BOORDEVOL LEVEN

FAUNA-AKKERS

2

OP ONZE AKKERS

MEER BIODIVERSITEIT

Vandaag zijn de meeste akkers ingenomen door maïs. Maïs is een nuttig voedselgewas voor veetelers, maar in het wild levende dieren en insecten maken er weinig gebruik van. Door het monotone landschap, het gebruik van pesticiden en de vervuiling gaat het aantal bijen en vlinders de laatste jaren sterk achteruit. Dat is slecht nieuws, want de meeste landbouwgewassen en wilde planten zijn afhankelijk van insecten voor hun bestuiving.

Landbouwers en jagers kunnen de bio­diversiteit een handje toesteken. Het Regi-onaal Landschap Schelde-Durme biedt hen gratis zaadmengsels aan waarmee ze hun akkers kunnen inzaaien en zo een grote verscheidenheid aan dieren en planten aantrekken.

© R

LRL

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

3

AKKERS

VOL BLOEMEN EN DIEREN

Een meer gevarieerd landschap komt de biodiversiteit ten goede en biedt ook een mooiere aanblik. Fauna-akkers spelen hierin een belangrijke rol. Het zijn akkers en akkerranden die we inzaaien met een mengsel van akker-kruiden, grassen en oude landbouwge-wassen zoals boekweit, vlas en haver.

Deze akkers bieden voedsel en schuil-mogelijkheden aan bijen, vogels en zoog dieren. Ook natuurlijke akker-

kruiden krijgen er de kans om te kie-men. Een fauna-akker is zeer gevarieerd en kleurrijk.©

CH

RIS

BR

UG

GEM

AN

© T

HO

MA

S B

RES

SON

© R

LDV

4

WELKE DIEREN

Vogels zoals de fazant en de patrijs eten de insecten die ze vinden in de fauna-akkers. Het is ook de ideale plek om hun jongen groot te bren-gen. In de winter zie je er ook vaak grote groepen vogels op zoek naar zaden.

Hazen, konijnen en andere zoogdie-ren eten de knollen en gewassen en gebruiken de fauna-akkers als schuilplaats. Met een beetje geluk kan je er een ree spotten op zoek naar jong groen.

Doordat een groot deel van het jaar kruiden en grassen in bloei staan, trekken de fauna-akkers veel vlin-ders, wilde bijen, hommels en an-dere stuifmeel- en nectarzoekende insecten aan.

VIND JE IN FAUNA-AKKERS ?

© D

IRK

-JA

N K

RA

AN

© F

RA

NS

VAN

BA

UW

EL

© D

AN

IEL

WYB

O

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

5

VAN FAUNA-AKKERS

BEHEER

In de winter blijven de planten staan zodat de dieren er kunnen schuilen en zaden vinden. Maar na één of enkele jaren, afhankelijk van de samenstelling, wordt de akker omgeploegd en dienen de planten als groenbemesting.

Deze regelmatige bewerking is net wat akkervegetaties nodig hebben om goed te groeien. De akkers worden altijd relatief dun ingezaaid. Daardoor krijgen de ingezaaide oude landbouw-gewassen (zoals boekweit en vlas) en natuurlijke akkerkruiden (zoals klap-rozen en korenbloemen) kans om te kiemen.

Zo draagt de fauna-akker bij tot een grote verscheidenheid aan planten, ook soorten die in de vergetelheid zijn geraakt.©

BO

GD

AN

GG

IUS ‚C

A

© H

UB

ERT

ELEW

AU

T

© R

LRL

6

EEN RUSTPLEKONDERWEG

Fauna-akkers zijn belangrijke landschapselemen-ten. Net als hagen, houtkanten, (knot)bomenrijen en poe len gebruiken dieren deze akkers om zich veilig van het ene gebied naar het andere te verplaatsen. Verder dienen ze als schaduwplek, grensaanduiding tussen percelen, voedselbron of schuilplaats.

© F

RA

NS

VAN

BA

UW

EL

© R

LDV

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

7

Jagers kunnen een belangrijke rol spelen als beheerder van het land­schap. Zo legden verschillende jagers uit het werkingsgebied van het Regio-naal Landschap Schelde-Durme de voorbije jaren fauna-akkers aan.

Het Regionaal Landschap Schelde- Durme werkte mee aan een gelijkaar-dig project met alle Regionale Land-schappen in de Provincie Antwerpen. Jagers, landbouwers en andere land-eigenaars zaaiden in 2012 en 2013 meer dan 150 ha fauna-akker in.

© L

YDIA

BR

ACK

E

MET DE HULP VAN

JAGERS

8

SOORTEN

MENGSELS

We bieden vier zaadmengsels aan. De samenstelling van de mengsels lees je op de volgende pagina. De exacte samen-stelling kan nog licht wijzigen in de loop van het project.

LANDBOUWMENGSELHet landbouwmengsel is een ruig één-jarig mengsel met landbouwgewassen en groen bemesters. Het wordt in het voor-jaar ingezaaid en kent een bloeipiek in de zomer. Dit mengsel is geschikt voor rij-kere, bemeste gronden en vergt weinig

tot geen onderhoud. De fauna-akker groeit tot heuphoogte en is geschikt voor wild-soorten, kleine zoogdieren en insecten.

GRAS-KRUIDENMENGSELHet gras-kruidenmengsel is een meer-jarig mengsel dat je best in de (na)zomer kan inzaaien op onbemeste grond. De meeste kruiden bloeien pas het volgende jaar en blijven optimaal vijf jaar staan. Het heeft een grasachtig uitzicht en bloeit de hele zomer. Het onderhoud bestaat erin dat je twee keer per jaar deze akker

maait en het maaisel afvoert.Het meng-sel zaai je in in functie van wildsoorten, solitaire bijen en grondbroedende akker-vogels.

KLAVERMENGSELHet klavermengsel is ook een meerjarig mengsel dat je best in de zomer inzaait. Je laat het drie jaar staan en maait het twee keer per jaar. Dit mengsel kan je beter niet bemesten. Het heeft een lager grasachtig uitzicht en dient als groen-bemester en als voedselbron voor aller-lei insecten, in het bijzonder hommels. Vooral reeën hebben graag klavers als krachtvoer in de winter.

AKKERVOGELMENGSELHet akkervogelmengsel is een éénjarig mengsel met haver en zomertarwe, dat je in het voorjaar kan inzaaien. Dit meng-sel kan een lichte bemesting gebruiken en vergt weinig tot geen onderhoud. Het akkervogelmengsel is vooral geschikt als voedsel voor akkervogels (vinken, ringmus, gorzen, patrijs, fazant) in de winter. Het bevat ook bloemen die in de zomer dan weer goed zijn voor insecten.

© L

IEVE

VA

NW

ALL

EGH

EM

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

9

LANDBOUWMENGSEL

AKKERVOGELMENGSELGRAS-KRUIDENMENGSEL

KLAVERMENGSEL

Zonnebloem, boekweit, haver, facelia, vlas, gele mosterd, blad-rammenas, gele lupine, bernagie, radijs, dille, sierkool

Witte klaver, rode klaver, gewone rolklaver, luzerne

Haver, zomertarwe, boekweit, zonnebloem, witte klaver, wilde chichorei, kropaar, huttentut

Rood zwenkgras, gewoon struisgras, rode klaver, gewone rol-klaver, wilde chichorei, duizendblad, gewone margriet, muskus-kaasjeskruid, boerenwormkruid, heelblaadjes, vogelwikke

© R

LDV

© R

LDV

© R

LRL

© R

LDV

10

FAUNA-AKKERS IN DE VIER SEIZOENEN

Vogels gebruiken fauna- akkers als schuil­ en broedplaats. Insecten zoe -ken de eerste bloemen op en zijn het geliefkoosde voedsel van jonge patrijzen en fazanten. Reeën doen zich te goed aan de eerste ontluikende blaadjes.

LENTE

LAN

DB

OU

WM

ENG

SEL

© R

LDV

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

11

ZOMER Hommels, bijen en vlinders vinden volop stuifmeel en nectar in de weel-derig bloeiende fauna-akkers.

LAN

DB

OU

WM

ENG

SEL

© R

LDV

12

In de vroege herfst zijn er nog steeds enkele bloemen aanwezig. Vogels profiteren van de zaden en gewas­sen die op de fauna-akkers blijven staan.

HERFST

LAN

DB

OU

WM

ENG

SEL

© R

LRL

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

13

WINTER In het gure winterweer vormen de overgebleven planten van een fauna-akker een belangrijke schuil­ en voedselplaats voor veel dieren.

LAN

DB

OU

WM

ENG

SEL

© R

LDV

14

BEN JE

LANDBOUWER ?Fauna-akkers kunnen de landbou-wer een extra bonus aanbieden: jagers houden er toezicht en beper-ken zo de wildschade.

Een fauna-akkermengsel kan je aangeven als faunamengsel (teelt-code 98).Faunamengsels vallen onder hoofd-bestemming ‘A’, wat wil zeggen dat ze in aanmerking komen voor de activering van toeslagrechten.Voor het mestdecreet vallen fauna-mengsels onder de categorie ‘andere gewassen’.

Als landbouwer kan je ook een ver-goeding krijgen voor het beheer van perceelsranden en kleine land-schapselementen via de beheer-overeenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). De regio-nale bedrijfsplanner van de VLM adviseert je hierover.

VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ REGIO WESTT 09 244 85 00 – www.vlm.be ©

VIL

DA

KIJK

VOO

R M

EER

INFO

OP

WW

W.R

LSD.

BE –

SCH

RIJF

JE

IN O

P ON

ZE D

IGIT

ALE

NIEU

WSB

RIEF

!

15

INTERESSE ?Wil je een fauna-akker inzaaien? Dan kunnen we je in het voorjaar van 2014 en 2015 een gratis zaadmengsel aanbieden. Opgelet: dit aanbod is enkel geldig op het grondgebied van Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Melle, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele.

Contacteer ons voor meer informatie.

REGIONAAL LANDSCHAP SCHELDE-DURMEHemelstraat 133a9200 DendermondeT 052 33 89 10info@rlsd.be – www.rlsd.be

© R

LRL

Laarne

WetterenMelle

Berlare

Wichelen

Zele

Dendermonde

Waasmunster

Hamme

Temse

Bornem

Kruibeke

Sint-Amands

Puurs

… is een streek gevormd door Schelde en Durme. Langs beide rivieren vind je unieke zoetwaterslikken en riet-schorren, uitgestrekte graslanden, oude rivierarmen en talrijke waterplassen en vijvers.

… is een samenwerking tussen de verschillende over-heden en lokale verenigingen actief rond natuur en milieu, landbouw, jacht, toerisme en recreatie.

… heeft als missie elke inwoner en bezoeker te over-tuigen van de waarde van de natuur en het landschap in de streek.

… betrekt het brede publiek bij concrete acties rond natuur en landschap.

Deze brochure is een uitgave van het Regionaal Landschap Schelde-Durme vzw, Hemelstraat 133A, 9200 Dendermonde. T 052 33 89 10 – info@rlsd.be – www.rlsd.beVerantwoordelijke uitgever: Stijn Van Belleghem

Coverfoto’s: Chris Bruggeman, RLRL, Dirk-Jan Kraan, Rob Hooft Lay-out: Karakters, Gent Druk: drukkerij De HauwereGedrukt op gerecycleerd papier

REGIONA AL L ANDSCHAP SCHELDE-DURME

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

MET STEUN VAN DEZE PARTNERS:

© M

ISJE

L D

ECLE

ER

Met dank aan Regionale Landschappen Rivierenland en De Voorkempen.