DonDerDag 27 september | 20.15 uur InleIDIng 19.00 uurGroningen | De Oosterpoort

VrIjDag 28 september | 20.00 uur InleIDIng om 19.00 uurDrachten | De Lawei

ZaterDag 29 september | 20.15 uurLeeuwarden | De Harmonie

DInsDag 2 oktober | 20.00 uur InleIDIng om 19.00 uurStadskanaal | Theater Geert Teis

WoensDag 3 oktober | 20.15 uur InleIDIng om 19.15 uurEmmen | De Muzeval

DonDerDag 4 oktober | 20.15 uur InleIDIng om 19.15 uurHoogeveen | De Tamboer

VrIjDag 5 oktober | 20.15 uur InleIDIng om 19.15 uurMeppel | Schouwburg Ogterop

Voor De pauZe

Brahms Enkele Hongaarse dansenSibelius Vioolconcert

noord nederlands orkestROMANTISCHE OPENINGC O N C E R T S E I Z O E N

na De pauZe

Sibelius Valse tristeBrahms Symfonie nr. 2 in D gr.t. opus 73

Dirigent stefan asburyViool eeva koskinen

johannes brahms (1833-1897)Enkele Hongaarse dansen

jean sIbelIus (1865-1957)Vioolconcert (1903/05)1. Allegro moderato2. Adagio di molto3. Allegro, ma non tanto

jean sIbelIusValse triste (1903)

johannes brahmsSymfonie nr. 2 in D gr.t., opus 73 (1877)1. Allegro non troppo2. Adagio non troppo3. Allegretto grazioso (quasi andantino)4. Allegro con spirito

jean sIbelIus: Valse trIste / VIoolconcertJean Sibelius werd vooral beroemd door zijn symfonieën, waarin hij een originele kijk op de laatromantische muziek gaf. Ook favoriet zijn Finlandia en de andere orkestrale miniaturen waarmee hij zijn vaderland eerde. En er is nog een derde Sibelius: de componist van pretentieloze, maar onweerstaanbare salon- en genrestukjes.In die laatste categorie valt de Valse triste, een evergreen die voor talloze bezettingen is bewerkt. Toch had het walsje oorspronkelijk een ambitieuzere bestemming: het was onderdeel van de toneelmuziek die Sibelius componeerde bij een tragisch theaterstuk van een landgenoot. In de betreffende scène hoort een zoon, nachtwakend bij zijn stervende moeder, mysterieuze muziek aanzwellen – of droomt hij dat slechts? – en ziet hij zijn doodzieke moeder opstaan en dansen, in een soort trance. De muziek verstomt plots, en de vrouw zakt ineen: de Dood heeft de kamer betreden.Het Vioolconcert is een unicum in Sibelius’ oeuvre: zijn enige concertstuk, niet specifiek Fins en zeker geen salonmuziekje. Zelfs tussen de andere grote romantische vioolconcerten

(Mendelssohn, Brahms, Bruch, Tsjaikovski) is het een buitenbeentje, al liftte Sibelius wel mee op de populariteit van die werken: vioolvirtuozen én hun publiek wilden meer van dat soort snoep. Net als in zijn twee reeds voltooide symfonieën gaf hij een eigen invulling aan het genre. De viool neemt in de bezwerende openingsmaten het orkest op sleeptouw in een origineel rapsodie-achtig betoog en zwerft twee delen lang mijmerend rond in een landschap van orkestrale motiefjes en kleurvlakken. Pas in de volksdans-achtige finale krijgt de muziek een min of meer traditionele vorm. Ook de instrumentatie is vaak ongewoon. Sibelius verkende alle uithoeken van het orkest, schreef bonte partijen voor instrumenten die er anders bekaaid af komen (contrabas, pauken) en deinsde niet terug voor rauwe klanken in de meestal fluwelige houtblazers-sectie. Dat maakt zijn muziek leuk om te spelen en, vanuit de zaal, boeiend om te zien.Toch werd het stuk in Finland aanvankelijk afgekraakt en sloeg een nieuwe, totaal herziene versie evenmin aan; daar wilde men steeds weer dat Finlandia horen. In het buitenland wist men er eerst ook amper raad mee, totdat Richard Strauss – bepaald niet de minste – een gloedvol pleidooi voor het concert gaf en het met succes in München dirigeerde. Inmiddels is het één van de meestgespeelde soloconcerten aller tijden.

johannes brahms: hongaarse Dansen / symfonIe nr. 2 Tussen andere Duits-romantische componisten neemt Johannes Brahms een wat afwijkende plaats in. Anders dan (bijvoorbeeld) Schumann of Liszt maakte hij zijn gevoelsleven zelden onderwerp van zijn muziek – hoe verliefd en gefrustreerd hij vaak ook was. Er zit wel degelijk passie en tragiek in zijn muziek, maar die beteugelde hij in degelijke, traditionele vormen. Voor hem geen woest geïmproviseer aan de piano (favoriet bij Schumann en Liszt) of Wagner-achtige opera’s over liefde en dood. Brahms knoopte aan bij de klassieke sonate- en variatievorm van Haydn en Beethoven – maar gaf daar wel een volromantische gloed aan.Een typisch Brahms-trekje is het constante