale brandweer Midden- en West Brabant verwijst op zijn website, als enige van de tien beschikbare websites, ook door naar het VLG, waardoor daadwerkelijk uitsluitsel kan worden gekregen of het vervoer routeplichtig is. Door de informatie op deze twee websites wordt het beeld geschetst dat de routering niet bij het vervoer van alle gevaarlijke stoffen moet worden gevolgd. Op de website van de gemeente Soest wordt aangegeven dat de routering voor het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals LPG en ammoniak geldt. Deze website gebruikt echter niet de term routeplichtige gevaarlijke stoffen. Door deze informatie wordt het beeld geschetst dat alleen gevaarlijke stoffen met gevaarseigenschappen lijkend op die van LPG of ammoniak routeplichtig zijn. De overige zeven websites geven aan dat de routering voor het vervoer van gevaarlijke stoffen geldt. Op deze websites is geen onderscheid gemaakt in wel- of niet-routeplichtige gevaarlijke stoffen. Door de informatie op deze zeven websites wordt dan ook het beeld geschetst dat bij het vervoer van alle gevaarlijke stoffen de routering moet worden gevolgd. Dit beeld is niet juist. Het beeld dat alle gevaarlijke stoffen bij het vervoer routeplichtig zijn komt echter niet alleen in dit onderzoek naar voren. “Zelfs tijdens het overleg in maart over de gemeentelijke routering, waar we met experts bij elkaar zaten, was er onduidelijkheid over de routeplichtige gevaarlijke stoffen. Vele genodigden waren in de veronderstelling dat alle gevaarlijke stoffen onder de routeplicht vielen – beleidsmedewerker vervoer gevaarlijke stoffen.” Op de websites waar wordt aangegeven dat niet alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn kan de informatie verschillend worden geïnterpreteerd. Dit wordt veroorzaakt doordat er op deze websites is aangegeven dat niet alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn, maar er niet eenduidig wordt weergegeven welke gevaarlijke stoffen wel- of niet-routeplichtig zijn. Slechts via één van de tien websites, de website van de regionale brandweer Midden- en West-Brabant, is duidelijk of het vervoer van een gevaarlijke stof wel- of niet-routeplichtig is. Deze website verwijst namelijk als enige door naar het VLG. Van de tien websites is er tevens maar één website, de website van de gemeente Zaanstad, die de informatie ook in het Duits en Engels beschikbaar stelt. Overigens is het geschetste beeld over routeplichtig vervoer op de website van de gemeente Zaanstad onjuist, doordat het beeld wordt geschetst dat het vervoer van alle gevaarlijke stoffen routeplichtig is.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

39

Intermezzo: Waarom wordt er wel of niet routering vastgesteld? Veruit de meeste gemeenten, ongeveer 260, hebben geen gevaarlijke stoffen routering vastgesteld. Gevaarlijke stoffen routering heeft ook niet in elke gemeente nut. Als er bijvoorbeeld niet of nauwelijks vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen in de gemeente plaatsvindt heeft routering slechts geringe toegevoegde waarde. Als er geen alternatief op de huidig gebruikte route mogelijk is kan er zelfs geen routering worden vastgesteld. Daarnaast kunnen gemeenten convenanten met inrichtingen sluiten, waardoor de noodzaak om te routeren wegvalt. Tevens kan routering ook een ongewenst effect opleveren, doordat de focus van het vervoer op één of een aantal wegen wordt gelegd. Het risico langs die gerouteerde wegen stijgt daardoor (regionale brandweer Gelderland-Zuid, 2008, p. 5). Daarnaast bestaat er ook artikel 11 van de Wvgs, zie bijlage 4. Door dit artikel zou het vervoer in theorie de bebouwde kom al moeten mijden. Routering is dan ook niet in elke gemeente een meerwaarde.

2.3.2 De vaststelling van routering

Exact 145 van de 403 gemeenten in Nederland hebben gevaarlijke stoffen routering vastgesteld, zie bijlage 8. Dat er in de acht geselecteerde gemeenten gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld blijkt uit drie informatiebronnen, namelijk uit: vier raadsdocumenten, de routeringsbebording in zeven gemeenten en de websites van de acht gemeenten en één veiligheidsregio.

Raadsdocumenten In de raadsdocumenten van de gemeenten Leusden, Emmen en Zaanstad is vermeld dat er routering is vastgesteld. De drie raadsdocumenten verwijzen tevens naar de wettelijke basis waarop de routering is vastgesteld, artikel 18 van de Wvgs. In een tweede raadsdocument van de gemeente Leusden is vermeld dat er routering wordt vastgesteld. Dit document betreft namelijk een ontwerpbesluit. Doordat er zowel een raadsbesluit als een ontwerpbesluit van de gemeente Leusden beschikbaar is, is door middel van de raadsdocumenten voor drie gemeenten aangegeven dat er routering is vastgesteld. Doordat van vijf gemeenten de raadsdocumenten niet via het internet in te zien zijn, blijft het in die vijf gemeenten op basis van raadsdocumenten onduidelijk dat er routering is vastgesteld. Met de raadsdocumenten is direct en niet op andere wijzen te interpreteren dat er routering is of wordt vastgesteld.

Websites Op de websites van de acht geselecteerde gemeenten is vermeld dat er routering of een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. Daarnaast is op de website van de veiligheidsregio Zeeland een kaart beschikbaar waarop te zien is dat de vastgestelde routering de gemeente Sluis doorkruist. Door middel van de kaart van de veiligheidsregio Zeeland is dus ook te interpreteren dat er routering in de gemeente Sluis is vastgesteld. Hoewel een website geen officieel besluit vormt, schetst de informatie op de websites wel voor alle acht gemeenten het beeld dat er routering is vastgesteld. De informatie van de gemeenten over routering staat veelal op aparte webpagina’s. Voor de gemeente Sluis is de informatie echter in een productencatalogus en op een kaart weergegeven en niet op aparte webpagina’s. Dit bemoeilijkt het zoeken en interpreteren. Enkel de informatie op de website van de gemeente Zaanstad is voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn te interpreteren. Dat er routering is vastgesteld is, op de informatie voor de gemeente Sluis na, eenduidig weergegeven. Dat komt doordat op de websites letterlijk is aangegeven dat er een route voor gevaarlijke stoffen of routering is vastgesteld.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

40

Figuur 11 Routering gemeente Breda (Gemeente Breda, afdeling onderzoek en informatie, 2001)

Routeringsbebording In zeven van de acht geselecteerde gemeenten is door middel van Google Streetview routeringsbebording waargenomen. Enkel in de gemeente Sluis is geen routeringsbebording waargenomen, daar is dus waarschijnlijk geen routeringsbebording geplaatst. Routeringsbebording wordt geplaatst voor het aanduiden van de vastgestelde routering en niet voor het aanduiden dat er routering is vastgesteld. Dit verschil is van belang, want om deze reden is de routeringsbebording enkel op de gerouteerde wegen en afslagen geplaatst. Rijden de chauffeurs de gemeente in via wegen die niet zijn gerouteerd, dan komen zij geen routeringsbebording tegen. In zes gemeenten is het mogelijk om via een niet-gerouteerde weg de gemeente in te rijden, waaronder in de gemeente Breda. In figuur 11 is een deel van de vastgestelde routering in de gemeente Breda weergegeven. De gerouteerde wegen zijn in het rood aangegeven, de niet-gerouteerde wegen in het wit. Ter hoogte van de oranje pijl is één van de niet-gerouteerde wegen in de gemeente Breda aangewezen. Via deze en andere niet-gerouteerde wegen is het mogelijk om door te rijden tot de binnenstad van Breda, zonder dat de chauffeurs routeringsbebording waarnemen. Overigens ontbreekt in vijf gemeenten de routeringsbebording ook op verschillende gerouteerde wegen en afslagen, waaronder in de gemeente Breda, zie §2.2.3. Met de routeringsborden is in de zeven gemeenten waar deze zijn geplaatst direct na waarneming te interpreteren dat er routering is vastgesteld. Dat er routering is vastgesteld is door middel van de routeringsbebording niet verschillend te interpreteren. Als er immers routeringsbebording is geplaatst is er ook routering vastgesteld.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

41

2.3.3 De vastgestelde routering Uit de deskresearch blijkt dat informatie over de vastgestelde routering in drie soorten bronnen beschikbaar is gemaakt. Zo is informatie over de vastgestelde routering in twee van de vier beschikbare raadsdocumenten weergegeven. Daarnaast is er op acht van de tien websites informatie over de vastgestelde routering beschikbaar en ten slotte is er in zeven van de acht geselecteerde gemeenten, door middel van Google Streetview, routeringsbebording waargenomen.

Raadsdocumenten

In het raadsbesluit van de gemeente Emmen en in het ontwerpbesluit van de gemeente Leusden omtrent routering worden de namen van de gerouteerde wegen en wegdelen in tekst weergegeven. Daarmee wordt een beeld geschetst van de gerouteerde wegen in de gemeente. In het raadsbesluit van de gemeente Emmen is tevens ter verduidelijking aangegeven welke route dus niet meer met routeplichtige gevaarlijke stoffen mag worden gereden. Doordat de vastgestelde routering in de gemeente Leusden van en naar de snelweg loopt, is het duidelijk waar de vastgestelde routering start en eindigt. De routering in de gemeente Emmen loopt niet in een weg over en eindigt ter hoogte van een industrieterrein, waardoor het onduidelijk blijft waar de routering precies eindigt. Mogelijkheden om te keren, zoals rotondes, worden in beide raadsdocumenten niet aangegeven. Met de twee raadsdocumenten is door het vermelden van de gerouteerde wegen vrijwel direct te interpreteren of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. Door het weergeven van alleen de namen van de gerouteerde wegen is verschil in interpretatie van de vastgestelde routering mogelijk. Dat wordt onder andere veroorzaakt doordat het niet duidelijk wordt of parallelwegen zijn gerouteerd en of één hele weg of slechts een deel van de weg is gerouteerd.

Websites De tekst op de websites van de gemeenten Putten en Emmen vermelden eveneens de namen van de gerouteerde wegen. Aanvullend op de gerouteerde wegen wordt de aansluiting van elke gerouteerde weg op de volgende gerouteerde weg aangegeven. Route-eindes en mogelijkheden om te keren worden niet vermeld. Of een loslocatie wel of niet aan de vastgestelde routering ligt is met deze twee informatiebronnen vrijwel direct te interpreteren. Ook met de tekst op de websites is er echter verschil in interpretatie mogelijk, omdat het onder andere onduidelijk blijft of parallelwegen zijn gerouteerd en of één hele weg of slechts één wegdeel is gerouteerd. De bron die door de gemeenten het vaakst beschikbaar is gemaakt voor het voorafgaand aan de rit aangeven van de vastgestelde routering, is kaartmateriaal. Door zeven gemeenten worden de gerouteerde wegen namelijk door middel van lijnen op kaarten weergegeven. Zes gemeenten geven ook de niet-gerouteerde wegen in lijnen op de kaarten weer, enkel op de kaart van de gemeente Hellevoetsluis zijn andere wegen niet inzichtelijk gemaakt. Aanvullend op de weglijnen hebben de gemeenten Putten, Emmen en Leusden op de kaart aangegeven wat de weg-/ straatnamen zijn, waardoor kan worden bepaald of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. Voor vier gemeenten moet er dan ook een aanvullende kaart worden gebruikt bij het bepalen of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. Slechts drie gemeenten geven naast de vastgestelde routering ook de omgeving op de kaarten weer. Dit doen de gemeenten Putten, Zaanstad en Leusden. Zo zijn er onder andere woonwijken, industrieterreinen, water en bos op de kaarten weergegeven. Mogelijkheden om te keren zijn alleen inzichtelijk gemaakt op de kaart van de gemeente Zaanstad. Op deze kaart worden namelijk rotondes weergegeven. Andere mogelijkheden om te keren zijn op geen van de kaarten aangegeven.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

42

Voor de gemeente Soest is het niet mogelijk om voorafgaand aan de rit te bepalen wat de vastgestelde routering is, doordat er geen kaartmateriaal of andere informatie over de vastgestelde routering voorafgaand aan de rit beschikbaar is. Enkel op de website van de gemeente Zaanstad wordt de kaart in andere talen dan in het Nederlands toegelicht. Voor zeven gemeenten is de informatie dus niet voor anderstaligen te interpreteren. De verschillende kaarten zijn niet via een centrale database inzichtelijk, maar moeten via de verschillende websites van de gemeenten worden opgezocht. Daardoor vergt het opzoeken van het kaartmateriaal meer tijd dan wanneer de informatie centraal wordt weergegeven en is de weergave niet uniform. De kaarten schetsen het beeld hoe de gevaarlijke stoffen routering is vormgegeven en welke afslagen chauffeurs wel of niet mogen of moeten nemen. Hieronder staan twee voorbeelden van routeringskaarten: de routeringskaart van de gemeente Hellevoetsluis en de routeringskaart van de gemeente Leusden. Met de routeringskaart van de gemeente Hellevoetsluis kan door het gebrek aan detail niet worden bepaald over welke wegen of wegdelen de route loopt. Terwijl dit met de kaart van de gemeente Leusden wel in te zien is. De verschillen in kleuren, texturen, het weergeven van niet-gerouteerde wegen, wegnamen, water en industrieterreinen maakt de kaart van de gemeente Leusden gemakkelijker te interpreteren.

Routeringsbebording

Het plaatsen van routeringsbebording is voor de gemeenten de enige wettelijke verplichting bij het vaststellen van routering. Deze verplichting vastgelegd in artikel 20 van de Wvgs (Jorritsma-Lebbink, 1995). In de gemeente Sluis is door middel van Google Streetview geen routeringsbebording waargenomen. Als er daadwerkelijk geen routeringsbebording in de gemeente Sluis is geplaatst, dan houdt dit een overtreding van de wet in. Door middel van routeringsbebording is het mogelijk om precies op het juiste moment de vastgestelde routering aan de chauffeurs kenbaar te maken. De geplaatste routeringsbebording geeft het beeld welke afslagen chauffeurs wel of niet mogen of moeten nemen. Bij de zeven gemeenten waar routeringsbebording is geplaatst bleek de plaatsing van de routeringsbebording te verschillen. Zo is de routeringsbebording in de gemeenten Emmen en Leusden, op 80 km/u wegen, bij elke afslag tussen de 80 en 150 meter voor een afslag geplaatst. Op 50 km/u wegen is de routeringsbebording op ongeveer 40 meter voor elke afslag geplaatst. In de gemeenten Putten en Zaanstad ontbreekt er in beide gemeenten op één gerouteerde afslag routeringsbebording. De routeringsbebording in die twee gemeenten is tussen de 10 á 80 meter voor een afslag geplaatst.

Figuur 13 Routeringskaart Hellevoetsluis (Gemeente Hellevoetsluis, z.j.)

Figuur 12 Routeringskaart Leusden (Gemeente Leusden, z.j.)

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

43

Intermezzo: Routeringsbebording Er is discussie over de routeringsbebording, zowel over de plaatsing als over het systeem zelf. Zo wordt de routeringsbebording soms door chauffeurs aangezien als aanduiding van een route voor alle gevaarlijke stoffen. “Sommige chauffeurs zeggen ‘er staan borden, dus dat is de route voor alle gevaarlijke stoffen’. Maar dat is niet waar, want dat is alleen maar de route voor routeplichtige gevaarlijke stoffen” – Veiligheidsadviseur. Daarnaast is de routeringsbebording voor chauffeurs de enige aanwijzing of er wel of niet routering in een gemeente is vastgesteld. Doordat routeringsbebording vaak niet bij de gemeentegrenzen is geplaatst ontstaat er dan ook een probleem. Want is er geen routeringsbebording of is er geen routering? “Er zijn ook gemeenten die geen gevaarlijke stoffen routering hebben en dan hoef je enkel de bebouwde kom te mijden, dus dan mis je dus weer het oranje bord. Doordat er dus in sommige gemeenten wel en in anderen gemeenten geen bebording is, vraag je je af of er geen route is, of dat je buiten de vastgestelde route rijdt. Ik zou dus ook wel willen weten of er daadwerkelijk een route is ja of nee” – Chauffeur. Tevens is de vooraanduiding van routering, zie figuur 2, in verkeersborden niet rechtsgeldig, want enkel de zwarte stip met pijl in het losse bord, zie figuur 1, is officieel. De vooraanduidingen in verkeersborden zijn namelijk niet in het Regelement Verkeersregels en Verkeerstekens opgenomen (Maij-Weggen, 1990). Een verkeersbord mag ook informatief zijn, maar het is niet de bedoeling dat in plaats van de K-14 borden enkel de routeringsstippen worden gebruikt. Er spelen dus verschillende kwesties omtrent de routeringsbebording en perfect is het systeem en de toepassing ervan dan ook zeker niet.

In de gemeente Soest ontbreekt op basis van Google Streetview de routeringsbebording ook slechts op één gerouteerde afslag. De routeringsbebording is op de lokale wegen van het industrieterrein van de gemeente Soest soms slechts 5 meter voor een afslag geplaatst. In de gemeenten Hellevoetsluis en Breda ontbreekt de routeringsbebording dusdanig dat er niet gesproken kan worden van één doorlopende routering. De routeringsbebording is in die gemeenten slechts op een aantal losstaande locaties waargenomen. Daarnaast is de routeringsbebording die wel is geplaatst bij voorbaat al niet ‘op het juiste moment’ geplaatst, zoals te zien is in figuur 14. Zo is in de figuur te zien dat het routeringsbord in plaats van voor de afslag, na de afslag is geplaatst. Wanneer er rechts afgeslagen wordt rijdt men direct een woonwijk in, het is daarom cruciaal dat er voor de afslag een routeringsbord wordt geplaatst.

In de onderzochte gemeenten zijn mogelijkheden om te keren of route-eindes niet door middel van routeringsbebording aangegeven. Tevens is de routeringsbebording in de zeven gemeenten niet waargenomen op de afslagen van de snelwegen. Met de routeringsbebording is de richting die moet worden gevolgd eenduidig weergegeven. Tevens is de routeringsbebording vrijwel direct na waarneming geïnterpreteerd.

Figuur 14 Routeringsbebording Nieuweweg Hellevoetsluis (Google, 2010)

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

44

2.3.4 De contactgegevens van ontheffingsverleners Informatie over de contactgegevens van de ontheffingsverleners is beschikbaar op de websites van de acht gemeenten en op de website van de veiligheidsregio Zeeland. De beschikbare informatie schetst aan welk postadres de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht en waar aanvullende vragen over de ontheffingen kunnen worden gesteld.

Websites De gemeenten Emmen en Zaanstad vermelden op de websites onderaan in het aanvraagformulier het postadres waaraan de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht. Op de websites van de gemeente Sluis en de veiligheidsregio Zeeland staat het postadres waaraan de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht op de webpagina over routering. De gemeenten Soest en Leusden hebben geen postadres op de websites of in aanvraagformulieren vermeld. Deze twee gemeenten hebben telefoonnummers beschikbaar gemaakt waarnaar gebeld kan worden voor vragen over de ontheffingen. Overigens bleek na het bellen van één van de nummers van de gemeente Soest, dat de ambtenaar die zich zou bezighouden met routering al geruime tijd met pensioen was. De informatie op deze website was dus niet actueel. De gemeenten Putten en Hellevoetsluis vermelden beide geen postadressen op de websites en de gemeente Hellevoetsluis vermeldt ook geen telefoonnummer. Deze gemeenten vermelden enkel dat de ontheffingsaanvragen aan de gemeente moeten worden gericht, waardoor het niet duidelijk is aan welke afdeling of exacte postadres de aanvraag moeten worden gericht. Voor de gemeente Breda blijft het onduidelijk welke organisatie de ontheffingen verleent. Dat wordt veroorzaakt doordat de gemeente Breda naar de regionale brandweer Midden- en West Brabant verwijst. Terwijl de regionale brandweer Midden- en West Brabant naar de gemeenten verwijst. Wanneer er één postadres en/of één telefoonnummer wordt vermeld, dan is de informatie direct te interpreteren. De informatie geeft eenduidig weer hoe ontheffingsverleners bereikt moeten worden. Dit geldt voor de gemeenten Putten, Zaanstad, Sluis, Emmen en Leusden. Voor de gemeente Leusden is echter niet direct een ontheffing aan te vragen, omdat er eerst moet worden gebeld en geen postadres is opgegeven. Dit geldt ook voor de gemeente Soest, die eveneens geen postadres maar telefoonnummers vermeldt. De informatie op de website van de gemeente Soest is verschillend te interpreteren, doordat er niet één maar twee telefoonnummers zijn opgegeven. Tevens duurt de interpretatie van de informatie daardoor langer, want het is niet direct duidelijk wat het goede telefoonnummer is. Enkel de informatie op de website van de gemeente Zaanstad is ook voor mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn te interpreteren, doordat de informatie zowel in het Nederlands, Engels als Duits wordt vermeld. Hieronder staan twee tabellen die de informatiebeschikbaarheid weergeven. Tabel 4 geeft de beschikbare informatie per informatie-item weer. In de linkerkolom is het informatie-item en de informatiebeschikbaarheid weergegeven. In de rechterkolommen zijn met de ‘X1’ tot en met de ‘X3’ aanduiding de bijbehorende informatie-eigenschappen weergegeven. Tabel 5 geeft de beschikbare informatie per gemeente weer. In de linkerkolommen zijn de informatie-items en de criteria aan de beschikbare informatie weergegeven. In de rechterkolom is door middel van een ‘ja, nee, niet van toepassing of fout’ aanduiding, aangegeven in hoeverre de gemeenten aan de criteria voldoen. Afsluitend is er een deelconclusie over de informatiebeschikbaarheid in de conclusie van het rapport opgenomen.

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

45

Informatie X0 X Eigenschappen aan informatie X1-X3

Routeplichtig vervoer Vier raadsdocumenten Tien websites

X1 De raadsdocumenten geven aan dat niet alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. Drie van de tien websites geven eveneens aan dat niet alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. Slechts op één website wordt doorverwezen naar het VLG.

X2 In acht van de veertien bronnen wordt het beeld geschetst dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. Dit beeld is onjuist. In de andere bronnen wordt het beeld geschetst dat sommige gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn.

X3 Als er wordt aangegeven dat niet alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn, dan is de informatie verschillend te interpreteren. Of het vervoer van een gevaarlijke stof routeplichtig is, is niet met een geraadpleegde bron te interpreteren. Op één website is de informatie niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels en Duits weergegeven.

Vaststelling van routering Drie raadsdocumenten Acht websites Routeringsbebording in zeven gemeenten

X1 Op de acht websites van de gemeenten, één website van een veiligheidsregio en de raadsdocumenten is aangegeven dat er routering of een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. De routeringsbebording is geplaatst om de gerouteerde wegen kenbaar te maken en is daarom op gerouteerde wegen en afslagen geplaatst.

X2 De informatie schetst het beeld dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld.

X3 Met de raadsdocumenten, websites en routeringsbebording is vrijwel direct te interpreteren dat er routering is vastgesteld. Deze informatie is eenduidig weergegeven. Op één website is de informatie niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels en Duits weergegeven.

Hoe de vastgestelde routering loopt Twee raadsdocumenten Negen websites Routeringsbebording in zeven gemeenten

X1 De gerouteerde wegen zijn in tekst in de raadsdocumenten en in tekst op twee websites weergegeven. Zeven gemeenten geven de routeringen ook op kaart weer. Met drie kaarten kan direct worden bepaald of loslocaties aan de vastgestelde routeringen liggen en is te bepalen of een afslag gerouteerd is. Routeringsbebording is in zeven gemeenten aanwezig. In twee van de zeven gemeenten ontbreekt de bebording op dusdanig veel gerouteerde wegen en afslagen dat er geen sprake is van één vastgestelde routering. In drie gemeenten ontbreekt er op één of twee afslagen routeringsbebording.

X2 Hoe de gevaarlijke stoffen routering is vormgegeven en welke afslagen chauffeurs wel of niet mogen of moeten nemen.

X3 Van loslocaties is doormiddel van de kaarten en tekst in vier gemeenten te bepalen of deze aan gerouteerde wegen liggen. Met de routeringsbebording is in vijf gemeenten te interpreteren wat de routering is. Van de gemeente Soest is niet voorafgaand aan de rit

§2.3

In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij g

emee

nte

n

46

Tabel 4 Informatiebeschikbaarheid per informatie-item

te interpreteren hoe de vastgestelde routering loopt. Van de gemeente Sluis is door het ontbreken van routeringsbebording niet tijdens de rit te interpreteren hoe de vastgestelde routering loopt. Op één website is de informatie niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels en Duits weergegeven.

Contactgegevens van ontheffings-verleners Tien websites

X1 Voor de acht gemeenten worden zowel postadressen als telefoonnummers vermeld.

X2 Waar ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht en/of welke nummer(s) moet(en) worden gebeld voor aanvullende informatie.

X3 Voor de gemeenten Soest en Leusden is niet direct te interpreteren waar een ontheffingsaanvraag aan kan worden gericht. Voor de gemeente Breda blijft het onduidelijk welke organisatie de ontheffingen verleent. Voor de andere gemeenten is direct te interpreteren waar een ontheffingsaanvraag aan moet worden gericht. Op één website is de informatie niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels en Duits weergegeven.

Em men

Put ten

Soest Sluis Breda

Zaan stad

Hellevoet sluis

Leus den

Totaal

Raads document

Te raadplegen via internet

J N N N N J N J 3/8

Wat routeplichtig vervoer is

J NVT

NVT NVT NVT F NVT J 2/3

Geeft informatie dat routering is vastgesteld

J NVT

NVT NVT NVT J NVT J 3/3

Geeft informatie over vastgestelde routering

J NVT

NVT NVT NVT N NVT J 2/3

Website

Wat routeplichtig vervoer is

J F N F J F F F 2/8

Vaststelling van routering

J J J J J J J J 8/8

Waar ontheffing aanvragen

J J J J N J J J 7/8

Routering op kaart J J N J J J J J 7/8

Routering in tekst J J N N N N N N 2/8

Bebording

Aanwezig J J J N J J J J 7/8

Bij elke afslag J N N NVT N N N J 2/7

Tijdig (100 of 30 mtr.)

J J N NVT N J N J 4/7

Tabel 5 Informatiebeschikbaarheid per gemeente en bron

J = Aanwezig N= Niet aanwezig NVT= Niet van toepassing F= Foute informatie

§2.4

E

ffec

tivit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

47

2.4 Effectiviteit van de informatievoorziening

In hoeverre is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners effectief?

In §2.2 en §2.3 is de informatiebehoefte en de informatiebeschikbaarheid behandeld. Door de resultaten van deze twee paragrafen met elkaar te vergelijken wordt in deze paragraaf de effectiviteit van de informatievoorziening bepaald. De effectiviteit van de informatievoorziening wordt per informatie-item weergegeven. Zo behandelt §2.4.1 routeplichtig vervoer, §2.4.2 de vaststelling van routering, §2.4.3 de vastgestelde routering en §2.4.4 de contactgegevens van ontheffingsverleners. Er is ook een deelconclusie gegeven over de effectiviteit van de gehele informatievoorziening in de eindconclusie van dit rapport. Per informatie-item wordt weergegeven hoe de informatie eigenschappen van de beschikbare informatie (beschikbaarheid, relevantie, juistheid en wijze van presentatie) overeenkomen met de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners. Als de eigenschap van het beschikbare informatie-item in voldoende mate met de behoefte overeenkomt, dan krijgt het informatie-item één punt. Als de eigenschap van het beschikbare informatie-item slechts matig overeenkomt met de behoefte, dan levert dit een halve punt op. Als de eigenschap van het beschikbare informatie-item onvoldoende overeenkomt met de behoefte, dan krijgt het informatie-item geen punten toegekend. Er is gekozen voor deze opzet van drie mogelijkheden per informatie eigenschap, omdat de keuze voor een optie bij een verdeling met meer mogelijkheden niet voldoende kon worden onderbouwd. Door punten te verdelen kan een oordeel per informatie-item worden gevormd. In dit onderzoek telt de kwaliteit van elke informatie eigenschap dus even zwaar. Per informatie-item is een score tussen de 0,5 en 4 mogelijk. Als het informatie-item drie of meer punten heeft gekregen, is de informatievoorziening van het desbetreffende informatie-item volgens dit onderzoek effectief. Bij minder dan drie punten is de informatievoorziening omtrent het informatie-item niet effectief. Het omslagpunt is bij een score van 3 gelegd, omdat een informatievoorziening niet direct ineffectief is als het aan kwaliteit van slechts één informatie-eigenschap ontbreekt. Bij minder dan 3 punten is een effectieve informatievoorziening naar alle waarschijnlijkheid niet meer mogelijk.

§2.4

Eff

ecti

vit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

48

2.4.1 Routeplichtig vervoer X0 beschikbaarheid Op elk van de tien geanalyseerde websites en in elk van de vier geanalyseerde raadsdocumenten is informatie over routeplichtig vervoer gegeven. Omdat in deze veertien bronnen voor alle acht gemeenten informatie over routeplichtig vervoer aanwezig is, kan worden geconcludeerd dat het aanbod van de informatie voldoende is.

X1 relevantie In acht van de veertien bronnen is aangegeven dat gevaarlijke stoffen vervoer de route moet volgen. In de andere zes bronnen is vermeld dat slechts bij het vervoer van enkele gevaarlijke stoffen de route moet worden gevolgd. In die zes bronnen is echter niet weergegeven welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. Bij welke hoeveelheden de gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn en in welke verpakkingsvormen de gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn is eveneens niet aangegeven. Daarnaast is er op slechts één van de tien geraadpleegde websites doorverwezen naar het VLG, van de geraadpleegde gemeentelijke bronnen kan alleen via deze website dus worden bepaald of een gevaarlijke stof routeplichtig is. Het internet, waarmee de gemeentelijke websites en de raadsdocumenten kunnen worden ingezien, is voor de geïnterviewde chauffeurs niet altijd te raadplegen. Informatie over routeplichtig vervoer is voor de chauffeurs daardoor niet op het juiste moment beschikbaar. Concluderend is de informatie vanuit gemeentelijke bronnen omtrent routeplichtig vervoer onvoldoende relevant.

X2 juistheid Het beeld waar de chauffeurs en logistiek planners behoefte aan hebben, namelijk: welke gevaarlijke stoffen in welke verpakkingsvormen en bij welke hoeveelheden routeplichtig zijn, wordt niet door de beschikbare informatie van gemeenten geschetst. Door de informatie in acht van de veertien geraadpleegde bronnen wordt zelfs het beeld geschetst dat bij al het vervoer van gevaarlijke stoffen de vastgestelde routering moet worden gevolgd. Dat beeld is niet juist, zie bijlage 2. Dat de geraadpleegde informatie in acht van de veertien bronnen een foutief beeld schetst is negatief voor de effectiviteit van de informatievoorziening. Concluderend is de informatie uit gemeentelijke bronnen omtrent routeplichtig vervoer onvoldoende juist.

X3 wijze van presentatie Door logistiek planners of chauffeurs is uit de informatie van gemeenten niet te interpreteren of het vervoer van een gevaarlijke stof routeplichtig is. De weergave van de informatie over routeplichtig vervoer verschilt daarnaast per website of raadsdocument, is voor één gemeente zelfs tegenstrijdig en is niet eenduidig weergegeven. Slechts op één gemeentelijke website is de informatie ook in andere talen dan het Nederlands weergegeven, voor buitenlandse logistiek planners en chauffeurs die de Nederlandse taal niet machtig zijn is de informatie over de routeplicht dan ook zeer beperkt te interpreteren. Concluderend is de wijze van presentatie omtrent routeplichtig vervoer onvoldoende.

Resultaat Uit analyse van de eigenschappen van het informatie-item, is te concluderen dat de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners omtrent routeplichtig vervoer niet effectief is. In tabel 6 hieronder is de effectiviteit van de informatievoorziening omtrent routeplichtig vervoer weergegeven. De linkerkolom geeft met de X0 tot X3 aanduiding de verschillende factoren van een effectieve informatievoorziening weer, waarna in de rechterkolom de aangetroffen kwaliteit van de informatievoorziening per factor is toegelicht.

§2.4

E

ffec

tivit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

49

De ernst dat de routeplichtige gevaarlijke stoffen niet effectief in gemeentelijke bronnen inzichtelijk zijn gemaakt kan echter worden genuanceerd. Als er eenmaal is doorverwezen naar het VLG weten logistiek planners en chauffeurs voor het volgende transport immers de weg naar het VLG te vinden. Daarnaast vervoeren de geïnterviewde logistiek planners en chauffeurs geregeld dezelfde gevaarlijke stoffen. In dat geval zou de juiste informatie over de routeplicht van een gevaarlijke stof dus al bekend moeten zijn. Tevens kan informatie over de routeplicht ook uit andere, niet gemeentelijke, bronnen worden verkregen. Bijvoorbeeld met het behalen van het ADR-vakbekwaamheidscertificaat, welke verplicht is voor chauffeurs die gevaarlijke stoffen vervoeren. Van chauffeurs met een ADR-vakbekwaamheidscertificaat mag ook worden verwacht dat ze de opgedane kennis over routeplichtig vervoer nog bezitten. Om deze redenen zijn de gevolgen van de ineffectiviteit van enkel de gemeentelijke informatievoorziening omtrent routeplichtig vervoer waarschijnlijk beperkt. Toch moet er bij de informatievoorziening vanuit de gemeenten net zoveel aandacht aan dit informatie-item worden besteed, omdat het cruciale informatie is voor het werken met routering. Zeker nu blijkt dat de gemeenten regelmatig het beeld schetsen dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn.

X0-X3 Voldoende, Matig, Onvoldoende

X0 Beschikbaarheid

Voldoende, score +1 Informatie over routeplichtig vervoer vanuit de gemeenten is aanwezig in

de vier beschikbare raadsdocumenten, op de websites van acht gemeenten en op de websites van twee ontheffingsverleners.

X1 Relevantie Onvoldoende, score 0 De routeplichtige gevaarlijke stoffen zijn niet in de veertien

geraadpleegde bronnen weergegeven. Daarnaast wordt er op slechts één van de tien websites doorverwezen naar het VLG, waarin deze

informatie wel wordt weergegeven. De informatie op het internet is niet te raadplegen voor de chauffeurs tijdens de rit en door het ontbreken van

internet beperkt te raadplegen voorafgaand aan de rit.

X2 Juistheid Onvoldoende, score 0 Er is door de informatie in acht bronnen het beeld geschetst dat alle

gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn, dit beeld is foutief. Welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn wordt in geen van de veertien

gemeentelijke bronnen weergegeven.

X3 Wijze van presentatie

Onvoldoende, score 0 Van de geraadpleegde bronnen kan alleen via de website die naar het

VLG verwijst worden geïnterpreteerd of een gevaarlijke stof routeplichtig is. Daarnaast is informatie over de routeplicht slechts op één website ook

in een andere taal dan in het Nederlands te interpreteren.

Conclusie

Score 1 = Niet effectief

Tabel 6 Effectiviteitscore routeplichtige gevaarlijke stoffen

§2.4

Eff

ecti

vit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

50

2.4.2 De vaststelling van routering

X0 beschikbaarheid Informatie over de vaststelling van routering is aanwezig in drie raadsdocumenten, op de acht gemeentelijke websites, op één website van een ontheffingsverlener en via de routeringsbebording. Omdat voor de acht geselecteerde gemeenten informatie over de vaststelling van routering in meerdere bronnen beschikbaar is gemaakt, kan worden geconcludeerd dat er voldoende aanbod is van informatie.

X1 relevantie De beschikbare raadsdocumenten geven slechts van drie gemeenten aan dat er routering is vastgesteld. Voor logistiek planners is informatie over de vaststelling van routering ook via de gemeentelijke websites te raadplegen. De informatie op de gemeentelijke websites geeft voor alle acht gemeenten aan dat er routering is vastgesteld. Omdat de logistiek planners de websites op elk moment kunnen raadplegen is de informatie altijd beschikbaar. Chauffeurs hebben niet altijd de beschikking over het internet, is dat het geval dan zijn ze voor hun informatie aangewezen op de routeringsbebording. De routeringsbebording is echter op de gerouteerde wegen geplaatst en dat zijn niet per definitie de toegangswegen tot de gemeente. De routeringsbebording is daardoor slechts in twee gemeenten op alle hoofdwegen tot de gemeente beschikbaar. Daarnaast maakt de plaatsing van routeringsbebording alleen kenbaar dat er wel routering is vastgesteld. Als er geen routering is vastgesteld wordt er immers geen bebording geplaatst om dit aan te geven. Daardoor wordt er door chauffeurs mogelijk ook naar routeringsbebording gezocht als er geen routering is vastgesteld. Concluderend is de relevantie van de informatie matig.

X2 juistheid De informatie uit de gemeentelijke bronnen schetst van alle geselecteerde gemeenten het beeld dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. Dit komt grotendeels overeen met het beeld waar behoefte naar is: In welke gemeenten, waar de gevaarlijke stof over lokale en/of regionale wegen vervoerd gaat worden, is routering vastgesteld? Er is door de informatie geen overzicht gegeven van de gemeenten waar de gevaarlijke stof over lokale en regionale wegen vervoerd gaat worden. Concluderend komt het beeld dat van de informatie wordt geschetst echter in voldoende mate overeen met de behoefte en daarom is de informatie voldoende juist.

X3 wijze van presentatie Dat er routering is vastgesteld is door logistiek planners en chauffeurs te interpreteren, maar door de chauffeurs kan de informatie niet tijdens de rit geïnterpreteerd worden. Niet alleen omdat de chauffeurs niet altijd de beschikking hebben over het internet, maar ook omdat voor het zoeken en interpreteren van de informatie hand- oogcoördinatie benodigd is en dat is tijdens het rijden in verband met de verkeersveiligheid niet verantwoord (Vlakveld & van Raamsdonk, 2001). Voor buitenlandse chauffeurs en logistiek planners die de Nederlandse taal niet machtig zijn is het ook moeilijk om te interpreteren dat er routering is vastgesteld, omdat de informatie slechts op één website in het Engels en Duits is weergegeven. Concluderend is de wijze van presentatie matig.

Resultaat Wanneer de resultaten op de vier factoren worden beschouwd, leidt dit tot de conclusie dat de informatievoorziening omtrent de vaststelling van routering effectief is. In tabel 7 hieronder is de effectiviteit van de informatievoorziening omtrent de vaststelling van routering weergegeven. De linkerkolom geeft met de X0 tot X3 aanduiding de verschillende factoren van een effectieve informatievoorziening weer, waarna in de rechterkolom de kwaliteit van de informatievoorziening per factor is toegelicht.

§2.4

E

ffec

tivit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

51

Of gemeenten routering hebben vastgesteld is belangrijke informatie. Wordt er onjuist geïnterpreteerd dat er wel of niet routering is vastgesteld, dan wordt de vastgestelde routering mogelijk niet nageleefd. Of een gemeente routering heeft vastgesteld is voor zover bekend niet uit andere bronnen te interpreteren dan de bronnen die zijn geraadpleegd, de informatie moet dus door de gemeenten worden aangereikt.

X0-X3 Voldoende, Matig, Onvoldoende

X0 Beschikbaarheid

Voldoende, score +1 Informatie over de vaststelling van routering is aanwezig in de vier

beschikbare raadsdocumenten, op de websites van acht gemeenten en één ontheffingsverlener en via de routeringsbebording, welke in zeven

gemeenten is geplaatst.

X1 Relevantie Matig, score +0,5 Voor logistiek planners is de benodigde hoeveelheid informatie altijd

beschikbaar.

Voor de chauffeurs is de benodigde hoeveelheid informatie ook beschikbaar, maar niet altijd op het moment dat er behoefte aan is. Dat

wordt veroorzaakt doordat het internet voorafgaand aan de rit nauwelijks en tijdens de rit niet te raadplegen is. Daarnaast is de

routeringsbebording slechts in twee gemeenten op alle hoofdwegen tot een gemeente geplaatst.

X2 Juistheid Voldoende, score +1 Wanneer de informatie door chauffeurs of logistiek planners is

geïnterpreteerd, schetst dit het beeld dat er routering is vastgesteld. Er wordt echter geen overzicht gegeven van de gemeenten waar over

lokale en/of regionale wegen wordt gereden.

X3 Wijze van presentatie

Matig, score +0,5 De vaststelling van routering is via de routeringsbebording, de

raadsdocumenten en de websites te interpreteren. De informatie is maar op één website in een andere taal dan in het Nederlands

weergegeven, waardoor het interpreteren van de informatie voor buitenlanders die de Nederlandse taal niet machtig zijn

moeilijk/onmogelijk is. Daarnaast is de informatie via de websites, voor de chauffeurs, tijdens de rit moeilijk te interpreteren.

Conclusie

Score 3 = Effectief

Tabel 7 Effectiviteitscore vaststelling van routering

§2.4

Eff

ecti

vit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

52

2.4.3 De vastgestelde routering

X0 beschikbaarheid Informatie over de vastgestelde routering is in verschillende bronnen aanwezig. Zo is informatie over de vastgestelde routering in twee van de vier beschikbare raadsdocumenten vermeld. Daarnaast is er in zeven gemeenten routeringsbebording waargenomen en is informatie over de vastgestelde routering door zeven gemeenten in tekst en/of kaartmateriaal op websites weergegeven. Voor de acht geselecteerde gemeenten is dan ook in meerdere bronnen informatie over de vastgestelde routering beschikbaar. Concluderend is het aanbod van informatie vanuit de gemeenten omtrent de vastgestelde routering voldoende.

X1 relevantie De logistiek planners en chauffeurs hebben met betrekking tot de vastgestelde routering in een gemeente, behoefte aan de namen van de wegen die opgenomen zijn in de routering. Deze informatie is beschikbaar in twee raadsdocumenten, op drie kaarten op websites en in alinea’s tekst op twee websites. Deze zeven bronnen geven slechts voor drie gemeenten duidelijkheid. Voor logistiek planners is het in vijf gemeenten in de huidige situatie dus niet mogelijk om met gemeentelijke bronnen te bepalen of er wel of niet een ontheffing moet worden aangevraagd. Hoe de gerouteerde wegen door de gemeente lopen is voor zeven gemeenten door middel van lijnen die de wegen aangeven, op kaartmateriaal inzichtelijk gemaakt. Informatie over de gerouteerde afslagen, waar de routering precies eindigt en waar de chauffeurs kunnen keren na het lossen van de goederen is niet of nauwelijks in de tekst of op de kaarten inzichtelijk gemaakt. Door het ontbreken van deze informatie is het voor chauffeurs moeilijk om voorafgaand aan de rit te bepalen welke route moet worden gereden. Tijdens de rit geeft de routeringsbebording aan de chauffeurs aan of zij een afslag mogen of zelfs moeten nemen. De routeringsbebording geeft net zoals de routeringskaarten niet aan waar de routering eindigt of mogelijkheden zijn om te keren. In twee gemeenten is de routeringsbebording bij gerouteerde afslagen dusdanig beperkt waargenomen, dat het niet mogelijk is om de verplichte route te volgen. De routeringsbebording die de chauffeurs moeten volgen ontbreekt in vijf gemeenten bij meerdere gerouteerde afslagen, zoals te lezen is in §2.3.3. Dat routeringsbebording geregeld niet bij gerouteerde afslagen is geplaatst, wordt ook aangegeven in een artikel over de routeplicht (Aartrijk, 2014, p. 15) en door de inspectie Verkeer en Waterstaat in een rapport uit 2005 (IVW, 2005, p. 4). Het kaartmateriaal en de vastgestelde routering in tekst moet voor elke gemeente afzonderlijk worden opgezocht. Door een veiligheidsadviseur is aangegeven dat het door het ontbreken van het overzicht van deze informatie onmogelijk is om over de informatie te beschikken (Aartrijk, 2014, p. 14). Voor chauffeurs die het internet niet altijd kunnen raadplegen klopt dit in ieder geval, omdat het voor hen inderdaad niet mogelijk is om over de informatie te beschikken. Concluderend is voor zowel chauffeurs als logistiek planners de informatie onvoldoende relevant.

X2 juistheid Bij de logistiek planners is omtrent de vastgestelde routering met name behoefte aan informatie die schetst of loslocaties aan de routering liggen. Doordat slechts van drie gemeenten de wegnamen worden vermeld, is dat in vijf gemeenten dus niet met gemeentelijke bronnen te interpreteren. Over welke wegen de chauffeurs moeten rijden is door middel van routeringsbebording wel in vijf gemeenten inzichtelijk. Concluderend is de juistheid van de informatie matig.

§2.4

E

ffec

tivit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

53

X3 wijze van presentatie Bij het waarnemen van routeringsbebording is direct en eenduidig te interpreteren wat de te volgen wegen en afslagen zijn. Echter, voor het kunnen interpreteren van de informatie uit het kaartmateriaal is voor chauffeurs en logistiek planners bij vijf gemeenten een aanvullende kaart met straatnamen en afslagen nodig. Voor chauffeurs is het tijdens de rit niet mogelijk om een route te interpreteren als daarvoor twee kaarten moeten worden gebruikt, waardoor de informatie op de kaarten niet op een juiste wijze voor chauffeurs is gepresenteerd. De informatie is daarnaast maar via één website in het Duits of Engels te lezen, waardoor de informatie moeilijk te interpreteren is voor chauffeurs en logistiek planners die de Nederlandse taal niet machtig zijn. Concluderend is de wijze van presentatie van de informatie over de vastgestelde routering onvoldoende.

Resultaat Wanneer de resultaten op de vier factoren worden beschouwd leidt dit tot de conclusie dat de informatievoorziening omtrent de vastgestelde routering niet effectief is. In tabel 8 is de (in)effectiviteit van de informatievoorziening omtrent de vastgestelde routering weergegeven. De linkerkolom geeft met de X0 tot X3 aanduiding de verschillende factoren van een effectieve informatievoorziening weer, waarna in de rechterkolom de kwaliteit van de informatievoorziening per factor is toegelicht.

X0-X3 Voldoende, Matig, Onvoldoende

X0 Beschikbaarheid

Voldoende, score +1 Informatie over de vastgestelde routering is beschikbaar op websites,

raadsdocumenten en via routeringsbebording. Voor de acht geselecteerde gemeenten is informatie over de vastgestelde routering

dan ook in meerdere bronnen aanwezig.

X1 Relevantie Onvoldoende, score 0 De routeringsbebording is in vijf gemeenten voldoende aanwezig om

de route te kunnen volgen. Wegnamen van gerouteerde wegen worden echter maar van drie gemeenten weergegeven. Daarnaast is de informatie op het internet niet of nauwelijks voor chauffeurs te

raadplegen.

X2 Juistheid Matig, score +0,5 De geraadpleegde informatiebronnen schetsen hoe de routering in een gemeente loopt. Of loslocaties wel of niet aan de vastgestelde routering liggen is slechts voor drie gemeenten te bepalen, omdat wegnamen van

gerouteerde wegen alleen van die gemeenten zijn weergegeven.

X3 Wijze van presentatie

Onvoldoende, score 0 De kaarten op de websites zijn niet te interpreteren tijdens het rijden.

Slechts op één website is de informatie in het Engels en Duits te interpreteren.

Conclusie

Score 1,5 = Niet effectief

Tabel 8 Effectiviteitscore vastgestelde routering

§2.4

Eff

ecti

vit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

54

2.4.4 De contactgegevens van ontheffingsverleners X0 beschikbaarheid Op de tien websites van de acht geselecteerde gemeenten en twee ontheffingsverleners is diverse informatie over de contactgegevens van de ontheffingsverleners vermeld. Informatie over de contactgegevens van ontheffingsverleners is dan ook voor alle acht geselecteerde gemeenten beschikbaar. Concluderend is het aanbod van de informatie over contactgegevens van ontheffingsverleners effectief.

X1 relevantie Op de tien geraadpleegde websites van gemeenten en ontheffingsverleners zijn van vijf gemeenten postadressen en telefoonnummers van ontheffingsverleners vermeld. Slechts twee gemeenten vermelden dat de ontheffingsaanvragen aan de gemeente moeten worden gericht, zonder daarbij een telefoonnummer of postadres weer te geven. Maar op basis van die informatie is het in ieder geval wel duidelijk dat de gemeente de ontheffingsverlener is. Voor één gemeente blijft het onduidelijk wie de ontheffingsverlener is, omdat de gemeente naar de regionale brandweer als zijnde de ontheffingsverlener verwijst en de regionale brandweer naar de gemeenten. Doordat de logistiek planners beschikking hebben over het internet is de informatie op elk moment via de websites te raadplegen. Concluderend is de informatie voldoende relevant.

X2 juistheid Er is op elk van de tien geraadpleegde websites het beeld geschetst aan welke organisatie de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht. Waar vragen kunnen worden gesteld over de ontheffingen is van vijf gemeenten, door het beschikbaar maken van telefoonnummers en postadressen, eveneens duidelijk. Concluderend is het beeld dat de informatie schetst dan ook voldoende juist.

X3 wijze van presentatie Met betrekking tot het interpreteren van de informatie zijn de telefoonnummers en postadressen correct te interpreteren. Voor buitenlandse logistiek planners die de Nederlandse taal niet machtig zijn is de informatie echter maar op één website in het Duits of Engels te interpreteren. Concluderend is de wijze van presentatie echter voldoende.

Resultaat Wanneer de resultaten op de vier factoren worden beschouwd, leidt dit tot de conclusie dat de informatievoorziening omtrent de contactgegevens van ontheffingsverleners effectief is. Het probleem dat vaak onbekend is aan welke organisaties de ontheffingsaanvragen door logistiek planners moeten worden gericht, zoals is aangekaart tijdens het landelijke overleg over routering, is in dit onderzoek niet bevestigd. “Welk bevoegd gezag de ontheffingen verleend is niet steeds duidelijk. Soms zijn de Veiligheidsregio’s aanspreekpunt, soms de gemeentes zelf” (Wouda, 2014b). Welke reden hieraan ten grondslag ligt is niet duidelijk. In tabel 9 hieronder is de effectiviteit van de informatievoorziening omtrent de contactgegevens van ontheffingsverleners weergegeven. De linkerkolom geeft met de X0 tot X3 aanduiding de verschillende factoren van een effectieve informatievoorziening weer. Waarna in de rechterkolom de kwaliteit van de informatievoorziening per factor is toegelicht.

§2.4

E

ffec

tivit

eit

van

de

info

rmat

ievo

orz

ien

ing

55

X0-X3 Voldoende, Matig, Onvoldoende

X0 Beschikbaarheid

Voldoende, score +1 Informatie over de vaststelling van routering is op de tien

geraadpleegde websites aanwezig. Deze tien websites geven van elk van de acht gemeenten informatie over de contactgegevens van

ontheffingsverleners.

X1 Relevantie Voldoende, score +1 Er is door zeven van de acht gemeenten vermeld aan welke organisatie de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht. Van vijf gemeenten

zijn ook telefoonnummers en/of postadressen weergegeven.

X2 Juistheid Voldoende, score +1 Door zeven van de acht gemeenten wordt het beeld geschetst aan

welke organisatie de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht. Door vijf gemeenten wordt ook geschetst waar vragen kunnen worden

gesteld over de ontheffingen.

X3 Wijze van presentatie

Voldoende, score +1 Voor buitenlandse logistiek planners die de Nederlandse taal niet

machtig zijn is de informatie niet te interpreteren.

Conclusie

Score 4 = Effectief

Tabel 9 Effectiviteitscore contactgegevens van ontheffingsverleners

§2.5

Mo

gelij

khed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

56

2.5 Mogelijkheden tot verbetering van de effectiviteit

Welke mogelijkheden zijn er om de effectiviteit van de informatievoorziening te verbeteren?

In de vorige paragraaf is de effectiviteit van de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners behandeld. Op basis van de (in)effectiviteit van de informatievoorziening worden in deze paragraaf verbeteringswijzen opgesteld. Per verbeteringswijze is uitgelegd wat de verbeteringswijze inhoudt en op welke eigenschappen van de informatie-items (beschikbaarheid, relevantie, juistheid en wijze van presentatie) de verbeteringswijze betrekking heeft. Allereerst behandelt §2.5.1 een richtlijn voor gemeenten omtrent de externe communicatie bij de vaststelling van routering. Daarna gaat §2.5.2 in op het bovengemeentelijk beleggen van de uitvoering van het routeringsbeleid. Vervolgens behandelt §2.5.3 een landelijk overzicht van de vaststelling en vastgestelde routering. Daarna komt in §2.5.4 het verwerken van de vastgestelde routering in een navigatiesysteem en routeplanner aan bod. Ten slotte behandelt §2.5.5 de communicatie van informatie tussen logistiek planners en chauffeurs die vanaf de gemeenten afkomstig is. En afsluitend is er een deelconclusie gegeven over de verbeteringsmogelijkheden van de informatievoorziening in de eindconclusie van dit rapport.

2.5.1 Een richtlijn voor gemeenten Uit §2.4 blijkt dat de ineffectiviteit van de informatievoorziening deels wordt veroorzaakt doordat elke gemeente de informatie naar eigen inzicht beschikbaar maakt. Er is geen geharmoniseerde werkwijze, waardoor de informatie aan de chauffeurs of logistiek planners per gemeente verschilt. Het verminderen van verschillen tussen de gemeenten bij de informatievoorziening is belangrijk, zo blijkt onder andere uit de volgende uitspraak van een geïnterviewde logistiek planner. De verschillen tussen de gemeentes zorgen voor de problemen, als elke gemeente op een zelfde wijze zou werken hoef ik niet voor elke gemeente de verschillen uit te zoeken en daar naar te handelen. Ieder gemeente of aangewezen overheidsdienst werkt nu anders, een paar richtlijnen zouden dus erg helpen” – Planner transporteur. Door één richtlijn te ontwikkelen die de gemeenten kunnen hanteren bij het beschikbaar stellen van informatie, kan er aangegeven welke informatie gepresenteerd moet worden en hoe de informatie gepresenteerd moet worden. Zo blijkt onder andere uit de volgende uitspraak van een beleidsmedewerker van de ILT: “In de huidige vorm zou het routeringsbeleid kunnen worden versterkt door het uitbrengen van een handleiding over hoe gemeenten hun communicatie over routering het best zouden kunnen organiseren” – beleidsmedewerker vervoer gevaarlijke stoffen. Een richtlijn verbetert niet alleen de wijze van presentatie van de informatie. Zo kunnen met de verbeteringswijze ook andere eigenschappen van informatie-items beter aansluiten bij de behoeftes van de chauffeurs en logistiek planners. Zo kan allereerst de hoeveelheid van de beschikbare informatie worden verbeterd, bijvoorbeeld door aan te geven dat omtrent de routeplicht door de gemeenten moet worden doorverwezen naar tabel 1 van het VLG. Daarnaast kan door een tabel op te nemen met plaatsingsafstanden voor routeringsborden, ten opzichte van gerouteerde afslagen, ook het moment van beschikbaarheid worden verbeterd. Tevens kan het beeld worden veranderd dat de informatie schetst, door bijvoorbeeld andere informatie aan te leveren. Dit kan onder andere de informatievoorziening omtrent de routeplicht te verbeteren, omdat de informatie omtrent dat item nogal eens een fout beeld schetst, zie §2.3.1.

§2.5

M

oge

lijkhed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

57

Middels één richtlijn kunnen dus drie van de vier eigenschappen die van invloed zijn op een effectieve informatievoorziening worden verbeterd, namelijk de relevantie, juistheid en wijze van presentatie. Concreet zou er bij het opstellen van één richtlijn voor gemeenten in ieder geval aandacht moeten worden besteed aan het correct weergeven wanneer vervoer routeplichtig is, bijvoorbeeld door middel van het doorverwijzen naar het VLG. Daarnaast zou moeten worden aangegeven dat de vastgestelde routering met wegnamen op één kaart moet worden weergeven en dat het voor chauffeurs mogelijk moet zijn om die kaart te gebruiken bij het volgen van een route. Ten slotte moet er aandacht worden besteed aan het plaatsen van routeringsbebording, op minimaal 40 meter bij 50 km/u wegen, of minimaal 100 meter bij 80 km/u wegen, van elke gerouteerde afslag (Verkeersbordenonline.nl, z.j.). De informatiebehoeftes die zijn opgesomd in §2.2 moeten dus zoveel mogelijk in de richtlijn worden verwerkt. Dat er richtlijnen voor het gebruik door gemeenten worden opgesteld is niet iets nieuws. Zelfs met betrekking tot de routering zijn er al richtlijnen voor de gemeenten beschikbaar. De bestaande richtlijnen richten zich echter op het nut en de noodzaak van de vaststelling van routering en niet op de informatievoorziening, zie als voorbeeld de richtlijn vervoer gevaarlijke stoffen (regionale brandweer Gelderland-Zuid, 2008). Omdat de hierboven voorgestelde richtlijn zich focust op de informatievoorziening van gemeenten aan logistiek planners en chauffeurs is het logisch dat brancheorganisaties zoals de EVO en TLN, samen met gemeenten of organisaties zoals de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), een dergelijke richtlijn opstellen. Door de voorgestelde richtlijn door deze organisaties te laten opstellen sluit de richtlijn zowel aan bij de behoeftes van de chauffeurs en logistiek planners, als bij de taken van de gemeenten. Voor het opstellen van de voorgestelde richtlijn hoeft geen wets- of beleidswijziging gerealiseerd te worden. Een richtlijn is dan ook een instrument die met relatief weinig middelen de informatievoorziening van de gemeenten aan de chauffeurs en logistiek planners kan verbeteren.

2.5.2 Routering bovengemeentelijk beleggen De routering van gemeentelijke wegen is lokaal beleid, zie artikel 18 Wvgs. Sommige gemeenten hebben er voor gekozen om de ontheffingsverlening uit te besteden aan veiligheidsregio’s of omgevingsdiensten. Daarnaast komt het voor dat veiligheidsregio’s en omgevingsdiensten de gemeenten adviseren over de wegen die in de routering moeten worden opgenomen. Zo blijkt uit gesprekken met meerdere medewerkers van omgevingsdiensten en veiligheidsregio’s. Hoe en welke informatie er over de routering beschikbaar wordt gemaakt bepaalt elke gemeente echter zelf. De informatie wordt door elke gemeente verschillend beschikbaar gemaakt, zoals ook in §2.5.1 is aangegeven. De verschillen in het weergeven van informatie tussen de gemeenten ontstaan enerzijds doordat in elke gemeente de informatie over de routering door een andere ambtenaar in andere bronnen is vastgelegd. Anderzijds is in het algemeen het kennisniveau van de gemeenteambtenaren op het gebied van routering laag (Wouda, 2014a, p. 4). Door de uitvoering omtrent routering bovengemeentelijk te beleggen kan één expert voor bijvoorbeeld één gehele provincie taken met betrekking tot routering uitvoeren. Het beleggen van deze taak bij één expert heeft drie directe voordelen:

1. De expert kan meer ervaring opbouwen omtrent routering. 2. De expert kan zich meer inlezen in het beleid en waarschijnlijk meer tijd vrij maken

voor het vergroten van kennis over routering. 3. Doordat er één expert is, wordt de informatie uniformer weergegeven.

§2.5

Mo

gelij

khed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

58

Er is echter ook één nadeel, want één expert die alleen werkt heeft geen klankbord, waardoor foutieve werkwijzen waarschijnlijk niet worden herkend. Door een landelijke klankbordgroep van experts zou dit echter kunnen worden ondervangen. De expert zou niet alleen de ontheffingen moeten verlenen, maar ook informatie moeten verstrekken over de routering en de routeringen moeten beheren. Hierdoor verbetert overigens niet alleen de informatiebeschikbaarheid, maar waarschijnlijk ook de afstemming van de vastgestelde routering tussen buurgemeenten (Aartrijk, 2014, p. 14). Het gehele routeringsbeleid wordt door deze verbeteringswijze dan ook beter werkbaar voor de chauffeurs en logistiek planners. Met betrekking tot de informatievoorziening wordt allereerst de beschikbaarheid van de informatie verbeterd. Er zal immers niet op de website van elke gemeente naar informatie te hoeven worden gezocht, omdat de informatie centraal, bij de expert, is weergegeven. Tevens is door het hogere kennisniveau van de expert de verwachting dat de informatievoorziening ook indirect verbetert. Want een expert op het gebied van het vervoer van gevaarlijke stoffen heeft waarschijnlijk een beter inzicht in de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners, dan een werknemer van de gemeente. Het bovengemeentelijk beleggen van het routeringsbeleid heeft dan ook effect op meerdere factoren van een effectieve informatievoorziening. Het bovengemeentelijk beleggen van de uitvoering omtrent routering bij omgevingsdiensten, provincies of veiligheidsregio’s is moeilijk te realiseren. Voor het verplicht beleggen van deze lokale bevoegdheid bij een bovengemeentelijke organisatie is namelijk een wetswijziging in de Wvgs nodig, zie bijlage 2. In een tijd waarin steeds meer taken van het Rijk bij de gemeenten worden neergelegd, zoals bijvoorbeeld in de zorg het geval is (Rijksoverheid, z.j.), ligt een verbeteringswijze die in de omgekeerde richting gaat gevoelig. Het effect van deze verbeteringswijze is naar alle waarschijnlijkheid groot, niet alleen voor de informatievoorziening omtrent de routering, maar voor het gehele routeringsbeleid. Volgens de EVO is het bovengemeentelijk beleggen van de uitvoering van het routeringsbeleid een goede manier om het beleid werkbaar te maken voor chauffeurs en logistiek planners, zo blijkt uit een interview.

2.5.3 Landelijk overzicht van routeplichtige gemeenten, vastgestelde routering en contactgegevens De informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners focussen zich op vier informatie-items, drie van deze informatie-items zijn gemeente-specifiek, namelijk: de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners. Deze drie informatie-items kunnen echter wel in dezelfde bron worden weergegeven. In de huidige situatie wordt de informatie door de gemeente of de ontheffingsverlener op de website van de organisatie weergegeven. Dit resulteert in een langere tijd voor chauffeurs en logistiek planners om de informatie te zoeken, dan wanneer alle informatie centraal beschikbaar is. Er moet nu namelijk eerst voor de juiste gemeente de juiste website en webpagina worden gezocht. Door chauffeurs en logistiek planners wordt daarom geopperd dat er één landelijk overzicht moet worden gerealiseerd waar informatie over de routeplichtige gemeenten, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners op beschikbaar moet worden gemaakt. Van de opmerkingen tijdens interviews en in vakliteratuur over mogelijke verbeteringswijzen is deze verbeteringswijze ook het meest genoemd. Zo wordt er onder andere vermeld dat:

“Het liefst zou ik zien dat elke wijziging in gemeentelijk beleid zichtbaar wordt op een kaart die voor iedereen beschikbaar is” (Aartrijk, 2014, p. 15).

§2.5

M

oge

lijkhed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

59

“De deelnemers zijn het erover eens dat het van belang is dat je als vervoerder - voordat je gaat rijden - al nadenkt over de te volgen route. Nu gebeurt dat onvoldoende. Centraal beschikbaar kaartmateriaal zou daaraan kunnen bijdragen en tegelijk problemen in de uitvoering oplossen” (Wouda, 2014a, p. 6).

“Er is behoefte aan een landelijke database van gebieden waar gerouteerd is en welke routes er dan precies aangewezen zijn” (Wouda, 2014b, p. 3).

“Als er een kaartje komt met daarin de routes dan zou ik ook heel graag een database daarbij willen zien met waar je de ontheffingen kan aanvragen. Het is bij ons een nevenfunctie dus de tijd die het ons zou schelen is gewoon winst” – Planner transporteur.

Met één landelijk overzicht is de informatie omtrent de vaststelling en vastgestelde routering allereerst sneller beschikbaar voor chauffeurs en logistiek planners, omdat de informatie niet op elke website van een gemeente hoeft te worden opgezocht. Daarnaast kan de informatie, doordat er een standaard format wordt gebruikt om de informatie weer te geven, eenduidiger en sneller worden geïnterpreteerd. Tevens is het voor chauffeurs en logistiek planners mogelijk om met een overzicht van meerdere gemeenten een route door meerdere gemeenten te interpreteren. De data afkomstig van gemeenten kan daarnaast nog worden aangevuld, doordat op een gekozen kaartlaag bijvoorbeeld meer data wordt weergegeven dan in de geraadpleegde kaarten voor de vaststelling van de informatiebeschikbaarheid, zie §2.2.3. Zo kunnen bijvoorbeeld A- en N-nummers van wegen worden weergegeven. Door een landelijk overzicht wordt dus niet alleen de beschikbaarheid en de wijze van presentatie verbeterd, maar kan er ook informatie worden toegevoegd waardoor tevens het beeld dat de informatie schetst verandert. Een voorbeeld van hoe de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners in één landelijk overzicht kunnen worden weergegeven, is in figuur 15 inzichtelijk gemaakt. In deze figuur, gebaseerd op mijn eigen onderzoekswerkzaamheden, is het landelijke overzicht ter illustratie op een kaart weergegeven, de landelijke routeringskaart. De gemeenten zonder routering zijn in groen aangegeven en de aangewezen gerouteerde wegen zijn in rood aangegeven. Daarnaast is er per gemeente ter illustratie een voorbeeld gegeven van hoe de ontheffingsverleners zichtbaar kunnen worden gemaakt. De figuur maakt onderdeel uit van een opzet van een landelijke routeringskaart die in dit onderzoek is gerealiseerd. Meer informatie over de realisatie van deze landelijke routeringskaart is gegeven in bijlage 8.

Figuur 15 Voorbeeld van een landelijk overzicht van de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners op kaart

§2.5

Mo

gelij

khed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

60

2.5.4 Routes in navigatiesysteem en routeplanner De informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering kan worden verwerkt in software/programma die op basis van deze gegevens een route plant, of worden verwerkt in een navigatiesysteem die de te volgen route in beeld en geluid kenbaar maakt. Voor chauffeurs en logistiek planners is het met een routeringskaart mogelijk om in te zien of gemeenten routering hebben vastgesteld en welke wegen zijn gerouteerd. De feitelijke route die van laad- naar loslocatie moet worden gereden (of vice versa) en of afslagen wel of niet mogen of moeten worden genomen zou eveneens met de routeringskaarten bepaald kunnen worden. Door logistiek planners en chauffeurs wordt echter dagelijks gewerkt met routeplanners en navigatiesystemen die deze interpretatieslag al voor hen maken. Daarom zou voor chauffeurs en logistiek planners de verwerking van de vaststelling van routering en de vastgestelde routering in routeplanners en navigatiesystemen de ‘ultieme’ verbeteringswijze zijn. “Het zou voor ons het mooiste zijn als wij de route op de boordcomputer kunnen zetten, bijvoorbeeld door middel van een kaart. Of dat direct de route uitgestippeld wordt, dat zou helemaal mooi zijn” – Planner transporteur. Doordat de routeplanner een interpretatieslag uit handen neemt is de route eenduidiger en gemakkelijker te interpreteren. De informatie is ook sneller beschikbaar, omdat alleen gemeenten die op de route liggen worden weergegeven. De hoeveelheid van de informatie is ook meer toegespitst op de gebruiker, doordat een routeplanner alleen de informatie weergeeft waar bij het volgen van een route behoefte aan is, zie §2.2.3. De hoeveelheid van de informatie kan daarnaast ook nog worden aangevuld, door bijvoorbeeld informatie over de rijtijd in de routeplanner weer te geven. Volgens de EVO zou het dan ook een mooie oplossing zijn als de routeringskaarten in de routeplanners verwerkt worden, zo blijkt uit de interviews. Waar de routeplanners vooral voor logistiek planners toegevoegde waarde hebben, zijn navigatiesystemen nuttig voor chauffeurs. Het grote pluspunt van de verwerking van de routering in een navigatiesysteem is dat de vastgestelde routering daardoor onafhankelijk van de routeringsbebording kan worden gevolgd. Primair verbetert een navigatiesysteem dus het moment van beschikbaarheid van de informatie. Maar ook de wijze van presentatie wordt verbeterd. Doordat de informatie met pijlen en in gesproken woord wordt overgebracht is de informatie eenduidiger te interpreteren en is het mogelijk om de informatie tijdens het rijden te interpreteren. Informatie over de vastgestelde routering is immers al beschikbaar op kaartmateriaal en in tekst, maar de informatie in deze bronnen is vaak niet te interpreteren tijdens het rijden, zie §2.4.3.

Figuur 16 Navigatiesysteem (TomTom Telematics, 2014)

§2.5

M

oge

lijkhed

en t

ot

ver

bet

erin

g van

de

effe

ctiv

itei

t

61

2.5.5 Communicatie tussen logistiek planner en chauffeur In dit onderzoek is de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners onderzocht. De communicatie tussen logistiek planners en chauffeurs is dus niet onderzocht. Toch zou een verbetering van de communicatie tussen chauffeurs en logistiek planners naar alle waarschijnlijkheid ook de effectiviteit van de informatievoorziening van gemeenten kunnen verbeteren. Logistiek planners hebben namelijk de beschikking over informatie van de gemeenten omtrent de routering, waarover de chauffeurs geen beschikking hebben en vice versa. Zo hebben logistiek planners door de mogelijkheid om gemeentelijke websites te raadplegen altijd de beschikking over kaarten van de vastgestelde routering. Chauffeurs hebben kennis van de wegsituatie, bijvoorbeeld op welke afslagen routeringsbebording is geplaatst of hoe loslocaties precies moeten worden bereikt. Feit is dus dat de logistiek planners de beschikking hebben over informatie omtrent de routering, waar behoefte aan is bij chauffeurs en vice versa, zie §2.2 en §2.3. Of de communicatie van informatie omtrent routering tussen chauffeurs en logistiek planners kan worden verbeterd is binnen dit onderzoek echter niet onderzocht. Op basis van het uitgevoerde onderzoek wordt dan ook niet geadviseerd om de communicatie tussen chauffeurs en logistiek planners direct te verbeteren, maar hier aanvullend onderzoek naar uit te voeren. Er is namelijk eerst meer kennis van de communicatie nodig om vast te stellen of de communicatie tussen deze twee spelers moet en kan worden verbeterd. Onderstaande uitspraak suggereert dat er verbeteringen mogelijk zijn. “De opdrachtgever waar je komt laden zou meer zijn verantwoordelijkheid moeten nemen met betrekking tot het bekendmaken van de routes. De route die je met zijn stoffen gaat rijden zou hij al voor de rit uitgezocht moeten hebben” – Chauffeur.

Ho

ofd

stuk: C

on

clusi

e

62

Conclusie In dit hoofdstuk worden allereerst de antwoorden op de verschillende deelvragen weergegeven, waarna vervolgens de onderzoeksvraag wordt beantwoord.

Informatiebehoefte Chauffeurs en logistiek planners die het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen plannen of uitvoeren hebben behoefte aan informatie over: de routeplichtige gevaarlijke stoffen, de vaststelling van routering en de vastgestelde routering. Daarnaast hebben logistiek planners behoefte aan de contactgegevens van ontheffingsverleners. De informatie over de routeplichtige gevaarlijke stoffen moet aan de chauffeurs en logistiek planners kenbaar maken of het vervoer van een gevaarlijke stof routeplichtig is. Met betrekking tot de vaststelling van routering willen de chauffeurs en logistiek planners beschikken over informatie die aangeeft in welke gemeenten, die op de route liggen, routering is vastgesteld. Met informatie over de vastgestelde routering moet inzichtelijk zijn hoe de chauffeurs moeten rijden en kunnen worden bepaald of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. Voor chauffeurs moet de informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering zowel voorafgaand als tijdens de rit te raadplegen en te interpreteren zijn. Voor logistiek planners moet ook duidelijk zijn aan welke organisaties de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht. De vier informatie-items moeten tevens door buitenlandse chauffeurs en logistiek planners, die de Nederlandse taal niet machtig zijn, geïnterpreteerd en begrepen kunnen worden. Omdat dit ook een groep is die met routeplichtige gevaarlijke stoffen over Nederlandse wegen rijden.

Informatiebeschikbaarheid De vier benodigde informatie-items zijn allen beschikbaar, maar de wijze waarop verschilt per gemeente. Zo wordt door de informatie in acht van de veertien beschikbare bronnen het beeld geschetst dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn, wat fout is. Daarnaast is er in geen van de geraadpleegde bronnen aangegeven welke gevaarlijke stoffen bij het vervoer routeplichtig zijn. Dat er routering in een gemeente is vastgesteld is voor chauffeurs en logistiek planners allereerst inzichtelijk via raadsdocumenten, maar deze zijn slechts van drie gemeenten beschikbaar. De websites geven wel voor alle acht gemeenten aan dat er routering is vastgesteld, maar deze zijn niet te raadplegen en/of te interpreteren tijdens rit. Informatie over de vastgestelde routering is voor logistiek planners en chauffeurs ook in raadsdocumenten beschikbaar, zo worden de namen van de gerouteerde wegen in de raadsdocumenten vermeld. Daarnaast zijn op de tien geraadpleegde websites van zeven gemeenten kaarten beschikbaar, waarop de vastgestelde routering eveneens in te zien is. Tevens is de vastgestelde routering voor chauffeurs door middel van routeringsbebording te volgen. In één gemeente is er echter in zijn geheel geen routeringsbebording waargenomen en in twee gemeenten is de routeringsbebording bij meerdere gerouteerde afslagen niet waargenomen. De contactgegevens van ontheffingsverleners zijn op de websites van de gemeenten en ontheffingsverleners beschikbaar. Zo zijn er telefoonnummers of postadressen weergegeven waarnaar de ontheffingsaanvragen of vragen over de ontheffingen moeten worden gericht. Slechts op één website is de informatie omtrent de routering ook in het Engels en Duits weergegeven.

Deelconclusie: Er is behoefte aan informatie over de routeplichtige gevaarlijke

stoffen, de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de

contactgegevens van ontheffingsverleners.

Deelconclusie: De informatie-items waar behoefte naar is zijn beschikbaar gemaakt in

raadsdocumenten, via routeringsbebording en op kaarten en in tekst op websites. De

wijze waarop de informatie-items beschikbaar zijn gemaakt verschilt per informatie-

item en gemeente.

Ho

ofd

stuk: C

on

clusi

e

63

Effectiviteit informatievoorziening

De informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners omtrent routeplichtig vervoer is niet effectief. Dat komt omdat de informatie in acht van de veertien bronnen schetst dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn en er in geen van de veertien bronnen is aangegeven welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. De informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners omtrent de vaststelling van routering is wel effectief. Voor chauffeurs is de informatie echter niet altijd beschikbaar en is de informatie in tekst niet te interpreteren tijdens de rit. De informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners omtrent de vastgestelde routering is in zijn geheel niet effectief. Dit heeft meerdere oorzaken: zo worden op de kaarten en in de tekst slechts voor drie gemeenten de wegnamen weergegeven, waardoor voor vijf gemeenten met andere kaarten geïnterpreteerd moet worden of loslocaties aan de routering liggen. Daarnaast zijn de kaarten beperkt te raadplegen voor chauffeurs, doordat zij niet altijd de beschikking hebben over internet. Tevens zijn de kaarten maar zeer beperkt tijdens de rit te gebruiken. Daarnaast is de routeringsbebording in één gemeente in zijn geheel niet waargenomen en is de vastgestelde routering in twee gemeenten niet met de routeringsbebording te volgen. De informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners omtrent contactgegevens van ontheffingsverleners is wel effectief. Voor zeven van de acht gemeenten wordt namelijk duidelijk wie de ontheffingsverlener is. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de informatie van gemeenten door chauffeurs en logistiek planners die de Nederlandse taal niet machtig zijn, niet te interpreteren is. De informatie wordt namelijk slechts op één website in het Engels en Duits weergegeven. Uit de resultaten blijkt ook dat de wijze waarop de informatie beschikbaar is gemaakt sterk per gemeente verschilt. Dit geldt niet alleen voor de inhoud maar ook voor de wijze waarop de informatie beschikbaar is gemaakt.

is

Verbeteringsmogelijkheden Er zijn verschillende verbeteringswijzen mogelijk om de informatievoorziening te verbeteren, de verbeteringswijzen richten zich voornamelijk op het centraliseren van de beschikbaarheid van de informatie en het uniform weergeven van de informatie. Zo kan de informatievoorziening worden verbeterd door één richtlijn voor gemeenten omtrent de externe communicatie bij het routeren op te stellen. De uitvoering van het routeringsbeleid kan bovengemeentelijk worden belegd. Er kan één landelijk overzicht van de informatie-items worden gecreëerd. De vastgestelde routeringen kunnen in een navigatiesysteem en routeplanner worden verwerkt. En ten slotte zou een verbetering van de communicatie tussen logistiek planners en chauffeurs ook de informatievoorziening van gemeenten kunnen verbeteren, maar om dat te bepalen is aanvullend onderzoek nodig.

Beantwoording onderzoeksvraag

Deelconclusie: De informatievoorziening omtrent de vaststelling van routering en de

contactgegevens van ontheffingsverleners is effectief. In het algemeen geldt dat de

informatie beschikbaar is maar niet in de juiste hoeveelheid, op het juiste moment,

de informatie niet het juiste beeld schetst of niet eenduidig en gemakkelijk te

interpreteren is.

Deelconclusie: De informatievoorziening kan worden verbeterd door: één richtlijn

voor gemeenten op te stellen, routering bovengemeentelijk te beleggen, één

landelijk overzicht te creëren, de informatie in navigatiesystemen en routeplanners

te verwerken en onderzoek uit te voeren naar de communicatie tussen chauffeurs en

logistiek planners.

Ho

ofd

stuk: C

on

clusi

e

64

Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat er vele organisatorische en technische mogelijkheden zijn om de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners te verbeteren. Twee elementen zijn echter cruciaal voor het verbeteren van de informatievoorziening, dat zijn: het samenbrengen van de informatie in één punt (centralisering) en het op een zelfde wijze weergeven van de informatie (uniformering). Door informatie samen te brengen is deze beter beschikbaar en door de informatie uniform weer te geven is deze beter te interpreteren. Er zijn echter ook ‘losstaande’ verbeteringen mogelijk, welke ook in de verbeteringswijzen zijn verwerkt. Dit betreft onder andere het correct weergegeven van de routeplichtige gevaarlijke stoffen en het mogelijk maken dat informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering tijdens de rit geraadpleegd en geïnterpreteerd kan worden.

Concluderend kan er worden gesteld dat er vele organisatorische en Eindconclusie: technische mogelijkheden zijn om de informatievoorziening te verbeteren. De focus moet echter worden gelegd op de centralisering en uniformering van de informatievoorziening.

Ho

ofd

stuk: D

iscu

ssie

65

Discussie Met dit onderzoek is onderzocht op welke factoren het de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners aan effectiviteit ontbreekt en hoe dit kan worden verbeterd. Met de resultaten uit dit onderzoek is het dan ook voor gemeenten mogelijk om de effectiviteit van de informatievoorziening op een onderbouwde manier te verbeteren. De effectiviteit van de informatievoorziening is vastgesteld door het gebruik van de structuur uit het conceptueel model. Met de kennis van nu zou dit conceptueel model weer worden gebruikt. Het bleek echter wel moeilijk te zijn om chauffeurs te interviewen die andere routeplichtige gevaarlijke stoffen vervoeren dan brandbare gassen, al is dit de hoofdmoot van het routeplichtige gevaarlijke stoffen vervoer (Wouda, 2014a, p. 3). Het vervoer van brandbaar gas verschilt van ander routeplichtig vervoer, doordat er voor de levering van bijvoorbeeld propaan en butaan in het buitengebied geregeld van de vastgestelde routering moet worden afgeweken. Naar verhouding zou er bij het vervoer van andere routeplichtige gevaarlijke stoffen ook minder vaak voor één rit in meerdere gemeenten over lokale wegen worden gereden of ontheffingen worden aangevraagd. Door de chauffeurs te interviewen die brandbare gassen vervoeren zijn de interviews dan ook gehouden met de chauffeurs die het meeste baat hebben bij een effectieve informatievoorziening omtrent de routering. Er zijn vele verbeteringsmogelijkheden voor de informatievoorziening van gemeenten aan chauffeurs en logistiek planners in het onderzoek aangegeven, er is echter maar een suggestie gedaan voor aanvullend onderzoek. Op basis van dit onderzoek wordt namelijk geadviseerd aanvullend onderzoek naar de communicatie tussen chauffeurs en logistiek planners uit te voeren. Logistiek planners zijn namelijk in staat om informatie over de routering van de gemeenten raadplegen, waar de chauffeurs geen beschikking over hebben en vice versa. Beschikbare informatie moet dus tussen chauffeurs en logistiek planners worden gecommuniceerd. Daarom is er onderzoek nodig naar de wijze waarop de communicatie tussen chauffeurs en logistiek planners is vormgegeven en of de communicatie kan worden verbeterd, zie ook §2.5.5. Daarnaast zou er door beleidsmakers in Nederland kritisch moeten worden gekeken naar het nut van het routeringsbeleid. Tijdens het onderzoek zijn namelijk verschillende alternatieven gehoord, zoals het sluiten van convenanten. Daarnaast geldt er bij het vervoer van gevaarlijke stoffen al een regel voor het mijden van de bebouwde kom, art. 11 Wvgs. Tevens zijn de administratieve lasten voor gemeenten en vervoerders met betrekking tot het routeringsbeleid groot en heeft de routering slechts in enkele gemeenten toegevoegde waarde (Wouda, 2014a) (Wouda, 2014b). Daarnaast vergroot een foute toepassing van het routeringsbeleid de veiligheidsrisico’s, doordat chauffeurs overbodig veel extra kilometers moeten afleggen (Aartrijk, 2014, p. 15). Totdat de routering eventueel wordt afgeschaft moet de informatievoorziening echter op orde zijn.

Ho

ofd

stuk: B

ron

ver

mel

din

g

66

Bronvermelding Aalst, J.-W. v., & Kaas, D. (2006). Project Brand-in - Rapportage, deel 2: Informatiearchitectuur - Versie

1.0, Definitief. -: Ministerie van BZK; NVBR; ISC.

Aartrijk, S. v. (2014, mei). Problemen met de 'last mile'. EVO magazine(5), pp. 14-15.

Ale, B. (2003). Risico's en veiligheid, een historische schets. Delft: TU Delft, Faculteit Techniek, Bestuur

en Maatschappij.

Arcadis. (2010). Evaluatie routering gevaarlijke stoffen. Arcadis.

Aufkleber.org. (z.j.). Gefahrgut Warntafel mit 23-1965. Opgeroepen op december 9, 2014, van

Aufkleber.org: http://www.aufkleber.org/product_info.php/info/p170416_Gefahrgut-

Warntafel-mit-23-1965.html

Bakker, E. (1999). INFOQUAL. Nederland is af (pp. 865-884). Collegium Vervoers Planalogisch

Speurwerk.

Bertholet, A., Bos, M., Eberg, J., & Postma, M. (2014). Toolbox IVK 2.0 - Tools en richtlijnen voor een

effectieve en succesvolle studie IVK. Utrecht: Hogeschool Utrecht.

DCMR. (2006). Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Zuid-Holland. DCMR. Schiedam: DCMR.

Egten, C. v., & Pijl, G.-J. v. (1992). Kwaliteit van informatie. Amsterdam: Limpberg Instituut.

Eigen Vervoerders Organisatie. (z.j.). Organisatie. Opgeroepen op november 25, 2014, van EVO:

http://www.evo.nl

Eijndhoven, D. v. (1996). Chloor. In D. J. Eijndhoven, Chemische feitelijkheden (pp. 037–1, 037-7).

Den Haag: Bèta Publishers.

Enzler, S. (2006, september). Milieurampen. Opgeroepen op mei 21, 2014, van Lenntech water

treatment solutions: http://www.lenntech.nl/milieurampen.htm

Eppink, P., & Keuning, P. (1993). Management en Organisatie (5th ed.). Leiden: Educatieve Partners

Nederland.

Gemeente Breda, afdeling onderzoek en informatie. (2001, juni). Routes en bestemmingen gevaarlijke

stoffen. Opgeroepen op november 22, 2014, van Gemeente Breda:

http://www.breda.nl/system/files/artikelen/route_gevaarlijke_stoffen.pdf

Gemeente Enschede. (z.j.). Vuurwerkramp. Opgeroepen op juni 3, 2014, van Gemeente

Enschede: http://vuurwerkramp.enschede.nl/

Gemeente Hellevoetsluis. (z.j.). route gevaarlijke stoffen. Opgeroepen op oktober 1, 2014, van

Gemeente Hellevoetsluis:

https://www.hellevoetsluis.nl/Inwoners/Wonen_en_leven/Veiligheid/Externe_veilighe

id/route_gevaarlijke_stoffen

Ho

ofd

stuk: B

ron

ver

mel

din

g

67

Gemeente Leusden. (z.j.). Externe Veiligheid. Opgeroepen op oktober 1, 2014, van Gemeente

Leusden: http://www.leusden.nl/195/externe-veiligheid/

Gerrits, I., & Vermeulen, D. (1991). Informatievoorziening: techniek, theorie en toepassing. Culemborg:

Educaboek B.V.

Google. (2010, september). Nieuweweg Hellevoetsluis. Opgeroepen op oktober 6, 2014, van Google

Streetview:

https://www.google.nl/maps/place/Hellevoetsluis/@51.8536323,4.1619427,3a,52.5y,16

1.75h,90.3t/data=!3m4!1e1!3m2!1sNp8dzW5_RZqjYLwWUK0myw!2e0!4m2!3m1!1s0x4

7c45190d5703db7:0xf54b59f9d1e0c857

Herweijer, D. (1994). Mens, organisatie en de kwaliteit van informatie. Amsterdam: Vrije universiteit.

Hoondert, B. (1991). Kwaliteit van informatiesystemen ingeschaald. Informatie, 33( 12), pp. 842-

845.

IVW. (2005). Routering vervoer gevaarlijke stoffen. Den Haag: Inspectie Verkeer en Waterstaat.

IVW. (2011). Vervoer gevaarlijke stoffen en tunnels. Den Haag: Inspectie Verkeer en Waterstaat.

Jorritsma-Lebbink, A. (1995). Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen. Den Haag: Staatscourant.

Kenniscentrum InfoMil. (z.j.). Ruimtelijke scheiding. Opgeroepen op november 17, 2014, van

Kenniscentrum InfoMil:

http://www.infomil.nl/onderwerpen/ruimte/handreiking/milieuthema/ev/

Klooster, A. v., & Oonincx, J. (1978). Leerboek Informatie Systemen. Alphen a.d. Rijn/Brussel:

Samsom Uitgeverij B.V.

Korthals Altes, F. (1986). TNO-wet. Den Haag: Staatscourant.

Kruijf, H. v. (z.j.). Ernstige ongevallen met chemische producten. Opgeroepen op mei 28, 2014, van

Over rampen en rampenbestrijding: http://www.zero-

meridean.nl/overzicht_inc_chemie.php

Lexicon Informatica. (1991). Samsom Bedrijfsinformatie. Alphen a.d. Rijn / Deurne: Samsom

Uitgeverij B.V.

Liebrand, F. (2014, april 22). Herstel vertrouwen EU door meer handhaving. Opgeroepen op juni 10,

2014, van Transport en Logistiek Nederland:

http://www.tln.nl/Actueel/Algemeen/Herstel-vertrouwen-transportmarkt-door-meer-

handhaving-aspx.aspx

Maij-Weggen, J. (1990). Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990. Den Haag: Staatscourant.

Manca, D., Brambilla, S., & Totaro, R. (2010). A Quantitative Assessment of the Viareggio Railway

Accident. Elsevier.

Ho

ofd

stuk: B

ron

ver

mel

din

g

68

Min. I&M. (z.j.). Regeling vervoer over land van gevaarlijke stoffen, bijlage 2, hoofdstuk 2, artikel 4. Den

Haag: Staatscourant.

Min.V&W. (2006). Nota vervoer gevaarlijke stoffen. Den Haag: ministerie van verkeer en waterstaat.

Mollema, K. (1991, juni/augustus). Informatiekwaliteit en EDP-Audit. Informatie, 33(7/8), pp.

482-485.

Mollema, K. I. (1990). Zichtbaarheid van informatiekwaliteit. Amsterdam: VU uitgeverij.

Netelenbos, T. (1999). Regeling vervoer over land van gevaarlijke stoffen. Den Haag: Staatscourant.

Nieuwsdossier. (2006, Oktober 4). LPG opslagplaats ontploft nabij Mexico-City. Opgeroepen op mei

21, 2014, van Nieuwsdossier: http://www.nieuwsdossier.nl/bedrijfsrampen/lpg-

opslagplaats-ontploft-nabij-mexico-city

Overheid.nl. (z.j.). Officiële bekendmakingen: Zoeken. Opgeroepen op november 22, 2014, van

Overheid.nl: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/

regionale brandweer Gelderland-Zuid. (2008). Handreiking vervoer gevaarlijke stoffen over de weg.

Cluster proactie & preventie. Apeldoorn: regionale brandweer Gelderland-zuid.

Rijksoverheid. (z.j.). Decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten. Opgeroepen op december 5,

2014, van Rijksoverheid:

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/decentralisatie-van-

overheidstaken-naar-gemeenten

Rijksoverheid. (z.j.). Wat voor wegen zijn er in Nederland en wie is de wegbeheerder? Opgeroepen op juni

12, 2014, van Rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wegen/vraag-

en-antwoord/wat-voor-wegen-zijn-er-in-nederland-en-wie-is-de-wegbeheerder.html

RWS. (2007). Toekomstverkenning vervoer gevaarlijke stoffen over de weg, kenmerk VMA/2007/552/FY.

Utrecht: Rijkswaterstaat.

Schnabel, P. (2000). Een sociale en culturele verkenning voor de lange termijn. Sociaal en Cultureel

Planbureau.

Staatscourant. (2013, juli 17). Bekendmaking besluit routering gevaarlijke stoffen Den Haag. Opgeroepen

op juni 24, 2014, van Staatscourant: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-

21658.html?zoekcriteria=%3fzkt%3dEenvoudig%26pst%3d%26vrt%3dbesluit%2broute

ring%2bvervoer%2bgevaarlijke%2bstoffen%2bden%2bhaag%26zkd%3dInDeGeheleTe

xt%26dpr%3dAfgelopenDag%26sdt%3dDatumBrief%26ap%3d%26pnr%

Staatscourant. (2014). Legesverordening 'gemeente' 2014. Opgeroepen op november 22, 2014, van

Regelingen van gemeenten, provincies en waterschappen:

http://zoekdienst.overheid.nl/CVDR/CVDRZoeken.aspx?searchtype=Simple&connect

ion=CVDR

Starreveld, R. (1986). Bestuurlijke Informatieverzorging. Alphen a.d. Rijn: Samson.

Ho

ofd

stuk: B

ron

ver

mel

din

g

69

Stoffer, R. (2013, juli 12). 35 jaar na allesverwoestende campingbrand aan de Costa Dorada. Opgeroepen

op mei 27, 2014, van Spanje vandaag: http://www.spanjevandaag.com/costa-dorada/35-

jaar-na-allesverwoestende-campingbrand-aan-de-costa-dorada/

Sveiby, K. (1998). Kennis als bedrijfskapitaal. Amsterdam: Contact.

TNO. (z.j.). Organisatie. Opgeroepen op mei 22, 2014, van TNO:

https://www.tno.nl/content.cfm?context=overtno&content=overtno&item_id=32

TomTom Telematics. (2014). Geeft Truck Navigation waarschuwingen voor beperkingen op wegen?

Opgeroepen op december 1, 2014, van TomTom Telematics:

https://nl.support.business.tomtom.com/app/answers/detail/a_id/1091/~/geeft-

truck-navigation-waarschuwingen-voor-beperkingen-op-wegen#ref1

UNCE. (z.j.). ADR applicable as from 1 January 2013. Opgeroepen op oktober 10, 2014, van

United Nations Economic Commision for Europe:

http://www.unece.org/trans/danger/publi/adr/adr_e.html

Verhoeven, N. (2010). Wat is onderzoek (5 ed.). Den Haag: Boom onderwijs.

Verkeersbordenonline.nl. (z.j.). Waar moet u aan denken bij het plaatsen van een bord? Opgeroepen op

oktober 10, 2014, van verkeersbordenonline.nl:

http://www.verkeersbordenonline.nl/waarmoetuopletten.php

Vlakveld , W., & van Raamsdonk, M. (2001). Aandacht en Afleiding in het Verkeer. Den Haag: Min.

V&W.

Weaver, S. C. (1963). The mathematical theory of communication. Urbana: University of Illinois Press.

Wouda, S. (2014a). Overleg routering gevaarlijke stoffen. 27 maart 2014. Den Haag: Ministerie

van Infrastructuur en Milieu.

Wouda, S. (2014b). Verslag omgevingsdiensten 22 september 2014. Den Haag: Directie

participatie I&M.

Zee, F. v. (2004). Kennisverwerving in de Empirische Wetenschappen, de methodologie van wetenschappelijk

onderzoek. Groningen: BMOOO.

Bijl

age

1: B

egri

pp

enlij

st

70

Bijlage 1: Begrippenlijst Routering Uitsluitend die wegen of weggedeelten waar volgens de gemeente op basis van artikel 18 van de Wvgs (Jorritsma-Lebbink, 1995) routeplichtige gevaarlijke stoffen, zie bijlage 2, over mogen worden vervoerd. Ontheffing van routering Art. 21 Wvgs. Het is verboden in gemeenten, waar krachtens de artikelen 18, eerste lid, en 20 wegen of weggedeelten zijn aangewezen en aangeduid, de krachtens artikel 12 aangewezen gevaarlijke stoffen te vervoeren over andere dan de aangewezen en aangeduide wegen of weggedeelten.” Art. 22 Wvgs. “Burgemeester en wethouders kunnen indien dat noodzakelijk is voor het laden en lossen, ontheffing verlenen van het bepaalde in artikel 21” (Jorritsma-Lebbink, 1995). Gemeenten In dit onderzoek worden de gemeenten bedoeld die routering hebben vastgesteld volgens artikel 18 van de Wvgs (Jorritsma-Lebbink, 1995). Er worden ook die organisaties bedoeld die in plaats van de gemeente ontheffing van de routering aan de vervoerders verlenen. Dit zijn bijvoorbeeld omgevingsdiensten, provincies en veiligheidsregio’s. De gemeenten zijn in dit onderzoek echter ook te definiëren als wegbeheerders. In Nederland zijn er 4 soorten wegbeheerders, namelijk: het Rijk, de provincie, de gemeente en in sommige westelijke gebieden van het land het waterschap. In dit onderzoek worden alleen de wegen bedoeld die de gemeenten in beheer hebben. Een wegbeheerder is onder andere verantwoordelijk voor de plaatsing van bebording (Rijksoverheid, z.j.). Chauffeurs In dit onderzoek worden de vrachtwagenchauffeurs bedoeld die met routeplichtige gevaarlijke stoffen rijden. Dit betreffen zowel nationaal als internationaal chauffeurs die in dienst zijn van een transportbedrijf. Logistiek planners Met de logistiek planners worden de rittenplanners van de transportbedrijven die routeplichtige gevaarlijke stoffen vervoeren bedoeld. De logistiek planners plannen de ritten van de verschillende chauffeurs die met de routeplichtige gevaarlijke stoffen gaan rijden. IVW/ILT Hiermee wordt de Inspectie Verkeer en Waterstaat en zijn opvolger, de Inspectie Leefomgeving en Transport, bedoeld. Deze organisatie ziet onder andere toe op de naleving van de regels met betrekking tot het vervoer van gevaarlijke stoffen. Wvgs De Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Jorritsma-Lebbink, 1995). In deze wet zijn regels opgesteld omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen, met als doel om de openbare veiligheid te bevorderen.

Bijl

age

1: B

egri

pp

enlij

st

71

ADR Het Europese Accord Européen relatif au transport international des merchandises Dangereuses par Route (UNCE, z.j.). Een verdrag dat in de jaren 50 is opgesteld en voorschriften geeft voor het vervoer van gevaarlijke stoffen in Europa. In Nederland is dit verdrag verwerkt in het VLG, zie hieronder. ADR-opleiding Als chauffeurs gevaarlijke stoffen over de weg vervoeren moeten zij in bezit zijn van een geldig ADR-vakbekwaamheidscertificaat. Deze ontvangen de chauffeurs na het met goed gevolg te hebben afgelegd van examens waarin de kennis en vaardigheden van de chauffeurs worden getoetst. VLG De regeling Vervoer over Land van Gevaarlijke stoffen is een Nederlandse regeling waarin het Europese ADR is verwerkt (Netelenbos, 1999). In het VLG zijn echter ook aanvullende voorschriften gegeven die specifiek zijn voor het vervoer in Nederland. De EVO De EVO is één van de belangrijkste belangenbehartigers voor de logistiek sector in Nederland en is de stem voor ongeveer 20.000 bedrijven in de logistiek sector (Eigen Vervoerders Organisatie, z.j.). GEVI- en UN-nummer Het GEVI-nummer geeft aan wat de hoofd- en subgevaren zijn van een gevaarlijke stof en is vooral voor hulpverleners bedoeld. Voorbeeld = Een veel voorkomend GEVI-nummer van een routeplichtige gevaarlijke stof is 23, wat aangeeft dat er sprake is van een brandbaar gas. Het UN-nummer is een 4 cijferig-getal welke een gevaarlijke stof of stofgroep identificeert. Het UN-nummer is opgesteld door de Verenigde Naties om duidelijkheid te scheppen over de soort gevaarlijke stoffen bij het vervoer. Voorbeeld = Een bekend UN-nummer van een routeplichtige gevaarlijke stof is 1965, welke een mengsel is van koolwaterstofgassen, vloeibaar gemaakt, niet elders gespecificeerd. Stoffen die daar onder vallen zijn bijvoorbeeld Propaan en Butaan. Het GEVI- en UN-nummer wordt op het vervoersmiddel door middel van een ‘Kemlerbord’ weergegeven, zoals te zien is in figuur 18 en op de titelpagina.

Figuur 17 GEVI- en UN-nummer (Aufkleber.org, z.j.)

Bijl

age

2: O

ver

zich

t ro

ute

plich

tige

gev

aarl

ijke

sto

ffen

72

Bijlage 2: Overzicht routeplichtige gevaarlijke stoffen Hieronder staat tabel 1 van het VLG, welke een overzicht geeft van de routeplichtige gevaarlijke stoffen (Min. I&M, z.j.).

Klasse Vervoer in tanks Losgestort vervoer

Vervoer in colli in hoeveelheden groter dan 1.1.3.6

1 Alle stoffen Alle stoffen

Vuurwerk met de UN-nummers 0336 en 0337 met een totale netto explosieve massa van meer dan 20 kilogram alsmede alle stoffen en voorwerpen boven de hoeveelheden als bedoeld in 1.1.3.6 met uitzondering van de stoffen en voorwerpen genoemd onder subklasse 1.4

2 Alle brandbare en/of giftige gassen waarvoor een etiket volgens modelnr. 2.1 en/of 2.3 is voorgeschreven

4.1 Zelfontledende stoffen met explosieve eigenschappen (type B), stoffen waarvoor een etiket volgens modelnr. 4.1 en 1 is voorgeschreven

4.2 Stoffen van verpakkingsgroep I

4.3 Alle stoffen Alle stoffen

5.2 Organische peroxides met explosieve eigenschappen (type B), stoffen waarvoor een etiket volgens modelnr. 5.2 en 1 is voorgeschreven

6.1 Stoffen van verpakkingsgroep I die specifiek als giftig bij inademing zijn aangemerkt ingevolge de juiste vervoersnaam als bedoeld in randnummer 3.2.1 van bijlage 1 of middels bijzondere bepaling 354 van hoofdstuk 3.3 van bijlage 1

8 De stoffen met de volgende UN-nummers: 1829, 2240, 2502 en 2817

UN-nummer 2502

Lege tanks, voertuigen of containers ongereinigd van hierboven genoemde stoffen.

Tabel 10 Overzicht routeplichtige gevaarlijke stoffen, tabel 1 van het VLG

Bijl

age

3: V

oo

rbee

ld v

an r

oute

rin

g

73

Bijlage 3: Voorbeeld van routering In deze bijlage is een raadsbesluit van de gemeente Den Haag weergegeven waarmee gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Den Haag is vastgesteld (Staatscourant, 2013). Daarnaast is er een kaart weergegeven waarop de vastgestelde routering, in het groen, is in te zien.

Figuur 18 Raadsbesluit routering Den Haag

Bijl

age

4: G

enoem

de

arti

kel

en u

it d

e W

vgs

in

dit

rap

po

rt

74

Bijlage 4: Genoemde artikelen uit de Wvgs in dit rapport Hoofdstuk III. Routering

§ 1. Algemeen

Artikel 11

1. Degene die met een voertuig langs de weg gevaarlijke stoffen vervoert is verplicht de krachtens de Wegenverkeerswet 1994 als zodanig aangeduide bebouwde kommen van gemeenten te vermijden.

2. Het eerste lid is niet van toepassing voor zover het vervoer binnen de bebouwde kom noodzakelijk is:

a. ten behoeve van het laden of lossen, of b. omdat er redelijkerwijs geen route buiten de bebouwde kom beschikbaar is.

3 § 2. Aanwijzing van stoffen

Artikel 12

1. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden in het belang van de openbare veiligheid gevaarlijke stoffen aangewezen die uitsluitend over de op grond van artikel 18 aangewezen wegen mogen worden vervoerd.

2. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen in het belang van de openbare veiligheid gevaarlijke stoffen worden aangewezen die over de op grond van de artikelen 26 of 30 aangewezen vaarwegen onderscheidenlijk spoorwegen niet mogen worden vervoerd.

3. Bij een aanwijzing als bedoeld in het eerste of tweede lid kan worden bepaald in welke gevallen de aangewezen wegen moeten worden gevolgd of de aangewezen vaarwegen of spoorwegen niet mogen worden gevolgd.

§ 3. Aanwijzing van wegen

Artikel 18

1. De gemeenteraad kan op het grondgebied van zijn gemeente wegen of weggedeelten aanwijzen, waarover de krachtens artikel 12 aangewezen gevaarlijke stoffen bij uitsluiting mogen worden vervoerd.

2. Wegen of weggedeelten die bij het Rijk, de provincie of het waterschap in beheer zijn, kunnen slechts worden aangewezen, voor zover deze deel uitmaken van de wegennetten, bedoeld in artikel 14, eerste lid, of artikel 16, eerste lid.

3. De gemeenteraad draagt er zorg voor dat de aan te wijzen wegen of weggedeelten aansluiten op:

a. het landelijke wegennet, bedoeld in artikel 14, eerste lid, b. het provinciale wegennet, bedoeld in artikel 16, eerste lid, c. de wegen of weggedeelten in de aangrenzende gemeente voor zover ten aanzien daarvan

toepassing is gegeven aan het eerste lid.

Bijl

age

4: G

enoem

de

arti

kel

en u

it d

e W

vgs

in

dit

rap

po

rt

75

4. Met het oog op de afstemming met het crisisplan, bedoeld in artikel 16 van de Wet veiligheidsregio’s, zendt de gemeenteraad een ontwerp van zijn besluit aan het bestuur van de veiligheidsregio.

5. De artikelen 14, tweede lid, en 15, tweede lid, zijn van overeenkomstige toepassing.

6. Binnen een jaar nadat het provinciale wegennet, bedoeld in artikel 16, eerste lid, is aangewezen wordt een reeds van kracht zijnde gemeentelijke aanwijzing als bedoeld in het eerste lid, zo nodig in overeenstemming gebracht met het derde lid, aanhef en onderdelen a en b.19 [Vervallen per 01-10-2012] Artikel 20

De wegen of weggedeelten, bedoeld in artikel 18, eerste lid, worden aangeduid door borden overeenkomstig het daartoe krachtens de Wegenverkeerswet 1994 aangewezen model.

Artikel 21

Het is verboden in gemeenten, waar krachtens de artikelen 18, eerste lid, en 20 wegen of weggedeelten zijn aangewezen en aangeduid, de krachtens artikel 12 aangewezen gevaarlijke stoffen te vervoeren over andere dan de aangewezen en aangeduide wegen of weggedeelten.

Artikel 22

1. Burgemeester en wethouders kunnen indien dat noodzakelijk is voor het laden en lossen, ontheffing verlenen van het bepaalde in artikel 21.

2. Het in artikel 9, tweede tot en met vierde lid, ten aanzien van ontheffingen bepaalde is van overeenkomstige toepassing.

(Jorritsma-Lebbink, 1995)

Bijl

age

5: G

eraa

dp

leeg

de

per

son

en

76

Bijlage 5: Geraadpleegde personen Hieronder zijn de personen opgesomd welke voor dit onderzoek zijn geraadpleegd.

Achternaam Functie Organisatie

Bikker Veiligheids adviseur

Linde gas Benelux

Bos Logistiek planner Transport Plan Cel - Defensie

Glaser Logistiek planner van der Lee transport

van Doorn Logistiek planner Schenk tanktransport

van der Wulp Chauffeur Air products NL BV

Kalfsbeek Logistiek planner Benegas BV

Fouw Logistiek planner den Hartogh Logistics

Monster Logistiek planner LP Autogas

Wen Logistiek planner Jongeneel transport

Roodhart Adviseur Externe Veiligheid

Omgevingsdienst Utrecht

Reitsma Beleidsmedewerker gevaarlijke stoffen

EVO

van der Stokker

Senior beleidsmedewerker

ILT

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

77

Bijlage 6: Informatiebeschikbaarheid bij 8 gemeenten Emmen 1. a. Op de website van de gemeente Emmen is een raadsbesluit van de gemeente Emmen

omtrent de vaststelling van routering beschikbaar. Het raadsbesluit geeft informatie over de vaststelling van routering en wat de vastgestelde routering is. Tevens is er in het raadsbesluit aangegeven dat de routering alleen van toepassing is voor routeplichtige gevaarlijke stoffen.

b. In de gemeente Emmen is routeringsbebording geplaatst, de routeringsbebording geeft aan dat er routering is vastgesteld en geeft informatie over de vastgestelde routering.

c. Op de website van de gemeente Emmen is ook informatie over de routering beschikbaar. Zo is er vermeld dat er routering is vastgesteld en dat niet elke gevaarlijke stof routeplichtig is. Daarnaast is de vastgestelde routering op kaart en in tekst weergegeven en ten slotte geeft de website informatie over de contactgegevens van de ontheffingsverleners.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners.

3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Raadsbesluit en website.

X1 Zowel in het raadsbesluit als op de website van de gemeente Emmen is aangegeven dat de gevaarlijke stoffen routering alleen bij het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen moet worden gevolgd. De term ‘routeplichtige gevaarlijke stof’ is dus genoemd, maar welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn is niet aangegeven. Er is ook niet doorverwezen naar een bron die daarover uitsluitsel kan bieden. Er zijn wel vier voorbeelden van routeplichtige gevaarlijke stoffen genoemd, één daarvan, Oleum UN-1831, is echter al niet meer routeplichtig, zie bijlage 2.

X2 Zowel in het raadsbesluit als op de website is het beeld geschetst dat er een verschil is tussen wel- en niet-routeplichtige gevaarlijke stoffen.

X3 Doordat er enkele voorbeelden van routeplichtige gevaarlijke stoffen zijn gegeven, maar niet alle routeplichtige gevaarlijke stoffen worden genoemd, is niet te interpreteren of een gevaarlijke stof routeplichtig is. Dat Oleum nog als routeplichtige gevaarlijke stof staat aangegeven maakt de onduidelijkheid groter.

De vaststelling van routering

X0 Raadsbesluit, routeringsbebording en website.

X1 Alle drie de informatiebronnen maken kenbaar dat er een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. In het raadsbesluit is tevens vermeld op welk wetsartikel de vaststelling gebaseerd is, artikel 18 Wvgs.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

78

Bronnen: Vaststelling route gevaarlijke stoffen. C.Bijl. Raadsstuk RA07.0059. 2007. Google streetview. Juni 2009. Gemeente Emmen. Geraadpleegd op 13 augustus 2014. Gemeente Emmen. Route gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd 13 augustus 2014, van http://gemeente.emmen.nl/digitaal-loket/productencatalogus/totaal-overzicht/pdproduct/route-gevaarlijke-stoffen-91/section.html

De routeringsbebording is enkel geplaatst op de gerouteerde toegangsweg tot de gemeente. Waardoor de routeringsbebording niet beschikbaar is als de gemeente via een andere weg in wordt gereden.

X2 De drie informatiebronnen schetsten het beeld dat er routering in de gemeente Emmen is vastgesteld.

X3 Dat er routering is vastgesteld is vrijwel direct uit de drie bronnen te interpreteren. De informatie op de website, het raadsbesluit en de routeringsbebording geeft eenduidig de vaststelling van routering weer.

De vastgestelde routering

X0 Raadsbesluit, website en routeringsbebording.

X1 In tekst op de website van de gemeente Emmen en in het raadsbesluit, zijn de gerouteerde wegen en wegdelen en de niet toegestane route benoemd. Er is niet aangegeven waar na het lossen kan worden gekeerd, waar de vastgestelde routering precies eindigt of wat de afslagen zijn die moeten of mogen worden genomen. Op de routeringskaart op de website van de gemeente Emmen zijn de gerouteerde wegen in lijnen op de kaart en met wegnamen weergegeven. Daarnaast zijn ook de niet gerouteerde hoofdwegen in lijnen op de kaart weergegeven. Mogelijkheden om na het lossen te keren en route-eindes zijn niet weergegeven. Bij elk mogelijke afslag van de vastgestelde routering is 100 á 200 meter daarvoor routeringsbebording geplaatst, de routeringsbebording is echter niet geplaatst op de snelweg of andere toegangswegen tot de gemeente.

X2 Hoe de gevaarlijke stoffen routering is vormgegeven en welke wegen/afslagen een chauffeur wel of niet mag of moet nemen.

X3 Met de kaart is een route voor een chauffeur te bepalen. Daarnaast is met de tekst te bepalen of de loslocaties aan de vastgestelde routering liggen. De rijrichting kan met de routeringsbebording vrijwel direct en eenduidig geïnterpreteerd worden.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Er is zowel een postadres voor de ontheffingsaanvragen vermeld, als een doorverwijzing naar het klant contact centrum voor aanvullende vragen.

X2 Waar ontheffingen en eventuele vragen aan moeten worden gericht.

X3 De contactgegevens zijn direct te interpreteren. Er is geen ruimte voor verschillende interpretaties van het postadres of de doorverwijzing naar het klantcontactcentrum, want de informatie is eenduidig weergegeven.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

79

Putten

1. a. Op de website van de gemeente Putten is aangegeven dat er op basis van een raadsbesluit

gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. Het raadsbesluit is echter niet beschikbaar gesteld in de Staatscourant, of op de website van de gemeente Putten en kon daardoor niet worden geraadpleegd.

b. In de gemeente Putten is routeringsbebording geplaatst, de routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering. Tevens maakt de routeringsbebording indirect kenbaar dat er routering in de gemeente Putten is vastgesteld. Als er routeringsbebording is geplaatst, is er immers ook routering vastgesteld.

c. Op de website van de gemeente Putten is diverse informatie over de routering beschikbaar. Zo is er informatie gegeven over de vaststelling van de routering, de routeplichtige gevaarlijke stoffen, de vastgestelde routering (welke op kaart en in tekst wordt weergegeven) en de contactgegevens van ontheffingsverleners. 2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners. 3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Website.

X1 Op de website van de gemeente Putten is aangegeven dat ‘De volgende wegen en weggedeelten zijn aangewezen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen…’ Hiermee is niet aangegeven dat de gevaarlijke stoffen routering slechts voor een aantal gevaarlijke stoffen van toepassing is.

X2 De informatie schetst het beeld dat het vervoer van alle gevaarlijke stoffen de routering moet volgen, wat foutieve informatie is.

X3 De informatie is vrijwel direct te interpreteren. Hoewel de informatie foutief is, is eenduidig te interpreteren dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn.

De vaststelling van routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 Op de website van de gemeente Putten staat letterlijk dat er door de gemeenteraad gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. De routeringsbebording maakt ook kenbaar dat er gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Putten is vastgesteld. Elke toegangsweg tot de gemeente is opgenomen in de gevaarlijke stoffen routering. Bij het binnenrijden van de gemeente Putten wordt daardoor voor elke eerste afslag duidelijk dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld.

X2 De informatiebronnen schetsen het beeld dat er gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Putten is vastgesteld.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

80

Bronnen: Google streetview. Maart 2010. Gemeente Putten. Geraadpleegd op 13 augustus 2014. Gemeente Putten. Vervoer gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd 13 augustus 2014, van http://www.putten.nl/Wonen_Werken_Leven/Milieu_Duurzaamheid/Bedrijven/Vervoer_gevaarlijke_stoffen

X3 Dat er gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Putten is vastgesteld is door het raadplegen van de website van de gemeente vrijwel direct te interpreteren. Zodra een routeringsbord wordt opgemerkt is de vaststelling van routering eveneens direct te interpreteren.

De vastgestelde routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 De routeringskaart geeft door middel van lijnen en wegnamen de verschillende wegen waaruit de routering bestaat weer. Op de kaart zijn naast de gerouteerde wegen ook de niet gerouteerde wegen weergegeven. De omgeving, waaronder woonwijken, water en bos zijn ook op de kaart aanwezig. Mogelijkheden om na het laden of lossen te keren en route-eindes zijn niet op de kaart weergegeven. De tekst op de website van de gemeente geeft de gerouteerde wegen en wegdelen weer. De routeringsbebording geeft aan of een chauffeur een weg moet blijven volgen of een afslag moet of mag nemen. Enkel bij de rotonde tussen de Van Geenstraat en de Sprielderweg, welke is opgenomen in de gevaarlijke stoffen routering, is geen routeringsbebording waargenomen. De routeringsbebording is bij de meeste afslagen meer dan 40 meter voor een afslag waargenomen. De routering is niet door middel van vooraanduidingen op de snelweg weergegeven.

X2 Hoe de gevaarlijke stoffen routering is vormgegeven en of de chauffeurs wel of niet afslagen moeten of mogen nemen.

X3 Met de routeringskaart is een route voor een chauffeur te bepalen. De chauffeurs kunnen met de routeringskaart ook binnen seconden bepalen of een afslag wel of niet gerouteerd is. De te volgen route is met de routeringsbebording direct en niet op verschillende wijzen, na het waarnemen van een bord, te interpreteren.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Er is aangegeven dat de ontheffingsaanvragen aan de gemeente moeten worden gericht. Adresgegevens van de gemeente zijn niet in de tekst zelf genoemd, maar staan op een andere pagina van de website. Naast de adresgegevens is ook het centrale telefoonnummer van de gemeente bijgevoegd, voor als er behoefte is aan aanvullende informatie.

X2 Waar ontheffingen en eventuele vragen aan moeten worden gericht.

X3 Waar de ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht is direct te interpreteren. De informatie is tevens eenduidig weergegeven.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

81

Soest 1. a. Op de website van de gemeente Soest is niet aangegeven dat de vastgestelde gevaarlijke

stoffen routering op een raadsbesluit gebaseerd is. Tevens is het niet gelukt om in het archief van de Staatscourant of op de website van de gemeente het raadsbesluit inzichtelijk te krijgen.

b. In de gemeente Soest is routeringsbebording aangebracht, de routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering en indirect over de vaststelling van routering.

c. Op de website van de gemeente Soest is ook informatie over de gevaarlijke stoffen routering verstrekt. Zo is er informatie gegeven over de vaststelling van routering, de routeplichtige gevaarlijke stoffen en zijn er contactgegevens van ontheffingsverleners vermeld.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners. 3.

Informatie

X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Website.

X1 Er is aangegeven dat bij transporten zoals dat van LPG en ammoniak, de routering moet worden gevolgd, maar dat dit bij het transport van benzine niet hoeft. Een overzicht van alle routeplichtige gevaarlijke stoffen is niet gegeven. Er is ook niet doorverwezen naar een bron die wel alle routeplichtige gevaarlijke stoffen weergeeft.

X2 Het beeld dat is geschetst is dat alleen gevaarlijke stoffen met gevaarseigenschappen lijkend op die van LPG en ammoniak routeplichtig zijn. Dit beeld is onjuist. Zo zijn er ook gevaarlijke stoffen met andere gevaarseigenschappen die routeplichtig zijn, zoals vloeibare waterstof of in het verleden Oleum.

X3 Met de tekst is door de niet-specifieke uitleg en de losstaande voorbeelden niet eenduidig te interpreteren welke gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn. Voor de stoffen LPG, ammoniak en benzine is duidelijkheid gegeven, maar er blijft onduidelijkheid voor alle overige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 Op de website van de gemeente Soest is aangegeven dat er in de gemeente een route voor gevaarlijke stoffen is. De routeringsbebording geeft ook aan dat er routering in de gemeente is vastgesteld. Echter, niet elke toegangsweg tot de gemeente is gerouteerd, waardoor niet op elke toegangsweg routeringsbebording is geplaatst.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

82

Bronnen: Google Street view. September 2009. Gemeente Soest. Geraadpleegd op 13 augustus 2014. Gemeente Soest. Vervoer gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd 13 augustus 2014, van http://www.soest.nl/smartsite.dws?ch=def&id=644&Content=Omschrijving

X2 Dat er routering in de gemeente Soest is vastgesteld.

X3 Dat er routering in de gemeente Soest is vastgesteld is door het raadplegen van de website vrijwel direct te interpreteren. Als de routeringsbebording is waargenomen is ook direct te interpreteren dat er routering is vastgesteld.

De vastgestelde routering

X0 Routeringsbebording.

X1 De vastgestelde routering is enkel beschikbaar gemaakt door middel van routeringsbebording en is dus niet voorafgaand aan de rit in te zien. De routeringsbebording geeft aan of een chauffeur een weg moet blijven volgen of een afslag mag /moet nemen. De routeringsbebording is niet waargenomen bij de kruising van de Biltseweg met de Koningsweg, waardoor men de verplicht te nemen afslag kan missen. Daarnaast is er geen einde van de routering op het industrieterrein aangegeven, waardoor de chauffeurs met routeplichtige gevaarlijke stoffen onwetend het industrieterrein af zouden kunnen rijden. De routeringsbebording is op de lokale wegen niet tevens niet tijdig geplaatst, doordat de routeringsbebording bij sommige rotondes en kruisingen pal voor de afslagen zijn waargenomen. De routeringsbebording is gecontroleerd door het gebruik van een professionele versie van de risicokaart die niet openbaar is, zie www.nederlandprof.risicokaart.nl.

X2 Door de routeringsbebording wordt het beeld geschetst of chauffeurs wel of niet een afslag mogen of moeten nemen.

X3 De routeringsbebording is na het opmerken van een bord vrijwel direct te interpreteren.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Er is op twee verschillende webpagina’s kenbaar gemaakt dat voor het aanvragen van ontheffingen moet worden gebeld. De personen die kunnen worden gebeld betreffen echter twee verschillende personen, waardoor niet eenduidig is weergegeven wie gebeld moet worden. Overigens bleek na het bellen van deze nummers dat één meneer volgens de receptie ‘al geruime tijd met pensioen is’.

X2 Bij welke personen de ontheffingen moeten worden aangevraagd.

X3 Waar de ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht is niet direct te interpreteren, doordat er twee verschillende telefoonnummers zijn opgegeven.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

83

Sluis

1. a. Op de website van de gemeente Sluis is het raadsbesluit waarop de gevaarlijke stoffen

routering gebaseerd is niet genoemd of weergegeven. Ook is het niet gelukt om via het online archief van de Staatscourant of de website van de veiligheidsregio Zeeland het raadsbesluit inzichtelijk te krijgen.

b. In de gemeente Sluis is op de wegen die volgens de routeringskaart zijn aangewezen voor routeplichtig vervoer geen routeringsbebording waargenomen. De data van Google Streetview is vastgelegd in 2009 en op basis van verschillende documenten van de veiligheidsregio en de gemeente Sluis blijkt dat er toen al routering in de gemeente bestond. De routeringsbebording zou dus aanwezig moeten zijn.

c. Op de website van de gemeente Sluis is wel informatie over de gevaarlijke stoffen routering beschikbaar. Zo is er aangegeven dat er routering is vastgesteld en dat de veiligheidsregio Zeeland de ontheffingen verleend. Op de website van de veiligheidsregio Zeeland is dan ook uitgebreidere informatie over de gevaarlijke stoffen routering beschikbaar, zo ook van de gemeente Sluis. Zo is er informatie gegeven over de vaststelling van routering door de gemeente Sluis, de vastgestelde routering, de routeplichtige gevaarlijke stoffen en de contactgegevens van de ontheffingsverleners.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners.

3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Websites.

X1 Er is zowel op de website van de gemeente Sluis als op de website van de veiligheidsregio Zeeland aangegeven dat het vervoer van gevaarlijke stoffen een vastgestelde route moet volgen. Er is niet aangegeven dat deze verplichting enkel voor routeplichtige gevaarlijke stoffen geldt, zie bijlage 2. Op de website van de gemeente Sluis staat de informatie in de productencatalogus weergegeven, waardoor de informatie niet direct beschikbaar is.

X2 Het beeld dat wordt geschetst is dat de vastgestelde routering bij al het gevaarlijke stoffen vervoer moet worden gevolgd. Dit is een onjuist beeld, omdat het volgen van de routering alleen verplicht is voor routeplichtige gevaarlijke stoffen.

X3 Dat alle gevaarlijke stoffen volgens de gemeente en veiligheidsregio routeplichtig zijn is door de informatie vrijwel direct te interpreteren.

De vaststelling van routering

X0 Websites.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

84

Bronnen: Google Streetview. Augustus 2009. Gemeente Sluis. Geraadpleegd op 13 augustus 2014. Gemeente Sluis. Gevaarlijke stoffen vervoeren. Geraadpleegd op 13 augustus 2014, van http://www.gemeentesluis.nl/Producten_en_Diensten/Producten_op_alfabet/G/Gevaarlijke_stoffen_vervoeren Veiligheidsregio Zeeland. Routering gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd op 13 augustus 2014, van http://www.vrzeeland.nl/brandweer/routering-gevaarlijke-stoffen

X1 Doordat er geen raadsbesluit beschikbaar is en geen routeringsbebording is waargenomen, is enkel op de websites kenbaar gemaakt dat er routering in de gemeente Sluis is vastgesteld. Op de website van de veiligheidsregio Zeeland is de gemeente Sluis niet benoemd, waardoor met kaartmateriaal moet worden bepaald dat er routering in de gemeente Sluis is vastgesteld.

X2 De websites maken kenbaar dat er routering in de gemeente Sluis is vastgesteld.

X3 De informatie is via de website van de veiligheidsregio Zeeland zowel moeilijk als verschillend te interpreteren. Dat komt doordat de gemeente Sluis niet specifiek genoemd wordt en via kaartmateriaal moet worden geconstateerd dat er routering is vastgesteld.

De vastgestelde routering

X0 Website.

X1 De vastgestelde routering is enkel op kaart beschikbaar. De routeringskaart geeft weinig detail van de vastgestelde routering in de gemeente Sluis, omdat de kaart de gehele provincie Zeeland omvat. Daarnaast is er slechts een rode lijn weergegeven die de gerouteerde weg of wegen in de gemeente Sluis weergeeft. Wegnamen, de route-eindes of mogelijkheden om te keren zijn niet weergegeven.

X2 Hoe de routering in de provincie Zeeland is vormgegeven.

X3 De kaart is door het lage detailniveau niet eenduidig te interpreteren en daarom niet bruikbaar voor een chauffeur tijdens de rit. Een route van een chauffeur, of het bepalen van loslocaties, kan ook niet alleen op basis van deze kaart worden bepaald. Voor interpretatie van het kaartmateriaal van de gemeente Sluis is daarom een andere kaart met meer detail benodigd.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Websites.

X1 Zowel op de website van de gemeente Sluis als op de website van de veiligheidsregio Zeeland wordt het postadres waaraan de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht vermeld. Een verdere toelichting van een afdeling of een ‘ter attentie van’ notificatie is niet gegeven.

X2 Waar de ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht.

X3 Er is geen ruimte voor verschillende interpretaties van het postadres.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

85

Breda 1. a. Op de website van de gemeente Breda is niet vermeld dat de routering in de gemeente

gebaseerd is op een raadsbesluit. Ook is op de website van de gemeente, de regionale brandweer Midden- en West Brabant en in het online archief van de Staatscourant het raadsbesluit niet beschikbaar gemaakt.

b. In de gemeente Breda is op de wegen die op de routeringskaart zijn aangewezen voor het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen in beperkte mate routeringsbebording waargenomen. De routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering en maakt indirect kenbaar dat er routering is vastgesteld.

c. Op de website van de gemeente Breda is informatie over de gevaarlijke stoffen routering beschikbaar. Zo is er informatie beschikbaar over de vaststelling van de routering, de vastgestelde routering, de routeplichtige gevaarlijke stoffen en wordt er aangegeven dat de ontheffingen bij de brandweer moeten worden aangevraagd. Op de website van de regionale brandweer Midden- en West Brabant, waar Breda onder valt, is aanvullende informatie gegeven over de routeplichtige gevaarlijke stoffen. Opmerkelijk is dat de regionale brandweer Midden- en West Brabant terug naar de gemeente verwijst voor het aanvragen van ontheffingen. Er wordt op basis van de websites dus niet duidelijk welke organisatie daadwerkelijk de ontheffingen verleent.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners. 3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Websites.

X1 Op de website van de gemeente Breda is aangegeven dat al het vervoer van gevaarlijke stoffen de gevaarlijke stoffen routering moet volgen. Op de website van de regionale brandweer Midden- en West Brabant is uitgelegd dat er een verschil is tussen routeplichtige en niet-routeplichtige gevaarlijke stoffen. Tevens verwijst deze website van de veertien geraadpleegde websites als enige door naar de regelgeving, welke uitsluitsel kan bieden of een gevaarlijke stof routeplichtig is.

X2 Het beeld dat op de website van de gemeente Breda wordt geschetst is dat al het gevaarlijke stoffen vervoer de vastgestelde routering moet volgen. Dat beeld wordt tegengesproken op de website van de regionale brandweer Midden- en West Brabant. Op deze website is het beeld geschetst dat alleen het vervoer van routeplichtige gevaarlijke stoffen de routering moet volgen.

X3 Op de website van de gemeente Breda is het verschil tussen wel en niet routeplichtig vervoer niet vermeld. Daardoor kan de correcte tekst op de website van de regionale brandweer Midden- en West Brabant op meerdere wijzen geïnterpreteerd worden.

De vaststellin

X0 Website en routeringsbebording.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

86

Bronnen: Google Streetview. Juni 2009. Gemeente Breda. Geraadpleegd op 13 augustus 2014. Gemeente Breda. Vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg. Geraadpleegd op 13 augustus 2014, van http://www.breda.nl/wonen-wijken-vervoer/wijken/duurzaamheid-milieu/milieuthemas/gevaarlijke-stoffen/vervoer-van-gevaarlijke-stoffen-over-de Brandweer Midden- en West Brabant. Routering gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd op 13 augustus 2014, van http://www.brandweermwb.nl/Bedrijven/Omgeving/Infrastructuur/Routering-gevaarlijke-stoffen.aspx

g van routering

X1 Op de website van de gemeente Breda is aangegeven dat er een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. De routeringsbebording maakt rond de Krogten en Emer industrieterreinen indirect duidelijk dat er routering is vastgesteld.

X2 Beide bronnen schetsen het beeld dat er routering in de gemeente Breda is vastgesteld.

X3 De informatie is via de website van de gemeente Breda vrijwel direct te interpreteren. Weliswaar maakt de routeringsbebording direct duidelijk dat er routering is vastgesteld, de routeringsbebording is alleen rondom twee industrieterreinen waargenomen.

De vastgestelde routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 Door middel van gekleurde en niet-gekleurde lijnen is op een kaart weergegeven welke wegen wel of niet zijn gerouteerd. Er zijn ook rotondes op de kaart weergegeven, andere mogelijkheden om te keren zijn dat niet. Waar routeringsbebording staat geeft de bebording aan of de chauffeurs een afslag moeten of mogen nemen. Op de meeste gerouteerde wegen in de gemeente Breda is geen routeringsbebording waargenomen.

X2 Hoe de routering in de gemeente Breda is vormgegeven en welke afslagen chauffeurs wel of niet mogen of moeten nemen.

X3 De schatting is dat op basis van de kaart een route voor een chauffeur geïnterpreteerd kan worden. Het is door het ontbreken van wegnamen echter niet mogelijk om te bepalen of loslocaties aan de vastgestelde routering liggen.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Websites.

X1 Op de website van de gemeente Breda is aangegeven dat de brandweer de ontheffingen verleend. Vervolgens is op de website van de regionale brandweer Midden- en West Brabant vermeld dat de gemeenten de ontheffingen verlenen.

X2 De gemeente schetst dat de brandweer de ontheffingen verleend en de brandweer schetst dat de gemeenten de ontheffingen verlenen.

X3 Op basis van de websites is het niet mogelijk om te bepalen welke organisatie de ontheffingsverlener is.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

87

Zaanstad 1. a. In het online archief van de Staatscourant is een kennisgeving van het routeringsbesluit van

de gemeente Zaanstad beschikbaar. In de kennisgeving is aangegeven dat er door middel van een raadsbesluit gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. Het daadwerkelijke raadsbesluit waarnaar de kennisgeving verwijst is niet online beschikbaar.

b. In de gemeente Zaanstad is routeringsbebording geplaatst. De routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering en indirect over de vaststelling van routering.

c. Op de website van de gemeente Zaanstad is ook informatie over de gevaarlijke stoffen routering beschikbaar. Zo is er aangegeven dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld en wat de vastgestelde gevaarlijke stoffen routering is. Tevens is er informatie gegeven over de routeplichtige gevaarlijke stoffen en de contactgegevens van ontheffingsverleners. Op de website van de veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland is geen informatie over de gevaarlijke stoffen routering vermeld.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners. 3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Kennisgeving en website.

X1 In de kennisgeving van de gemeente Zaanstad en op de website van de gemeente Zaanstad is vermeld dat de gemeente Zaanstad routering heeft vastgesteld voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg. Door deze tekst is niet aangegeven dat de routering slechts voor een aantal gevaarlijke stoffen van toepassing is.

X2 Het beeld dat wordt geschetst is dat al het vervoer van gevaarlijke stoffen in de gemeente Zaanstad de vastgestelde routering moet volgen.

X3 De informatie is vrijwel direct te interpreteren. Doordat de tekst op de website ook beschikbaar is in het Duits en Engels is de interpretatie van de informatie voor buitenlandse chauffeurs en logistiek planners vergemakkelijkt.

De vaststelling van routering

X0 Kennisgeving, website en routeringsbebording.

X1 In de kennisgeving van het routeringsbesluit van de gemeente Zaanstad is vermeld dat er op basis van artikel 18 van de Wvgs routering is vastgesteld. Op de website van de gemeente Zaanstad is aangegeven dat er een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. Ten slotte maakt de routeringsbebording indirect duidelijk dat er routering is vastgesteld. De routeringsbebording is echter niet op alle toegangswegen tot de gemeente geplaatst.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

88

X2 De verschillende informatiebronnen schetsen het beeld dat er gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Zaanstad is vastgesteld.

X3 Dat er routering is vastgesteld is via de kennisgeving van de gemeente en via de website vrijwel direct te interpreteren. De routering wordt zowel in Nederlands, Engels en Duits uitgelegd.

De vastgestelde routering

X0 Routeringsbebording en website.

X1 De routeringskaart op de website van de gemeente Zaanstad geeft de gerouteerde wegen binnen de gemeente Zaanstad en de overgang van de routering in andere gemeenten weer. Daarnaast zijn ook de niet gerouteerde wegen, veerdiensten, rotondes, spoorlijnen en woonwijken weergegeven. De namen van de gerouteerde wegen zijn niet weergegeven. De routeringsbebording geeft op gerouteerde wegen aan of chauffeurs een afslag mogen of moeten nemen. Er wordt in de gemeente Zaanstad gebruik gemaakt van losse routeringsborden en niet van een oranje vierkant in bestaande borden. Er is geen routeringsbebording waargenomen op de kruising van de Provinciale weg naar de Benedictweg en op de kruising van de Provinciale weg naar de Cornelis Bruynzeelweg. Op rotondes wordt per afslag aangegeven of de weg wel of niet ingereden mag worden.

X2 Hoe de routering in de gemeente Zaanstad is vormgegeven en welke afslagen chauffeurs wel of niet mogen of moeten nemen.

X3 De routeringsbebording laat geen ruimte over voor verschillende interpretaties van de te volgen rijrichting. Door het plaatsen van routeringsborden op elke afrit van een rotonde wordt tevens extra duidelijkheid gecreëerd. Op de routeringskaart zijn de gerouteerde wegen eveneens eenduidig weergegeven.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Op de website van de gemeente Zaanstad is onderaan het aanvraagformulier voor de ontheffingen het postadres van de veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland vermeld. Aan dit postadres moeten de ontheffingsaanvragen worden gericht. Tevens is in de tekst op de website van de gemeente Zaanstad aangegeven dat de veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland de ontheffingen verleend.

X2 Aan welk postadres de ontheffingsaanvragen moeten worden gericht.

X3 De informatie is binnen enkele ogenblikken te interpreteren. Er is geen ruimte voor verschillende interpretaties van het postadres.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

89

Bronnen: Burgemeester en Wethouders van Zaanstad. Zaandijk, 22 april 2009. Kennisgeving in het kader van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen. Google Streetview. Oktober 2010. Gemeente Zaanstad. Geraadpleegd op 14 augustus 2014. Gemeente Zaanstad. Wat is een ontheffing op route gevaarlijke stoffen?. Geraadpleegd op 14 augustus 2014, van https://www.zaanstad.nl/mozard/!suite86.scherm0325?mPag=245&mLok=1&mVrg=517&mNch=7396298

Hellevoetsluis

1. a. In het online archief van de Staatscourant en op de website van de gemeente Hellevoetsluis

is het raadsbesluit van de gemeente waarmee routering is vastgesteld niet beschikbaar. b. In de gemeente Hellevoetsluis is op een aantal gerouteerde wegen routeringsbebording

waargenomen. De routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering en maakt indirect duidelijk dat er routering is vastgesteld.

c. Op de website van de gemeente Hellevoetsluis is verschillende informatie over de gevaarlijke stoffen routering beschikbaar. Er is informatie beschikbaar over de routeplichtige gevaarlijke stoffen, de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners. 3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Website.

X1 Op de website van de gemeente Hellevoetsluis is aangegeven dat gevaarlijke stoffen alleen vervoerd mogen worden over aangewezen transportwegen. Er is dus geen onderscheid gemaakt tussen wel- en niet-routeplichtige gevaarlijke stoffen.

X2 De website van de gemeente Hellevoetsluis schetst het beeld dat al het gevaarlijke stoffen vervoer de routering moet volgen. Dit beeld is incorrect.

X3 De informatie is vrijwel direct te interpreteren. Doordat het beeld wordt gegeven dat al het gevaarlijke stoffen vervoer de routering moet volgen, blijft er geen ruimte over om de routeplicht anders te interpreteren.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

90

De vaststelling van routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 Op de website van de gemeente is vermeld dat gevaarlijke stoffen alleen vervoerd mogen worden over aangewezen transportwegen. Door de routeringsbebording wordt indirect duidelijk dat er routering is vastgesteld, wanneer er immers routeringsbebording is geplaatst, is er ook routering vastgesteld. De routeringsbebording is nauwelijks op gerouteerde wegen waargenomen, zo ontbreekt de routeringsbebording bij de afslagen van de twee aftakkingen van de doorgaande routering en op de doorgaande routering zelf: van de Dammenweg naar de Nieuweweg en van de Dammenweg naar de Provincialeweg N497.

X2 De informatiebronnen schetsten het beeld dat er routering in de gemeente Hellevoetsluis is vastgesteld.

X3 Dat er routering is vastgesteld is met de informatie op de website vrijwel direct te interpreteren. Dat er routering is vastgesteld is met de routeringsbebording eveneens direct te interpreteren, zodra een bord wordt opgemerkt.

De vastgestelde routering

X0 Website en routeringsbebording.

X1 De weergave van de vastgestelde gevaarlijke stoffen routering op kaart bevat een beperkte hoeveelheid aan informatie. Op de kaart is een vorm of omtrek weergegeven die de grenzen van de gemeente symboliseert. Tevens zijn er 3 rode lijnen getrokken die aangeven over welke wegen de routering zou moeten lopen. Er zijn geen andere wegen, namen van wegen of delen van de omgeving weergegeven, laat staan mogelijkheden om na het lossen te keren of route-eindes. De routeringsbebording geeft slechts voor een aantal gerouteerde afslagen de routering in de gemeente Hellevoetsluis weer, waardoor de hoeveelheid informatie beperkt is. Zo ontbreekt de routeringsbebording bij de afslagen van de twee aftakkingen van de doorlopende routering: van de Dammenweg naar de Nieuweweg en van de Dammenweg naar de Provincialeweg N497. Tevens is de routeringsbebording niet tijdig geplaatst. Zo staat de routeringsbebording op de Nieuweweg niet voor de ‘turbo-rotonde’ maar meerdere meters op de afslag die genomen moest worden.

X2 Hoe de routering in de gemeente Hellevoetsluis is vormgegeven en welke afslagen en wegen wel of niet mogen of moeten worden genomen.

X3 Op basis van enkel de routeringskaart is het niet mogelijk om een loslocatie of route te interpreteren, laat staan individuele afslagen. Door de gebrekkige en niet-tijdige plaatsing van de routeringsbebording is de vastgestelde routering eveneens niet te interpreteren.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

91

Bronnen: Google Streetview. September 2009. Gemeente Hellevoetsluis. Geraadpleegd op 14 augustus 2014. Gemeente Hellevoetsluis. route gevaarlijke stoffen. Geraadpleegd op 14 augustus 2014, van http://www.hellevoetsluis.nl/Inwoners/Wonen_en_leven/Veiligheid/Externe_veiligheid/route_gevaarlijke_stoffen Leusden 1.

In het online archief van de Staatscourant is zowel een ontwerpbesluit als een bekendmaking van het definitieve routeringsbesluit van de gemeente Leusden beschikbaar. Beide documenten zijn ook te raadplegen op de website van de gemeente Leusden. De documenten geven informatie over de vaststelling van routering, de routeplichtige gevaarlijke stoffen en de vastgestelde routering.

Binnen de gemeente Leusden is routeringsbebording geplaatst. De routeringsbebording geeft informatie over de vastgestelde routering en geeft indirect aan dat er routering is vastgesteld.

Op de website van de gemeente Leusden is de gevaarlijke stoffen routering ook behandeld. Er is informatie gegeven over de routeplichtige gevaarlijke stoffen, de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners.

2.

De routeplichtige gevaarlijke stoffen.

De vaststelling van routering.

De vastgestelde routering.

De contactgegevens van ontheffingsverleners.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Er is enkel aangegeven dat de ontheffingen bij de gemeente moeten worden aangevraagd, via welk postadres of via welke afdeling wordt niet vermeld.

X2 Dat de ontheffingen aan de gemeente moeten worden gericht.

X3 De informatie is niet eenduidig te interpreteren, zo is het onbekend bij welke afdeling of loket de ontheffing moet worden aangevraagd. Daarnaast moet er misschien wel eerst telefonisch contact worden opgenomen. Uit de tekst wordt het niet duidelijk.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

92

3.

Informatie X0 - X3 Eigenschappen aan informatie

De routeplichtige gevaarlijke stoffen

X0 Raadsbesluit, ontwerpbesluit en website.

X1 In het raadsbesluit en het ontwerpbesluit van de gemeente Leusden omtrent routering is aangegeven dat sommige gevaarlijke stoffen verplicht zijn de vastgestelde routering te volgen. Op de website van de gemeente Leusden is aangegeven dat de vastgestelde routering voor al het vervoer van gevaarlijke stoffen geldt.

X2 Er is een verschillend beeld geschetst. Het raadsbesluit en het ontwerpbesluit van de gemeente Leusden geven aan dat de routeplicht slechts voor een aantal gevaarlijke stoffen geldt. De website van de gemeente Leusden geeft het beeld dat alle gevaarlijke stoffen routeplichtig zijn.

X3 De informatie is door de tegenstrijdigheid niet eenduidig weergegeven. Uitsluitsel of de te vervoeren gevaarlijke stoffen wel- of niet-routeplichtig zijn is in beide bronnen niet gegeven en er is niet doorverwezen naar een bron die hier wel uitsluitsel over kan geven.

De vaststelling van routering

X0 Ontwerpbesluit, website en routeringsbebording.

X1 In het raads- en ontwerpbesluit is in combinatie met het relevante wetsartikel weergegeven dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. Op de website van de gemeente Leusden is eveneens vermeld dat er een route voor gevaarlijke stoffen is vastgesteld. Door de routeringsbebording wordt indirect duidelijk dat er gevaarlijke stoffen routering is vastgesteld. Deze bron is niet altijd bij binnenkomst van de gemeente beschikbaar, doordat slechts op twee toegangswegen die gemeente inleiden routering is vastgesteld.

X2 De informatiebronnen schetsen het beeld dat er gevaarlijke stoffen routering in de gemeente Leusden is vastgesteld.

X3 De routeringsbebording is direct te interpreteren, zodra een bord wordt opgemerkt. Uit de informatie op de website, het ontwerpbesluit, het raadsbesluit en de routeringsbebording is eenduidig te interpreteren dat er routering is vastgesteld.

De vastgestelde routering

X0 Raadsbesluit, website en routeringsbebording.

X1 In het ontwerpbesluit van de gemeente Leusden omtrent routering is in tekst aangegeven over welke wegen de routering loopt. Op de website van de gemeente Leusden is een kaart van de vastgestelde routering in de gemeente Leusden beschikbaar. De routeringskaart geeft de gerouteerde wegen en wegdelen in lijnen en tekst weer. Naast de gerouteerde wegen zijn ook de niet gerouteerde wegen, water, bebouwing, bos en rotondes op de kaart weergegeven.

Bijl

age

6: In

form

atie

bes

chik

baa

rhei

d b

ij 8

gem

een

ten

93

Bronnen: Burgemeester en Wethouders van Leusden. Leusden, 17 januari 2014. Bekendmaking Besluit routering gevaarlijke stoffen gemeente Leusden. Google Streetview. Oktober 2010. Gemeente Leusden. Geraadpleegd op 14 augustus 2014. Gemeente Leusden. Externe veiligheid. Geraadpleegd op 14 augustus 2014, van http://www.leusden.nl/195/externe-veiligheid/

De routeringsbebording geeft vanaf de op- en afritten van de A28 de vastgestelde routering door de gemeente Leusden weer. De routeringsbebording staat voor elke gerouteerde weg of afslag. In sommige gevallen staat de routeringsbebording ook bij de afslag zelf, bijvoorbeeld bij de rotonde Groene Zoom. De routeringsbebording is bij de meeste afslagen meer dan 50 meter voor de afslag geplaatst. De routeringsbebording is in persoon gecontroleerd, omdat de routeringsborden niet allemaal op Google Streetview werden weergegeven.

X2 Er is geschetst hoe de routering in de gemeente Leusden loopt en of chauffeurs met routeplichtige gevaarlijke stoffen een afslag/weg moeten of mogen nemen.

X3 Tijdens de rit is de informatie te interpreteren, doordat er straatnamen op de kaart weergegeven zijn. De kaart is zowel relatief snel als eenduidig te interpreteren, onder andere doordat de wegen die zijn gerouteerd ook in tekst zijn weergegeven en de kaart veel details bevat. De routeringsbebording laat geen ruimte over voor meerdere interpretaties en is direct na waarneming te interpreteren.

De contactgegevens van ontheffingsverleners

X0 Website.

X1 Er is vermeld dat als er een ontheffing aangevraagd moet worden het bijgevoegde telefoonnummer moet worden gebeld. Dit telefoonnummer maakt dus niet duidelijk waar de ontheffingsaanvragen aan moeten worden gericht. De website en de webpagina waarop het telefoonnummer staat vermeld is relatief snel te vinden.

X2 Welk telefoonnummer er gebeld moet worden voor informatie over het aanvragen van ontheffingen.

X3 De informatie is vrijwel direct te interpreteren, de ontheffingsaanvraag kan echter niet direct aan iemand worden gericht.

Bijl

age

7: In

terv

iew

pro

toco

llen

94

Bijlage 7: Interview protocollen

Informatiebehoefte logistiek planners en chauffeurs

Er zijn verschillende signalen dat de huidige praktijk omtrent gemeentelijke gevaarlijke stoffen routering problemen veroorzaakt voor chauffeurs en logistiek planners. Het IVW rapport over routering uit 2005 en de vergadering over routering georganiseerd vanuit het ministerie van I&M, gehouden op 27-03-2014, geven dergelijke signalen. Een van de problemen betreft de gebrekkige informatievoorziening van de gemeenten naar de chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering. Vanwege dit probleem is er vanuit TNO en de Eigen Vervoerders Organisatie (EVO) een afstudeeronderzoek gestart. Dit afstudeeronderzoek heeft als doel om de effectiviteit van de informatievoorziening vanuit de gemeenten naar de chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering te analyseren en te onderzoeken hoe die informatievoorziening beter kan worden vormgegeven. Om de effectiviteit van de informatievoorziening te kunnen vaststellen moeten de informatiebehoeftes en de informatiebeschikbaarheid met betrekking tot routering worden bepaald. Door middel van dit interview worden de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners, u dus, vastgesteld. Tijdens dit interview wordt vastgesteld welke taken met betrekking tot routering u uitvoert, welke informatie u voor die taken nodig heeft en welke wensen er aan de informatie zijn op het gebied van relevantie, juistheid en wijze van presentatie. Het verslag van dit interview wordt naar u toe gestuurd ter controle en eventuele aanvullingen, daarna zullen uw antwoorden worden verwerkt. Om de zorgvuldigheid te vergroten wil ik u vragen of ik het gesprek mag opnemen? Deze opname wordt alleen gebruikt bij het opstellen van het verslag van het interview en wordt daarna gewist. We beginnen met een aantal standaard vragen, daarna gaan we de informatiebehoeftes bepalen en ten slotte volgen er nog een aantal afsluitende vragen. De verwachting is dat het interview 30 minuten duurt. Tijdens het interview mag u mij onderbreken, graag zelfs.

Datum

Achternaam

Chauffeur / Logistiek planner

Naam organisatie

E-mail adres

Audio opname

Bijl

age

7: In

terv

iew

pro

toco

llen

95

A. Intro 1. Hoe vaak vervoert of plant u het vervoer van routeplichtige stoffen en welke stoffen betreffen dit? (per week, maand, jaar) / (UN nummer)

2. Hoe vaak rijdt of plant u het vervoer door gemeenten waar routering is vastgesteld? (schatting percentage van de routeplichtige ritten)

B. Wat voor taken met betrekking tot routering voert u uit? C. Welke informatie heeft u nodig bij het uitvoeren van die taken, welke niet in uw

organisatie aanwezig is? (per taak beschrijven) D. Als we per informatie kijken:

1. Hoeveelheid / gedetailleerdheid a) Welke hoeveelheid / gedetailleerdheid van de informatie wenst u te hebben en op welk moment van de taakuitvoering? (wat wil je weten, wat is overbodig en wat is te summier?)

b) Hoe zou hier volgens u aan voldaan moeten worden?

2. Tijd / interpretatie a) Binnen welk tijdsbestek moet u de informatie kunnen interpreteren / verwerken en waarom? (tijdsfactor aan koppelen)

b) Hoe zou hier volgens u aan voldaan moeten worden?

3. Correctheid / interpretatie a) In hoeverre mag er ruimte zijn voor verschil in interpretatie van de informatie en waarom wel of niet?

Bijl

age

7: In

terv

iew

pro

toco

llen

96

E. Afsluitende vragen

1. Informatievoorziening a) Ervaart u situaties waarbij de informatievoorziening m.b.t. routering niet op orde is? b) Heeft u voorbeelden daarvan? (bijvoorbeeld omleidingen, achterhaalde kaarten) c) Hoe vaak komt u deze situaties tegen? (per rit, per percentage van de ritten) d) Kunt u aangeven waardoor deze situaties volgens u worden veroorzaakt?, merkt u een trend op? (type gemeente, wegsituatie, jaargetijde)

2. Welke informatie ontvangt of verkrijgt u, op welke wijze en van wie?

3. In hoeverre draagt de huidige praktijk omtrent routering volgens u bij aan de externe veiligheid en waarom wel of niet?

4. Heeft u als ervaringsdeskundige ideeën over hoe de informatievoorziening kan worden verbeterd?

5. Heeft u zelf nog op of aanmerkingen? Bedankt voor dit interview, ik maak hiervan een verslag welke ik binnen 2 weken naar het door u opgegeven e-mail adres zal toesturen. Uw reactie verwacht ik binnen 2 weken nadat het verslag is opgestuurd.

Bijl

age

7: In

terv

iew

pro

toco

llen

97

Effectiviteitsverbetering

Er zijn verschillende signalen dat de huidige praktijk omtrent gemeentelijke gevaarlijke stoffen routering problemen veroorzaakt voor chauffeurs en logistiek planners. Het IVW rapport over routering uit 2005 en de vergadering over routering georganiseerd vanuit het ministerie van I&M, gehouden op 27-03-2014, geven dergelijke signalen. Een van de problemen betreft de informatievoorziening van de gemeenten/gemandateerden naar de chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering. Vanwege de problemen omtrent de informatievoorziening is er vanuit TNO en de Eigen Vervoerders Organisatie (EVO) een afstudeeronderzoek gestart. Dit afstudeeronderzoek heeft als doel om de effectiviteit van de informatievoorziening naar de chauffeurs en logistiek planners met betrekking tot routering te analyseren en te onderzoeken hoe die informatievoorziening beter kan worden vormgegeven. Op basis van de informatiebehoeftes en de informatiebeschikbaarheid is de effectiviteit van de informatievoorziening bepaalt. In deze fase van het onderzoek worden mogelijke verbeteringswijzen vastgesteld. Door middel van dit interview wordt gebrainstormd welke verbeteringswijzen de effectiviteit kunnen verbeteren. De verwachting is dat het interview 30 minuten duurt. Tijdens het interview mag u mij onderbreken, graag zelfs. Om de zorgvuldigheid te vergroten wil ik u vragen of ik het gesprek mag opnemen? Deze opname wordt alleen gebruikt bij het opstellen van het verslag van het interview en wordt daarna gewist. Alvast bedankt!

Datum

Achternaam

Functie

Naam organisatie

E-mail adres

Audio opname

Bijl

age

7: In

terv

iew

pro

toco

llen

98

In hoeverre heeft u in uw functie te maken met routering, kunt u mij uw rol uitleggen?

In hoeverre denkt u dat de informatievoorziening van de gemeenten naar de logistiek planners en chauffeurs effectief is?

o Koppeling naar kwaliteitsfactoren van informatie.

Wat ziet u als mogelijke verbeteringswijzen van de informatievoorziening naar chauffeurs en logistiek planners?

o Koppeling naar kwaliteitsfactoren van informatie. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Voorleggen conclusieschema’s: behoefte, beschikbaarheid en effectiviteit -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Van welke informatie denkt u dat de effectiviteit van de informatievoorziening verbeterd kan worden?

o Koppeling naar kwaliteitsfactoren van informatie.

Hoe denkt u dat de effectiviteit van de informatievoorziening verbeterd kan worden? o Koppeling naar kwaliteitsfactoren van informatie. o Wat zijn volgens u daarbij de kansen en de valkuilen? o Wie zijn volgens u verantwoordelijk voor de realisatie daarvan?

Hoe kijkt u tegen de volgende verbeteringswijzen aan?: o Een landelijke routeringskaart, met daarop gerouteerde gemeenten, routeringen

en contactgegevens van ontheffingsverleners. o Het beleid omtrent routeringen bovengemeentelijk beleggen. o Een richtlijn maken voor gemeenten hoe de routeringen gecommuniceerd moet

worden. o Het verwerken van de routeringen in een navigatiesysteem.

Wilt u nog iets toevoegen?

Bijl

age

8: L

andel

ijke

route

rin

gskaa

rt

99

Provincie Gemeente Wegnummer Weg / Straatnaam Start routering Einde routering

Groningen /

Friesland Leeuwarden N31 Hendrik Algerawei Vanaf Westergoawei N359 Tot overgang in Johannes Brandsmaweg

Johannes Brandsmaweg Vanaf Hendrik Algerawei N31 Tot overgang in Newtonlaan

Newtonlaan Vanaf Johannes Brandsmaweg Tot overgang in Hendrik Algerawei N31

N31 Hendrik Algerawei Vanaf Newtonlaan Tot overgang in Overijsselseweg N31

N31 Overijsselseweg Vanaf Hendrik Algerawei N31 Tot overgang in Waldwei N31

N383 Harlingerstraatweg Vanaf A31 Tot overgang in Valeriusstraat N357

N357 Valeriusstraat Vanaf Harlingerstraatweg N383 Tot overgang in Dammelaan N355

Bijlage 8: Landelijke routeringskaart Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat één van de mogelijke verbeteringswijzen een kaart is, waarop van alle gemeenten in Nederland de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners zichtbaar zijn, zie §2.5.3. Een dergelijke landelijke routeringskaart heb ik gerealiseerd. Het realiseren van de landelijke routeringskaart zag ik namelijk als een mogelijkheid om naast dit onderzoeksrapport ook een product op te leveren. In deze bijlage zal ik ingaan op wat er precies is gerealiseerd en hoe dit is gerealiseerd.

De database van de landelijke routeringskaart Eén van de redenen dat een landelijke routeringskaart nog niet bestond, was het ontbreken van een overzicht van de informatie over de vaststelling van routering, de vastgestelde routering en de contactgegevens van ontheffingsverleners. De informatie was niet alleen verspreid over gemeenten, maar ook over diverse provincies, veiligheidsregio’s en omgevingsdiensten. Om dus allereerst een overzicht van de informatie te creëren zijn aan de hierboven genoemde organisaties, per mail en telefonisch, de volgende vragen gesteld: 1.Is er in uw regio routering vastgesteld? 2. En zo ja, welke wegen in uw regio zijn gerouteerd? Vervolgens stuurden deze organisaties de informatie in kaarten, tekst en soms zelfs in tekeningen via de mail toe. De informatie is ook verzameld door op de websites van de hierboven genoemde organisaties naar de informatie te zoeken. Met het bellen, mailen en zoeken op de websites is doorgegaan totdat de informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering voor elke gemeente in Nederland compleet was. Vervolgens is de informatie gestructureerd. Dit is gedaan door per provincie, van elke gemeente met routering, aan te geven wat de namen van de gerouteerde wegen zijn. Bij het ontbreken van de wegnamen van de gerouteerde wegen in het beschikbare kaartmateriaal, zijn met Google Maps de bijhorende wegnamen van de weergegeven lijnen op de kaarten opgezocht. Het resultaat van het structureren van de data was een Exceloverzicht van alle gerouteerde wegen per gemeente. Hieronder zijn ter illustratie de eerste negen regels van dit Exceloverzicht weergegeven.

Uit het verwerken van de data bleek dat exact 145 gemeenten routering hadden vastgesteld, de gerouteerde wegdelen besloegen gezamenlijk 1.365 Excelregels. Na de data in Excel te hebben verwerkt, was de database van de landelijke routeringskaart gereed. Het opleveren van deze database vormde een belangrijke stap, omdat het voor zover bekend de enige database is die van alle gemeenten in Nederland informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering bevat.

De kaart Toen de database klaar was heb ik bij een GIS-expert van TNO een ‘stoomcursus’ GIS, oftewel ‘kaarten maken’, gevolgd. Samen met deze expert is een geschikte basislaag van Nederland gekozen, waarin met name de wegen en wegnummers duidelijk zichtbaar waren. Daarna zijn er verschillende layers over deze basislaag gelegd. Dit betrof een layer van alle wegen in Nederland en een layer van alle gemeentegrenzen in Nederland.

Tabel 11 Exceldatabase vastgestelde routering

Bijl

age

8: L

andel

ijke

route

rin

gskaa

rt

100

Vervolgens heb ik de verzamelde Exceldata in de kaart verwerkt. Dit hield in dat alle gerouteerde wegdelen van Nederland aangeklikt moesten worden. Na het verwerken van de gerouteerde wegen in de kaart, hebben de elementen van de kaart verschillende vormen en kleuren toegewezen gekregen. Zo zijn de gemeenten die geen routering hadden vastgesteld met de kleur groen aangegeven en zijn de gerouteerde wegen en snelwegen met de kleur rood gearceerd. Ten slotte is er een module gemaakt waarin de contactgegevens van de ontheffingsverleners weergegeven konden worden, zoals te zien is in figuur 20. In verband met de beschikbare tijd voor dit nevenproject is er toen voor gekozen om informatie over de contactgegevens niet te verzamelen en slechts een voorbeeld weer te geven. Hieronder zijn ter illustratie twee screenshots van het resultaat weergegeven. Concreet is de vaststelling van routering en de vastgestelde routering voor geheel Nederland op één kaart inzichtelijk gemaakt.

Figuur 20 Vastgestelde routering, ingezoomd op industrieterrein 'de Isselt' te Amersfoort

Figuur 19 Vastgestelde routering voor Amersfoort en Leusden

Bijl

age

8: L

andel

ijke

route

rin

gskaa

rt

101

De terugkoppeling Ondanks dat de kaart was opgesteld op basis van de informatiebehoeftes van de chauffeurs en logistiek planners, was het onduidelijk wat de precieze eisen waren van gebruikers aan een landelijke routeringskaart. In §2.2 was immers niet inzichtelijk gemaakt welke eisen er in het specifiek aan een landelijke routeringskaart worden gesteld. Daarom heb ik een expertmeting georganiseerd met vertegenwoordigers van Lindegas, de ILT, Transport en Logistiek Nederland (TLN), één gemeente, één omgevingsdienst en één veiligheidsregio. Een overzicht van de deelnemers aan deze expertmeeting is in de tabel hiernaast weergegeven. De expertmeeting had als doel om inzichtelijk te maken wat de wensen en eisen van de deelnemers aan een landelijke routeringskaart zijn. Allereerst zijn, zonder de opzet van de landelijke routeringskaart te hebben gepresenteerd, de wensen en eisen bepaald die aan een landelijke routeringskaart worden gesteld. Daarna is de landelijke routeringskaart gepresenteerd en zijn op- en aanmerkingen van de deelnemers op de landelijke routeringskaart behandeld. Door deze werkwijze zijn de deelnemers niet voorafgaand aan het vaststellen van de wensen en eisen beïnvloed door de opzet van de landelijke routeringskaart. De meeste wensen en eisen die werden genoemd kwamen overeen met wat reeds in de kaart inzichtelijk was gemaakt. Tijdens de expertmeeting zijn echter ook nieuwe behoeftes aangegeven, zoals de wens dat gemeentelijke wegen die gerouteerd zijn met een andere kleur moeten worden weergegeven dan vrijgegeven provinciale wegen of snelwegen. Daarnaast vinden de deelnemers het nuttig als de categorieën van snelwegtunnels worden vermeld. De expertsessie voegde dan ook kennis over de wensen en eisen aan een landelijke routeringskaart toe. Van de expertsessie is een verslag gemaakt welke naar de deelnemers is verstuurd. Het verslag kan door de toekomstige beheerder van de landelijke routeringskaart worden gebruikt voor aanvullende verbeteringen.

Het effect Door een landelijke routeringskaart is de informatie over de vaststelling van routering en de vastgestelde routering niet meer verspreid over elke gemeente, maar voor geheel Nederland in één bron te raadplegen. Daarnaast is het mogelijk om de contactgegevens van de ontheffingsverleners in deze bron te verwerken. Drie van de vier informatie-items waar behoefte naar is, (zie §2.2), kunnen dus in één bron worden verwerkt, waardoor de informatie sneller te raadplegen is. De opzet van de landelijke routeringskaart verbetert dus met name het moment van beschikbaarheid van de informatie. De opzet van de landelijke routeringskaart biedt echter ook meer detail dan de kaarten die voor het bepalen van de informatiebeschikbaarheid zijn geraadpleegd, zie §2.3.3. Zo zijn er op de landelijke routeringskaart onder andere A- en N-

Naam Organisatie

Carry van den Beld

Gemeente Venlo

Thomas Reitsma

Commissie Transport Gevaarlijke Goederen

Hennie van der Stokker

Inspectie Leefomgeving en Transport

Christiaan Roodhart

Omgevingsdienst Utrecht

Ton Bikker

Lindegas

Linda Waasdorp

TLN

Bert Vis

Veiligheidsregio Haaglanden

Marc van Houdt

Veiligheidsregio Haaglanden

Tabel 12 Deelnemers expertmeeting

Bijl

age

8: L

andel

ijke

route

rin

gskaa

rt

102

nummers van de wegen weergeven, is de omgeving van de routering weergegeven en kan er worden ingezoomd op laad- en loslocaties. Doordat er met de opzet van de landelijke routeringskaart één beeld is gecreëerd van alle gemeenten in Nederland is de informatie ook eenduidiger te interpreteren. Zo is er bijvoorbeeld met het gebruik van deze kaart een route door verschillende gemeenten te bepalen. De informatie is ook eenduidiger te interpreteren doordat de informatie-items uniform zijn weergegeven. Volgens de gehanteerde methode in dit onderzoek is de informatievoorziening door de landelijke routeringskaart dus voor geheel Nederland effectiever.

Het vervolg De landelijke routeringskaart heeft pas effect als deze gepubliceerd en beheerd wordt, dit geeft direct de uitdaging aan. Want het ministerie van I&M heeft aangegeven geen capaciteit beschikbaar te hebben om de routeringskaart door middel van beleid te realiseren (Wouda, 2014b). Daarom is het idee van een landelijke routeringskaart en de toepassing ervan, in bijvoorbeeld een routeplanner, gepresenteerd tijdens de technologie zoekt ondernemer beurs van TNO. Met deze beurs wordt geprobeerd om ideeën van TNO aan ondernemers te koppelen, om zo tot het ontwikkelen van producten te komen voor diezelfde ondernemers. Op basis van de presentatie van de database, de landelijke routeringskaart en de mogelijke toepassing in een routeplanner hebben tien ondernemers hun interesse getoond. Vier ondernemers hebben vervolgens een aanvullend informatiepakket over de database aangevraagd, waarna door twee ondernemers een plan van aanpak is ingediend om de database uit te werken in een product. Het zou een mooi resultaat van mijn afstuderen zijn als één van deze ondernemers het idee van een landelijke routeringskaart gaat uitwerken. Als er binnen het ‘technologie zoekt ondernemer traject’ geen product zal worden uitgewerkt, dan is het ook mogelijk voor andere ondernemers om de database uit te werken. Zolang het ‘technologie zoekt ondernemer traject’ loopt is dat echter niet toegestaan. Ter promotie van de database, de landelijke routeringskaart en mogelijke toepassingen ervan is het volgende filmpje gemaakt. http://www.youtube.com/watch?v=0Bpn1ec-Uf4 - Routeplanner voor gevaarlijke stoffen - Technologie zoekt ondernemer 2014.