ROMANTISCH EN HECTISCH BIJ DE EVENAAR

SãoTomé&Principe&Principe

PRINCIPE – São Tomé & Principe zijn twee exclusieve parels voor de westkust vanAfrika, letterlijk ter hoogte van de evenaar. De eilanden, samen het op één na kleinsteland ter wereld, zijn niet voor Jan en alleman te bereiken. De selectie vindt namelijkplaats via de portemonnee, maar wie bereid is diep in de buidel te tasten, tast daarmeeook diep in een magisch sprookje met een bloedige historie en een met olie doordrenktetoekomst. Drie plekken tot elkaar veroordeeld. De driehoek is hier rond.

Het moet net zo’n regenachtigedag zijn geweest toen Pedro de Es-cobar de kust bereikte van het –waarschijnlijk – onbewoonde ei-land dat door vulkanische oer-krachten vanuit de oceaan om-hoog was geduwd. De Portugeeszag op 21 december 1470 donkerewolken gevangen in de kruinenvan het ondoordringbare regen-woud. Het water azuurblauw envol met vis. Vogels, die hij op zijnontdekkingsreizen nog nergenshad gezien, scheerden over zijnhoofd. Dit geïsoleerde eiland wasnooit verbonden met het vasteland en had zijn geheimen goedbewaard. En toen hij eindelijk op17 januari 1471 aan land ging,waarschijnlijk na een copieuzekerst aan boord, stapte hij op on-gekend vruchtbare grond. Het zouzijn zeevarende natie grote in-komsten geven. Koffie en cacao.São Tomé ontwikkelde zich we-reldwijd tot de grootste producentter wereld. Maar daar had je na-

tuurlijk wel duizenden ’weggooi-slaven’ voor nodig. En die werdendoor de eeuwen heen aangevoerdvanuit Gabon. Daar verhandeldede zwarte man graag zijn zwartebroeder, vaak weggesleurd uit debinnenlanden van Afrika.

Watervallen, overal vruchten,riviertjes, een rijke natuur die

meer geeft dan kwijtraakt.Ik zie de parel, die zich op een

uur vliegen van Libreville open-baart, niet vanaf Escobars zee. Ikzie haar vanuit het kleine vlieg-tuig dat me eindelijk verloste vande Gabonese hoofdstad, de plek

AFRIKAANSE PARELS

zaterdag 27 maart 2010 7VERREREIZEN

LEES VERDER OP PAGINA 8

Romantischerust en helsehectiek. Glo-rieuze glim-

lach en een bevro-ren frons. Armoedeen ranzige rijkdom.In dit deel van hetAfrikaanse conti-nent liggen uiter-sten op een veront-rustende steenworpuit elkaar, op eenuurtje vliegen. ViaGabon, waar jevriendelijkheidmoet bevechten,kwamen we in hetparadijs

, of zoals de Por-tugezen dat zoudenzeggen ’O Paraizoperfeito’.

door ROB HAMMINK

• Detwee pa-rels wor-den on-ophou-delijk ge-streelddoor eenblauweoceaan.

• Piedroin zijnvrije-tijdskle-ding. ’sMiddagszat de17-jarigeknaapkeurig inuniformopschool.

• Achteriedere

hoek eenkind. De

kleine po-pulatievan de

twee ei-landen isjong. Devraag is

welketoekomst

ze heb-ben.

• Wie in Prin-cipe van de

geijkte padenafgaat, komtterecht in de

koloniale tijd.Deze oude

plantageBelo Monte

wacht aldecennia oprestauratie.

FOTO’S: DETELEGRAAF

waar je leert, hoe murw geslagenje ook bent door Amsterdam, dathorecaservice altijd nog slechterkan.

Zoveel inertie is zwaar na eenlange reis. De blauwe Hollandsetrots bracht me van Amsterdamnaar Parijs en uiteindelijk van Pa-rijs naar Libreville. Deze grimmi-ge toegangspoort tot de hemel wasvoor drie dagen een noodzakelijkkwaad omdat de lokale maat-schappij Air Service de vluchtnaar São Tomé om mysterieuzeredenen had gecanceld.

De ellende begon al bij binnen-komst. Zelfingenomen politie-mannen van de Gabonese immi-gratiedienst verdwenen zonderuitleg met het paspoort om het –een natte rug en een uur later – te-rug te geven, ook zonder uitleg. Ikhoud niet van sferen die afge-

kocht kunnen worden. „En ver-geet niet: er zijn net verkiezingengeweest en die zijn nogal dubieusverlopen”, weet de Zuid-Afrikaannaast me. „Ze zitten niet op toeris-ten en zeker niet op scribenten tewachten. De nieuwe president isAli Bongo Ondimba. Het zal jeniet verbazen, dat is de zoon vande vorige president Omar Bongo,die als langste regerende Afri-kaanse politicus 42 jaar in het za-del zat en dit jaar is overleden.Gabon is een rijk land, het heeftolie en de oliedollars zijn in han-den van een kleine groep en datwillen ze graag zo houden.”

De sympathieke Julien Ndjou-nouga, directeur van GabonTours, moet met zijn Amerikaan-se ervaringen het toerisme vlottrekken, maar trekt tot nu toevooral de haren uit zijn hoofd.

„Moeilijke taak. Je hebt mis-schien gelijk: het zou de wraak te-gen de witte overheerser kunnenzijn. En dan ook nog een Franseoverheerser die arrogantie heeftuitgevonden. Daarnaast heeftFrankrijk ook het fenomeen vak-bonden achtergelaten. Werkne-mers zijn goed beschermd, duswaarom zou je je best doen? Tochzullen we voor de Africa Cup, diewe samen met Equatoriaal Gui-nee organiseren, voor 2012 moe-ten veranderen. Mensen betalenhet duurste ticket ter wereld omhier te komen. Dan moeten wedaar wat tegenover zetten. Gabonheeft veel schoonheid te bieden,de natuur is prachtig, maar dementaliteit hier in de stad moetanders.”

De tijd tikte traag voort en hetverlangen naar São Tomé & Prin-cipe groeide kwadratisch per nor-se Gabonees.

„Wil je dromen?” Het was mijngrootvader die zijn kleinkinderenaltijd voor de oude wereldbol zet-te. Indië was zo vaak aangewezendat er vale slijtplekken op Bataviazaten. „De plek die we verloren.”En dan nog iets met rampspoed.Maar als tiener had je niets metgroot verlies. Je wilde naar de ma-gie van die kleine stipjes, ergensin de blauwe oceaan. Het warenminuscule eilanden waarvan denamen meer ruimte innamen dande stip zelf. Ik zal toen hebben ge-staard naar de Golf van Guinea,naar het 1000 km2 grote São Tomé& Principe, ergens eind jaren zes-tig toen de eerste haarscheurenzichtbaar werden en de twee ei-landen zich aan het losmaken wa-ren van Portugal. Op 12 juli 1975was het zover.

Als het vliegtuigje bijna degrond van São Tom raakt, zwaaiteen kind, dat zich als een konijnin de berm van de landingsbaanhad verstopt, bijna zijn arm uit dekom. Grote brede lach. De korteafstand van vliegveld naar ons ho-tel Omali Lodge levert voorspel-de, vertederende beelden op: eenoude man jogt op oude bergschoe-nen, ooit gekregen van een Engel-se toerist. Twee kinderen op eenkleurrijke oliedrum werpen kus-handen toe. Het resort blijkt eenoase van rust. Een waterval klet-

tert vanuiteen rots inhet zwem-bad, symbo-lisch voor devulkanischegeschiedenis. Libreville lijkt op-eens zo ver weg. In dit regensei-zoen dat duurt van juni tot sep-tember spoelen recente herinne-ringen godzijdank weg. We rijdenvanaf het centrum, met al zijn ko-loniale verwaarloosde gebouwen,richting noorden. „Eerst maareven langs onze glorietijd”, zegtde chauffeur alsof er niets is ver-anderd. „De grootste plantage wasAgustino Neto, vernoemd naar deeerste president van Angola. Erwerkten vooral slaven uit Angolaop onze plantages.” Met een op-vallende vorm van trots: „Wel

drieduizend.” Er is weinig meerover van het rijke verleden datten val kwam door internationaleboycotten. Volgens een internatio-nale, en vooral Engelse visie,hield Portugal er na de afschaffingvan slavernij in 1875 een bedenke-lijke tussenvorm van werkgele-genheid op na.

De weg slingert langs de kustnaar het noorden, naar het plaats-je Guadalupe, naar het prachtigeBlauwe meer en naar het straatar-me dorpje Rebeira Funda. Kinde-ren met bolle buiken. Mannenmet etterende wonden. Varkens

’Je wilde naar de magie van die kleine stipjes,ergens in deBLAUWE OCEAAN’

8 zaterdag 27 maart 2010REISKRANT

Shoppen in IstanbulWie: Shanan met dochter AbbyWoonplaats: ZoetermeerWaarheen: Istanbul, TurkijeDuur: Zes dagenAccommodatie: Bij familie en vrien-denGeboekt bij: Turkish AirlinesVerwachting: Shanan: „Het wordtvoor mij een heerlijk weekje uitrus-ten. Even weg uit Nederland en destress. Mijn mobiele telefoon staatgelukkig de hele week uit. Hetmeeste kijk ik uit naar de ontmoe-ting met mijn moeder en mijn ken-nissen. Ik bezoek mijn moeder re-

gelmatig en ken Istanbul al vrijgoed. Zij is ook heel blij dat weweer bij haar op bezoek gaan. Ikvind het ook belangrijk dat Abbyeen goede band heeft met onze fa-milie daar. Turkije blijft een soort’oplaad-bestemming’ waar ik mijndagelijkse zorgen even kan verge-ten. Istanbul is een mooie stadwaar je ook heel erg goed kuntshoppen. Iets wat we daar uitge-breid gaan doen. We gaan er een

gezellig weekje van maken.”Abby: „Ik ben blij dat ik mijn omaen de rest van de familie eindelijkweer kan zien. Ik vind het heel ge-zellig in Istanbul omdat er altijdveel mensen op straat zijn. Bij mijnoma zitten we vaak tot s’avondslaat voor de deur thee te drinken.Verder gaan we naar een heelgroot winkelcentrum waar je eengrote schaatsbaan hebt. Ik kan nietwachten tot we daar zijn en ikschaatsen en nieuwe schoenen maguitkiezen.”Kosten: Tickets retour 140 euro pp.

• Abby enShanan op wegnaar metropool

Istanbul.

FOTO’S:DE TELEGRAAF

UIT & THUIS

VERVOLG VAN PAGINA 7

• Als onvervalste pirateneilanden liggen de eilanden deze tijd vanhet jaar in een mysterieuze mist.

• De oase van Omali Lodge. De waterval en grilligerots zijn symbolisch voor het vulkanische eiland.

• Aan de enekant grillig en

ruig. Aan deandere kant

lieflijk en stil.De eilanden

hebben tweeuiteenlopende

gezichten.

• In simpele houtenbootjes trekkenvissers erop uit. Naterugkomst dienenze als strandstoelen.

• In de vele riviertjes wordt met de kinderen dagelijks de was gedaan.

Gegarandeerd deGOEDKOOPSTE vliegtickets!

Wie slim is kiestzoekenVliegticket Casablanca

■ ReiswijzerVanuit Amsterdam vliegt de KLMdirect naar Libreville. Zo zijn wij erook gekomen. Er zijn geen recht-streekse vluchten vanuit Amster-dam naar São Tomé en alle ticketsnaar deze Gabonese stad zijn vre-selijk duur.TAP: arriveert vrijdagochtend opSão Tomé en gaat na een kortestop weer terug naar Lissabon.Aansluitende vluchten naar Princi-pe op vrijdag, zaterdag, zondagen donderdag.www.tap.com STP Airways: arriveert zaterdag-ochtend en vertrekt na korte stop weer terug naar Lissabon.www.stpairways.st

■ Tips- Probeer niet te lang in Libre-

ville te blijven. Mocht je ertoch stranden, houd het dankort. Leuke restaurants zijn erwel, maar zijn duur. Reken op45 euro per persoon. Vermijdhet Le Meridien met zijn on-vriendelijke bediening.

- Taxi’s zijn relatief goedkoop. - Op São Tomé is genoeg te

doen. In vergelijking met hetkleinere Principe is het eenwereldstad. Bij Omali Lodge(www.africas-eden.com/Oma-li-Lodge.asp) hebben ze eenheel programma klaarliggen.Slenter vooral door het kolo-niale centrum met zijn prach-tige architectuur. Bezoek ker-ken uit het rijke roomse le-ven.

- Principe geeft vooral zijn na-tuur cadeau. Het regenwoudis prachtig voor lange hike-tochten. Ook is een tocht opeen quad mogelijk. Neem welregenkleding mee. Op het ei-land Bom Bom, aan de achter-kant, is een klein duikcen-trum. Ook onderwater geeftdit paradijs de mooiste natuurprijs. Het is zeer goed moge-lijk dat u een gigantischemerlijn tegenkomt.

- Africa’s Eden: www.africas-eden.com regelt complete rei-zen richting deze twee parelsen de lokale vliegverbindin-gen.

lopen door de modder. Vrouwenstaan de hele dag door gebukt omkleding te wassen in een van devele rivieren. Er wordt hier overalen altijd de was gedaan, je magarm zijn, maar je dient er netjesbij te lopen. En dan ’s avonds hetwitte damast en goede wijnen inOmalia. Zo rijk en zo arm. Fasci-nerend, die twee gezichten, maarsteeds maar weer die vraag: hoekan dat? Later zou de eerste presi-dent van het land, Manuel Pintoda Costa, uitleggen. „We hebbenalles, behalve een sterke leider.”

Nog een kleiner vliegtuig. Nogeen kleiner eiland. Nog magi-scher. De reis gaat na drie dagennaar het 6000 zielen tellende Prin-cipe, 140 kilometer ten noorden.De bergtoppen worden door zwa-re wolken opgeslokt, zeker de ma-

jestueuze 948 m hoge Pico Princi-pe. Het perfecte pirateneiland.Niet te zoetsappig met alleen maarwitte stranden en palmbomen.Ook ruig en onverzettelijk metzijn hoge grillige rotspartijen engeheimzinnige grotten. Hierstrandt James Bond aan het eindvan de film en bestelt in aange-naam gezelschap zijn ingewikkel-de Martini om vervolgens eenmaand niet bereikbaar te zijn.Een natte rode weg aan de randvan het regenwoud slingert naarBom Bom lodge. Alsof hij is afge-traind vliegt Chaplin, de eigenzin-nige huispapegaai, als een rich-tingaanwijzer voor ons uit.

Africa’s Eden International Of-fice, Arnhem, staat er op het for-mulier dat ik invul. Arnhem? Ne-derland was juist zo prettig ver

weg. De organisatie streeft verant-woord toerisme na en dat lukt zeaardig onder het motto: toerismebetaalt voor behoud.Dat is ze gelukt metOmali Lodge op SãoTomé en dat is ze zekergelukt op Principe. Ikkan het niet helpen.Als ik iets kan afkra-ken dan zal ik hetdoen, dat is nu een-maal m’n natuur. Maarwat CEO RomboutSwanborn hier exploi-teert, is ondiscutabelbijzonder. Kleinschaligtoerisme zonder dathet een negatief effectheeft op cultuur en na-tuur.

Hoe lang zal het goed gaan? Erdeint op die witte branding ver-ontrustend nieuws mee. Er is inde zeebodem, 150 km van Princi-pe en 200 km van de Nigeriaansehavenstad Harcourt, een olieveldgevonden. Een zegen, zou je zeg-gen. „Niet echt”, aldus de demo-cratisch gekozen president JoséCassandra van Principe (het ei-land heeft autonomie, maar valtmerkwaardig genoeg constitutio-neel nog steeds onder de verant-woordelijkheid van São Tomé,RH). Hij pakt een rapport uit 2006en de toon wordt geheimzinnig.Development Zone. „Niet voorandere ogen. Er zijn tot vier kilo-meter diepte proefboringen ge-weest en er schijnt olie te zitten.Dat wisten de Portugezen eigen-lijk al. Oliemaatschappijen heb-

ben al 84 miljoen dollar betaaldvoor een tijdelijke concessie. Gro-te broer São Tomé heeft afspra-

ken gemaakt met Nige-ria, dat 60 procent vande inkomsten zal op-strijken omdat ze ookmede investeren. Wehebben geen geld, dusgeen keuze. Ik benbang dat van die 40procent het grootstedeel aan de strijkstokvan São Tomé zal blij-ven kleven. Wij staanal sinds het vertrek vande koloniale overheer-ser op de tweedeplaats.”

Dat klinkt als eeneerste stap naar totale onafhanke-lijkheid en de oprichting van hetallermooiste, maar ook allerklein-ste land ter wereld. Gladde mar-ketingmanagers zouden het zo po-sitioneren en andere ellende. Cas-sandra lacht groots en meesle-pend. „Je weet nooit.”

zaterdag 27 maart 2010 9VERREREIZEN

Easy going in MünchenWie: Sanne en RobinWoonplaats: Nieuw VennepWaar vandaan: München, Duits-landDuur: 5 dagenAccommodatie: Bij familieGeboekt bij: KLM Verwachting: Robin: „De vriendinvan mijn oom woont in München,dus we wisten dat zij ons goed deweg kon wijzen.”

Sanne: „Ik was nog nooit alleenop vakantie geweest. Maar omdatwe naar een vriendin van Robinsoom gingen mocht ik mee van mijn

ouders.”Werkelijkheid: Sanne: „Het washartstikke leuk samen. De binnen-stad van München is erg mooi enheeft veel verschillende winkels.Het is daar rustiger winkelen dan inAmsterdam waar je soms niet eensnormaal kunt lopen. In Munchenloopt iedereen op zijn gemak rondalsof niemand haast heeft. Waarwe ook kwamen, waren de mensenvriendelijk en behulpzaam. Verder

vond ik het heel erg spannend om-dat ik voor het eerst met Robin opvakantie mocht.”

Robin: „Ik was al een keer eerderin München geweest maar dit keerwas het leuker omdat Sanne meekon. We kennen elkaar van schoolen van de tennis en waren nognooit samen op vakantie geweest.We hebben de stad verkend en zijnook een dagje gaan zwemmen. Dedagen zijn heel snel voorbij gegaanen onze ouders hebben we hele-maal niet gemist.” Kosten: ongeveer 200 euro pp.

• De twee vrien-dinnen gingenvoor het eerstsamen op va-kantie.

UIT & THUIS

„En dan heb ik een droom. Ikheb liever dat we de olie links la-ten liggen en het ecotoerisme ont-wikkelen. Dat is duurzamer en be-last onze natuur niet. Olie veran-dert en verdeelt mensen. We heb-ben dan misschien geld, maar onskostbaarste bezit is daarna vooraltijd verpest.”

Wilt u reageren op deze span-nende reportage of misschienbent u zelf in São Tomé & Princi-pe geweest? Ga dan naarwww.reiskrant.nl/verrereizen

• Via de 250meter langeloopbrug be-reik je opPrincipe hetexquise res-taurant waarmet weinigmiddelendoor Indiasekoks wordtgetoverd.

• Een legefles is metgroot plezieromgebouwdtot speel-goedautomet wielenvan sinaas-appels. Ar-moede leidtzonder ge-mor tot op-merkelijkeinnovaties.

• José Cassandra, devia democratische

weg gekozen presi-dent van Principe.

Malta, zon & cultuurmix!

Htl. San Pawl111, 8 dagen, logies/ontbijt. Vertrek in mei. Vraag naar de voorwaarden.

p.p.v.a.299 • Heerlijk Mediterraans klimaat en keuken

• Hoofdstad Valletta, Unesco werelderfgoed

• Prachtige onderwaterwereld

• Zeer goede prijs/kwaliteit verhouding

50 KM

G A B O N

G o l f v a nB o n n y

Port-Gentil

Libreville

SÃO TOMÉ & PRINCIPE

E Q U AT O R I A A LG U I N E A

São Tomé